Anubhav ni Aankhe

Author(s): Ambubhai Shah
Publisher: Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad

Page 4

3
પ્રકાશકીય
‘વિશ્વવાત્સલ્ય’ પાક્ષિક મુનિશ્રી સંતબાલજીના પ્રયોગનું વૈચારિક મુખપત્ર છે. ૫૦ વર્ષથી એકધારું નિયમિત પ્રગટ થતું રહ્યું છે. સમયપાલનની ચીવટ અને જાગૃતિ મુનિશ્રી પોતે રાખે. આટલાં વર્ષમાં ભાગ્યે જ આ પત્રને પ્રગટ થવામાં મોડું થયું હોય કે અંક પ્રગટ ન થયો હોય. દેશના કોઈ પણ ભાગમાં મુનિશ્રીનો વિહાર ચાલતો હોય પછી તે ઘર આંગણે ભાલમાં હોય કે અતિ દૂર ઓરિસ્સા, બંગાળ-કલકત્તામાં હોય - તેમના લેખો નિયમિત તારીખે અચૂક કાર્યાલયમાં પહોંચવાના જ !
આવા સામયિકના પ્રથમ પાનાનો લેખ લખવાની જવાબદારી અનાયાસઆયાસની જેમ ૧૯૭૧ના જુલાઈથી મારે માથે આવી. પ્રયોગના અંગભૂત હોય એ સહજ આવી પડેલ કર્તવ્યથી ભાગે તો નહિ જ, પ્રસન્નતાથી વધાવી લેવાનું જ હોય. આવાં કામો માટે પાત્રતા-યોગ્યતાનો માપદંડ હોય તો જ, પણ મિત્રોનો સ્નેહ-સદ્ભાવ અને મુનિશ્રી પ્રત્યેનાં શ્રદ્ધાબળથી મારે તો એ વિચાર પણ કરવાપણું નહોતું. એમ છેલ્લાં ૨૫ વરસથી આ લખવાનું ચાલુ રહ્યું છે.
શિક્ષણ પ્રાથમિક શાળાંત, નોકરી, વેપારનું કાર્યક્ષેત્ર. સાહિત્ય, લેખન, વાચનની કોઈ ગતાગમ જ ન મળે. ૧૯૪૭થી પ્રયોગ-કાર્યમાં પલોટાવાનું શરૂ થયું. ગામડાંમાં સતત ફરવાનું. વાચન માટે એવો વખત પણ ન મળે. ગુજરાતી સામાન્ય ભણતર. એ સિવાય બીજી કોઈ ભાષાનો કક્કોય ન આવડે. આ બધી જ મર્યાદાઓ, પણ ગ્રામ સંગઠનની પ્રવૃત્તિ જ એવી કે જેમાં જીવતી કિતાબો ઢગલાબંધ વાંચવાની મળે. એની વિવિધતાનો તો પાર જ નહિ. સહેજે લોકોને મળવાનું થાય. એની વાતો સાંભળવાની મળે. અનેક જાતના પ્રશ્નો આવે. ‘તુંકારો કર્યો તેના અપમાનથી માંડીને ભાઈએ ભાઈનું ખૂન કર્યું હોય તે પ્રશ્ન પણ આવે. શેઢાપાળીના હકદાવાથી માંડીને સર્વોચ્ચ અદાલત અને સંસદમાં મિલકતના અધિકાર બંધારણીય લવાદની બાબતો પણ આવે. ગામના તલાટી અને સામાન્ય કાર્યકરથી માંડીને તે ચીફ સેક્રેટરી અને વડાપ્રધાન સુધી પહોંચવું પડે. પોંકની ચોરીથી માંડીને ડાકાયટી સુધીના કેસો અને તેના મુખ્ય સૂત્રધારે ખૂંખાર ધાડપાડુઓને મળવાનુંય આવે. ગણવા બેસીએ તો ‘ગણ્યા ગણાય નહિ, વીણ્યા વિણાય નહિ તોય મારા આભલામાં માય’ના જેવું જ લોકસંપર્કનું બન્યું, એમ કહેવામાં અતિશયોક્તિ નથી. લોકમાનસનું વાચન અને અભ્યાસ અને વાચનનો મોકો અનાયાસે જ મળી રહેતો. વળી આમ જીવતા-જિવાતાં પુસ્તકોરૂપ માણસના વાચનને અને અભ્યાસ અવલોકનને પત્રી કે રૂબરૂ મુનિશ્રી પાસે રજૂ કરવાનું પણ બનતું. મુનિશ્રી આ બધું અપાર અનુભવની આંખે