________________
મૂલ-૨
થી ૨૮૦
કહેવાય છે. કડછાનો અાભાગ કે દંડ એ બેમાંથી એક આધાકમમાં હોય તો તે લાકડાનો હાથો પૂતિ છે. [૨૮] દdછૂટ એટલે આધાકર્મની કડી વડે જે આપે તે આહારપૂતિ કહેવયા, આધાકર્મનો સ્પર્શ કરાવી પછી શુદ્ધનો સ્પર્શ કરાવી આપે તે પણ આહારપૂતિ કહેવાય. [૩૯] શેતાના માટે આરંભ કર્યો પછી જે આધાકર્મ એજ શાક, લવણ, હિંગ કે બીજું કંઈ ફોટન જે તકાદિ મિત્ર થયા હોય તે ભોજનપાન પૂતિ. [૨૮૦] આધાકર્મ સંક્રમાવીને જે રાંણ કે તેમાં કંઇ મિશ્ર થયું હોય તે ભોજનપાનપૂતિ કહેવાય. અંગારામાં વેસણ નાંખવાથી જે ધૂમાડો નીકળે તે ધૂમ કહેવાય, આ ધૂમાડા વડે વ્યાપ્ત જે તપેલી કે તક આદિ હોય તે પણ પૂતિ કહેવાય.
• વિવેચન-૨૩૭ થી ૨૮૦ :ગાથાર્થ કહ્યો. હવે માત્ર વિશેષાર્થરૂપ વૃત્તિ જ નોંધેલ છે :
[૨૭] આધાર્મિક કર્દમ વડે મિશ્ર - કેટલાંક શુદ્ધ અને કેટલાંક આધાકર્મી પદાર્થો વડે બનેલ. જે કારણે કર્દમ સૂચક આધાકર્મી વડે યુક્ત છે, તેથી કરીને આધાકર્મીકઈમ મિશ્ર કહેવાય. ચૂલા અને તપેલી વડે બીજા પણ ઉપકરણનું પ્રતિપણું જાણવું. પોતાના માટે તપેલીમાંથી કે કડછા વડે કાઢેલ હોય તો કો.
[૨૮] “દવછૂઢ' ગાથામાં વિશેષતા :- આધાકર્મી કડછી તપેલીમાંથી બહાર કાઢી હોય તો તે તપેલીમાં રહેલા અશનાદિ કો, કડછી શુદ્ધ હોય પણ આધાકર્મી ભોજન હલાવેલ હોય, તેના કણીયા ચોટેલા હોય, તેવી કડછીથી આપે, તો પણ આહાર પૂતિ કહેવાય. તે કડછી કાઢ્યા પછી પણ તે તપેલીનું ન કહો.
[૨૯] તકાદિપાકનો આરંભ પોતા માટે કરે પણ પછી આધાકર્મી મીઠું, હીંગ, રાય આદિ નાંખે તો તે ભક્તપાત પૂતિ કહેવાય.
1 [૨૮] આધાકર્મ જેમાં રાંધ્યું હોય, તે બીજા વાસણમાં સંક્રમાવ્યું. પછી મૂળ તપેલીને ત્રણ વખત સાફ ન કરી, તેમાં પોતાને માટે રાંધે કે બીજું કંઈ તેમાં નાંખે તો તે ભક્તપાનાદિ પૂતિ કહેવાય. ધૂમાડા વિનાના અંગારામાં વેસન, હીંગ, જીરુ આદિ નાંખતા ધૂમાડો નીકળે તે વેસનાંગારધૂમ કહેવાય. ધૂમાડા વડે વ્યાપ્ત તપેલી કે તકાદિ પણ પૂતિ કહેવાય.
બાદરપૂતિ કહી હવે સૂક્ષ્મપૂતિ કહે છે – • મૂલ-૨૮૧ થી ૨૮૯ :
રિ૮૧] ઈંધણ, ધૂમ, ગંધ આદિ અવયવો વડે સૂપૂતિ થાય છે. આ પૂતિ વર્ષની યોગ્ય છે? એમ પૂછતા ગુરુ કહે છે - [૨૮] ઇંધણ, ધૂમ, ગંધાદિ અવયવોથી પૂતિ થતી નથી, જેઓ તેને પૂતિ માને છે તેમના મતે શુદ્ધિ થતી નથી. [૨૮૩] ઇંધણ, અગ્નિ અવયવ, ધૂમ, બાણ, ગંધ, સમસ્ત લોકને સ્પર્શે છે, તેથી તે સર્વને પૂતિ કહેવું પડશે.
_રિ૮] શંકા-આમ કહેતા પૂર્વે કહેલ સૂક્ષ્મપૂતિનો અસંભવ થશે. તેથી [35/7]
૯૮
પિંડનિર્યુક્તિ-મૂલસૂત્ર સટીક અનુવાદ ઇંધણ અને ધૂમથી આ પૂતિ છે એમ સિદ્ધ થાય છે. [૮૫] હે પાકિ !
ધણાદિ ચારે વડે સૂક્ષ્મપૂતિ થાય છે” એ માત્ર પ્રરૂપણા છે, પરંતુ તે પૂતિનો ત્યાગ નથી. [૨૬] સાધ્ય અને અસાધ્ય એમ બે ભેદે કાર્ય હોય તેમાં સાધ્ય કાર્ય સાધી શકાય, અસાધ્ય નહીં. જે મનુષ્ય અસાધ્યને સાધ્યા કરે તે માત્ર કલેશ પામે, કંઈ સાધી ન શકે.
[૨૮] આધકના ભાજનનું પ્રસ્ફોટન કરીને ત્રણ કલ્પ ન કરે, તેવા ભાજનમાં ગ્રહણ કરેલ હોય તે સૂક્ષ્મપૂતિ છે. ધોવા આદિથી તેનો પરિહાર થઈ શકે છે. [૨૮૮] આધાકર્મ ગ્રહણ કર્યા પછી બ ધોવા છતાં પણ અવયવ રહિત ન થાય. કેમકે દ્રવ્ય વિના ગુણ ન હોય. એ પ્રમાણે શુદ્ધિ પણ ક્યાંથી હોય ? ન હોય. [૨૮] લોકમાં પણ દૂરથી આવેલા અપવિત્ર ગંધો પરિણામ પામતા ઘોષ ન પામે, દર રહેલા વિપકણીયા પણ મારતા નથી.
• વિવેચન-૨૮૧ થી ૨૮૯ :ગાથાર્થ કહ્યો. હવે વૃતિની વિશેષતા માત્ર જ નિર્દેશેલ છે –
[૨૮૧] આધાકર્મ સંબંધી ઇંધણ, અંગારા, ધૂમ, ગંધ, બાપ વડે મિશ્ર થયેલા શુદ્ધ અશનાદિ તે સૂક્ષ્મપૂતિ, તેનો આગમમાં નિષેધ નથી. નિષેધ કેમ નથી કર્યો ? [૨૮] ગાથાર્થ સ્પષ્ટ છે. [૨૮૩] હવે પ્રાગ્નિક પોતાના પક્ષનું સમર્થન કરે છે - [૨૮૪] ઇંધણાદિથી પૂતિ ન થાય તો પૂર્વે ગાયા-૨૬૩માં કહેલ સૂમપૂતિનો અસંભવ થશે. કેમકે બીજી સૂમપતિ જ નથી. ગુરુ કહે છે –
| [૨૮૫] હે પ્રેક ! તમે કહો છો તેમ ઇંધણાદિથી સૂક્ષ્મપૂતિ થાય જ છે, પણ અશક્ય પરિહાર હોવાથી તેનો ત્યાગ કર્યો નથી. [૨૮૬) સાધી શકાય તેવું કાર્ય સાધવું, તમારા જેવા અસાધ્યને સાધતા અવશ્ય કલેશ પામે. કેમકે તેનો ઉપાય જ વિધમાન નથી. શંકા કરનાર બીજી સૂમપૂતિ બતાવી તેનો પરિહાર શક્ય છે તેવું સિદ્ધ કરે છે . [૨૮] કેટલાંક ઉદ્ધરેલા સૂમ આધાકર્મના અવયવોના મિશ્રણના સંભવથી ભાજનમાં સૂક્ષ્મપૂતિ થાય અને તેના પરિવાર ધોવા વડે થાય તે તમારો જ મત છે. ગુરુ કહે છે - તારું કહેવું અયુક્ત છે. એ બાદરપૂતિ જ છે. આધાકર્મી સ્થૂળ કણીયાદિ સંબદ્ધ છે, માટે સૂમપૂતિ ન કહેવાય. [૨૮૮] વળી તે પાક ધોવા પછી પણ આધાકર્મી દ્રવ્યની ગંધની પ્રાપ્તિ થાય છે. દ્રવ્ય રહિત ગુણો સંભવે નહીં, તેથી પગ ધોયા પછી પણ તેમાં અવશ્ય કેટલાંક સૂક્ષ્મ અવયવો જાણવા. તેથી તારા મતે તેને સૂમપૂતિ કહીએ તો પણ તેનો પરિહાર ક્યાંથી થાય ? માટે પૂર્વે કહી તે જ સૂમપૂતિ છે, માત્ર પ્રરૂપણા પૂરતી છે, તેનો ત્યાગ ન થાય.
[શંકા] જો તે પરમાર્થથી સૂફમપૂતિ છે, તો તેના અત્યારથી અવશ્ય અશુદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય, વળી તે સૂમપૂતિ પણ સમગ્ર લોકવ્યાપી છે તેથી કોઈપણ સ્થાને અશુદ્ધિ પ્રાપ્ત થશે. સિમાઘાન] ગંધાદિ પુદ્ગલો માત્રથી ચારિત્ર નાશ ન થાય, વળી લોકમાં પણ તે પ્રમાણે જોવાય છે. [૨૮૯] દૂરથી આવેલા અશુચિ ગંધ પુદ્ગલો અશુચિના
