Agam 42 mool 03 Dashvaikalik Sutra

Author(s): Shayyambhavsuri, Bhadrabahuswami, Agstisingh, Punyavijay
Publisher: Prakrit Granth Parishad

Page 39

१२ णिज्जुत्ति-चुण्णिसंजुयं
[पढमं दुमपुस्फियज्झयणं उकिटं ति दारं-मंगलविसेसणमिमं । एस लोउत्तरो भावधम्मो भावमंगलं उकिटं पहाणं ॥
अहिंसेति पदं-पढमं हिंसावण्णणं, ततो अकारेण पडिसेहणं । पैमत्तजोगस्स पाणववरोवणं हिंसा । एत्थ चत्तारि भंगा-दव्वतो नाम एगा हिंसा णो भावतो ४ । चरिमभंगो पासंगिको सुण्णो । पुण तत्थ दव्व-भावतो
जहा केति पुरिसे मिगवधपरिणते मिगवहाए उसु खिवेजा विधेज य तं मिगं एसा दव्व-भावतो हिंसा १। 5दव्वतोन भावतो इमा-"उच्चालियम्मि पाए०" ओहनिजुत्तिगाहा, "णे य तस्स तन्निमित्तो०" एसा वि २।भावओ न
दव्वओ जहा-केति पुरिसे असिणा अहिं छिंदिस्सामीति रज्जु छिंदेजा ३। विकोवेणट्ठमिदं । अहिंसाए अहिगारो । को पुण अहिंसाए संजमस्स य विसेसो ? अहिंसा पंच वि महव्वयाई, सव्वावत्थमहिंसोवकारी संजमो। अहिंस त्ति गतं ॥
___ संजमोत्ति-संजमो सत्तरसविहो, तं जहा-पुढविकायसंजमो १ आउ० २ तेउ० ३ वाउ०४ वणस्सति०५ बेइंदिय०६ तेइंदिय० ७ चरिंदिय०८ पंचेंदिय० ९ पेहासंजमो १० उवेहासंजमो ११ अवहड्ड संजमो १२ ०पमजियसंजमो १३ मणसंजमो १४ वतिसं० १५ काय० १६ उवगरणसंजमो १७ ति । पुढविकायसंजमोपुढविकायं तियोगेन ण हिंसति ण हिंसावेति हिंसंतं नाणुजाणति १ । एवं आउक्कायसंजमो जाव पंचेंदियसंजमो २-९ । पेहासंजमो-जत्थ ठाण-निसीयण-तुयट्टणं काउकामो तं पडिलेहिय पमजिय करेमाणस्स संजमो भवति, अण्णहा असंजमो १० । उवेहासंजमो-संजमवंत संभोइयं पमायंतं चोदेंतस्स संजमो, असंभोइयं चोयंतस्स
असंजमो, पावयणीए कज्जे चियत्ता वा से पडिचोयण त्ति अण्णसंभोइयं पि चोएति, गिहत्थे कम्मायाणेसु 15 सीदमाणे उपेहंतस्स संजमो, वावारिंतस्स अस्संजमो ११ । अवहढ संजमो-अतिरेगोवगरणं विगिचंतस्स संजमो, पाणजातीए य आहारादिसु असुद्धोवहिमादीणि य परिट्ठतिस्स १२ । पमजणासंजमो-साँगारिए पाए अपमजंतस्स संजमो, अप्पसागारिए पमज्जंतस्स संजमो १३ । मणसंजमो-अकुसलमणनिरोहो वा कुसलमणउदीरणं वा १४ । वतिसंजमो-अकुसलवइनिरोहो वा कसलवतिउदीरणं वा १५। कायसंजमो-अवस्सकरणीयवजं सुसमाहियस्स कम्म
इव गुत्तिदियस्स चिट्ठमाणस्स संजमो १६ । उवगरणसंजमो-पोत्थएसु घेप्पंतेसु असंजमो महाधणमोलेसु वा दूसेसु, 20वजणं तु संजमो, कालं पडुच्च चरणकरणटुं अव्वोच्छित्तिनिमित्तं गेण्हंतस्स संजमो भवति १७॥
तवो दुविहो बज्झो १ अभितरो य २ । पढम बज्झो भण्णति सूवलक्खो त्ति । एतं चैव तस्स बज्झत्तणं जं सव्वजणपञ्चक्खो, सासणबज्झेहिं वि कजति घरत्थ-कुतित्थिएहिं वि, लोगे पूयणकारणं च । सो छविहो, तं जहा-अणसणं १ ओमोयरिया २ भिक्खायरिया ३ रसपरिचाओ ४ कायकिलेसो ५ संलीणय ६ ति ।
__ असणं-भोयणं तस्स परिचातो अणसणं । तं दुविहं-इत्तिरियं १ आवकहियं च २ । इत्तिरियं - परिमियं 25 कालं, तं चउत्थाती छम्मासावसाणं । आवकहियं-जावजीविगं, तं तिविहं-पादोवगमणं १ इंगिणिमरणं २ भत्त
पञ्चक्खाणं ३ । तत्थ पाओवगमणं-जं निप्पडिकम्मो पायवो विव जहापडिओ अच्छति । तं दुविहं-वाघातिमं णिव्वाघातिमं च । वाघातिमं-जं आउयं पंहुप्पंतं बला उवक्कामेति, वाधिगहितो वेयणाणहितासे वेहासादी वा करेति । निव्वाघातं सुत्त-ऽत्थ-तदुभयाणि गेण्हिऊण अव्वोच्छित्तिं कातुं जरापरिणतो करेति १ । इंगिणिमरणं
संयमेव उव्वत्तण-परियत्तणादि करेति चतविहाहारविरतो २। भत्तपञ्चक्खाणं नियमा सपडिकम्म. 30 उव्वत्तण-परियत्तणादि, असहुस्स वा सव्वं पि कीरति ३ । तिण्णि वि णीहोरिमा अनीहारिमा वा । गतमणसणं १॥
१ "प्रमत्तयोगात् प्राणव्यपरोपणं हिंसा" तत्त्वा० अ० ७ सू०८॥ २ "उच्चालियम्मि पाए इरियासमियस्स संकमट्ठाए । वावजेज कुलिंगी मरिज तं जोगमासज्जा ॥" [ओघनि० गा० ७४८]॥३"न य तस्स तन्निमित्तो बंधो सुहुमो वि देसिओ समए । अणवजो उ पओगेण सबभावेण सो जम्हा ॥" [ ओघनि० गा० ७४९ ] ॥ ४ विकोचनार्थ-स्पष्टीकरणार्थमित्यर्थः ॥ ५ चियत्ता-अभिमता ॥ ६ सागारिकेगृहस्थे पश्यति सति पादौ अप्रमार्जयतः संयमः, अल्पसागारिके-गृहस्थेऽपश्यति सति ॥ ७ तपःस्वरूपं भगवत्यङ्गे श० २५ उ० ७ मध्ये तथा औपपातिकोपाङ्गे सूत्र १९-२० मध्ये द्रष्टव्यम् ॥ ८पडिसंलीणय मूलादर्शे ॥ ९ पादपोपगमनम् ॥ १० पडुप्पंतं मूलादर्शे ॥ ११ वेदनानध्यासे वैहायसादि वा करोति ॥ १२ “णीहारिमे ति यद् आश्रयस्यैकदेशे विधीयते, तत्र हि कडेवरमाश्रयान्निर्हरणीयं स्यादिति कृत्वा निहोरिमम् । 'अणीहारिमे य' त्ति अनिहोरिमं यद् गिरिकन्दरादौ प्रतिपद्यते।" [भगवतीसूत्रटीका श० २५ उ० ७ पत्रं ९२४] ॥