Book Title: Aajna Sadhuo Navin Manas ne Dori Shake Author(s): Sukhlal Sanghavi Publisher: Z_Darshan_ane_Chintan_Part_2_004635.pdf View full book textPage 1
________________ આજના સાધુએ નવીન માનસને દોરી શકે ? [૧૯ ] યુરોપમાં ગૅલિલિયા વગેરે વૈજ્ઞાનિકાએ જ્યારે વિચારની નવીન દિશા ખુલ્લી મૂકી અને બ્રૂનો જેવા ખુદ પાદરીના પુત્રાએ ધર્મચિંતનમાં સ્વતંત્રતા દાખવી ત્યારે તેમની સામે કાણુ હતા? એ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં ત્યાંના પાપ અને ધર્મગુરુઓ જ આપણી સામે આવે છે. બાઈબલની જૂની ધડ, વિચારની નવીનતા અને સ્વતંત્રતા જ્યારે સાંખી ન શકી ત્યારે જડતા અને વિચાર વચ્ચે શરૂ થયું. અંતે જડતાએ પોતાનું અસ્તિત્વ સલામત રાખવા એક જ માગ અવલખ્યા અને તે એ કે ધર્મગુરુઓએ કે પેપોએ પેાતાના ધર્મોની મર્યાદા માત્ર ખાઈબલના ગિરિવચન પૂર્તી અને બની શકે ત્યાં સેવાક્ષેત્ર પૂરતી કી વિજ્ઞાન અને શિક્ષણનાં નવીન અને દોરવાનું અસામર્થ્ય તેઓએ પેાતામાં જોયું; અને તરત જ તેમણે પોતાનું કાર્ય ક્ષેત્ર સંકુચિત કરી નવા જમાનાને બાધક થવાની આત્મધાતક પ્રવૃત્તિમાંથી મુક્તિ મેળવી પેાતાનું અને નવીન વિકાસનું અસ્તિત્વ બચાવી લીધું. યુરોપમાં જે જમાનાએ પૂર્વે શરૂ થયું અને છેવટે થાળે પડ્યુ તેની શરૂઆત આજે આપણે હિન્દમાં જોઈએ છીએ; અને એ શરૂઆત પણ ખાસ કરી જૈન સમાજમાં જોઈ એ છીએ. હિન્દુસ્તાનમાં બીજા સમાજોની વાત કારે રાખી માત્ર વૈદિક કે બ્રાહ્મણ સમાજની વાત લઈઅે જરા વિચારીએ. વૈદિક સમાજ કરોડની સંખ્યા ધરાવનાર એક વિશાળ હિન્દુ સમાજ છે. એમાં ગુરુપદે ગૃહસ્થ બ્રાહ્મણો ઉપરાંત ત્યાગી સંન્યાસી પણ હોય છે. એ ગુરુઓની સંખ્યા લાખામાં જાય છે. જ્યારે હિન્દુ સમાજમાં નવશિક્ષણ દાખલ થયું ત્યારે એમાં પણ ત્યાગી અને ગૃહસ્થ ગુરુ ખળભળ્યા. એ ખળભળાટ કરતાંય વધારે વેગે નવશિક્ષણ પ્રસરવા લાગ્યું. એણે પોતાના માનવી રીતે શરૂ કર્યો. જે ગૃહસ્થ બ્રાહ્મણ પંડિતે શાસ્ત્રજ્ઞાનને બળે અને પરંપરાને પ્રભાવે ચાર વર્ષોંના એકસરખા માન્ય ગુરુપદે હતા અને જેમની વાણી ન્યાયનું કામ આપતી તેમ જ વણુ અને આશ્રમના કાળજૂના ચીલાની બહાર પગ મૂકવામાં પાપનો ભય બતાવતી તેમ જ પ્રાયશ્ચિત્તનું રક્ષણ આપતી, તે જ ધુર્ધર પડિતાના સંતાનોએ નવીન શિક્ષણ લઈ અને પોતાના વડીલા સામે થઈ જ્યાં રસ્તો ન મળ્યા ત્યાં બ્રહ્મસમાજ, આ સમાજ Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.orgPage Navigation
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
