Book Title: Subhadra Charitram
Author(s): Shubhshil Gani
Publisher: Hiralal Hansraj Pandit
Catalog link: https://jainqq.org/explore/600418/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IONORMAKWANITARIVARIKIWARITAINIKITAAAAAAAAAAAIANTARAN // zrIjinAya namaH // // subhadrAcaritram // (gadyabaddha) (dvitIyAvRttiH) HERE (kartA-zrIzubhazIlagaNI) -chapAvI prasiddha karanAraHpaNDita hIrAlAla haMsarAja-jAmanagara. 3 (sane 1935) mudraka:-zrIjainabhAskarodaya prinTiMga presa. kimata 0-8-0 (vIrasaMvat 2461) SWILWILWALI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhadrA caritraM // 1 // // 1 // // zrIjinAya nmH|| // atha zrIsubhadrAcaritraM praarbhyte|| (kartA-zrIzubhazIlagaNi) chapAvI prasiddha karanAra-paNDita zrAvaka hIrAlAla haMsarAja (jAmanagaravAlA) zIlaM pAlayatAM puMsAM / zuddhabhAvena saMtataM // vazIbhavaMti gIrvANAH / subhadrAyA ivAcirAta // 1 // vasantapurAkhye nagare jitajJatrunAmA rAjA rAjyaM karotisma, tasya nRpasya jainadharmapAlako jinamatinA-2 damA zreSThI maMtripravaro vidyate, taspa ca paramAhatI zrAvikA tatvamAlinInAmnI priyAsti. tato zubhasvapna sucitA subhadrAkhyA putrI babhUva. krameNa saMprAptayauvanA sA devAMganevAtimanohararUpalAvaNyadhAriNI yUnAMma| nAMsi vyAkulayAmAsa.sarvakalAkalito'so jaidhanamaikalInamanasA sarvadA devapUjA gurubhakti pratikramaNAdikA. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ +% subhadrA caritraM // 2 // // 2 // E-LOGr%A ryadakSA babhUva. atha sa jinamatiH zreSTI tAM nijasutAM subhadrA kenacijainadharmavidA puruSeNa saha pariNAmayituM samIhate. athAsyadA caMpApuravAstavyo baudhadharmavAsitAMtaHkaraNo buddhadAsAkhyo yuvA vyApArI vyApArArtha tatra vasaMtapuranagare samAyayo. tatra sa vividhakrayANakavyApAraM kurvan bhUridhanaM samarjayatisma. athai| kadA sa buddhadAso mAgeM vrajantI, sakhIsamUhopetAM, rUpanirjitasurAMganAM ca tAM subhadrAM vilokya madanAturaH | kaMcinnaraM papraccha, bho puruSottama ! kasyeyaM putrI! ca sA vivAhitAsti ? vA kumArikAsti ? tenoktaM bho buddha- | dAsa! iyaM jinamatyabhidhasya zreSThinaH subhadrAkhyA tanayA vartate, kiMca sAdyApi kumArikaivAsti. tasya janakazca tAM jainadharmavidA zuddhazrAvakeNa sahaiva pariNAyayituM samIhate, nAnyasya paradharmiNaH kasyApi puruSasya sa nijaputrIM dAsyati. tat zrutvA sa buddhadAso dadhyo, athAhaM kathaMcidapi jainobhUyaitAM pariNayA mi, yato me mAnasaM tasyAmeva vilagnamasti. janIbhUtaM ca mAM vilokya sa jinamatizreSTyapi sukhenemAM nijaputrI subhadrAM dAsyati, iti vicitya sa buddhadAso jinadharmasambandhizAstrANi paThitvA sAmAyikapra. tikramaNAdijainadharmapriyAsu kuzalo babhUva. evaM zuddhAM zrAddhasAmAcArI zikSayitvA suzrAdhIbhUya sa jina M -G Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OMAA% // 3 // subhadrA devapUjAM karoti, tato dharmazAlAyAM gatvA jainamanipAve dharmazAstrazravaNaM karoti. evaM nityaM dharmakriyAM kurvataM taM tAdRzaM suzrAvakaM vilokya sa jinamatiH zreSThI nijagRhe devapUjAdyarthamAkArayAmAsa. evaM zreSThisamAhRtaH sa buddhadAsastatra zreSTigRhe'bhyetya yatanApUrvakaM nijazarIraM prakSAlya caMdanazanapatrAdibhirjinabiMbAni pUjayAmAsa, tato madhurasvaraunijahRdayAt kRtrimaM zuddhabhAvaM darzayan sa jine zAnAM stavanaM cakAra. tatazcAtyAgrahapUrvakaM zreSThinA bhojanAya nivezitaH sa buddhadAsaH bhojanaM parila veSayataH zreSThino jago, bho zreSThin ! adya mama vikRtiyutaM bhojanaM na kalpate, mayAdyAcAmlameva kartavya masti, iti zrutvA zreSThinA nirvikRtika rukSAnnaM tasmai pariveSitaM. tanmitAhAraM vidhAya prAsukaM jalaM ca pItvA tena tatraiva sthitena caturvidhAhArapratyAkhyAnaM punaH sUryodayAvadhi vihitaM. evaM taM jainadharmakuzalaM, kriyApAtraM, pade pade ca jovayatanAparaM vilokya tasya tayA mAyayA vaMcitaH zreSThI ciMtayAmAsa, aho ! ayaM dharmAtmA yuvA puruSo mama putryAH subhadrAyAH pariNayanArtha sarvathA yogyo'sti. yataH-jineMdradharmavettAraM / dAtAraM vinayAnvitaM // kartAraM yatanAM sarva-jIveSu karuNAnvitaM // 1 // saralaM svavapUrUpa-lakSmInirjita -14 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhadrA // 4 // manmathaM // pujyartha viralA eva / labhaMte varamaMginaH // 2 // yugmaM // ityAdi viciMtya svahRdaye pramuditaH sa | zreSThI taM buddhadAsaMprati prAha, bho buddhadAsa ! tvaM dharmajJo guNajJazcAsi, iyaM me kanyA subhadrA sAMprataM yauvanAbhimukhA jAtAsti, tato yadi tvamenAmaMgIkuryAstadA lakSmIkRSNayoriva, zazirohiNyoriva yuvayora.. bhinnapremarasapUrNaH saMbaMdho bhavet. evaMvidhAM zreSTinaH prArthanAM nizamya nijahRdi hRSTena tena buddhAdAsenApi tadIyavacaH svIkRtaM. tato naimittikairAdiSTe nikaTe zubha divase zreSThinA mahAtsavapUrvakaM tena bujhdAsena saha nijaputryAH suzIlAyAH subhadrAyA vivAho vihitaH. evaM tAM subhadrAM pariNIya sa tayAsaha vividhabho. gavilAsAnanubhavan sthitaH. kiyadinAnaMtaramupArjitabhUridravyaH sa buddhadAsaH sakalaM zvazurAdivargamukalApya svapuraMprati yiyAsurnijapanyA subhadrayA saha tataH prasthAnamakarot. krameNa kuzalena mArgamullaMghayana sa svanagare sametya mAtApitromilitaH. paramAnaMdaM prAptAbhyAM mAtApitRbhyAmapi gRhe mahotsavaH kRtaH. subhadrApi nijazva pAdayoH patitvA nijavinayaM prakaTIcakAra, atha dvitIyadine prAptarutthAya subhadrA snAnazucIbhRtAM jineMdrabhavane gatvA jinarvivAni praNamya, jainamanibhyazcApi vaMdanaM vidhAya gRhe samAgatA. tadA zvazrastAM. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritraM prati jago, vatse ! asmAkaM kule tu buddha eva deva ArAdhanIyo vidyate, atastvayAtho jinamaMdirAdiSvanyatra kutrApi na gaMtavyaM. tata zrutvA vajAhateva duHkhitahRdayA sA subhadrA dadhyo. aho! kapaTaM vidhAyA-18 | hamanena bharcA pariNItA, nunameSa bauddhadharmAnuyAyI vartate, atha kiM kartavyaM ? paraM yadbhAvi tadbhavatu, mayA | tu nijahitamevAcaraNIyaM, yataH-sarvathA svahitamAcaraNIyaM / kiM kariSyati jano bahujalpaH // vidyate - na hi kazcidupAyaH / sarvalokaparitoSakaro yaH // 1 // atha zvazrUvacanamavagaNayya sA subhadrA tu jinama direSu jinabiMbAnyeva naMtuM prayAti. jainamunibhyazca vaMdanaM vidadhAti. evaM tAM nijAjJAmavagaNayaMtI nirIpakSyAbhibhUtA zvazrUyathA tathA vadati, niraparAdhAM ca tAM vigopayati. tada dRSTvA buddhadAsena sA nijapriyA subhadrA pRthaggRhe sthApitA, tatra ca sukhaM sthitA sA jineMdra pUjayaMto, jainamunIMzca pratilAbhayaMtI dharmakoyeSveva tatparA babhUva, ito'nyadA kazcijinakalpI jainasAdhurmAsakSapaNapAraNe ekAkyeva tasyAH subhdraayaa| gRhe bhikSArtha samAcAtaH, taM manIMdraM pratilAbhayaMtI subhadrA cakSuHpatitatRNena pIDyamAnaM vilokya vicA| rayAmAsa, aho ayaM jinakalpavihArI munIMdro nijacakSuSastuNApakarSaNaparAGmukho vartate, idaM ca tRNaM ce. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhadrA AR // 6 // // 6 // +CriOMOMM- ttasya cakSuSi sthAsyati, tadAsya cakSurgamiSyatyeva. iti vicArya tayA subhadrAyA yatanApUrvaka lAghavena | caritraM nijajihvayA tasya munenetrAt tRNaM karSitaM, tadaivaM kurvatyAzca tasyA bhAlasthamAIkuMkumatilakaM tasya mune. lalATe lagnaM. sa munistu bhikSAM gRhItvA tato niHsRtaH. tadA kuMkumatilakAMkitaM munibhAlaM nirIkSya chidrAnveSaNaparA tasyAH subhadrAyAH zvazrUH sAkSAdhyaMtarIva nijabhujAvullAlayaMto mahatA svareNa pUskAraM kurvatI | pArivezmikajanAn melayAmAsa, nijaputraM buddhadAsamapi tatra samAhUga taM tilakAMkitaM muni darzayAmAsa. evaM sA tAM subhadrAM vigopayaMtI nijatanayaM prAha, vatsa ! idaM tava vadhyA durAcAraM vilokaya ? nUnamiyaM | mudhaiva nijAtmAnaM jainadharmaparaM prakaTayaMtI tvAM vipratAryAnena sAdhunA saha viSayasevanaM karoti. itastatra | sarvamapi kuTuMba militaM, vadhUceSTitaM ca vilokya kuTuMbajanAH prAcuH, nUnabhiyaM vadhUH subhadrA svairiNI kulaTaiva vidyate, anayAtmanaH kulaM kalaMkitaM. evaM kuTuMbAdijanaproktAni vAkyAni nizamya vilakSIbhUno budvadAso'pi tasyAM virakto jAtaH, evaM kuTuMbAdipArivezmikajanairnijabhA ca viDaMbyamAnA, tiraskRtA ca subhadrA dadhyo, aho ! sAMprataM mama pUrvakRtaM kimapi duSkRtaM prakaTIbhUtaM ! yadidaM dharmakArya kurvatyA mamopari hai| R2-2 - 2: Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ F subhadrA // 7 // // 7 // AC%Email-Har% mudhaivAyaM kalaMkaH caTitaH, atha kiM karomi ? kutra vA yAmi ? mama dharmasyaiva zaraNamastu, ityuktvA sA caritraM dathyau, yAvacchAsanadevI madIyametaM kalaMka nottArayiSyati, tAvanmayA kAyotsagoM na mocyaH, iti dhyA-|| tvA sA subhadrA nizcalamAnasA niHkaMpitazarIrA nijagRhamadhye kAyotsargadhyAne tasthau. tatastasyAH satva: sAhasena saMtuSTA zAsanadevI prakaTIbhUya prAha, he vatse ! tvaM nirdoSAsi, atha tvaM kAyotsarga pAraya? evaM | zAsanadevyAdiSTA sA subhadrA kAyotsage pArayitvA tAM devIMprati prAha, bho mAtaH! yUyaM madIyamimaM kalaMka dUrIkuruta? yathA jainadharmavigopanaM na syAt. tat zrutvA sA zAsanadevI jago, bho vatse ! tvaM khedaM mA kuru? nUnaM yathA prAtastavAyaM kalaMka uttariSyati, tathaivAhaM kariSyAmi. atha yathAhaM gaganAMgaNasthA kathayAmi, tathA tvayA kartavyaM, tat zratvA sA subhadrA hRSTA, zAsanadevyapyadRzyatAM prAptA. atha prAtarutthAya yAvannagarapratolIpAlakAH pratolIrudaghATayaMti, tAvanmanAgapi catasRNAM pratolInAM kapATA nodgha| TaMtisma. tat zrutvA nijahadi camatkRto nRpaH svayaM tatrAgatya pratolIdvAramudghATagitumudyamaM karotisma.. kRtabahuprayatno'pi sa nRpaH kathamapi tadudghATanasamartho na babhUva. tataH kolAhalaparAH sarve'pi lokA vyA. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhadrA caritraM // 8 // // 8 // kulA babhUvuH. rAjAdibhiloMkaimilitvA nAnAvidhAni vidhinA zAMtikAryANi kAritAni, tathApi pratolokapATAH kathaMcidapi noghaTitAH tato rAjApi vilakSo'bhUta. ito divyaprakAzapUrvakaM gaganamaMDale samAgatA zAsanadevI nRpAdisarvalokebhyaH kathayAmAsa, bholokAH ! nagaramadhye yA strI satI bhaviSyati, sA | cedAmasUtrataMtunibaddhayA cAlinyA kupamadhyAjalamAkarNya, tajalena pratolIkapATAnAcchoTayiSyati, tadaiva | te udghaTiSyaMti, anyathA kenApi prakAreNa nodghaTiSyaMti, tat zrutvA nRpeNa nagaramadhye paTahodghoSaNA | kAritA, yA satI strI devayuktavidhinA purapratolIdvArodghATanaM kariSyati, tasyai rAjA bhUrisanmAnaM dA. | syati. evaMvidhA paTahodghoSaNAM nizamyAnekapauramahilA garveNa nijasatItvaM manyamAnA AmasUtrataMtunibadrAzcAlinIgRhItvA kUpopakaMThaM prAptAH krameNaikekA suMdarI tathAvidhavidhinA tat kArya kartu pravRttA, paraM tAsAM sarvAsAM cAlinIbaddhAH sUtrataMtava eva kUpopakaMThe truTituM lagnAH, tadA kUpamadhyAjalAkarSaNaM tu dUra| meva sthitaM, evaM janairvihasyamAnAnAM tAsAM strINAM kApi tatkAryakaraNasamarthA nAbhUt. prAMte tatkAryakaraNa: sodyamA nRparAiyo'pi niSphalIbhUtaprayatnA jAtAH. tad dRSTvA nRpayutAH sarve'pi lokAH saciMtA abhavan, Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhadrA PHOGrcOMOMOM2-% itaH sA subhadrA nijazvazrRMpratyavak, he mAtaH ! yadi bhavatIbhyo rocate, tadAhaM purapratolIkapATodghATana karomi. tat zrutvA rAkSasIva kopAkulahRdayA sA jagAda, are! duSTe! bhavatyAH satotvaM hyastanadine eva 8 mayA ca sarvalokerapi jJAtamasti, tatkalaMkena nunamasaMtuSTeva sAMprataM kiM rAjAdInAmapi nijadurAcaraNaM da. zayituM samIhase ? nijottarIyeNa mukhamAcchAdya mukIbhUya gRhakoNe eva tiSTha ? atha vizeSataH kuTuMbaM mA kalaMkaya ? evaM tayA nirbhasitApi subhadrA zvadhUprati savinayaM prAha, he mAtaH! bhavatIbhiH pUjyAbhiryatkiM. cijalpyate, tatpramANaM, mayA cet pratyuttaro dIyate, tadA mama zobhA na bhavet. tato yadi bhavatIbhirAdezo dIyate, tadAhaM bhavatyAH prasAdAnnUnaM purapratolIkapATAnudghATayiSyAmi. evaMvidhAM namrAM vinayAnvitAM ca nijavadhUvAcaM nizamyAzcarya prAptA, kiMcit zAMtA ca sA hRdaye hasaMtI tiraskArapUrvakaM prAha, are ! yadyevaM durAcAraparApi nijAtmani satitvaM manyamAnAsi, tarhi drutaM purapratolIkapATAnudghATaya ? yathA te zuddhaM satItvaM pazyAmaH. evaM sahAsyavyaMgyoktyApi tasyA anumati samavApya subhadrayA sa paTahaH spRSTaH. tataH snAtaparihitanirmalavastrA subhadrA kautukArthizvazrUprabhRtipauranArIgaNaparivRtA, savi Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritraM // 10 // subhadrA / / smayaM nRpAdipaurabrajezca nirIkSyamANA kUpopakaMThaM prAptA. tatastayA paMcaparameSTinamaskAraM smRtvA, zAsanadevIM pAca hRdaye dhyAtvA, AmasUtrataMtubhizcAlinI vadhvA kUpe ca niHkSipya tato jalamAkarSitaM. tadA na ca sU15 taMtavastruTitAH, na ca cAlinyA biMdumAtramapi jalaM galitaM. rAjAdayaH sarvalokAzcAzcaryazaMkunA koli tA iva staMbhIbhUtA visphAritanayanA vilokamAnA eva tatra sthitAH. tasyAH zvazrUrapi vilakSIbhRya zyAmAnanA tatsarva vilokayAmAsa. tato jalabhRtAM tAM cAlinI nijahaste dhRtvA naranArIgaNeH parivRtA, suvAsinIbhirgIyamAnaguNA sA subhadrA purapratolIprati cacAla. tatrAgatya smRtapaMcanamaskArAsau taccAlinItoMja. linA jalamAdAya yAvat pratolIkapATAnAcchoTayati, tAvattUrNameva dvAvapi kapATo svayameva tATakRtyodgha| Titau, prahRSTaiH pauragaNaizca jayajayArAvapUrvakaM taMDulapuSpAdibhiH sA vardhApitA. athaivaM tayA mahAsatyA subhadrayA pratolItrayakapATAstathaiva vidhinodghATitAH, tato gaganAMgaNasthitayA zAsanadevyA prakaTIbhRya nRpAdipaurasamakSaM subhadrAyai proktaM, bho vatse ! athevaMvidhA yA kAcit satItvagarvamaMDitA lalanA bhaviSyati, sA caturthIpratolikapATAvudghATayatu, paramadyApi kayApi to kapATAvanudghATitAveva tatpure dRzyete. tata OMOMOMEXes + -- - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subhadrA // 11 // EHECE stayA zAsanadevyA lokebhyaH proktaM, yaH ko'pyasyA subhadrAyAH satyA virukaM ciMtayiSyati kariSyati vA, tasya mayA zikSA dAsyate. tato'vanIpatipramukhaH so'pi jano nijacetasi camatkRtastasthAH satItvaM stuvan jainadharma svIcakAra. zvazrUrapyutthAya tAM nijavadhUM kSamayAmAsa. subhadrA tu garvalezamapyadadhAnA zvazrU namatisma. buddhadAsAdisakalo'pi kuTuMbajano bauddhadharma parihRtya jainadharmaparAyaNo babhUva. kiyatkAlamevaM sakhena gArhasthyadharma paripAlya sA subhadrA satI guru pArzve dIkSAM gRhitvA, kameNa tIvratapo'gninA nijaka| maiMdhanAni prajvAlya muktipurIM yayau. // iti zrIsubhadrAcaritraM samAptaM ||shriirstu // A caritra zrIzubhazIlagaNIjIe racelA kathAkoSa nAmanA granthamAMtho uddharIne tenI mUlabhASAmA sudhAro vadhAro karI jAmanagaravALA paMDita zrAvaka hIrAlAla haMsarAje potAnA zrIjainabhAskarodaya presamAM svaparanA zreyane mATe chopI prasiddha karela che // zrIrastu // // samAto'yaM grantho guruzrImaccAritravijayasuprasAdAt // EPARA- KA-4 M BER% Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MISCHWICIPISNGI+CHOIGUGUMISNOJ Die eerste ge geegeegegesseretge touteserregereneset.ee CISIONSNESIS CV. 16.GOV : ll gra sirgulaRa FT44 11 CIWNOIDIDUS hahahahahahahamasaniTOEOEOESPEE hahahahahahahahahahahahaha LIPOSISISIAIPIGIOOGGIOONOJ