________________
એથી ગાંધીજીએ ચિંધેલું એ કામ ગાંધીમૂલ્યોમાં નિષ્ઠા ધરાવતા સર્વોદય જગતે તો કરવું જોઈતું હતું ને ?
આ નથી થઈ શક્યું એ હકીકત છે.
ગાંધીજીની એ જ વાતનો પરિસ્થિતિ અને સમયનો તકાજો મુજબ આજે અને અત્યારે અમલ કરી શકાય એમ છે એવું અમને લાગે છે. અને તે નીચે મુજબ કામ કરવાથી થઈ શકે :
૧. લોકશાહી રીતે કોઈ પણ રાજકીય પક્ષ સત્તાનાં સૂત્રો ભલે સંભાળે પણ તે પક્ષ કે તેની સરકાર સત્તાનો ઉપયોગ રાજનીતિમાં જ કરે તે માટે તેના પર લોકોનું નિયંત્રણ રાખવું. શાસન લોકોને આધીન રહે એમ કરવું.
૨. આ માટે સત્તાની બહાર રહીને લોકોને જાગૃત કરવા, સંગઠિત કરવા અને અનિવાર્ય હોય ત્યાં સત્યાગ્રહનાં આંદોલનો પણ કરવાં.
૩. ધારાગૃહોમાં વધુ નહિ, કુલ બેઠકોના દસેક ટકા ધારાસભ્યો કે સાંસદો એવા મોકલવા જે ધન સત્તા પદ કે પ્રતિષ્ઠા માટેના ઉમેદવારો ન હોય, પણ મૂલ્યનિષ્ઠ લોકનિષ્ઠ, અને શુદ્ધરાજકારણનું પ્રસ્થાપન કરી શકે તેવા બાહોશ કાર્યદક્ષ અને રાજકારણની સૂઝસમજ ધરાવનારા અને પક્ષમુક્ત તથા લોકોએ પસંદ કરેલા ઉમેદવારો હોય.
આવા પ્રતિનિધિઓ ધારાગૃહોમાં રાજકીય પક્ષરૂપે નહિ, રાજકીય પરિબળરૂપે કામ કરે. શાસકપક્ષ હોય કે વિપક્ષ હોય દરેકની સાચી વાતનું સમર્થન કરે. સહયોગ આપે. અને ખોટી વાતનો વિરોધ કરે. સંઘર્ષ કરે. ધારાગૃહોમાં એની મર્યાદામાં અને બહાર આવીને લોકઆંદોલનથી એમ બંને મોરચે હવે કામ કરવું પડે તેમ છે.
લોકશાહીની વર્તમાન પરિસ્થિતિમાં લોકો કે વિપક્ષો શાસન પર અંકુશ રાખી શકતા નથી. પરિણામે અનિયંત્રિત સત્તા વધુ ને વધુ ભ્રષ્ટાચારની જનક બની છે. તેથી સહુથી પ્રથમ કામ, ભ્રષ્ટ રાજકારણને શુદ્ધ કરવાનું હોવું જોઈએ અને રાજકારણને શુદ્ધ કરવું હોય તો આવું શુદ્ધ રાજકીય પરિબળ ધારાગૃહોમાં મોકલવું જોઈએ.
આમ હકારાત્મક વિધેયાત્મક અને રચનાત્મક સક્રિયતાથી જ અસરકારક થઈ શકાય એમ છે. આ વાત સર્વોદય જગતે વિચારવા જેવી લાગે છે.
આમ નહિ કરવામાં આવે તો, ક્યાં તો સત્તા પરના પક્ષને માત્ર હટાવવા જેવું નકારાત્મક વલણ હશે અને ક્યાં તો સત્તામાં જવાનું રાજકીય પક્ષ બનવા બનાવવા જેવું વલણ રહેશે.
નકારાત્મક એટલે ખાલીપણું, જે ખાલી જગા કોઈ પણથી ભરાઈ જશે.
રાજકીય ઘડતર