Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ & d prekSAdhyAnaH jIvana vijJAna rUparekhA muni kizanalAlA
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ prekSAdhyAna H jIvana-vijJAna rUparekhA muni kizanalAla - - -- -- . anekAnta bhAratI prakAzanA amadAvAda-15.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI AvRttiH saMpAdaka-anuvAdaka: DaoN. ramaNIka zAha * * * adhiSThAtA : zubhakaraNa surANA, anekAnta bhAratI prakAzana mUlya rUA. 20/AvRttiH prathama, okaTobara, 2001 prakAzaka: nirdezaka: saMtoSakumAra surANA anekAnta bhAratI prakAzana I/2, cArula, kAmadhenu koplekSa sAme, AMbAvADI, amadAvAda - 380015. phonaH 6307739 pheksaH 91-79-6380532 e-mail anekant 1001@yahoo.com akSarAMkanaH mayaMka zAha, ramaNIya grAphiksa 44451, grInapArka epArTamenTsa, solA roDa, nAraNapurA, amadAvAda - 380063. phonaH 74pa1603 mudraka: mAruti prinTarsa ena. Ara. esTeTa, abhaya esTeTanI sAme, tAvaDIpurA, dUdhezvara roDa, amadAvAda phonaH pa625559, pa6 21314
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIya prekSAdhyAna AjanA yuganI tAtI jarUriyAta che. pratyeka mAnavInuM jIvana anekavidha viTaMbaNAothI gherAI gayuM che. tenAM tana ane mana baMnenI taMdurastIne hAnI pahoMcADanArA tattvo dina-ba-dina vadhI rahyA che. AvA kaparA samayamAM samajadAra mAnavInA sAthI tarIke prekSAdhyAna anivArya upAya tarIke samagra bhAratamAM ja nahi, bhArata bahAra paNa potAnI upayogitA siddha karI che. prekSAdhyAna praNAlInA anubhavI prAdhyApaka jIvanavijJAna prabhArI munizrI kizanalAlajIe aneka sAdhakone prekSAnuM zikSaNa ApyuM che, aneka prekSAzikSako paNa taiyAra karyA che. temanI pAse pratyakSa prekSAzikSaNa laI na zakanArA seMkaDo lAbhArthIo mATe teozrIe varSo pUrve hiMdImAM "prekSA : eka paricaya' nAmaka pustikA taiyAra karelI. jenI Aja sudhImAM aneka AvRttio thaI cUkI che. hAlamAM pUjaya munizrI gujarAtamAM padhAryA te prasaMge gujarAtImAM paNa A pustikAnI prApti thAya te mATenI mAgaNI uThI. AnuM suphaLa te A pustikA. AcAryazrI mahAprajJajI AgAmI traNa varSamAM rAjasthAna, gujarAta ane mahArASTrano pravAsa karavAnA che. teozrInI A ahiMsA-yAtrA dharmakrAnti, dharma-samanvaya ane mAnavIya mUlyonI pratiSThA mATe samarpita che. te samaye prekSAdhyAnanA mizanane jANavA mATe A laghu-pustikA vizeSa upayogI siddha thaze. pustikAnA gujarAtI anuvAda ane saMpAdananuM kArya potAnA bahumUlya samayamAMthI samaya phALavI karI ApyuM te mATe DaoN. ramaNIkabhAI zAhano atre AbhAra mAnuM chuM. lesara kaMpojhiMga mATe bhAI mayaMkane dhanyavAda. - zubhakaraNa surANA adhiSThAtA, anekAnta bhAratI prakAzana
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ anekAnta bhAratI prakAzana peTranA zrI mIThAlAlajI poravAla (siMgala TrAnsaporTa koporezana) zrI caMdanamala bhaMvaralAla surANA (aruNA prosesarsa prA.li.) zrI kAntibhAI ane zrImatI pallavIbena khokhANI (sArATogA, keliphorniyA, yu.esa.e.) zrImatI mAMgIdevI pArasamala pArakha ceriTebala TrasTa pArasamala bhUracaMda pArakha, pacapadarA bI. ema. pI. TesTAIla milsa li., amadAvAda
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastuti 2500 varSa pUrve bhagavAna mahAvIranI vANI gUMjI uThI - ''purisA ! parakkama - he puruSa ! parAkrama kara.' 'appaNA saccamesejjA -- svayaM satyanI zodha karo.' A satyanI zodha zA mATe ane konA mATe ? teno uttara hato - 'mitti me sabhUesu' - prANImAtra pratye maitrI mATe. aMtaramAM jyAre karuNA jAgRta thAya che tyAre svayaMnI oLakhANa thavA lAge che. prekSAnI pahelI kasoTI che yathArtha mata, yathArtha (satya) vaDe sAkSAt thatAM ja caitanya prabhAvita thavA lAge che. yathArthanI svIkRti ja Astikya, Atmabodha che. prekSA svayaMne svayaM vaDe oLakhavAnI paddhati che. prekSA svayaMnA bodhanI yAtrA che. prekSAnI yAtrA zvAsanA ratha para cAle che, je dIrghazvAsa ane samavRtti zvAsa prekSAnA cakro para niraMtara AgaLa vadhe che. zarIra prekSA, caitanya prekSA ane lezyA dhyAna vagere vibhinna AyAmo vaDe potAnI maMjile pahoMce che. rAga-dveSa rahita vartamAna kSaNamAM jAgRta rahevuM te ja prekSA che. bhAva kriyA, pratikriyA virati, maitrI, mitAhAra ane mauna vaDe tenI pRSThabhUminuM nirmANa thAya che. prekSA vaDe mAnasika, zArIrika svAsthya to upalabdha thAya che ja, sAthesAthe ja bhAvanAtmaka cetanAnuM nirmANa paNa thAya che. prekSA vyaktitva nirmANanI adbhuta kaDI che. svayaMnI oLakhANa thaI zake, evo A laghu pustikAmAM prayAsa karavAmAM Avyo che. vAcaka prekSAnI vidhi ane vyavasthAthI paricita thaI lAbhAnvita thaze. - muni kizanalAla
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukrama 1. prekSAdhyAna potAnI oLakhANa 2. jIvana-vijJAna 3. gujarAtamAM jIvana-vijJAna 4. prekSAdhyAnano prabhAva 5. prekSAdhyAnanI bhAvi saMbhAvanAo
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. prekSAdhyAna : potAnI oLakhANa potAnI oLakhANa prekSA 600 kharva kozikAo vaDe baneluM nAnakaDuM zarIra vizvanA jaTIlatama yaMtro vaDe sajja kArakhAnAothI paNa jaTIla che. zarIranA eka-eka aMgamAM vilakSaNatA rahelI che. paisAnA sikkA jevaDo mAtra eka AMkhano bhAga hoya che, jemAM eka karoDa vIsa lAkha 'kona' ane sittera lAkha "roDa koSikAo tathA dasa lAkha narvavALI "opTika narva mastiSkanA dRSTikendrane pote joyeluM dazya pahoMcADe che. smRti-koSomAM sthita citrone oLakhI laI abhivyakti pradAna kare che. bAhya jagatane jovA, oLakhavAnI A kriyA AMkho ane mastiSka vaDe hara paLa thatI rahe che. jovAnI A kriyA vaDe bIjAnI oLakhANa to thaI jAya che, paraMtu pote potAne oLakhavA mATe AMtaracakSuno prayoga karavo paDe che. pote potAne jovuM arthAta potAnI jAta vaDe potAne jovAnI prakriyA ja "prekSA' che. bhagavAna mahAvIranI vANImAM "saMpiktae appagamakhkhaeNe prekSAno udyoSa che. AtmAne AtmA vaDe juo. prekSA : artha-vyaMjanA "prekSA' zabda racanAnI daSTie "pra" upasarga ane IkSa' dhAtunA saMyogathI banela che, jenuM tAtparya che gahanatAthI jovuM, dhArIne jovuM. jovAnI kriyA sAmAnya AMkho vaDe karavAmAM Ave che; paraMtu prekSAmAM jovuM eTale ke potAnA aMtarzana dvArA jANavuM. arthAta anubhava karavo, sAkSAtkAra karavo evo teno bhAvArtha che. jaina AgamamAM 'pahA' ane 'viSpassai' baMne dhyAna athavA sAdhanAnA vizeSa prayoga mATe prayojAyAM che. "pehA' prAkRta bhASAno zabda che, jenuM saMskRta ane gujarAtI rUpa "prekSA che. e ja rIte viprassanuM saMskRta rUpa "vipazyati' bane che, je vipazyanAnA bhAvanI abhivyakti kare che. artha ane zabdanI dRSTie vipazyanA ane prekSA samAnArthaka ja che. "vipazyanA" bauddha sAdhanA paddhatinI eka prakriyA rUpe prayukta thAya che. jaina ane bauddha paddhatio eka samaya ane eka ja kSetramAM
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratApyAna : juvanavijJAna * rUparakhA vikasita thaI, teTalA mATe baMne sAdhanA paddhatio eka nAmathI oLakhAya che. prekSA ane vipazyanA zAbdika rIte ekArthaka hovA chatAM paNa keTalAka prayogomAM sarvathA bhinna che. jaina sAdhanA paddhatinuM Adhunika nAma 'prekSAdhyAna' terApaMthanA navamA adhizAstA, aNuvrata-pravartaka yugapradhAna AcAryazrI tulasInA sAnnidhyamAM AcArya mahAprazne vi. saM. 2032 (I.sa.1975), jayapura cAturmAsamAM ApyuM hatuM. prAcIna yugamAM prekSAnA tattvo prekSA jaina sAdhanAnuM arvAcIna nAma bhale hoya, paraMtu mULamAM to te prAcIna (prAgaitihAsika) yugathI cAlI AvatI jaina sAdhanA paddhati che. mAnava saMskRtinA Adya pravartaka bhagavAna RSabha, bAhubali, cakravartI bharata va. nI sAdhanAmAM prekSAnA ja tattvo che. bhagavAna RSabhe pUrvArdhamAM mAnava saMskRtinuM nidarzana karI uttarArdhamAM dharmacakranuM pravartana karyuM hatuM. bhagavAna RSabha sudIrgha tapasyA, kAyotsarga ane dhyAna sAdhanAnA prayogo vaDe kaivalya pAmyA hatA. temanuM tapa, kAyotsarga ane dhyAnanI sAdhanA 'prekSA'nA prayogo hatA. bhagavAna bAhubalie paNa kAyotsarga pratimA vaDe titikSAnI mahAna ArAdhanA karI hatI. brAhmI ane suMdarInA saMbodhathI teo ahamnI prekSA karI vItarAga banI gayA. bharata cakravartIe arisAbhavanamAM zarIraprekSA tathA anitya anuprekSA vaDe samasta karma saMskArono vilaya karIne kaivalya prApta karyuM hatuM. Adi yugamAM sAdhanA paddhatine tapa vaDe oLakhAvavAmAM AvatI hatI. tapa samasta sAdhanA paddhationo eka prakAra che. tapa te sAdhana che jenAthI cetanA para AvI gayelA AvaraNanI vizuddhi mATe puruSArtha karavAmAM Ave che. bhagavAna RSabha vagere tIrthaMkaro sudIrgha tapazcaryA pachI kaivalya prApta kare che. dharmacakra pravartana samaye teo je upadeza Ape che te ahiMsA, saMyama ane tapanA saMvardhana mATeno hoya che. bhAratIya sAdhanA paddhati ane prekSA bhAratIya sAdhanA paddhatinA che For Private Personal Use Only zramaNa ane www.jaiherbrary.org
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJAcAna : jIvavijJAna * rUparekhA brAhmaNa. zramaNa paraMparAmAM jaina, bauddha, maMkhaliputra gauzAlaka vage2e Ave che. brAhmaNa paraMparAmAM veda, purANa vageremAM vizvAsa rAkhanArA vaidiko kahevAya che. temanA vicAro paNa adhyAtma abhimukha ja che, chatAM paNa paddhationI potAnI svataMtratA to hoya ja che. bhAratIya darzanamAM caritrane prAdhAnya ApavAmAM Avela che. tenI udghoSaNA che ke caritranA AdhAra vinAnA mAtra darzananuM eTaluM mahattva hotuM nathI. darzana samyak hoya che to AcaraNane paNa samyak thavAnI preraNA maLe che. jaina darzanamAM je vicAra ane sAdhanA paddhatinuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM, tene jaina darzananA marmajJa AcArya umAsvAtie 'tattvArthasUtra'mAM 'samyak-darzana-jJAnacAritrANi mokSamArga:' samyak darzana, jJAna ane cAritrane mokSano mArga batAvyo che. jaina sAdhanA-paddhatimAM te 'mokSa-mArga' nAme prasiddha che. bauddha sAdhanA-paddhatine vizuddhi-mArga ane sAMkhya sAdhanA-paddhatine viveka khyAti tarIke oLakhavAmAM Ave che. koI paNa sAdhanA-paddhati bhalene te game te nAme oLakhAtI hoya, tenuM mULa dhyeya cittanI vizuddhi, kaSAya para vijaya, parama svarUpane pAmavAnuM che. aSTAMga yoganuM je vyavasthita svarUpa banyuM temAM maharSi pataMjalinI mahattvapUrNa bhUmikA che. yogano vikAsa maharSi pataMjalithI zarU thAya che. AnuM tAtparya evuM nathI ke maharSi pataMjali yoganA pravartaka che. paraMtu temaNe yogamArganuM vyavasthApana karI potAnA graMthamAM tenI vistRta vyAkhyA karI che. yogano mArga maharSi pataMjalinI pahelA paNa hato, eTalA mATe to temaNe prathama sUtramAM 'atha yogAnuzAsanam' vaDe potAnI vyavasthAnI carcA karI che. yama, niyama, Asana, prANAyAma, pratyAhAra, dhAraNA ane samAdhine vibhAjIta karI temaNe sAdhanAno vikAsakrama Alekhyo. yamathI dhAraNA sudhIno samagra upakrama dhyAnanI upalabdhi mATe che. dhAraNAnI saghanatA dhyAna ane dhyAnanI saghanatA ja samAdhi bane che. dhyAna athavA samAdhinI sAdhanA badhI paraMparAomAM samAna rUpe pratiSThita che. jaina sAdhanAmAM dhyAnanI svIkRti navIna athavA koInuM anukaraNa nathI, paraMtu saMpUrNa sAdhanA-paddhati hajAro varSa pahelAM pracalita ane vikasita
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAdhyAna : jIvavijJAna - rUparekhA thaI hatI. jaina paraMparAmAM dhyAna jaina paraMparAmAM dhyAna ane yoga che ke nathI ? A praznano uttara AcAryazrI mahAprajJajIe potAnA pustaka "mahAvIra kI sAdhanA kA rahasya'mAM vistArathI Apyo che. teno eka aMza ahIM uddhata che - "meM kahuMgA ki jaina paraMparA kI sAdhanA paddhati kA nAma yoga nahIM hai. usakA nAma mokSamArga hai. tAtparya kI dRSTi se merA uttara hogA - jaina paraMparAmAM yoga hai. jaina Agama meM dhyAna yoga, samAdhi yoga aura bhAvanA yoga - isa prakAra ke yoga milate hai.' bhagavAna mahAvIrathI zatAbdIo pahelAM at daznAlIe dhyAnane zramaNacaryAnuM pradhAna aMga batAvyuM che. sIsaM jahA sarIrassa, jahA mUlaM dumassa ya / savvassa sAhu dhammassa, tahA jhANaM vihIyate // zarIramAM jema zIrSa che, vRkSamAM jema mULa che tevI ja rIte samasta sAdhu dharmamAM dhyAna pradhAna che." dhyAnane jo dharmathI juduM karavAmAM Ave to te mastakavihIna manuSyanI mAphaka tathyahIna banI jaze. jaina paraMparAmAM yoga judA arthamAM prayukta thayo che. dhyAna ane yoganI paribhASA je "ekAgra cintAyoganirodho vA dhyAnam, yogaH cittavRtti-nirodhaH" Aja pracalita che, prAcIna yugamAM te rUpe nahi hatI. mULa to jaina paraMparAmAM kAvavAmanaHvyApAro yoga' - kAyA, vacana ane mananI pravRttinuM nAma yoga che. temanI ekAgratA ane nirodha thAna che. cittanI caMcaLatA (pravRtti) yoga ane teno nirodha te dhyAna che. cittanI vRttinA nirodha rUpe dhyAna guptino eka prakAra che. gupti saMvara ane samiti vaDe nirjarA thAya che. saMvara ane nirjarAne dharmanA be aMgo mAnavAmAM AvyA che, cetanAno zuddha upayoga ja jJAna tathA dhyAna che. AcArya vaTTakere A vAtane puSTa karatAM lakhyuM che - jenA vaDe padArthane jANI zakAya che, caMcaLa cittano nirodha thAya Jain Eduche, AtmAnI vizuddhi thAya che, hajaina zAsanamAM te ja jJAna cheainelibrary.org
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratAthAnaH jIvanavijJAna - rUparaMkho 11 jenA vaDe rAganuM vinayana thAya che, zreya tarapha gati thAya che, maitrIbhAva vadhe che, jaina zAsanamAM tene ja jJAna kahevAmAM Ave che. jeNa cittaM visujjhejja, jeNa cittaM nirujjhadi / jeNa attA visujjhejja taM NANaM jina-sAsaNe // (padda, mUtAvAra) caitanya AtmAno guNa che. caitanyanA vyApAra (pravRtti)ne upayoga kahevAmAM Avela che. upayoga caitanyanuM lakSaNa che. upayoga zuddha ja hoya che; paraMtu kaSAyano saMyoga tene azuddha banAve che. A azuddhatA kaSAyanA saMyogathI ja Ave che. eTalA mATe A upayogane kaSAya upayoganuM nAma ApavAmAM AvyuM che. tenA vaDe rAga-dveSanA mAdhyamathI karmano anubaMdha thAya che. dhyAna hoya ke anya sajAga pravRtti, upayoganI zuddhatA vaDe te karma-saMskArono kSaya karanArI pravRtti mokSamArga che. uttaravartI AcAryoe mokSanI sAthe sAMkaLanArI samasta pravRttine sAdhanA karI che. AgamamAM dhyAnanA cAra prakAro spaSTa che. temAM prathama be Arta ane raudra dhyAna rAga-dveSamaya avasthA che. dharma-dhyAna ane zukla-dhyAna baMne prazasta dhyAna che. dharma-dhyAnamAM ja anuprekSA ane prekSA samAI jAya che. vastu athavA viSayanA ciMtanathI je mana, vacana ane kAyAnI ekAgratA prApta thAya che, je nirvicAranI sthiti Ave che, te prAraMbhamAM dharma-dhyAna ane uttarArdhamAM zukla-dhyAnanI avasthA che. kAyotsarga, bhAvanA, vipazyanA ane vicaya vagere paNa dhyAnanA prakAro che. kAyotsarga mamatvanA parihAra tathA bhedavijJAnanI prakriyA che. tenA vaDe tanAva-mukti ane caitanyanuM jAgaraNa thAya che. bhAvanA vaDe cittane bhAvita karavAmAM Ave che. cetanA je upayogathI bhAvita thAya che tevA ja saMskAra banavA lAge che. bhAvanA prazasta ane aprazasta - baMne prakAranI hoya che. prazasta bhAvanA dhyAnanI sthiratA ane prakharatAne vadhAre che. jJAna, darzana, cAritra ane tapanI bhAvanA vaDe cittane bhAvita karavAmAM Ave che. bhAvanA vinA dhyAnanI niraMtara sthiratA banI rahetI nathI. bhAvanA anuprekSA vaDe dhyAna puSTa banatuM jAya che.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 prAdhyAna: jIvanavijJAna - rUparekhA vipazyanA jovAnI prakriyA che, jemAM AtmAne AtmA vaDe jovAmAM Ave che. temAM prAraMbhamAM sthULathI sUkSma taraphanI yAtrA karavAmAM Ave che. zarIra zvAsa, bhAvanA, vicAra vagere vaDe jJAtA sudhI pahoMcI jAya vicaya arthAt vicArAtmaka dhyAna, sthULa dravyathI sUkSma tarapha dhyAna kendrita karI tenA svarUpamAM praveza karavAnI vidhi che. dhyAnanI paraMparAmAM hAsanuM kAraNa e satya che ke bhagavAna mahAvIranA yugamAM dhyAnanI puSTa paraMparA hatI. bhagavAne svayaM sudIrgha dhyAnasAdhanA vaDe viziSTa labdhio prApta karI hatI. temanA hajAro ziSyomAM seMkaDo pUrvadharo, avadhijJAnIo, mana:paryavajJAnIo tathA kevaLajJAnIo hatA. labdhidhArI sAdhuo sUkSma AnApAna labdhi vaDe aMtarmuhUrtamAM pUrvonuM pratyAvartana karI zaktA hatA. bhadrabAhusvAmIe mahAprANa dhyAna-sAdhanA nepALamAM karI hatI. te dhyAnano suvarNayuga hato, jemAM munigaNa dhyAnanI ArAdhanA vaDe ja potAnA jIvanane kRtArtha karatA hatA. bIjI zatAbdI sudhI A krama cAlato rahyo. AcArya bhadrabAhu aMtima caturdaza-pUrvI hatA. temanA viyoganI sAthe caturdaza pUrvano viccheda thaI gayo. e rIte kevalyajJAna , mana:paryavajJAna, avadhijJAna, yathAkhyAta cAritra vagereno viccheda thato gayo. vicchedonI A yAdImAM uttama saMvanana (sudaDha zarIraracanA) paNa sAmela che. dhyAnanA adhikArInuM uttama sahana na hovuM jarUrI hatuM. zarIranI daDha sthiti vinA mananI pUrNa ekAgratA sadhAtI nathI, eTalA mATe dhyAna paNa kalikALamAM thaI zakatuM nathI. munigaNa ane zrAvakagaNanuM dhyAna A bAju para ochuM thatuM gayuM. dhyAnanI vidhionA hRAsanuM kAraNa che lagAtAra duSkALa - jemAM jJAnI, dhyAnI ane sAdhanAzIla sAdhakonuM mahAprayANa thaI gayuM. temanA nidhanathI ghaNI badhI vidhio lupta thaI gaI. pAchaLa bacelA munigaNa ane AcAryone saMghavikAsa tathA tenI surakSAnuM dhyAna rAkhavuM paDyuM. teo temAM ja jIva reDIne lAgI gayA. eTale dhyAna-sAdhanA gauNa banI gaI. dhyAnanI apekSAe svAdhyAya ane graMtha-praNayanano krama cAlu thayo. zrata tathA zAstranA abhyAsathI
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakSAdhAna : jIvavijJAna - rUparekhA tAttvika jJAnano kaMIka vikAsa to thayo; paraMtu dhyAna-abhyAsa ocho thaI gayo. dhyAnanI dhArA eTalI kSINa thaI gaI ke ghaNAkharAM loko jaina paraMparAmAM dhyAna che e vAta paNa zaMkA karavA lAgyA. A zaMkA akAraNa nathI. khuda jaina dharmanI ArAdhanA karanArA sAdhu-sAdhvIMgaNanI jIvanacaryAmAMthI ArAdhanA nIkaLI gaI hatI. - bhagavAna mahAvIrathI laIne AcArya kuMdakuMda sudhI dhyAnanI ArAdhanAno krama barAbara jaLavAI rahyo. AcArya hirabhadre thoDo puruSArtha karI jaina sAdhanA anusAra potAnA graMthonuM praNayana karyuM. temanI pachI dhyAnanI A dhArAno DrAsa kema thayo te ciMtanIya prazna che. AnaMdadhana, yazovijayajI vyaktio hatA, koI paraMparA nahi. AthI temanA prayANanI sAthe dhyAnanI te paraMparA AgaLa vadhI zakI nahi. jaina dhyAnanI lupta paraMparAne terApaMtha dharmasaMghe punarjIvita karI, je prekSAdhyAnanA nAme vikasita thaI rahela che. prekSAnI apekSA zA mATe ? 3 14 prekSAdhyAnanI vidhi saraLatAthI, koI aupacArikatA vinA ja grahaNa karI zakAya che. Aja manuSya jAti bhISaNa tanAvathI grasta che. pAchalI zatAbdIomAM evo prasaMga bhAgye ja upasthita thayo haze. vAhanavyavahAranI bhIDathI bharelA zahero, jaLa-vAyunA praduSaNo ane bhojananA kupoSaNathI vyakti vyathita thaI rahela che. zArIrika dRSTie rugNa ane mAnasika dRSTie vikasita mANasane kyAMyathI rakSaNa maLI rahyuM nathI. vikAsanA nAme manuSyane je kaMI maLyuM che te che vyastatA, caMcaLatA, ciMtA, pIDA, avyavasthA tathA ekabIjAne bhayabhIta tathA zoSita karavAmAM cittanI prasannatA. AvA vAtAvaraNamAM jyAM vyakti zvAsa levAmAM paNa gUMgaLAmaNano anubhava kare che, tyAM prekSA ja vyakti mATe eka mAtra trANa che. AnAthI vyaktitvano sarvAMgINa vikAsa, vyavahAra-parivartana, bhAva-pariSkAra ane cittanI nirmaLatA prApta thAya che. prekSAdhyAnanA maulika tattvo anubhUti cetanAnuM lakSaNa che. karmAvaraNa vaDe cetanAno mULa guNa DhaMkAI jAya che. A AvaraNane kSINa karavA mATe prekSAdhyAnano upayoga -
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 prekSAdhyAnaH jIvanavijJAna - rUparekhA karavAmAM Ave che. bhagavAna mahAvIra potAnA pravacanamAM kahe che "mahAna sAdhaka akarma (dhyAnastha) banIne mana, vacana ane zarIranI kriyAno nirodha karI jANe che, jue che.' je jue che tenA mATe koI upadeza jarUrI nathI. jovAnuM tAtparya che potAnA upayogamAM rahevuM. jyAM priyatA, apriyatA mukhya banI jAya che, tyAM upayoga vizuddha rahI zakato nathI; je mAtra jue che, te dRSTA che. daSTA jyAM sudhI daSTA rahe che tyAM sudhI dazya prati dRSTi vizuddha banI rahe che. daSTanI vizuddhi ja samatA, taTasthatA ane madhyasthatA che. Ane ja prekSA, sva-svarUpanI upalabdhi, vItarAgatA tathA kaivalya-padanI prApti karI zakIe. prekSAdhyAnane eka zabdamAM abhivyakta karIe to te apramAda che. apramAdanuM tAtparya che - vartamAnamAM rahevuM. vartamAnamAM rahevAnI kaLAne jANanArAone ja mahAvIre paMDita kahyAM che - kSaNe jANAti paMDie. jIvanano adhikAMza samaya atItanI smRtimAM vyatIta thAya che. atItanA dUra thatAM ja bhaviSyanI kalpanA satAvavA lAge che. smRti ane kalpanAnA A cakravyuhamAM suMdara vartamAna vyatIta thaI jAya che. prekSAnI samasta kriyAomAM eka ja tattva che ke vyaktinI cetanA rAga-dveSathI mukta banI vartamAnamAM upasthita rahe. vartamAnamAM upasthita rahevA mATe AcAryazrI mahAprajJajIe "prekSAdhyAna : AdhAra ane svarUpa' pustakamAM bAra tattvonI carcA karI che. prekSAdhyAna pUrve dhyAna-dIkSA Avazyaka che, jene upasaMpadA paNa kahI zakAya. bAra tattvo nIce pramANe che - 1. kAyotsarga 7. vartamAna 2. aMtaryAtrA 8. vicAraprekSA ane samatA 3. zvAsapekSA 9. saMyama 4. zarIraprekSA 10. bhAvano 5. caitanya kendraprekSA 11. anuprekSA da, vezyAdhyAna 12. ekAgratA 1. AyAtacakhu loyavipassI - AcArAMga rA125.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakSAdhAna : jIvanavijJAna * rUparekhAM upasaMpadA dhyAna-dIkSA dhyAna AdhyAtmika utkrAMti che, tenAthI vyaktinA jIvananI dizA rUpAMtarita bane che. dhyAna-sAdhanA mATe upayukta bhUmikAnuM nirmANa Avazyaka che. prekSAdhyAnanI prakriyA mAtra dhyAna nathI, paraMtu jIvananA vikAsanI sarvAMgI prakriyA che. prekSAdhyAnamAM pravezane mATe upasaMpadAno svIkAra karavAnuM Avazyaka hoya che. upasaMpadA vaDe sAdhanAmAM sthiratA tathA daDhatAno vikAsa thAya che. - upasaMpadA prekSAdhyAnamAM pravezanI bhUmikA UbhI kare che. sAdhaka sau prathama prekSAdhyAna mATe saMkalpa pradarzita kare che 'huM . ArAdhanA mATe upasthita thayo chuM. huM mArgano svIkAra karuM chuM. huM aMtardarzananI sAdhanAno svIkAra karuM chuM.' - prekSAdhyAna apramAdanI prakriyA che. AthI tene prApta karavA mATe zarIra ane cittanI vizuddhi Avazyaka che. tene mATe upasaMpadAnA pAMca tattvo bhAvakriyA, pratikriyA-virati, maitrI, mauna ane mitAhAra Avazyaka che. bhAvakriyAnuM tAtparya che vartamAnamAM jIvavuM, jANI-samajIne karavuM, apramatta rahevuM. bhAva-kriyAne eka zabdamAM sameTI levA mATe 'hoza' zabda upayukta che. hoza dharma che tathA behozI adharma. tanAvamAMthI mukti mATe kAyotsarga prekSAdhyAna mATe zarIranI sthiratA parama Avazyaka che. zarIranI sthiratA kAyagupti, kAyotsarga arthAt kAyika dhyAna che. kAyotsarganI mahattAnA saMdarbhamAM bhagavAna mahAvIra kahe che - 'savva-dukSma-vimokkhaNuM kAussagaM.' (uttarAdhyayana) badhA duHkhomAMthI mukta karanAra kAyotsarga che. kAyotsarga tanAva-mukti ane caitanya-jAgaraNanI adbhuta prakriyA che. AjanA buddhijIvIo tene zithilIkaraNa (Relaxation)nA nAme oLakhe che. kAyotsarga prekSAdhyAnanA prathama caraNa rUpe prayojAya che, jenAthI dhyAnamAM sthiratA tathA Asana mudrAmAM svAbhAvikatA Ave che. kAyotsargamAM svasUcanonA mAdhyamathI potAnA pratyeka aMga ane tenI mAMsapezIone tanAvamAMthI nirIkSaNa ja samasta samasyAonuM samAdhAna mukta karavAmAM Ave che. 11 -
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakSAdhyAna: jIvavijJAna - rUparekhA UrjAnI urdhvamukhatA aMtaryAtrA prekSAdhyAnanuM bIjuM caraNa aMtaryAtrA che. aMtaryAtrA vaDe nADItaMtranI sudaDhatA tathA prANazaktine urdhvagAmI thavAno avasara maLe che. kendriya nADI-saMsthAna tathA merudaMDano aMtima cheDo zakti-kendra che, je UrjA (prANa)nuM mukhya sthAna che. aMtaryAtrAmAM UrjAne nIcethI upara - nADI-saMsthAna, suSummA-patha, zakti-kendrathI jJAna-kendra (sahastrAra) sudhI urdhvagAmI banAvavAmAM Ave che. jJAnavAhinI nADIomAM cittano saMcAra vaDe sakriyatA Ave che, jenAthI prekSAmAM saraLatA thavA lAge che. UrjAnA udghakaraNathI vRtti AdhyAtmika thavA lAge che. prANa paNa IMgalA, piMgalAthI dUra thaI suSukhyAmAM pravAhita thavA lAge che. zAntinuM sUtra : zvAsa prekSA mananI zAMti mAnavajAti mATe jaTIla samasyA banI gaI che. mananA paDone jema-jema kholavAnI koziza karIe chIe tema-tema te anaMtanI mAphaka aMtahIna siddha thAya che. manane zAMta karavAno saraLa upAya pUrvAcAryoe atyadhika saraLatAthI samajAvyo che. mana ane zAMti eka ja trAjavAnAM be pallAM che. manane zAMta karavA mATe zvAsano saMyama Avazyaka che. zvAsaprekSAmAM zvAsa para sajAga cittanI ekAgratA, (upayoga vaDe) vyAsa saMyamane pragaTa kare che, tenAthI zvAsanI sudIrgha avasthA paNa prApta thAya che. AnAthI mananI zAMtinI sAthe-sAthe kaSAyano upazama ane caitanyanuM jAgaraNa thAya che. zvAsa letI veLAe mAtra zvAsano ja anubhava karavAthI cittanI ekAgratAnI sAthe ja saMskArono vilaya thavA lAge che. zvAsa pratye sajAga bhAva-kriyA ja zvAsa-prekSA che. zvAsa-prekSAnA aneka prayogo che- zvAsa-prekSA, dIrgha-zvAsa-prekSa, samavRttizvAsa-prekSA ityAdi. AtmA vaDe AtmAne juo. zarIranI sAthe AtmAno najIkano saMbaMdha che. zvAsa-prekSA dhyAnamAM pravezane mATe pravezadvAranuM kAma kare che.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ prekSAdhyAna : jIvavijJAna - rUparekhAM samavRtti zvAsa-prekSA zvAsa-prazvAsane potAnA saMkalpa vaDe anuloma-viloma saMcAlita karavAnI kriyA samavRtti zvAsa-prekSA kahevAya che. zvAsa-prekSA vaDe caitanya-kendro jAgRta thAya che. jyAM, jevI rIte, je rUpe zvAsa cAlI rahyo hoya, tyAM tatkALa zvAsano kuMbhaka karavo te zvAsa-saMyama che. zarIra-prekSA 17 zarIra cetanAnuM maMdira che. tenA ja mAdhyamathI te abhivyakta thAya che. zarIra-prekSA vaDe caitanya anAvRtta thAya che. sAdhaka vartamAna kSaNamAM zarIramAM ghaTanArI sukha-duHkhanI vedanAne dRSTAbhAvathI jue che, vartamAna kSaNanuM anvekSaNa kare che, te apramatta banI jAya che. zarIra-prekSA karanAra zarIramAM utpanna thatA kaMpano-prakaMpanone jue che. zarIramAM kSaNa-pratikSaNa parivartana thatuM rahe che. prekSA vaDe te parivartanone rAga-dveSathI mukta bhAve jovAmAM Ave che. zarIramAM sukha-duHkhano je kaMI anubhava thAya che, te paNa kaMpana ane prakaMpana che. sukha-du:kha padArtha athavA ghaTanA sApekSa hoya che. dhyAna-avasthAmAM utpanna thatA kaMpana-prakaMpano pratye taTasthatA darzAvIne sAdhaka tenAthI thanArI AsaktithI mukta banI jAya che. zarIra-prekSA vaDe caitanyanA eka-eka pradezane jAgRta karavAmAM Ave che. cetanA saMpUrNa zarIramAM vyApta che. jJAna-taMtuo ane karma-taMtuo zarIramAM phelAyelA che. zarIramAM pratyeka sthAne saMvedana thAya che. saMvedana vaDe svayaMno anubhava thAya che ane svayaMno anubhava ja cetanAno anubhava che. saMvedana caitanyanuM lakSaNa che. tene jovuM te AtmAne jovA barAbara che. caitanya-kendra-prekSA manuSya mAtra hADa-mAMsanuM mALakhuM nathI, paraMtu bhAvapradhAna cetanAyukta jJAnamaya zakti che. zakti, jJAna, bhAva vagerene abhivyakta karanAra mahattvapUrNa sthAnane caitanya-kendra kahevAmAM Avela che. zarIramAM caitanyanAM keTalAMka viziSTa kendro che, jemane zarIra-zAsrIo graMthio kahe che. graMthio
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhAvyAna: jIvanuMvajJAna * rUparekhA vAhinI-yukta ane vAhinI-rahita. vAhinI be prakAranI hoya che rahita graMthio aMtaHsrAvI hoya che, temane enDokrAIna glenDjha kahevAmAM Ave che. pInIyala, picyuTarI, thAIroIDa, perAthAIroIDa, thAImasa, eDrInala, gonADsa ane spIlina temanA srAvo hormona kahevAya che. ApaNI zArIrika, mAnasika ane bhAvanAtmaka pravRttionuM saMcAlana A graMthio dvArA utpanna thanAra hormonsa vaDe thAya che, temane caitanya-kendro kahevAmAM Ave che. 18 - graMthi-taMtra vaDe ApaNI vRttio abhivyakta thAya che ane pachI vyavahAramAM palaTAya che. graMthiomAM hormonsa utpanna thaI raktamAM maLe che, pachI mastiSka temane ja anusarI saMcAlita thAya che. dhyAna vaDe nADI-taMtra tathA graMtha-taMtrane prabhAvita karI zakAya che, jenAthI temanA srAvo tathA rAsAyaNika parivartanone IcchAnusAra niyamita karI zakAya. zvAsa-prekSA, zarIra-prekSA, caitanya-kendra-prekSA tathA lezyA-dhyAnanA mAdhyamathI graMthionA srAvonuM rUpAMtara karavAmAM Ave che. prekSA-dhyAna vaDe, caitanya-kendronA prayogothI, vyaktitva-vikAsa, jIvanavyavahAra tathA bhAva-pariSkAramAM yogadAna maLe che. lezyAdhyAna (raMgIna bhAvadhArA) lezyA caitanyanI raMgIna bhAvadhArA che. tenAthI vyaktitvanI vividhatAnI jANa thAya che. tenA be prakAra che dravya-lezyA ane bhAva-lezyA arthAt paudgalika-lezyA ane jaivika-lezyA. lezyA prANInI cotarapha vyApta raMgIna prabhAmaMDaLa che. temAM bhAvonI nirmaLatA ke malInatA anusAra kALo, nIlo, lAla, pILo ane zveta raMga palaTAtA rahe che. kaSAyanI pragADhatAthI caitanyanA kiraNo kRSNa, nIla vagere raMgomAM parivartita thaI phelAya che. kaSAyanI nirmaLatA vaDe caitanyanA kiraNo zveta, pIta vagere raMgomAM rUpAMtirata thaI prabhAmaMDaLamAM phelAya che. raMgonA prabhAvathI bhAvadhArA tathA graMthitaMtranA srAvomAM parivartana thatuM rahe che, jenA vaDe vyaktinA bhAvakrama, Adato ane vyavahAra para asara paDe che. lezyA-dhyAnathI vyaktinA vyavahAra, caryA ane bhAvono pariSkAra thAya che.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJAdhyAna : jIvavijJAna * rUparekhA . 19 tejolezyA dhyAna vaDe AdhyAtmika vikAsano prAraMbha thAya che. tejolezyAno raMga lAla sUraja jevo che. tenAthI AgaLa padma-lezyAmAM pILo raMga ane aMte zukla-lezyA vaDe zveta raMganI sthiti banI rahe che. A raMgo cetanAnA vikAsa ane kaSAyanI maMdatAnA ghotaka che. kaSAyanI maMdatA vaDe caitanya vizuddhatama banIne vItarAga-yAtrA mATe tatpara banI jAya che. prekSAnA vividha AyAmo vicAra-prekSA, vicAro pratye jAgaruka banavuM te che. vicAro niraMtara gatizIla rahe che. potAnA cittane ApaNe jevuM kendrita karIe chIe ke vicAronI sudIrgha zrRMkhalA tejIthI gatimAna thavA lAge che. prekSAne jovAno jyAre prayatna karIe chIe tyAre vicAronI zrRMkhalAmAM aMtarAla AvavA lAge che. jema-jema aMtarAlanI prekSA karIe chIe tema-tema vicAronI zrRMkhalA vilIna thatI jAya che, mAtra zudgha upayoga bAkI rahI jAya che. cetanAno upayoga vartamAnamAM joDAtAM ja vicAra svayaM vilIna thaI jAya che. vicAra, smRti ane kalpanAnI pAMkho para savAra thaI niraMtara gatizIla rahe che. tenI gatizIlatA kaSAya vaDe rAga-dveSamAM pariNita thaI jAya che. tenAthI karmano anubaMdha thato rahe che. arhat tathAgata atIta ane bhaviSyamAM jIvatA nathI. kalpanAne choDanAra maharSi vartamAnanA anupazyI banIne karmazarIranuM zoSaNa karI nAkhe che. jayAre citta vartamAnamAM jAgRta rahe che, tyAre smRti ane kalpanAo satAvatI nathI, tyAre vyakti vartamAnamAM nirata rahe che. kyAreka jAgarukatA Ave che ane kyAreka Indriya-2samAM AkarSita thaI te pramAdamAM pravRtta thaI jAya che. cittanI A caMcaLa sthiti che, je pharI-pharI utpanna thAya che. cittanI A nirbaLa sthitine saMkalpabaLa vaDe kendrita karI jAgaruka avasthA pAmI zakAya che. Ane saMkalpazakti kahe che. citta rAga-dveSa tathA vibhinna Indriya-raso vaDe eTaluM bhAvita banI gayuM hoya che ke jANye-ajANye vattiomAM rAga-dveSa ane Indriya-capaLatA www.janelibrary.org
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakSAdhyAna : jIvanavijJAna - rUparaMkhA niraMtara banI rahe che. AnuM kAraNa e nathI ke Indriyo caMcaLa hoya che athavA mana caMcaLa hoya che. paraMtu Indriya, mana ane citta evI rIte bhAvita banI gayA hoya che ke temanI dRSTi bahirmukhI banI gaI hoya che. bahirmukhI vRttine AMtaramukhI banAvavA mATe prekSAnI sajAga dRSTinI pachI bhAvanA ane anuprekSA vaDe cittane bhAvita karavuM Avazyaka bane che. dhyAnanI sthiratA mATe prekSAnI sAthe-sAthe ja bhAvanA ane anuprekSAno pharI-pharI abhyAsa Avazyaka che. zuddha upayoga ane kevaLa prekSAmAM niraMtara rahI zakAtuM nathI. eTalA mATe prekSAnI sAthe-sAthe anuprekSAono abhyAsa karavAno hoya che. prekSA vaDe satyano sAkSAtkAra karI bhAvanA ke anuprekSA vaDe tene puSTa karavo jarUrI che. bhAvanA ane anuprekSA vaDe bhAvita cittano prekSAdhyAnamAM praveza zIghra thaI jAya che. bhAvanA ane anuprekSA vaDe ekAgratAno vikAsa saraLatAthI thaI jAya che. koI eka viSayamAM potAnI cetanAne kendrIbhUta karavI te ekAgratA che. ekAgratA vinA koInI anaMta saMbhAvanAo chatAM eka paNa bIja aMkurita thaI zakatuM nathI. ekAgratA tyAre sAdhI zakAya che jyAre niraMtara prekSA ane anuprekSAno abhyAsa karavAmAM Ave che. prekSAnA badhA AyAmo athavA prayogone saMkSepamAM kahIe to rAga-dveSa rahita vartamAna kSaNane sajAgatAthI jIvI levI ema kahI zakAze. prekSAdhyAnanuM dhyeya prekSA svayaMnA vikAsanI prakriyA che. tenAthI cittanI nirmaLatA vadhe che. kaSAya upazAMta thAya che, zAMti ane AnaMda upalabdha thAya che. caitanya para kaSAyanuM AvaraNa caDeluM che. kaSAyanA A AvaraNathI saMkalpavikalpanA vikSepo AvatA rahe che. vikSepothI cittanI caMcaLatA vadhe che, caMcaLatAthI rAga-dveSa ane pharI kaSAya A vartuLa cAlatuM rahe che. tenAthI malinatA Ave che. nirmaLatA ja prekSAdhyAnanuM dhyeya che. jyAre nirmaLatA vadhe che tyAre zAMtino anubhava svataH thavA lAge che. jJAna, zraddhA, zakti, AnaMda cetanAnA mULa guNo che. maulika guNonuM pragaTIkaraNa athavA potAnA svarUpanI upalabdhi prekSAdhyAnanuM dhyeya che. 20 - *
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. jIvana-vijJAna pelA dhyAna ekAMtamAM nivAsa karanArA saMto, sAdhako athavA virakta jIvana jIvanArAo mATe ja nathI. prekSAdhyAna eka yogI mATe anivArya che to eka gRhastha mATe paNa Avazyaka che. prekSAdhyAna jIvavAnI kaLA che, jIvananuM vijJAna che. bALakathI mAMDI saMpUrNa samAjane jIvana-vijJAnanI A pravidhimAMthI pasAra karAvavAnuM kalyANakArI che. jIvana-vijJAnane jIvananA vyavahAramAM utArIne ja zArIrika, mAnasika ane AdhyAtmika svAthyanI prApti karI zakAya che. jIvana-vijJAna bhAva-pariSkAra, vyavahAra-parivartana tathA vyaktitvanA sarvAgINa vikAsanI saMpUrNa pravidhi che. tenuM lakSya che - eka svastha samAjanA nirmANa mATe svastha vyaktinuM nirmANa. tenAM sAdhano che - yaugika kriyA, yogAsana, prANAyAma, kAyotsarga, dhyAna, bhAvanA-yoga tathA svAdhyAya. yaugika kriyA (vyAyAma) vaDe pagathI mAthA sudhInA badhA avayavo, aMgo tema ja saMdhi sthAnono vikAsa thAya che. yogAsana vaDe AMtarika avayavonI kriyAnuM saMtulana ane niyaMtraNa thAya che. prANAyAma vaDe zvAsanuM dIrdhIkaraNa, saMtulana, saMyama ane samyak kriyAnvaya dvArA prANa-zakti, saMkalpa-zakti tathA IcchAzaktine prakhara banAvavAmAM Ave che. AnAthI svataH saMcAlita snAyutaMtranuM niyaMtraNa thavA lAge che. kAyotsarga pUrNa jAgaruka rahetAM-rahetAM anAsaktinI sAthe gahana zithilIkaraNano abhyAsa che. dhyAna svayaM dvArA svayaMnA avalokananI kaLA che. avacetana mananA rahasyonA uddhATananI prakriyA che. damita, kuMThita vRttionA parizodhanano sacoTa upAya che. dhyAna aMtaHstrAvI graMthi-taMtrane sakriya, niyaMtrita karIne vRttio, bhAvanAo tema ja saMvegono pariSkAra kare che. dhyAna bhAvanA-yoga, saMkalpa-zakti, IcchA-zakti, dhvani-prayoga vagerenA mAdhyamathI karavAmAM Avato punaH punaH abhyAsa che. svAdhyAya anubhavapUrNa saMbodha vaDe potAnA astitvanI yAtrA che.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ prekSAthAna: jIvavijJAna - rUparekhA zreSTha graMtha tema ja vicAronuM parizIlana svAdhyAya che. prekSAnA prayogo ane polIsa polIsa ane jIvana-vijJAna - polisa rAjayavyavasthA tema ja janasurakSAnuM aMga che. sarakAranA suyaza ane apayazamAM polIsanI pravRttionuM mahattvapUrNa pradAna hoya che. janataMtramAM polIsanuM uttaradAyitva mahattvapUrNa banI jAya che. teNe janatAne prema, sauhArda vaDe samajIne kAyado ane vyavasthAnuM anupAlana karavAnuM hoya che. zakti ane sattAnA baLe janatA para zAsana karI tene saMcAlita karavAnuM saraLa che, paraMtu sauhArda ane hRdayaparivartana vaDe zAsita karavAnuM kaThaNa che. janataMtranA keTalAka vizeSa adhikAro jevA ke haDatALa, baMdha, gherAva ane cakkAjAmanI nItithI janajIvanamAM avyavasthA, asurakSA ane bhaya phelAvA lAge che. polIse paNa A badhI musIbatone dUra karavAnI vyavasthA karavAnI hoya che, tema karatAM anuzAsana vyavasthAne mATe daMDa ane damananA kAraNe kaThoratA AvI jAya che. temanuM mAnasa paNa AnAthI vikSipta ujita ane pratADita banI jAya che, jethI teo zArIrika dRSTie rogI, mAnasika daSTie asaMtulita ane bhAvAtmaka AvegothI prabhAvita thaI jAya che. polIsanA vyavahAra, vyaktitva tathA bhAvone kevI rIte pariskRta karI zakAya A prazna para AcAryazrI tulasInA uttarAdhikArI AcAryazrI mahAprajJajI sAthe vicAra-vimarza thayo. polIsa ekeDamI (jayapura)nA AI.jI.pI. zrI guptAe polIsa karmacArInI zibira rAkhavAno ane temanI vidhivata zArIrika ane mAnasika tapAsa karavAno nirNaya karyo. be saptAhanA A zibiramAM lagabhaga 200 polIsa karmacArIo tathA adhikArIoe bhAga lIdho. tapAsa tathA parIkSaNa rAjasthAna vizvavidyAlayanA manovaijJAnika cikitsA mahAvidyAlayanA prophesara, rASTrIya zaikSaNika anusaMdhAna ane prazikSaNa saMsthAna, navI dilhI tathA anya saMsthAonA vizeSajJonA mArgadarzanamAM rAkhavAmAM AvyAM. jenuM pariNAma dhAraNA karatAM paNa vadhu sAruM rahyuM. 60 TakAthI vadhu vyaktiomAM zArIrika, mAnasika ane bhAvAtmaka parivartana jovA maLyuM. sauthI mahattvapUrNa pramANa to vyaktinuM potAnuM
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMgAvyAna : jIvavijJAna - rUparaMkho aMtaHkaraNa hoya che. prazikSaNa ApatI veLAe tema ja paraspara carcA, vAtacIta tathA temanA vyaktigata anubhavonA AdhAre kahI zakAya ke polIsanA vyavahAra tema ja bhAvanAonA pariSkArane mATe prekSAdhyAnanA prayogo Avazyaka che. zikSaNamAM jIvana-vijJAna Avazyaka zikSaNathI jIvana prazikSita thAya che. bhAratIya prAcIna zikSaNa paddhatimAM anya kaLAonuM zikSaNa ApavAmAM AvatuM hatuM tenI sAthe-sAthe ja jIvana kevI rIte jIvavuM tenuM prazikSaNa paNa ApavAmAM AvatuM hatuM. AnuM ja pariNAma hatuM ke samAjamAM ekathI eka caDiyAtI vibhUtio pedA thaI. samAjamAM vyavasthA, anuzAsana ane ciratranI pradhAnatA rahI. Adhunika zikSaNamAM AjIvikAnI pradhAnatA che. zikSaNa saMsthAomAM bALakane vANijya, kRSi, zarIra-vijJAna, jIva-vijJAna, vijJAna, gaNita vagerenuM zikSaNa to ApavAmAM Ave che paraMtu jIvana-vijJAnanuM zikSaNa ApavAmAM AvatuM nathI. prazikSaNa vinA caritraniSTha, saMskArI tathA naitika dRSTie zreSTha vidyArthIo samAjamAM kevI rIte Avaze ? gaNAdhipati zrI tulasInuM e kathana yathArtha ja che ke Adhunika zikSaNa-paddhati kharAba nathI, zarata e ke temAM jIvana-vijJAna athavA to jIvana jIvavAnI kaLAno samAveza karavAmAM Ave. zikSaNa-jagatamAM saMtazrI tulasInuM A ciMtana navIna che ke zikSaNanItinI AlocanAne badale racanAtmaka jIvana-vijJAnane tenI sAthe joDavAmAM Ave. AnAthI tenA doSo ApameLe ja samApta thaI jaze ane bALaka, parivAra tathA samAjanA sarvAMgI vikAsanI saMbhAvanAo pedA thaze. bALakanA vikAsa ane caritra-nirmANanI dRSTie rAjasthAna zikSaNa vibhAge jIvana-vijJAna pariyojanAo jillAonI pasaMdagInI zALAomAM zarU karI che. tenuM pariNAma sukhada AvI rahyuM che. bALakomAM anuzAsana ane ciratranuM nirmANa thaI rahyuM che. jIvana-vijJAnano dhoraNa 1thI laI 12 sudhIno abhyAsakrama taiyAra karavAmAM Avyo che. tadanusAra pAThyapustako paNa taiyAra karAvavAmAM AvyA che, je judI-judI skUlomAM cAlI rahyAM che. 23
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ kakSAdhyAna: jIvanavijJAna - rUparekhA madhyapradezamAM paNa jIvana-vijJAnanA zikSaNanuM kArya zarU thaI cUkyuM che. te ja rIte gujarAtamAM paNa jIvana-vijJAna zikSaNano lAbha vidyArthIone maLe te mATe AcAryazrI mahAprajJajI tathA temanA aMtevAsIono prayatna cAlu che. prekSA ane rASTrIya caritra prekSA vyaktine evI daSTi pradAna kare che ke jenAthI te potAnA jIvana-vikAsanA upakramane pUro karI zake. prekSAmAM mukhya tattvo che - Asana, prANAyAma, kAyotsarga ane dhyAna. Asana-prANAyAma vaDe vyaktinA svAthyamAM sudhAro thAya che, tenAmAM pracaMDa zakti vikasita thavA lAge che. kAyotsarga vaDe tanAvamAMthI mukti ane cetanAnI jAgRti prApta thAya che. prekSAdhyAna vaDe svayaMno bodha ane pavitratAnI upalabdhi thAya che. vyakti ane samAja judA nathI. vyaktinA svAstha, zAMti ane pavitratA vaDe samAja pote svastha, zAMta ane pavitra banI jAya che. Aja rASTrIya caritranI cAretarapha carcA thaI rahI che. AcArasaMhitAmAM rASTranA caritranI vAtanI pahelAM vyaktinA caritranuM nirmANa Avazyaka che. caritra-nirmANa mATe prekSA saMjIvanI che. prekSA ane aNuvrata prekSA vaDe jayAre vastu-satyano sAkSAtkAra thaI jAya che, tyAre aNuvrata svayaM jIvana-vyavahAramAM utarI Ave che. aNuvratanA saMkalpo prekSAnI bhUmi para ja phalita thaI zake che kema ke sArI jamIna ane pANI vinA bIja phaLatAM nathI. aNuvrata vaDe prekSA tuSTa bane che, tathA prekSA vaDe aNuvrata pUrNa bane che. prekSAnI bhUmikA vinA grahaNa karAyeluM vrata pUrNatA prApta karatuM nathI. prekSA vaDe yathArthano sAkSAtkAra thAya che, saMkalpanI yogyatA prApta thAya che. samyaka darzananI pachI ja vrata-saMvara thAya che. AkAMkSAno nirodha tyAM sudhI thaI zakato nathI jayAM sudhI vyakti satyane jANI letI nathI.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAdhyAna : jIvavijJAna - rUparakho prekSAdhyAnanuM prazikSaNa kyAM ane kevI rIte ? prekSAdhyAnanA prazikSaNa mATe atyAre mukhya rUpe cAra kendro che 1. tulasI adhyAtma nIDama, jaina vizva bhAratI, lADanuM (rAja.), 2. adhyAtma sAdhanA-kendra, chattarapura, maherolI (kutubaminAranI najIka) dilhI, 3. tulasI sAdhanA-zikhara, rAjasamaMda, (rAja.), 4. prekSA vizva bhAratI, kobA, amadAvAda-gAMdhInagara mArga para (guja.). nIDamamAM pratidina vargo cAle che, te uparAMta ahIM prekSA-prazikSaka paNa rahe che. temanA mArgadarzana nIce prekSA sAdhanAno abhyAsa karI zakAya che. tyAM sAdhanAne anukULa badhI vyavasthA che. adhyAtma-sAdhanA-kendra, meharolI (dilhI) paNa prekSAsAdhanAnA abhyAsane mATe yogya sthAna che. rAjasthAna ane gujarAta uparAMta hariyANA, uttarapradeza, bihAra, madhyapradeza ane mahArASTramAM paNa prekSAdhyAna ane jIvanavijJAnanA prayogo ane prazikSaNa cAlI rahyAM che. A uparAMta AcAryazrI mahAprajJajInA mArgadarzana taLe prekSAdhyAnano abhyAsa karI zakAya che. temanA sAnnidhyamAM samaye-samaye prekSAdhyAna-zibironuM samAyojana pratyeka be mahinAnA aMtare thatuM rahe che. AnI saMpUrNa jANakArI prekSAdhyAna-patrikA athavA tulasI adhyAtma nIDama, kendrIya kAryAlayamAMthI prApta thaI zake che. * rapa
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3. gujarAtamAM jIvanavijJAna jIvana-vijJAna zikSaNano abhinava prayoga che. zikSaNa vyaktinA vyaktitvane opa Ape che. vyaktinA sarvAgI vikAsa mATe jIvana-vijJAna mahattvapUrNa bhUmikAnuM nirmANa kare che. jIvana-vijJAne samasyAonuM samAdhAna ja nathI khoLyuM, paraMtu prayogAtmaka prakriyA prastuta karIne zikSaNajagatane navI daSTi paNa pradAna karI che. zikSaNajagate svIkAryuM che ke AjIvikAnI sAthe jIvana-vijJAna jarUrI che. gujarAtamAM jIvana-vijJAna yoga' : gurudeva zrI tulasInI gujarAtayAtrA: 20mI sadInA navamA zatakamAM gujarAtamAM jIvana-vijJAna yoganA zikSaNano prAraMbha thayo. gujarAta vizvavidyAlayamAM AcAryazrI mahAprajJajInA sAnnidhyamAM munizrI kizanalAla, munizrI mahendrakumAranA nirdezanamAM vidyArthIonA zibiranuM Ayojana karavAmAM AvyuM. prekSAdhyAna tathA jIvana-vijJAnanA viSayamAM vizeSa vakatavya AcAryazrI mahAprajJajI ApatA. gujarAta vizvavidyAlayano A zibira zikSaNajagata mATe eka AkarSaka sImAcihna banI gayo. prA. cInubhAI nAyaka tathA zrI zubhakaraNa surANAe A kAryakramamAM vizeSa bhAga bhajavyo. A saphaLa zibira gujarAtamAM jIvanavijJAna yoganA zikSaNa mATenI pAyAnI zibira banI gaI. A pachI amadAvAdamAM pravAsa karanArA sAdhu-sAdhvIo zikSaNajagata sAthe svalpaadhika saMkaLAyelA rahyA. sAdhvI yazodharAjInA sAnnidhyamAM vidyAlayomAM zrImatI kAntAbena surANAe jIvana-vijJAnayoganA vargonuM saMcAlana karyuM. tyAra pachI samaNo ane samaNIonA grupe gujarAtanA vidyAlayomAM parizramapUrvaka kArya karyuM. zrI bhaNasAlI TrasTa dvArA rAdhanapura vagere kSetromAM jIvana-vijJAnanA kAryane AgaLa vadhAravAmAM manoyogapUrvaka sahakAra maLyo. dakSiNa gujarAtamAM surata vagere sthaLe A kAryonA niyojanamAM zrI ramaNabhAI paTela tathA zrI pyArelAla mahetAe potAnA zrama ane zaktino hRdayapUrvaka upayoga karyo. munizrI sumeramalajI 'lADanuM nA sAnnidhyamAM rAjakoTamAM aNuvratazikSaka saMsada pazcimacalanA mAdhyamathI adhyApakonA bRhad zibiranuM Ayojana thayuM. amadAvAda pravAsa karanArA badhA sAdhu-sAdhvIoe zikSaNajagatamAM
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratAdhyAna : jIvanavijJAna - rUparaMkho kaMI ne kaMI phALo Apyo che. A kAryamAM muni lokaprakAza 'lokeze' sarakArI taMtrane prabhAvita karI AcAryazrI mahAprajJajInA sAnnidhyamAM jaina vizva bhAratImAM zikSaNa adhikArIonI samitinI beThaka karI jIvanavijJAna yoganI mahattvapUrNa yojanA banAvI, jemAM zrI e. ena. nAgorI, saMyukta zikSaNa saciva, prAthamika zALAnA nirdezaka zrI Ara. pI. caudharI, je.sI.I.Ara.TI.zrI pI. vI. paTela - traNa vyaktionuM eka pratinidhimaMDaLa AcAryazrI mahAprajJajInI nizrAmAM jaina vizvabhAratI mAnya vizvavidyAlaya, lADanUM gayela. AcArya pravara sAthe vistRta vArtAlApa karI gujarAtamAM jIvana-vijJAna akAdamIne AgaLa vadhAravA samitie riporTa karI jIvanavijJAna yoganA upakramane AgaLa vadhAryo. 23 gata varSa jIvanavijJAnanA praNetA AcAryazrI mahAprajJajInI pAse lADanUM jaIne gujarAtanA rAjyapAlazrI suMdarasiMhajI bhaMDArI, vidhAnasabhAnA adhyakSazrI dhIrubhAI zAha ane gujarAtanA zikSaNapradhAna zrImatI AnaMdIbahena paTele jIvanavijJAnanI samajaNa meLavI hatI ane jIvanavijJAnanA prayogono pote ja anubhava lIdho hato. gujarAtamAM A varSe jIvanavijJAnano abhyAsakrama zarU thayela che ane dho.4 thI 7 sudhI A varSe jIvanavijJAna abhyAsakramanuM eka aMga banI gayela che. prekSA vizvabhAratI kobAmAM traNa divasano jIvana-vijJAna yogano zibira yojAI gayo. jenuM udghATana gujarAtanA zikSaNamaMtrI zrImatI AnaMdIbahena paTela dvArA thayuM. gujarAtanA zikSaNamaMtrI, zikSaNa adhikArIo tathA vibhinna kSetronA viziSTa vyaktioe A zibira dvArA zALAomAM jIvana-vijJAnanA zikSaNanuM mahattva svIkAryuM. pAMtrIsa hajAra vidyArthIone prAthamika zikSaNa daramiyAna jIvana-vijJAnanuM zikSaNa ApavAno nirNaya levAyo. A samasta kArya sAkAra karavAmAM AcAryazrI mahAprajJajIe jIvanavijJAna prabhArI, prekSAdhyAna prAdhyApaka munizrI kizanalAlajIne amadAvAda cAturmAsa karavA nirdeza karyo. prekSAprAdhyApaka munizrI kizanalAlajIe prekSA vizvabhAratI, kobAmAM 14 me, 2001mAM praveza karatAM ja jI.sI.I.Ara.TI. ane gujarAta jIvana-vijJAna ekAdamI dvArA AyojIta jIvana-vijJAna yoga zibirano prAraMbha karyo. e ja rIte gAMdhInagara, IDara, pAlanapura, surata, paTalAda,
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ kalAdhyAna: jIvanavijJAna - rUparekhA bharuca vagere jillAonA lagabhaga 1,500 zikSaNa-zikSikAoe prazikSaNamAM bhAga lIdho. A paMdaraso vyaktio potAnI AsapAsanI 10-10 zikSaNa saMsthAonA zikSakone prazikSaNa Apaze. AnAthI gujarAtano ardho bhAga jIvana-vijJAnanA kAryakrama heThaLa AvarI levAze. A vAvathI laI surata sudhInuM samagra kSetra AcAryazrI mahAprajJajInI yAtrAnuM kSetra thavAnuM che. * *
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4. prekSAdhyAnano prabhAva prekSAdhyAna-zibiromAM vyaktigata rUpe hajAro vyaktioe prekSAnuM prazikSaNa prApta karyuM che. A abhyAsa karelA aneka vyaktionA likhita anubhavothI e have spaSTa thayuM che ke AnAthI zArIrika, mAnasika zAMtinI sAthesAthe ja AdhyAtmika vikAsa paNa thAya che. roga upazAMta thaIne mAnasika vikSepa paNa kama thaI jAya che. AnA saMsmaraNo prekSAdhyAna-patrikAmAM vistArapUrvaka prakAzita thatAM rahe che. ahIM namUnA rUpe keTalAka patro prastuta che. bIdAsaranA zrI saMtoSacaMdra zeThiyA lakhe che - kAyotsargathI mane khUba lAbha thayo che. zarIra halakuM thayuM tathA phUrti AvI. dhyAnamAM sAro rasa paDyo ane pragati thaI." sahakArI samiti, maMDI DabavAlInA sahAyaka rajisTrAra zrI mevAsiMga lakhe che - prekSA dhyAna zArIrika, mAnasika ane AdhyAtmika vikAsanuM sAdhana che. zibiramAM bhAga levAthI anubhava thayo ke Aja sudhInuM jIvana pazunuM jIvana hatuM. mAtra dhanopArjana ja jIvanano ekamAtra uddeza hato. krodha, lobha, moha, mAyAne bhagavAnanI dena samajato hato. zibiramAM AnA nirAkaraNano mArga maLyo che." Do. jodharAja dUgaDa lakhe che - sAyaTikA vyAdhi vaDe bhayaMkara rUpe pIDita hato. prekSAdhyAna vaDe saMpUrNa Arogya meLavI lIdhuM che." mahArASTranA vizvanAtha pATIla lakhe che - "tulasI adhyAtma nIDamamAM puruSo tathA mahilAone zArIrika, mAnasika ane AdhyAtmika TrenIMga ApavAmAM Ave che. vizvasevA, zAMtine mATe sainiko taiyAra karavAmAM Ave che." dilhInA zrI sadAsukha koThArI lakhe che -
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakSAdhyAna: jIvanavijJAna - rUparekhA prekSAdhyAna ajJAta rahasyonuM udghATana kare che. kAyotsarga pratimAdhyAnamAM rata rahevAnuM amogha sAdhana che. lAbha ane anubhava ghaNo thayo che, jenI abhivyakti zabdomAM saMbhavita nathI." "prekSAdhyAna-zibiro ane vargomAM hajAro-hajAro lokoe bhAga lIdho. prekSAdhyAna vaDe jIvana-vyavahAramAM parivartana Ave che, je zArIrika svAthya tathA AdhyAtmika jIvananA vikAsano AdhAra bane che. prekSAdhyAna vaDe jIvanamAM sAttviktA, saraLatA, sauhArda ane pavitratA vadhe che. eka vAkyamAM prekSAdhyAnanA pariNAmane darzAvavAmAM Ave to - "AnAthI vyaktitvano saMpUrNa vikAsa thAya che." seMkaDo-hajAro vyaktiono anubhava evo che ke prekSAdhyAnanA prayogathI vyaktinuM jIvana rUpAMtarita thAya che. AnI sAbitIo tulasI adhyAtma nIDamamAM surakSita che. lAbhAnvitonA hastAkSarayukta saMsmaraNo prekSAdhyAnamAsika-patrikAmAM "anubhava ke svara' kaoNlamamAM prakAzita thatA rahe che. - amadAvAda (gujarAta)nA (va.) kAntAbena surANAe lakhyuM che - prekSAdhyAna-zibiromAM meM jIvana jIvavAnI kaLA meLavI che. zibiramAM bhAga letA pahelAM huM asvastha hatI, pratidina davAnI vIsa goLIo letI hatI. have savA varSathI davA levAnI bilakula baMdha karI dIdhI - zrImatI kAMtAbene A pachInuM samagra jIvana jANe ke prekSAdhyAnane ja samarpita karI dIdhuM. temaNe potAnA gharane ja prekSA-sAdhanAnuM ane prekSA-vargonuM kendra banAvI dIdhuM. temanA dvArA prekSAnuM zikSaNa meLavanAra aneka lAbhArthIoe temane lakhelA seMkaDo patro e vAtano purAvo che ke prekSAe aneka hatAza lokone jIvavAnuM baLa pUruM pADyuM hatuM, aneka rogIonA nAnA-moTA rogomAM rAhata ApI hatI ane keTalAkanA to rogone paNa jaDamULathI maTADyA hatA.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasAdhyAnaH jIvanavijJAna - rUparekhA 31 prekSAdhyAna vaDe sAravAra pAmela eka bahenano patra (nItA teja vaidya, gAyakavADa, ba.naM.5, kocaraba, elIsabrIja, amadAvAda-6.). tA. 8-12-'95 AdaraNIya kAntAbena, Apane jaNAvatA khUba ja AnaMda anubhavuM chuM ke mAruM kensara maTI gayuM che. jyAre khabara paDI ke mane kensara thayuM che tyAranI mAnasika hAlata ane AjanI mAnasika hAlata huM varNavI zakatI nathI. e vakhate to ema hatuM ke have zuM thaze ? zuM mAre jidagIno Avo kAramo aMta jovAno che? mArA nAnA chokarAonuM zuM bhaviSya ? ane Aje have badhI jAtanI javAbadArI nibhAvavA taiyAra thaI gaI chuM. je prekSAdhyAnane lIdhe saMbhava thayuM che. kensara thayAnI khabara paDyA pachI mArA phoIbA jayAbena satiyA mane kAntAbena pAse laI AvyA. kAntAbene khUba ja samaya phALavI mane dhyAna karAvyuM ane ghare zuM karavuM tenI doravaNI ApI. mAro AtmavizvAsa keLavyo. temanI doravaNI mujaba meM ghare divasanA traNa vakhata zarIraprekSA ane kAyotsarga karyo. tenI sAthe zivAmbu prayoga cAlu hato. paraMtu dhyAnathI to jANe camatkAra thayo. huM pathArImAMthI uThatI na hatI tenA badale savAre cAra vAge UThIne rAtanA agiyAra vAgyA sudhI thAkyA vagara badhuM karatI thaI gaI. Ama lagabhaga doDha varSa pachI jayAre (bonamero kensaranI phAInala TesTa) karAvyo tyAre rIporTa normala Avyo. jiMdagImAM dhAryuM na hatuM te vastu zakya banI. ghaNI vAra mane ema lAge che ke kensara thavAthI nukasAnane badale mane to lAbha thayo. dhyAnanA svarUpamAM mane pArasamaNi prApta thayuM che. pUjaya kAntAbahena surANAe mane zarIraprekSA, zvAsapekSA, anuprekSA vagere vAraMvAra karAvyuM. temanI pAsenA judA-judA sAhityano paNa lAbha Apyo ane mArA zarIramAM thayelI badhI gAMTho ogaLI gaI. AthI ApanI huM khUba ja sAbhArI chuM. gaNAdhipati tulasI ane AcArya mahAprajJajInA
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ prekSAthAna : avanavajJAna - rUparekhA darzananI abhilASA che, je pUjaya kAntAbahenanA sahayogathI pUrNa thaze. Apane mArA khUba khUba vaMdana. nItA teja vaidya caMpAbena kezavalAla jIvarAja rAjA (nairobI, kenyA, IsTa AphrikA) (uMmara 60 varSano anubhava [tA. 17-2-95 gaI kAle kAntAbena pAse AvI hatI. emaNe batAvyA e pramANe dIrdha zvAsa karyA ne huM svastha chuM. huM nirvicAra chuM, huM zAMta chuM evA sajezana magajamAM AvyA. rAtre be kalAka zAMtithI uMgha AvI ne sapanA sarasa AvyA. mArA bahenapaNI jemane kensara che temane svamAmAM ekadama sAjA joyA. mArI derANI amArI sAthe bolatAM nathI temane svamAmAM mArI sAthe AnaMdathI vAto karatAM joyA. kAntAbena mane jarUra svastha karI deze evo mane parama vizvAsa che. gaI kAle thoDuM guMthavAnuM paNa zarU karyuM ne sAMja to bahu AnaMdamAM gaI. savAre paNa dIrghazvAsano prayoga karyo. tyAre paNa zAMti lAgI. paNa bapora pachI pAchI bahu asvasthatA AvI; kAntAbenanI udAratA joIne dhanyatA anubhavuM chuM. emaNe sAMje tarata bolAvyA ane 40 mInITa dhyAna karAvyuM.] prekSAdhyAna pachInA temanA vizeSa anubhavanuM varNana temanA nIcenA patramAMthI maLe che : tA. 23-ra-95 pU. kAntAbena, gaI kAle ApanI pAse dhyAna karyuM ne tyAre bahu ja AnaMda Avyo ne ghare gayA pachI jamIne aDadhA kalAka pachI zvAsanI prakriyA karyA bAda uMgha AvI. vacce be traNa vAra uMgha uDI tyAre pAchuM dhyAna karyuM. dhyAnamAM kAntAbena ane gurujInI mukhamudrA dekhAya te pramANe prayatna karyo. ane rAta takalIpha vagara gaI. poNAtraNa varSathI AvI rIte davA vagara koI divasa uMgha nathI AvI. te mane AnaMda che. gaI kAle
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAdhyAnaH jIvanavijJAna - rUparekhA kAyotsarga karyo. kAntAbena pAse e pachI mane ghaNI zAMti che. mane ema lAge che ke prekSAdhyAna mArA hAthamAM AvyuM che eTale huM prayoga karIne sAjI thaI jaIza. mAro duHkhAvo ane mananI takalIpho paNa zAMta che. have mane raDavAnuM ochuM thaI gayuM che. duHkhAvo ocho che. pahelA peTa bhAre lAgatuM hatuM. have halakuM lAge che. vicAro ochA Ave che. caMpA kezavalAla jIvarAja A Letter from Prof. S. L. Bapna, I.I.M., Ahmedabad Dt. 9-7-1995 Dear and Respected Kantaben: I was fully aware of your contribution to spread of Preksha Dhyan to large number of people. But I am pleasently surprized to know that for more than 15 years you have been conductiong Preksha Dhyan classes - twice a week i. e. Wednesday and Saturday. I am also glad to know that 15-25 persons of which mostly women are joining your exercise during the day between 3-5 p.m. After reading the previous pages and books on Preksha Dhyan, I am glad to write that your contribution to mental and physical well being of your pupil is really very great. I wish that you may continue such efforts for many many years. This will spread the remedy which is very important at this time in our society when tension, grief and sorrow are increasing very rapidly. People from different communities come and take your help.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakSAdhyAna: jIvanavijJAna - rUparekhA My best wishes for your great efforts in Preksha Dhyan. Yours S. Bapna lIlAvatI paTela, muMbaIno anubhava tA. 24-8-94 gayA varSe huM sakhata mAMdagImAM phasAI gaI hatI. sakhata kamajorI AvI gaI hatI. aDhI-traNa mAsathI jhINo tAva Avato hato ane tene maTADavA mATe bhAre davA lIdhA vagara chUTako na hato. ADaasara paNa ghaNI thaI hatI. tAva to maTyo paNa DAbA paganAM ghuMTaNamAM sakhata du:khAvo UpaDyo. cAlavuM muzkela thaI gayuM. pahelAM huM TaTAra cAlI zakatI hatI, harIpharI zakatI hatI. te jANe ke kadI zakya nahIM bane evuM lAgavA mAMDyuM. meM nAsIpAsa na thatAM, eka benanI sAthe mAnanIya kAntAbena surANA pAse AvavuM zarU karyuM. temaNe mane ghuMTaNa tema ja paga, jAMgha vagere mATe anupama kasarato batAvI. tenAthI mane dhIre dhIre pharaka paDavA mAMDyo ane have to ghaNuM sAruM che. sau. kAntAbenane prabhu lAMbu AyuSya bakSe ane temanAM jJAnano lAbha sau koIne maLato rahe tevI abhyarthanA. e ja li. lIlAvatI paTela
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa. prekSAdhyAnanI bhAvi saMbhAvanAo prekSA dhyAna mAnava-jIvanane rUpAMtarita karavAnI eka addabhuta prakriyA che. prekSAdhyAnanA niyamita abhyAsa vaDe vyaktine zArIrika, mAnasika lAbhanI sAthe-sAthe ja AdhyAtmika lAbha paNa thAya che. - prekSAdhyAnathI vyaktine eka evI adhyAtma-vidyAno anubhava thaI jAya che jenA vaDe samaya-samaye thanArI pIDAonuM zamana karI zakAya che. prekSAdhyAna vaDe jIvanane zAMta pavitra ane Adarza banAvI zakAya che. prekSA dhyAna mAtra vyaktinA cittane pariSkRta karavAnI ja prakriyA nathI, paraMtu tenAthI parivAra, samAja ane rASTranI paNa kAyApalaTa thaI zake che. prekSA dvArA maitrI, karuNA ane pavitratAno vikAsa karI eka svastha ane zreSTha samAjanuM nirmANa karI zakAya che. jayAM vyakti potAnI jAte ja saMyamita banaze, samAja tenA saMyamathI potAnuM Adarza AcaraNa prastuta karaze. prekSAdhyAnanA Adya praNetA pU. AcAryazrI mahAprajJajI AvatA varSe be varSa mATe gujarAtamAM AvI rahyA che. AcAryazrInuM pradAna keTaluM moTuM che te have jANItI vAta che. teozrInI hAjarImAM prekSAdhyAna ane aneka AnuSaMgika AdhyAtmika pravRttio dvArA gujarAtamAM amana ane sukhazAMtinI eka lahara phelAI jaze teno lAbha sahu koI le tevI AzA. gujarAtamAM prekSAdhyAnanuM ati vizALa kendra prekSA vizvabhAratI tenA vizALa saMkula sAthe AkAra laI rahyuM che. teno paricaya nIce Apyo prekSA vizva bhAratI : eka paricaya gujarAtanI bhUmi saMto ane mahApuruSonI bhUmi rahI che. eTalA mATe te adhyAtmanI bhUmi che, tIrthabhUmi che. AvI tIrthabhUmimAM amadAvAdagAMdhInagara mArga para kobAnI bAjumAM jayAM aneka Azramo ane adhyAtmakendro AvI rahyA che temAM prekSAdhyAna-sAdhanAnuM pramukha kendra che - prekSA
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 prAdhAnaH jIvanavijJAna - rUparekhA vizva bhAratI. prakRtinA suramya khoLAmAM sauMdarya-suSamA, ramaNIya hariyALIno pariveza paherIne, ekAkI-ekAMta ane vizuddha paryAvaraNa yukta prekSA vizva bhAratI saMkulamAM praveza karatAM ja adhyAtmayoganI sahaja suvAsa AgaMtukane sAdhanA tarapha AkRSTa ja nathI karatI, paraMtu prerita paNa kare che. mAnavajIvanamAM adhyAtma tathA dhyAna-yoganI prakriyA vaDe svastha samAja-saMcaranA tathA vyaktitvavikAsanI puna:pratiSThA thAya eTalA mATe deza-videzamAM aneka dhyAna-kendronI pratiSThApanA thaI rahI che. te badhAmAM prekSA vizva bhAratInuM nijI vizeSa vyaktitva che. prekSA vizva bhAratInA vikAsa nimitte aNuvrata anuzAstA AcArya zrI tulasIe potAnA aneka uddhodhano ApaNane pradAna karyA hatA. vartamAnamAM prekSA praNetA AcAryazrI mahAprajJanuM preraNA pAtheya ahIM prAsaMgika che - ''pekSA vizva bhAratI vartamAna yuganI apekSA che. teno vikAsa dhArmika jagata mATe varadAna che. teno AdhyAtmika vikAsa vyA5ka thavo joIe." prekSAdhAma (pirAmIDa) : 30 vIghA jamInanA vizALa kSetramAM patharAyelA prekSA vizva bhAratI saMkulamAM 6,000 co. phUTa kSetranA manohArI ane zAntidAyaka pirAmiDanA vizALa A dhAmamAM pravacana, prazikSaNa ane yoga-prayoga sAthe 1,000 sAdhako mATe sugamatApUrvaka besIne dhyAna-kriyA karavAnI pUrI sagavaDa che. sAdhaka saMkAya - "puruSa' bemALI, batrIsa rUmo, AgaLa gelerI, pAchaLa jharukhA, saMlagna snAnagRha-zaucAlaya, pratyeka rUmamAM be puruSapravAsI sAdhako mATe apekSita sAmagrI sulabha cAra rUmo vizeSa anudAna vaDe susajaja.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAdhyAna: jIvanavijJAna - rUparekhA sAdhaka saMkAya - "mahilA' uparokta sAdhaka saMkAya samAna 32 rUmonI saMkAya. mahilA pravAsI sAdhikAo mATe apekSita sAmagrI sulabha. vividha kakSa-kendra : nAmAbhidhAna prekSAdhAma : A dhAma prAdhyAna akAdamInA pradhAna nyAsI zreSThIvarya zrI navanItabhAI sI. paTela (pArzvanAtha korporezana)nA udAra-artha saujanya vaDe nirmita che. sAdhaka-saMkAya (pa) sAdhaka-saMkAya (ma.) 1 kakSa ...... nirmita 1 kakSa .........nirmita saMyukta 4 kakSa " saMyukta 4 kakSa " saMyukta sakAya " saMyukta saMkAya " nirmANAdhIna kendriya sacivAlaya, prekSA samavasaraNa, zramaNa-sAya, samaNasaMkAya, kartavya-kAryAlaya, samyapha-zodha kakSa, svAdhyAya kakSa, ahiMsA-prazikSaNa kakSa, prAkRtika Arogya kakSa, garimA-granthAgAra, amRtAlaya (bhojanakhaMDa), amRtAhAra (bhojana-gRha) pAka-gRha, prekSA-gRha, aNuvrata-patha, jIvana vijJAna-patha, tulasI kalA-dIrdhA, prekSA kalA-dIrdhA, suvAkya (vicAra darzana) takatI prekSAbhAratI kevI rIte pahoMcazo ? amadAvAda-gAMdhInagara rAjamArga para kobA gAmanA pATiyA pAse DAbI bAju ane amadAvAda AMtararASTrIya vimAnImathakathI 11 ki.mI., relve sTezanathI 21 ki.mI., gItAmaMdira esa.TI. basasTopathI 23 ki.mI., zAhIbAga terApaMtha bhavanathI 14 ki.mI., sAbaramatI relve sTezanathI 11 ki.mI. uttara dizAmAM tathA gujarAtanI rAjadhAnI gAMdhInagaranA basasTopathI 9 ki.mI., gAMdhInagara kepITala relve sTezanathI 12 ki.mI. aMtare dakSiNa dizAmAM A yoganiSTha saMsthAna pratiSThAna Avela che.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAdhyAna : jIvanavijJAna - rUparekhA -: saMparka sUtra : prekSA vizva bhAratI amadAvAda-gAMdhInagara rAjamArga, kobA pATiyA, kobA-382001. ji. gAMdhInagara (guja.) phona : 079-3276271-72, 3ra76606
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( AcArya mahAprajJa likhita dhyAnacoga-adhyAtmaviSayaka mananIya graMtho ) kiMmata 20-00 chaThThI caturtha krama pustakanuM nAma AvRtti 1. prekSAdhyAna: AdhAra ane svarUpa chaThThI 2. prekSAdhyAna: kAyotsarga 3. prekSAdhyAna: zvAsapekSA pAMcamI 4. prekSAdhyAna: zarIraprekSA cothI 5. prekSAdhyAna caitanya kendra prekSA chaThThI 6. prekSAdhyAnaH lezyAdhyAna dvitIya 7. prekSAdhyAna yaugika kriyAo (munizrI kizanalAla) dvitIya 8. prekSAdhyAna: prANavijJAna dvitIya 9. prekSAdhyAna: zaktinI sAdhanA 10. prekSAdhyAna : anuprekSA dvitIya 11. prekSAdhyAna: AhAra ane vijJAna dvitIya 12. prekSAdhyAnaH Asana-prANAyAma (munizrI kizanalAla) dvitIya 13. AhAra ane adhyAtma prathama 14. sUryakiraNa-cikitsA (raMgacikitsA) tRtIya 15. prekSAdhyAna: siddhAMta ane prayoga dvitIya 16 mudrAo (munizrI kizanalAla) dvitIya 17, amRtakuMbha prathama 18. prekSAdhyAna : prayogapaddhati prathama 19, eso paMcaNamokAro dvitIya 20. AbhAmaMDaLa caturtha 21. amUrta ciMtana dvitIya 22. adhyAtmanI akSaramALA prathama 23. mahAvIrano punarjanma prathama 24. lokataMtra: navI vyakti, navo samAja prathama 25. mAMgalyano mahAmaMtra : navakAra (samaNa zrutaprajJa) prathama 1pa-00 10-00 30-00 20-00 20-00 20-00 20-00 50-00 20-00 40-00 50-00 3pa-00 pa0-00 4pa-00 rapa-00 20-00 20-00 40-OO 60-00 80-00 20-00 200-00 pa0-00 80-CCC
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ prathama 35-00 prathama 6O-OO prathama 6O-OO prathama 65-OO prathama 7-00 prathama pa-00 prathama prathama 10-00 70-00 90-00 prathama prathama 65-00 prathama 60-00 70-00 prathama dvitIya 25-OO 26. prArabdhanuM puSpa, puruSArthanI sugaMdha (samaNa zrutaprajJa) 27. astitvanI zodhamAM (samaNa zrutaprajJa) 28. avabodhaH (munizrI sumeramala) 29, navuM darzana : navo samAja 30. ahaMta vaMdanA 31. prArthanA sabhAmAM jIvana vijJAna-munizrI kizanalAla 32. paryAvaraNa samasyA samAdhAna 33. huM mAruM mana mArI zAMti 34, ApaNA gharamAM 35. bhaktAmara : aMtastalano sparza 36. bhikSu vicAra darzana 37. paroDhanuM ciMtana 38. samasyA - samAdhAna 39. nava tattva 40. puruSottama mahAvIra 4ra. mAnavIya ekatAnA praharI : AcArya tulasI 42, tirthaMkara caritra (munizrI sumeramala) 43. bhAvAMjali (sacitra Dabala krAuna) 44. potAnuM darpaNa: potAnuM pratibiMba 45. jIva ajIva 46, astitva ane ahiMsA 47. bhedamAM abheda 48. satyanI zodha 49. mahAvIranuM ahiMsAdarzana 50. prekSAdhyAna : jIvanavijJAna rUparekhA (le. munizrI kizanalAla) dvitIya 2-CO prathama prathama prathama 7O-CO 8-00 75-00 300-00 80-00 prathama prathama prathama 50-OO prathama 90-00 60-00 prathama prathama 40-OO prathama 70-OO prathama 20-00
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ arham kALamAM anekAnta bhAratI prakAzanA Main Educationa l or private LLC WWW. Mong