Anekanta Amrut

Author(s): Kanjiswami
Publisher: Kundkund Kahan Digambar Jain Trust

Page 106

૯ ૨
અનેકાંત અમૃત
પ્રિવચનસાર ગાથા - ૪૯]
अथैकमजानन् सर्वं न जानातीति निश्चनोति
दव्वं अणंतपज्जयमेगमणं ताणि दव्वजादाणि । ण विजाणदिजदिजुगवं किध सो सव्वाणि जाणादि॥ ४९॥ द्रव्यमनन्तपर्यायमेक मनन्तानि द्रव्यजानाति । न विजानाति यदि युगपत् कथं स सर्वाणि जानाति ॥ ४९ ॥
જો એક દ્રવ્ય અનંતપર્યય તેમ દ્રવ્ય અનંતને
युग५६ नो , तोते उभो सर्वने ? ४८. * अन्वयार्थ :- (यदि) (अनन्तपर्यायं) अनंत पायवाणी (एकं द्रव्यं) मे. द्रव्यने (अनन्तानि द्रव्यजानाति) तथा अनंत द्रव्यसभूउने (युगपद्) युग५६ (न विजानाति) तो नथी (स:) तो ते (पुरुष) (सर्वाणि) सर्वने (-अनंत द्रव्यसभूडने) (कथं जानाति) ४७ रीते જાણી શકે ? (અર્થાત્ જે આત્મદ્રવ્યને ન જાણતો હોય તે સમસ્ત દ્રવ્યસમૂહને ન જાણી શકે.)
__ आत्मा हि तावत्स्वयं ज्ञानमयत्वे सति ज्ञातृत्वात् ज्ञानमेव । ज्ञानं तु प्रत्यात्मवर्ति प्रतिभासमयं महासामान्यम् । ततु प्रतिभासमयानन्तविशेषव्यापि। तेच सर्वद्रव्यपर्यायनिबन्धना: । अथ यः सर्वद्रव्यपर्यायनिबन्धनान्तविशेषव्यापिप्रतिभासमयमहासामान्यरुपमात्मानं स्वानुभवप्रत्यक्षं न करोति स कथं प्रतिभासमयमहासामान्यव्याप्य प्रतिभासमयानन्तविशेषनिबन्धनभूतसर्वद्रव्यपर्यायान् प्रत्यक्षीकुर्यात् । एवमेतदायाति य आत्मानं जानाति स सर्व न जानाति । अथ सर्वज्ञानादात्मज्ञानमात्मज्ञानात्सर्वज्ञान मित्यवतिष्ठते । एवं च सति ज्ञानमयत्वेन स्वसंचेतकत्वादात्मनो ज्ञातृशेययोर्वस्तुत्वेनान्यत्वे सत्यपि प्रतिभासप्रतिभास्यमानयोः स्वस्यामवस्थायामन्योन्यसंवलनेनात्यन्तमशक्यविवेचनत्वात्सर्वमात्मनि निखातमिव प्रतिभाति । यद्येवं न स्यात् तदा ज्ञानस्य परिपूर्णात्मसंचेतनाभावात् परिपूर्णस्यैकस्यात्मनोऽपि ज्ञानं न सिद्धयेत् ॥ ४९॥
* २॥ ॥थानी भी शत अन्वयार्थ :- (यदि) हो (अनन्तपर्यायं) अनंत ५यायवाणा (एकं द्रव्यं) मे द्रव्यने (-२मात्मद्रव्यने) (न विजानाति) तो नथी (स:) तोते (पुरुष) (युगपद्) युग५६ (सर्वाणि अनन्तानि द्रव्यजानाति) सर्व अनंत द्रव्यसमूडने (कथं जानाति) 55 ते 20 : ?