________________
Notes and Comments
[Abbreviations used : S for Sutra, T for Theravali and
P for Parjuşaņā ] 1. अरिहंताणं-सर्वज्ञो जितरागादिदोषस्त्रैलोक्यपूजितः ।
यथास्तितार्थवादी च देवोऽर्हन् परमेश्वरः ।। According to the commentator, three implications of the word are as follows : देवादिभ्योऽतिशय-पूजा-वन्दनाद्यर्हत्वाद् अरहंताणं, तथा कर्मारि-हननाद्
अरिहंताणं, कर्मबीजाभावे भवेऽप्ररोहाद् अरुहंताणं इति पाठ-त्रयम् । S. 1. 2. आयरियाणं--प्राचार्यः सूत्रार्थ व्याख्याता दिगाचार्यों वा, उपाध्यायः सूत्राध्यापक:
-टीकाकार समयसुन्दर cf. Manu (२।१४१) एकदेशं तु वेदस्य वेदांगान्यपि वा पुनः।
योऽध्यापयति वृत्त्यर्थम् उपाध्यायः स उच्यते ॥ S.1.. 3. उवज्झायाणं-See (2) S. 1. 4. काल, समय - काल is an eternal flow, like the current of
the river, while PHT is a point in time when an event is taking place. Thus समय is a minutest division of काल । In the Jaina view, it may be as short as the twinkle of the eye, or equivalent to the time taken to pierce a piece of rotten cloth or pluck a petal from the lotus.
Innumerable units of समय = 1 प्रावलिका 16777216 पावलिका =मुहूर्त
=48 minutes 30 मुहूर्त
=1 day-night Innumerable years -- 1 पल्योपम 10 crores x 10 crores of पल्योपम
=1 सागरोपम । S.1. 5. अणते अणुत्तरे णिव्वाघाए णिरावरणे कसिणे पडिपुण्णे केवल-वर-णाण
दसणे समुप्पण्णे । According to the commentator,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
