Book Title: Rajkiya Ghadtar
Author(s): Ambubhai Shah
Publisher: Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008106/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -filia marajanA vAddha . . mA nA sana - amadAvAda-380 004. haThIbhAInI vADI, dilhI daravAjA bahAra, mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira DAkan : aMbubhAI zAha rAjakIya ghaDatara) hIraka jayaMtI prakAzana bhAla naLakAMThA prayoga : ' , ' ---- --- --- ---- --- --- --- - - - - - - - - - -- --- -- nA nA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAla naLakAMThA prayoga hIraka jayaMtI prakAzana ---- ------ -- -- rAjakIya ghaDatara) - - - - aMbubhAI zAha - -- - - - - - - - - - - - - - - - - - - : prakAzaka : - - - mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira haThIbhAInI vADI, dilhI daravAjA bahAra, amadAvAda-380 004. ja - - - che - - - - - - - ----- - -- -- ------ Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka // AvRtti nakala kiMmata // TAIpaseTIMga : : : manu paMDita, maMtrI, mahAvIra sAhitya prakAzana maMdira, haThIbhAInI vADI, dilhI daravAjA bahAra, amadAvAda-4. : prathama : 28 mArca, 1998 eka hajAra rUpiyA paMdara munizrI saMtabAlajInI 16mI nirvANatithi, tA. 28 mArca, 1998 "pUjA lesara'' e-215-216, bIje mALa, bI.jI. TAvarsa, dilhI daravAjA bahAra, amadAvAda-4. phona H 5626982 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s .......... 16 , ...... 21 anukramaNikA lekhakanA be bola ........... aMbubhAI zAha.. sattAno zokha choDIe........ gAMdhIjI ............................... sarvodaya jagata vicAraze ? (1-2-89) .............. ............. 2. gAMdhInI zIkhane yAda karIe (16-2-89) ..... 3. buddhipUrvaka paNa hRdayathI (1-3-89).. 4. keTalAka muddAonI spaSTatA (16-3-89) .... *****............ 13 5. eka tarapha rAjya bIjI tarapha loka (16-6-89) ... 6. ghoDo svataMtra, paNa lagAma savAranA hAthamAM... (16-7-89) ...... 7. samayocita rASTrIya aMtarAtmAnA cokiyAto (1-8-89) .... 8. Avo ! hRdaya-buddhino anubaMdha joDIe (1-9-89) ............ 9. svadezanIti taTastha paNa sakriya (16-9-89) ................ ....... 25 10. yA homa karIne paDo phateha che Age ! (16-10-89) ............. 11. dhArAgRhanI aMdara paNa sattAnI bahAra (16-10-89) ....... 12. sattAbaLano kyAM svIkAra kyAM InkAra (1-1-91) .. 13. prajJA vilopana dUra karIe (16-3-1991) ....... 14. AgAmI cUMTaNImAM zuM karavuM ? (16-4-1991) ...... 15. lokazAhI surakSA : A paNa eka IlAja banI zake (1-5-1991). 16. bahumatI ke vadhumatIne vAstavika banAvIe (1-6-91) . 17. rAjakAraNa ane sarvodaya (1-11-1991) ..... ...... 44 18. paMcAyatI kSetra pakSamukta zA mATe ? (1-7-1992) .. 19. dhArAgRhomAM zA mATe javuM ? .......... 20. rAjakAraNamAM sArA mANasoe javuM joIe ................... pariziSTo : 1. zrI pI.vI. siMhane pharI eka patra (14-4-1989) ............... 2. lokazAhI surakSAnuM paribaLa pedA karIe (7-2-89) ................ bhAla naLakAMTho kheDUta maMDaLanuM jAhera nivedana 3. lokasabhAnI cUMTaNI ane bhAla naLakAMTho prayoga (16 11-89) .... 58 * * *..... 49 ....... 51 rAjakIya ghaDatara Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhakanA be bola bhAla naLakAMThA prayoganA pAyAmAM dharmadaSTie samAjaracanA che. have jo dharmadaSTie jIvavuM hoya to sattAnuM sthAna INa hovuM joIe paraMtu Aje to sattA sarvoparI banI che. sAthe ne sAthe temAM mahad aMze bhraSTatA paNa che ane e vyApakapaNe che. kharekhara to dharma vyApaka hovo joIe. A krama UlaTAvavo joIe ane UlaTAvavo hoya to zuM zuM karavuM joIe ane emAM rAjazAsana kevuM hovuM joIe teno vicAra thavo joIe. bhAla naLakAMThA prayogakAryamAM rAjakIya ghaDataranuM kAma paNa pAyAmAM che. e aMge lokamAnasa jAgRta karavA ane saMgaThita karavAnA prayatno 60 varSathI cAlu che. munizrI saMtabAlajIe ghaNAM lakhANo lakhyAM che. rAjadvArI puruSone patro paNa lakhyA che. 1982mAM munizrI kALadharma pAmyA pachI paNa A kAma cAlu rahyAM che. vizvavAtsalyamAM e aMge lekho lakhAyA che. te lekho Aje paNa prastuta che ema amane lAge che. keTalAka mitro paNa e lakhANo pragaTa thAya ema icche che. A pustikAmAM keTalAka lekho prasiddha karyA che. munizrInA lekho ane patro paNa prasiddha karavAno khyAla che. AzA che ke AjanA kaluSita rAjakAraNane aMkuzamAM rAkhavA ane sudhAravAmAM A pustikAnuM vAMcana upayogI banaze. aMbubhAI zAha 12 mArca, 1998 dAMDIkUca dina rAjakIya ghaDatara Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ma sattAno zokha choDIe (tArIkha navamI phebruArI (1947)nI prArthanA sabhAmAM gAMdhIjIe divasa daramyAna temane maLelA thoDA savAlonA javAba ApyA. te divase temaNe potAnuM mauna zarU karI dIdhuM hatuM tethI temaNe lakhI ApelA javAbo sabhA AgaLa vAMcavAmAM AvyA hatA. hareka sevake e javAbo manana karavA jevA che.) savAla : amane evo anubhava thayo che ke keTalAka kAryakartAone thoDo vakhata sevAmAM gALyA pachI sattAno zokha jAge che. eve vakhate tenI sAthe kAma karanArA bAkInA sevakoe tenA para aMkuza kevI rIte rAkhavo ? bIjI rIte pUchIe to amAre saMsthAnuM lokazAhI svarUpa e pachI kevI rIte jALavavuM ? ame joyuM che ke te sevaka sAthe asahakAra karavAthI kAma saratuM nathI ethI khuda saMsthAnA kAmane dhoko pahoMce che. javAba : A kaMI tamAro ekano anubhava nathI, sauno anubhava che. mANasa svabhAve sattAno zokhIna che. ane e zokhano aMta ghaNuMkharuM tenA maraNa sAthe ja Ave che. tethI sattAnI pAchaLa paDelA sevakane kAbUmAM rAkhavAnuM kAma tenI sAthe kAma karanArA bIjA sevakone mATe muzkela banI jAya che. ane tenuM eka kAraNa e hoya che ke tene rokavA IcchanArA sAthIomAM paNa e mAnavasahaja truTI na ja hoya evuM ghaNuMkharuM banatuM nathI. vaLI duniyAmAM pUrepUrA ahiMsaka dhoraNe cAlatI eka paNa saMsthA ApaNe jANI nathI tyAM sudhI koIpaNa saMsthA pUrepUrA lokazAhI dhoraNe cAle che evo dAvo ApaNAthI na thAya, ane A vAtano khulAso paNa saraLa che. Aje spaSTapaNe sAbita karI zakAya ke lokazAhIne jyAM sudhI saMpUrNa ahiMsAno AdhAra na hoya tyAM sudhI te paripUrNa banatI nathI. evA sevakanI sAtheno asakAra haMmeza nahIM to ghaNIvAra bane che. tema hiMsaka hoya to tamAro savAla athavA tamArI zaMkA vAjabI Thare. asahakAranA ahiMsaka svarUpanA thoDA ghaNAM paricayano huM dAvo rAkhuM chuM. ane huM sUcavuM chuM ke hetu athavA kArya cokhkhuM hoya to ahiMsaka asahakAra saphaLa thayA vinA rahe ja nahIM. ane evA asahakArathI saMsthAne kadI nukasAna paNa thAya nahIM. savAla pUchanAra bhAInI muzkelI huM samajuM chuM. temane evAM ahiMsaka asahakArano anubhava che je sArAmAM sArI Dhabano hoya toye amuka thoDA pramANamAM ja ahiMsaka hoya che. ane kharAbamAM kharAba hoya che tyAre ahiMsAnuM nAma dhAraNa karanArI narI hiMsAthI bharelo hoya che. 'yaMga InDiyA' ane 'harijana' patronAM pAnAM eLe gayelA asahakAranA dAkhalAothI bharelAM che. te prayoga niSphaLa nIvaDyA kAraNa temAM be moTI khAmI hatI. te prayogamAM kAM to ahiMsAnI mAtrA alpa hatI athavA bilakula nahotI. sevAkAryanA mArA lAMbAgALAnA anubhava daramiyAna me e paNa joyuM che ke je loko evI phariyAda kare che ke bIjA athavA sAmAvALA sattAno kabajo karavAnI mahattvAkAMkSA rAkhe che. temanI potAnI paNa e prakAranI mahattvAkAMkSA ochI hotI nathI. ane jyAM eka ja jAtanA be harIpho vacce bheda karavAno Ave che. tyAM te batAvavAthI eka bAjune samAdhAna thatuM nathI te banne roSe bharAya che. ('hirajanabaMdhu'mAMthI) gAMdhIjI rAjakIya ghaDatara Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (1 sarvodaya jagata vicAraze ? jayapurathI pragaTa thatA hiMdI sAptAhika grAmarana nA tA. 8-1-89nA aMkamAM sarvasevA saMghanI trivendrama beThakamAM saMghe lIdhelA nirNayo bAbatamAM sarvodaya ciMtaka zrI siddharAja DhaDhDhAe khulAsA karatAM potAnA maMtavyomAM kahyuM che teno sAra pragaTa thayo che. emAM emaNe spaSTa jaNAvyuM che : "pote dezabharamAM jaze ane Aje je koI sattAdhArI rAjakIya pakSa ane je koI vyaktio che ke jemaNe janatAnAM hitono droha karyo che temane koIne paNa loko mata na Ape." zrI DhaDhAjIe A trivendrama beThakamAM AgAmI cUMTaNIomAM saMghanI bhUmikA zuM raheze enI carcAno ullekha karavA sAthe jaNAvyuM che ke, "A bAbatamAM sarvasaMmati nahi thavAthI ema nakkI thayuM ke, sarvodaya kAryakartA svavivekathI AgAmI cUMTaNImAM sattAdhArI pakSanuM samarthana kare, virodha kare ke taTastha rahe e bAbatamAM svataMtra raheze." A aMge thoDuM vicArIe. game te kAraNe paNa sarvodaya jagata rAjakAraNanI bAbatamAM sarvasaMmati sAdhI zakatuM nathI bahumatIthI paNa koI nirNaya laI zakatuM nathI. pariNAme upara kahyuM tema kyAM to rAjakAraNanI bAbatamAM niSkriya rahe che ane kyAM to bhale ajANatAM ke gaphalatamAM paNa koIka rAjakIya pakSanA pyAdAMrUpa ekAMtika teno virodha karIne kaMIka karyAno mithyA saMtoSa le che. gAMdhImUlyomAM niSThA dharAvatuM A sarvodaya jagata gAMdhInI vAtano marma samajIne mUlyaniSTha rAjakAraNanuM sarjana karavAne sakriya banI zake evI kSamatA to dharAve che, paNa gAMdhInA zabdono marma samajavAmAM ke mUlyaniSTha rAjakAraNanuM sarjana karavAnI AvazyaktA svIkAravA chatAM tenI rIta saMbaMdhamAM te haMmezAM dvidhAmAM rahyuM jaNAya che. pariNAme te A kSetramAM kAma kare che chatAM kAM to nakArAtmaka rahe che ane kAM to binaasarakAraka bane che. gAMdhIjIe to svarAjanI sAthe ja salAha ApI hatI ke lokasattA vadhe ane zAsana sattA ghaTe. tema ja zAsana samAjanA aMkuzamAM rahe e mATe lokasevaka saMgha jevI saMsthAnuM nirmANa tarata thavuM joIe. bhale emane A kAma mATe koMgresa saMsthA yogya lAgI eTale koMgresane e kAma karavAnI salAha ApI. ane koMgrese bhale paristhitivaza e salAha na svIkArI paNa rAjakIya ghaDatara Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ethI gAMdhIjIe ciMdheluM e kAma gAMdhImUlyomAM niSThA dharAvatA sarvodaya jagate to karavuM joItuM hatuM ne ? A nathI thaI zakyuM e hakIkata che. gAMdhIjInI e ja vAtano paristhiti ane samayano takAjo mujaba Aje ane atyAre amala karI zakAya ema che evuM amane lAge che. ane te nIce mujaba kAma karavAthI thaI zake : 1. lokazAhI rIte koI paNa rAjakIya pakSa sattAnAM sUtro bhale saMbhALe paNa te pakSa ke tenI sarakAra sattAno upayoga rAjanItimAM ja kare te mATe tenA para lokonuM niyaMtraNa rAkhavuM. zAsana lokone AdhIna rahe ema karavuM. 2. A mATe sattAnI bahAra rahIne lokone jAgRta karavA, saMgaThita karavA ane anivArya hoya tyAM satyAgrahanAM AMdolano paNa karavAM. 3. dhArAgRhomAM vadhu nahi, kula beThakonA daseka TakA dhArAsabhyo ke sAMsado evA mokalavA je dhana sattA pada ke pratiSThA mATenA umedavAro na hoya, paNa mUlyaniSTha lokaniSTha, ane zuddharAjakAraNanuM prasthApana karI zake tevA bAhoza kAryadakSa ane rAjakAraNanI sUjhasamaja dharAvanArA ane pakSamukta tathA lokoe pasaMda karelA umedavAro hoya. AvA pratinidhio dhArAgRhomAM rAjakIya pakSarUpe nahi, rAjakIya paribaLarUpe kAma kare. zAsakapakSa hoya ke vipakSa hoya darekanI sAcI vAtanuM samarthana kare. sahayoga Ape. ane khoTI vAtano virodha kare. saMgharSa kare. dhArAgRhomAM enI maryAdAmAM ane bahAra AvIne lokaAMdolanathI ema baMne morace have kAma karavuM paDe tema che. lokazAhInI vartamAna paristhitimAM loko ke vipakSo zAsana para aMkuza rAkhI zakatA nathI. pariNAme aniyaMtrita sattA vadhu ne vadhu bhraSTAcAranI janaka banI che. tethI sahuthI prathama kAma, bhraSTa rAjakAraNane zuddha karavAnuM hovuM joIe ane rAjakAraNane zuddha karavuM hoya to AvuM zuddha rAjakIya paribaLa dhArAgRhomAM mokalavuM joIe. Ama hakArAtmaka vidheyAtmaka ane racanAtmaka sakriyatAthI ja asarakAraka thaI zakAya ema che. A vAta sarvodaya jagate vicAravA jevI lAge che. Ama nahi karavAmAM Ave to, kyAM to sattA paranA pakSane mAtra haTAvavA jevuM nakArAtmaka valaNa haze ane kyAM to sattAmAM javAnuM rAjakIya pakSa banavA banAvavA jevuM valaNa raheze. nakArAtmaka eTale khAlIpaNuM, je khAlI jagA koI paNathI bharAI jaze. rAjakIya ghaDatara Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvodaya pakSa banIne sattAmAM jaze to e sattAno svAda ane sarvodaya nahi thavA de, aMtyodaya paNa nahi karavA de, ane prakRtie sAttvika ane valaNa sarvasaMmatinuM hoIne to tama rajane aMkuzamAM rAkhI zakaze na to koI ja nirNayAtmaka nizcayAtmaka ke deDhAtmaka pagalAM bharI zakaze. saMbhava che atIbhraSTa tatabhraSTa jevI sthitimAM sarvodayane ja khatama karaze. sarvodaya jagate vicAravA jevuM che. vizvavAtsalya : 1-2-89 ( gAMdhInI zIkhane yAda karIe bhAI narasiMhabhAI goMdhiyA "saMdeza"mAM eka lekha dvArA potAnuM maMtavya pragaTa karatAM lakhe che : gujarAtamAM lokazAsakIya vikalpanI zodha mATe mUlyaniSTha vicAravaMta kAryakaro A mathAmaNa mATe satata mathe che. ane have lokapratinidhi tarIke cUMTAIne zAsanamAM javA sudhInI AbohavAmAM pravezyA che tyAre prazna pedA thAya che ke, gujarAtamAM ane kendramAM ghaNA pratinidhio jene gAMdhIvAdIo kahI zakAya, evA je te vakhatanA vidhAnagRhomAM beThelA hatA. (kadAca Aje paNa haze)... huM dhAruM chuM ke, moTAbhAganA cUMTAyelA gAMdhIvAdI kAryakaro dezane gAMdhImArgethI cAtarato aTakAvavAmAM niSphaLa rahyA che." tyAra pachI zrI ratubhAI adANI gujarAtamAM pradhAna hatA ane zrI morArajI desAI kendramAM vaDApradhAna hatA e vakhatanI emanI niSphaLatAno narasiMhabhAIne anubhava thayela tenAM udAharaNa ApIne e lakhe che : morArajIbhAI, bAbubhAI, navalabhAI, lallubhAI, vajubhAI (zAha), manubhAI (paMcolI) jevA mitro to vaDApradhAna, mukhya pradhAna ane mahattvanAM khAtAnA pradhAno tarIke varSonA varSo rahI cUkyA che. Aje je pariNAmathI akaLAIe chIe enA mATe A mitronI ochI javAbadArI nathI." bhAI narasiMhabhAIe lekhamAM rAjasattAnI A bImArI sArvajanika saMsthAone paNa lAgu paDI che enA dAkhalA ApyA che ane pachI lakhe che : "rAjakAraNane zuddha hatupUrNa banAvavA tarapha lakSa ApavAnuM ayogya nathI. ethI vadhu cIvaTa gAMdhIvAdI saMsthAo ane kAryakaroe rAkhavAnI che, 'jAte zuddha ane gAMdhIniSTha banavAnI." rAjakIya ghaDatara Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAI narasiMhabhAI gAMdhI mUlyonI khevanA mATe ciMtA rAkhI ciMtana karanAra mUlyaniSTha saMniSTha pIDha kAryakara che. janatApakSanA gujarAtanA zAsanamAM emaNe daMDaka tarIke rahIne zAsanano anubhava paNa lIdho che, eTale zAsananI ane zAsakonI paNa maryAdAo e jANatA ja hoya. emaNe rAjakAraNane zuddha ane hetupUrNa rAkhavAnuM kAma yogya che ema to svIkArI lIdhuM che. paNa enAthI ye vadhu cIvaTa to jAte zuddha ane gAMdhIniSTha banavAnI che ema emanuM kahevuM che have emanA muddAo viSe. (1) jAte zuddha thavAnI vAta sahu koI svIkAre ja. eTale e salAha bAbata matabheda nathI. eno amala karavAnI ja vAta che. paNa pachI zuM? rAjakAraNanI zuddhinI vAta paNa e svIkAre che. to e zuddhi mATe kaMIka kriyAtmaka pagaluM to gAMdhI vicAraniSThoe bharavuM joIe ke nahi ? (2) amAruM kahevuM che ke zAsana karavA mATe nahi, paNa zuddha rAjakIya paribaLarUpe dhArAgRhomAM javuM e, ane zAsana mATe pakSarUpe dhArAgRhomAM jaIne zAsana karavuM e baMne pagalAM judAM che eka nathI. guNAtmaka rIte baMneno hetu paNa judo che. vyakti tarIke paNa A baMne pratinidhionI bhUmikA judI che. eka vyakti lokapratinidhi che. bIjI vyakti pakSapratinidhi che. (A baMne vacceno taphAvata agAunA lekhomAM samajAvyo hovAthI ahIM e Apyo nathI.) narasiMhabhAI niSphaLatA batAve che, te pakSa pratinidhinI che. lokapratinidhi e hatA ja nahi. paribaLarUpe lokapratinidhio rUpe haju javAno prasaMga ja Avyo nathI. eTale enuM mUlyAMkana karavAno to hAla savAla ja nathI Ubho thato. (3) paribaLano hetu zAsananI zuddhino che. pakSano hetu zAsana karavA mATe zAsana meLavavuM, TakAvavuM, bahumatI karavI, TakAvavI, ane e aMge aneka bAMdhachoDa ane samAdhAno karavAM vagere vAstavika rAjakAraNanI maryAdAo vacce zAsana calAvavAno che. (4) A pAyAno guNAtmaka taphAvata spaSTa che ke jo samajAya ane svIkArAya to pelAM nAmo ApyAM che te tamAme tamAmanI ane daMDaka tarIkenI narasiMhabhAInI dAda mAgI le tevI sevAo e gAMdhImUlyonuM hArda nahotuM e tarata samajAze. emanI sevAo zAsanane maLI eno koI virodha nathI. Aje paNa gAMdhI vicAramAM mAnanArI rAjakIya ghaDatara Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 mUlyaniSTha vyaktio zAsana kare eno virodha nathI. samarthana ja che. savAla agratAno ane paristhitinA takAjAno che. (5) gujarAtamAM ane dezamAM je kaMI gAMdhIvicAramAM mAnanArI mUlyaniSTha vyaktio che te gaNIgAMThI che. A alpazakti badhI ja cUMTAIne pakSarUpe zAsanamAM jAya ema mAnI laIe to paNa e alpazakti sattAlakSI rAjakAraNanI vartamAna bhraSTatAne dUra karI-karAvI zake ema nathI. kAraNa spaSTa che. gAMdhIvicArane ghAtaka zaktioe rAjakAraNa upara pratyakSa ke parokSa eTaluM vizALa varcasva jamAvyuM che ke pelI alpazakti jene e kAma ja nahi karavA de.' (6) AjanI A vAstaviktA gAMdhIvicAramAM niSThA dharAvanArA prathama samaje ane 30mI jAnyu. 1948nI gAMdhI vasiyatanAmAnI zIkha yAda karIne gAmaDAMnI lokazaktine jAgRta, sakriya, ane saMgaThita karIne prajAmAM ane dhArAgRhonI aMdara jaIne, paNa zAsanathI bahAra rahIne, lokacetanA jagADavAnuM kAma kare to ja AjanI sarvakSetranI ane sarvAMgI bagaDelI paristhiti che te sudhAravAnI sAcI dizA pakaDAya. (7) TUMkamAM, pakSIya rAjakAraNe potAnI arthasabharatA gumAvI che e hakIkata hovA chatAM enAthI alaga rahevuM, ke ene aspRzya rAkhe cAle tema nathI. ane kevaLa pakSa banAvIne zAsanamAM javAthI paNa rAjakAraNanI bhraSTatA nAbUda karI zakAya ema nathI. baMne dizAmAM prayAso to jarUrI che ja, paNa alpa zaktinI maryAdAnuM mApa kADhatAM prathama agratA gAMdhImUlyomAM niSThA dharAvanArAoe pakSamAM javAne badale paribaLarUpe dhArAgRhomAM javAnI vAtanuM samarthana karavuM joIe. ane rasa ruci samaya saMjogo joIne sakriya paNa banavuM joIe. 12-2-95 gAMdhI zrAddhadina vizvavAtsalya : 16-2-1989 3] buddhipUrvaka paNa hRdayathI lokazAhI surakSA-abhiyAnanI bhAla naLakAMThAnI lokasaMparka yAtrAmAM 75 jeTalI jAhera grAmasabhAo thaI. sarva sAmAnyapaNe sarvatra sahuno pratibhAva vyakta rIte vANImAM ane avyakta rIte mukhabhAvomAM ane hRdayanI lAgaNIonA paDaghArUpe jovA anubhavavA maLe che te amArA badhA ja yAtrikonA AtmavizvAsane vadhAranAro ane AtmabaLa dRDha karanAro che. rAjakIya ghaDatara Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 khabara nathI ke kyArathI, paNa kadAca kAyamathI mUMgA ane mahenatu, ane navuM sarjana karIne jagatane jivADatA sAcA zramajIvI grAmajano jANe jIbha na hoya ema bahu bolI zakatA nathI. bole te paNa hRdayanI vANImAM. vedanAno dariyo eka ja vAkyamAM ThalavI de che : gaLe AvI gayA chIe." koIka koIka sabhAomAM buddhipradhAna vicAraka vyaktio hoya che. te paNa dilathI ja kahetA to hoya che ke, "vicAra sAco che. ghaNo sAro che, UMco che, paNa paNa... paNa... paNa ane pachI buddhithI bole che : "azakya." avyavahAru." "pakSa vinA kAma ja na thAya." eka sabhAmAM vicArazIla ane sArA lekhaka evA eka zAstrIjIe kahyuM : "cAlIsa cAlIsa varSanAM vahANAM vahI gayAM, ghaNA moDA paDyA. have zuM 6 thAya ?" eka tarapha lokAtmAno pokAra lokahRdayanI vANImAM vyakta thAya che, ane te paNa mAtra vedanAmAM, ane eka ja vAkyamAM. amane yAtrikone emanI A vedanAmAM lokazAhInuM UjaLuM bhAvI jovA maLe che. ane e darzanathI amAruM jJAna vyApaka bane che, kAryazaktine baLa maLe che. to bIjI tarapha vicArazIlo amArI rajUAta pachI ThIka ThIka dalIlo karIne, sAcuM che, sAruM che, UMcuM che. ema dilathI svIkAre to che ja. paNa pachI tarata ja buddhinA starethI bolIne jANe bodha Ape che. emanA bola amane zuM bodha Ape che? nA. kAraNa ? e vANI vAMjhaNI che. ame pUchIe chIe. "tamane azakya dekhAtI vAta zuM ayogya che ?" to kahe che : "nA, che to yogya." "tamane A vAta avyavahAru lAge to e vAta choDo paNa tamArI dRSTie vyavahAru lAge te vAta to karo ke je kAma, A kALakUTa jheranuM mAraNa bane." karavAmAM mAtra mauna. rAjakIya ghaDatara Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 ame kahIe chIe. "pArTIno ame virodha karatA ja nathI. pakSIya lokazAhInI vartamAna vAstaviktA svIkArIne ja, pachI vAta karIe chIe. AjanI je koI pArTI A kaLAkUTanuM mAraNa bane evuM kAma karavA jeTalI kAryakSama hoya enuM nAma to Apo." emanI pAse nAma nathI. pachI ame kahIe chIe. "vAru ! kALakRTanuM mAraNa bhale na kare, kamamAM kama, lokazAhImAM rahIsahI lokazraddhAnAM mULiyAM sAva UkhaDI jaIne khuda lokazAhI ja khatama karavAnuM kAraNa potAnI pArTI na bane evI nItirIti A pArTIvALAo rAkhe eTaluM to emane samajAvo ?" ame kahIe ke; "moDA moDA paNa jAgyA to have jAgyA tyAMthI savAra gaNIne kAme lAgavuM ke pathArImAM ja paDyA rahevuM?" prazna pUchanAra amAro A javAba sAMbhaLyo, nA sAMbhaLyo kare, ane kAM to mAMDa mAMDa bole : "kAme lAgIneya zuM vaLavAnuM ?" sAva niSkriyatA, nirAzA ane hatAzA. vANI vAMjhaNI. bodha zuM levo ? cittamAM ciMtana cAlu che. kadAca moDA ame bhale paDayA. gAMdhIe to svarAja maLatAMnI sAtheja, cAlIsa varSa pahelAM kahyuM ja hatuM. eNe kyAM moDuM karyuM hatuM ? ane bhAla naLakAMThA prayoge to gAMdhInI e ja vAtano amala 40 varSathI karI ja dIdho che. sAdhano, bhUha ane Ayojana vagere prayojavAmAM paNa moDA to nahotA ja. alabatta zaktie ame moLA hatA. gajAnA paNa alpa. A moLapa ane alpatA chatAM prayoga zarU to thayo ja che. e yogya che? hA, to kAma zarU karavuM paDe. ayogya zakya hoya to paNa na karavuM. ane yogya azakya lAge to paNa zakya banAvavA puruSArtha to karavo ja karavo. azakya jevuM jagatamAM kazuM ja nathI. vyavahAra Ubho karavo che to vAMjhiyAmeNuM TALavuM paDe. puruSArtha karavo paDe. pArTIvALAonI pAmaratAne joI zakAya to pakSanA vaNagaNathI chUTAya. ane rAjakIya ghaDatara Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paribaLa sAthe anubaMdha saMdhAya. dhaMdhukA lokasabhAnI eka beThaka ane enI nIce AvatI gujarAta dhArAsabhAnI sAta beThakonA sAte matavistAronA kula 750 jeTalA gAmonA 10 TakA gAmono lokasaMparka thayo. prAthamika pratibhAva amane ema kahevA prere che ke, 1. lokone lokazAhImAM zraddhA che. pAMca varSe pUchyA vATa che tyAM sudhI AzAnuM kiraNa che ja. 2. A lokazraddhAne keLavavI-daDhAvavI paDe. saMparka satata rAkhavo paDe. 3. zarUAta to ekaDethI ja karavI paDe. mIDAM caDatAM vAra nahi lAge. savAlanoya savAla che eno javAba atyAre A eka dekhAya che. buddhi sAthe hRdayathI vicAravAnuM, bolavAnuM ane karavAnuM paNa rAkhIzuM. to bAkInuM je ApaNA-mANasanA hAthamAM karavAnuM nathI e kudarata karaze ja karaze. AvA akhUTa zraddhAbaLa sAthe AgaLa vadhIe. vizvavAtsalya : 1-3-1989 keTalAka muddAonI spaSTatA zuddha rAjakAraNa ane lokalakSI lokazAhI prasthApanAnA hetuthI bhAla naLakAMThAmAM cAlu karela lokazAhI surakSA abhiyAna viSe tAjetaranA "vizvavAtsalya' ane 'prayogadarzana'nA aMkomAM ThIka ThIka lakhAya che. mitro sAthe vicAravimarSa paNa sArI peThe thAya che. AnA ja anusaMdhAne eka patra che. emAMnA muddAono sAra prathama joI laIe. (1) apakSa umedavAronI vAta tarkasaMgata nathI. (2) AvA dareka umedavAro guNavattA para dareka praznane joze e javAba mULa praznane ja uDADI denAro che. mULa prazna AvIne Ubho ja che ke, A (koMgresa) sarakArane rAkhavA Iccho cho ke dUra karavA ? (3) cUMTaNIo che ja, sarakAra badalavA ke tene samarthana ApavA mATe. (4) A badhI hilacAlanuM mULa hAlanI sarakArane haTAvavAnuM che. (5) mArI (patralekhakanI) samaja pramANe koMgresane harAvavI e vyuharacanA che. (6) ekanI sAme eka UbhA rAkhavAmAM Ave. matalaba koMgresanA umedavAranI sAme eka ja umedavAra Ubho hoya to ja koMgresI umedavArane harAvavAnI zakyatA vadhe. (7) Ama ekanI sAme eka Ubho rahe e mATe bIjA vipakSone samajAvavAnI rAjakIya ghaDatara Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 vAta to ThIka che, paNa tame koMgresane AvI vAta karo ane te mAne e vAta ja hAsyAspada che. (8) AvA apakSa umedavAra sAme koMgresa potAno umedavAra Ubho na rAkhe ema tamArA (bhAla naLakAMThA prayogo kahevAno artha huM (patra lekhaka) evo karuM chuM ke, tame A viSe spaSTa nathI." (9) tame (bhAla naLakAMThA prayoga) AmAM kyAM UbhA cho? patralekhaka rAjakAraNanI tAsIranA pArakha, citaMnazIla pIDha vicAraka ane vivekI che. chelle lakhe che : "mArI bhUla thatI hoya to jaNAvazo." have A muddAo upara amAruM maMtavya jaNAvIne pachI thoDuM vicArIe. (1) patralekhaka bhUla nathI karatA. lokazAhInuM vartamAna svarUpa che temAMnA cIlAcAlu aMgonI vAstaviktAnI vAta ja emaNe lakhI che. (2) ame (bhA. na. prayoga) aspaSTa nathI ja. (3) ame UbhA chIe dharatI upara. 40 varSane anubhavathI je kaMI alpa samajaNathI AjanI vAstaviktA samajIe chIe te vAstaviktA ja amane A kAma karavA prere che. (4) ane A vAstaviktA ja amane koI A ke te vyakti ke amuka tamuka pakSane haTAvavAmAM ke badalAvavAmAM amArI zakti kharcavAnI nA pADe che. (5) je koI haTaze, badalAze ke Avaze, jaze te sahu potapotAnI zaktiazakti ane nabaLAI sabaLAIno jorathI ke kamajorIthI potapotAnAM karyA sahu bhogave ja. jAhera mUlyomAM zraddhA che tevA mUlyaniSTha ane lokonI sArapamAM vizvAsa che tevA lokaniSTha vyaktioe have emane badalavA, haTAvavA ke besADavAmAM ke khaseDavAmAM zakti kharcavAnI jarUra nathI ja nathI. Ano artha ane vAstaviktA sAme AMkho baMdha rAkhIe chIe ema nathI thato. paNa vAstaviktAo ughADI najare dhyAnamAM rAkhavI ane pachI zaktinI maryAdAmAM vivekapUrvaka agratA ApavAno che. ATaluM kahyA pachI AgaLa vicArIe. arthasabharatA gumAvelAM aMgo vartamAna pakSIya lokazAhInA aMga upAMgomAMnA mukhya traNa aMgo (1) loko (2) zAsakapakSa (3) vipakSo. A traNe aMgo potAnI arthasabharatA gumAvI beThAM che. (1) loko pAMca varSe eka vakhata mata ApatI veLA citramAM Ave che. mata paNa zuddha matino nahi lAlaca ane bhayathI prerita. rAjakIya ghaDatara Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 (2) zAsakapakSanuM ekamAtra lakSa game te bhoge sattA TakAvavI. (3) vipakSanuM ekamAtra lakSa game te bhoge sattA meLavavI. sattAnuM kendra (1) sattAnuM mULa kendra loko che. A loko ja Aje sattAne AdhIna banI gayA che. (2) rAjya aniyaMtrita ane amApa sattAnuM eka mAtra kendra banyuM che. aDhaLaka nANuM enA hAthamAM paDyuM che ane dAMDatatvonuM varcasva enA para caDhI beThuM che. lokazAhInA hArda samI traNa tripuTIo (1) lokonuM, loko mATe lokothI cAlatuM. (2) vicAra, vANI ane vartananI abhivyakti. (3) samAnatA, ekatA ane baMdhutA. A traNe tripuTInAM nava tatvonuM rAjataMtranA sarva aMgaupAMgomAMthI sAva dhovANa thaI gayuM che. A vAstaviktA amane samajAyA pachI rAjakIya pakSonI jema aNagamatA pakSane haTAvavA, gamatA pakSane besADavA ke navo pakSa racIne sattA dvArA parivartana karavAmAM amArI zakti kharcavI amane sAva ja nirarthaka lAge che ema ame spaSTa mAnIe chIe. ane Ama chatAM nirAzA nathI ke rasto nathI dekhAto ema paNa nathI. alabatta lokazAhI e to satata vikasatI jatI prakriyA che. eTale A rasto ja sAco ane dhArelI maMjhIle pahoMcADaze ane bIjo rasto hoya ja nahi ke bIje raste maMjhIle na ja pahoMcAya ema paNa ame mAnatA nathI. amane sAcA lAgatA raste cAlavuM e amAruM svakartavya che eTaluM ja. have keTalIka spaSTatA. A umedavAra apakSa ke svataMtranI jema Ubho rahevAno nathI. eka ke vadhu jeTalA cUMTAze tenI potAnI samAna AcArasaMhitA che. jemAnAM keTalAMka aMzo agAunA lakhANomAM che ja. ane eka samUha ke saMgaThananA rUpe e kAma karaze. eTale apakSonI bhUmikAthI sAva bhinna bhUmikA ane hetu tema ja anukrama che. koMgresa sahita tamAma rAjakIya pakSo A cAlIsa varSanA lokazAhI zAsananA vahIvaTano ane chelle Aje vartamAnamAM cAlatI sattAlakSI pakSIya lokazAhInI vAstaviktAno bodha samaje to lokazAhInA hitamAM zuM karavA jevuM che te emane jarUra samajAze. amane samajAvavAno prayAsa karavA saMbhava che. patra lekhaka lakhe che tema rAjakIya ghaDatara Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 hAsyAspada ane nirarthaka paNa bane. sattAnI spardhA nathI. ane vastunA guNadoSa para virodha ke samarthana karavAno che. vaLI gaNatrInA ja umedavAro mUkavAnA hovAthI bAkInI beThako para cUMTAyelA sabhyonI potapotAnI rIte sarakAra banAvAvanI zakyatA ke bhUmikA akabaMdha rahe che. AvuM rAjakIya paribaLa dhanalakSI nathI, sattAlakSI nathI. lokaniSTha ane mUlyaniSTha che. lokazAhInA vartamAna svarUpamAM kadAca navuM che. lokazAhInI khevanA dharAvanAra sahuno sahakAra salAhasUcana sahayoga AvakArya ja che. patra lekhakanI jema bIjA mitrone paNa A aMge vadhu ciMtana karavA ane sUcano karavA vinaMti che. vizvavAtsalya : 16-3-1998 pa eka tarapha rAjya bIjI tarapha loka gujarAtamAM ja nahi, bhAratamAM ane bhAratamAM ja nahi vizvabharamAM, saMgharSa cAlI rahyo che. saMgharSamAM be pakSo hoya che. A saMgharSamAM paNa be pakSa che. eka taraphanA pakSanuM nAma che "rAjya" bIjI taraphanA pakSanuM nAma che "loka" saMgharSa vizALa vyApaka ane UMDo che. Ama sthULa dRSTie to saMgharSo aneka ane vividha rUpe dekhAya che. vyakti vyakti vacce che. vyakti ane varga vacce che. varga ane varga vacce che. pakSomAM AMtarika saMgharSa che to pakSa-apakSa ane zAsakapakSa-virodhapakSa vacce paNa che. eka rASTra ane sAme eka bIjuM rASTra ema rASTra rASTra vacce che. to rASTrIya jUtho-jUtho vacce paNa che. paraMtu A badhA saMgharSo DALAM pAkhaDAM che; mULa nathI. mULa saMgharSa to eka ja che : rAjaya, lokone sattAnA bharaDAmAM levA tAke che. loka, rAjyanI sattAnA bharaDAmAMthI mukti mAge che. A muddo jarA samajI laIe. potAnI salAmatI ane potAnA rakSaNa mATe khuda lokoe ja "rAjya nirmANa karyuM che, jyAre paNa A "rAjya' nAmanI sattA kaho ke saMsthA kaho, nirmANa thaI hoya paNa tyAre rAjya hastaka be ja kAmo hatAM. bhaya ane rakSaNa. kALe karIne kramazaH lokonA kalyANane nAme lokonA vatI, kAyado ane vyavasthA nyAya ane rakSaNa uparAMta bIjAM kSetro paNa rAjya hastagata karyA. vartamAna kALe A rAjakIya ghaDatara Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjaya nAmanI saMsthAe lokonI tamAme tamAma sattA pote hastagata karI lIdhI che. garbhAdhAnathI agnisaMskAra thavA sudhIno eka paNa vyavahAra rAjayanA kAyadA kAnUnanI sattAthI aspRzya rahyo nathI. A rAjya game te nAme oLakhAtuM hoya, saramukhatyArI, sAmyavAdI, rAjAzAhI, pramukhakIya, lokazAhI, saMsadIya pratinidhika lokazAhI nAma game te hoya, lokazAhI eka pakSIya' hoya ke bahupakSIya hoya. pakSanuM nAma paNa game te hoya, bhAratanI vAta karIe to e koMgresa nAma hoya ke janatAdaLa nAma hoya. janatA pakSa nAma hoya ke janamoraco nAma hoya, bhAjapa nAma hoya ke sAmyavAdI nAma hoya telugudezam hoya ke DI. ema. ke. hoya akAlIdaLa hoya ke gaNataMtra pariSada ane rASTrIya pariSada hoya "nAmarUpa jUjavA aMte to hemanuM hema hoya"nI jema nAma game te hoya "kAma eka ja ane te sattA hoya to TakAvavI na hoya to meLavavI. ane te paNa sarvoparI, sarve sarvA. sarvasattAdhizapaNuM. ane ? game te bhoge, game tevAM sAdhanothI paNa.' AnuM sahaja AvavuM joItuM eka ja pariNAma Aje zuM bhAratamAM ke zuM pAkistAnamAM, zuM raziyAmAM ke zuM cInamAM sarvatra dekhAya che. eka bAju rAjya che. bIjI bAju loka che. bhaMyakaratA e che ke rAjaya pAse aniyaMtrita sattA che. aDhaLaka saMpatti che. ane vizALa pramANamAM saMhAraka zastro che. samayanI balihArI kaho ke vicitratA kaho e che lokoe potAnI salAmatI ane rakSaNa mATe banAveluM rAjya pote ja have lokonI asalAmatI ane arakSitapaNAnuM kAraNa banI beThuM che. bIjI tarapha loka pakSe duHkhada karuNatA e che ke lokazAhI hoya to paNa loko to pAMca varSe cUMTaNI vakhate kAgaLano TukaDo sikko mArIne peTImAM nAkhe che. tene mata Apyo evI bhramaNA sAthe have amAruM tamAma kalyANa mAtra, A ke te pakSa ane pakSanI sarakAra kAM to karI nAkhaze evI bhrAmaka AzAmAM ane kAM to kaMI ja karatA nathI ane karavAnA nathI evI ghora nirAzA sAthe kAM to lAlaca kaho ke emanA mata Ama paDAvI levAya che. lokomAM potAnI pharaja, javAbadArI, katRtva ane AtmavizvAsano sAva abhAva. sarakArane mAbApa gaNavAno ane zAsakapakSanA AMgaLiyAta banavAno paMgutA ke ladhutAno bhAva. lokone A vastuno khyAla Ave che tyAre paNa enI sAme to A pakSavipakSanI ramata sivAya bIjI koI navI vAta AvatI ja nathI. ane tethI pakSonI ane pakSo dvArA sattAnI adalAbadalI karavA sivAya mULabhUta parivartana karavAnI koI navI rAjakIya ghaDatara Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 prakriyA ke navo prayoga zarU thato nathI. amAruM A pRthakkaraNa sAcuM hoya ane amArI dRSTie amane sAcuM lAge che to tethI amAruM tAraNa ema kahe che ke, have eka rAjakIyapakSane sthAne bIjo rAjakIya pakSa, athavA sattAlakSI vyaktigata apakSa ke svataMtra umedavAra athavA sattA TakAvavA mAgatI sarakAra athavA to A ke te rAjanIti ke rAjyapaddhati ke enuM taMtra kaMI kahetAM kaMI ja mULaparivartana karI zake ema ja nathI. A mULaparivartana eTale rAjya pAsenI sattA lokoe hastagata karI levI joIe. rAjakIyapakSo sattA mATe UbhA thatA hoya che. eTale sAme cAlIne to e sattAnI soMpaNI kare nahi. lokoe pote ja e sattA hastagata karI levI. Ano artha e ke lokoe have potAnI sattA rAjakIya pakSone soMpavI na joIe. bhAratanI vAta karIe to AgAmI cUMTaNIomAM A prakriyA cAlu karI zakAya. prayoganI zarUAta Ama thaI zake. vyaktigata matadAro cAlIsa karoDa jeTalA haze. dareka matadAra potAnI pAsenI sattAno bhogavaTo karI zake evI sthiti haju AvI nathI. eTale nAnAM nAnAM ghaTakoe A sattA hastagata karavI. grAmapaMcAyata, nagarapaMcAyata, nagarapAlikA, mahAnagarapAlikA vagere sthAnika svarAjanI saMsthAo, arthataMtramAM sahakArI saMsthAo zikSaNakSetre cheka nIcethI te u52 yunivarsiTI sudhI ema nIcethI upara sudhInuM vyavasthAnuM eka mALakhuM UbhuM karI levuM joIe ane sattA e ghaTakone havAle karavI joIe. A badhuM lokazAhI Dhabe ja thavuM joIe. je thaI zake tema che. pakSamukta, lokoe pasaMda karelA ane A vicArone varelA umedavArone dhArAgRhomAM mokalavA joIe. vizvavAtsalya : 16-6-1989 rAjakIya ghaDatara Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 6) ghoDo svataMtra, paNa lagAma savAranA hAthamAM niraMkuza ghoDo jaMgala-DuMgaramAM rakhaDe. svachaMde chalAMgo mAre, kUde, hADakAM bhaMgAya. paNa jAta pazunIne ? buddhinI, manana, ciMtana ke maMthananI tenI maryAdA. anukaraNa karavAnI ja Teva. evAmAM koIka sArI paLe dayALuM mANasajAta ene maLI gaI. ghoDAnI pITha para mANasa besI gayo. ghoDAnA moDhAmAM cokaDuM nAkhe. lagAma potAnA hAthamAM rAkhe. mANasa Icche tyAre ghoDAne cAbUka paNa lagAve. sAthe sAthe ghoDAne cAro ane caMdI khavarAvIne dharave. ghoDo svataMtra lagAma savAranA hAthamAM. ghoDAne samAdhAna che. moDhAmAM bhalene cokaDuM bharAve. cAbUkanI camacamATIye bhalene cakhADe. caMdI-cAro to maLe che ! hADakAM khokharAM thatAM to maTyAM ! Ama kAyamI parAdhInatA hoMse ghoDAe svIkArI lIdhI. pelI sArI paLa ghoDAnuM baLa na banI zakI mANase chaLathI e paLano potAnA ja lAbhamAM kunehapUrvaka upayoga (ke gera upayoga ?) karI lIdho. mANasa jAta paNa haju AvI ghoDAnI pazuvRttimAMthI sAva mukta banI zakI nathI. sukhazIliyApaNAnI vRttithI eNe svAtaMtrya bogavavAnuM sAva mAMDI vALyuM hoya evuM keTalIka vAra lAge che. zarUmAM mANasa jAta niraMkuza hatI. svataMtra nahi paNa svachaMde viharatI svecchAe jAta para aMkuza rAkhavAno saMyama e haju nahotI rAkhI zakatI. mAre enI talavAra-baLiyAnA be bhAga jevI sthiti hatI. emAM koIka sArI paLe sAro vicAra ene Avyo. mANasa che ne? buddhi che, vicAra kare. mana che, manana kare. citta che, ciMtana kare. maMthana paNa kare. jhaghaDavuM ane maravuM, mAravuM, enA karatAM jhaghaDAno nyAya ane salAmatI mATe rakSaNanuM kAma koI trIjAne soMpIe to ? ane trIjAne soMpyuM. A trIjuM bhaLyuM, svIkAryuM enuM nAma rAjya. dhIme dhIme A trIjA paribaLa-rAjaye, potAno prabhAva eTalo badho Ubho karI dIdho ke mANasanA tamAma vyavahArone rAjya niyaMtrita karI zake. mANasa jAtane anyAya ane arakSitapaNuM sahevAno anubhava thato rahe che emAM moTo hisso A "rAjayane kAraNe che. paraMtu enuM kAraNa rAjaya che ema mANasane lAgatuM ja nathI. je rAjya lokone kAraNe lokoe ja svIkAryuM che. ane tethI ja rAjya banyuM rAjakIya ghaDatara Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 che. paNa have e ja rAjya lokone nAme ja lokonI pITha para ane kAMdhe evuM to caDI beThuM che ke, loko rAjayano boja upADI upADIne maravA mAMDe. jIvatA jevA sAva nirmAlya ane nirjIve banI beThA che. rAjaya evI to kunehapUrvaka loka upara savAra thaI beThuM che, ane lokakalyANane nAme evuM evuM pIrasyA kare che ke, loko have rAjya ne ja "mA bApa" mAnavA lAgyA che. potAe kazuM ja karavApaNuM nathI, evI bALasahaja vRttithI jema bALaka mAtApitAne bharose rahe che. ema loko rAjyane bharose rahetA thaI gayA che. ahIM "rAjya' eTale sarakArI pakSa nahi. pakSa game te nAme hoya, "rAjya" eTale rAjyasattA, rAjyasaMsthA. pachI te rAjya, lokazAhI hoya, rAjA hoya, saramukhatyArI ke koI paNa paddhatinuM hoya. ane game te nAmanA pakSanuM hoya. hamaNAM 25 jUne nAgarika cetanA dinane nAme keTaleka sthaLe sabhAo thaI. 1975nA 25 jUne kaTokaTI nAkhavAmAM AvI hatI tevI kaTokaTI pharI na Ave te mATe lokonI cetanA jAgRta rahevI joIe e vAta sAcI. ane pharIthI evI kaTokaTI na ja AvavI joIe emAM to koI savAla ja na hovo joIe. paNa amAruM ema kahevAnuM che ke, 197panI e kaTokaTIno virodha karanArAye nIkaLyA hatA, eno pratikAra thato ja hato. keTalAya jaNe kaSTo uThAvyAM hatAM. jelo bhogavI hatI. kAraNa ? e kaTokaTI che evo khyAla hato. Aje ? loko sattA ane dhananA prabhAvathI evA to aMjAI gayA che dabAI gayA che ke, "paiso e ja paramezvara" che ane "sattA" e ja jIvananuM sAdhya che ema mAnatA thaI gayA che. game te bhoge, game tevAM sAdhanathI dhana ane sattA meLavo. gulAmIkhata lakhI ApIneya meLavo. lokonI A AMdhaLI doTa ane ghelachAno "rAjA" upayoga (ke gera upayoga) karI rahyuM che. vadhu ciMtAjanaka bAbata e che ke, lokone Ano kaMI khyAla ja nathI. ane rAjayane AdhIna banAvavAmAM loko pAchuM gaurava mAne che. parAdhInatA lokone koThe paDI gaI che. 1975nI kaTokaTI karatAMya A kaTokaTI moTI che. ane eTale ja samAjaparivartananuM kAma karanArA ane jAhera mUlyomAM mAnanArA sahune mATe prathama karavA jevuM kAma amAre mana lokacetanA jagADavAnuM che. rAjakIya ghaDatara Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 jAgelI lokacetanA A "rAjaya" nAmanI saMsthAne ke sattAne lokonI pITha ane kAMdhethI utArI deze. jarUrI prabaMdho dvArA "rAjaya' upara aMkuza paNa mUkI deze. loko svAdhIna banaze. lokazAhI zAsanane lokalakSI banAvaze. prajAnA hitamAM supere vahIvaTa calAvaze. vAstavika loka svarAjano anubhava thaze. vizvavAtsalya : 16-7-89 (7) samocita rASTrIya aMtarAtmAnA cokiyAto dezanA jANItA nyAyavido, ciMtako ane agraNI rAjakIya vicArakoe cAritrya, ekatA, akhaMDitatA, prAmANiktA, tema ja rASTrIya dRSTikoNa dharAvatAM 20 thI 30 jeTalAM mahilAo ane puruSone dezanA nAgariko cUMTI kADhIne saMsadanuM svarUpa badalavAnI jarUra mATe eka nivedana dvArA rASTrane hAkala karI che. emaNe kahyuM che : "lokasabhAmAM AvI vyaktionI hAjarI mAtra ja jarUrI sudhArAtmaka virodha pUro pADaze. carcA maMtraNAonI kakSA UMcI lAvaze. lokone haiyAdhAraNA Apaze. rAjakIya daSTi pUrI pADavAmAM sahAyaka thavA uparAMta ciMtita nAgarikonI ciMtA, bhIti, tema ja AzA apekSAone vAcA Apaze. Ama karavuM rAjakIya pakSonA paNa hitanuM raheze. jo AvuM pagaluM nahi bharavAmAM Ave to dezanI durdazA thaze. AvI vyaktione cUMTIne saMsadamAM mokalavAmAM Ave to te jUtha "rASTrIya aMtarAtmAnA cokiyAtonI bhUmikA bhajavI zakaze. A nivedanamAM sarvocca adAlatanA mAjI nyAyamUrti eca. Ara. khannA, zrI nAnIpAlakhIvALA, zrI azruta paTavardhana, zrI ema. Ara. masANI, zrImatI vijyAlakSmI paMDita, svAmI cinmayAnaMda ane DaoN. uSA mahetAe sahIo karI che. chApAMnA ahevAla para AdhAra rAkhIne uparokta nivedanano sAra lakhyo che. AkhuM nivedana amArA jovAmAM AvyuM nathI. paraMtu nivedanano A sAra bhAla naLakAMThA prayoge 'lokazAhI surakSA abhiyAna zarU karyuM che tene khUba khUba protsAhana ApanAruM ane utsAha vadhAranAruM che. eTaluM ja nahi abhiyAna taraphanI zraddhAne baLa ApanAruM che. paraMtu Ama chatAM AvA abhiyAna ane upara nirdeza karyo che e nivedanamAM vyakta karyA che tevA maMtavyo sAthe keTalAka vicArako ane ciMtako saMmata thaI zakatA nathI. ane emanuM samarthana A abhiyAnane maLI zakatuM nathI. jayahiMda' dainike to potAnA agralekhamAM moTo prazna UThAvyo che, emano rAjakIya ghaDatara Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savAla e che ke - A dezanI 80 karoDanI vastImAMthI 30 jeTalA AvA zreSTha nAgariko koNa pasaMda karaze ? bhArata jevA saMsadIya lokazAhI dezamAM mAtra muThThIbhara loko dezanuM bhAvi nakkI kare e kema cAle? rASTrIya aMtarAtmAnA cokiyAto banavAno IjAro muThThIbhara mAnavIone ApI zakAya nahi. bhale teo game tevA cAritryavAna hoya, pramANika hoya. evA cokiyAto banavAno IjAro to dezanA karoDo matadAro pAse ja hoI zake. je mahAnubhAvoe e "rASTrIya ekatAnA cokiyAto"no vicAra karyo che emanI niSThA ke saccAI viSe zaMkA na karIe to paNa temanI A vAta koIne paNa gaLe Utare nahi tevI che." jayahiMda'mAM A agralekha lakhanAra mitrane pUchavuM paDe che ke emaNe A nivedana barAbara vAMcyuM che ? enA para vicAra karavAne thobhyA che ? ciMtana manana jevuM kaMI karyuM che? - A prazna eTalA mATe pUchavo paDe che ke, AvA zreSTha nAgarikone dhArAgRhomAM mokalavAnI vAta nivedanamAM che emAM matadAronA matathI cUMTIne ja mokalavAnI vAta che. emAM kyAMya paNa cUMTAyA vinA bArobAra niyuktinI ke mokalI ApavAnI vAta ja nathI. nivedana rASTranA matadArone sIdhI apIla kare che ke, "he matadAro ! tame have bhale thoDAka paNa evA pratinidhione cUMTI mokalo ke je AvA AvA hoya. Ama kahIne nivedanakAro matadArone ja apIla kare che ane e apIlamAM pratinidhionI yogyatA ke lAyakAtanA dhoraNo ane tenI kAmagIrInA prakAra tarapha AMgaLI cIMdhe che. alabatta, pratinidhionI yogyatA ane kAmagIrI viSe bIjAM paNa sUcano hoI zake che, paNa Ama dezanA matadArone sIdhI apIla karavAmAM gaLe nahi UtaravA jevuM zuM che ? AvI zreSTha vyaktio matadAro potAnI rIte pasaMda karaze. jarUra lAgaze to koInI salAha leze paNa pakSa eTale ke rAjakIya pakSa eTale ke sattA para javuM che evI spaSTa samajaNathI Ubho thayela pakSanA umedavAra ke vyaktigata svataMtra apakSa potAnI meLe Ubho thayela umedavAra te nahi hoya. AvI zreSTha vyaktio bhalene thoDIka ja cUMTAya emanI kAmagIrIno prabhAva saMkhyAthI nahi, emanA cAritryathI ja aMkAze. saMkhyAno prabhAva zuM pariNAma lAve che eno A 40 varSanI pakSIya lokazAhIno anubhava ApaNI sAme che ja. ane tema chatAM pakSIya lokazAhInI vAstaviktA ane vyavahArano InkAra nivedanamAM nathI. saMkhyAnuM mahattva svIkAryA pachI saccAIno, rAjakIya ghaDatara Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 InakAra karavAne koI kAraNa nathI. nivedananuM hArda eTaluM ja che ke baLa-saMkhyA karatAM saccAImAM vadhu che. thoDA paNa sAcA mANaso dhArAgRhamAM eka saMgaThita jUtha rUpe haze to temano prabhAva AkhA dhArAgRho upara paDaze. vaLI AvuM jUtha sattAnI bahAra haze, ane zAsakapakSa ke pakSanI sAcI vAtanuM samarthana karanAruM haze tethI rAjakIya pakSonA paNa hitamAM ja haze. alabatta, zAsaka pakSa ke virodha pakSanI khoTI vAtano to te virodha karaze ja eTale AvuM jUtha rASTrIya aMtarAtmAne jagADanAruM ane cokIdArInuM kAma ka2vAne vadhu sakSama haze. bhale zubhaniSThAthI paNa sattA mATenA rAjakIya pakSo AvI kSamatA na ja dharAvI zake e nirvivAda hakIkata ATalA lAMbA varSanA saMsadIya lokazAhInA anubhava pachI samajAvavAnI jarUra na hovI joIe. vizvavAtsalya : 1-8-1989 8 Avo, hRdaya-buddhino anubaMdha joDIe 'lokazAhI surakSA abhiyAna'mAM viramagAma tAlukAnA mAMDalamata vistAranA cuMvALanAM gAmomAM lokasaMparka yAtrA cAlu hatI. rUdAtalanA kheDUta paTela ratibhAIne yAtrAmAM sAthe levAnA hatA. emaNe kahyuM : "Aja to mArAthI nahi avAya. eyaDA (eraMDA) peravA (vAvavA) che ane biyAraNa lAvyo chuM e bAtala (kharAba bheLaseLavALuM) che eTale badalAvavA javuM che." "bAtala che e kema jANyuM ?'' ame pUchyuM. khetaramAM peratAM (vAvatAM) pahelAM thoDA eyaDAnA bIne eka cAha (cAsa)mAM vAyAMtAM (vAvyAM hatAM) emAMthI ardhA ja UgyAM, ardhA nA UgyAM bAtala jyAM. eTale khabara paDI ke bI cokhkhuM nathI. bheLaseLa che. moMghudATa bI lebala zuddhanuM che. moM mAgyA bhAva ApyA. toya AvuM nIkaLyuM.' "te ardhA to ardhaye Ugaze ne ? e ja bI vAvo ne ? dADo bagaDaze, kharca thaze, ane khAtarInuM bIjuM maLaze ke kema ? ame emane samajAvavA mAMDyA. "vAta to sAcI ke be dA'DA bagaDaze. kharcoye thaze paNa bI to sAva cokhkhuM khAtarInuM ja joIe. AvuM bheLaseLiyuM bI to vavAya ja nahi. eka ThekANe khAtarI kareluM thoDuMka che e lAvIne vAvavuM che paNa Ane to pAchuM ja ApavuM che." ratibhAIe amane samajaNa ApI. "paNa tamAre to vadhu joIe ane A to thoDuMka ja maLaze ne ?'' rAjakIya ghaDatara Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 "juo biyAraNa to zuddha ja joIe thoDuM haze to thoDuM, khetaranA eka khUNAmAM vAvIzuM. bIjA bhAgamAM bIjuM vAvazuM. oNa eka khUNAmAM vAveluM ekanA aneka karaze. ane AvatI sAla mArI khAtarInuM ane mAruM ja pedA kareluM bI mane to maLaze paNa bIjAneya ApI zakIza. ekAda varasa jema tema Ama roDavI laIneya bI to sudhAravuM ja paDe ne ?" ratibhAInI vAta emanA khetaranI khetI sudhAravA mATenI hatI. paNa emane emanI vAtamAMnI rASTranI khetI sudhAravAnI cAvI hAtha lAgI. Aje lokazAhInuM biyAraNa ja bagaDeluM che. ene sudhAravAnI prathama jarUra che. ame ratibhAIne Agraha karyo kahyuM : "A dezanI khetI paNa cokhkhA biyAraNa vinA bagaDI che. tene sudhAravAmAM tame amArI sAthe raho ane samajAvo ke sudhAro kema thAya. ekAda be divasa bI badalavAmAM moDuM bhale thAya. haju tamArI khetIne samaya che, paNa A dezanI khetI mATe vadhu samaya nathI. khUba moDuM thayuM che. be divasa sAthe Avo." ane ratibhAI sAthe AvyA. emanI vAtonI samajaNanA vadhu prakAzamAM amane navI ane sacoTa dalIlo sUjhI. dezanI lokazAhImAM loko, loka pratinidhio, pakSo, sarakAro, sarakArI Ayojano ane kAryakramo, eno amala karanAruM taMtra ane samagrapaNe rAjanIti ane rAjayapaddhati A badhuM ja, sarvAga mahadaMze kAgaLa uparanA lebalo jevA rahyA che. aMdarano mAla moTAbhAgano bagaDI gayelo che. lokazAhI zAsana vyavasthAnuM biyAraNa ja bheLaseLiyuM che. moTAbhAganuM bAtala jevuM che. pAka sAro laNavo hoya to cokhuM viyAraNa zodhavuM paDe. thoDuM maLe to thoDuM paNa, e lAvIne ekAda khUNAmAM vAvavuM paDe. cokhyuM che. bheLaseLa nathI enI bhale khAtarI karyA pachI paNa vAvavuM to paDe. badhA kheDUto Ama nathI karatA samajaNA thoDAka hoya te to Ama kare ja che. paraMtu bAkInA badhA ja kheDUto paNa bAtala paDaze mAnIne vAvavAnuM baMdha to karatA nathI ja. khapeDI ke uMdara ke jIvAta ke tIDa khAI jaze, varasAda nahi Ave, rela Avaze ne boLANa thaI jaze, hima Avaze ne baLI jaze, roga Avaze ema aneka jokhamonA bhaye khetI baMdha nathI karatA vagara bAMyadharIe ane vagara pramANe buddhi prAmAya vinA ja khetI cAlu ja rAkhe che. kAraNa ? kheDUte jAte khetIkAma karyuM che. hajAro varasano ene anubhavano saMskAra che ane tethI tenI zraddhA jIvaMta che. ekAda be nahIM sAta sAta dukALo paDavA chatAM enI zraddhA aDola rahI zake che. e khetI cAlu rAkhe ja che. A baLa kevaLa buddhinuM nathI. rAjakIya ghaDatara Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khetIkAma mATe joItI buddhi to enAmAM che ja, paNa buddhi sAthe peluM jIvaMta zraddhAnuM hRdayabaLa ke je AtmabaLanI najIkanuM che e hArdika zraddhAbaLa paNa kheDUta pAse che. ane tethI ratibhAInA bAtala biyAraNa ane cokhkhA biyAraNano dAkhalo ApIne lokazAhI zAsanane zuddha karavAnI ane rASTranI khetI sudhAravAnI vAta gAmaDuM tarata dilathI svIkArI le che. eka tarapha buddhi pramANa mAgatI UbhI rahI che. bIjI tarapha hRdaya zraddhA baLe cAlavA mathe che. paNa pagamAM zakti nathI. A vAtanI jIvaMta pratIti thatAM dhaMdhaLA vAtAvaraNamAM kaMIka navo prakAza maLyo. A vakhatanA pravAsamAM Ama moTuM kAma thayuM. gAmaDAM pAse vyApaka evA rAjakAraNanA kSetrane sarvAgI rIte samajavA jeTalI buddhi nathI e vAstaviktAno svIkAra karavo ja rahyo. A khUTatI kaDInI pUrti, kasbA ane zaheronA buddhimAno karI zake ane amAruM kahevuM che ke, e kAma kaccha ane zaheroe karavuM joIe. ane e karavuM hoya to, "A avyavahAru che", "azakya che', "rAjakIyapakSa, banAvyA sivAya', "sattAmAM gayA sivAya", "mAtra thoDAka kadAca jAya to ye kaMI vaLe nahi vagere bauddhika staranI dalIlothI zaMkA ane azraddhAthI A kAma thaI zakaze nahi. prathama buddhithI pramANa mAgazo to pramANa ApI zakAya evuM buddhinuM A kAma nathI. prayoga karIne anubhava siddha hRdayagata karavAnI vAta che. gAmaDAM pAse hRdayanI zraddhA che kasbA ane zahero pAse A kAmanI buddhi che. baMnenI jarUra che. samanvaya thAya, anubaMdha joDAya e jarUrI che. | gujarAtanA ane dezanA paNa bauddhikone namrapaNe anurodha ane vinaMtI che ke, vaMcAtA nahi, bodhAtA nahi, racAtA A ItihAsanA pAnAMomAM ApanAM paNa bhale thoDo to thoDAM pAnAMo lakhAya enuM bhAvabharyuM Ijana che. prayoga karIne pramANa meLavavAnuM ApanA ja hAthamAM che. vizvavAtsalya : 1-9-1989 9) svadezanIti taTastha paNa sakriya vizvazAMtinA hitamAM che. javAharalAla naherunuM moTAmAM moTuM pradAna karyuM ? evo prazna koI pUche to amArI dRSTie javAba che : "binajoDANa ane taTastha videzanIti." dareka rASTra potAnI salAmatI ane rakSaNane agratAkramamAM prathama naMbare rAkhe. kasoTInI paLomAM samarthana, (hUMpha sahakAra ane madada maLe e mATe joDANo lazkarI rAjakIya ghaDatara Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 karAro vagere dezo dezo vacce thatAM hoya che. A ke te jUtha ke pakSa sAthe Ama saMkaLAvuM e vizvamAnya rAjanIti che. paMDita naherumAM vizvarAjakAraNanI sUjha samaja hatI. pravAhone pArakhavAnI dUraMdezI hatI. vijJAna-TekanolojInA vikAsanI gatine mApavA, oLakhavAnI ArSadaSTi hatI. bhAratanI videzanItine taTastha ane binajoDANavALI rAkhavAmAM ja bhAratanuM svAtaMtrya ane svAyattatA tema ja salAmatI ane rakSA che e emane haiye vasI gayuM hatuM. - vizvarAjakAraNamAM thatI sattAbaLanI spardhAmAMthI je te rASTro bahAra Ave evI sthiti nirmANa karavAmAM A ke te jUtha ke pakSane palle vajana nAkhyA vinA vizvanI sahiyArI samasyAonA ukelamAM sahiyAro puruSArtha kAme lagADavo joIe. Avo puruSArtha vizvazAMtine najIka lAvavAmAM upayogI nIvaDe. AvuM kaMIka rahasya A videzanItinA garbhitArthamAM paDyuM haze te have kaMIka chatuM thatuM dekhAya paNa che. koIpaNa nIti saMpUrNa hoI zake evuM na paNa bane. amalamAM paNa bhUla thaI zake. paNa ekaMdara mUlyAMkana karatAM, A nIti bhAratanI salAmatI ane rakSAnA prabaMdhomAM upakAraka banI che. eTaluM ja nahi vizvazAMtinI parisimAo vistAravAmAM paNa A nItie mahattvano prabhAva pADyo che ema kahevAmAM kazuM anucita nathI. A videza nItinAM lakSaNo samajavA jevAM che. taTasthano artha taTa (kinAro) upara UbhA rahIne tamAzo jovA ema haragIja nathI. pANImAMnA kamaLanI jema bhIMjAyA vinA tarIne pAra UtaravuM, taTasthatA kharI paNa sakriya-niSkriya ke vAMjhaNI nahi. bina joDANa eTale pravAhathI alaga paDavuM ema nahi. khoTI dizAnA pravAhanI sAthe na taNAtAM avaLI dizAmAM vahetA pravAhane sAcI dizAmAM vALavo. ane jarUra paDye e mATe sAmA pUre paNa taravuM. niSpakSa zabdamAM pakSa zabda che. pakSIne pAMkha hoya che mATe ja te gatizIla che. UDI zake che. pAMkha, paMkha, pakSa na hoya to te sthagita thaI jAya. te pakSa karaze. paNa kono ? A ke te vyaktino ke jUtha che to samarthana, ane khoTuM ke anyAyI che, to virodha. A nItine pariNAme vizvanA so uparAMta dezo AvA saMgaThanamAM sAmela thayA che. vizvanA rAjakAraNamAM eno prabhAva paNa paDe che. amane lAge che ke, bhAratanA rAjakAraNamAM matalaba ApaNI svadezanItimAM paNa videzanItinAM A tattvo apanAvI levA jevA che. rAjakIya ghaDatara Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27. pakSa sivAya kAma na karI zakAya. kAma karavA pakSanI bahumatI joIe. koI eka pakSane bahumatI maLe to ene bIjA pakSanI garaja na paDe. bIjA pakSo ke jUtho samajUtI joDANa ane baLAbaLanA mukAbalAthI sattA na hoya to meLavavA ane hoya to TakAvavA mathatA hoya che. Ama rAjakAraNamAM A ke te jUtha ke pakSonI A rItarasamano 40 varSanI ATha cUMTaNIo thaI enA anubhava ApaNI sAme che. AgAmI navamI cUMTaNImAM videzanItinAM A tattvo sAMkaLI zakAya to amane lAge che ke, pakSIya lokazAhIne gati ApavAmAM ane eno vikAsa karavAmAM je paribaLa khUTe che tenI pUrakabaLa tarIke pUrti thaI zake. A pUrakabaLa zAnI pUrti karaze ? zuM khUTe che ? muddAo joIe : (1) niSpakSa : zAsaka pakSa ke vipakSa ke koInI sAthe samajUtI nahi, joDANa nahi. (2) taTasthatA : sarakAra racavAmAM ke toDavAmAM bhAga na levo. (3) sakriyatA : lokahitanuM samarthana lokonA ahitanuM hoya tyAM virodha. (4) nispRhatA : sattAnI spardhA nahi, bhAgIdArI paNa nahi. (5) mUlyaniSThA H vyaktigata ke pakSagata nahi, paNa vastugata eTale ke je, te praznanA guNadoSa para mUlyAMkana karavuM. AjanA viSama khADe gayelA rAjakAraNane sAcI dizA ApavAmAM AvuM pUraka rAjakIya paribaLa anivArya jaNAya che. pakSone haThAvavA-besADAvanI ramata pakSIya lokazAhImAM bhale cAle. videzanItimAM naherue AgavuM pradAna ApyuM ema svadezanItimAM AvI sakriya taTastha ane binajoDANanIti svIkArIne bhale thoDAkathI paNa zarUAta karI devI joIe. saMkhyAno nahi paNa upara pAMca lakSaNo ApyAM e mUlyono ja samAja upara vahelo moDo prabhAva paDavAno che. samAjahitaciMtako ane rAjyazAstranA paMDito vicAraze? vizvavAtsalya : 16-9-89 10yA homa karIne paDo phateha che Age ! Aje mahAtmA gAMdhIjInA janmadinano pavitra divasa che. munizrI saMtabAlajI gAMdhIjInuM nAma letA tyAre koI koI vakhata 'pUjya gAMdhIjI' ema kahetA. rAjakIya ghaDatara Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 bhAla naLakAMThA prayoganI oLakha ApavAmAM "gAMdhI prayoganA anusaMdhAnamAM zarU thayelo prayoga' ema ullekha karatA. gAMdhIjI to AvA saMbodhana-ullekhathI jANakAra kyAMthI hoya? paNa prayogamAM sAmela ame atinamrapaNe, kazI lAghava ke gaurava graMthI sivAya, pUrA AtmavizvAsathI Adara ane vinayapUrvaka Aje pharI ekavAra kahIzuM ke - hA ! bhAla naLakAMTho prayoga e gAMdhIjInA prayogonA anusaMdhAnamAM zarU thayela prayoga che. Ama ame kahIe chIe tyAre Ama kahevAmAM rahelI javAbadArInA pUrA bhAna sAthe kahIe chIe. A javAbadArI spaSTa che ke gAMdhI ciMdhyA mArge samAjaparivartana karIne krAMtikAryane saMpUrNa phaLadAyI banAvI siddhi meLavavI hoya to, prayogakAroe parigraha, prANa ane pratiSThAno bhoga ApIne paNa puruSArtha pUrepUro karavo ja paDe. ane phaLa niyatine AdhIna che ema samajIne ApaNA hAthamAM che te puruSArtha karavAmAM ja saMtoSa samAdhAna meLavavAM paDe. gAMdhIjIe rAjakAraNane dharmakAraNanA eka aMga tarIke joyuM jANyuM ane pramAyuM hatuM. saMtabAlajI paNa jIvananA chellA zvAsa sudhI rAjakAraNanI zuddhi mATe mathyA hatA, varSo pahelAM saMtabAlajIe kahyuM che : "rAjakAraNamAM paNa zuddhi lAvavI ja joIe, kAraNa ke vartamAnamAM vyApaka kSetre to rAjakAraNa ja che tethI temAM zuddhi lAvIne pachI ja AgaLa vadhI zakAya tema che ?" (vi.vA. 16-3-82) saMtabAlajInA A adhUrA rahelA kAryane pUruM karI gAMdhIjInA svapnane sAkAra karavAnuM sahaja kartavya bhAla naLakAMThA prayogane saheje prApta thayuM che tethI e kAma karavAno prayoga saMsthAo-kAryakaro sajja banyA che. amArI hesiyata ane amAruM gajuM ame jANIe, samajIe chIe, paNa A kAma mAtra amAruM ke bhAla naLakAMThAnuM ja nathI. A kArya bhagavAnanuM che. lokonuM che; sArvajanika che; sArvajanika hitanuM che; sarvanA udayanuM che; sarvodayanuM che. ame to eka alpamAtra nimittarUpa chIe eTaluM ja ane tethI amane zraddhA ane khAtarI che ke, ame ekalA nathI. lokazAhI surakSA abhiyAna dvArA rAjakAraNanI zuddhino ekaDo Aje ja lakhAI rahyo che. ghUMTAI rahyo che. dezabharamAM kadAca A rIte prathama ekaDo maMDAya che. ene samAjanAM sahu zubha baLono Teko avazya maLaze ja evI zraddhA, AzA ane khAtarI paNa che. A ekaDA upara mIThuM paNa caDe evI zakyatA paNa gujarAtamAM to che ja. rAjakIya ghaDatara Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gujarAtanA zANA samaju AgevAno potapotAnA mata vistAromAM zraddhApUrvaka kAme lAgI jAya. 29 yA homa karIne paDo phateha che Age ! 2-10-1989, gAMdhI jayaMtI vizvavAtsalya : 16-10-89 11 dhArAgRhanI aMdara paNa sattAnI bahAra lokazAhI zAsana vyavasthA gatimAna ane vikAsazIla rahe e mATe emAM saMzodhana ane prayogo thatA rahevA joIe. 'rAjakIyapakSa' nahi paNa 'rAjakIya paribaLa' evo zabdaprayoga 'bhAla naLakAMThA prayoga' kare che ane e zabda kAryamAM pariName ema 'kAryaprayoga' paNa kare che tyAre e lokazAhInA vikAsa ane gatizIlatA mATeno prayoga ja kare che. lokazAhInI pracalita ane cIlA cAlu vyAkhyA ane svarUpamAM zAsakapakSa vipakSanI sattA levI - TakAvavAnI ramata ane haTAvavA-besADavAnI vyUharacanA mAnya che. rAjakIya pakSo e kare ja che. sattAnAM sUtro game te pakSa saMbhALato hoya paNa "sattA"nI prakRtithI para banavuM khuda rAjakIya pakSo mATe zakya nathI ane tethI zAsanakartAo je koI hoya temanA para samAjano naitika prabhAva ane aMkuza rAkhavo jarUrI che. sattAnI bahAra hoya te ja Avo aMkuza rAkhI zake e kabUla. paNa savAla ahIM Ave che sattAnI bahAra eTale dhArAgRhanI bahAra. eka rIte A arthamAM tathya che. dhArAgRha sattAsthAnanuM gRha che. eTale dhArAgRhamAM praveza eTale ja sattAnI aMdara praveza ema artha thAya. paNa A artha ekAMtika che. lokazAhI vartamAna kALe sAva khADe jaIne taLiye beThI che tene cheka dharatImAM garaka thatI bacAvIne khADAmAMthI bahAra lAvavI hoya to bhale thoDIka vyaktioe dhArAgRhamAM paNa javuM paDe evI nAjuka gaMbhIra ane tatkAlIna javA jevI sthiti che. alabatta, emaNe dhArAgRhamAM jaIne sattA sthAno pradhAna ke ceramena pade ke evAM ja koI lAbhavAnAM sattAsthAno para besavAnuM nathI. sadAcAra dvArA bhraSTAcAra rokavAno che. kazI apekSA nahi hovAthI koInIye zeha za2ma ke ahesAna nIce AvavAnuM AvA sabhyo TALI zakaze. sAcanuM samarthana karI zakaze. jUThano virodha karI zakaze. pakSanI zista ene naDaze nahi. prajAnI zista eNe svecchAe svIkArI che. rAjakIya ghaDatara Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 AvA thoDAka paNa mAno ke dhArAgRhanI kula saMkhyAnA 10 TakA sabhyo hoya to dhArAgRhonuM vartamAna stara avazya UMcu Ave. dhArAgRhamAM javuM sattAnI bahAra rahevuM ane samAjano naitika prabhAva dhArAgRhomAM pADavo e taddana vyavahAru ane zakya che. vizvavAtsalya : 16-10-89 uM ke ha 12 sattAbaLano kyAM svIkAra, kyAM InkAra 'vizvavAtsalya' tA. 1-12-90nA aMkamAM "dhArAgRhonI aMdara paNa sattAnI bahAra" mathALA nIce ApelI noMdha viSe mitranuM kahevuM che : "dhArAgRho che ja sattAnuM ghara. emAM praveza karavo eTale ja sattAno svIkAra. Ama sattAbaLano svIkAra karyA pachI sattAbaLanAM sthAno na svIkAravAM hoya to pachI dhArAsabhAmAM javuM ja zA mATe ? A to eka sAthe svIkAra ane InkAra karavA jevuM che. kaMI buddhimAM Utare tevuM nathI." A mitranI jema bIjA keTalAka mitro paNa A ja matalabanI vAta kare che. beMglorathI zrI navInabhAI mahetAe to eka lAMbA patramAM potAnA pratibhAvo lakhyA che te A aMkamAM ApyA che. prathama e samajI laIe ke svIkAra ane InkArano vyavahAra eka sAthe thaI zake ? huM khAto houM chatAM khAto nathI ema kahI zakAya ? javAba spaSTa 'nA' che. khAuM chuM e hakIkata ja che. pachI InkAra karavAno hoya ja nahi. paraMtu cUMTAIne sattAnA ghara evA dhArAgRhomAM praveza karavo ane tyAM gayA pachI sattAsthAna na svIkAravA e baMne judI vastu che. svIkAra ane InkAra koI eka ja kriyA ke eka ja vastu mATe nathI. baMne bAbata alaga alaga che. svIkAra dhArAgRhamAM praveza karavA pUrato ja che, sattA sthAna levAno nathI. praveza pachI sattA na svIkAravA chatAM sakriyapaNe kAma to karavApaNuM che ja, InkAra sattAsthAna pUrato ja che. eka dAkhalo joIe. rasoDAmAM javuM paNa e rasoDAnI rasoI na khAvI, evo Ano artha che. upavAsa karavAnI vAta ja nathI. rasoDAnA bahAra potAne anukULa rasoI jamIne rasoDAmAM javuM anivArya jarUrI hovAthI rasoDAmAM praveza karavAnI vAta che. zA mATe javuM anivArya che ? zuM kAraNa che ? A rasoDAnI rasoI banAvanAra rasoIA pote ja rasoInA guNadoSa ane khAvApIvAno viveka sAva vIsarI gayA che. emanI svAdavRtti cheka ja bahekI gaI che. pathyApathya ke khAghAkhAdyano bheda bhUlI gayA che. akhAdya ane apathya evuM bhojana rAjakIya ghaDatara Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 banAve che. akarAMtiyAnI jema khAdhe rAkhe che. vadhIghaTI rasoI bahAra mokale che kharA paNa enAthI to UlaTuM pradUSaNa vadhe che. rasoDuM mAnya, paNa rasoIne sudharavuM paDe, rasoI sArI banAve. vivekathI pote vApare. bahAra paNa mokale. rasoI pathya hoya. svAdiSTa hoya. bahAra mokalelI rasoI je bhUkhyA che temanA ja bhANAmAM pIrasAya ane temanA peTa sudhI pahoMce. e kAma A rasoIA na kare. e mATe bIjI suyogya vyavasthA karavI paDe. AvuM kAma karavA mATe rasoDAmAM javAnI A vAta che. zarIra che. bhUkha lAge ja che. AhAra Apavo anivArya che. svAdavRtti para vijaya nathI meLavyo. hojarImAM pAcana thAya che. tema saDo paNa thAya che. to zuM khAvuM baMdha karavuM ? upavAsa karavo ? nA. khAvuM anivArya che. mATe rasoI karavI ja paDe. dADhe che mATe rasoI na karavI ? nA, rasoI karavI anivArya che. rasoImAM khAvAmAM pathyApathya khAdyAkhAdyano viveka vAparavo ja paDe. svecchAe saMyama na rakhAya to AkarA thaIne aMkuza mUkavo ja paDe. vyavahAra Ama ja cAle che. sattAbaLanuM AvuM ja kaMIka karavuM paDe. sattAbaLa anivArya che. lokazAhImAM paNa e mAnya che, ene mATe cUMTaNI che. dhArAgRho che. sattAnAM sthAno che. baMdhAraNa, kAnUna, sarakAra, taMtra badhuM ja mAnya che. e bhale game tema cAle ema mAnIne enAthI alaga ke aspRzya rahevAnI jarUra nathI. amAruM kahevuM eTaluM ja che ke, A rAjyasattAnI prakRti saDavAnI che. bagaDavAnI che. jUnuM prAcIna eka sUtra che : "rAjezrI te narakezrI' je rAjA rAja kare te narkamAM jAya ja koIpaNa enAthI bacI zake nahi. dharmarAjA yudhiSThirane paNa chevaTe narkanA dvAre jaIne enI durgaMdha sahevI ja paDI hatI ne ! navuM arvAcIna sUtra che ja ne ke, "sattA mAtra bhraSTa kare che. ochI sattA ochI bhraSTatA. vadhu sattA vadhu bhraSTatA. sattAnI A prakRti che. prakRti virala vyaktinA apavAda sivAya badalAtI nathI. have jo sattAbaLa jyAM sudhI anivArya che to tyAM sudhI zuM karavuM ? matadAra evA lokoe zuM karavuM ? sattA dvArA parivartanamAM mAnanArAoe zuM karavuM ? sattA dvArA niha paNa loko dvArA parivartanamAM mAnanArAoe zuM karavuM ? AvA AvA prazno che ja. rAjakIya ghaDatara Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 eno javAba meLavavA keTalAka vikalpo che. dA.ta. (1) navInabhAI mahetA lakhe che tevo navo pakSa bane. A pakSa rAjakIya pakSa che. enuM chevaTanuM nirNAyaka baLa sattAbaLa che eTale ke polIsa ane lazkara che. Ama chatAM e pakSa mUlyaniSThA dharAvato haze ane sAdhana zuddhimAM mAnato haze eTale eNe sattA ane vahIvaTanuM hAla kendrIkaraNa che tenuM eka gAmaDAM sudhI vikendrikaraNa karavuM paDe. AvuM vikendrikaraNa yathArtha ane asarakAraka bane e mATe zAsana ane zAsakapakSe tema ja rAjakIya pakSoe dhArAgRho sivAyanA tamAma kSetromAMthI haThI javuM joIe. to ja sattA ane vahIvaTa lokonA hAthamAM Ave. A sattA ane vahIvaTano sArAmAM sAro upayoga karI zake evI hUMpha lokone maLe ane asAmAjika tatvo geralAbha na laI zake evo prabaMdha paNa sApha dAnatathI AvA pakSe karavo je Ie. (2) Avo pakSa paNa sattApakSa hovAthI e pakSane paNa saDo lAgavAno che. ane e pote potA para akuza nahi rAkhI zake. rAjakAraNanI vAstaviktAone vaza eNe banavuM paDe. tethI eNe potA para bahAranuM bIjAnuM niyaMtraNa svIkAravuM joIe pAMca varSa thatI cUMTaNImAM matadAronuM dabANa Ave che, paNa have hAlanI paristhitimAM mAtra te dabANa pUratuM nathI. rojerojanA niyaMtraNanI jarUra che. tethI dhArAgRhamAM paNa zAsaka pakSa upara niyaMtraNa rAkhI zake evA dazeka TakA sabhyo cUMTAIne A hetuthI ja jAya. upara krama (1) mAM jaNAvela che tevo pakSa cUMTaNImAM dazeka TakA beThaka AvA sattAmAM na janArA sabhyo mATe khAlI rAkhe ane bIna zarate temanuM samarthana paNa kare. A daza TakA sabhyo dhArAgRhomAM jaze. zAsakapakSanI sAcI vAtanuM samarthana karaze. khoTI vAtano virodha karaze. sattAnI spardhAmAM te nahi hovAthI emano prabhAva paNa paDaze. (3) A daza TakA sabhyonI zakti uparAMta dhArAgRhonI bahAra lokonA naitika, sAmAjika saMgaThanonI satyAgrahanI zaktinuM baLa paNa pedA karavuM paDaze. ekalA dhArAgRhonA pravezathI cAlaze nahi. (4) lokonI satyAgraha zakti khIle, saMgaThita bane, sakriya bane e kAma lokasevakoe karavuM paDe. AvA lokasevako dhArAgRhamAM na jAya. lokonI vacce rahe ane kAma kare. (5) Ama loko, lokasevako ane dhArAgRhamAM janArA A daza TakAvALA sabhyo vacce saMkalana anubaMdha joDavAnuM kAma paNa karavuM paDe. jethI "jyAM jyAM je yogya hoya, tyAM tyAM te te" potapotAnuM svakartavya bajAve. A kAma A traNethI para UMce UThelI vyaktio ja karI zake. je niSpakSa, rAjakIya ghaDatara Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 taTastha ane arAga-dveSa vRttithI salAha sUcana doravaNI, preraNA ane mArgadarzana ApatA rahe. bhAla naLakAMThA prayogamAM Ane munizrI saMtabAlajI lokazAhInA vikAsa ane tenI gatizIlatA mATenAM pUraka, preraka ane mArgadarzaka baLa tarIke oLakhAvatA hatA. amArI ruci, rasa ane prakRti upara krama (1)mAM jaNAvela rAjakIya pakSa banavAnI ke banAvavAnI nathI. dhArAgRhomAM daza TakA javAnI vAta upara lakhI che emAM paNa amArA jevAnI prakRti kAma Ape tema nathI. paNa AvA daza TakAne mokalavA loko taiyAra thAya te mATe lokamata taiyAra karavAno prayAsa karavAnuM kAma ame karI zakIe kharA. paNa agAu kahyuM che tema pharI ahIM kahI laIe ke amArI ekalAnI zaktithI have e thaI zake evI paristhiti rahI ja nathI. jemane jemane AjanI paristhitinI ciMtA hoya emaNe potAnA ciMtanamAM A vAtone ciMtavavI samajavI. anubhava jAmavo ane gaDa bese to pachI prayoga paNa karavo. jemane jevo rasa, ruci ane prakRti. te mujaba kAma karavAnI anukULatA hoya te e rIte kAma kare. chelle eka vAta pharI karI laIe. AgAmI cUMTaNI jyAre paNa Ave tyAre kharI. AvI koIka navaracanA karyA vinA, sattAno mAtra hAthabadalo ja thaze. vyavasthA ane samAjaparivartana mATe sattAbaLane anukULa banAvI teno upayoga karavApaNuM emAMthI nahi nIpaje. navI racanA ame kahIe chIe e ja paddhati ane e ja DhAMcAmAM hoya evuM ye nathI. mULabhUta tattva samajAya to paddhati ane mALakhAmAM to pheraphAra karI zakAya che. vizvavAtsalya : 1-1-1991 ghara ghara ra 13) prajJAvilopana dUra karIe sattAnA rAjakAraNamAM nahi mAnanArA ane mUlyaniSTa tema ja racanAtmaka rAjakAraNamAM mAnanArA temaja sAmAjika ane naitika mUlyomAM dRDha vizvAsa dharAvanArA mitro carcA karatA hatA. madhyavartI cUMTaNI comAsA pahelAM thavAno saMbhava che evuM mAnIne AgAmI cUMTaNImAM potAno rola zuM hoI zake e viSe sahu potapotAnA vicAro vyakta karatA hatA. sahu e muddA para saMmata hatA ke ApaNe sattAmAM ke dhArAgRhomAM ApaNI jAtapUratA na jaIe, paNa mUlyaniSTha rAjakAraNamAM mAnanArA loko cUMTaNImAM UbhA rAjakIya ghaDatara Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 rahe ane e cUMTAI paNa Ave. bhale thoDI saMkhyAmAM paNa cUMTAI Ave evA prayAsa to karavA joIe. carcAne aMte kahevAyuM ke : "bhAla naLakAMThA prayoge gaI cUMTaNI vakhate eka varSa saghanapaNe ane laganathI lokazAhI surakSA abhiyAna calAvyuM che. bhale ekapaNa umedavAra UbhA na rAkhI zakyA, paNa lokaghaDataranuM moTuM kAma thayuM che. e anubhavane dhyAnamAM rAkhI AgAmI cUMTaNImAM mUlyaniSTha rAjakAraNa mATe kaI rIte kAma goThavavuM ?" mitronI apekSA ame kaMIka javAba ApIe tevI hatI. paNa e vakhate to kaMI javAba ApavA jevuM nahi lAgyuM. paraMtu manamAM ciMtana cAlatuM hatuM. tyAM "janmabhUmi ane pravAsanI pUrtimAM zrI darzaka-manubhAI paMcolIno lekha jovAmAM Avyo. "svataMtratA samAnatAnuM sakhya kyAre zakya?" e mathALA nIce emanI "ciMtanamanana" kaMTAravALA lekhamAM vartamAna rAjakAraNanuM yathArtha vizleSaNa karyuM che. tAraNamAM lakhe che ke - "lokazAhImAM virodhapakSa karatAM virodha prajJA hoya te jarUrI che. prazno saMkhyA baLathI nathI ukelAtA te to prajJAthI ja ukelAya che. A prajJAvilopana te AjanI sthitinuM mukhya kAraNa che." lekhamAM chelle jatAM darzaka lakhe che : "ApaNe eka bIjAne sAMbhaLIe samajIe. nAgarikonI svataMtratA ane samAnatAno koI vAjabI rasto zodhIe te lokazAhInuM rahasya che to ja rAjayasattA aMkuzita rahe. prajA baLavAna bane." zrI manubhAI paMcolI (darzaka) "svarAjadharma pAkSikamAM 'paDakAranA pratyuttaro mathALA nIcenA lekhamAM eka ThekANe lakhe che : gAMdhIne jivADavAno bIjo upAya kendrita rAjayasattAnA adhikAro ghaTe ane rAjayonA ane tenI nIcenA ghaTakonA adhikAro vadhe tevuM karavAno che... A mATe rAjakAraNamAM prabhAva pADavo paDaze. saMsadamAM jaIne ke bahAra rahIne te gauNa che." eTale rAjakAraNathI dUra rahIne gAMdhI sAmenA paDakArono sAmano nahi thaI zake. tyAM jaIne ke pakSa racI tyAM bIjAne mokalIne ja zarU karavuM paDaze. gAMdhIe AkhI jiMdagI rAjakAraNane ghATa Apyo hato. have to rAjakAraNa kALagrasta viSaya thaI gayo che tema kahevuM hakIkatathI viruddha che. rAjakAraNanI sattA ja vadhI che... jo ke traNa dAyakAthI gAMdhI vicAranA agraNIo ane anuyAyIoe rAjakAraNane avagaNyuM che ane koI saMgaThita prayAsa A dizAmAM nathI karyo eTale muzkela paDaze." rAjakIya ghaDatara Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 zrI darzakanA A vicAro para ciMtana cAlatuM hatuM ane kaMIka lakhavAnuM vicArato hato tyAM bhacAu (kaccha)thI devajI ravajI zAhano lAMbo patra Avyo emAM lakhe che ke, .. kharekhara mUDhatA AvI jAya che tyAre saMtabAlajIno nIceno zloka yAda karavo paDe che : nimitta cho maLe sArAM, nathI jyAM mULa jAgRti, sukriyA tyAM vRthA jevI sAgare vRSTinI ati. aMbubhAI ! bhale ne ApaNI sukriyA vRthA jatI dekhAya topaNa ApaNuM kartavya kAryakarone jAgRta karAvanuM bIDuM jhaDapI ja levAnuM che. "karmo tAro adhikAra, karma phaLa nahi kadI." kharekhara to pUjaya gAMdhIjInA racanAtmaka kAryakaro ke vinobAjInA sarvodaya kAryakaro upara jagatanuM bhAre AkarSaNa hatuM. paNa temAMthI phaLa na nIkaLyuM. munizrIe sarvodaya jagata temaja rAjakIya kAryakaro morArajIbhAI desAI tathA DhebarabhAI jevA pAse khoLA pAtharIne samajAvyuM. paNa A jaina muni amane samajAvanAra koNa ? emanI kakSA zuM ? AvA mithyAbhimAnane laIne munizrInA anubaMdha vicAranI vAtane Thokara mArI. munizrIno kevaDo jabarajasta puruSArtha paNa emaNe ene vyApaka banavA na dIdho. munizrIno mukhya madAra gAMdhI vinobAnA bhakto upara hato ke A navI dekhAtI vAtane jhIlavAnuM baLa emanAmAM che ane te jhIlaze. jUnA vicArovALI kahevAtI dharmasaMsthAo ane temAM paNa kahevAtA jaina saMpradAyanA sAdhusaMto to pachI kheMcAze. paNa Ama na thayuM. eka mAtra bhAla naLakAMThA prayoga Tagumagu TakI rahyo che. hajI paNa moDuM thayuM nathI. A vicAra sarvodaya jagata svIkArI le toya bhayo bhayo. kAraNa ke gAMdhI vicArane AgaLa dhapAvavA anyAya sAme pratikAra zakti asarakAraka rIte khaDI karavI che. vinobA vicAramAM karuNA dRSTi rahI paNa nyAya daSTinI kacAza rahI gaI. uparAMta sarvAgIkSetra ane samagra dRSTie kAma goThavavAnI paNa kacAza rahI gaI. eTale AjanA A rAjakIya yugamAM prathama rAjakIya kSetranI zuddhinI ane puSTinI jarUra hatI te karavAne badale tenI upekSA ja karI. pariNAme koMgresa jevI mahAna saMsthA to vadhu uddhata thaIne paDI bhAMgI. ane bIjI rAjakIya saMsthAno to pAyo ja nahoto. e pAyA vagaranI ja hatI ane che. tethI haju paNa zuddha rAjakIya baLane anivArya samajIne zodhavuM joIe. AvI zodha nAnI chatAM sAcI dizAmAM bhAla naLakAMThA prayoga saMsthA kare che. A nAnA baLane rAjakIya ghaDatara Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 sahunA sahakArathI moTuM banAvI zakAya che. te vinA chUTako nathI." noMdha : uparanA traNe mudAomAM eka muddo samAna che ane te rAjakAraNane sAcI dizA ApavI ane te mATe mathavuM. prajJA vilopana dUra thAya ane saMkhyA bhalene ochI hoya, zarUAta karI devI joIe evI zrI darzakanI vAta paNa traNemAM svIkArya ja che. have A vicAranuM ciMtana manana sAthe maMthana paNa thAya ane yogya-sakSamaadhikArI-puruSonA hAthamAM netarAM hoya to amane to khAtarI che ke mAkhaNa maLe ja. devajIbhAI to munizrInA vicAronA ananya zraddhALu bhakta che. vaLI jAta anubhava che te lakhe che : dareka mANasa pote joyela jANela ane cAlIne pahoMcyA hoya te ja rasto batAve. A sivAya paNa te gAme pahoMcavAnA bIjA rastA hoI zake che. dareka jyAM UbhA hoya tyAMthI ja cAlI zake. lakSa eka ja chatAM, UbhA rahIne lakSa tarapha dRSTi rAkhanAra paraspara virodhI dizAmAM pagalAM bhare che ema dekhAya. paNa jo lakSa eka che to ane cAlavA mAMDe to jarUra pahoMce kharA. eTale devajIbhAIe bhale bhAlanaLakAMTA prayoganI vAta karI eno abhyAsa karIne, kAryabodha laIne AgAmI cUMTaNI jyAre paNa Ave tyAre paNa taiyArI rAkhIne, AjanA aniyaMtrita rAjakAraNane sAcI dizAmAM aMkuzita karavAnA kAryane agratA ApavAnuM kAma karavuM joIe. alabatta sattAnA melA rAjakAraNano bharaDo eTalo jabaradasta che ke, ekaladokalathI A kAma nahi thaI zake. A vicAramAM mAnanArA sahue namratAthI, sahiyAro puruSArtha karavo paDaze. matAgraho ane pUrvagraho paNa choDavA paDaze. gAMdhI vicAramAM zraddhA rAkhavAno dAvo karanArAnI javAbadArI vadhu che e kahevAnI jarUra na ja hoya. tA. 22-2-91 14 AgAmI cUMTaNImAM zuM karavuM ? vizvavAtsalya' tA. 16 mArcanA agralekhamAM "prajJAvilopana dUra karIe" mathALA nIce madhyAvadhI cUMTaNIno saMbhava jaNAvI te saMdarbhamAM mUlyaniSTha ane racanAtmaka rAjakAraNamAM mAnanArAoe zuM karavuM joIe tenI carcA karI hatI. e lekhamAM 'darzaka' (zrI manubhAI paMcolI)nA lekhano utAro Apyo hato. ane emane e viSe patra lakhyo hato. pratyuttaramAM teo lakhe che : rAjakIya ghaDatara Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3che. priya aMbubhAI tamAro patra maLyo. AnaMda thayo. prajJAvAna mANasone ekaThA karavA ane temane ekabIjAnA khUNA ghasIne saMgaThita rIte cAlatA karavA. jenAmAM AvI prajJA hoya che temanAmAM paNa te prajJAnuM abhimAna ane Agraha hoya che. evA kissA ApaNe ApaNI AjubAju joI zakIe. evAne ApaNe UNA prajJAvAna kahIe. evA lokone premathI samajAvIe, eka moracArUpe teo kAma kare tema karavuM joIe. alabatta, have bahu samaya nathI sAMja paDI gaI che." tamAro, manubhAI A pachI to have lokasabhAnI cUMTaNInI jAherAta thaI gaI che. menA trIjA aThavADiyAmAM te thaze. lekha vAMcIne ane carcAmAM paNa mitro pUche che : "zuM karavuM ? (tame (bhAla naLakAMThA prayoga) zuM karavAnA ?? matadAro zuM kare ? kone mata Ape ? kone mata na Ape ke matadAna ja na kare ?" vagere prazno che ja. 16mI mArcanA "vizvavAtsalya'mAM eka rIte AvA badhA praznono javAba maLI rahe ema chelle jatAM lakhyuM ja che. zrI darzake paNa potAnI paribhASAmAM paNa e ja vAta lakhI che. AjanA aniyaMtrita rAjakAraNane sAcI dizAmAM aMkuzita karavAnA kAryane agratA ApavI." Ama lakhavA chatAM pAcho moTo prazna Ubho ja rahe che. A kAma kaI rIte karavuM ? matalaba zuM karavuM ? - zrI manubhAInA patramAM prajJAvAnono moraco racavAnI vAta che. ane e mATe khUNA ghasavA, abhimAna choDavuM, Agraha ocho ke jato karavo vagere bAbato emaNe prajJAvAna puruSone mATe karI che. bhAla naLakAMThA prayogamAM pratyakSa kAma karanArA ane keTalAka mitro to saMtabAlajI jevA prajJAvAna saMtapuruSanA ciMdhelA mArgane anusaravAno namra prayAsa karIe eTaluM ja. ane teya amArI alpazakti, mati mujaba. saMtabAlajI to Aje nathI. ame bahu bahu to emanA mArge cAlavAnuM anukaraNa karanArA. paNa amArAmAMthI koI prajJAvAna hovAno dAvo karI zakIe nahi. A amArI maryAdAmAM rahIne, 1989mAM manubhAI lekhamAM lakhe che tema, sattAnA rAjakAraNane aMkuzamAM rAkhavA mATe bhAla naLakAMThAmAM rAjakIya ghaDatara Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 prayoganI saMsthAoe lokazAhI surakSA abhiyAna pUrA eka varSa sudhI saMpUrNa niSThA, lagana, ane dhagazathI kahI zakAya ke tana, mana ane dhana sAthe, vicAra-vANI ane vartanathI saMpUrNa ekarUpatAthI calAvyuM hatuM. gujarAtanA prabuddha vicArako ane prajJAvAnonuM samarthana ane te paikInA keTalAkanuM to pratyapha, sAtha sahakAra saMkalana, ane "gujarAta lokazAhI maMcano moraco racI saMgaThita rIte sakriya cAlatA karavA sudhInuM pradAna A abhiyAnamAM meLavI zakAyuM hatuM. pariNAme zUnyamAMthI ekaDAnuM sarjana thaI zake evI nakkara bhUmikA prApta paNa thaI hatI. gujarAtabharanI najara A maMca tarapha hatI ke sAcI dizAnuM A pagaluM che. ane emAMthI kaMIka saphaLa cAkhavA maLaze. ane tema chatAM chelle jatAM je sthiti thaI tene pariNAme ekaDo sarjavAnI bhUmikA sAva vilina thaI gaI. dhaMdhUkAnI dhArAsabhAnI eka beThaka para khaDoLanA zrI rAmabhAI vALAe lokazAhI maMcanA samarthana sAthe bhAla naLakAMThA prayoga anvaye umedavArIpatra bharyuM hatuM temaNe dhaMdhUkA beThaka para bhareluM umedavArIpatra chellA divase pAchuM khecI levuM paDyuM. Ama kema thayuM ? zrI manubhAI paMcolI patramAM lakhe che te khUNA ghasavA, abhimAna ogALavA ke nirAgrahI banavAnI sAcI ane uttama, karavA jevI ja vAta che. gujarAta lokazAhI maMcamAM upara lakhyuM che tema prajJAvAnane Ama karavuM ja paDyuM haze ne ? savAla sAvadha ane jAgRta rahevAno hato. tema jAgRti rakhAya nahi to sattAnuM rAjakAraNa prajJAvAnone ja gaLI jAya. athavA prajJAvAnone sattAnA rAjakAraNanA hathiyAra banavApaNuM thAya. ajANatAM ane gaphalatamAM bhale thayuM hoya paNa 1989mAM AvuM ja kaMIka banyuM te deze ane gujarAte joyuM. eTale ja ahIM bhramaNAmAM rahevAnI jarUra nathI. vinobAjInI nIcenI zIkha ahIM dhyAnamAM rAkhavI jarUrI bane che. gAMdhIjInA gayA bAda jemaNe sattA lIdhI e koI mAmUlI mANaso nahotA. hindustAnanA uttamamAM uttama mANaso hatA. to paNa A hAla che. pUchI zakAya ke - bhAI, AvA UMcA mANasonA hAthamAM sattA AvI puruSottamonA hAthamAM - to paNa AvuM kema thayuM?" Ano uttara paNa e ja che ke : "puruSottamonA hAthamAM sattA AvI mATe Ama thayuM." sattA puruSottamoe - - - - - - - - - - rAjakIya ghaDatara Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 hAthamAM nahi levI joIe. sattA emanA prabhAvamAM-kahyAmAM rahevI joIe. hAthamAM nahi. hAthamAM to bIjAnA hovI joIe. je sArA mANaso hoya paNa puruSottama na hoya." 1989no A bodhapATha yAda rAkhIe. zrI manubhAIe patra lakhyo tyAre temanA lakhavA mujaba samaya nahoto ja ane sAMja paDI gaI hatI. Aje to have kALI aMdhArI rAta paDI gaI jaNAya che. mULa nakkara hakIkata dhyAnamAM rAkhI AjanI sthitino paNa aMta Avaze, ema samajIne mULa hakIkatanuM bIja sAcavI rAkhavuM joIe. mULa hakIkata Aje paNa AvI ja che. Ajano eka paNa rAjakIya pakSa rASTranI samasyAo ukelI zake evI kSamatA dharAvato nathI. eTale A ke te koI eka pakSane bahumatI maLe to paNa prazna to Ubho ja rahe che. sattA para koI eka pakSa Ave, pakSonI mizra sarakAra Ave ke rASTrIya sarakAra Ave. sarakAra prajJAvAnonA - puruSottamonA - kahyAmAM ane saMgaThita paNa naitika lokazaktinA aMkuzamAM rahe ema karavuM. ane ema karavuM hoya to 'vizvavAtsalya'mAM 16mI mArcanA aMkamAM 'prajJAvilopana dUra karIe' agralekhamAM jaNAvyuM che e ja raste puruSArtha cAlu rAkhavo joIe. Agraha jato karavAne nAme mULa sAcI vAta chUTI na jAya. khUNA ghasAvane nAme ApaNI mULa sAcI vAta ja ghasAI na jAya. abhimAna tajavAne nAme svamAna ke gauravahIna na banI javAya. ane samAdhAnane nAme zaraNAgati na svIkArAya eTalI sAvadhAnI ane jAgRti rAkhavA sAthe gujarAtanA prajJAvAno eka thaIne puruSArtha kare. vizvavAtsalya : 16-4-1991 ra 15 lokazAhI surakSA : A paNa eka IlAja banI zake zAsana vinA samAja svastha rahI zake evI sthiti Aje nathI. zAsananI paddhati vividha hoI zake che ane che. A anekamAMnI eka evI lokazAhI zAsanapaddhati (bhAratamAM lokazAhI paddhatino amala game teTalI kharAba rIte thato rahyo che ane Aje paNa thaI rahyo che topaNa) vadhu sArI paddhati che. evI jemanI mAnyatA che evA gujarAta ane dezanA matadArone AvatI 26mI 1991nI A madhyAvadhi cUMTaNImAM matadAna karavA viSe mUMjhavaNa ke dvidhA rahetI hoya to emane mATe ahIM nIce jaNAvela eka IlAja vicAraNA mATe rajU karIe chIe. rAjakIya ghaDatara Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 (1) lokazAhI cUMTaNI mATe to have bIjo koI vikalpa vicAravA jeTalo samaya ja nathI, paNa have pachInI je koI cUMTaNI Ave tyAre zuM karavuM joIe te mATe sahu prathama udAsInatA khaMkherI nAkhI atyArathI sakriya banavuM joIe. (2) sAmAjika, naitika samarthana prApta hoya tevA lokaumedavAra UbhA rAkhavA, UbhA rahe. temanuM jAheramAM samarthana karavuM. temanI tarapheNamAM pracAra karavo, ane temane mata Apavo. potAnI zakti, samaya ane gajA mujaba A kAma atyArathI ja zarU karI devuM. (3) lokasabhAnI A cUMTaNImAM ke have pachI AvanArI koI paNa cUMTaNImAM AvA lokaumedavAra kahI zakAya evo koI umedavAra UbhA ja thaI zakyA nathI ane eka paNa rAjakIya pakSa ke eka paNa apakSa ke svataMtra umedavAra potAnI dRSTie potAnA matane yogya nathI. (pachI te bIjI rIte bhale bIjA kSetramAM yogya hoya topaNa) Avo potAno mata che to zuM karavuM ? mata ApavA ja na javuM ? bhale jene je karavuM hoya te kare evI niSkriyatA ane udAsInatA rAkhavI ? amAro spaSTa mata che ke, nA. Ano koI eka vikalpa zodhavo ja rahyo. amArI dRSTie e vikalpanI zodha A rIte thaI zake (4) lokazAhI zAsanapaddhati sArI che, mATe te TakavI joIe, tenI surakSA thavI ja joIe. tenI paddhatimAM jarUrI pheraphAra thatA rahevA joIe. ane tethI ApaNo mata to ApaNe vyakta karavo joIe. matapatrakamAM mata Apavo joIe. paNa mata Apavo eTale ApaNI dRSTie ayogya umedavAra hoya emane nizAna para cokaDI karavI ema ? ame bhArapUrvaka spaSTa nA kahIe chIe. ema karIe to to e ApaNA matathI virodhamAM mata Apyo gaNAya. ApaNA mate to eka paNa umedavAra zAsana karavAne lAyaka nathI. eka paNa nizAna para cokaDI na karavI. ApaNo mata nIce kApalImAM lakhyo che tevI matalabano hoya to tevI kApalI laIne gherathI TAMkaNI bharAvIne matadAna mathake javuM ane pelA matapatrakanI sAthe bharAvI devuM. AkhA matapatrakamAM dareka nAma para cokaDI karavI ane matapatraka mata peTImAM nAkhI devuM. ame samajIe chIe ke Ama karavAthI ApaNo te mata rada gaNAze ane rada thayelA matapatro gaNatarImAM gaNAI jaze. ane tethI AvA matadAro keTalA che tenI saMkhyAno AMkaDo jANI zakAze nahi. tethI amAruM sUcana A mujaba che : rAjakIya ghaDatara Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 jarUra hoya to baMdhAraNamAM sudhAro karIne, ane cUMTaNI kamizanane sattA hoya to tema, AvI kApalIvALA matapatrakonI gaNatarI judI karIne teno AMkaDo jAhera karavo joIe ane have pachInI cUMTaNImAM matapatrakanI cheka nIce eka khAnAmAM umedavAranuM nAma lakhyA vinA korA khAnAmAM sAme "zUnya" 0 nuM pratIka mUkavuM joIe. jethI je matadAra potAno Avo mata ApavA Icche te A khAnAmAM "zUnya'nA pratIka upara cokaDI kare ane matapatraka peTImAM nAkhe. pachI judI kApalInI jarUra na paDe. A vakhatanI cUMTaNImAM to AvI kApalI ja nAkhavI paDe. AvA matane hAla to nakArAtmaka mata tarIke oLakhIe. vaLI baMdhAraNamAM evo paNa sudhAro karavo joIe ke je matadAna kSetramAM thayela matadAnanA pa0 TakAthI vadhu mata jo AvA nakArAtmaka mata paDe to te matadAnakSetramAM eka paNa umedavAra cUMTAyo nathI evI jAherAta thavI joIe ane tyAM pharIthI cUMTaNI karavI joIe. matalaba ke thayela kula matadAnanA 50 TakAthI vadhu mata hakArAtmaka paDe to tyAM jemane tevA hakArAtmaka matadAnamAM vadhu mata maLe te cUMTAya. paNa tyAM jo pa0 TakAthI ochA mata hakArAtmaka paDe ane 20 TakAthI vadhu mata nakArAtmaka paDe to tyAM pharIthI cUMTaNI karavI. ApaNo mata vyakta karavAno, jAtane vaphAdAra rahevAno lokazAhI nAgarika tarIkenI pharaja adA karavAno ane ApaNI dRSTie ayogya evA umedavAronI tema ja kevaLa sattA ane dhanalakSI rAjakIya pakSonI AMkha ughADavA mATe amane A eka IlAja vartamAna paristhitimAM sUjhe che. bAkI matadAnamathake mata ApavA javuM nahi, ke jaIne ayogya umedavArane cokaDI karI mata Apavo e koIpaNa rIte ucita lAgatuM nathI. alabatta, lokaumedavAravAnI vAta to satata cAlu ja rAkhavA jevI che. emAMnI ja sArA ane sAcA umedavAro dhArAgRhomAM jatA thaze. ane lokazAhInuM zuddhikaraNa thatuM raheze. ane to ja lokazAhInI surakSA thaIne teno vikAsa thaze. lokazAhI zAsana gatizIla paNa banaze. matadAnanI AjanI paddhatimAM Avo vikalpa amArI daSTie badhI rIte ane badhA dRSTikoNathI vicAraNAmAM levo ucita gaNAze. - je koI A vicAra sAthe saMmata hoya te A patrikAnuM lakhANa (juo pAna 66) chapAvIne teno bahoLo phelAvo kare. kApalIo dareka matadArane Ape. koI eka bUthamAM Ano sadhana pracAra kare, samajAve, ane A rIte matadAna thAya evI jhuMbeza calAve evI abhyarthanA. vizvavAtsalya : 1-5-1989 rAjakIya ghaDatara Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 16 bahumatI ke vadhumatIne vAstavika banAvIe AsAma dhArAsabhAnI cUMTaNImAM mAtra traNa TakA ja matadAna thayuM hatuM. 1989nI lokasabhAnI cUMTaNImAM kAzmIramAM mAtra pAMca ja TakA matadAna thayuM hatuM. emAM jemane vadhu mata maLyA te cUMTAI AvyA. samajavA khAtara eka dAkhalo laIe. mAno ke lokasabhAnA eka matavistAramAM daza lAkha matadAro che. temAM traNa TakA eTale ke trIsa hajAranuM matadAna thayuM. ahIM mAno ke daza umedavAra UbhA che. emAMnA eka umedavArane pAMca hajAra mata maLyA. bAkInA pacIsa hajAra mato nava umedavAromAM evI rIte vaheMcAyA ke emAMnA koIne pAMca hajAra mata maLyA nahi. pariNAme pAMca hajAra mate eTale ke vadhu mate A umedavAra cUMTAI AvyA. gaNatrI karIe to matadAnanA 13 23 TakA ja mAtra thayA. ane kula matadAronA to mAtra ardho Tako ja mata maLyA. ane chatAM te AkhA mata vistAranA lokapratinidhinI hesiyatathI lokasabhAmAM besaze. ane rASTrIya samasyAo para potAno nirNaya Apaze. je mAtra te mata vistAranA lokone ja nahi, deza AkhAnA lokone baMdhanakAraka haze. A sthiti hAsyAspada ja nahi, lokazAhImAM pa1 TakAnI bahumatI ke ochAmAM ochuM vadhumatIthI nirNaya levAnI vAta che tenI paNa hAMsI uDAvanArI che. A vastune to tarata ja rokavA jevI che. rokavAno eka IlAja "vizvavAtsalya"nA 1lI me 91nA agralekhamAM karelA nIcenA sUcana mujaba laI zakAya : je matadArono evo mata hoya ke "eka paNa umedavAra. yogya nathI to tevo mata ApavAno teno adhikAra baMdhAraNa mAnya thavo joIe. tevA matonI judI gaNanA thavI joIe. ane jo matadAnanA 50 TakAthI vadhu mata AvA nIkaLe to tyAM eka paNa umedavArane cUMTAyela jAhera na karatAM pharI cUMTaNI karavI joIe." A sUcanane rASTrIya stare bhAre samarthana maLyAnuM jANavA maLe che. zrI aruNa zaurI jevA prakhyAta patrakAra ane hiMdustAnI AMdolananA agraNI zrI madhu mahetAe amadAvAdanI eka jAherasabhAmAM A sUcanano ullekha karIne sArI rIte samarthana karyuM che. zrI aruNa zaurIe to tyAra pachI A ja viSaya para eka lekhamAM pUrtirUpa bIjAM sUcano karIne A vicArane vadhu arthasabharatA ApI che. koMgresa (esa)nA agraNI zrI kRSNakAMte paNa A sUcanane AvakAra Apato lekha lakhyAnuM jANavAmAM AvyuM che. aruNa zaurIe sacoTa rIte kahyuM che ke, "koI aNagamato umedavAra mAtra bahumatInA jore cUMTAI paNa zake nahi, rAjakIya pakSo sArA umedavAra mUke te mATe AnAthI bIjo sAro rasto bhAgye ja haze rAjakIya ghaDatara Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 ema lAge che. anicchanIya tattvone gerakAyade TheravavAM e eka saraLa mArga che ane hAlanI paristhitimAM sudhAro ANavAno paNa A eka mAtra mArga che." ane Ama chatAM A nakArAtmaka mArga che. jo ke te mArga anivArya gaNIne sahu prathama levo to paDaze ja. khetarano pAka levo hoya to cora corI na karI jAya, Dhora bhelANa na karI jAya, paMkhI caNI na jAya, jaMgalI pazu khedAnamedAna na karI jAya evuM dhyAna rAkhavAnuM nakArAtmaka kAma khetaranA mAlika kheDUte karavuM ja paDe che ne ? e ja rIte lokazAhImAMnA sAcA mAlika lokoe lokazAhIne ghAtaka tattvo lokazAhIne tame cUMTaNI paddhatimAM rahI gayelI khAmIono geralAbha laIne ke peThelI vikRtiono lAbha uThAvIne lokazAhInA pavitra sAdhanano aMgata svArthamAM durupayoga karatA hoya to temane rokavAnA A nakArAtmaka mArgano Azaro levo e lokazAhInI surakSA mATe jarUrI che. sAthe sAthe sArA ane vadhu sArA evA yogya umedavAro cUMTI mokalavAno hakArAtmaka mArga paNa lokoe ja levo joIe. e mATe keTalAMka sUcano jAhera ciMtana mATe ahIM rajU karIe chIe. 1. thayela matadAnanA 50 TakAthI vadhu mata je umedavArane maLe tene ja cUMTAyela jAhera karavo. badhA ja umedavArane 50 TakAthI ochA mata maLe to tyAM pharI cUMTaNI ApavI. 2. je mata vistAranA kula matonA 15, 20 ke 25 TakA matadAnathI ochuM matadAna thAya tyAM pharI cUMTaNI ApavI. 3. AvA kAraNosara pharI cUMTaNImAM paNa e ja sthitinuM punarAvartana thAya to te matavistAranI te beThaka khAlI rAkhavI. vadhumatI ke bahumatI vAstavika ane asarakAraka bane te mATe sUcano che. jeno sAra ATalo ja che : (1) matadAnanA 50 TakAthI vadhu matadAro ayogya TharAve te lokapratinidhi na bane. (2) lokapratinidhi e ja bane jene matadAnanA pa0 TakAthI vadhu mata maLe. (3) lokapratinidhi mokalavA mATe matadAra vistAranA lokoe ochAmAM ochA - mAno ke 15 athavA 20 athavA 25 TakA vacce je nakkI thAya teTalA TakA matadAna karavuM ja joIe. Aje mata ApatI vakhate ane mata ApyA pachI paNa, matadAra taddana binaasarakAraka banyo che. enA matano prabhAva nathI lokapratinidhi para ke nathI lokataMtranI koI paNa kAmagIrI upara koI paNa tabakke ane kyAMya paNa nathI. Ano IlAja karavo ja joIe. uparanAM sUcano bahumatI ke vadhumatI matadAronA matane nirNAyaka banAve che. IlAjanI zodhamAM A prathama pagaluM sAcuM puravAra thAya ema amane spaSTa lAge che. rAjakIya ghaDatara Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 chelle eka vAta. sArA umedavAro dhArAgRhomAM cUMTI mokalavA mAtrathI lokazAhInI Iti samApti thatI nathI. A to karavuM ja paDe. paNa tenI sAthe ja dhArAgRhonI aMdara paNa sattAnI bAhara rahenArA keTalAka lokapratinidhio paNa cUMTavA joIze. ane prajAkIya stare paNa lokajAgRti saMgaThana ane satyAgrahanI daSTie kAma karanArI saMsthAo nirmANa karavI paDaze. lokazAhInA vikAsa mATe ane tene gatizIla rAkhavA mATe AvuM ghaNuM badhuM karavAnuM rahe ja che. vizvavAtsalya : 1-6-91 17 rAjakAraNa ane sarvodaya sarvodayanI daSTine sArI rIte samajyA che ane jemanuM ciMtana taTastha ane niSpakSa che evA eka sarvodaya kAryakara mitranuM kahevuM thayuM che - "sarvodayanI dRSTivALA athavA gAMdhI mUlyomAM mAnanArA mANaso rAjyazAsanathI alaga rahyA athavA rAjakAraNathI alipta rahyA tene kAraNe rAjayazAsana bagaDI gayuM. athavA rAjakAraNa bhraSTa thayuM ema kahevAmAM Ave che, to mAruM ema kahevuM che ke, morArajIbhAI, bAbubhAI jasabhAI, keTalAya gaNAvI zakAya tevI vyaktio zAsanamAM maMtrImaMDaLamAM ane rAjakIya saMgaThanamAM rAjakAraNamAM gayA ja che. te badhA sarvodayanI dRSTimAM ane mUlyaniSTha rAjakAraNamAM mAnanArA ja hatA ne ? munizrI saMtabAlajI to koMgresane mAtA gaNIne cUMTaNImAM koMgresane mata ApavAno pracAra paNa karatA hatA, emaNe rAjakAraNanI zuddhinI vAta karI ja hatI. A badhA prayAso ane tenuM pariNAma ApaNI najara sAme ja che. pachI ema kema kahevAya ke, sarvedanI dRSTivALA rAjakAraNathI alaga rahyA che ? athavA sarvodayavALAone rAjakAraNane sudhAravAmAM rasa nathI ? eTale mULabhUta rIte ja A prazna vicAravA jevo che ema mane lAge che." mitranA zabdo A ja hatA ema nahi, matalaba A ja hatI. mitre kahyuM tyAre bIjA paNa keTalAya mitro tyAM hAjara hatA. e mitronA pratibhAvo A aMge tyAre jANavA maLyA nahi. munizrInA nAmano ullekha hato eTale ane bIjA paNa mahAnubhAvono je saMdarbhamAM ane je rIte ullekha thayo te jotAM e viSe A lakhANanA lekhakanI tyAM hAjarI hovAthI bhAla naLakAMThA prayoganI daSTie kahevA yogya lAgyuM te kahyuM hatuM. mitre kahyuM che tema mULabhUta rIte vicAravA jevo A mudo hovAthI ahIM paNa thoDuM vicArIe. prathama thoDI spaSTatA karavI jarUrI che. rAjakIca ghaDatara Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 'vizvavAtsalya'mAM AvI spaSTatA aneka vakhata thaI hovA chatAM punarukti karIneya e vAta tAjI karavI jarUrI che. 1. munizrIne mAtArUpa kaoNMgresa nahotI, sattA nahotI; OM maiyA hatAM, satya hatuM, jemane sattAnA zAsananI jarUra paDe che te lokone svarAja kALathI ja e kahetA ke svarAjanI janmadAtA evI mAtRrUpa saMsthA nirvivAda rIte e vakhatane tyAranI kaoNMgresa ja hatI. eTale kaoNMgresanuM rAjakIya 'mAtRtva zabda' matadAro evA lokone mATe munizrI prayojatA. 2. mitre nAmollekha karela che, te ane nahi karela paNa evA je je mahAnubhAvo sattAmAM gayA ke rAjakIya saMgaThanamAM gayA che temanA tarapha pUrA Adara sAthe ema kahIzuM ke; ekamAtra DhebarabhAI sivAya tamAme tamAma rAjya sattAnA zAsanane ane te vakhatanI sattAdhArI saMsthA kaoNMgresane sarvoparI mAnatA hatA. saMtabAlajI ane bhAla naLakAMThA prayoganI saMsthAo Arthika sAmAjika kSetre kaoNMgresathI svataMtra ane svAyatta kAma kare te emane mAnya na hatuM. gujarAta pradeza koMgresanA mukhya AgevAna zrI ThAkorabhAI desAIe eka carcAmAM A lekhakane kahyuM hatuM : "saMtabAlajInI kaoNMgresa bhakti ke niSThA mATe to ema kahI zakAya ke e koIpaNa kaoNMgresamena karatAM caDe ema che; paNa te bahAra rahIne kahe ke kaoNMgrese Ama ke tema karavuM joIe e mAnya nathI. koMgresanuM pramukhapada mAnya che. Ave ane pramukhasthAna saMbhALe.' bIjo eka dAkhalo. dhArA ghaDanArI saMsthA tarIke dhArAgRhomAM koMgresa jAya e bhAla naLakAMThA prayogane mAnya hatuM. paNa e sivAya Arthika, sAmAjika, zikSaNa ke racanAtmaka ane sahakArI ke paMcAyatakSetranI saMsthAomAM rAjakIya pakSonuM varcasva nahi hatuM. paNa koMgresa saMsthAgata ke vyaktigata A mahAnubhAvomAMthI koIe A vAtane Teko to nathI ja Apyo, paNa e paikInA eka mAtra DhebarabhAIno apavAda bAda karatAM bhAla naLakAMThA prayoga saMsthAonA kAmamAM sahu roDAMrUpa avarodhaka paNa banyA che. aneka udAharaNo che. saMgharSano Akho ItihAsa sAme che, enI vigatomAM ahIM jatA nathI; paNa A valaNa sarvodayI dRSTi ke gAMdhI mUlyonI cheka ja virodhamAM jAya che ema amane spaSTa lAge che. samAjaparivartana lokazaktithI nahi paNa sattAnI zaktithI ja karI nAkhavAnI A vAta hatI. eTale sarvodayI dRSTivALA zAsanamAM gayA hatA ema kahevuM yathArtha nathI. eka bIjI vAta. 1974-75mAM zrI je. pI. e rAjakAraNane barAbara sarvodayanI dRSTie ghaDavAno rAjakIya ghaDatara Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 bhagIratha prayAsa karyo. paNa vinobAjInI saMgati emAM nahi maLI. to pAchaLathI je. pI. e AkhAye AMdolanane jANatA-ajANatAM koMgresa haTAvo ane chevaTe IndirA haTAvomAM dhakelAyA chatAM eja raste dhakko mArIne AMdolanane sarvodayano raMga ApavAne badale sattAnA rAjakAraNanA kaLaNamAM phasAvI dIdhuM. chelle to je. pI. nA vazamAM paNa kazuM ja na rahyuM. ahIM koI vyaktinuM athavA kAryakrama ke AMdolananuM mUlyAMkana karavAno hetu nathI. paNa mitra kahe che tema sarvodayanI dRSTivALA pachI nAma je kaMI hoya, temaNe kAM to eka cheDo lokazAsanano pakaDyo ane kAM to bIjo cheDo lokazaktino pakaDyo. matalaba prayAsa ekAMtika ja rahyo. na to rAjanIti jevuM kazuM nirmANa thayuM ke na to lokazakti pragaTa thaI. pariNAme eka tarapha sattAnuM kendrIkaraNa vadhatuM gayuM. ane bIjI tarapha loko rAjayAzrita banavA lAgyA na to anyAya pratikAranI zakti khIlI. na to lokazakti saMgaThita thaI. na to rAjakAraNanI zuddhi thaI. munizrI ke bhAla naLakAMThA prayoganuM kAma to khArA samudrane mITho karavA mATe capaTI khAMDa nAkhavA jevuM ja rahyuM. AmAM koIne sattAno rAga ke moha hato ke sattAdhArIo pratye koIne dveSa hato ema amAruM kahevuM nathI. sarvodaya ke gAMdhInI vAtane emaNe potapotAnI rIte samajIne je karyuM pariNAma najara sAme ja che. haju ye mitra kahe che tema vicAravA jevuM che ja. vizvavAtsalya : 1-11-91 18 paMcAyatI kSetra pakSamukta zA mATe ? "ame paNa samajIe chIe ane anubhavIe paNa chIe ke, have Akhoye dora dAdAgIrI karanArA, guMDAo ane mAphiyAonA hAthamAM cAlyo gayo che paNa zuM thAya ?" eka nAnI sarakhI beThakamAM kAma karatI sthAnika svarAja kahevAya tevI saMsthAonA kSetrane rAjakIya pakSothI mukta banAvavA viSe vArtAlApa cAlato hato. sthaLa nagara paMcAyatanA kasabAmAM hatuM. nagarapaMcAyatanA pramukha, tAlukA paMcAyatanA pramukha koMgresa ane bhAjapanA agraNI kAryakaro svaicchika saMsthAonA movaDIo ema sahu vartamAna sthiti keTalI hade vaNasI gaI che e bAbata ciMtita hatA. sahunA manamAM akaLAmaNa rAjakIya ghaDatara Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 hatI. guMDAgIrInA rojabarojanA najara sAme banatA dAkhalAo rajU thatA hatA. AnuM mULa kAraNa AjanuM vyApaka baneluM ane bhraSTAcArathI khadabadatuM rAjakAraNa che, emAM paNa sarvasaMmati hatI. paraMtu tema chatAM sthAnika svarAjanI saMsthAone pakSamukta karavAnI vAtamAM khAsa karIne rAjakIya pakSanA agraNI kAryakaro ke je buddhizALI hatA, sthitisaMpanna keLavAyelA ane koIne koI kSetre netRtva dharAvatA hatA te saMmata thaI zakatA nahotA. ramuja thAya evI vAta e hatI ke, e sahu A pakSamuktinA vicArane sIdho che, sAro vicAra che ema kahIne tarata ja kahetA ke - "paNa avyavahAru che, azakya che." ane pachI tarata eka vAkya umeratA : "loko A vAta nahi svIkAre." pUchIe, 'loko eTale koNa ? kayA loko ?' thoDA khacakATa sAthe javAba maLato, loko eTale loko. sAmAnya janatA. rAjakIya pakSo ane badhA ja kAmo badhAM rAjya pAse ane rAjakIya pakSo pAse karAvavAnAM ane emanA mATe ja bAraNAM baMdha ? A vAta na to loko mAne, ke na to rAjakIya pakSo mAne. ThIka vAta karI. paNa tame zuM mAno cho ?' ame A vicAra sAthe saMmata. amArI zubhecchA tamArI sAthe." "to pachI ema karI zako, ke jyAre paNa A paMcAyata kSetranI cUMTaNIo Ave tyAre tame je rAjakIya pakSanA sabhya ho te rAjakIya pakSanA movaDIone kaho ke, amArA nagaramAM ane amArA tAlukAmAM ApaNA pakSanA umedavAra UbhA nahi rAkhavA. ane nagaramAMthI ke tAlukAmAMthI loko mUke e loka umedavArone Teko Apavo. AvuM tame karI zako ?" "paNa pakSa saMmata na thAya to?" "to tyAre tamAre nirNaya karavo joIe ke prajA sAthe rahevuM ke pakSa sAthe. pahelI prajA ke pahelo pakSa? e nakkI karI levuM paDe." paNa prajAnAM kAmo to pakSamAM hoIe to ja thaI zake ne ?" A to ApaNe 45 varSathI jotA ja AvyA chIe ne ke pakSo dvArA prajAnAM kevAM kAma thayAM che? kaI prajAnAM ane konAM, kevAM keTalAM kAmo thayA? ane je kaMI kAmo thayAM tenA pariNAme kevI paristhiti che te to tame ja kahI batAvyuM che. have emAMthI bahAra nIkaLavuM che?" A prazna anuttara rahyo. ame AgaLa calAvyuM. "rAjakAraNa vyApaka banyuM che. enAthI sAva alipta ke alaga rahevuM e rAjakIya ghaDatara Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 sAmAnya vyavahAramAM ane khAsa karIne tamArA jevA vyApAra-udyoga ke jAherajIvana sAthe saMkaLAyelAo mATe zakya na bane e samajAya che. bhale tame koI ne koI rAjayapakSa sAthe saMkaLAyelA rahyA ho. paraMtu tame mAtra rAjakIya pakSanA sabhya ja cho evuM nathI. sahu prathama tame dezanA eka nAgarika cho. nAgarika dharmanuM pAlana karavuM e prathama kartavya ApaNuM hovuM joIe. paristhiti tame kahI tema sAva chelle pATale vaNasI gayelI che, tyAre jo tamane A vicAra sAro ane sAco lAgato hoya to pakSanI zistane gauNa rAkhIne prajAnuM hita paheluM rAkhavuM joIe." paNa AnuM mALakhuM (mikenIjhama) taMtra vyavasthA kemanI raheze ?" emaNe prazna karyo. dareka gAma "pakSa mukta paMcAyata samiti" banAve. emAMthI tAlukAnI pakSamukta paMcAyata samiti racAya. ane temAMthI jillAnI paMcAyata samiti racAya. A "pakSamukta paMcAyata samitinA" nejA nIce loka umedavAro DelIgeTa tarIke pasaMda thAya je koI paNa rAjakIya pArTInA sabhya na hoya. lokoe pasaMdagI karI hoya ane paMcAyata samitinI mAnyatA meLavI hoya. AvuM kaMIka thaI zake. A to vigatano ane vyavasthA goThavavAno savAla che. mULa savAla rAjakIya pakSonA hAthamAMthI paMcAyatone mukta karavAno che. emAM jo eka vakhata saMmata thaIe to mALakhAnI racanA to karavI paDe ja. ane te muzkela nathI." tarata eka agraNI bolI UThyA : A to eka samAMtara boDI ja thaI ne ? ethI phera zuM paDe ?" pAyAno phera e paDe ke, rAjakIya pArTInA cheka uparathI nIce gAma sudhInI saLaMga sAMkaLa joDAelI che. te dvArA te pArTI potAno prabhAva cAlu rAkhI zake che. AjanuM rAjakAraNa vyApaka che tenI sAthe bhraSTa paNa che. tethI bhraSTa rAjakAraNa pelI sAMkaLanI chellI kaDI sudhI sahelAIthI gAma sudhI prasarI jAya che. kahevAya che ke paMcAyatarAja sattAnuM vikendrikaraNa che. hakIkatamAM sattAnuM prabhAvikaraNa thaIne nIcethI badhuM ja upara sudhI kheMcI javAnI eka zAsakIya sattAnuM kendrita paddhativALuM jaDabesalAka cokaThuM che pakSamukta paMcAyatarAja banavAthI A sAMkaLanI kaDIo ja chUTI paDI jaze. ane gAmaDuM potAnI sUjhasamaja mujaba potAnAM kAmo karI zakaze. rAjya emAM madadarUpa bane e jarUrI che." vizvavAtsalya : 1-7-1992 rAjaphIya ghaDatara Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 19 dhArAgRhomAM zA mATe javuM ? "vizvavAtsalya" tA. 1-7-92nA aMkamAM "sArA mANaso rAjya sAruM calAvI zake ?' e mathALA nIcenI noMdhamAM chelle jatAM ame lakhyuM che : "sArA mANaso cUMTAIne dhArAgRhomAM jAya pachI emaNe sattA hAthamAM laI rAjya calAvavuM ja evuM paNa zA mATe ? dhArAgRhomAM jAya ane sattAmAM na jatAM sattAne aMkuzamAM rAkhavAno ane sattAne gauNa karI lokonI sattAno vadhu prabhAva paDe evuM kAma paNa karI zake ne ?" A aMge eka mitre pratibhAva ApatAM jaNAvyuM ke "jo sattAmAM na ja javuM hoya to pachI cUMTaNImAM UbhA ja zA mATe rahe ? dhArAgRha je che ja sattAnuM kendra emAM javuM eTale sattA prApta karavA ja javuM, e kaMI bhajaniko mATe bhajana karavAnuM ane maMjIrA vagADavAnuM sthAna nathI. ATalI sIdhI-sAdI vAta samajo. ane AdarzonA svapnAM sevavAM choDIne sArA mANaso sattA sthAno prApta kare evo vyavahAru mArga apanAvo. mitranA kahevAmAM akaLAmaNa sAthe thoDo roSa paNa hato. emane ema pUchyuM : "tame to kheDUta cho. sAthI rAkho cho. sAthI sAMtI laIne khetare jAya. pachI khetare jAo kharA ?'' 'hA." pUchyuM : "kema ?" "le, khetara to mAruM che. mArA khetaramAM na jAuM ?' "javAnI nA nathI paNa jaIne zuM karo ? kAma to sAthI kare ja che. kAma karavA tene rAkhyo che. tene pagAra paNa Apo cho. pachI tamAre javAnI jarUra zu ?' sAthI barAbara kAma kare che ke kema ? e jovuM. barAbara kAma na karato hoya to ene TapAravo. kAma karato rAkhavo. e badhuM jovuM to paDe ja ne ? khetI mAtra sAthIne bharose reDhI to na ja mukAya ne ? paNa sArAmAM sAro sAthI hoya pachI enA para Avo avizvAsa zA mATe ? e sAruM kAma ka2ze ja evI khAtarI rAkhIne nirAte UMgha zA mATe nathI letA ? AmAM avizvAsano savAla ja nathI. sAro sAthI hoya to paNa sAthI e sAthI. ane khetarano mAlika kheDUta e kheDUta. kheDUtane UMghavuM posAya ja nahi'' A mitrane pachI khetaranI jagyAe dhArAgRha mUkIne amAruM maMtavya samajAvavAnI kozIza karI. dhArAgRho e lokonuM sarjana che. rASTranI khetI tyAM thAya che. rASTranuM e khetara che, tyAM jevI kheDa thaze, jevAM bI vavAze, jevI sAcavaNI thaze tevo pAka rAjakIya ghaDatara Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 nIpajaze, dhArAgRhonI A kAmagIrI karavA badhA loko jaI zakatA nathI tethI loko potAnA pratinidhi mokale che. dhArAgRha khetara gaNIe. dhArAsabhyo sAthI gaNIe. dhArAgRha sattAnuM kendra hovAthI ane sattAno svabhAva ja saDavA-bagaDavAno hovAthI khetIno pAka levAmAM je kALajI-civaTa cokI rAkhavAM paDe tenA karatAM kyAMya vadhAre takedArI dhArAgRhomAM rAkhavI paDe. jema kheDUta sAthI mokalyA pachI khetaramAM AMTo mArI Ave che tema dhArAgRhomAM pratinidhi mokalyA pachI loko pratyakSa to badhA jaI zakatA nathI tethI thoDAka pratinidhio evA paNa mokale ke je pelA sAthI upara kheDUtanI jema jotA rahe. kheDUta sAthI pAsethI haLa laIne hAMkavA maMDI paDato nathI ema AvA pratinidhio sattA hAthamAM na le. paNa sattAmAM beThelAo kAma barAbara karatA rahe enI takedArI rAkhe. Aje A vastu banatI nathI. Aje to badhA ja pratinidhione dhArAgRhomAM jaIne pradhAno thavuM che. pradhAna na thavAya to koI borDa korporezana ke nigamanA ceramena thavuM che. chevaTe kyAMka ne kyAMka evA bhAgIdAra banavuM che ke jemAMthI paisA, pratiSThA ane nAnuM moTuM jo pada maLe to pada meLavavuM che. A lapasaNA mArge sarI paDatAM aTakAvanAra to tyAM koI che nahi. pachI bheLa-bhaMjavADa corI, ane caNathI khetIno pAka nAza pAme ja. ane Aje e thaI ja rahyuM che. khetI karyA vinA to cAle ema nathI. eTale amAruM kahevuM che ke, navesarathI ja vicAra karavo paDe tema che. emAM eka vicAra e ke thoDAka dhArAsabhyo dhArAgRhomAM evA moklavA ke je koIpaNa sattAnuM sthAna na le. koIpaNa pakSamAM na bhaLe. taTastha niSpakSa rahe. zAsananI prajAhitanI vAtanuM samarthana kare. prajAnuM ahita thAya tema hoya teno virodha kare. dhArAgRhomAM to A kAma kare ja, paNa lokonI vacce paNa A ja kAma kare. pakSanI zista AvA sabhyone naDaze nahi. prajAnI zista emaNe svaicchika rIte svIkArI ja haze. AvA sabhyo prajAne paNa ghaDI zake. sAcuM netRtva ApI zake. A svapna ke AdarzanI khAlI vAta nathI taddana vyavahAru ane badhAne lAbha thAya evo rasto che. amArA maMtavya pramANe to rAjakIya pakSone paNa AvA pratinidhio kasoTInI paLe baLa ApI zake. sahu prathama prajAe - kheDUte - rASTranA sAcA mAliko che te puqha matAdhikAravALA matadAroe - A vAta samajavI raheze. eka sAthe to badhA samajavAnA nathI. kyAMka ekaDAthI zarUAta thaI zake. vizvavAtsalya : 16-7-1992 ka ka ra rAjakIya ghaDatara Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 20 rAjakAraNamAM sArA mANasoe javuM joIe A aMkamAM calAlAthI zrI narasiMhabhAI goMdhiyAe lakhela patra chApyo che. narasiMhabhAInI sarjanahAra uparanI zraddhA dAda mAgI le tevI ajoDa che. sarjanahAranI lIlA akaLa che. mATe to zraddhA rAkhavAno paNa prazna na rahe. paNa e bheda apUrNa evA ApaNe ukelI zakatA nathI. eTale ja zraddhAne AdhAre puruSArtha karyA ka2vAno hAthavago rasto levo e ja ucita gaNAya. bhAI narasiMhabhAI puruSArthI to che ja. paNa emanA patranA chellA perAnuM lakhANa jotAM puruSArtha pAchaLa zraddhA hovI joIe te jANe ke DhIlI paDatI dekhAya che. rAmarAjya hatuM ke nahotuM e aitihAsika satya je hoya te. paNa rAmarAjyano Adarza jo mAnya che. ane yogya che to pachI e zakya ja nathI ema lAgatuM e zraddhAnI khAmI na gaNAya ? zraddhA sarvatra nahi topaNa, puruSArtha hoya to potA pUratI to phaLe ja. alabatta, zraddhAvAna puruSArthInA puruSArtha sAthe bIjAM cAra paribaLo maLavAM joIe. (1) svabhAva (2) prArabdha (3) kALa ane (4) niyati, Ama pAMca samavAyo bhegAM thAya tyAre ja phaLa maLe. A pAMca tattvomAM ApaNA hAthamAM mAtra puruSArtha che. A puruSArtha zraddhAyukta hovo joIe e eka vAta. zrI narasiMhabhAIe Apela keTalAka dAkhalAo zraddhA DagAve evA ja che. paNa e dAkhalAno bodha paNa che. te jo samajAya to nirAza thavA jevuM ke zraddhA DagavA jevuM amane lAgatuM nathI amane samajAyelo bodha A che : (1) sarvodaya jagata rAjakIya praznomAM sarvAnumati na thavAthI AgaLa vadhI zakatuM nathI e vAta gaIkAlanI che. bhale moDe moDe paNa 'lokasvarAja saMgha'nI racanA sarvodaya agraNIoe karI ja che. je rAjakIya saMgaThana che. (2) sarvodayI kAryakaro lokazAhIne mAne che. paNa sarvAnumati ke 80 TakA saMmatinI lokazAhIne mAne che. sattAmAM gayA sivAya saMsthAgata nirNayomAM A vAta sImita che. sattAmAM jaze to jyAM sudhI sarvAnumati ke 80 TakAno sudhAro baMdhAraNamAM na kare tyAM sudhI to, lokazAhInAM cAlu dhoraNo tyAM paNa emaNe paNa mAnya rAkhavAM ja paDaze ne ? sattAnI bahAra rahIne kAma karavuM ane sattA saMbhALIne kAma karavuM e be vacceno pharaka e samajatA ja hoya. (3) laghumatIvALA saMgaThita pakSo ho hA ke vokaAuTa sivAya kaMI karI zakatA nathI ema patralekhakanuM kahevuM sAcuM che. paNa A laghumatIvALA saMgaThita pakSo sattAkAMkSuo rAjakIya ghaDatara Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 ja che. sattA meLavavA ja e UbhA thayA che. eTale zAsakapakSane bhIDavavA ke vagovavAnuM e kare ja. emanI sAme rAjakAraNa matanuM che, mUlyanuM nathI. eTale 40 varSamAM e kaI karI zakyA nathI e dalIla aprastuta che. sattAkAMkSa ke sattAlAlacu hoya te samAjaparivartananuM kAma na ja karI zake e ja emane mATe prastuta gaNavuM joIe. (4) sArA mANaso bahumatI hovA chatAM ane morArajIbhAI jevA vaDApradhAna ke zrI bAbubhAI jasabhAI jevA mukhyapradhAna banavA chatAM emanA kALamAM koI sarvodayI siddhi nathI thaI ema emanuM kahevuM che te paNa yathArtha che. to thoDA sArA mANaso jemanAM nAma lakhyAM che te zAsakapakSanI sAthe hatA chatAM gAMdhImArga parivartana karI zakyA nathI ema paNa patralekhakanuM kahevuM che te sAcuM che. (pa) Ama sArA mANaso thoDA athavA bahumatImAM, ke saMgaThitapakSa tarIke paNa laghumatImAM sattAmAM javA chatAM kaMI ja thaI zakyuM nathI evo patralekhakano anubhava emaNe patramAM lakhyo che. bhAI narasiMhabhAI ! tamArA kahevAne ame upara barAbara rajU karyuM che ema svIkAratA ho to have amAruM ema kahevuM che ke, to pachI tame sUcavo cho tema kAM to mojUdA saMgaThanomAM athavA navA saMgaThana dvArA, pakSa banAvI sattA meLavavAnA kAme lAgI javAthIye zuM thaI zakavAnuM che ? tamAro anubhava ane tamArA A sUcana vacce meLa nathI jaNAto. AvuM sattA dvArA parivartana kAma to 40 varSathI thAya ja che. ane tenAthI kaMI thaI zakyuM nathI ema to tame ja kaho cho. (6) patralekhakanuM patramAMnuM bAkInuM vizleSaNa ane tAraNa barAbara ja che. doSano Topalo koI ekane mAthe nAkhavA jevo nathI. (7) patralekhake svIkAryuM che ke sAvadhAnI na hoya to sattA bhraSTa kare che. ane A ja vAta A AkhAye praznanA mULamAM che. tethI ja amAruM paNa varSothI kahevuM che ke, marajAdIpaNuM choDIne rAjakAraNanuM kAma karavuM ane rAjakAraNanuM kAma karavuM eTale dhArAgRhomAM paNa javuM. paraMtu dhArAgRhamAM javuM eTale sattAmAM javuM ja ema nahi. patralekhakano anubhava paNa upara emanA patramAM lakhyo ja che ke thoDA ke jhAjhA mANaso sArA hovA chatAM sattAmAM jaInaya kaMI karI zakyA nathI. to pachI thoDA sArA mANaso dhArAgRhomAM jaIne ane sattAnI bahAra rahIne, sattA upara beThelAo upara potAno naMtika prabhAva pADI zakaze. sattAnI bahAra rahyA hovAthI ane sattAnI - - - - - rAjakIya ghaDatara Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para AkAMkSA paNa nahi rAkhI hovAthI, Avo prabhAva paDI zake. rAjakAraNanI bhraSTatAne nAthI zakAya. ane AjanI badatara sthitine sudhAravAnuM thaI zake. evuM mAnIne, evA mANasomAM zraddhA rAkhIne kAma kema na karavuM ? sAthe sAthe bahumatImAM saMgaThita pakSarUpe sArA mANaso rAjakAraNamAM jAya ane sattA grahaNa kare e kAma paNa thavuM joIe. kAraNa sArA zAsananI jarUra to che ja. Ama be morace kAma karIe to ja rAjakAraNa sudhare. khAdI-grAmodyoga kSetramAM adhadhadha kahI zakAya eTalI hade jo bhraSTAcAra vadhyo che to tenuM kAraNa paNa dhanasattAnI lisA che. enAthI lapaTAyelAonI sAMThagAMTha AmAM kAraNabhUta che. A sarva paristhiti ane vizleSaNa e ja vAtanuM samarthana kare che ke sArA mANasoe rAjakAraNathI aspRzya ke alaga na rahevuM. tene ghaDavuM. temAM javuM. sattA paNa saMbhALavI. paraMtu thoDAka evA paNa sArA mANaso rAjakAraNamAM jAya, dhArAgRhomAM praveze. paraMtu sattAnuM koIpaNa sthAna na svIkAre. ane potAno naitika prabhAva pADe. uparAMta lokonA sAmAjika baLano prabhAva paNa pADe. jarUra paDye janaAMdolana paNa calAve. vizva vAtsalya : 1-8-1992 rAjakIya ghaDatara Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 pariziSya (1) zrI vI. pI. siMhane pharI eka patra savinaya, Apane oNgasTa 1987mAM eka patra lakhyo hato. temAM te vakhatanA ApanA jAhera thayelA vicAromAMthI nIcenA muddAono e patramAM nirdeza Apyo hato. (1) prajAnI cetanA jagADavI. lokonI sAthe rahevuM. lokazakti para vizvAsa. loko pratyenI vaphAdArIne agratA. lokamAnasa keLavavuM. (2) koIpaNa rAjakIya pakSa sAthe joDANa na karavuM. rAjakIya pakSa na banAvavo. sattAlakSI rAjakAraNanI maryAdA tarapha sabhAnatA, lokacetanAne racanAtmaka vaLAMka ApI rAjanItine prabhAvita karavI. potAnI jAtano upayoga koI na karI jAya tenI sAvadhAnI rAkhavI. (3) rAjakIyapakSa nahi paNa rAjakIya paribaLa rUpe dhArAgRhomAM javuM ane rASTriya vicAramaMcanI racanA karavI. A muddAonuM ame samarthana karavA sAthe sAvadhAnI rAkhavA mATe ApanuM dhyAna dorIne 1977nA je.pI.nA AMdolanano bodha najara sAme rAkhavAno anurodha paNa karyo hato. e aMge e ja patramAM lakhyuM hatuM ke - e niSphaLa ramatanI kiMmata rASTra haju cUkavI rahyuM che. tethI kahevAnuM mana thAya che ke - (1) AMdolana guNAtmaka rahe. saMkhyAno lobha ke moha na rakhAya. (2) lokacetanA ja sAmUhika mana taiyAra karaze. lokAtmA jagADaze. ane e prabhAva sArAye rASTramAM prasaraze. (3) koI paNa rAjayanI ane koIpaNa pakSanI sarakArane haTAvavA ke ekane badale bIjA pakSane besADavAno kAryakrama maMca na Ape. AMdolanamAM kAnUnabhaMga na hoya. (vizvavAtsalya, 16-8-87mAM A patra pragaTa thayo che.) A patra sivAya paNa ApanA e vakhatanA vicAro ane valaNonA saMdarbhamAM amArA mukhapatra "vizvavAtsalya" 1-9-87nA aMkamAM ame eka mitranA javAbamAM lakhyuM che, tenI matalaba e che ke - "lokazAhImAM rAjakIya pakSa banAvavo ke sattAmAM javuM e doSa nathI. paraMtu vI. pI. siha dezanI AzAnuM kendra banyA che to e pote sattAnI bahAra rahe ane mUlyaniSTha pakSa mukta evuM zuddha rAjakIya paribaLa dhArAgRhomAM loko dvArA mokale. jethI mULamAMthI parivartana karavAnI prakriyA zarU thaI zake." tyArapachI to Ape alhAbAdanI cUMTaNImAM vijaya meLavyo hato. ane tyAre ame "vizvavAtsalya" 1-7-88mAM lakhyuM hatuM ke : rAjakIya ghaDatara Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 ''jhaLahaLato vijaya vI. pI. e. meLavyo. paNa chellA ekAda varSamAM mUlyaniSTha rAjakAraNanI vAto karIne lokahRdayamAM vI. pI. e. eka AzAdIpa pragaTAvyo hato te olavAI to nahi jAyane ? evI AzaMkA amArA manamAM janmAvI che. vI. pI. siMha jevA paNa vijaya meLavavA mATe mUlyo sAthe bAMdhachoDa ane samAdhAno kare tyAre, "vijayI vI. pI. mUlya mATe mathaze ?" evo prazna thAya che !" ane e ja lekhamAM ame lakhyuM che ke : "vI. pI.e je zraddhA vyakta karelI che te mUlyaniSTha rAjakAraNane vI. pI. haju paNa vaLagI raheze to te amAre mana 'eke hajArAM" che. ATalI yAdI ApavA sAthe sAthe eprila 25, 26-'89nA divasomAM gujarAtamAM Avo cho tyAre pharI ekavAra Apane kahevAnuM mana thAya che ke - janatAdaLanI racanAno anubhava Apane thato jAya che ane ema chatAM pakSIya lokazAhInI vAstaviktAone vaza banI Apane yogya lAge te prayAsa bhale karo paraMtu amArA abhiprAya mujaba have rAjyasaMsthAmAM ekaThI thayelI sattAne lokonA nAnAmAM nAnA ghaTaka ke je gAmaDuM che emAM TrAnsaphara karavAnI jarUra che. tethI Ape prathama je vicAro jAhera karyA che eja vicAro haju paNa Apa dharAvatA ho to Ape ane ApanA janatAdaLe gujarAtamAM jyAM jyAM mUlyaniSTha rAjakIya zuddha paribaLarUpe dhArAgRhomAM javAno prayAsa karavAmAM Ave tyAM enuM samarthana karavuM joIe ane e paribaLa cUMTAI Ave emAM sahayoga Apavo joIe. A apIla ame Apane, ane janatAdaLane karavA sAthe bIjA rAjakIyapakSone paNa karavA mAgIe chIe. gujarAta dhArAsabhAnI 182 beThakonA mAtra 10 TakA ja eTale ke phakta 18 jeTalI beThako dhArAsabhAnI ane lokasabhAnI gujarAtanI 27 beThakomAMthI traNa beThako upara AvuM rAjakIya paribaLa cUMTAze to tethI dareka rAjakIya pakSane potapotAnI rIte sarakAra banAvavAmAM koI vikSepa Ave tema nathI. kAraNa A paribaLa sattA grahaNa karavA-karAvavA mATe nathI, matalaba-sattAnI spardhAmAM A paribaLa nathI. je te pakSonI lokahitanI vAtanA samarthanamAM ane lohithI virodhI vAta haze tema dhArAgRho uparAMta dhArAgRhonI bahAra paNa kAnUna pAlana ane baMdhAraNanI maryAdAo sAcavIne, lokaAMdolana ane satyAgrahanA kAryakramothI paNa pratikAra karaze. AthI lokazAhIne A paribaLa puSTa karaze. gatizIla rAkhaze, vikasita karaze. prajA cetanAnI jAgRti mATe pakSamukti ane satyapratyenI vaphAdArI mATe sattAmuktinA hetuthI calAvAtA A abhiyAnane sahuno sAtha sahakAra maLe evI apekSA sAthe. tA. 14-4-89 rAmanavamI rAjakIya ghaDatara aMbubhAI zAhanA vaM. mA. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pada (2) lokazAhI surakSAnuM paribaLa pedA karIe (bhAla naLakAMThA kheDUtamaMDaLanuM jAhera nivedana) munizrI saMtabAlajI prerita bhAla naLakAMTho kheDUtamaMDaLa namrapaNe paraMtu varSonA kAryAnubhavanI khAtarI sAthe pUrA AtmavizvAsathI gujarAtanI prajA samakSa spaSTa rajUAta karavAnI A jAhera nivedanathI rajA laIe chIe. (1) pakSamukta lokaumedavAro : AgAmI sAmAnya cUMTaNIomAM thoDAka matavistAromAM bhale daza TakA jeTalA lokapratinidhio nIcenAM dhoraNe khuda loko cUMTIne dhArAgRhomAM mokale. (1) je te matavistAranA lokaniSTha loka AgevAno ane loko maLe ane niyata paddhatithI umedavAra pasaMda kare. (2) A umedavAra rAjakIya pakSano na hoya. pakSamukta loka-umedavAra gaNAya. (3) je potAnI milakata jAhera kare ane dhArAgRhanA sthAnano upayoga paisA, pada ke pratiSThA meLavavAmAM na kare. (4) je pakSIya dRSTibiMduthI pakSanI jema nahi, paNa mUlyaniSThA, lokaniSThA ane zuddhinA eka paribaLarUpe kAma kare. (5) je dhArAgRhomAM ane bahAra prajAmAM sAcanuM samarthana kare ane sahayoga Ape tema ja jUThano virodha kare, pratikAra kare. (6) je sattAnAM sthAno jevAM ke, pradhAnapada, borDa, nigama ke korporezananuM ceramenapada na svIkAre. (7) je sAdhanazuddhino Agraha rAkhe. (8) dhana, sattA ke saMkhyAnA baLamAM jenI niSThA na hoya. (9) lokomAM rahelI sArapa ane mANasAImAM jene vizvAsa hoya. (2) sattAnuM kendra rAjya nahi, loko.. AvI vAta ame eTalA mATe karIe chIe ke, abaghaDI karavA jevuM sahu prathama kAma AjanA kevaLa sattA ane dhanalakSI banIne, sAva bagaDI gayelA rAjakAraNane cokhkhuM karavAnuM che ema amane lAge che, je AvatI cUMTaNImAM ApaNe loko sAthe maLIne karI zakIe tema chIe. te jo nahIM thAya to bhale jevI che tevI nAmanIye lokazAhInuM astitva paNa bhayamAM mukAI jaze. ane tethI ApaNe thoDAka AvA pratinidhio cUMTI mokalIe ke je... rAjayanuM sattAbaLa ghaTe... lokonuM naitikabaLa vadhe, ane sattAnuM kendra, Aje rAjaya banI beThuM che tene badalIne sattAnuM kendra, loko bane eTale ke, lokonuM pAyAnuM ghaTaka gAmaDuM, ane nagara bane evI sthiti nirmANa karavAmAM potAnI zakti kharce. rAjakIya ghaDatara Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 (3) loko eTale ? ame spaSTa karavA mAgIe chIe ke, loko eTale koI eka athavA amuka koma nahi, jJAti nahi, varga nahi, dharma saMpradAya nahi, bhASA nahi ke pradeza nahi paraMtu... sarvakoma, sarvajJAti, sarvajAti, sarvavarga, sarvadharmasaMpradAya, sarvabhASA, matalaba sarvamata vistAranA, gujarAtabharanA ane AkhAe dezanA nAko. (4) samajaNa, sakriyatA ane saMgaThana Ajano koI paNa rAjakIyapakSa A bagaDelI paristhitine sudhAravAnI khevanA rAkhe to paNa te ekalo ane sattAbaLathI sudhArI zake tevI kSamatA dharAvato nathI. saMjogonI A vAstaviktA svIkArIne ApaNe loko bhaya lAlacathI mukta banIe. cokhkhA thaIne sahu prathama rAjakAraNane mUlyaniSTha, lokaniSTha ane zuddha karavAnuM kAma che te karIe. samajIe, samajAvIe, sakriya ane saMgaThita banIne mathIe. pahela karI ja daIe. na samAjanA tamAma zANA sajjano A kAma karavA kaTibaddha bane ane rAjakIyapakSo paNa AnuM hArda samajIne sahakAra Ape evI apIla karIe chIe. (5) amane jaNAvatAM harSa thAya che ke... (1) adhyAtmaniSTha, prakhara ciMtaka jIvanasAdhikA viduSI zrI vimalAtAIe AvuM kAma jyAM jyAM thatuM haze tyAM tyAM mArgadarzana, samarthana ane sahayoga ApavAnuM svIkAryuM che. (2) lokazAhInI surakSAnA hetuthI tAjetaramAM zrI vimalAtAInA mArgadarzanathI sthapAyela 'gujarAta lokazAhI maMca'" jenA pramukha zrI bAbubhAI jasabhAI paTela che.e saMsthAnA A kAmamAM sahakAra saMkalananuM kAma karaze. (3) munizrI saMtabAlajI prerita bhAla naLakAMThA prayoganI saMsthAo bhAla naLakAMThA vistAramAM A kAryane pratyakSa doravaNI Apaze. Avo Avo Ama, he loko sahu tamAma, lokazAhI surakSAnuM karIe pavitra kAma. tA. 7-2-1989 nAraNabhAI vasarAmabhAI paTela (Akaru) pramukha nAnubhAI virasaMgabhAI solaMkI (guMdI) maMtrI bhAla naLakAMThA kheDUta maMDala (sarvodaya Azrama guMdI, pIna-382230) amubhA kALubhA cUDAsamA (pIpaLI) maMtrI dara che. (uparokta nivedana vAMcIne A prayogane zrI vimalAtAIe abhinaMdana Apato nIce mujaba patra lakhyo che. aM. zAha) rAjakIya ghaDatara Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhinava maMgala prayoga gujarAtanuM gauravabharyuM sarva prabhukRpAthIAje saLavaLI UDyuM che. sAmAjika jIvanamAM pravezelI azuddhione jaDamULathI dUra karavA prabhubhakto, AtmaniSTha jIvana sAdhako tathA sanniSTha samAjasevako pratibaddha thayA che. rAjakAraNa kevaLa sattAkAraNe banyuM che. sattAlakSI ja nahi, sattA kendrita banyuM che. cUMTaNIone sattAno jugAra ramavAnA aDDA banAvavAmAM AvyA che. eTale AgAmI cUMTaNIone samAjazuddhi sAdhavAnAM anuSThAna kendro banAvavAM paDaze. tema karavA munizrI saMtabAlajInA ziSyo temaja anuyAyIo kRtasaMkalpa thAya che. pakSAdhArita lokataMtrano prayoga saMsAramAM hajI sudhI saphaLa thayo nathI. pakSo mAraphata loka pratinidhitva vyakta thavAne badale, rAjakIya pakSoe pakSataMtra UbhuM karyuM. pakSomAM janAdhArita jUtha banyAM. cUMTaNI jItavA mATe badhA naitika mUlyonI hoLI cetAvIne yaza Ape tevA hathakaDA (yuktio) ajamAvavAnI harIphAI zarU thaI. na rahyA lokapratinidhi, ke na rahyuM lokataMtra. eTale pakSamukta janaumedavAro UbhA karIne sattAdhArI pakSo tathA virodhapakSo upara dhArAsabhA ane lokasabhAmAM naitika aMkuza rAkhanAruM navuM paribaLa nirmANa karavAnI anivAryatA UbhI thaI che. rAjanItine lokanIti bhaNI dorI javAno dharma e lokapratinidhio bajAvaze. cUMTaNIono dhanAdhAra maTADIne janAdhAra jagADavAno puruSArtha A umedavAro karaze. munizrI saMtabAlajI prerita bhAla naLakAMThA prAyogika saMghe Avo abhinava maMgala prayoga karavA nIkaLyo che. huM temane hRdayapUrvaka abhinaMdana ApuM chuM. prayoga karanArAe saphaLatA mATe yojanA ghaDI kADhavI ghaTe. vyuharacanA paNa racavI ghaTe. paNa prayoganuM pAvanakarma yazApayazanI ciMtA mUkIne nirbhayatAthI karavuM ghaTe. prayoga thavA pAme che ane pAmaze e pote ja eka maMgala ghaTanA che. vimalAnAM vaMdana (3) lokasabhAnI cUMTaNI ane bhAla naLakAMThA prayoga keTalAye mitro ane grAma AgevAno pUche che : lokasabhAnI dhaMdhUkA (pachAta) beThaka upara lokaumedavAra tarIke koI umedavAra nathI. A saMjogomAM amAre zuM karavuM ? (1) koI rAjakIya pakSanA umedavAranI tarapheNamAM pracAra karavA javuM ? javuM to kayA pakSano pracAra karavo? (2) koI pUche rAjakIya ghaDatara Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa9 ke kone mata Apavo ? to zuM kahevuM ? (3) amAre mata kone Apavo ? AvA prazno thavA svAbhAvika che. A aMkamAM munizrI saMtabAlajIe 1980nI lokasabhAnI cUMTaNI vakhate eka nivedanamAM kahyuM hatuM te lakhANa pragaTa karyuM che. emAMthI uparanA praznono kaMIka javAba maLI rahe tema che. tyAra pachI dasa varSamAM to dezanA rAjakAraNe jabaradasta palaTo lIdho che. bhAla naLakAMThA prayoge gujarAta dhArAsabhAmAM to potAnA vistAramAMthI zakya teTalA pakSamukta evA lokaumedavAro loko UbhA rAkhe enuM abhiyAna calAvyuM che. gujarAta dhArAsabhAnA dhaMdhukAnI sAmAnya beThaka upara khaDoLanA zrI rAmabhAI vALA lokaumedavAra tarIke UbhA rahevAnA che. emanuM nivedana paNa gayA aMkamAM pragaTa thaI gayuM che. A saMjogomAM bhAla naLakAMThA prayoganI bhUmikA ane valaNa pharI eka vAra tAjAM karIne samajI levAnI jarUra jaNAya che. A praznanA traNa vibhAga pADI zakAya. (1) matadAroe zuM karavuM ? (2) AgevAnI ke netAgIrI karatA hoya tevA nAnA moTA kAryakaro ke grAma AgevAnoe zuM karavuM ? (3) bhAla naLakAMTho prayoge zuM karavAnuM che ? A mudAo viSe amAro abhiprAya nIce mujaba che. (1) matadAroe potAnA matano upayoga kema karavo te bAbatamAM munizrI saMtabAlajInuM 1980nuM nivedana Aje paNa mArgadarzaka banI zake tema che, uparAMta zrI vimalAbahena ThakAranuM nivedana je vi.vA.nA gayA aMkamAM chapAyuM che te vartamAna paristhitimAM sacoTa, spaSTa ane yathArtha mArgadarzana Ape che. (2) gujarAta dhArAsabhAmAM lokaumedavAra tarIke UbhA rahevAnA che te ane lokaumedavAranuM abhiyAna calAvanAra pravartaka ke saMcAlaka saMsthAonA hoddedAro che emaNe tathA lokaumedavAranA vicAro mAnya che ane dhArAsabhAnI AgAmI cUMTaNImAM lokaumedavAra cUMTAI Ave ema mAne che ane cUMTaNImAM lokaumedavAra vijayI bane evo pracAra paNa karavAnA che evA tamAma mitro lokasabhAnI cUMTaNImAM upara perA ekamAM munizrI saMtabAlajIe ane zrI vimalAtAIe mArgadarzana ApyuM che te mujaba matadArone samajAve ane pracAra kare. bAkI pakSIya rAjanItinA vartamAna DhAMcAmAM koIpaNa pakSanA samarthanamAM ke virodhamAM pracAra karavAnuM na rAkhe. ane sAdhano vadhu tema kharAbI vadhu che. sattA ane sAdhano ochAM tyAM kharAbI ochI che. ochI kharAbI ke vadhu kharAbI e paristhiti rAjakIya ghaDatara Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ co vaza che. prakRttimAM to badhA ja pakSo sattAlakSI che. sAdhana zuddhi zabdanI bAdabAkI badhA pakSoe karI lIdhI che. emanA zabdakoSamAM sAdhanazuddhi zabda ja jANe ke nathI. eTale vadhu kharAbane haTAvavA mAtrathI ane ochA kharAbane besADavAthI have A bagaDeluM rAjakAraNa sudharI jAya e sthiti rahI ja nathI. rAjakIya pakSo pote ja A ramata to rame ja che. potA karatAM sAmAvALA vadhu kharAba che. eTale potAne mata Apo ema badhA kahe ja che ne ? e ramatamAM bhAgIdAra banavAthI kazuM vaLavAnuM nathI. eTale emaNe to eTale ke loka umedavAranI vAtamAM mAnanAre potAnI jAtane AchA ke vadhu kharAbanI sAthe ke sAme joDAvAnI jarUra nathI. jethI pakSamukta evA lokaumedavAranI vAta dhArAsabhAnI cUMTaNImAM asarakAraka rIte rajU karI zakavAnI potAnI bhUmikA jaLavAya. (3) bhAla naLakAMThA prayoganuM lokazAhI surakSA abhiyAna' e vartamAna pakSIya lokazAhI, pakSIya rAjakAraNa ane pakSIya rAjanItinA svarUpane mULamAMthI badalIne yathArtha lokazAhI zuddha rAjakAraNa ane sarvahitanI lokanItinI prasthApanA karavAnI dizAmAM eka pA pagalI jevuM prAyogika kAma kare che. lokasabhA mATe AvelAM nAmomAMthI yogya hatAM evAM nAmonI taiyArI nahotI. ane bIjAM nAmo kasoTImAM pAra Utare tevA jaNAyAM nahIM, Ama lokaumedavAra ja na UbhA thaI zakyA. maLyA hatA to tenI potAnI svataMtra bhUmikAe enuM samarthana karavAnuM kartavya bhAla naLakAMThA prayoganuM hatuM ja. have rAjakIya pakSo potapotAnI zaktie cUMTaNI pracAra karaze ane jItaze ke hAraze. cUMTaNI pariNAme je koI sarakAra banaze te sarakArathI dezanI samasyAo ukalI jaze ema mAnavuM bhrama che. koI eka pakSa ke pakSonI saMyukta ke mizra sarakAra bane tenI sAme lokone eka moTo saMgharSa karavo ja paDe tevI AjanI sthiti che. e saMgharSa dhArAgRhonI bahAra to karavI ja paDaze ane dhArAgRhonI aMdara paNa karavo ja raheze. dilhInA lokasabhAgRhamAM e taka na maLI. puruSArtha pUro karavA chatAM Ama banyuM. paNa tethI saheja paNa nirAza thavAnI jarUra nathI. have gujarAta dhArAsabhAnI cUMTaNIo paNa najIkamAM ja che. to gAMdhInagaranA dhArAgRhamAM e taka che ja. dhaMdhukA sivAyanA bhAla naLakAMThA matavistAromAM ane bIje paNa zakyatA hoya tyAM prayAsa karavAne samaya che ja. rAjakAraNanAM zuddhikaraNamAM ane mUlyaniSTha rAjakAraNanI prasthApanAmAM jemane jemane rasa hoya emaNe keDa bAMdhIne A kAmamAM lAgI javuM joIe, aMbubhAI zAha rAjakIya ghaDatara Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 61 lokazAhIno AtmA-ahiMsA lokazAhI apekSe che prajAmAM nitya jAgRti; saje saramukhatyArI, beparavA prajA banI. rAjayataMtra nahIM cAle zikSAsUtro thakI kadI; taMtra cAle prajA sneha, prajA pratye vadhyA thakI. eka vakhata zrI vinobAjIe eka uttama vAta karI hatI ke, gAMdhIvAda, samAjavAda ke game te vAda ho - matabheda game teTalA ho, paNa jo badhA vAdIo sAdhanamAM ahiMsAno svIkAra karI le eTale patyuM. mane lAge che ke ApaNA lokazAhI prajAsattAka taMtrano AtmA koI hoya to te ahiMsA hovo joIe. ahiMsA eka evo siddhAMta che ke temAM zastrane avakAza che ke nahi, yuddhane avakAza che ke nahi, evA eka sAmaTA ghaNA arasaparasa virodhI dekhAtA prazno paNa UbhA thavAnA. paraMtu prajAnA haiyAmAM jo ahiMsAnI niSThA bhAMgI tUTI paNa pravezI cUkI haze to ahiMsAno siddhAMta ApaNane ane ApaNA lokazAhI taMtrane AgaLa ne AgaLa dhapAvaze. huM bhArapUrvaka kahIza ke jo prajAmAM ahiMsAnI niSThA haze to bahumatavAdI rAjataMtra paNa sarvAnumatavALuM banI javAnuM ane hiMsAnI niSThA vadhu pramANamAM haze to lokazAhImAMthI paNa kAM to bedarakAravAda UgI nIkaLavAno athavA saramukhatyArazAhI AvavAnI. tA. 1-5-50 saMtabAlA rAjakIya ghaDatara Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 nivRtti, pravRtti ane vRtti ApaNe tyAM to jevo mANasa AtmaciMtananI dizAmAM vaLyo ke tatkALa kAma choDavA taraphanuM tenuM valaNa thaI jAya che. te karma choDI de che, lokasaMparka choDI de che, mauna rAkhavA mAMDe che, ekAMtamAM jato rahe che, zArIrika kriyAo ochI karato jAya che ane mAnasika kriyAomAM vadhu ne vadhu rAcato jAya che. A khoTuM valaNa che. A nivRtti nathI, A to mAtra apravRtti che. ane pravRtti jeTalI joradAra kriyA che, teTalI ja joradAra kriyA apravRtti che. te pratikriyA che, svayaMbhU sthiti nathI. jIvanamAM pravRttinI jarUra che ane apravRttinIye jarUra che. ApaNe nidrA laIe chIe, te apravRtti che. dehAdhArI mATe jema pravRttinI jarUra che, tema apravRttinIye jarUra che. ApaNI nidrAmAMnI a-pravRtti samAdhirUpa banI zake ane jAgRtimAMnI pravRtti pUjArUpa banI zake baMne potapotAnI ucita mAtrAmAM cAlyA karavI joIe. tethI jIvanamAM beuno upayoga che. - vinobA rAjakIya ghaDatara Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 minizrI saMtabAlajInAM pustako ; anaMtanI ArAdhanA prArthanA-pravAha abhinava bhAgavata : 1, 2 brahmacarya jyota abhinava rAmAyaNa brahmacaryanI sAdhanA abhinava mahAbhArata : 1, 2 bhagavatIsUtra AcArAMga sUtra mAnavatAnuM mIThuM jagata 1thI 4 bhAga : Adarza gRhasthAzrama (pravaktA - muni nAnacaMdrajI ApaNI bhUla kyAM che? lekhana-saMpAdana-saMtabAla) zrI uttarAdhyayana sUra mRtyakALe amRta khoLo krAntino yugamrA : dharmaprANa lokAzA yauvana gAmaDAnuM hRdaya lokalakSI lokazAhI gurudeva nAnacaMdrajI mahArAja vaMdituvALuM pratikramaNa janmazatAbdI smRtigraMtha vizvavatsala mahAvIra citta cAritraya vizuddhi samaktinI samajaNa jagadaMbAnA patro { sanmadA jaina daSTie gItA darzana : 1, 2 { samAjagItA jaina siddhAMta pAThamALA 1 thI 7 bhAga saMtabAla patrasudhA - 1, 2 dazavaikAlika sUtra saMtabAla smRtigraMtha - 1, 2 dharmadaSTie samAjaracanA saMskArapothI dharmAnubaMdhI vizvadarzana bhAga 1 thI 10 sarvadharma prArthanA pIyuSa dhArmika draSTi ane samAjavAda sarvadharma prArthanA pothI) naLakAMThAnuM nidarzana sAdhaka sahacarI nArIne caraNe sAdhutAnI pagadaMDI 1, 2, 3 paryuSaNa prabhAvanA siddhinAM sopAna parva mahimA sukhano sAkSAtkAra poSI pUnama phuraNAvalI praznottarI ane prAsaMgika smaraNazakti ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; ; , , , , , , e e , , , , , , , , , , , , , , , , , , ; rAjakIya ghaDatara Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 je = : mahAvIra sAhitya prakAzana maMdiranAM ) prApya pustakonuM sUcipatra kiMmata rUpiyA (1. abhinava bhAgavata bhAga 1 ane 2 saMtabAla 40-00 abhinava rAmAyaNa saMtabAla 20-00 3. saMtabAlanI jIvanasAdhanA bhAga-2 dulerAya mATaliyA 20-00 4. lokalakSI lokazAhI saMtabAla pa-00 cittacAritra vizuddhi saMtabAla 1pa-00 : 6. saMtabAla patrasudhI bhAga 1 saMtabAla 7-00 | 7. poSI pUnama saMtabAla 3-00 naLakAMThAnuM nidarzana saMtabAla 3-00 : 9. anubaMdhASTaka saMtabAla pa-00 : 10. saMtabAla smRtigraMtha bhAga 1 ane 2 250-00 : 11. jaina dRSTie gItA-darzana bhAga 1 ane 2 saMtabAla 150-00 : 12. sAdhutAnI pagadaMDI bhAga 1 maNibhAI paTela 30-00 13. sAdhutAnI pagadaMDI bhAga 2 maNibhAI paTela 30-00 : 14. sAdhutAnI pagadaMDI bhAga 3 maNibhAI paTela 40-00 : 15. jAgRta yugadeSTA saMtabAlajI (hindI) 10-00 : 16, saMtonA bAla saMtabAla mukulabhAI kalArthI pa-00 : 17. parva mahimA saMtabAla 6-00 : 18. ekabIjAne samajIe 12-00 Santbal - A Saint with a Difference T.U. Mehta Publish By Navjivan 30-00 : 20. saMta surabhi bhAga 1 pa-00 21. saMta surabhi bhAga 2 vinobAjInAM vrata-abhaMgono anuvAda pa-00 22. saMta surabhi bhAga 3 pa-00 : 23. dharmaprANa lokAzAha saMtabAla 20-00 24. saMta samAgamanAM saMbhAraNA aMbubhAI zAha 20-00 : 25. vaMditta pratikramaNa saMtabAla pa-00 : 26 zrI araviMdano pUrNayoga saMtabAla 10-00 : 27, saMpUrNakAnti-lokazAhI ane bhAla naLakAMThA prayoga aMbubhAI zAha 10-00 : 28. anubhavanI AMkhe - bhAga bIjo aMbubhAI zAha 10-00 : 29. rAjakIya ghaDatara aMbubhAI zAha 1pa-00 rAjakIya ghaDatara Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hi. : : : . .. kara sa sarakAra che mAlikImAM haka mahilA . ( == munizrI saMtabAlajI mahArAja ::: = DD) 1 sadA - . : : : ': : :........ ..': ': I