________________
આજના સાધુઓ નવીન માનસને દોરી શકે?
[ ૩૮૯
પ્રવાહ ચાલતો હોય છે. એમાં ધણા ને વિવિધ વિષયોને છેક નવી ઢબે ચતાં પુસ્તકાથી ઊભરાતી લાયબ્રેરીએ વિદ્યમાન હોય છે.
આ ઉપરાંત એ મુદ્દા એવા છે કે જે સાધુશિક્ષણ અને નવશિક્ષણ વચ્ચે ભારે દીવાલ હોવાની સાબિતી પૂરી પાડે છે. એક તો એ કે પંથ તે વાડામાં ઊછરેલુ તેમ જ પાપાયેલુ સાધુ-માનસ સ્વાભાવિક રીતે જ એવું બીકણ હાય છે કે તે, ભાગ્યોગે કાઈ કાણા કે બાંકારાથી પ્રકાશ મેળવે તાય ખુલ્લ ખુલ્લા પોતાની પરંપરા વિરુદ્ધ કશું જ ઉચ્ચારતાં મરણનું દુઃખ અનુભવે છે—જેવી રીતે જન્મથી પરદામાં પોષાયેલ સ્ત્રીમાનસ પ્રથમ ખુલ્લામાં પગ મૂકતાં; જ્યારે નવશિક્ષણ પામતા વિદ્યાર્થી એ ભયથી તદ્દન મુક્ત હોય છે. તે જે જાણે અગર માને છે તે મેધડક કહી શકે છે. તેને સાધુની પેઠે નથી ગૂંગળાવું પડતું કે નથી દંભ સેવવા પડતા.
બીજો મુદ્દો પણ ભારે અગત્યના છે. તે એ કે નવશિક્ષણ પામતી આજની પ્રજાનાં તરુણ--તરુણીને માત્ર આ દેશનાં જ વિવિધ સ્થળો અને વિવિધ જાતિઓ વચ્ચે જવાની તક નથી, પણ તેને પરદેશના વિશાળ પ્રદેશને સ્પવાની પણ તક સુલભ થઈ છે. સેકડૅા યુવકેા જ નહિ, પણ યુવતીઓ અને કુમારી સુધ્ધાં યુરેપ અને અમેરિકા ખંડમાં જાય છે. જેવાં તે જહાજ ઉપર ચડી અનત આકાશ અને અપાર સમુદ્ર તરફ નજર નાખે છે, તેવાં જ તેમનાં જન્મસિદ્ધ બંધને છેક નાબૂદ ન થાય તોય તદ્દન ઢીલાં થઈ જાય છે. પરદેશભ્રમણ અને પરજાતિના સહવાસથી તેમ જ વિદેશી શિક્ષણસંસ્થા અને અદ્ભૂત પ્રયોગશાળા તથા પુસ્તકાલયાના પરિચયચી તેમનું માનસ હજાર વર્ષની તીવ્રતમ ગ્રંથિને પણ ભેદવા મથે છે અને એમને બધું જ નવી દષ્ટિએ જોવા-વિચારવાની વૃત્તિ થઈ આવે છે.
પ્રજા પોતાના ગુરુ તરીકે, તરીકે માનતી આવી છે, છેલ્લા કેટલાક દશકાઓ
આ રીતે આપણે જોયું કે જેઓને જૈન પોતાના નાયક તરીકે અને પોતાને દેનાર તેમનુ માનસ કઈ જાતનુ સંભવિત છે; અને હવે થયાં જે નવીન પેઢી નશિક્ષણ ગ્રહણ કરી રહી છે અને જેને વાસ્તે એ શિક્ષણ મેળવવું અનિવાર્ય છે, તેનું માનસ કઈ રીતે . લડાય છે ? જો આ એ પ્રકારનાં માનસના ઘડતર પાછળને ભૂસી કે સાંધી ન શકાય એટલે મેટા ભેદ હોય તો અત્યારે જે ભૂંકપ સમાજમાં અનુભવાય છે તેને અસ્વાભાવિક કે માત્ર આગ તુક કા બુદ્ધિમાન કહેશે ? ત્યારે હવે આપણી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
