Book Title: Mithyatva Etle Halahal Vish
Author(s): Sanyamkirtivijay
Publisher: Samyaggyan Pracharak Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023537/1
JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyANa. mithyAtA-halAhala bheTale : lekhaka - saMpAdaka : pU. munirAjazrI saMyamakirtI vijayajI ma.sA. : prakAzaka : zrI samyajJAnapracAra pracAraka samiti
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ () samyagdarzanano aparaMpAra mahimA... samyaktvaratnAnna paraM hi ratnaM, samyaktvamitrAnna paraM mitrm| samyaktvabandhorna paro hi baMdhuH, samyaktvalAbhAnna paro hi laabhH|| samyakatva ratna jevuM bIjuM koI ratna nathI. samyakatva mitra jevo bIjo koI mitra nathI. samatva baMdhu jevo bIjo koI bhAI nathI. samyakatvanA lAbha jevo bIjo koI lAbha nathI. aMtomuhatta-mittaMpi phAsiaM, haja jehiM smmttN| tesiM avaDDha puggala pariaTTo ceva saMsAro / / 53 / / je AtmAne aMtarmuhUrta mAtra paNa samatva sparze che, te AtmAno saMsAra ardha pudgalaparAvartana kALa jeTalo sImita banI jAya che.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa - divyakRpA :tapAgacchAdhirAja pUjyapAda AcArya deveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjA : zubha AzIrvAda :suvizAla gacchAdhipati pUjaya AcArya deveza zrImad vijaya puNyapAlasUrIzvarajI mahArAjA -: lekhaka-saMpAdaka :tapAgacchAdhirAja pUjyapAda AcAryadeveza zrImadvijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna samatAnidhi pU. munipravara zrIdarzanabhUSaNavijayajI ma.sA.nA ziSyaratna pU.A.bha.zrI.vi.divyakIrtisUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna pU.A.bha.zrI.vi.zrIpuNyakIrtisUrIzvarajI mahArAjAnA ziSyaratna pU. munirAja zrIsaMyamakIrtivijayajI ma.sA. -: prakAzaka :zrI samyajJAna pracAraka samiti amadAvAda
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ pustakanuM nAma : mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa lekhaka-saMpAdaka : pU.mu.zrI saMyamakIrti vijayajI ma.sA. prakAzaka [: zrIsamyajJAna pracAraka samiti, amadAvAda akSarAMkana : virati grAphiksa, amadAvAda AvRtti prathama pRSTha : 20+168 = 188 prakAzana : vi.saM. 2074 mUlya : sadupayoga L: prAptisthAna : : amadAvAda : 5. rAjendrabhAI DI. zAha 1. zrI samyajJAna pracAraka samiti 604, meghamalhAra, ko.hA.so., (patra vyavahAra) murAra roDa, muluMDa (vesTa), nRpenabhAI Ara. zAha muMbaI-80 4, saragama phleTa, vI.Ara.zAha mo. 9821439006 skulanI bAjumAM, vikAsagRha roDa, : surata : pAlaDI, amadAvAda-7. 1. vijayarAmacandra sUri ArAdhanA bhavana mo. : 9427490120 subhASa coka, gopIpurA, surata. : muMbaI : vaibhava - 9723813903 1. zrI vijayarAmacandrasUri ArAdhanA bhavana 2. dIkSita ena zAha caMdAvarakaralena borIvallI (vesTa), 301, sundaram epA., muMbaI-400002 (mahArASTra) saragama zopIMga senTaranI pAchaLa, gautamabhAI pArle poinTa, surata. phona : 2852492 mo. 8866217808 2. narezabhAI navasArIvALA : vaDodarA : DI.ena.Ara., BC, 3022, Bharat | vijayarAmacaMdrasUri ArAdhanA bhavana Dimond, Bursh, BKC, BandraMumbai-51, Phone-23693702 hAITenzana roDa, subhAnapurA 3. sevaMtIlAla vI. jaina ajayabhAI vaDodarA-23, phona : 2280477 DI-para, sarvodayanagara, grAunDa hasamukhabhAI, lora, pahelI pAMjarApoLa galI, mo. 9925231343 muMbaI-4, phona : 22404717 : pAlItANA : 4. DaoN. kamalezabhAI parIkha mayurabhAI dave bI-4, dhanalakSmI bilDIMga, jJAna bhaMDAra goDIbAra roDa, ghATakopara (vesTa), mahArASTra bhuvana jaina dharmazALAmuMbaI-86. mo. : 9324148140, taLeTI roDa, pAlItANA-36427 9029319530 mo. : 94ra9506303
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ -: zrutabhakti--anumodanA - A pustakano saMpUrNa lAbha eka siddhAMtapremI sagRhastha dvArA prApta karAyo che. - tamArI zrutabhaktinI hArdika anumodanA ane bhaviSyamAM paNa tamo AvI zrutabhakti karatA raho evI maMgala kAmanA li. zrIsamyajJAna pracAraka samiti 67)
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdara samarpaNam... vikramanI 19-20 sadImAM... jainazAsananA AdhArabhUta tattvo bAladIkSA tathA devadravyanI prANanA bhoge paNa jeoe rakSA karI che.... evA devadravyarakSaka-dIkSAyugapravartakasarvajJa siddhAMta saMrakSaka pUjyapAda AcArya deveza zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAnA zAstrasaMpUta karakamaLamAM sAdara samarpaNam... - caraNakiMkara saMyamakIrti vi.
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ - RNa smaraNa : * tapAgacchAdhirAja, pUjyapAda AcArya deveza zrImad vijaya rAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA suvizAla gacchAdhipati, pUjyapAda AcAryadeveza zrImad vijaya mahodayasUrIzvarajI mahArAjA suvizAla gacchAdhipati, pU.A.bha.zrI. vi. puNyapAlasUrIzvarajI mahArAjA * nyAyanipuNa pU.A.bha.zrI. vi. candraguptasUrIzvarajI mahArAjA suvizAlagacchanetA pU.A.bha.zrI. vi. hemabhUSaNasUrIzvarajI mahArAjA paramopakArI, pravacanaprabhAvaka pU.A.bha.zrI.vi. kIrtiyaza sUrIzvarajI mahArAjA * paramopakArI pU.A.bha.zrI.vi. harSavardhanasUrIzvarajI mahArAjA * mamahitaciMtaka, saraLa svabhAvI, vidvarya, paramopakArI pUjya A.bha.zrI.vi. zrI divyakIrtisUrIzvarajI mahArAjA * paramopakArI, vardhamAnataponidhi pUjya gurujI A.bha.zrI.vi. puNyakIrtisUrIzvarajI mahArAjA * vardhamAna taponidhi pUjya munirAjazrI khyAtadarzanavijayajI ma.sA.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA... tapAgacchanA gaganamaMDapamAM Aja sudhImAM aneka vivAdo thayA che. te paikIno eka "tithino vivAda che. hAla e aMge ekadama zAMta vAtAvaraNa che. baMne pakSa potapotAnI rIte zAMtithI ArAdhanA karI rahyA che. chellA keTalAka varSonI jema A vakhate paNa eka cokkasa varga taraphathI judI zailIthI tithino muddo 'mithyAtva eTale... pustakamAM carcavAmAM Avyo che. Ama to e pustakamAM tithinI khoTI ArAdhanA karanArane mithyAtvI kahevAya ke nahIM? A muddAne mukhya banAvyo che. paraMtu TArgeTa 'tithi vivAda" upara ja che. - zrIsaMgha joga nivedana: zrIsaMghajanone khAsa jaNAvavAnuM ke, vartamAnanA zAMta vAtAvaraNamAM eka cokkasa varga taraphathI kAMkarIcALo karavAmAM Avyo che ane tithinA viSayamAM navA navA muddAo-kutarko UbhA karIne zrIsaMghajanone gumarAha karavAnI koziSa karavAmAM AvI che. tethI zAstrIya satya-hakIkato zrIsaMghajano samakSa mUkavAnI amane pharaja paDI che. amane koInA mATe phariyAda paNa nathI ke amAre koInI sAthe vivAda paNa karavo nathI. mAtra zAstrIya satyano avAja dabAI na jAya, e jovAnI amArI pharajanA eka bhAga tarIke ja zrIsaMghajano samakSa zAstrapATho sAthe upasthita thayA chIe. eka vAta khAsa ullekhanIya che ke, tithino vivAda sAmAcArI (AcaraNA) aMgeno vivAda nathI. paraMtu "mi nA tihi." ane "kSa pUrvatithi-" A be zAstravacanonA arthaghaTanano vivAda che. te te parvAdi divasoe karAtI ArAdhanA e AcaraNAno viSaya che. paraMtu ArAdhanA kayA divase karavI ? Ane nakkI karI ApanArA pUrvanirdiSTa zAstrIya niyamonA arthaghaTanamAM pheraphAra karavo e saiddhAMtika vivAdano viSaya che.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ e be zAstravacanono je artha zAstrasApekSa thato hoya, tenAthI ulaTo artha karavAmAM Ave, tyAre ArAdhanAno divasa khoTo pakaDAya che ane ArAdhanAno divasa khoTo pakaDatAM ArAdhanA paNa khoTI thAya che. eTale be zAstrIya niyamonA khoTA arthaghaTanano A vivAda che. tethI tithino vivAda AcaraNAno vivAda nathI paraMtu mAnyatAno vivAda che ane mAnyatA khoTI pakaDavAmAM Ave tyAre mithyAtva, AjJAbhaMga, anavasthA ane virAdhanA, A cAra doSa lAge che, ema pUrvanirdiSTa prathamazAstrIya niyama "mi nA tidi'mAM spaSTa pharamAvela che. jayAre 'mithyAtva eTale" - pustakanA lekhakazrIe A muddAne AcaraNAno jaNAvIne vyavahAra-nizcaya samyatvanA viSayanI bheLaseLa karIne nizithacUrNi ane gurutattva vinizcaya graMthanA AdhAre zAstrIya satyo khatama thaI jAya evA kutarko karyA che. lekhakazrIe kayo pakSa tithi bAbatamAM sAco che, e spaSTa jaNAvIne, pachI potAno abhiprAya ApavAnI jarUra hatI. hakIkata e che ke, bemAMthI eka ja pakSa sAco hoya. satya be tarapha na hoya paraMtu eka tarapha ja hoya. tema chatAM emaNe baMne pakSane khoTA cItaryA che. kAraNa ke, emanA kahevA mujaba baMne pakSa ekabIjAne khoTA kahe che. mATe lekhakazrIe baMne pakSa zuM kahe che e viSayamAM adhakacarI vAto karavAne badale kayA pakSa pAse zAstrIya satya che e jaNAvavAnI jarUra hatI. teo ema karata to cokkasa satyapipAsu jIvone saMtoSa thAta. enA badale bheLaseLa karIne satyane pIMkhI nAMkhavAnuM anucita kArya karyuM che. je AtmArthI jIvo sAthe eka prakArano droha che. bIjI vAta, vartamAnamAM zAstra mujaba karavAmAM na Ave to mithyAtvAdi doSo lAge che. eTaluM ja avasare jaNAvAtuM hoya che. koI koIne mithyAtvI' kahetuM nathI. dazavaikAlikakArazrI evA kaThina
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ zabdaprayogo koInA mATe karavAnI nA ja pADe che ane koIka kyAMka karatuM hoya to e emane mubAraka. emAM samaSTine vacce lAvavAnI kyAM jarUrIyAta hatI! ane evI kvacit banatI ghaTanAne AgaLa karIne baMne pakSa ekabIjAne mithyAtvI kahe che, Avo aghaTita AkSepa baMne pakSa upara lekhakazrIe karavAnI zI jarUra hatI ! A vAta zrIsaMghoe emane pUchavI joIe. ahIM noMdhanIya che ke, zAstrIya muddAonI vicAraNAmAM mAdhyacyabhAva ati jarUrI che. e guNa hoya to ja satya-asatyane sAcI rIte oLakhI zakAya che. mAdhyazmabhAva = svapakSanA rAga ane parapakSanA SathI rahita taTasthabhAva. baMne pakSanI dalIlo-yuktione sAMbhaLatI vakhate A guNa khUba Avazyaka che. paraMtu badhuM ja sAMbhaLI lIdhA pachI jyAre nirNaya karavAno Ave tyAre jema nyAyAdhIza (jaja) bemAMthI eka pakSanI tarapheNamAM spaSTa cUkAdo Ape che, tema kayo pakSa sAco che ane kayo pakSa khoTo che, evo spaSTa cUkAdo ApavAno rahe che ane satyanI tarapheNa karavAnI hoya che ane enI sAthe UbhA rahevAnuM hoya che. ahIM khAsa yAda rAkhavAnuM che ke..A guNano upayoga goLa-khoLa bhego karavA mATe nathI, paraMtu kSIranIranI jema sAcA-khoTAnA bhedane pArakhavA mATe che. mAdhyacyabhAva aMgata rAga-dveSane vacce AvavA deto nathI. tenA kAraNe sAco ja nirNaya thAya che. bIjI vAta, je satyano arthI che te ja mAdhyazmabhAvane pAmI zake che. taduparAMta, "mithyAtva eTale... pustakanA lekhakazrIe pU.haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAnA nAme ghaNo apapracAra karavAno prayatna karyo che - pUjayapAdazrIe yogagraMthomAM je adveSa, tattvAgraha, samanvaya karavo Adi je vAtonuM nirUpaNa karyuM che, tene ekadama khoTA saMdarbhamAM ADakatarI rIte
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ ullekha karyo che. tenAthI tattvanA ajANa loko muMjhavaNamAM mUkAya tema che. tethI tenI paNa samIkSA A pustakamAM karavAmAM AvI che. amArA A pustakamAM lekhakazrIe je je viSayo upasthita karyA che, teno zAstrAdhAre javAba ApavAmAM Apyo che ane AnuSaMgikapaNe mithyAtva-samyakatvanuM svarUpa, tenA prakAro, mithyAtva ane tenA kavipAko aMge graMthakAronA abhiprAyo, gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA ane pU.haribhadrasUrijI mahArAjAnA nAme cAlatA apapracAronI samAlocanA karavAmAM AvI che. tithi aMgenA zAstrApATho (artha sahita), lavAdIcarcAno sAra, tithi aMge mahApuruSono abhiprAya ane suvihita paraMparAnuM svarUpa - A cAra muddAne amArA anya be pustakomAM ['tithi aMge satya ane kutarkonI samAlocanA ane tithinirNaya siddhAMta ke sAmAcArI' - A be pustakamAM] saMgRhita karela che. amane vivAdamAM koI rasa nathI. koInuM ahita karavAnuM amArA saMskAramAM nathI ane koIne khoTI rIte khullA pADI mAnabhaMga karavAnI amArI vRtti nathI. paraMtu ekasarakhA gobelsa apapracAranA kAraNe zAstrIya satya marI na jAya ane AtmArthI jIvo geramArge na doravAya, e mATe na chUTake (be varSanI rAha joyA bAda) A pustakamAM khulAsA karavAnI pharaja paDI che. bAkInI vigato "AmukhamAM ApavAmAM AvI - paramopakArI pU.gurudeva ane pU.gurujInI mahatI kRpA mArA dareka kAryamAM niraMtara pravarte che. - svargastha pUjyapAda gacchanAyakazrIjIonI divyakRpAthI gahana evuM A kArya nirvighna saMpanna thayuM che.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ - vartamAna suvizAla gacchAdhipati pU.A.bha.zrI.vi.puNyapAla sUrIzvarajI mahArAjAnA maMgala AjJA-AzIrvAda prastuta kAryamAM prANa pUravAnuM kAma karela che. teozrIno A mArA upara mahAna upakAra che. - mAro evo koI kSayopazama nathI, paraMtu pUjayonI kRpAnuM ja A phaLa che. - pUjyapAda tapAgacchAdhirAjazrInA sAmrAjyavartI tapasvI, sAdhvIvaryA zrIsunItayazAzrIjI ma.sA.nA suziSyA viduSI, sAdhvIvaryA zrI jJAnadarzitAzrIjI mahArAje pUphazuddhi Adi kAryamAM khUba sahAyatA karI che. temanI niHsvArtha zrutabhaktinI hArdika anumodanA. pUjyonI mahatI kRpA ane sahAyakonI sahAyatAthI nirvine kArya saMpanna thAya che teno AnaMda che. sau ArAdhako A pustakanA mAdhyame zAstrAnusArI paraMparAne jANI ane teno amala karIne Atmazreya sAdhe e ja ekanI eka zubhAbhilASA... li. mu. saMyamakIrtivi. vijaya rAmacaMdrasUri ArAdhanA bhavana surata, gopIpurA = 4 = 4 =
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Amukha mithyAtva eTale..." e pustaka jovA maLyuM. nAma jotAM ema lAgyuM ke, A pustakamAM mithyAtvanuM svarUpa, mithyAtvanA prakAra ane mithyAtvanI bhayaMkaratA varNavI haze ane mithyAtva doSa kyAre lAge ane enAthI kaI rIte bacAya, enA upAya batAvyA haze. paraMtu emAM evuM kazuM ja nathI. je varNana karAyuM che enAthI to bhavyAtmAo jabarajasta gumarAha bane tema che ane satya pIMkhAI jAya evI pUrepUrI zakyatA che. ekadama zAMta evA tithi'nA viSayane chaMcheDIne zrIsaMghomAM kleza Ubho thAya evI sthitinuM nirmANa karyuM che. lekhakazrIno irAdo zuM che e to zAnI jANe. paraMtu AkhI pustaka vAMcatAM pU.mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjAnI 125 gAthAnA stavananI be paMktio yAda AvI jAya che - "kalahakArI kadAgraha bharyA, thApatA ApaNA bola re, jinavacana anyathA dAkhave, Aja to vAjate Dhola re svAmI. 8 keI nijadoSane gopavA, ropavA kei matakaMdare, dharmanI dezanA pAlaTe, satya bhASe nahIM maMda re." svAmI. 9 e pustakamAM... "tithinI ArAdhanA sAcI na kare tene mithyAtva doSa lAge ke nahIM" A mukhya muddAnI carcA che. - lekhakazrIe A mukhya muddAno sIdho javAba Apyo ja nathI. zAstrAdhAre be tithi pakSa sAco che ke ekatithi pakSa sAco che, e javAba paNa lekhakazrIe Apyo nathI. - tithinI satyatA Adi muddAone bAju upara rAkhIne
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ lekhakazrIe...nizIthacUrNi ane gurutattvavinizcaya graMthanA pAThone AgaLa karIne vyavahAra-nizcaya samyakatvanI bheLaseLa karI baMne pakSa mithyAtvamAM beThA che evuM phalita karavAnI koziza karI che. vAstavamAM to lekhakazrIe tithinA viSayamAM zAstrakAro zuM kahe che? ane zAstrakAronI vAtane anusaraNa karavAmAM buddhi-baLa AdinI khAmI naDatI na hovA chatAM enuM anusaraNa karavAmAM na Ave to kayo doSa lAge? te spaSTa zabdomAM jaNAvavAnI jarUra hatI. jo ke, lekhakazrI ane temanA gurudeva tathA temano pakSa pUrve A viSayamAM spaSTa mAnyatA dharAvato hato ane enuM spaSTapaNe pratipAdana karato ja hato. paraMtu chellA keTalAka varSothI koIpaNa kAraNasara mAnyatA badalAyA pachI emanI prarUpaNA badalAI che ane yena kena prakAre zrIsaMghomAM potAnI badalAyelI mAnyatAne vyApaka banAvavAno maraNIyo prayatna cAluM che. mithyAtva eTale..." pustaka paNa eno ja eka bhAga che. tithi - ArAdhanA aMgenI zAstrAjJA nIce mujaba che - udayammi jA tihi sA pamANamiara kiirmaanniio| ANAbhaMgaNavatthA-micchatta-virAhaNaM pAve // 1 // arthaH udayamAM (sUryodaya samaye) je tithi hoya, te tithi pramANa che (arthAt sUryodaya samaye je tithi hoya te ArAdhanA mATe pramANa che.) bIjI karavAthI (arthAta udayatithine choDIne bIjI tithi karavAthI) (1) AjJAbhaMga, (2) anavasthA, (3) mithyAtva ane (4) virAdhanA A cAra doSa lAge che. kSaye pUrvAtithiH kAryA vRddhau kAryA tathottarA / zrIvIramokSakalyANaM kAryaM lokAnugairiha // 2 // artha : tithino kSaya AvatAM (tenI ArAdhanA) pUrvatithimAM ane vRddhi AvatAM (tenI ArAdhanA pahelI choDIne) bIjImAM karavI tathA zrIvIra nirvANa kalyANaka lokadIvALI anusAra karavuM.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ -tithinI zAstrAnusAre ArAdhanA karavAmAM na Ave to AjJAbhaMga, anavasthA, mithyAtva ane virAdhanA A cAra doSa lAge che. - lekhakazrIe potAnA pustakamAM pUrvokta zAstrapAThonI koI vicAraNA karyA vinA zrInizIthacUrNi ane zrIgurutattvavinizcaya : A be graMthonA AdhAre viruddha tithi karatAM lAgatAM mithyAtvAdi doSanA viSayane macaDavAnI koziza karI che. temanA AkhA pustakamAM mukhya be muddA tarI Ave che - (1) jema zAstra mujaba tithi na karavAthI mithyAtvAdi cAra doSa lAge che, tema nizItha cUrNinA pATha anusAre muhapattino upayoga na rAkhavo Adi AcAra viSayaka khAmImAM (zAstra mujaba AcAranuM sevana na karavAmAM paNa) mithyAtvAdi cAra doSo lAge che. tethI vartamAnakALamAM pramAdanI bahulatAne kAraNe AcArapAlanamAM khAmI ja rahe che. tethI tamAma sAdhu-sAdhvI saMsthAne mithyAtvAdi cAra doSo lAge ja che. (2) nizcayanaya mujaba samyakatva sAtame guNasthAnake ja hoya che. tethI chaThThA guNasthAnaka sudhI rahelA sAdhu-sAdhvI nizcayanayathI mithyAtvamAM ja beThelA che. - A be muddA upara lekhakazrIe ghaNI carcA karIne aMte koIpaNa pakSanA sAdhu-sAdhvIne "mithyAtvI na kahevAya, paraMtu badhAne "samakiti ja kahevA joIe - evo aMte sAra kADhyo che. > paraMtu kharI hakIkata to e che ke..ame khoTI tithinI ArAdhanA karIe chIe ane amane mithyAtvAdi doSo lAge che" - A vAstavikatAne chUpAvavAno emAM niSphaLa prayAsa karyo che. lekhakazrIe vyavahAra-nizcaya samyakatvanI bheLaseLa karIne AkhA viSayane guMcavI nAMkhyo che - sauthI prathama to tithinA viSayamAM je vivAda che, te mAnyatAno che
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 ke AcaraNAno che? e spaSTa karavAnI jarUra hatI. "kSaye pUrvAtithi..." zlokanA arthaghaTanamAM mAnyatAbheda e mukhya muddo che ane mAnyatAbhedanA kAraNe ja AcaraNAmAM bheda Avyo che. baMne pakSa eno alaga-alaga artha kare che, tethI mAnyatAbheda Ubho thayo che ane mAnyatAbhedanA kAraNe ja AcaraNAmAM bheda thayo che. AvI avasthAmAM "kSaye pUrvA...." A zAstrapAThano sAco artha batAvavAnI jarUra hatI ane e zAstrapAThano khoTo artha karIne je AcaraNA thAya te khoTI rIte thAya che ane khoTI rIte thayelI AcaraNAthI mithyAtvAdi cAra doSo lAge che, ema spaSTa jaNAvavAnI jarUra hatI. paNa evuM kazuM ja thayuM nathI. - ahIM eka vAta yAda rAkhavAnI jarUra che ke, jyAM mAnyatA ane AcaraNA baMne khoTI hoya, tyAM mithyAtvAdi cAreya doSo lAge che. ane jyAM mAnyatA sAcI hoya, paraMtu buddhi-baLa AdinI khAmInA kAraNe ke pramAdanA kAraNe ke abhiyogAdinA kAraNe AcaraNA zAstra mujaba na hoya, to tenAthI mithyAtvAdi doSo lAgatA nathI. jema ke, muhapattino upayoga rAkhIne ja bolavuM joIe evI pAkkI mAnyatA hoya, paraMtu pramAdAdinA kAraNe muhapattino upayoga na raheto hoya, tyAre AcaraNA khoTI hovA chatAM mAnyatA sAcI che, tethI mithyAtvAdi doSo lAgatA nathI. tathA muhapattino upayoga rAkhavAnI jarUra nathI, AvuM mAnato hoya ane muhapattino upayoga na raheto hoya, tyAre mAnyatA ane AcaraNA baMne khoTA hovAthI mithyAtvAdi doSo lAge ja che. taduparAMta, lekhakazrIe vyavahAra ane nizcayanayanI mAnyatAne spaSTa karyA vinA je rajUAto karI che te paNa ekadama asaMgata che. vyavahAra ane nizcayanayanA samyaktvanA viSayane bheLaseLa karI nAMkhyo che. - vyavahAranA prathama guNasthAnake mithyAtva mAne che, cothA guNasthAnakathI samyakatva mAne che. nizcayanaya samyaktvane bhAvacAritrasvarUpa ja mAnato hovAthI tenA mate samyakatva sAtame guNasthAnake
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 ja hoya che. >> ahIM ullekhanIya che ke....zAstrAkAra maharSioe saMsAravRddhinA kAraNa tarIke je "mithyAtvanI rajUAta karI che, te prathama guNasthAnakanA (vyavahAra) mithyAtvane AzrayIne karI che, nahIM ke chaThThA guNasthAnaka sudhI hAjara rahetA nizcayanA mithyAtvane AzrayIne. zAstrakAroe zAstrabAhya pariNAmathI, AjJAbAhya kriyAthI, zAstrAjJAnA anAdarathI, usUtra prarUpaNAthI ane mithyA abhiniveza AdithI mithyAtva doSa lAge che, ema jaNAvyuM che. *zAstra mujaba AcaraNA AdaranArA jamAlijIno saMsAra vadhyo che, temAM kAraNa mithyA abhiniveza ane mithyAtvano che. mahAnizItha sUtramAM kahyuM che ke, usUtra prarUpaNAthI sAvaghAcAryano anaMtasaMsAra thayo che. ahIM noMdhanIya che ke, jyAre jyAre "mithyAtva' bolAya che, tyAre prathama guNasthAnakanuM mithyAtva ja smRtipathamAM Ave che. nahIM ke nizcayanuM mithyAtva ane tethI pU.mahopAdhyAyazrIjI 125 gAthAnA stavanamAM kahe che ke - "jAtiaMdhano re doSa na Akaro, je navi dekhe re artha, mithyASTi re tehathI Akaro, mAne artha anartha. 14" - jAtithI aMdha athaDAya-kuTAya emAM eno je doSa che, te doSa Akaro nathI. kAraNa ke, te sAme rahelI vastune joto ja nathI. paraMtu mithyASTino doSa Akaro che. kAraNa ke...tene sAme rahelI vastu dekhAtI hovA chatAM e ene judI rIte jue che. arthAtu je padArtha jevo che, tevo tene mAnato nathI, paraMtu alaga svarUpe mAne che. AthI teno doSa Akaro che. - mithyAtvI heyane upAdeyarUpe ane upAdeyane heyarUpe tathA unmArgane sanmArgarUpe ane sanmArgane unmArgarUpe mAnavAnI bhUla kare che. eTaluM ja nahIM. te unmArgane sanmArgarUpe prarUpavAnI bhUla paNa kare che.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 lekhakazrIe binajarUrI khUba bhramaNAo phelAvIne bhavyAtmAone gumarAha karyA che. tethI temanI vAtonI samIkSA karavAnI AvazyakatA UbhI thaI che. zAstrIya padArthono bodha jemano ocho che, temane saraLatAthI badhA viSayo samajAya e mATe mithyAtva-mithyAtvI, vyavahAra-nizcaya samyakatva vagere muddAone ahIM vistArathI vicAravA che. jeno krama nIce mujaba che. - mithyAtvanuM svarUpa ane tenA prakAra - mithyAtva-mithyAtvI aMge zAstrakAronA abhiprAyo - samyakatvanuM svarUpa ane vyavahAra-nizcayathI samyakatvanuM svarUpa - satya eka tarapha ja hoya - "gurutattva vinizcaya' Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA - aSa aMge parizIlana - virodha e ekAMte sAdhanAno virodhAbhAsa che ke satyano rakSaka paNa - saMgharSa kyAM ane samanvaya kyAM? - matAgraha ane tattvAgrahano viveka - zrIpataMjali RSi vagerene "mahAmuni' kema kahyA ? = muddo tithino nathI chatAM kahevAya to tithino ja. tithi aMgenA zAstrapATho, sAcA jItavyavahAranA lakSaNo, lavAdI carcAno sAra ane pUrvanA pU. mahApuruSonA abhiprAyo amArA pUrvanirdiSTa be pustakomAM ApavAmAM Avela che. = x = x =
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMdarbhagraMthonI yAdI 1. anaMtanAtha prabhunuM stavana 2. AcArAMga sUtra 3. uttarAdhyayanasUtra niryukti 4. upadezamALA 5. upadeza rahasya 6. upamiti bhavaprapaMcA kathA 7. gacchAcAra prayatno 8. gurutattva vinizcaya 9. 125 gAthAnuM stavana 10. 150 gAthAnuM stavana 11. 350 gAthAnuM stavana 12. caityavaMdana mahAbhASya 13. jItakalpabhASya 14. jIvAbhigama sUtra 15. jJAnasAra-jJAnamaMjarI 16. tattvataraMgiNI 17. darzanazuddhiprakaraNa 18. dazavaikAlikasUtra 19. dharmaparIkSA 20. dharmasaMgraha 21. navapadaprakaraNa 22. navatattvaprakaraNa 23. nizitha cUrNi 24. paMcavastuka 25. bRhatkalpasUtra bhASya 26. bhaktaparajJA graMtha 27. bhagavatIsUtra (TIkA) 28. mahAnizIthasUtra 29. mArga batrIsI pApasthAnaka sajajhAya 31. yogadRSTi samuccaya 32. yogabiMdu 33. yogavizikA 34. yogazAstra 35. lokaprakAza 36. vizeSAvazyaka bhASya 37. viMzitiviMzikA 38. vItarAga stotra 39. vRMdAravRtti 40. SoDazakaprakaraNa 41. zrAddhavidhi 42. samyakatvastavaprakaraNa 43. samyakta rahasya prakaraNa 44. sAdhumaryAdApaTTaka 45. siddhacakramAsika 46. senapraznottarANI 47. saMbodha saptati 48. sthAnAMga sUtra 49. hitopadeza mAlA 50. hIrapraznottarANi = x = x =
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 viSayAnukrama krama viSaya prastAvanA... Amukha prakaraNa - 1 : mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa bhUmikA: - mithyAtvanuM svarUpa = mithyAtvanA vividha prakAra - mithyAtvanA pAMca prakAra : (1) Abhigrahika mithyAtva (2) anAbhigrahika mithyAtva (3) Abhinivezika mithyAtva (4) sAMzayika mithyAtva (5) anAbhoga mithyAtva * vizeSa khulAso : - - mithyAtvanA cha prakAra :(1) laukika devaviSayaka mithyAtva :(2) laukika guruviSayaka mithyAtva:(3) lokottara devaviSayaka mithyAtva :(4) lokottara guruviSayaka mithyAtva :(5) laukika parvagata mithyAtva:- . (6) lokottara parvagata mithyAtva:= mithyAtvanA cAra prakAra ka mithyAtvanI bhayaMkaratA * mithyAtva parama roga che :0 mithyAtva parama aMdhakAra che : mithyAtva parama zatru che - mithyAtva parama viSa che : mithyAtva aneka janmo bagADe che: & R & R & dha dha dha dha dha ha ha ha 2 8 8 1 1 0 0 0 | - | Ta aa 13 15 18 18 1
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 37 42 43 25 w w w v w 69 ka A rIte mithyAtva... prakaraNa - 2 H mithyAtva Adi aMge graMthakAronA abhiprAyo = graMthakAronA abhiprAyano sArAMza prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro * samyakatvanuM svarUpa: * samyagdarzananI anivAryatA = samyakatvanA be prakAraH- vyavahAra-nizcaya samyakta 44 ka samakitinA abhigama vagere kevA hoya? = mithyAtvI tarIkeno vyavahAra kayA prakAranA mithyAtvathI thAya? = mithyAtva pratyayika karmabaMdha kyAre thAya? ka kayA mithyAtvathI akuzala anubaMdhonuM sarjana thAya che. = mithyAtva doSa kyAre lAge che? kayA prakAranA mithyAtvanI bhayaMkaratA che? - darzanabhraSTa jIvano mokSa thato nathI - mithyAtvanA udayamAM kayA doSonI bhUmikA che? koIne mithyAtvI kahI zakAya ke nahIM? 70 == jIvano saMsAra kyAre vadhe? = bhedaratnatrayI ane abhedatrayI prakaraNa - 4H satya eka tarapha ja hoya ka tithi aMge sAcuM koNa? prakaraNa - 3H gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA 87 - vizuddhi-karmabaMdha-yathApravRttikaraNa : naizcayika samyatvaH = agatyanI vAta: 84 = prastuta carcAno sArAMza... prakaraNa - 6 : pU.haribhadrasUrijI ma.nA nAme cAlatA apapracAronI. 118 (1) "adveSa' aMge parizIlana 119 (2) saMgharSa kyAre ane samanvaya kyAre ? 12 2 >> 75 9 9O 11 2.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 24 126 1 29 130 13) 131 131 132 133 133 134 (3) pataMjali Adi munione "mahAmuni' kahyA. (4) matAgraha nahIM, tattvAgraha rAkhavo pariziSTa - 1 : abhinivezanI bhayaMkaratA ka abhinivezanI bhayaMkaratA :- guruno upadeza niSphaLa jAya che? > kadAgraha guNavikAsane roke che :- abhiniveza parASTine Avare che :- abhiniveza badhAne asAra kare che - - abhiniveza cAritrathI patita kare che - abhiniveza saMsAramAM bhaTakAve che : - sadAgraha ane mithyA Agraha vacceno taphAvata - abhiniveza nAza kaI rIte pAme? - abhinivezathI ja unmArga prakAzana - abhinivezathI ja utsutra prarUpaNA - rohagupta muninuM dRSTAMtaH pariziSTa - 2 : usUtrathI dUra raho - utsutra prarUpaNA viSa che : 2 sasUtra-utsutra prarUpaNAnuM svarUpa > usUtra prarUpaNAthI anaMta saMsAra kema? sAvadyAcAryanuM daSTAMta = zrAvakoe paNa takedArI rAkhavI jarUrI che pariziSTa - 3H azubha anubaMdhonI bhayaMkaratA 134 135 135 136 145 145 147 147. 149 1pa6 159
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1H mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa - bhUmikA : jainazAsanamAM "mithyAtva' zabdano prayoga aneka sthaLe thato jovA maLe che. paraMtu tenA svarUpane, tenI bhayaMkaratAne ane tenA prakArone ghaNo moTo varga prAyaH jANato nathI. keTalIkavAra A bhayaMkara doSane khUba haLavAzathI levAto hoya evuM paNa jovA maLe che. AtmArthI jIvo paNa jANatAM-ajANatAM A doSa pratye short corner (sAnukULa valaNa) dharAvatA jovA maLe che tyAre khUba ciMtA thAya che. dIrghakAlIna duSkara cAritranA sevanane paNa niSphaLa banAvanArA ane anaMta saMsAranA niyAmaka evA A doSane haLavAzathI levA jevo nathI. - sarva karmono kSaya thavAthI AtmAnuM AtmAmAM avasthAna thavuM (AtmAnuM AtmAnA vizuddha paryAyomAM pariNamana thavuM) tene mokSa kahevAya che. - karmanA udayathI (vazathI) cAre gatimAM vividha zarIrone dhAraNa karI indriyo dvArA parapadArthomAMthI (viSayasukhomAMthI) sukha meLavavA prayatna karavo tene saMsAra kahevAya che. AtmAnuM AtmAnA rAgAdi azuddha paryAyomAM pariNamana thavuM tene saMsAra kahevAya che. - mokSa anaMtasukharUpa che ane saMsAra anaMta duHkharUpa che. - mokSa e AtmAnuM potAnuM svarUpa che. saMsAra e karmanI dena che. saMsAranuM cAlakabaLa karma che ane karmanI tAkAta mithyAtva-aviratikaSAya-yoga-pramAda che. temAM mithyAtva atyaMta malina pariNAma che. anaMtaguNanA svAmI evA AtmAne mithyASTipaNAmAM rAkhIne ajJAnaaviveka-azraddhA-Asaktio Adi malina tattvomAM rAcatA rAkhIne anaMtI viDaMbaNAo ApavAmAM mukhya bhUmikA mithyAtvanI ja che.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa - AvuM mithyAtva jyAM sudhI gADha hoya che, tyAM sudhI mokSamArganI sAdhanAno prAraMbha thaI zakato nathI ane mithyAtvanA nAza ane samyagdarzananI prApti vinA dharmasAdhanA "bhAva" svarUpa banatI nathI ane e vinA sakAma nirjarA dvArA AtmazuddhinuM kAraNa banatI nathI. - 'mithyAtva' e darzanamohanIya karmano audayikabhAva che ane samyakatva' e darzanamohanIya karmano "kSayopazamabhAva' che. audayikabhAva e virAdhakabhAva che ane kSayopazamabhAva e ArAdhakabhAva che. virAdhakabhAvanA saMzleSathI ArAdhanA virAdhanArUpa bane che ane ArAdhakabhAvanA saMmilanathI ArAdhanA zuddha bane che - pariNAmalakSI bane che. - AthI zuddha ArAdhanA pAmavA mATe mithyAtva (audAyikabhAva)no nAza karavo ane samyaktva (kSayopazamabhAva)ne prApta karavuM Avazyaka che. ahIM ApaNe tenA svarUpAdi aMge vicAraNA karavI che - - mithyAtvanuM svarUpa : mithyAtvaM jinapraNItatattvaviparItazraddhAnalakSaNam / artha : zrIjinezvara paramAtmoe prarUpelA tattvothI viparIta zraddhA hovI tene mithyAtva kahevAya che. mithyAtva AtmAno ja pariNAma che. mithyAtva (darzana) mohanIya 1. karmo ATha cheH (1) jJAnAvaraNIyakarma, (2) darzanAvaraNIyakarma, (3) mohanIyakarma, (4) aMtarAyakarma, (5) AyuSyakarma, (6) gotrakarma, (7) nAmakarma ane (8) vedanIyakarma. AmAMthI prathamanA cAra ghAtakarmo che. pachInA cAra aghAtI karmo che. mohanIyakarmanA be prakAra che. eka, darzana mohanIya ane bIjuM, cAritrA mohanIya. AThe karmanA kSayathI AtmAnA anaMtajJAna,
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1H mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa karmanA udayathI pravartato e malina (jIvAdi tattvonI azraddhA svarUpa) pariNAma che. tenAthI AtmAno samyagdarzana (jIvAdi tattvonI zraddhA svarUpa) vizuddha pariNAma dabAI jAya che. AtmAno mULabhUta svabhAva to jagatavartI padArtho jevA svarUpe rahelA che tevA svarUpe jovA-jANavAno che ane e kArya karavA chatAM paNa svasvarUpamAM ja ramaNatA karavAno eno svabhAva che. karmanA kAraNe AtmAno A mULabhUta svabhAva chInavAI gayo che. te karmomAM ATha paikInuM mithyAtva mohanIyakarma khUba khataranAka che. enA udayamAM jIva jagatanA padArthone khoTI rIte jovAnuM - mUlavavAnuM kAma kare che. eTale mithyAtva = mithyAdarzana = jagatanuM viparIta darzana. je padArtha jevA svarUpe rahelo che, te padArthano tenAthI viparIta svarUpe jovA - saddavAnuM kAma mithyAtva karAve che. TUMkamAM heyane upAdeyarUpe ane upAdeyane heyarUpe saMvedavAnuM kAma mithyAtva karAve che. taduparAMta, unmArgane sanmArgarUpe ane sanmArgane unmArgarUpe saddavAnuM kArya paNa mithyAtvanA kAraNe thAya che. (heya = choDavA yogya. AtmA mATe ahitakArI tattvone heya kahevAya che. viSaya-kaSAya-unmArga Adi tattvo heya che.) upAdeya = svIkAravA-AdaravA yogya. AtmA mATe hitakArI tattvone upAdeya kahevAya che. saMyama-niSkaSAyatA-sanmArga Adi tattvo upAdeya che.) je mArgathI saMsArano nAza thAya ane mokSanI prApti thAya tene anaMtadarzana, kSAyikasabhyatva-anaMtacAritra, anaMtavIrya, akSayasthiti, agurulaghu, arUpIpaNuM ane avyAbAdhapaNuM A guNo pragaTe che.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa sanmArga kahevAya che ane jenAthI saMsAranI vRddhi thAya ane mokSa dUra thAya tene unmArga kahevAya che. mArga batrIsImAM kahyuM che ke - zAstra (jinavacana) ane suvihita paraMparA (jItavyavahAra) : A be sanmArga che ane jinavacanathI viparIta (ajinanuM vacana) ane avihita paraMparA, A be unmArga che. mithyAtva sanmArganuM sAcuM darzana karavA detuM nathI ane unmArganI prIti karAve che. kadAca mithyAtvanI hAjarImAM sanmArga maLI gayo hoya to paNa temAM enI sanmArgarUpe prIti hotI nathI ane unmArga pratye aNagamo paNa hoto nathI. sanmArganI sAcI prIti ane unmArganA aNagamA vinA mokSamArgano prAraMbha thato nathI. - AtmAnA mukhya traNa pariNAma che. (1) padArthone jANavAno (jJAna), (2) saduhavAno (e e ja pramANe che - evI saddataNA karavAno (samyagdarzana) ane (3) jJAna-zraddhA mujaba ramaNatA = pariNamana karavAno (cAritra). mithyAtva A traNeya pariNAmone zuddha banavA deto nathI. - A mithyAtva khUba bhayaMkara doSa che. te badhuM ja sthaLe viparItatAvisaMvAda Ubho karavAnuM kAma karAve che. A mithyAtva...atattvamAM ke tattvAbhAsamAM tattvabuddhi karAve che. duHkhanA kAraNomAM sukhabuddhi karAve che ane sukhanA kAraNomAM duHkhabuddhi karAve che...heyamAM upAdeyabuddhi ane upAdeyamAM heyabuddhi karAve che...adevamAM devapaNAnI buddhi, agurumAM gurupaNAnI buddhi ane adharmamAM dharmapaNAnI buddhi karAve che...adharmamAM dharmasaMjJA karAve che... 1. adeve devabuddhiryA gurudhIragurau ca yA / adharme dharmabuddhizca, mithyAtvaM tadviparyayAt Ara-rA yogazAstra)
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1 : mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa dharmamAM adharmasaMjJA karAve che...unmArgamAM mArgasaMjJA karAve che. mArgamAM unmArgasaMjJA karAve che. ajIvamAM jIvasaMjJA ane jIvamAM ajIva saMjJA karAve che...asAdhumAM sAdhusaMjJA ane sAdhumAM asAdhusaMjJA karAve che... - mithyAtvavividha prakAranA nayomAMthI koI ekAda nayane athavA to koI eka nayanA eka aMzane ekAMte pakaDAve che ane anya nayo ke eka nayanA anya aMzono apalApa karAve che. - mithyAtva.zrIjinezvara paramAtmAnA trikAlAbAdhita vacanomAM e satya haze ke nahIM? - temAM prarUpita padArtho sAcA haze ke kAlpanika haze ! evI zaMkA karAve che? - mithyAtva...sudevAdi ane kudevAdine tathA sudarzana ane kudarzanane eka samAnazraddhAthI jovaDAvAnuM kAma paNa kare che. TUMkamAM e tattva-atattvanA vivekane Avare che. - mithyAtva...kutarkono pakSapAta karAvIne ane vitaMDAvAdano Azaro levaDAvIne vyagrAhita banAve che. satya-asatyano nirNaya karavA detuM nathI. pakaDelA asatya pratye vyakjhAhita rAkhe che. - mithyAtva-unmArganI, mithyAdharmanI, kudevAdinI, mithyAdarzana ane apasiddhAMtonI rUci karAve che. - mithyAtva..AtmA mATe taddana pratikULa evA pApo-adharmodoSo-bhogo Adi upara rUci karAve che ane dharma-guNa-saMyama-mokSa Adi upara arUci karAve che. - mithyAtva.mithyAdharmone ja zaraNarUpa manAvaDAvAnuM kAma kare che. - mithyAtva...buddhimAM matibheda Ubho kare che. tenA kAraNe zrIjinezvara paramAtmAnA vacanane kyAM to mULathI svIkArAtuM nathI athavA to khoTI rIte grahaNa kare che.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa mithyAtvanA vividha prakAra ahIM alaga-alaga graMthonA AdhAre mithyAtvanA prakAro joIzuM. tenAthI mithyAtvanA svarUpanuM vizeSathI spaSTIkaraNa thaze. - mithyAtvanA pAMca prakAra:mithyAtvanA pAMca prakAra jaNAvatAM paMcavastuka graMthamAM kahyuM che ke, "abhiggahiamaNabhiggahaM ca taha abhinivesiaM ceva / saMsaTTayamaUTmo, micchatta paMrA paDyuM 8ddAo - (1) Abhigrahika, (2) anAbhigrahika, (3) Abhinivezika, (4) sAMzayika ane (5) anAbhoga : A pAMca prakAranAM mithyAtva che. have dareka mithyAtvanuM svarUpa kramazaH joIzuM - (1) Abhigrahika mithyAtva : jene vastunA vAstavika svarUpanuM jJAna nathI, evo ajJAnI jIva pote svIkArelA padArtho-mato pratye evI zraddhA dharAve che ke, pote svIkArelA padArthothI ulaTI vAtane te samajI zake ja nahIM, ene Abhigrahika mithyAtva kahevAya che. je jaina kahevAto hoya to paNa potAnA kulAcArathI AgamaparIkSAne bAdhita kare (arthAtu AgamamAM nirdiSTa karelI AcAra saMhitAne ane siddhAMtone bAdhita kare) che, to te paNa Abhigrahika mithyASTi jIva che. kAraNa ke, samyagdaSTi jIva aparIkSita vastuno (viSaya-AcArasiddhAMtano) pakSapAtI hoto nathI. 1. tatra Abhigrahikam - anaaklittttvsyaaprjnyaapniiytaapryojksvarupacupa tAryazraddhAnam (dharmaparIkSA, zloka-8nI TIkA) vastu nAnA jaino'pi svakulAcAreNaivAgamaparIkSAM bAdhate tasyAbhigrAhikatvameva, samyagdRzo'parIkSitapakSapAtitvAyogAt //
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1 : mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa taduparAMta, kumatano - mithyAmatano tathA kulanI paraMparAthI prApta thayelAM sAcA athavA mithyAdharmano mAtra kula paraMparAne kAraNe jemane pakSapAta hoya che, evA jIvomAM Abhigrahika mithyAtva raheluM che. Abhigrahika mithyAdaSTi jIva pote jenA upara zraddhA dharAve che, tenI parIkSA karavA taiyAra thato nathI. te tattva asatya hovA chatAM tene ja pakaDI rAkhe che ane anyanA tattvane samajavA taiyAra thato nathI. ahIM ullekhanIya che ke, Abhigrahika mithyASTi jIvonA be prakAra paDe che. mithyAmata ja sAco lAge che - asatya ja sAruM lAge che, te Abhigrahika mithyAtvI jIvo che ane jinamata sAco lAge che, paraMtu te sAco che mATe nahIM paraMtu kulaparaMparAthI maLyo che mATe, to AvuM mAnanArA paNa Abhigrahika mithyAtvI che. (2) anAbhigrahika mithyAtva: "sarve devo sArA che - vaMdanIya che, sarve darzano sArA-sAcA che, sarve guruo ArAdhya che" - AvA prakAranI mAnyatA dharAvatA ajJAnI jIvonuM mithyAtva anAbhigrahika mithyAtva che. taduparAMta, "sarva darzana (dharmo) sArA che athavA (eka ja pakSamAM) zvetAMbaro ane digaMbaro vagere sArA che." AvI mAnyatA hovI, e anAbhigrahika mithyAtva che. 1. anAbhigrahikaM prAkRtajanAnAm, sarve devA vandyA na nindanIyA, evaM sarve guravaH, sarve dharmA itItyAdyanekavidham / (dharmasaMgrahaH) anAbhigrahika kiJcit - sarvadarzanaviSayam - yathA 'sarvANi darzanAni zobhanAni' iti kiJcid-dezaviSayam - yathA 'sarva eva zvetAmbaradigambarAdipakSAH zobhanA: ityAdi / (dharmaparIkSA zlo-10, TIkA) svaparAbhyupagatArthayoravizeSeNa zraddhAnamanAbhigrahikam - yathA "sarvANi darzanAni zobhanAni iti prajJAvatAM muthanowAnAm !" (dharmaparIkSA-8,TIkA)
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa vaLI, tattva ane atattvano jyAM viveka nathI, sAcuM zuM ane khoTuM zuM? e jANavAnI-vicAravAnI jyAM ciMtA nathI, tattvane mAnavAmAM paNa vAMdho nathI ane atattvane mAnavAmAM paNa harakata nathI, sarvadharma samAnatAnI bhAvanAo jenAmAM rame che, tevA jIvomAM anAbhigrahika mithyAtva raheluM che. Abhigrahika mithyAtvamAM pote mAnelA tattvone sAcA mAnavAno Agraha hoya che ane anyanA tattvone khoTA pADavAno irAdo hoya che. jyAre anAbhigrahika mithyAtvamAM bIjAne khoTA pADavAno Agraha nathI. paraMtu ajJAnanA kAraNe tamAma devo, dharmo, guruo sAcA mAnavAnI mAnyatA hoya che. (3) Abhinivezika mithyAtva: satya tattvane jANavA chatAM paNa kadAgrahane vaza banI teno svIkAra na karavo te Abhinivezika mithyAtva che. ekavAra samyakatva pAmIne yathArtha tattvane jANyA pachI koIkavAra zAstrathI viruddha vAta pakaDAI jAya ane te pakaDAI gayA pachI tene abhimAna ane kadAgrahavaza choDe ja nahIM, te jIvane Abhinivezika mithyAtva che. dharmasaMgraha graMthamAM zrI goSThAmAThilajInuM udAharaNa A mithyAtvamAM ApyuM che. zrIgoSThAmAhilajI AtmA sAthe karmano baMdha kaI rIte thAya che? te viSayamAM vAcanA daramyAna prabhuvacanathI anyathA prarUpaNA kare che. AtmA ane karmano saMbaMdha pANI ane dUdhanI jema athavA agni 1. AbhinivezikaM jAnato'pi yathAvasthitaM durbhiniveshviplaaviSayo nakAmAdinA rivA (dharmasaMgraha) viduSoDA varasavAdimAva<
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1 : mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa ane lokhaMDanI jema ekameka thavA svarUpa che, evuM prabhue pharamAvyuM che. zrIgoSThAmAThilajI enA karatAM alaga rIte batAve che. kaMcukI ane zarIra vaccenA saMbaMdha jevo saMbaMdha AtmA ane karma vacce che ema teoe prarUpaNA karI hatI. bahuzruto temane temanI mAnyatA yathArtha nathI ema jaNAve che, chatAM paNa zrI goSThAmAhilajI pahelAM to ghaNI dalIlo kare che, paraMtu pachIthI sAcI vAta jANavA chatAM paNa potAnI khoTI vAta pakaDI rAkhe che. khoTI mAnyatAno abhiniveza pedA thAya che ane e prabhAva Abhinivezika mithyAtvano hato. A mithyAtva samyagdarzana pAmyA pachI tenAthI patita thanArane hoya che. svamata-utsutrano Agraha pedA thatAM A mithyAtva Ave che. ahIM ullekhanIya che ke, A mithyAtvanA udayamAM ahaMkAra ane ahaMkAra garbhita kadAgraha kAma karI jAya che. ekavAra usUtra bolavAnI bhUla thaI gayA pachI ahaMkAra e utsutra vacanane pAchuM vALavAnI nA pADe che. tenA kAraNe utsutrano Agraha pedA thAya che ane utsutrane sAcuM TheravavAno prayatna paNa thAya che. e vakhate vyakti jANe paNa che ke huM khoTo chuM, chatAM paNa ahaMkAra pratiSThAhAnino bhaya batAvIne asatyathI pAchA pharavA deto nathI. ahaMkAra samajAve che ke, tArA hAthe boleluM pAchuM vALIza to tArI pratiSThAne hAni thaze, tArI vidvattA jokhamamAM mUkAze, tAro bhaktavarga tArAthI vimukha banI jaze vagere vagere...enA yoge jIva usUtrane pakaDI rAkhe che ane enuM samarthana karI mahApApa bAMdhe che. pote paNa saMsAramAM DUbe che ane bIjA lokone paNa DUbADe che. vaLI, dharmaparIkSAmAM kahyuM che ke, A mithyAtvane vaza banelo jIva vidvAna hoya che ane jinavacanane yathAvasthitapaNe jANato paNa hoya che, chatAM paNa vItarAga prarUpita zAstrArthane potAnA kadAgrahavaza bAdhita kare che ane zAstranirapekSa mAnyatAmAM gADha zraddhA karanAro bane che.
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa (4) sAMzayika mithyAtva: zrIjinezvara paramAtmAnA vacano prAmANika haze ke nahIM ? zrIjinezvaroe batAvelAM zAstro ane emAM varNavAyelAM tattvo sAcA haze ke nahIM ? - Avo prabhuvacananA prAmANyanA saMzayathI prayukta zAstranA padArthono gADha saMzaya thAya, tene sAMzayika mithyAtva kahevAya che. vaLI, kayA deva-guru-dharma sAcA haze? ane kyA khoTA haze ! e viSayamAM paNa atyaMta avaDhavavALI sthiti hovI te sAMzayika mithyAtva che. ahIM ullekhanIya che ke, zAstranA adhyayana vakhate sUkSma padArthone vize saMzaya thAya eTalA mAtrathI sAMzayika mithyAtva che ema na samajavuM. kAraNa ke, e saMzaya to "zrIjinezvare je kahyuM che, te sAcuM che - zaMkA vinAnuM che" AvA nizcayathI nivartanIya che. AthI je saMzaya gADha che ane tethI anivartinIya (nivRtta na thAya tevo) hoya, te sAMzayika mithyAtva che. (5) anAbhoga mithyAtvara: A mithyAtva vicArazUnya ekendriya, vikasendriya, samUchima vagere jIvone ane vizeSajJAnathI rahita mugdhajIvone hoya che. dharmaparIkSA 1. sazayi deva-guru-dharmeSyamaco veti saMzayAnI mavati | (dharmasaMgraha) mAvadaranAmA saMzayaprayu: zAstrArthasaMzaya: sazayikam (dharmaparIkSA zloka-Ta/TIkA) 2. nAma ziva vivArazUnyaaikriyA vizeSajJAnavilanI bhavati / idamapi sarvAMzaviSayAvyaktabodhasvarupaM vivkssitkinycidNshaavyavothasvarupa vecanekavidhaKI (dharmasaMgraha) sAkSAtparamparA 2 tattvApratipattiranAbhogam / yathaikendriyAdInAM tattvAtattvanavadhyavasAyavatAM munnovAnAM vA (dharmaparIkSA, zlo-8 TIkA)
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1 : mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa graMthamAM kahyuM che ke, sAkSAt ke paraMparAe tattvano asvIkAra karavo, te anAbhoga mithyAtva che. ekendriyAdi jIvo ane tattva-atattvanA adhyavasAya vinAnA mugdhajIvone A mithyAtva hoya che. * vizeSa khulAso: pUrvokta pAMca prakAranAM mithyAtvamAM kayA mithyAtvo vadhAre kharAba che ane kayA ochA kharAba che, eno khulAso karatAM dharmasaMgraha graMthamAM kahyuM che te pAMca paikInA Abhigrahika ane Abhinivezika mithyAtva moTA che - khUba kharAba che. kAraNa ke, viparyAsa svarUpa che. Abhigrahika mithyAtvamAM satya tattvane jANIne svIkAravAnI taiyArI nathI ane potAnA matano Agraha che. Abhinivezika mithyAtvamAM satya tattvane jANavA chatAM potAnI mAnyatAno eTalo badho Agraha che ke, te satyano svIkAra ane asatyano tyAga karI zakato nathI. taduparAMta, Abhinivezika mithyAtvavALo jIva potAnuM tattva asatya hovA chatAM ene satya tarIke prasthApita karavAno prayatna kare che. tethI A baMne mithyAtva viparyAsa svarUpa hovAthI sAnubaMdha phalezanA kAraNa bane che. 1. eteSu madhye AbhigrAhikA''bhinivezike guruke, viparyAsarupatvena sAnubandhaklezamUlatvAt / zeSANi trINi (na) viparItAvadhAraNarupaviparyAsavyAvRttatvena teSAM krUrAnubandhaphalakatvAbhAvAt / taduktaM copadezapadeeso a etthA guruo, NANajjhavasAyasaMsayA evaM / jamhA asappavittI, so azvatthaUsthipanA II (35. 5. / TI-228) 3wtArA'stprvRttihetutven eSa viparyAso'tra garIyAn doSaH / na tvanadhyavasAyasaMzayAvevambhUtAtattvAbhinivezAbhAvAt tayoH suprtiikaartvenaatyntaanrthsmpaadRtvImAvAhityaMtatirtha: (dharmasaMgraha)
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa jyAre anAbhigrahika, sAMzayika ane anAbhoga mithyAtvamAM je viparIta avadhAraNa rUpa viparyAsa pedA thayo che, te yogya prayatno dvArA nivartanIya (dUra thAya tevo) hovAnA kAraNe te traNa mithyAtva krUra anubaMdhanA phaLavALAM hotAM nathI. - mithyAtvanA anyazailIthI cha prakAra paNa batAvyA che te nIce mujaba che - 2 mithyAtvanA cha prakAra : pUjyapAda mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjAe "mithyAtva pApa sthAnaka" sakjhAyamAM mithyAtvanA cha prakAra nIce mujaba jaNAvyA che. loka lokottara bheda e Savidha, deva guru vaLI parvajI, saMgati-tihAM laukika traNa Adara, karatAM prathama te garva che, lokottara deva mAne niyANe, guru je lakSaNa hINA jI, parvaniSTha iha lokane kAje, mAne gurupada-lInA jI." (5) (1) laukika devaviSayaka mithyAtva: harihara, brahmA, viSNu Adi laukika devone praNAmAdi karavA, pUjAdi karavA ke temanA maMdira AdimAM javuM, te laukika devaviSayaka mithyAtva che. (2) laukika guruviSayaka mithyAtva: parivrAjaka, saMnyAsI, tApasa Adi laukika guruone praNAmAdi karavA, pUjAdi karavA ke temanI kathAnuM zravaNa karavuM, te laukika guruviSayaka mithyAtva che.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 4 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa maibheyA puvvamAha saMsaggIe ya abhiniveseNaM / cauhA khalu micchattaM sAhUNa adaMsaNeNahavA // 5 // - mithyAtvanA cAra prakAra A mujaba che - (1) matibheda mithyAtva, (2) pUrva yudhraha mithyAtva, (3) saMsarga mithyAtva ane (4) abhiniveza mithyAtva. A prakAro prAya saMyamathI athavA samyaktvathI patita thanArane ghaTe che. (1) matibheda thavAnA kAraNe jIva zrIjinezvara paramAtmAnA vacanane khoTI rIte grahaNa kare che ane yAvatu anya jIvomAM pratibheda Ubho kare che.) zrIjamAlijInuM mithyAtva A prakAranuM gaNI zakAya. ahIM yAda rAkhavuM ke, "matibheda' nAmano doSa mithyAtvanI prAptinuM kAraNa bane che. eTale kAraNamAM (hetumAM) phaLano (kAryano) upacAra karIne mithyAtvaprAptinA kAraNarUpa matibheda doSane "mithyAtva' kahevAmAM Avela che. bAkInA traNa mATe paNa e ja rIte jANavuM. (2) kutarkano (kunayano) pakSapAta utpanna thayo che athavA nayanA ekAda aMzano ja AtyaMtika Agraha pedA thayo che ane enA yoge jIva jinavacanamAM azraddhA kare che, tenAmAM pUrvadhraha nAmanuM mithyAtva raheluM che. govinda pAThaka A mithyAtvanA kAraNe zrIjinavacanathI dUra rahyA hatA. A mithyAtvanI prApti ane sthiratAmAM kAraNa pUrvagraha nAmano doSa che. (3) mithyAtvIonA paricayanA kAraNe jeo samyakatvathI patana pAme che, temanAmAM trIjuM saMsarga mithyAtva raheluM che. (4) zAstranirapekSatA-svachaMdatAno atyaMta Aveza utpanna thayo che ane enA yoge jeo zraddhAno nAza karI rahyA che, evA jIvomAM abhiniveza nAmanuM mithyAtva pragaTe che.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 prakaraNa - 1 : mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa = mithyAtvanI bhayaMkaratA >> 'mithyAtva khUba khataranAka doSa che. AthI ja zAstramAM kahyuM che ke"n mithyAtvasamaH zatrurna mithyAtvasamaM viSam / na mithyAtvasamo rogo na mithyAtvasamaM tamaH // " - mithyAtva samAna (AtmAnA guNone luMTanAro) bIjo koI zatru nathI. - mithyAtva samAna (bhAvaprANono nAza karanAruM) bIjuM koI viSa nathI. - mithyAtva samAna (AtmAnA bhAva Arogyane haNI lenAra) bIjo koI roga nathI. - mithyAtva samAna (AtmAmAM-jIvanamAM aMdhakAra phelAvanAra) bIjo koI aMdhakAra nathI. - samyakatva rahasya prakaraNamAM mithyAtva doSanI bhayaMkaratA varNavatAM kahyuM che ke - mithyAtva sauthI bhayaMkara durguNa che. sarva sadgaNonA mULa-AdhAra tulya samyagdarzanane haNanAra mithyAtva ja che. mithyAtva jenI sAthe bese - jemAM bhaLe tene bagADavAnuM kAma kare che. te buddhimAM bhaLe to buddhine bagADe che. te dAnamAM bhaLe to dAnane malina karI nAMkhe che. te cAritra sAthe bese to cAritrane asAra karI nAMkhe che. TUMkamAM mithyAtva khataranAka doSa che. tenI bhayaMkaratA jaNAvatAM hitopadezamAlA" graMthamAM kahyuM che ke, micchattapaDalasaMchannadasaNA vatthutattamaniyaMtA / amuNaMtA hiyamahiyaM, nivaDaMti bhavAvaDe jIvA // 10 // tA micchapaDicchaMda, hatthaM ucchidiUNa micchattaM / payaDiyajiNuttatattaM, bho bhavvA ! bhayaha sammattaM // 11 //
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa - mithyAtva parama aMdhakAra che : jema aMdhakAra sAme rahelI vastuonA spaSTa darzanane azakya banAvI de che, tema mithyAtva paNa AtmAnA hitAhitanAM mArganA spaSTa darzanane azakaya banAvI de che. aMdhakAra prakAzano abhAva kare che, to mithyAtva hitAhitanA suvivekano abhAva karI de che. prakAzanA abhAvamAM mANasa jema muMjhAya che, athaDAya-kUTAya che, tema suvivekanA abhAvamAM paNa jIva muMjhAya che ane saMsAramAM athaDAya - kUTAya che. sukha mATeno prayatna duHkha Ape che ane duHkhanA nivAraNanA prayatna duHkha vadhArI Ape che. sthUla aMdhakAra to ekavAra uMDI khINamAM nAMkhI jIvana khatama karI Ape che, paraMtu mithyAtvano aMdhakAra to bhavobhava saMsAranI khINamAM nAMkhavAnuM kAma kare che. kAraNa ke, bodha-vivekanA abhAvamAM duHkhanA kAraNomAM sukha mAnIne dhasI javAnuM thAya che ane enA yoge anaMtA pApakarmothI AtmA bhAre thAya che. kSaNika sukhanI Asakti anaMtI kArmaNavargaNAthI AtmAne malina banAvI de che. 0 mithyAtva parama zatru che - jema zatru ApaNane vividha prakAre hAni pahoMcADe che, tema mithyAtva paNa Atmavaibhava rUpa jJAnAdi-kSamAdi-vinayAdi guNone hAni pahoMcADe che - khatama karI nAMkhe che. jema zatrunuM astitva satata bhayamAM rAkhe che, tema mithyAtva paNa jIvane satata bhayamAM rAkhe che - asvastha rAkhe che. zatru ekabhava bagADe che, jyAre mithyAtva bhavobhava jJAnAdi guNonI hAni pahoMcADI bagADe che. jema zatru ApaNA kAryo bagADe che, tema mithyAtva paNa tamAma zubha kAryone bagADavAnuM kAma kare che ane zatru to bAhya nukazAna pahoMcADe che. jyAre mithyAtva to atyaMtara nukazAna pahoMcADe che ane e paNa yAvat anaMtabhavo sudhI.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 1 : mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa 19 0 mithyAtva parama viSa che: jema viSa dravyaprANono nAza kare che, tema mithyAtva AtmAnA jJAnAdi bhAvaprANono nAza kare che. viSa eka bhava khatama kare che. mithyAtva bhavobhava mAre che. mithyAtva jJAnAdi bhAvaprANone pragaTavA na de ane pragaTelA jJAnAdino nAza kare che. mithyAtva aneka janmo bagADe che ? A rIte roga, aMdhakAra, zatru ane viSa to eka janmamAM ja du:kha ApanArAM thAya che. jyAre mithyAtva to jIvane hajAro janmomAM du:kha ApanAruM che. praznaH mithyAtva sauthI bhayaMkara doSa kema che? uttaraH anaMta bhavabhramaNa ane temAM prApta thatA Adhi-vyAdhi-upAdhiroga-zoka-saMtApa Adi anaMta du:khomAM kAraNa bananArA kAraNomAM ziromaNi sthAne mithyAtva che. AthI mithyAtva khUba bhayaMkara doSa che. praznaH mithyAtva anaMta bhavabhramaNanuM kAraNa kema bane che? uttara : mokSathI dUra rAkhanAra ane anaMta bhavabhramaNa karAvanAra akuzalAnubaMdhI karma che. karmathI bhavabhramaNa thAya che. paraMtu karmanI tAkAta akuzala anubaMdho che ane tIvra akuzala anubaMdhonuM sarjana gADha ajJAna, tIvra avivekanI parAkASThA ane gADha AsaktinA kAraNe thAya che tathA gADha ajJAnAdinuM kAraNa mithyAtva che. AthI mithyAtvanA yoge je karmabaMdha thAya che, te saMkUilaSTa karmabaMdha hoya che. tenAthI karmapravAhanI paraMparA cAlyA ja kare che ane enA yoge jIvane anaMta bhavabhramaNa thAya che tathA anaMtA du:khonI prApti thAya che. mithyAtvanI hAjarImAM zubhAzubha pravRttithI baMdhAtA zubhAzubha karmamAM anubaMdho to azubha ja paDe
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa che...dharmapravRtti karavA chatAM adharmanI rUcine jIvaMta rAkhanAra che...usUtra pravRtti-prarUpaNAno Agraha rakhAvanAra che... guNasevana karavA chatAM paNa anubaMdhamAM doSa ApanAra che. kunayanI durvAsanA pedA karanAra che. anekAMtane (syAdvAdane) badale ekAMtamAM rUci rakhAvanAra che...maitrI Adi bhAvanAone vikasita na thavA denAra che...bhavAbhinaMdIpaNAne khIlavanAra che...aparIkSita vastune grahaNa karavAnI preraNA ApanAra che...zAstramatinA badale svamati-bahumatimAM rUci karAvanAra che...duHkhadAyI paudgalika padArthomAM (dunyavI sAmagrImAM) sukhabuddhi karAvanAra che...zAstravacanane badale khoTA abhinivezone puraskRta karanAra che...anaMta saMsArano sarjaka che...ane eTale ja mithyAtva halAhala viSa che. viSa to eka bhava bagADe che. jyAre mithyAtva to anaMtA bhavo bagADe che. have AgaLanA prakaraNamAM mithyAtva-mithyAtvI ane tenI sAthe saMbaMdhita viSayo aMge graMthakArono abhiprAya rajU karavAmAM Avaze. = x = x =
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 2H mithyAtva Adi aMge graMthakAronA abhiprAyo 23 prakaraNa - 2 : mithyAtva Adi aMge graMthakAronA abhiprAyo (1) bhaktaparijJAgraMtha dasaNabhaTTho bhaTTho daMsaNabhaTThassa natthi nivvANaM / sijjaMti caraNarahiA daMsaNarahiA na sijjaMti // - samyaktvathI bhraSTa thAya che, te vAstavamAM badhI rIte) bhraSTa che. samyakatvathI bhraSTa thayelAnI mukti thatI nathI. (hajuM) cAritrathI rahita (bhraSTa) banelAnI mukti thAya che. paraMtu samyagdarzanathI rahitanI mukti thatI nathI. (2) vizeSAvazyakabhASya (racayitA : pU. kSamAkSamaNa zrIjinabhadragaNivaryajI ma.sA.) bhaTTeNa carittAo suTTakara daMsaNaM gaheavvaM / sijjaMti caraNarahio desaNarahio na sijjaMti // - cAritrathI bhraSTa thayelA vaDe paNa samyagdarzana sArI rIte grahaNa karavA yogya che. kAraNa ke, (dravya) cAritrathI rahita jIvano mokSa thAya che paraMtu samyagdarzanathI rahita jIvano mokSa thato nathI. (3) 125 gAthAnuM stavana (racayitA : pU.mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjA) "jAti aMdhano re doSa na Akaro, je navi dekhe re artha, mithyASTire tehathI Akaro, mAne artha anartha." (14) (4) 125 gAthAnuM stavana (A) sUtra viruddha je Acare, thApe avidhinA cAlA re, te atinibiDa miththAmati, bole upadezamAlA re. (74)
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa puruSanA audAryAdi guNonI jema vivekI evA sajjanone prazaMsanIya banatA nathI. (kAraNa ke, jema unmatta puruSanA guNo AbhAsika che, tema zAstra pratye anAdaravALA jIvanA guNo paNa AbhAsika che.) (9) jJAnasAra (A) mArcenuyAvanta:, zAstrIpa vinA naDI: prApnuvanti paraM khedaM, praskhalantaH pade pade // 24-5 // - adRSTa arthamAM (arthAtu mokSAdi atIndriya viSayomAM) zAsrarUpI dIpaka vinA doDatA evA jaDa loko Dagale ne pagale skUlanA pAmatAM atyaMta khedane prApta kare che arthAtu svataMmatithI cAlIne Aloka ane paraloka ubhayamAM viDaMbaNAono bhoga bane che. (B) lokamAlambya karttavyaM, kRtaM bahubhireva cet / tadA mithyAdRzAM dharmo, na tyAjyaH syAt kadAcana // 23-4 // - jo lokane AlaMbIne ghaNA lokoe karyuM hoya te ja karavAnuM hoya, to mithyASTiono dharma kyAreya choDavA yogya banaze nahIM. kAraNa ke, temanI bahumati che. (10) caityavaMdana mahAbhASya:ntthi paralogamagge pamANamannaM jiNAgamaM mottuM / AgamapurassaraM ciya karer3a to savvakiccAi // - paraloka mArgamAM (mokSamArgamAM) jinAgama vinA anya koI pramANabhUta nathI. tethI (AtmalakSI) sarva kAryo Agamane AgaLa karIne ja (AgamamAM jaNAvyA pramANe ja) karavA joIe. (11) 350 gAthAnuM stavana "nihnava pramukha taNI jema kiriyA, jeha ahiMsA spa, sUra dUragati dei te pADe, duttara bhavajalakUpa 10"
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 2 : rmithyAtva Adi aga graMthakArAnA abhiprAyA (12) gacchAcAra prayanA (A) 35 mAsaMpaTTikA, sAdUI jogamA saMsAro a aNaMto hoiya sammagganAsINaM // 31 // suddhaM susAhumaggaM, kahamANo Thavai taiapakkhammi / appANaM, iyaro puNa, gihatthadhammAo cukkatti // 32 // jaivi na sakkaM kAuM, sammaM jiNabhAsiaM aNuTThANaM / to sammaM bhAsijjA, jaha bhaNiaM khINarAgehiM // 33 // osanno'vi vihAre, kammaM sohei sulahabohI ya / caraNakaraNaM visuddhaM, uvavUhaMto parurvito // 34 // - unmArgagAmInA mArgamAM vartanArA ane sanmArgano nAza karanArA mAtra sAdhuveza dharanArAone he gautama ! jarUrathI anaMtasaMsAra thAya che. (31) pote pramAdI hoya, to paNa zuddha sAdhumArganI prarUpaNA kare ane potAne sAdhu tathA zrAvaka pakSa sivAya trIjA saMvignapakSamAM sthita kare che. paNa AthI viparIta azuddhamArganI prarUpaNA karanAra potAne gRhasthadharmathI paNa bhraSTa kare che. (32) potAnI durbaLatAne kAraNe kadAca nikaraNa zuddha jinabhASita anuSThAna karI na zake, to paNa jema zrIvItarAga deve kahyuM che, tema yathArtha samyak prakAre tattva prarUpe. (33) municaryAmAM zithila hovA chatAM paNa vizuddha caraNasittarI ane karaNasittarInI prazaMsA karato ane prarUpaNA karato jIva karmone zithila kare che ane sulabhabodhi thAya che. (13) saMbodha saptati kaTThe karaMti appaM, damaMti atthaM cayati dhammatthI / ikkaM na cayai ussUttavisalavaM jeNa buTuMti // 48 //
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 prakaraNa - 2H mithyAtva Adi aMge graMthakAronA abhiprAyo (16) senapraznaH (A) praznaH koI eka pAsatthA vagere mUlakarma vageremAM duSTa kriyAkArI hoya, paNa zuddha prarUpaka hoya ane bIjo tapasyA vagere bahu kriyAvALo hoya. paNa utsutra prarUpaka hoya. A bemAM koNa bahulasaMsArI ane koNa alpasaMsArI? uttara : A bemAM koNa bahula-saMsArI ? ane koNa alpasaMsArI ? te nirNaya ApaNAthI karI zakAya nahi. kema ke, tevA prakAranA zAstranA akSaro dekhAtA nathI. temaja, jIvono pariNAma vicitra hoya che. teno sarvathA nirNaya to sarvajJa bhagavAna karI zake. paraMtu, vyavahArane anusarIne usUtraprarUpaka bahula saMsArI hoya, ema saMbhave che. II1-13 (B) praznaH usUtra prarUpaNA karavA chatAM mahAvratanuM pAlana, tapazcaryA vagere kriyA kare, teo haLavAkarmI thAya ke nahi? uttara : usUtraprarUpaka nidvava vagere mahAvratanI ugrakriyA sahita hoya, to utkRSTathI navamA greveyaka sudhI upaje che, tethI mahAvratanI kriyA dvArA meLavela zubha phaLa teone bhale hoya, paNa teone haLavA karmIpaNuM thAya ke bhAre karmIpaNuM thAya? te to sarvajJa bhagavAna jANe. 1-18 (C) (2) 30mi nA tiddI sI pramANirIpha zaramALIe ! ANAbhaMga'NavatthA, micchattaM virAhaNaM pAve // 1 // iti vRddhasampradAyagAthAM 'kSaye pUrvA tithikArye' tyAdhumAsvAtivAcakapraNItazlokaM cAnabhyupagacchataH prasahya tadarthaM prAmANyAGgIkaraNe kiJcid yuktyantaramapyasti naveti ? praznottaraM-'udayaMmi jA tihI sA' 'kSaye pUrvAtithiH kAryA' etayoH pramANyaviSaye zrAddhavidhi suvihitA'vicchinnaparaMparA ca pramANamiti jJAtamasti tathA AdityodayavelAyAM yAstokApi tithirbhavet / sA sampUrNeti mantavyA, prabhUtA nodayaM vinA // 3 // iti paaraashrsmRtyaadaavhumatIti 202aaaa (prathama - pRSTha-34)
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa ' arthaH "udayamAM je tithi hoya te pramANa karavI joIe, bIjI pramANa karatAM AjJAbhaMga, anavasthA, mithyAtva ane virAdhanA lAge - evI vRddha saMpradAyathI utarI AvelI gAthAne ane "kSaya hoya tyAre pUrvatithi grahaNa karavI ityAdi zrI umAsvAti mahArAjAnA zlokane jeo svIkAratA nathI, teone teno artha mAnavo paDe evI koI bIjI yukti che ke nahi? Avo prazna che. eno uttara e che ke, udayamAM je tithi hoya te pramANa gaNavI ityAdi ane kSayamAM pUrvatithi karavI, ItyAdi baMnene pramANa rAkhavAmAM zrIzrAddhavidhi ane avicchinna suvihita paraMparA AdhArarUpe mAlUma paDe che tathA "sUryodaya vakhate je tithi thoDI paNa hoya te saMpUrNa tarIke mAnavI joIe. paNa vadhAre ghaDIpramANa hovA chatAM udayamAM na hoya to te na mAnavI"--evuM pArAzaraskRti Adi itaragraMthomAM paNa kaheluM che. (D) prazna : Agama, zrata, AjJA, dhAraNA ane jItavyavahAra A pAMca prakAranA vyavahAramAM hAla keTalA vyavahAro varte che? uttara : Agama vyavahAra hamaNAM nathI ja, zrutavyavahAra paNa hAla saMpUrNa nathI, paNa keTaloka pravarte che, mATe hAla zrata vagere cAra vyavahAro che, ema to kahI zakAya che ja. temAM paNa prAyazcitto ghaNuM karIne jIta vyavahArathI apAya che. ll2-13 (E) prazna : jeNe pratiSThita kareluM jinabiMba ApaNAthI vaMdAya che, to temane vaMdanA kema karAtI nathI? uttaraH pAlyo goso yurIna saMpatto mahA chaMdo duga duga ti duga NegavihA, avaMdaNijjA jiNamayaMmi // "be prakAranA pAsasthA, be prakAre osano, traNa prakAre kuzIliyo, be prakAre saMsattA ane aneka prakArano yathAchando, jinazAsanamAM avaMdanIka che." ityAdika Agama vacana che tethI vaMdAtA nathI ane jinabiMbo to, anya darzanIoe grahaNa karyA sivAyanA vaMdanIka che.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 2 H mithyAtva Adi aMge graMthakAronA abhiprAyo 31 ||ra-226o. prazna : abhiniveza mithyAtvIe pratiSThita kareluM jinabiMba vaMdanIkapaNAne pAme che, tenuM bIja zuM? uttara : ApaNA pUrvAcAryoe te biMbanI vaMdanA pUjA vagere niSedhyuM nathI te ja bIja che, vaLI zAstramAM nidvavonuM abhiniveza mithyAdaSTipaNuM kaheluM che. digaMbarane mUkIne hamaNAMnA matione to nitava evo vyavahAra karI zakAto nathI. kema ke, guru vagerenI AjJA tema ja che. //ra26LA prazna : zrI vijayadAna sUrIzvarajIe banAvela sAta bolamAM utkaTa usUtra bhASInuM dharmakRtya anumodavA lAyaka nathI ema kahyuM che, temAM utkaTa utsutra bhASI e zabda karI ahIM zuM kahevAya che? uttara H utkaTa ane anutkaTa zabdanA artha bAbatamAM kacapacapaNuM dUra karavA mATe ja bAra bolamAM bIjo bola lakhelo che, mATe te mujaba sarva jANavuM. //3-58ii . (F) praznaH usUtrabhASIo samakitI hoya? ke mithyASTi hoya? uttara : usUtrabhASIo mithyAdaSTi hoya, temAM koI paNa vAdavivAda nathI. sUtroktasyaikasyApyarocanAdakSarasya bhavati naro mithyAdRSTiH sUtranA eka akSaranI paNa aruci kare, to mANasa mithyAdeSTi bane che." A pATha che. 3-719 (G) praznaH jema "kANAne kANo kahevo" e kaThina vacana che, tema mithyASTine tuM "mithyAdaSTi che" ema kaThina na kahevuM joIe ema keTalAka kahe che, tenuM zuM? uttara : mithyASTine mithyASTi kahevo ke na kahevo te vAta samaya AzrayI jANavI. 3-7rarA
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ kara mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa (H) praznaH cAra prakAranA mithyAtvamAM lokottara mithyAtva bhAre che? ke laukika mithyAtva bhAre che ? pahelAM to "lokottara karatAM laukika mithyAtva mahAna che" ema saMbhaLAya che, tethI spaSTa jaNAvavA kRpA karazo? uttara : pratikramaNasUtra TIkA vagere graMthomAM-"laukika mithyAtva be prakAre hoya. eka laukika devasaMbaMdhI ane bIjuM laukika gurusaMbaMdhI. temaja lokottara paNa be prakAre hoya che-eka lokottara deva saMbaMdhI ane bIjuM lokottara guru saMbaMdhI." A cAra mithyAtvamAM A moTuM ane A nAnuM evA akSaro graMthamAM joyA nathI, tethI dravya, kSetra, kAla ane bhAva mujaba nAnuM moTuM kahI zakAya. ll4-88pAAM (17) vItarAgastotra vItarAga ! saparyAyAstavAjJApAlanaM param / AjJArAddhA virAddhA ca, zivAya bhavAya ca // 19-4 // - he vItarAga paramAtmA ! tamArI pUjAthI (tamArI) AjJAnuM pAlana zreSTha che. kAraNa ke, ArAdhAyelI AjJA mokSa mATe thAya che ane virAdhAyelI AjJA saMsAra mATe thAya che. (18) yogaviMzikA-TIkA (A) Dipi zAtranatya yo, vasti na mAnanA kimajJasArtheH ? zatamapyandhAnAM naiva pazyati // - eka paNa je zAstranItithI (zAstramAM kahyA mujaba) varte che, te mahAjana che. ajJAnIonA ToLA vaDe zuM? seMkaDo paNa aMdho bhegA thaIne joI zakatA nathI. (B) yAMvinanAvI, kRtavAvarcaravAdhitam tajjItaM vyavahArAkhyaM, pAramparyavizuddhimat // 5 // - je saMvignapuruSoe AcarelI hoya, zrutavAkya (zAstravacano)thI
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 3H mithyAtva Adi aMge graMthakAronA abhiprAyo 33 abAdhita hoya ane paraMparAthI vizuddhivALo vyavahAra jItavyavahAra che. (C) calAvIfmasaMvinaiH, kRtArthonavapnimaH | na jItaM vyavahArastadandhasaMtati sambhavam // - zAstranA arthonuM avalaMbana karyA vinA je asaMvigna janoe AcaraNa karyuM hoya, te jItavyavahAra nathI, paraMtu aMdhasaMtatithI pedA thayela (D) mAlavyavahArartha, zrata na vyavahAram | itivaktumahattantre prAyazcittaM pradarzitam // tasmAcchutAnusAreNa vidhyekarasikairjanaiH / saMvignajItamAlambamityAjJA pAramezvarI // - pAMcamA ArAnA cheDA sudhI zAsanano vyavahAra calAvavA mATe "zrata' e upayogI nathI, ema bolavAvALAne zAstramAM moTuM prAyazcitta batAveluM che. tethI vidhimAM ekamAtra rasika jIvo vaDe zrutAnusArI (zAstrAnusArI) saMvignajana Acarita jItavyavahAranuM avalaMbana levA yogya che ane A paramAtmAnI AjJA che. (19) zrIanaMtanAtha prabhunuM stavana (pU. AnaMdaghanajI mahArAjA) (A) vacana nirapekSa vyavahAra juTho kahyo, vacana sAkSepa vyavahAra sAco, vacana nirapekSa vyavahAra saMsAra phaLa, sAMbhaLI AdarI kAMI rAco. (4) (B) pApa nahIM koI utsutra bhASaNa jihyuM, dharma nahIM koI jaga sUtrasArIkho, sUtra anusAra je bhavika kiriyA kare, tehanuM zuddha cAritra parakho. (6)
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa (20) AjJAbAhya kriyAthI azubha anubaMdhonuM sarjana (upadeza rahasya). __1. AjJAbAhyAnAM kriyAmAtrakAlabhAvibhyAM prabalaviparyAsAbhyAM rAgadveSAbhyAM pApAnubandhinaH sAtavedanIyAdeH karmaNo bandhe mithyAtvamohanIyasyApi niyamato bandhAt bhavAntaraprAptau tatpuNyavipAke samudIrNamithyAtvamohAnAM hitAhitakRtyeSu mUDhatAmupagatAnAM prAgupAttakarmasthitikSaye niHpAranarakapArAvAramajjanopapatteH // [ upadezarahasya-7/ TA ] zAstranI AjJAthI bAhya zubhakriyAthI pApAnubaMdhI puNya baMdhAya che. zubhakriyAthI to puNyabaMdha thAya che. paraMtu zAstrathI nirapekSapaNe vartavAno je pariNAma che, tenAthI azubha(pApa)nA anubaMdhonuM sarjana thAya che. mithyAtvanA udayathI ja buddhimAM viparyAsa ubho thAya che ane tenAthI haiyAmAM svacchaMdatA pravarte che. tenA yoge zAstranirapekSa pariNAma pragaTa thAya che. evA pariNAma sahitanI zubhakriyAthI pApAnubaMdhI puNyano baMdha thAya che. taduparAMta, zAstranirapekSa pariNAmaprayukta kriyAthI pApAnubaMdhI puNyanA baMdhanI sAthe mithyAtvamohanIya karmano paNa niyamathI baMdha thAya che. tenA kAraNe bhavAMtaramAM jayAre pUrvasaMcita pApAnubaMdhI puNyano udaya thAya che, tyAre pUrve bAMdhelA mithyAtvamohanIya karmano paNa udaya thAya che. tenAthI hitakArI ane ahitakArI kRtyono viveka cUkI javAya che ane mUDhatA pedA thAya che tathA jIva akRtyomAM otaprota banI jAya che. tenAthI pUrve upArjana karelA puNyakarmanI sthitino kSaya thatAM mohanIya janita mUDhatAthI karelA pArAvAra pAponA phaLarUpe apAra naraka samudramAM DUbI jAya che, ema upadeza rahasyamAM jaNAvyuM che. ahIM phalitArtha e che, mithyAtvanA udayathI pravartato zAstranirapekSa azuddha pariNAma akuzala anubaMdhono sarjaka che ane tenAthI e paNa siddha
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 prakaraNa - 2 : mithyAtva Adi aMge graMthakAronA abhiprAyo thAya che ke, jene samyaktvanI prApti thaI che, te zAstra pratye parataMtra bane che ane zAstrajJAne parataMtra je nirmala pariNAma che, tenAthI zubha anubaMdhonuM sarjana thAya che. upadeza rahasyamAM kahyuM che ke, je zAstranI AjJAne sApekSa hoya che, tenI pAse paripakva jJAna che ane tevA jJAnayukta zubhakriyAthI sAdhakane puNyAnubaMdhI puNyano baMdha thAya che ane je guNasthAnaka pratyayika (saMbaMdhI) jJAnAvaraNIya Adi karmono baMdha thAya che, te niranubaMdha thAya che arthAt zAstrAjJAne sApekSa zubhakriyAthI je puNyabaMdha thAya che, te puNyAnubaMdhI thAya che ane je guNasthAnaka pratyayika karmabaMdha thAya che te niranubaMdha thAya che ane tethI te azubha phaLanI paraMparAno sarjaka na hovAthI nukazAnakAraka nathI) ane AvI zAstrajJA-sApekSa zubhakriyAthI upArjita thayela niranubaMdha azubha prakRtibaMdhanA sahabhAvI puNyAnubaMdhI puNya AnuSaMgikapaNe bhogasukho ApIne AtmAne mokSa sudhI pahoMcADavAmAM sahAyaka bane che. kahevAnuM tAtparya e che ke, prabhu dvArA prarUpita zAstronI AjJAthI nirapekSa dharmakriyAmAM thatI pravRtti zubha hovA chatAM pariNAmo mithyAtvavAsita hovAnA kAraNe pApAnubaMdhI puNya baMdhAya che ane enI sAthe mithyAtvamohanIyakarma paNa baMdhAya che. kAlAMtare te baMneno udaya thatAM jIvamAM mohamUDhatA pedA thAya che. tenA kAraNe hitAhitano viveka cUkIne bharapUra pApakAryo thAya che, je jIvane narakAdi durgatiomAM mokalI de che. (21) yogaviMzikA prathamAbhyAse tathAvidhajJAnAbhAvAdanyadApi vA prjnyaapniiysyaavidhatoSo nirayvanyaH R (gAthA-16/TIkA) 1. dazamA guNasthAnaka sudhI jJAnAvaraNIya Adi azubha prakRtiono baMdha avazya hoya ja che.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa - prathama abhyAsamAM (prathamavAra dharmakriyA karatA hoIe tyAre) tevA prakAranA jJAnanA abhAvathI (arthAt zAstravidhi anusAra anuSThAna kaI rIte karavuM evA jJAnano abhAva hovAthI) athavA anyadA paNa = prathama abhyAsa sivAyanA kALamAM paNa prajJApanIya jIvano (je potAnI bhUla sudhArI zake tevA - vALyA vaLe tevA - asadu AgrahathI rahita jIvano) avidhi doSa niranubaMdha hoya che. (22) gacchAcAra pannAH unmArganI vyAkhyA (A) "mAlUSa pUrvamuhUtraprarupa yatra sa sanmA: athavA yatra pazcAzavapravRtti sanmAH R ." - jayAM mokSamArganA dUSaNa pUrvaka usUtra prarUpaNA thatI hoya te unmArga che athavA jyAM paMcAzravanI pravRtti thatI hoya te unmArga che. (B) (i) mAyA bhUrI maTTAtharAhuvivo pUrI ummaggaThio sUrI tinnivi maggaM paNAsaMti // 28 // - bhraSTa AcAravALA AcArya, bhraSTa AcAravALA sAdhuonI upekSA karanArA AcArya ane unmArgamAM (utsutrAdi prarUpaNAmAM) rahelA AcArya - A traNe paNa jJAnAdi mokSamArgano nAza kare che. (i) umAti sama-nAsa no 3 seva mUrSi niameNaM so goama ! appaM pADei saMsAre // 29 // - unmArgamAM rahelA ane sanmArgano nAza karanArA AcAryane je seve che, he gautama ! te niyamathI potAnA AtmAne saMsAramAM pADe che. (i) ummAnDijha pro vi vAsaNa marthasattasaMthAI che taM maggamaNusaraMtaM, jaha kuttAro naro hoi // 30 // - jema ayogya tAranAra mANasa ghaNAne DUbADe che, tema unmArgamAM rahelA eka paNa AcArya tenA mArgane anusaranArA bhavyajIvonA
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 3H mithyAtva Adi aMge graMthakAronA abhiprAyo 37 samUhane nAza pamADe che. () 355 mAsaMpaTTikA, sAdUUI no mA ! - saMsAro a aNaMto, hoi sammagganAsINaM // 31 // - unmArgagAmInA mArgamAM vartanArA ane sanmArgano nAza karanArA mAtra sAdhuveSa dharanAone he gautama ! jarUra anaMtasaMsAra thAya che. (23) dazavaikAlika sUtrano pATha taheva kANaM kANetti, paMDagaM paMDage tti vA / vAhiaM vA vi rogitti, teNaM core tti no vaje // (adhyayana-7/12) artha : te rIte kANAne kANo, napuMsakane napuMsaka, rogIne rogI, athavA corane cora paNa na kahevo. graMthakAronA abhiprAyano sArAMza - (1) jayAM sudhI (cothA guNasthAnakanuM) samyaktva hAjara hoya che, tyAM sudhI jIva mokSamArgamAM TakI rahe che ane krame karIne virati Adi pAmIne mokSe jAya che. kadAca nikAcita bhogAvalI karmanA udaye cAritrAthI bhraSTa thayelo paraMtu samyaktvathI patita na thayelo jIva (naMdISeNanI jema) punaH mokSamArga upara AgaLa vadhIne mokSa sudhI pahoMcI jAya che. paraMtu samyakatvathI patita thayelA jIvanI mukti thatI nathI. (i) graMthIno bheda ane mithyAtvano nAza karavAthI samyaktvanI prApti thAya che ane jinAjJA sApekSa pariNAma jIvaMta rahe, AjJAyukta anuSThAnanuM ja sevana karavAmAM Ave, usUtra pravRttiprarUpaNAthI sarvathA dUra rahevAnuM bane, mithyAbhinivezathI bacavAmAM Ave ane heya-upAdeya tattvonI yathArtha zraddhA dhAraNa karI rAkhavAmAM Ave, to samyakatvathI patita thavAtuM nathI.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa | (i) AjJAbAhya pariNAma, zAstraviruddha kriyA, khoTAno pakSapAta, mithyA abhiniveza, usUtra pravRtti-prarUpaNA Adi dvArA samyakatvathI patana thAya che. - graMthabheda aMgenI samagra sAdhanAno AkAra amArA samyagdarzana bhAga-1thI 5 pustakazreNIthI jANI levA bhalAmaNa. (2) AthI koIpaNa kAraNasara cAritrathI bhraSTa thayelA vaDe samyagdarzana sArI rIte grahaNa karI rAkhavuM joIe. zrInaMdISeNamuni - ASADhAbhUtijI AdinI jema. (3) je vyakti paramAtmAe jevA svarUpe padArtho batAvyA che, tenAthI viparIta rIte svIkAre che, te mithyASTi che. jAtithI aMdha jIva sAme rahelA padArthane ja joI zakato nathI. jyAre mithyASTi sAme rahelo padArtha jue to che, paNa tene ulTA svarUpe jue che. jema ke, je strI Adi dunyavI sAmagrI duHkhanA kAraNa che tene te sukhanA kAraNa tarIke jue che ane je saMyamAdi sukhanA kAraNarUpa che tene te duHkhanA kAraNa tarIke jue che. (4) upadezamAlAmAM jaNAvyuM che ke, je sUtra viruddha Acare che, sUtraviruddha sthApanA kare che, te atinibiDa miththAmati che. (5) savAso gAthAnA stavanakAra pU.mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjA pharamAve che ke - veSadhArIoe pravartAvelo AcAra (vyavahAra) azuddha che - dharmaviruddha che. tethI tene kyAreya Adaravo nahIM. (6) 125 gAthAnA stavanakAra pU. mahAdhyAyazrIjI pharamAve che ke - prabhunI AjJAno bhaMga karIne ane mithyAtibhAvapUrvaka anuSThAna sevavAthI bhale hetu svarUpa hiMsA na lAge, paraMtu anubaMdha hiMsA lAge che. anubaMdha hiMsA duranta saMsAranuM kAraNa che. (7) upadeza rahasya graMthamAM pU.mahopAdhyAyazrIjI pharamAve che ke - jo pariNAma AjJAnusArI nathI, to te tIrthakaramAM anAdara ane asat
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 2H mithyAtva Adi aMge graMthakAronA abhiprAyo 39 AgrahathI kalaMkita hovAthI suMdara nathI. asuMdara che. tenAthI AtmAne nukazAna thAya che. tathA mithyAtvajanya bhramaNAonA nAzathI zuddha pariNAma utpanna thAya che ane mithyAtvajanya bhramaNAono nAza koIkane zrutajJAnanA upayogathI thAya che ane koIkane mArgAnusAritAnA pariNAmathI thAya che. () SoDazaka graMthakAra zrIharibhadrasUrijI mahArAjA pharamAve che ke - jinavacananI (zAstranI) ArAdhanAthI ja dharma thAya che ane jinavacananI virAdhanAthI adharma thAya che. AthI ja zrI AnaMdaghanajI mahArAjA anaMtanAtha prabhunA stavanamAM pharamAve che ke - jinavacanathI nirapekSa vyavahAra (AcaraNA) juko che ane tenuM phaLa saMsAra che tathA jinavacanane sApekSa vyavahAra ja sAco che ane tenuM phaLa mokSa che. taduparAMta, jenA hRdayamAM jinavacana che, tenA hRdayamAM paramArthathI paramAtmA che ane tethI tenuM niyamAM kalyANa thavAnuM che. (9) upadeza rahasya graMthakArazrI mahopAdhyAyazrIjI pharamAve che ke - AjJAbAhya kriyAthI azubha anuMbadhonuM sarjana thAya che ane azubha anuMbadhothI yAvat anaMta saMsAra thAya che. (10) yogibaMdu ane SoDazaka graMthakAra zrIharibhadrasUrijI pharamAve che ke - AtmArthI-zraddhALuM jIvo pAralaukika anuSThAnamAM (dhArmika kriyAmAM) zAstranI apekSA rAkhe che - zAstra mujaba AcaraNa kare che. tathA zAstra pratye jenI bhakti nathI, tenI dharmakriyA paNa aMdhanI jovAnI kriyA samAna che tathA jene zAstra pratye anAdara che, tenA zraddhA vagere guNo unmatta puruSanA audAryAdi guNonI jevA aprazaMsanIya che. (11) gacchAcAra panAmAM kahyuM che ke - unmArgagAmInA mArgamAM vartanArA ane sanmArgano nAza karanArA jIvono anaMta saMsAra thAya che. kadAca karmayoge pote pramAdI hoya, to paNa zuddha prarUpaNA kare, to trIjA
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa mokSamArgarUpa saMvignapAkSikapaNAmAM TakI jAya che ane jo karmadoSathI azuddha prarUpaNA kare to mokSamArganI bahAra pheMkAI jAya che tathA pote karmayoge municaryAmAM zithila hovA chatAM paNa vizuddha caraNasittarI-karaNa sittarInI prazaMsA ane prarUpaNA karato hoya to (potAnA) karmone zithila kare che ane sulabhabodhi thAya che. (12) saMbodha saptati graMthakArazrI pharamAve che ke - kaSTakArI anuSThAnonuM sevana karanArA, indriyonuM damana karanArA, vipula dhanano (dAnamArge) tyAga karanArA jIvo paNa jo (mithyAtva nAmanA doSane vaza banIne) utsutra pravRtti-prarUpaNA kare che, to te saMsAramAM DUbe che. (13) saMbodha saptatimAM kahyuM che ke - sphaTa (spaSTa), pragaTa ane yathAvasthita kathana na karanAro jIva bodhino nAza kare che. jema ke, prabhu mahAvIrano AtmA-marIci. tathA usUtra bhASaNa karanArAonA bodhino nAza thAya che ane anaMta saMsAra thAya che. tethI prANAte paNa utsutra bolavuM nahIM. usUtra bolanArA sAvaghAcAryano anaMtasaMsAra thayo che. (14) yogaviMzikAnI TIkAmAM kahyuM che ke - eka paNa vyakti je zAstramati mujaba varte che te ja mahAjana che. (15) je saMvigna puruSoe AcarelI hoya, zrutavAkayathI (zAstravacanothI) abAdhita hoya ane paraMparAthI vizuddhivALo vyavahAra hoya, te jItavyavahAra kahevAya che. zAstravacanonuM avalaMbana lIdhA vinA je asaMvignonuM AcaraNa che, te jItavyavahAra nathI, paraMtu aMdhasaMtati che. - zAstrakAra maharSionA amRtavacano ApaNane ghaNI preraNA Ape che - bhayasthAno batAve che. ene jhIlIne ApaNe bhayasthAnothI bacIe ane mokSamArganA sAcA ArAdhaka banIe eja zubhAbhilASA. = 4 = x =
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro mithyAtva eTale' pustakanA lekhakazrIe vyavahAra ane nizcaya samyaktvanI bheLaseLa karIne eka tithi' viSayaka mahattvanA muddAne guMcavI nAMkhavAno prayatna karyo che. tenAthI bhavyAtmAonI muMjhavaNa vadhI zake che - teo geramArge dorAI zake che. tethI ja te muddAonuM spaSTIkaraNa karavuM jarUrI che. ahIM nIcenA muddAonI kramazaH vicAraNA karIzuM. - samyakatvanuM svarUpa ane tenI anivAryatA - vyavahAra ane nizcayathI samyaktvanuM svarUpa - samakitinA abhigama vagere kevA hoya? 2 "mithyAtvI' tarIkeno vyavahAra kayA prakAranA samyakatvanA abhAva = mithyAtvathI thAya che. - kayA mithyAtvathI mithyAtva pratyayika karmabaMdha thAya che? > kayA mithyAtvathI akuzala anubaMdhonuM siMcana ane yAvat anaMtasaMsAranI prApti thAya che? - mithyAtva doSa kyAre lAge che? - zAstramAM kyA prakAranA mithyAtvanI bhayaMkaratA varNavI che? - jamAlIjI ane marIcino saMsAra kayA prakAranA mithyAtvathI vadhyo hato ? > darzanabhraSTa jIvono mokSa thato nathI - A zAstra vidhAnamAM kyA prakAranA samyagdarzanathI bhraSTa jIvanA mokSano abhAva kahyo che? - mithyAtvano udaya thavAmAM kayA doSanI mahattvanI bhUmikA hoya che? - mithyAtvI kahevAno vyavahAra kyAre thAya che?
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa zAstraviruddha pravRtti-prarUpaNA karavAmAM samyagdarzana TakI zake ke nahIM? - jIvano saMsAra kyAre vadhe che? - bhedaratnatrayI ane abhedaratnatrayI vacceno taphAvata 0 samyakatvanuM svarUpaH - kalikAla sarvajJazrIe yogazAstra graMthamAM samyagdarzananuM svarUpa nIce mujaba batAvyuM che rucirjinoktatattveSu samyakzraddhAnamucyate / jAyate tannisargeNa guroradhigamena vA // 1-17 // - zrIjinezvara paramAtmAe pharamAvelA jIvAdi tattvonI rUcine samyagdarzana kahevAya che. te samyagdarzananI prApti be prakAre thAya che - (1) svabhAvathI = svAbhAvika uhApohathI ane (2) gurunA upadezathI. - navatattva prakaraNamAM kahyuM che ke - jIvAi nava payatthe, jo jANai tassa hoi sammattaM / bhAveNa saddahaMto, ayANamANevi sammattaM // 51 // savvAiM jiNesara bhAsiAI, vayaNAiM nannahA hu~ti / ia buddhI jassa maNe, sammattaM nizcalaM tassa // 52 // - je jIvAdi nava padArthone jANe che, tene samyaktva hoya che. je jANato nathI, paraMtu mAtra bhAvathI zraddhA kare che, tene paNa samyagdarzana hoya che. - zrIjinezvara paramAtmAe prarUpelA sarva vacano anyathA (viparIta) na ja hoI zake, AvI nizcala buddhi = avicala abhiprAya je manamAM dhAraNa kare che, tenuM samyakatva nizcala che.
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro ' 43 zrIcinokta tattvonI rUci = zraddhAne samyagdarzana kahevAya che. rUci = karaNAbhilASA. eTale paramAtmAe batAvelA pApa Adi heya tattvone ane saMvarAdi upAdeya tattvone jANavAnI abhilASA ane heyatattvone choDavAnI tathA upAdeya tattvone AdaravAnI-svIkAravAnI abhilASAne samyagdarzana kahevAya che (ahIM jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA, baMdha ane mokSa : A nava tattvo che. temAM AtmAne ahita karanArA pApa-Azrava-baMdha A traNa tattvo heya che. saMvaranirjarA-mokSa A traNa tattvo AtmAne hita karanArA hovAthI upAdeya che. puNya apekSAe heya che ane apekSAe upAdeya che.) 0 samyagdarzananI anivAryatA - "samyakatva rahasya prakaraNamAM samyagdarzananI anivAryatA jaNAvatAM kahyuM che ke - iya sammatteNa vinA savvaM cia chAraAhuisatki / bahirassa kannajAvo havai tusakhaMDaNaM va samaM // 52 // - samyakatva vinAnuM sarva (sarva dharmArAdhana) rAkhamAM Ahuti samAna che, badhirane maMtra saMbhaLAvavA samAna che ane photarAM khAMDavA samAna che. -> AthI ja "darzanazuddhi prakaraNa'mAM kahyuM che ke - kuNamANo vi nivittiM pariccayaMto vi sayaNadhaNabhoge / dito vi dussaha uraM micchadiTThi na sijjai u // 40 // - svajana-dhana-bhogano tyAga karIne nivRttine karanAro = saMyamajIvanane svIkAranAro ane akalpanIya pariSadone sahana karanAro AtmA paNa, jo mithyAdaSTi che, to mokSane pAmato nathI. > samyagdarzana vinA jJAna ane cAritra zuddha banatA nathI cAritra bhAvarUpa banatuM nathI ane bhAvacAritra vinA mokSanI prApti thatI nathI. bhAvacAritrathI ja pApaka ane anAdinA kusaMskArono nAza thAya che
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa ane bhAvacAritrathI ja anAdinI saMgavAsanAno nAza thAya che. saMgavAsanAthI ja janma-maraNanI paraMparA cAle che. e saMgavAsanA acAritrabhAvathI ja puSTa banI che ane bhAvacAritrathI ja nAza pAme che. heyanuM heyarUpe saMvedana thAya ane upAdeyanuM upAdeyarUpe saMvedana thayA pachI ja heyanI nivRtti ane upAdeyanI pravRtti bhAvarUpa bane che ane temanuM heyarUpe ane upAdeyanuM upAdeyarUpe saMvedana samyagdarzanathI thAya che. AthI mokSasAdhanAmAM samyagdarzananI khUba anivAryatA che. -samyagdarzanano mahimA batAvatAM zAstramAM kahyuM che kesmyktvrtnaann paraM hi ratnaM, samyaktvamitrAnna paraM mitram / samyaktvabandhorna paro hi baMdhu, samyaktvalAbhAnna paro hi lAbhoH // - samyakatvaratna jevuM bIjuM koI ratna nathI...samyaktva mitra jevo bIjo koI mitra nathI...samyakatva baMdhu jevo bIjo bhAI nathI... samyaktvanA lAbha jevo bIjo koI lAbha nathI. - AthI ja navatattvaprakaraNamAM kahyuM che ke - aMtomuhatta-mittaMpi phAsiaM, hujja jehiM sammattaM / tesiM avaDDha puggala, pariaTTo ceva saMsAro // 53 // - je AtmAne aMtarmuhUrta mAtra paNa samyakatva sparze che, te AtmAno saMsAra ardha pudgalaparAvartana kALa (jeTalo sImita banI jAya) che. = samyakatvanA be prakAraH- vyavahAra-nizcaya samyakta samyaktva nizcayathI ane vyavahArathI ema be prakAre che. graMthomAM alaga-alaga dRSTikoNathI vyavahArasamyaktva ane nizcaya samyaktvanuM svarUpa batAvyuM che... (A) senaprazna (4-955)mAM khulAso karyo che ke.. "navA-nava- Le..." je jIvAdika nava padArthone jANe che tene
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro samyakatva hoya che ane nahIM jANanAro paNa bhAvathI sadahato hoya, to tene paNa samyakatva hoya che - A pramANe navatattva graMthamAM kahyuM che tathA za-saMvega-nirvetA-nuSpa-Lastavaca-nakSaH | lakSaNaiH paJcabhiH samyak, samyaktvamidamucyate // - zama, saMvega, nirveda, anukaMpA ane AstikatA rUpa pAMca lakSaNoe karI je oLakhAya che, te samyapha-uttama samyaktva kahevAya che. A pramANe yogazAstra-bIjA prakAzanI vRttimAM kahyuM che. tathA vanamohniiykrmopshmaadi-smuttho'rhdukt-tttvshrddhaanrupH zubha aatmpariNAma: sarvim ! - darzanamohanIya karmanA upazama-kSayopazamakSayathI utpanna thayelo je arihaMta paramAtmAe kahelA tattvonA zraddhAna svarUpa AtmapariNAma che te samyaktva kahevAya che. - A rIte vRMdArUvRttimAM kahyuM che. A graMtho pramANe jIvAdi tattvonA zraddhAna = darzanamohanIya karmanA kSayopazamAdithI utpanna thayelo zraddhA svarUpa AtmapariNAma te nizcaya samyakatva ane yogazAstranAM bIjA prakAzamAM je "vA reve revatIbuddhigurau ca gurutAmatiH / dharme ca dharmadhIH zuddhA, samyaktvamidamucyate rA" - devamAM devapaNAnI, gurumAM gurupaNAnI ane dharmamAM dharmabuddhi zuddha hoya, te samyakatva kahevAya che - A pramANe deva-guru-dharmane mAnavAnuM thAya, te vyavahAra samakita che. - TUMkamAM...darzanamohanIya karmanA kSayopazamAdithI utpanna thayela zraddhAna svarUpa AtmapariNAma e nizcaya samyakatva che ane darzana (mithyAtva) mohanIya karmanA kSayopazamAdi dvArA zraddhA svarUpa AtmapariNAmane pragaTAvavAmAM nimitta bananArI samyaktvanI sAmagrIne vyavahAra samyakatva kahevAya che.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa () dharmasaMgraDa graMthanI 2ImA nizyaya-vyavaDAra samyaktvasva35 nIce mujaba jaNAvyuM che - nizcaya-vyavahArAbhyAM dvividham / tallakSaNamidam - "nicchayao sammattaM, nANAimayappasuddhapariNAmo / iaraM puNa tuha samae, bhaNiaM sammattaheUhiM" // 1 // samya.pra.gA. 11] ti / jJAnAdimayazubhapariNAmo nizcayasamyaktvam, jJAna-zraddhAna-caraNaiH saptaSaSTibhedazIlanaM ca vyavahArasamyaktvamityetadarthaH / nanu jJAnAdimaya ityasya jJAna-darzana-cAritrasaMtulita ityarthaH, tathAcaitadbhAvacAritrameva prAptam, kathaM naizcayikaM samyaktvamiti cet ?, satyam, bhAvacAritrasyaiva nizcayasamyaktvarUpatvAt, mithyA''cAranivRttirUpakAryasya tata eva bhAvAt, kAryAnupahitasya kAraNasya nizcayanayenAnabhyupagamAt / nanvevaM turyaguNasthAnAdivartinAM zreNikAdInAmapi tanna syAditi cet ?, na syAdeva, kaH kimAha-apramattasaMyatAnAmeva tadvyavasthiteH / taduktAmAcArAGge - ___ "jaM sammaM ti pAsaha, taM moNaM ti pAsaha, jaM moNaM ti pAsaha, taM sammaM ti pAsaha / Na imaM sakkaM siDhilehiM addijjamANehiM guNAsAehiM vaMkasamAyArehiM pamattehiM gAramAvasaMtehiM / muNI moNaM samAdAya, dhuNe kamma sarIragaM / paMtalUhaM ca sevaMti, dhIrA sammattadaMsiNo" [AcA.2/5/ 3 sU.125] tti / ___xxxx athavA jJAnAdimaya ityasyAyamarthaH-jJAnanaye jJAnasya dazAvizeSa eva samyaktvam, kriyAnaye ca cAritrarUpam, darzananaye tu svatantraM vyavasthitameva iti / zuddhAtmapariNAmagrAhinizcayanaye tu - "Atmaiva darzana-jJAna-cAritrANyathavA yateH / yattadAtmaka evaiSa, zarIramadhitiSThati" [yo.zA.4/1] iti yogazAstravacanAdAtmaiva nirupAdhizuddhasvarUpaprakAzAt jJAnarUpaH,
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro tathA zraddhAnAd darzanarUpaH, svabhAvAcaraNAccAritrarUpa iti zuddhAtmabodhAcaraNatRptireva nizcayasamyaktvamityalaM prapaJcena / xxxx [dharmasaMgraha - raTI || bhAvArtha : samyagdarzana vyavahAra ane nizcayathI ema be prakAranuM che. tenuM lakSaNa samyatvastava prakaraNamAM A mujaba batAvyuM che - nizcayanayathI jJAnAdimaya AtmAno zuddha pariNAma samyaktva che ane itara = vyavahArathI samyakatva, samyakatvanA hetuo dvArA tamArA siddhAMtamAM kahevAyuM che." arthAt jJAna-zraddhAna-cAritra vaDe jJAnAdimaya zubha pariNAma nizcaya samyakatva che ane saDasaTha = 67 bhedanA svabhAvavALuM vyavahAra samyakatva che. A pramANe pUrvokta gAthAno artha jANavo. zaMkA : jJAnAdimaya eTale jJAna-darzana-cAritrathI saMtulita, e prakArano artha che arthAt jJAnAdimaya = jJAna-darzana-cAritrathI yukta evo artha thAya che ane tenAthI to "jJAnAdimaya' bhAvacAritra ja prApta thAya che. to te kaI rIte naizcayika samyaktva kahevAya? samAdhAna - bhAvacAritra ja "nizcaya samyakatvI rUpa che. kAraNa ke, mithyA AcAranI nivRttirUpa kArya nizcaya samyakatvarUpa bhAvacAritrathI ja thAya che ane nizcaya naya kArya anupahita kAraNane = kArya na karatuM hoya evA kAraNane kAraNarUpe svIkAratuM nathI. zaMkA H A pramANe to caturthaguNa sthAnakavartI zreNika mahArAjA Adine paNa nizcaya samyaktva nahi thAya. samAdhAna nathI ja. kAraNa ke, nizcaya samyakatva to apramatta yatione ja (sAtamA guNasthAnakavartI munione ja) hoya che. tethI ja
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa AcArAMga sUtramAM kahyuM che ke - "je samyakatva e pramANe te jo, te mauna e pramANe tuM jo, je mauna e pramANe te jo, te samyaktva e pramANe tuM jo (arthAt je samyaktva che te mauna che ane je mauna che te samyaktva che - A rIte samyaktva ane mauna = munibhAvanI niyata vyApti che.) tethI je jIvo zithila AcAravALA che, AdrapariNAmavALA = putrAdi pratye snehanA pariNAmavALA che, guNano = zabdAdiviSayono AsvAda lenAra che, vakra = mAyAvI AcAravALA che, bhagavAnanA vacanAnusAre daDha pravRtti karavAmAM pramAdavALA che, gharamAM rahenArA che, evA jIvo vaDe A zakya nathI = ratnatrayIrUpa mauna zakya nathI. muni maunane = azeSa sAvadyanI nivRttirUpa maunane grahaNa karIne karma ane audArika zarIrane dhUnana kare che. kevI rIte dhUnana kare che? prAMta ane rUkSa evA AhAranuM sevana kare tevA vIra-dhIra nizcayanayathI samyagdaSTi che. % athavA samyatvastavanA "jJAnAdiyavALA pAThano artha A mujaba che - jJAnanayanI dRSTie jJAnanI dazAvizeSamAM ja samyatva che (arthAt jJAnanayanI apekSAe je jIvo jJAnanI dazAvizeSane pAmelA hoya teomAM ja samyakatva che.) kriyAnayanI dRSTie cAritrarUpa samyakatva che ane darzananayanI dRSTithI svataMtra vyavasthita che = cAritra vagara paNa svataMtra caturtha guNasthAnavartI jIvomAM samyaktva vyavasthita che arthAt darzananayanI apekSAe cAritravALA na paNa hoya chatAM cothe guNasthAnake rahelA jIvomAM samyakatva vyavasthita che. vaLI zuddhAtmapariNAmagrAhI nizcayanayamAM.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro - yati (muni)no AtmA ja darzana-jJAna-cAritra che. je kAraNathI darzana-jJAna-cAritrasvarUpa ja yati zarIrano Azraya kare che. (arthAt zuddhAtmAnA pariNAmagrAhI nizcayanayanI dRSTie samyaktva apramattamunimAM ja prApta thAya che. je munino AtmA darzana-jJAna-cAritranA pariNAmarUpa che, te muni ja samyagdarzanavALo che. kAraNa ke, muni ratnatrayI svarUpa je che ane ratnatrayI svarUpa muni ja zarIrano Azraya kare che.) A prakAranA yogazAstranA vacanathI AtmA ja nirUpAdhi zuddha svarUpa prakAzane kAraNe (arthAt karmanI upAdhithI rahita zuddhasvarUpanA prakAzathI) "jJAnarUpa che ane AtmA ja zraddhAnathI 'darzanarUpa che arthAt muninA AtmAne tevA zuddha svarUpanI rUci hovAthI darzanarUpa che ane svabhAvanuM AcaraNa karatA hovAthI "cAritra rUpa' che. tethI zuddhAtmAno bodha, zuddhAtmAnI AcaraNA ane zuddhAtmAnI tRpti e nizcaya samyakatva che. - sArAMza - samyakatva aMge ahIM eka dRSTikoNathI vicAraNA karI che, teno sAra e che ke...vyavahAranaya cothA guNasthAnake samyakatvano saddabhAva svIkAre che ane nizcayanaya sAtamA (apramatta saMyata) guNasthAnake samyakatvano svIkAra kare che. - ahIM keTalIka agatyanI AnuSaMgika vAto karIzuM - (1) upadeza rahasyagraMthamAM jaNAvyuM che ke, bhAvAjJAno prAraMbha cothA guNasthAnakathI thAya che. prathama guNasthAnake mithyAtvanI maMda avasthAmAM (bhAvAjJAnI kAraNabhUta) pradhAna dravyAjJA prApta thAya che. mithyAtvanI gADha avasthAmAM je dravyathI AjJAnuM pAlana thAya che te apradhAna dravyAjJA che. tenI mokSamArgamAM kiMmata nathI. eTale vyavahArathI prApta samyaktvanI prAptithI bhAvAjJAno prAraMbha thAya che. (2) pUrvokta vicAraNAmAM eka vAta bIjI tarI Ave che ke..
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa nizcayanayanI daSTie apramattadazA na Ave, tyAM sudhI samyaktvano svIkAra thato nathI arthAt jevuM jANyuM che ane jevuM sahyuM che - tevuM ja (apramattapaNe) AcaraNa na Ave, tyAM sudhI nizcayanaya samyaktva mAnatuM nathI. jene mithyA AcAra jANyo ane sadahyo, te mithyAcAranI saMpUrNa nivRtti thAya, tyAre ja "samyakatva' hoya ema nizcayanaya svIkAre che tethI nizcayanayanI dRSTie AcaraNamAM khAmI che, tyAM sudhI mithyAtva che. jayAre vyavahAranaya mAnyatA-saduhaNA sAcI AvI jAya eTale samyatvano svIkAra kare che. ahIM ullekhanIya che ke, samyagdarzana nAmanA cothA guNasthAnakano vyavahAra, vyavahAra samyakatvanA yoge ja thAya che. AthI mAnyatA zuddha banI jAya, heya-upAdeya tattvonuM saMvedana (saduhaNA) yathArtha banI jAya, eTale "samyakatva hoya che ema manAya che. ahIM yAda rAkhavuM ke, AcaraNA-mAnyatA baMne khoTI hoya tyAre tene prathama guNasthAnakanuM mithyAtva hoya che. A mithyAtva saMsArane vadhAre che. khoTI mAnyatAmAM khoTA abhinivezanI bhUmikA rahelI che. mithyA abhinivezanI gADhatA-maMdatAne AzrayIne saMsAravRddhimAM taratamatA Ave che. abhinivezanI bhayaMkaratA AgaLa varNavIzuM. ka bIjI vAta, uttarAdhyayana sUtranI niyuktimAM jaNAvyuM che ke - samyagdaSTi jIva upadiSTa pravacananI = bhagavAna vaDe kahevAyelA zAstranI zraddhA kare che, anAbhogathI athavA guruniyogathI (guruparataMtryathI) asadbhAvanI (na kahevAyelAnI) zraddhA kare che - ahIM traNa vAtanA khulAsA karyA che. (i) samyagdaSTi jIva zAstramAM kahevAyelI vAtanI ja zraddhA kare che. 1. sammaddiTThI jIvo, uvaiSTuM pavayaNaM tu saddahai / saddahai asabbhAvaM, aNabhogA guruniogA vA // 163 //
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 51 prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro (i) koIkavAra anAbhogathI (tevA prakAranA tattvaviSayaka jJAnanA abhAvathI) athavA to gurunA niyogathI (zraddheya gurunA vacanathI) zAstramAM na kahyuM hoya, tenI paNa zraddhA kare, to paNa tene mithyAtva lAgatuM nathI. (ii) anAbhoga ane guruniyogathI samakiti jIva zAstramAM anirUpita vastunI zraddhA kare, chatAM paNa tene dravyasamyatva hoI zake che. A vastune spaSTa karatAM dharmasaMgraha graMthamAM zloka-22nI TIkAmAM kahyuM che "yasya tvanekAntatattve bhagavatprarupite samyagaparicchidyamAne'pi bhagavatprarupitatvena tatra rucirviparItAbhinivezazca na bhavati gItArthaprajJApanIyatvAdiguNayogAt / tasyAnAbhogagurupAratantryAbhyAmanyathA sambhAvane'pi atastattvasya zuddhatvAt dravyasamyaktvamaviruddham / " sArAMza : je jIva bhagavat prarUpita anekAMta tattvane sArI rIte jANato nathI, chatAM paNa te anekAMta tattva, bhagavat prarUpita hovAnA kAraNe, temAM tenI rUci hoya che ane viparIta abhiniveza hoto nathI. kAraNa ke, gItArtha-prajJApanIyatAdi guNano yoga che. tevA jIvane anAbhoga ane guruparataMtryathI viparIta bodha thavAnI saMbhAvanA hovA chatAM paNa AtmAnI aMtaraMga rUci zuddha hovAthI tenAmAM dravyasamyaktva hovAmAM koI virodha nathI. kahevAno sAra e che ke, samakiti jIvane bhagavAne kahelA tattvane svIkAravAnI ja rUci hoya che. tethI tenI aMtaraMga rUci to zuddha ja hoya che. tenA kAraNe koIkavAra anAbhoga ke gurunA kahevAthI viparIta svIkAre, to paNa tenA samyakatvanI hAni thatI nathI. kAraNa ke,...e svIkAravAmAM viparIta (khoTo) abhiniveza nathI ane prajJApanIyatA paNa che. sAcuM jANavA maLaze tyAre choDavAnI taiyArIvALo che.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa - AthI phalitArtha e che ke - (i) samakiti zAstramAM kahevAyelA tattvamAM (bhagavat upadiSTa vacanamAM) ja rUci = zraddhA kare che. tenAthI viparIta rUci karato nathI. (i) je samakiti anAbhogAdithI viparIta bodha kare che paraMtu viparIta abhiniveza nathI ane prajJApanIyatAdi guNo vidyamAna che, to tenA dravyasamyakatvano nAza thato nathI arthAt cothuM guNasthAnaka gumAvato nathI. | (i) viparIta abhiniveza Ave tyAre mithyAtvano udaya thayA vinA raheto nathI. prastuta viSaya aMgenI vizeSa vAto AgaLa karIzuM. (C) zAstramAM samyakatvanA pAMca prakAra kahyA che.(1) aupathamika samyaktva (2) kSAyopathamika samyakatva, (3) kSAyika samyaktva, (4) sAsvAdana samyaktva ane (5) vedaka samyakatva. temAM... - pathamika samyaktva cothA guNasthAnakathI mAMDIne agIyAramA guNasthAnaka sudhI hoya che. - kSAyopathamika samyakatva cothA guNasthAnakathI mAMDIne sAtamA guNasthAnaka sudhI hoya che. - kSAyika samyaktva cothA guNasthAnakathI mAMDIne caudamAM guNasthAnaka sudhI hoya che. - sAsvAdana samyaktva bIjA guNasthAnakamAM hoya che. - vedaka samyakatva cothA guNasthAnakathI mAMDIne sAtamAM guNasthAnaka sudhI hoya che. - AthI cothA guNasthAnake samyaktva hoya che. cothe jIva samamiti kahevAya che. cothe guNasthAnake nizcayanayathI mithyAtva hovA chatAM paNa
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro mithyAtvI tarIkeno vyavahAra thato nathI. jo ke, guNasthAnakanI pariNati to viziSTa jJAnI ja jANI zake che. chatAM paNa "mithyAtvI" tarIkeno vyavahAra kyAre thAya ane mithyAtva doSa kyAre lAge, te jANavA jJAnIoe amuka lakSaNo batAvyA che. te ApaNe AgaLa joIzuM. (D) "mithyAtva eTale..." pustakanA lekhakazrIe nizcaya samyakatvane AgaLa karIne je badhI Apattio varNavI che, temAM mAtrane mAtra satya chUpAvavAnI koziza karI che. tenI samIkSA AgaLa karIzuM. paraMtu ahIM traNa vastu yAda rAkhavAnI che ke (1) mithyA abhiniveza mithyAtvane kheMcI lAve che - samyakatvano nAza kare che. (maMdamithyAtvIne gADha mithyAtvamAM dhakelI de che. 150 gAthAnA stavanamAM kahyuM che ke jamAlijIe svarUpa ane hetu hiMsA sevI nathI (arthAt AcaraNa zuddha pALyuM che, chatAM paNa temane mithyA abhinivezanA kAraNe mithyAtvano udaya thatAM anubaMdhamAM hiMsA maLI che. mithyAtva anubaMdhamAM doSa ApavAnuM kAma kare che. te duranta saMsAranuM kAraNa bane che. (2) jyAM buddhi-baLa-saMghayaNa AdinI khAmIno prazna na hoya, tyAM zAstra mujaba AcaraNa na karavAmAM ane zAstraviruddha prarUpaNA karavAmAM mithyAbhiniveza ja kAraNa banato hoya che ane evo mithyA abhiniveza samyaktva guNane TakavA deto nathI, evuM hitopadezamAlA 1. hetu svarUpa na hiMsA sevI, sevI te anubaMdha, to jamAli pramukhe phaLa pAmyAM, kaThuA karI bahu kandra ll2vI. 2. "tamattAmunodo, samipiviThTha mAre vasa tamhA kugaipaveso, niraMbhiyavvo abhiniveso // 392 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa graMthamAM kahyuM che. (abhinivezanI bhayaMkaratA AgaLa varNavI che.) (3) buddhi-baLa-saMghayaNAdi mujaba zAstranirdiSTa anuSThAna karavAmAM koI aMtarAya na hoya ane chatAM pramAdanA kAraNe zAstra mujaba AcaraNa thatuM na hoya ane zAstrathI vikala anuSThAna thatuM hoya, tyAre te anuSThAna icchAyoga'nI bhUmikAmAM AvI paNa zake che ane na paNa AvI zake. | (i) zAstranI vidhinuM jJAna hoya, zAstra mujaba karavAnI ja icchA hoya, chatAM paNa pramAdanA kAraNe zAstramujaba na thatuM hoya, tyAre pramAda khaTakato hoya ane viruddha prarUpaNA na hoya to e anuSThAna icchAyoganI bhUmikAmAM Ave che. (Avo icchAyoga zAstrayoganuM kAraNa che.) | (i) zAstranI vidhinI upekSA hoya, zAstra mujaba karavAnI icchA na hoya, pramAda khaTakato na hoya, viruddha prarUpaNA hoya, khoTo abhiniveza hoya, tyAre sevAnuM anuSThAna icchAyoganI bhUmikAmAM AvatuM nathI. jaha ajinnAu jaraM, jahaMdhayAraM ya taraNivirahAo / taha muNaha nisaMsAo, micchattaM ahiNivesAo // 393 // " bhAvArtha: - abhiniveza rahita jIvanA manamAM samyaktvAdi pUrvokta guNono vAsa thAya che. mATe durgatimAM praveza karAvanArA abhinivezane manamAM praveza karatAM pahelAM ja rokI devo joIe. - jema ajIrNa thavAthI tAva Ave che ane sUryanI gerahAjarImAM aMdhakAra utpanna thAya che, tema rAkSasa samAna abhiniveza (kadAgraha)thI mithyAtva utpanna thAya che ema samajI levuM. abhinivezanI hAjarImAM sat tattvono pakSapAta raheto nathI. paraMtu svakalpita tattvono pakSapAta Ubho thAya che. tenAthI mithyAtva utpanna thAya che. jayAre abhinivezanA tyAgamAM mArgAnusAritA jIvaMta rahe che. tenAthI sat tattvono pakSapAta jIvaMta rahe che. tenAthI samyakatvAdi sthira rahe che ane mithyAtva utpanna thatuM nathI.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro = samakitinA abhigama vagere kevA hoya? - yogagraMtho Adi zAstroe samakitinA abhigama-pakSapAtadRSTikoNa-rUci-prArthanA Adi viSayo upara prakAza pAtharyo che. tenI kramazaH AMzika vicAraNA karIzuM... (1) samakiti AtmA aparIkSita vastuno pakSapAta kyAreya na kare. kAraNa ke, te cokhkhuM mAne che ke, "zAstravacana' nAmanA pramANathI parIkSA karyA vinA svIkArelA padArtho mAnavAthI AbhigrAhika mithyAtva lAge che. (2) AthI ja samakiti AtmA kulAcArathI ke avihita paraMparA AdithI AgamaparIkSAne bAdhita karato nathI arthAt samakiti AtmA kulAcAra ke paraMparAne AgaLa karIne zAstra (Agama) nirdiSTa AcArasaMhitA ane siddhAMtone bAdhita na kare. zAstrathI potAno kulAcAra khoTo lAge to tene te choDavA taiyAra hoya che. (3) samakiti AtmA koIpaNa tattvane parIkSA karIne ja svIkArato hovAthI "badhA ja dharmo-devo-guruo sArA che - sAcA che - vaMdanIya che" AvuM bolato nathI ke mAnato paNa nathI. je jinAgamonI parIkSAmAM pAra utare ene ja sAcA-sArA-vaMdanIya mAne che. nahIMtara anAbhigraha mithyAtva doSa lAge evI enI samaja hoya che. (4) samakiti satya tattvano ja svIkAra kare che. khoTAno svIkAra karato nathI. khoTAno abhiniveza (Agraha) to e kyAreya rAkhato nathI. kAraNa ke, enI sAdI samaja che ke - mithyA abhinivezathI Abhinivezika mithyAtva doSa lAge che. je atyaMta viparyAsarUpa hovAthI (2) sarvoparIkSitapakSapatitvIyopAt dhirmaparIkSA, sna-8/ TI]
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa6 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa sAnubaMdha phlezanuM (duHkhada bhavaparaMparAnuM) kAraNa che. (5) samakiti jinavacanamAM kyAreya saMzaya-zaMkA karato nathI. tenI dRDha mAnyatA hoya che ke - "tameva saa nizaMrva = nihiM paDya' je jinezvara paramAtmAoe kahyuM che, te ja satya ane zaMkA vinAnuM hoya che. AthI jinAgamonA judI judI jagyAethI judA judA artho thatA hoya tyAre sAcA artha kayA? tenI zodha kare che ane sAcuM pakaDIne ja rahe che. (6) samakiti AtmA kyAreya matibheda Ubho na kare arthAt zAstrathI svataMtra svamati mujaba kayAreya prarUpaNA na kare. ema karavAmAM mithyAtvanI prApti-vRddhi ane tenA phalasvarUpe saMsAravRddhi thAya che evI tenI saraLa samaja hoya che. (7) samakiti AtmA bahumati-sarvAnumatithI nirNaya na kare paraMtu zAstramatithI ja nirNaya kare. (8) samakiti AtmA kayAreya unmArganI prarUpaNA na kare ane unmArgane protsAhana na Ape. jyAM paMcAmravanI pravRtti thatI hoya ane usUtraprarUpaNA thatI hoya, tene unmArga kahevAya che. zAstravacana ane saMvigna-azaTha gItArthonA AcaraNa (jItavyavahAra)ne mArga (sanmArga) kahevAya che. ajinanuM vacana ane avihita paraMparAne unmArga kahevAya che. - samakiti (pUrve jaNAvyA mujaba) zAstra nirdiSTa padArtho = tattvomAM ja rUci = zraddhA rAkhe che. zAstra viruddha tattvomAM nahIM. 1. mArgadUSaNapUrvakamutsUtraprarupaNA yatra sa unmArgaH athavA yatra pnycaazravapravRttiH sanA gacchAcAra pannA, gAthA-21) 2. mArgaH pravartakaM mAnaM zabdo bhagavatoditaH / saMvignA'zaThagItArthASavi ceti sa dithA rU/zA mArga batrIsI)
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa7 prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro (9) samakiti potAnA samyakatvane dUSaNa na lAge e mATe zaMkAkAMkSAdi doSothI bacato rahe che. tethI ja.... | (i) samakiti AtmA jinavacanamAM-zAstrokta tattvomAM kyAreya zaMkA karato nathI. bhale enI buddhimAM na bese to paNa. kAraNa ke, enI cokhkhI samaja che ke "zaMkA doSa jinavacana pratye azraddhA jagAvaze ane tenAthI mithyAtva AvyA vinA raheze nahIM. kAraNa ke, yogazAstranI TIkAmAM kahyuM che ke - "sUtramAM kahelA eka paNa akSaranI arUci karavAthI mANasa mithyASTi thAya che." | (i) samakiti AtmA paramatanI vAMchA svarUpa) kAMkSA doSathI bace che. kAraNa ke, tenA AstiSpa guNanA (zrIjinezvaroe pharamAvelA tattvomAM koI pheraphAra hoI zake nahIM - evI AstikatAnA) kAraNe e kyAreya anyamatanA camatkArAdithI AkarSita thato nathI. samakiti guNaAtmazuddhi-pavitratAno pUjArI hoya che. zakti-labdhi-camatkArono Azaka hoto nathI. taduparAMta, samakitinI cokhkhI samaja che ke, A loka ane paralokanA sukhAdinI AkAMkSA karatA AtmAne kAMkSA doSa lAge che ane tenAthI samyaktva malina thAya che. tethI te dharma pAsethI saMsArasukhanI mAMgaNI - prArthanA karato nathI. saMsArasukhanI AkAMkSA svarUpa kAMkSA doSa paNa samyakatvanA 1. sUtroktasyaikasyApyarocanAdakSarasya bhavati naro mithyAdRSTiH / [copAzAstra pra-2/17 vRtti] 2. aihikAmuSmikAn sukhAdInAn kAMkSataH kAMkSA mantavyA, iyamapi samyaktvAticArarupaiva tIrthaMkara pratisiddhAcaraNasvarupena tanmAlinyahetutvAt / (Avazyaka niryukti-TIkA)
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa aticArarUpa ja che. kAraNa ke, tIrthakaroe niSedha karelAnuM AcaraNa karavA svarUpa hovAthI te samyakatvanI malinatAnuM kAraNa che. tethI ja viMzativiMzikA graMthamAM (chaThThI saddharma viMzikAmAM) kahyuM che kenrvibuhesrsukkhN dukkhaM ciya bhAvao u mannaMto / saMvegao na mukkhaM muttUNaM kiMpi patthei // 6-1 // nArayatirinarAmarabhavesu nivveyao vasai dukkhaM / akayaparalokamaggo mamattavisavegarahio vi // 6-12 // - samyagdaSTi jIva manuSya ane devendronA sukhone bhAvathI (paramArthathI) duHkharUpa ja mAne che. (tathI saMsAranA sukho pratye nirveda hoya che ane mokSasukhanI abhilASAvALo (saMvegavALo) hoya che. tethI saMvega hovAnA kAraNe mokSane choDIne bIjI koI prArthanA karato nathI arthAt mokSa sivAya bIjA koI paNa padArtha ke sukhanI prArthanA karato nathI. vaLI saMvega-nirvedanA pariNAmanA kAraNe mamatvarUpI vizvanA vegathI rahita hovA chatAM paNa paralokano mArga sadhAyo na hovAthI te (arthAt mokSamArganI yAtrA pUrNa thaI na hovAthI te) samyagdaSTi jIva naraka, tiryaMca, manuSya ane devagatine vize arthAt cAragatirUpa samyagdaSTi AtmAne saMsAranI paramArthathI oLakhANa thaI gaI che. tethI eka paNa padArtha, saMyoga, vyakti, paristhiti ene sArarUpa lAgatI nathI. tethI tenA pratye nirvedabhAva pragaTyo che tathA sAcA sukhanA sthAnanI (mokSanI) paNa paramArthathI pahecAna thaI gaI che. tethI mokSAbhilASA pragaTI che. ahIM ullekhanIya che ke, samakiti AtmAne aviratino udaya vartato hoya to bhautika sukhanI icchA thaI zake che. paraMtu temAM sukhabuddhi
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro thavA rUpe viparyAsa hoto nathI. - AthI samakiti anyamatanI vAMchA karato nathI ane dharma pAsethI saMsAra sukhanI apekSA rAkhato nathI. (i) samakiti AtmA jinokta dharmakriyAnA phalane vize saMdeha ane munijananA malina zarIrAdinI jugupsA karavA svarUpa vicikitsA doSane sevato nathI. | (iv) samakiti mithyASTi jIvonI prazaMsA karato nathI. kAraNa ke, te emAM unmArganuM poSaNa jue che ane unmArganuM poSaNa mithyAtva kheMcI lAve che, e enI cokhI samaja che. yogazAstra prakAza-2, zloka17nI TIkAmAM "rUraM tu vyameva sa rvadUSaNa" kahyuM che - arthAt je AtmAonI dRSTi viparIta = mithyA che, temanI prazaMsA karavI, te pragaTapaNe samyakatvanuM dUSaNa che. ahIM ullekhanIya che ke - anyadarzanonI deza viSayaka ke sarvaviSayaka (arthAt tenI eka vAtanI ke AkhA darzananI) prazaMsA karavAthI samyaktvane dUSaNa lAge che, evuM yogazAstranI TIkAmAM spaSTa kahyuM che. zAstrajJA A mujaba che ane keTalAka mahAnubhAvo anyadarzana sAthe samanvaya sAdhavAnuM kahe che, te kaI rIte saMgata bane ane kaI rIte ApattirUpa bane, te ApaNe AgaLa svataMtra prakaraNamAM vicArIzuM. AthI samakiti kyAreya guNAbhAsanI anumodanA-prazaMsA na kare. (V) samakiti AtmA mithyASTino paricaya na kare. sakhyatva rahasya prakaraNamAM kahyuM che ke - 1. "miththAmati guNa varNano TALo cotho doSa, unamAragI guNatAM huve, unamAraga poSa. samakita ra6 (samakitanA saDasaTha bolanI sajhAya)
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6O mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa "vesAgharesu gamaNaM jahA viruddhaM havai kulavahUNaM / nApAdita sAvatha-surIviyApa, tistha, rUA" - kulavadhUo mATe (khAnadAna kulanI vahuo mATe) vezyAnA ghare javuM jema ziSyaloka viruddha kArya che, tema samyagdaSTi zrAvako mATe kutIrthiko pAse javuM paNa eTaluM ja ayogya che. taduparAMta, samakiti AtmA mithyAtvI devonA sthAnono paNa tyAga kare che. kAraNa ke, mithyAtvI devonA sthAnomAM javAthI ke saMparka rAkhavAthI (1) unmArganI mArga tarIke sthApanA thAya che. (2) mithyAtvanI vRddhi thAya che ane (3) bodhibIjano nAza che.1 - samakiti AtmA zAstranA A badhA niyamo-niyaMtraNone baMdhanarUpe mAnato nathI. paraMtu temAM AtmAnI surakSA mAne che. (10) samakiti laukika-lokottara deva-guru-dharma viSayaka mithyAtvano tyAga kare che. (te cha prakAranuM mithyAtva AgaLa jaNAvyuM ja che.) 1. A ja vAtane jaNAvatAM "samyakatva rahasya prakaraNa" graMthamAM kahyuM che jiNadhammami a kusalo susAvao so vi Agao ittha / tamhA esa pahANo sivAya dhammo jao bhaNio // 16 // kuliMgitabbhattANaM thirattaNaM kuNai tattha vaccaMto / vaDDheiya micchattaM sa bohibIyaM havai tesiM // 17 // bhAvArtha : jinadharmamAM je kuzaLa che evo zrAvaka paNa ahIM (mithyAtvI devonA maThomAM) Avyo, tethI cokkasa A (mithyA) dharma paNa mokSano upAya che. (evuM sAmAnya prajA vicAre che ane ethI) mithyAmatinA maMdira-maThamAM janAro zrAvaka kuliMgIo ane temanA anuyAyIonuM mithyAtva vadhArI de che. temanA bodhibIjanI hatyA kare che.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 61 prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro (11) samakitine saMsAranA bhogo sarpanI phaNAnA ATopa jevA lAge che. tene sAMsArika bAhApadAtha (dunyavI sAmagrI) mAyA marIcikA (jhAMjhavAnA jaLa), gaMdharvanagara ane svapna jevA lAge che. saMsAranI tamAma bhogaceSTAo bALakanI dhULanA ghara banAvavA jevI tuccha lAge che. tene ekamAtra AMtara jJAna (zAzvatajJAna) ja paramatattva lAge che. bAkInA tamAma padArtho upadravasvarUpa pratibhAsita thAya che.* 12) AthI ja samakiti...zraddhAmAM zithila banato nathI...saMsAra samudramAM ramato nathI...pApamAM lIna banato nathI.dharmamAM hIna banato nathI buddhimAM kSINa banato nathI (viparyAsa-bhrAnti bharato nathI)...sukhamAM tallIna banato nathI.duHkhamAM dIna banato nathI...mAnyatAmAM zithila banato nathI. vRttimAM tuccha banato nathI. (13) samakiti karmayoge AvI paDelA pApane sakaMpabhAve (kaMpatA hRdaye) kare che, paraMtu niSkapabhAve kyAreya karato nathI. (14) te ja rIte samakiti zAstranirapekSa pravRtti karato nathI. = mithyAtvI tarIkeno vyavahAra kayA prakAranA mithyAtvathI thAya? prazna : zAstramAM jyAM jayAM mithyAtvI = mithyAdRSTi tarIkeno vyavahAra karAyo che, te kyA mithyAtvathI karAyo che? 1. bhavabhogiphaNAbhogo bhogo'syAmavabhAsate / phalaM hyanAtmadharmatvAttulyaM yatpuNyapApayoH // 24-5 // 2. mAyAmarIcigandharvanagarasvapnasannibhAn / ___ bAhyAn pazyati tattvena, bhAvAn zrutavivekataH // 156 // 3. bAladhUlIgRhakrIDA tulyA'syAM bhAti dhImatAm / tamogranthivibhedena, bhavaceSTAkhilaiva hi // 155 // 4. abAhyaM kevalaM jyotirnirAbAdhamanAmayam / yatra tatparaM tattva, zeSa: punarupavaH 21chA 5. samyagdarzanapUtAtmA na ramate bhavodadhau /
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 2 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa uttara : "mithyAtvI' tarIkeno vyavahAra prathama guNasthAnakanA 'mithyAtva nA kAraNe thAya che ane zAstranirapekSa pravRtti karanAra tathA utsutra prarUpaNA karanAramAM paNa evo vyavahAra thAya che. senaprazna ane gacchAcAra pannAmAM e mujaba jaNAvela che. (A mATe zAstrapAThovALuM prakaraNa-2 juo), - nizcaya mithyAtvavALAmAM = nizcaya samyakatvanA abhAvavALAmAM mithyASTi tarIkeno vyavahAra thato nathI. cothA guNasthAnakathI AgaLa samakiti tarIkeno ja vyavahAra thAya che. taduparAMta chaghasyo aMdaranA bhAvone jANI zakatA nathI. tethI zAstrasApekSa pravRtti karanAra ane usUtra prarUpaNAno tyAga tathA sasUtra prarUpaNA karanArane paNa samakiti kahevAno vyavahAra che. mithyAtva pratyayika karmabaMdha kyAre thAya? prazna : mithyAtva pratyayika karmabaMdha (ke je bhayaMkara che te) kayA mithyAtvathI thAya che? uttaraH prathama guNasthAnakanA mithyAtvathI mithyAtva pratyayika karmabaMdha thAya che ane cothA guNasthAnakathI to e karmabaMdha thato nathI. kayA mithyAtvathI akuzala anubaMdhonuM sarjana thAya che. prazna : kayA mithyAtvathI akuzala anubaMdhonuM sarjana thAya che. uttara : prathama guNasthAnakanA mithyAtvathI akuzala anubaMdhonuM sarjana thAya che. ahIM ullekhanIya che ke, jyAre mithyAtva maMda thAya che, tyAre guNasaMpanna prathama mithyAtva guNasthAnakanI prApti thAya che. te pUrve mithyAtva gADha-gADhatara-gADhatama hoya che. jayAre mithyAtva gADha hoya che, tyAre zubha ke azubha koIpaNa pravRtti karatI vakhate tIvra akuzala anubaMdho AtmAmAM paDe che. mithyAtvanI maMda avasthAmAM AMzika
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro mArgAnusArI pariNAma prApta thAya che. A avasthAmAM maMda mithyAtva hAjara hovAthI maMda akuzala anubaMdho to paDe che, paraMtu mArgAnusArI pariNAma paNa vartato hoya tyAre AMzika kuzala anubaMdho paNa AtmAmAM paDe che. - gADha mithyAtvanI hAjarImAM buddhimAM gADha viparyAsa (bhramaNA) vartato hovAthI tIvra akuzala anubaMdho paDe che. maMda mithyAtvanI avasthAmAM buddhimAM gADha viparyAsa na hovAnA kAraNe tIvra akuzala (pApanA) anubaMdho paDatA nathI. - samyagdarzananI hAjarImAM zubhAzubha koIpaNa pravRtti karatI vakhate kuzala (zubha) anubaMdho ja AtmAmAM paDe che. cothA guNasthAnathI samyagdarzana hAjara hoya che. tethI cothA guNasthAnakathI pApanA anubaMdho paDavAnuM baMdha thaI jAya che ane zubha anubaMdho ja paDavAnuM cAluM thAya che. - mithyAtva hoya, tyAM anaMtAnubaMdhInA kaSAyo hoya ja ane jyAM anaMtAnubaMdhI kaSAya hoya tyAM prakRSTa karmabaMdha thayA vinA raheto nathI. kAraNa ke, buddhimAM tIvraviparyAsa ane gADha tRSNAo vidyamAna hoya che. te tIvrabhAve pApa karAve che. tenAthI prakRSTa karmabaMdha thAya che. > taduparAMta, saMbodha prakaraNa graMthamAM kahyuM che ke, mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAyonI hAjarImAM karmabaMdha utkRSTa thAya che ane azubha anubaMdha sahita ja thAya che tathA mithyAtvano kSaya ane samyaktvanI prApti thAya tyAre (mithyAtva sivAyanA) bIjA karmabaMdhanA hetuo (avirati, aprakhyAnIyAdi kaSAyo, yoga) niranubaMdha hoya che arthAt mithyAtva rahita avirati Adi karmabaMdhanA hetuothI je pApakarmabaMdha thAya che, te niranubaMdha = anubaMdha rahita hoya che arthAt pApakarmamAM
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa azubha anubaMdho paDatA nathI. ahIM yAda rAkhavuM ke, samyaktvanI hAjarImAM je puNyabaMdha thAya te puNyanA anubaMdhavALo hoya che. karmavaza cothe ane pAMcame guNasthAnake pApapravRtti thatI hoya, tyAre tenAthI pApakarmano alpa baMdha thAya che. paraMtu anubaMdha pApano paDato nathI. - taduparAMta, mithyAtva sivAyanA karmabaMdhanA avirati, apratyAkhAnIyAdi kaSAya ane yoga vagere hetuothI paNa karmabaMdha thAya che. samyagdarzana Adi guNonI vidyamAnatA hovAnA kAraNe aviratithI thato karmabaMdha (mithyAtvAvasthAmAM thatA karmabaMdhanI apekSAe) maMda hoya che, sarvavirati guNasthAnake mithyAtva-avirati ubhayano abhAva hoya che ane mAtra saMjavalana kaSAyano udaya hoya che, tyAre karmabaMdha (aviratithI thatA karmabaMdha karatAM paNa) adhika maMda thAya che. tenAthI paNa kaSAyarahita yogothI thato baMdha adhika maMda hoya che. praznaH azubha anubaMdhonuM sarjana zAnAthI thAya che? uttara : pUrve joyA mujaba azubha anubaMdhonA sarjanamAM mithyAtva ane tenI sAthe vartatA anaMtAnubaMdhI kaSAyo che. ghaNIvAra A baMne bahArathI joI zakatA nathI. tethI jJAnIoe kayA prakAranA anuSThAnathI azubha anubaMdhonuM sarjana thAya che te nIce mujaba jaNAvyuM che - (1) AjJAbAhya kriyAthI azubha anubaMdhonuM sarjana thAya che. zAstranI AjJAthI bAhya zubhakriyAthI pApAnubaMdhI puNya baMdhAya che. 1.. tamhA micchattakhae, baMdho duviho havijja kammANaM / miccha aNaniraNubaMdhA, heUNo sANubaMdhanne // 10-48 // 2. jai vi hu aviraDkasAyajogAIyANa heUNo baMdho / hujjA'maMdo maMdo maMdathaze tapukhamavo 20-46
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro zubhakriyAthI to puNyabaMdha thAya che. paraMtu zAstrathI nirapekSapaNe vartavAno je pariNAma che, tenAthI azubha(pApa)nA anubaMdhonuM sarjana thAya che. mithyAtvanA udayathI ja buddhimAM viparyAsa ubho thAya che ane tenAthI haiyAmAM svacchaMdatA pravarte che. tenA yoge zAstranirapekSa pariNAma pragaTa thAya che. evA pariNAma sahitanI zubhakriyAthI pApAnubaMdhI puNyano baMdha thAya che. taduparAMta, zAstranirapekSa pariNAmaprayukta kriyAthI pApAnubaMdhI puNyanA baMdhanI sAthe mithyAtvamohanIya karmano paNa niyamathI baMdha thAya che. tenA kAraNe bhavAMtaramAM jyAre pUrvasaMcita pApAnubaMdhI puNyano udaya thAya che, tyAre pUrve bAMdhelA mithyAtvamohanIya karmano paNa udaya thAya che. tenAthI hitakArI ane ahitakArI kRtyono viveka cUkI javAya che ane mUDhatA pedA thAya che tathA jIva akRtyomAM otaprota banI jAya che. tenAthI pUrve upArjana karelA puNyakarmanI sthitino kSaya thatAM mohanIya janita mUDhatAthI karelA pArAvAra pAponA phaLarUpe apAra naraka samudramAM DUbI jAya che, ema upadeza rahasyamAM jaNAvyuM che.' ahIM phalitArtha e che, mithyAtvanA udayathI pravartato zAstranirapekSa azuddha pariNAma akuzala anubaMdhono sarjaka che ane tenAthI e paNa siddha thAya che ke, jene samyakatvanI prApti thaI che, te zAstra pratye parataMtra bane che ane zAstrAjJAne parataMtra je nirmala pariNAma che, tenAthI zubha anubaMdhonuM sarjana thAya che. upadeza rahasyamAM kahyuM che ke, je zAstranI AjJAne sApekSa hoya che, tenI pAse paripakva jJAna che ane tevA jJAnayukta zubhakriyAthI sAdhakane puNyAnubaMdhI puNyano baMdha thAya che ane je guNasthAnaka 1. AjJAbAhyAnAM kriyAmAtrakAlabhAvibhyAM prabalaviparyAsAbhyAM rAgadveSAbhyAM pApAnubandhinaH sAtavedanIyAdeH karmaNo bandhe mithyAtvamohanIyasyApi niyamato bandhAt bhavAntaraprAptau tatpuNyavipAke samudIrNamithyAtvamohAnAM hitAhitakRtyeSu mUDhatAmupagatAnAM prAgupAttakarmasthitikSaye niHpAranarakapArAvAramajjanopapatteH // [upadezarahasya-7/TIkA]
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa pracayika (saMbaMdhI) jJAnAvaraNIya Adi karmono baMdha thAya che, te niranubaMdha thAya che arthAt zAstrAjJAne sApekSa zubhakriyAthI je puNyabaMdha thAya che, te puNyAnubaMdhI thAya che ane je guNasthAnaka pratyayika karmabaMdha thAya che te niranubaMdha thAya che (ane tethI te azubha phaLanI paraMparAno sarjaka na hovAthI nukazAnakAraka nathI.) ane AvI zAstrajJA-sApekSa zubhakriyAthI upArjita thayela niranubaMdha azubha prakRtibaMdhanA sahabhAvI puNyAnubaMdhI puNya AnuSaMgikapaNe bhogasukho ApIne AtmAne mokSa sudhI pahoMcADavAmAM sahAyaka bane che. - "upamiti bhavaprapaMcA kathA" graMthanA prathama prastAvamAM kahyuM che ke - puNyAnubaMdhI puNyathI vizuddha Azaya pragaTe che. tenAthI viSayonI aMdara pratibaMdha = Asakti thatI nathI. tethI puNyAnubaMdhI puNyanA bhogavaTAvALA jIvo bhogone bhogavatAM hovA chatAM paNa Asakti vinAnA hovAnA kAraNe pUrve bAMdhelA pApakarmanA samUhane zithila kare che ane navA adhika zubhavipAkavALA puNyAnubaMdhI puNyano AtmAmAM baMdha kare che. teno jayAre udaya thAya che, tyAre te (puNyAnubaMdhI puNya) bhavavirAganA saMpAdana dvArA sukhanI paraMparApUrvaka mokSanuM kAraNa bane che. eTale A hetuthI puNyAnubaMdhI puNya suMdara vipAkavALuM kahevAya che. kahevAnuM tAtparya e che ke, prabhu dvArA prarUpita zAstronI AjJAthI nirapekSa dharmakriyAmAM thatI pravRtti zubha hovA chatAM pariNAmo mithyAtva-vAsita hovAnA kAraNe pApAnubaMdhI puNya baMdhAya che ane enI sAthe mithyAtvamohanIyakarma paNa baMdhAya che. kAlAMtare te baMneno udaya thatAM jIvamAM mohamUDhatA pedA thAya che. tenA kAraNe hitAhitano viveka cUkIne bharapUra pApakAryo thAya che, je jIvane narakAdi durgatiomAM mokalI de che. 1. dazamAM guNasthAnaka sudhI jJAnAvaraNIya Adi azubha prakRtiono baMdha avazya hoya ja che.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro jyAre zAstrAjJAthI sApekSa zAstra mujabanI) dharmakriyAmAM thatI pravRtti ane pariNAma baMne zubha hovAnA kAraNe puNyAnubaMdhI puNyano baMdha thAya che. samyatva vAsita pariNAma hovAnA kAraNe mithyAtva mohanIyano baMdha thato nathI ane je guNasthAnaka saMbaMdhI azubha karmono baMdha thAya che, te paNa niranubaMdha hoya che. tethI koI anarthanI paraMparA sarjAtI nathI. (2) niyANAthI dUSita anuSThAnathI paNa azubha anubaMdhonuM sarjana thAya che. dharmAnuSThAnathI to zubhakarmano baMdha thAya che. paraMtu niyANAthI = bhautika sukhanI AzaMsAthI anubaMdho azubha paDe che. eTale niyANAthI dUSita dharma anuSThAnathI pApAnubaMdhI puNya baMdhAya che. - tacca nidAnAjJAnadUSitAddharmAnuSThAnAdbhavati, brahmadattAderiveti ra4/2 TIII (aSTaka prakaraNa) - te pApAnubaMdhI puNya nidAna (niyANA) ane ajJAnathI dUSita thayelA dharmAnuSThAnathI thAya che. jema ke, brahmadatta vagerenuM pApAnubaMdhI puNya. - "upamitibhavaprapaMcA kathA' graMthanA prastAva-1mAM kahyuM che ke - pApAnubaMdhI puNyathI maLelA bhogo saghaghAtI (turaMta ja nAza karanAra) viSayukta modakanI jema dAruNa vipAkavALA hoya che. te bhogo gADhatara tRSNAnI vRddhi kare che. tethI tevA puNyathI jIvamAM kliSTa Ayo utpanna thAya che. tenAthI te viSayomAM atyaMta Asakta bane che. tenA yoge pUrvasaMcita puNyano nAza thAya che ane ugra-moTA pApano samUha AtmAmAM bhego thAya che. tenA udayathI bhaviSyamAM jIva anaMtakALa sudhI anaMtaduHkharUpa saMsAramAM bhaTake che. tethI pApAnubaMdhI puNyathI prApta thayelA zabdAdi viSayo dArUNa vipAkavALA kahevAya che. (3) usUtra prarUpaNAthI azubha anubaMdhonuM sarjana thAya che. zAstramAM utsutra prarUpaNAthI yAvat anaMtasaMsAra batAvyo che ane
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa anaMta saMsAra azubha anubaMdhothI ja thAya che. utsu-sasUtranuM svarUpa, utsurAthI kema anaMtasaMsAra thAya che te vAta ane utsutra prarUpaNAthI anaMtasaMsArI banelA sAvAghAcAryanuM udAharaNa prakaraNa-8: 'usUtrathI dUra raho'mAM jaNAvela che. - A aMgenI vizeSa vicAraNA amArA "zuddhadharma - II: baMdha - anubaMdha" pustakamAM karI che ane "akuzala anubaMdhonI bhayaMkaratA" nAmanA prakaraNa-9mAM paNa vizeSa vicAraNA karI che. = mithyAtva doSa kyAre lAge che? usUtra pravRtti-prarUpaNA karavAthI ane zAstra nirapekSa pariNAmathI mithyAtva doSa lAge che. vizeSa vicAraNA AgaLa karI ja che. ahIM ullekhanIya che ke, prathama guNasthAnake prathama yogadaSTimAM paNa mithyAtva hAjara hoya che. paraMtu te vakhate tyAM rahelA sAdhakano mithyAtva doSa dUra karavAno prayatna cAluM hoya che ane tethI te samyagdarzananI abhimukha hoya che arthAta tenuM gamana mithyAtva tarapha nathI paraMtu samyagdarzana tarapha gamana che. tethI tyAM rahelo mithyAtva doSa ene pragatimAM eTalo bAdhaka banato nathI. paraMtu je jIva samyagdarzana pAmI gayo che ane te pachI koIka mithyA abhinivezanA kAraNe ke zAstranirapekSa pariNAmanI pakkaDanA kAraNe mithyAtvano udaya thaI jAya che ane te mithyAtva tarapha gamana tIvra bane che tyAre tene te doSa pragatimAM khUba bAdhaka bane che. eTale ja samyagdarzana tarapha gamana karanArA pahelI cAradaSTimAM rahelA sAdhako virAdhaka banyA nathI. jyAre samyagdarzana pAmyA pachI ene vamI nAMkhanArA ane mithyA abhinivezamAM phasAIne mithyAtva tarapha tIvrapaNe gamana karanArA jamAlijI, sAvadyAcArya Adi virAdhaka banyA che." - kayA prakAranA mithyAtvanI bhayaMkaratA che? prazna : zAstramAM kyA prakAranA mithyAtvanI bhayaMkaratA varNavI che?
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ 69 prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro uttaraH pUrve jaNAvyA mujaba yAvata anaMta saMsAranuM niyAmaka mithyAtva prathama guNasthAnakavartI ja levAnuM che. chaThThA guNasthAnaka sudhI vartatuM nizcayanuM mithyAtva nahIM. cothe-pAMcame-chake rahelA koI jIvano saMsAra vadhyo nathI. eTaluM ja nahIM saMsAra TUMko ja thayo che. chaThThA guNasthAnakano saLaMga sAta bhava sudhI sparza thAya to AThamA bhave mokSa thAya tevo niyama che. jyAre mithyAtvathI to yAvat anaMtasaMsAra thAya che. -darzanabhraSTa jIvano mokSa thato nathI prazna : zAstramAM 'darzanabhraSTa jIvano mokSa thato nathI' - AvuM jaNAvyuM che. tyAM kayA prakAranA samyagdarzanathI bhraSTa jIvanA mokSano abhAva batAvyo che. uttaraH samyagdarzana guNane gumAvIne je cothA guNasthAnakathI paDe che ane prathamaguNasthAnake jaI abhiniveza vadhArI mithyAtva gADha banAve che, teno mokSa thato nathI. AthI e zAstravidhAna vyavahAra samyagdarzanane AzrayIne ja che. paraMtu nizcaya samyagdarzanane AzrayIne nahIM. nizcaya samyagdarzanane gumAvyA pachI paNa chaThThA guNasthAnake sAdhaka pAse ratnatrayInI sAdhanA hoya che ane te saMsArane kApIne mokSa tarapha AgaLa vadhAratI hoya che. -mithyAtvanA udayamAM kayA doSonI bhUmikA che? prazna : mithyAtvano udaya thavAmAM kyA doSanI mahattvanI bhUmikA hoya che ? uttara : pUrve jaNAvyA mujaba mithyAabhinivezanI pakkaDa, usUtranI pravRtti-prarUpaNA, AjJAbAhya pariNAma ane jinavacanamAM saMdeha AdithI mithyAtvano udaya thaI jAya che. 1. bIyAhANatthaM puNa, guruparataMtANa diti juggANaM / amAsa, aThThamavA carittaSi 2/248 (gurutattvavinizciya)
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa ahIM yAda rAkhavuM ke - heyamAM upAdeyanuM ane upAdeyamAM heyanuM vedana karavAthI paNa mithyAtvano udaya thaI jAya che. taduparAMta, je paudgalika sAmagrImAM ane viSaya-kaSAyamAM duHkhanuM saMvedana cAluM hatuM, temAM palTo Ave ane dunyavI sAmagrI-viSaya-kaSAyamAM sukhabuddhi thAya to paNa mithyAtvano udaya thaI jAya che. AthI samyagdarzanane TakAvavA ane mithyAtvathI bacavA mATe khUba sajAga rahevAnI AvazyakatA che. *koIne mithyAtvI kahI zakAya ke nahIM? prazna : koIne mithyAtvI kahevAno vyavahAra che ke nahIM? uttara : A praznano javAba senaprazna graMtha ja Apaze - prazna : jema "kANAne kANo kahevo" e kaThina vacana che, tema mithyAdaSTine tuM "mithyAdaSTi che" ema kaThina na kahevuM joIe ema keTalAka kahe che, tenuM zuM? uttara H mithyASTine mithyASTi kahevo ke na kahevo te vAta samaya AzrayI jANavI. ||3-722aa. agatyano khulAso - (1) dazavaikAlika sUtramAM sAdhu-sAdhvIne koIne paNa kaThina vacana kahevAno niSedha karyo che. "mithyAtvI' zabda paNa kaThina che. tethI prazna Avyo che ke evo prayoga koInA mATe karAya ke nahIM? (2) enA javAbamAM pU.A.bha.zrI senasUrIzvarajI mahArAjAe kahyuM che ke - mithyAtvIne mithyAtvI kahevo ke na kahevo, e viSayamAM samaya mujaba vartavuM. (3) javAbamAM spaSTa phalita thAya che ke...jeNe mithyAtvano Azaro lIdho che, evA mithyAtvIthI jo mArgane - zAsanane-suvihita paraMparAne
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro 71 nukazAna thatuM hoya ane aneka bhavyAtmAo gumarAha thatA hoya, to tene 'mithyAtvI' tarIke khullo paNa pADI zakAya che. bAkI sAmAnya avasthAmAM evA kaThina zabdano prayoga koInA mATe karavo na joIe. eTale "mithyAtvI" na ja kahevAya evuM nathI. (4) ahIM eka khAsa vAta ullekhanIya che ke...akabara bAdazAha pratibodhaka pU.A.bha.zrIhIrasUrIzvarajI mahArAjAe karelA 12 bolanA paTTakamAM prathama bolamAM koIne kaThina zabda kahevAno niSedha karyo hovA chatAM, te pachInA kALamAM pU.A.bha.zrIsenasUrijIe mahArAjAe pUrvanirdiSTa javAba Apyo che ane pU.mahopAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAjAe mArgabheda karanArAo mATe evA zabda prayogo karyA ja che. enAthI e phalita thAya che ke, sAmAnyathI bhale evA zabdaprayogo na karAya. paraMtu mArgahAni AdinA prasaMge aneka jIvonA kalyANanI kAmanAthI koIne khullA pADavAnI jarUriyAta jaNAya tyAre haiyAmAM karuNA rAkhIne evA zabda prayoga karAya temAM doSa paNa nathI. (5) doSa to nathI, paNa kalikAla sarvajJazrI to AgaLa vadhIne pharamAve che ke, e ja sAcI karuNA che. AthI ja pU. kalikAla sarvajJA zrI hemacaMdrasUrijI mahArAjA zrIvItarAgastotra graMthamAM jaNAve che ke - aneDamUkA bhUyAsuste yeSAM tvayi matsaraH / zubhodarkAya vaikalyamapi pApesu karmasu // 15/6 // (6) AthI ja senapraznamAM pU.A.bha.zrIe usUtrabhASIne mithyAtvI kahevAya ke nahIM? evA praznanA javAbamAM ene "mithyAtvI spaSTapaNe jaNAvyo che. te praznottara ahIM prastuta che. praznaH usUtrabhASI samakiti hoya? ke mithyASTi hoya? uttara : usUtrabhASIo mithyAdaSTi hoya, temAM koI paNa vAdavivAda nathI.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa sUtroktasyaikasyApyarocanAdakSarasya bhavati naro mithyAdRSTiH "sUtranA eka akSaranI paNa aruci kare, to mANasa mithyASTi bane che." A pATha che. 3-719 (noMdhaH utsutra kone kahevAya vagere muddAonI vicAraNA 'usUtrathI dUra raho" prakaraNamAM karI che. tyAMthI jovA bhalAmaNa) prazna : senapraznamAM kahyuM che ke, je utsubhASI hoya che, te mithyAtvI hoya che. to ahIM prazna thAya che ke - narakamAM gayelA zrIkRSNa mahArAjAe paNa baladevajI sAthenI mulAkAtamAM ApaNo apayaza TaLe e mATe "rAdhA-kRSNa-baladevanI pratimA sthApo vagere..." usUtra vacana kahyuM hatuM ane teo to kSAyika samakiti che. temanAmAM mithyAtva hovuM kaI rIte ghaTaze? ane temanA kahevAthI baladevajIe e usUtra prarUpaNApravRtti karI, tethI temanAmAM mithyAtva mAnavuM paDaze ne ? uttara : zrIkRSNa mahArAjAe baladevajI AgaLa je bolyA - bhalAmaNa karI, temAM manovibhrama kAraNa che. manovibhrama thavAmAM jema mithyAtva kAraNa che, tema apayazanI bhayaMkara pIDA, AMtarika bhayo, tIvra kAmapIDA vagere paNa kAraNa bane che. - narake gayelA zrIkRSNa mahArAjAne potAno apayaza khUba pIDA ApI rahyo che. te vakhate baladevajI maLavA AvI jAya che. e pIDA ja emanI pAse evA prakAranI utsutra pravRtti karavAnI preraNA ApavAnuM jaNAve che. teo kSAyika samakiti che. tethI temane tevA prakAranA atattva pratye pakSapAta-abhiniveza hoya ja nahIM. chatAM paNa apayazanI bhayaMkara pIDA evI prarUpaNA karAve che. > bIjuM vyavahAranuM udAharaNa joIe - koIka vyakti (ke je samakiti che, te) mohodayanA tIvra udayamAM potAnI patnIne 'tuM ja mAruM sarvasva che' evuM bole che. paraMtu e mohanA tIvra udayamAM bolAyeluM
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro vacana che. haiyAmAM evo pakSapAta hoto nathI. kAraNa ke, samakitine to deva-guru-dharma ja sarvasva lAge che. strI Adi to tuccha ja lAge che. eTale ja jyAre e mohodayanA AvegamAMthI bahAra Ave che tyAre enA pariNAmo yathArthapaNe pravartatA thaI jAya che. tenI zraddhAmAM koI khAmI AvatI nathI. - eka vAta yAda rAkhavAnI che ke, mohanA tIvra udayAdimAM jo atattvano pakSapAta-abhiniveza pedA thaI jAya, to mithyAtvamAM cAlyA paNa javAya che. eTale baladevajInA viSayamAM evuM mAnavuM jarUrI jaNAya che ke, teo utsutra prarUpaNA - pravRtti karIne jarUrathI mithyAtvamAM gayA ja haze. paraMtu usUtrabhASaNakALamAM vartatuM mithyAtva atigADha na hovAnA kAraNe e bhavamAM ke pachInA bhavamAM yogya sAmagrIne pAmIne mithyAtva nivartana pAmyuM haze ke pAmaze. tenA kAraNe temano saMsAra vadhaze nahIM. - praznaH zAstraviruddha pravRtti-prarUpaNA karanAramAM samyagdarzana TakI zake nahIM? uttara A praznano uttara senapraznamAM Apyo che. je upara mujaba jANavo. == jemAM zruta (zAstravacana) hoya temAM "jIta'nI pradhAnatA hotI nathIH ahIM khUba mahattvanI eka vAta ullekhanIya che ke, je viSayamAM zAstravacana maLatuM hoya ane eno amala karavAmAM saMghayaNAdinI khAmI naDatI na hoya, to zAstravacana mujaba ja AcaraNa karavuM joIe. paraMtu zAstravacanane gauNa karI "jItavyavahArane pradhAnatA ApavI nahIM. A aMge agatyanA traNa khulAsA nIce mujaba che - (A) paMcakalpa bhASyamAM kahyuM che ke... AkalpavyavahArArthaM, zrutaM na vyavahArakam / . iti vaktumahattantre, prAyazcittaM pradarzitam //
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa artha : pAMcamA ArAnA cheDA sudhI zAsanano vyavahAra calAvavA "zrata' e upayogI nathI, ema bolavAvALAne zAstramAM moTuM prAyazcitta batAveluM che. - AthI - (1) zrutavyavahArI koIpaNa AcaraNA zrutanuM ullaMghana karIne karI zake ja nahIM. (2) jene mATe zrutanI prApti hoya, tene mATe jItanI pradhAnatA hoI zake nahIM. (AthI ArAdhanA mATe tithidinano nirNaya karavA mATe zAstrapATho hAjara hoya, tyAre tenI upekSA karIne koIpaNa AcaraNAne AgaLa karI zakAya nahIM.) (B) pU.sAgarajI ma.sA.no khulAso (zrI siddhacakra pAkSika, varSa-4, aMka-15) (i) "AcArya mahArAja zrI abhayadevasUrijI to AgamaaSTottarImAM spaSTa zabdathI jaNAve che ke, te ja jIta hoya ke je baLa ane buddhinI khAmInA bacAva mATe ja upayogI hoya ane tethI ja teozrI jaNAve che ke - gupti, samiti, paDilehaNa, saMvatsaraparva, cAturmAsika parva sivAyanI tithinuM palaTavuM vageremAM AcaraNA hoya ja nahi." (i) " x temaja zithilAcArI ane pramAdIoe ghaNAoe maLIne paNa AcareluM hoya ane te paraMparAthI AvyuM hoya, to paNa te jIta AcaravA lAyaka nathI." (C) vartamAnamAM AgamAdi pAMca vyavahAromAM cAra vyavahAro to pravarte che. tethI zrata vyavahAra paNa pravarte ja che. tethI zratanI (zAstravacananI) upekSA karIne game tevI AcaraNAne anusarAya nahIM. cAra vyavahAro vidyamAna che e aMge senapraznano praznottara ahIM prastuta che - prazna : Agama, zrata, AjJA, dhAraNA ane jItavyavahAra A pAMca prakAranA vyavahAramAM hAla keTalA vyavahAro varte che?
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro uttara : Agama vyavahAra hamaNAM nathI ja, zrutavyavahAra paNa hAla saMpUrNa nathI, paNa keTaloka pravarte che, mATe hAla zrata vagere cAra vyavahAro che, ema to kahI zakAya che ja. temAM paNa prAyazcitto ghaNuM karIne jIta vyavahArathI apAya che. ||2-13ii . prazna : zAstraviruddha pravRtti-prarUpaNA karanAramAM samyakatva Take ke nahI? uttara : pUrve Ano javAba ApI dIdhela che. samyaktva na Take. senapraznamAM Ano sacoTa javAba Apyo che. te nIce mujaba che - prazna : jeo parapakSIo eTale anya gacchIo hoya, temAM cAritra hoya ke nahIM ? uttaraH anyagacchIya sAdhuone bhagavAnanI AjJAviruddha karavApaNuM hovAthI bhAvacAritrano abhAva che. paraMtu nizcaya svarUpa to kevalIgamya che. ||1-113 (noMdha : samyagdarzananA abhAvamAM ja bhAvacAritrAno abhAva jaNAvAto hoya che, te yAda rAkhavuM) = jIvano saMsAra kyAre vadhe? praznaH zuM mithyAtvano udaya thAya eTale anaMtasaMsAra ja thAya? uttara : zAstraviruddha pravRtti-prarUpaNAthI mithyAtvano udaya thAya e nakkI che. paraMtu kono keTalo saMsAra vadhe teno AdhAra eno abhiniveza kaI kakSAno che tenA upara che. abhiniveza mithyAtva sAnubaMdha klezane utpanna kare che. abhinivezanI gADhatA-gADhataratA-gADhatamatA ane maMdatA-maMdataratA-maMdatamatAnA AdhAre saMsAraparibhramaNa nakkI thAya che. AthI ja dharmaparIkSAmAM utsutrabhASInI saMsAravRddhinI carcAmAM jaNAvyuM che ke, saMkhyAta-asaMkhyAta-anaMtabhava saMsAra vadhe che. emAM niyAmaka
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa tenI mithyAbhinivezanI pakkaDa keTalI che, te che. ahIM ullekhanIya che ke, zAstraviruddha pravRttino artha ahIM zAstramAM na batAvI hoya evI vidhithI pravRtti karavAnI thAya, e saMdarbhamAM che. bAkI, zAstramAM batAvela kAlAdinI nyUnatAmAM vidhinI vikalatA Ave che. saMpUrNa vidhino bahumAnabhAva hoya, vidhi mujaba karavAno bhAva (icchA) hoya, chatAM buddhi baLa AdinI khAmInA kAraNe kaMIka vidhithI vikala anuSThAna thAya tyAre te anuSThAna apavAdika bane che ane apavAdika anuSThAna mokSamArga ja che. jema ke, pratikramaNa zAstrokta vidhithI ja thAya che. (mArga mujabanI AcaraNA anusAre ja thAya che.) paraMtu kAraNasara besIne thAya che tyAre te apavAdanI bhUmikAmAM Ave che. paraMtu te ja pratikramaNa zAstramAM kramasara batAvelI vidhi mujaba na thAya ane manaHkalpita vidhi mujaba thAya tyAre bhale te pratikramaNa UbhA UbhA thatuM hoya - tamAma vidhi sacavAtI hoya, chatAM te zAstraviruddha pravRtti bane che. prazna : zAstramAM anyadarzanamAM rahelA apunabaMdhakane mokSamArgamAM gaNyo che ane tenI kriyA jainazAstra mujabanI na hovA chatAM tene mokSamArgamAM gaNyo che. jyAre "jaina" tarIke oLakhAtA (senapraznamAM jaNAvyA) mujaba anya gacchIyanI kriyAo mokSamArgamAM kema na gaNAya? uttara : ArAdhanA karanAra jenA zAsanamAM hoya ane je zAstrane anusarIne kriyA karato hoya, te zAstrane teNe saMpUrNa vaphAdAra rahevAnuM hoya che. vaphAdAra rahevAmAM na Ave te na cAle. te zAstrane anusarIne kriyA karavAnI ane te zAstramAM batAvelI vidhinI upekSA karavAnI, A na cAle. AmAM zAstra parataMtratA nathI paraMtu zAstranirapekSatA che ane zAstranirapekSatA mithyAtvanI vRddhi ja kare. yogagraMthomAM kahyuM che ke, anyadarzanamAM rahelo apunardhadhaka (tenA
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro kSayopazama mujaba) tene svIkArelA zAstrone vaphAdAra hoya che ane temAM batAvelI vidhi mujaba ja kriyA karato hoya che. tethI ja te mokSamArgamAM TakI zake che. tene saMyogavizeSane kAraNe zuddhatattva nathI maLyuM. paraMtu jene svIkAryuM che tene "zuddhatattva' mAnIne ja svIkAryuM che. tema chatAM te prajJApanIya hovAnA kAraNe tene svIkAreluM "tattva' zuddha nathI paNa azuddha che, ema khabara paDe che, tyAre (batrIsImAM jaNAvyA mujaba zivarAjarSinI jema) ja tene te choDI de che. A badhA guNonA kAraNe ja te mokSamArgamAM Take che ane AgaLa vadhe che ane tenuM mithyAtva kramaza: tUTatuM jAya che. paraMtu subhaga saMyogo maLatAM jyAre tene "jinatattvanI prApti thAya che, tyAre te sarva asatyane phagAvI de che ane satya tattvano svIkAra karI le che. yogabiMdu Adi graMthomAM sAdhanAjIvanamAM zAstra parataMtratAnI khUba anivAryatA batAvI che. (ja pATho prakaraNa-2mAM ApyA che.) AthI jainazAsanamAM gaNAvuM ane jainazAstranA vidhAnone saMpUrNa mAnavA nahIM, tenA khoTA arthaghaTano karavA, te koIpaNa saMyogomAM cAlI zake nahIM. AthI ja je sAdhaka karmodaye zAstramujaba jIvana na jIvI zake, tyAre tene je bhUmikA vaphAdArIpUrvaka sevI zakAya tema hoya te bhUmikAne svIkAravAnuM zAstramAM kahyuM che. "gacchAcArapayanA graMthanI gAthA-3132-34-35mAM A vAta karI che. jene arthasahita prakaraNa-2mAM ApI che. prazna : 'mithyAtva eTale pustakanA lekhakazrIe "muhapattino anupayoga" e paNa zAstraviruddha pravRtti che ane "udayAt tithi sivAyanI tithimAM pratikramaNAdi ArAdhanA karavI e paNa zAstraviruddha pravRtti che, evI samAnatA batAvIne baMne sthaLe 'mithyAtva' doSa batAvyo che, te zuM yogya che ?
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78. mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa uttara H "sAdhue jIvonI rakSA mATe muhapattino upayoga rAkhavo joIe" - A paNa zAstrAjJA che. ane sAMvatsarika pratikramaNAdi kriyAo "kami nA tidi A zrIumAsvAtizrI vAcakapravarazrInA praghoSa mujaba udayAt tithimAM karavI joIe - A paNa zAstrajJA che. ahIM noMdhanIya che ke..."muhapattino upayoga na raheto hoya - tyAre "muhapattinA anupayogamAM ghaNA kAraNo hoya che. A AcaraNanI khAmI che. paNa jayAre koI sAdhu ema mAne athavA bole ke, "muhapattino upayoga rAkhavAnI jarUra nathI" - to e mAnyatA khoTI che - tethI te mAnyatAnI khAmI che. pUrve jaNAvyA mujaba mAnyatAnI khAmI Ave tyAre mithyAtva doSa lAge ja che. AcaraNanI khAmImAM nizcayanaya bhale mithyAtva batAvato hoya, paraMtu vyavahAranaya mithyAtva batAvato nathI ane prathama guNasthAnakanuM mithyAtva ja virAdhaka banAve che ane saMsAra vadhAre che e ApaNe pUrve joyuM ja che. vaLI, mAnyatAnI khAmI nathI paraMtu pramAdanA yoge muhapattino upayoga raheto nathI, tyAre pramAda khaTakato hoya ane pramAdane kADhavA mATenI vicAraNA - prayatna thatA hoya, tyAre te sAdhaka virAdhaka banI jato nathI. zAstrAjJAnuM yathArtha pAlana na hovA chatAM sApekSatA jIvaMta hoya tyAre mithyAtva doSa lAgato nathI. have tithinA viSayamAM vicArIe. tithi saMbaMdhI pU.umAsvAti mahArAjAnA praghoSane anusaravAmAM saMghayaNAdinI khAmIno koI prazna ja upasthita thato nathI. kAraNa ke, sAMvatsarika pratikramaNa to karavAnA ja chIe ane e paNa pramAdano parihAra karIne. to pachI udayA tithine choDIne anya divase sAMvatsarika pratikramaNa karavAmAM prabaLa kAraNa kayuM kAma kare che? zAstrAjJA mAnavAmAM kayuM tattva naDe che? zuM e praghoSa mAnya nathI? jo
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ 79 prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro e mAnya na hoya to zAstrasApekSatA raheze? jo praghoSa mAnya che, to pachI ene anusaravAmAM takalIpha zuM che? jo tithinI kSaya-vRddhi Ave tyAre tenA mATenI niyAmaka gAthAnA arthaghaTanamAM mAnyatAbheda che, tethI muMjhavaNa ubhI thAya che, to pachI enuM sAcuM arthaghaTana kema karavAmAM AvatuM nathI? sAcuM arthaghaTana thaI gayA pachI paNa tene na svIkAravAmAM Ave to zAstrasApekSatA kayAM rahI? * sAcI vAta to e che ke... tithino vivAda e AcaraNano vivAda ja nathI, paraMtu mAnyatAno vivAda che ane mAnyatA to varSo pahelAM spaSTa thaI ja gayela che. A aMgenA zAstrapATho-lavAdIcarcAmAM thayelA nirNayo ane pU.mahApuruSonA abhiprAyo pariziSTa-1thI 6mAM jovA. = bhedaratnatrayI ane abhedaratnatrayI prastuta pariprekSyamAM A baMnene samajavA khUba jarUrI che. nizcayanaya je sAtamAM guNasthAnake bhAvacAritrane ja samyaktva tarIke svIkAre che, te abhedaratnatrayI svarUpa hoya che. jemAM traNenuM alagaalaga saMvedana hotuM nathI. paraMtu traNenI ekatva pariNati hoya che. te baMnenuM svarUpa jJAnasAra-jJAnamaMjarI TIkAmAM-tyAgASTakanA zloka-4nI TIkAmAM nIce mujaba batAvela che - xxx caDyopAyatvena hatattvanara-mAsana-ramaUTV heyabuddhyA parabhAvatyAganirdhAra-bhAsana-ramaNayuktaM ratnatrayIpariNamanaM bhavati tadbhedaratnatrayIrupam / yacca sakalavibhAvaheyatayApyavalokanAdirahitaM vicAraNasmRtidhyAnAdimuktameke samayenaiva sampUrNAtmadharmanirdhArabhAsanaramaNarupaM nirvikalpasamAdhimayamabhedaratnatrayIsvarupam / " bhAvArtha : je svatattva che arthAt je zuddha AtmasvarUpa che, tenI upAdeyapaNe nirdhAra = zraddhA, bhAsana = bodha ane ramaNarUpa = temAM ramaNatA karavI - ekAgra banavuM tathA parabhAva heya che ema samajIne
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa heyabuddhipUrvaka parabhAvanA tyAganI zraddhA-parabhAvanA tyAgano bodha ane parabhAvanA tyAganI ja satata ramaNatAyukta (evA prakAranuM kAryakAraNarUpe prarvatatuM ane arihaMtAdi zubhanimittonA AlaMbanavALuM je) ratnatrayInuM pariNamana te bhedaratnatrayI svarUpa che. (azubha nimitto hoya ke arihaMta paramAtmAnI vANI Adi zubha nimitta hoya. paraMtu sarve bAhyanimita e parapadArtha che tethI vibhAva che, AvuM samajIne) sarve paNa vibhAva hovAthI heyarUpa che. chatAM paNa temane heyarUpe ane upAdeyane upAdeyarUpe jANavAnA vikalpa vinAnuM tathA tattvanI vicAraNA, tattvanuM smaraNa karavuM, tattvanuM dhyAna karavuM vagere paNa eka zubhavikalpavALI dazA hovAthI tevA vikalpothI mukta eka samayanA kAlamAtra vaDe ja anaMtadharmAtmaka je (Atmatattvamaya) Atmadharma che, tenI zraddhA-jJAna ane ramaNatAmaya evuM tathA koI paNa jAtanA vikalpo vinAnuM sarvotkRSTa nirvikalpa samAdhimaya evuM ratnatrayInuM pariNamana te abhedaratnatrayInuM svarUpa che. - cheke guNasthAnake bhedaratnatrayI hoya che arthAt cheke guNasthAnake samyagdarzana-samyajJAna-samyaccAritranA je nirdhAra (zraddhAna)-bhAsana ane ramaNatA rUpa viSayo che, te alaga-alaga saMvedAya che arthAt cheke guNasthAnake parabhAvanI heyarUpe saddataNA, ulkAsana ane nivRtti rUpa pariNAma traNe kamasara thAya che. eTale heyanuM heyarUpe jJAna karavAnuM kAma, te pachI tene heyarUpe saddavAnuM kAma ane te pachI tenAthI nivRtta thavAno pariNAma - A krame sAdhanA cAle che ane te ja rIte svabhAvanI upAdeyarUpe sadaNA - udbhAsana ane pravRttirUpa pariNAma : A paNa sAthe sAthe kramazaH cAle che. eTale tene bhedaratnatrayI kahevAya che. kahevAno sAra e che ke, chaThe guNasthAnake rahelo sAdhaka sAme rahelA padArthone heya-upAdeya rUpe jANe che, sadahe che ane temanI nivRtti ane upAdeyanI pravRttinA pariNAmavALo bane che. A rIte tenI bhedaratna
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 3H samyagdarzananuM svarUpa ane tenA prakAro trayInI sAdhanA cAle che. - jyAre bhedaratnatrayInI sAdhanAmAM tIvra apramattabhAva ujAgara thAya che tyAre sAme rahelA padArthonuM pUrvokta rIte avalokanAdi baMdha thAya che ane saMpUrNapaNe AtmadharmanA nirdhAra(zraddhAna)-bhAsana-ramaNatAnI ekatA pariNati prApta thAya che, ke je nirvikalpa samAdhi kahevAya che, Ane ja abheda ratnatrayI kahevAya che. ahIM heyamAM heyarUpe ane upAdeyamAM upAdeyarUpe vikalpo hotA nathI. eTale nirvikalpa avasthA hoya che. A avasthAmAM prApta thatI ratnatrayInI ekatvanI pariNatine nizcayanaya samyagdarzana tarIke oLakhAve che. kAraNa ke, ahIM mithyAcAranI saMpUrNa nivRtti thayelI hoya che ane AtmAnuM potAnA vizuddha paryAyomAM svAbhAvika pariNamana cAluM hoya che. A avasthA vadhumAM vadhu aMtarmuhUrta kALanI ja hoya che. tenAthI eka samaya AgaLa vadhe to kSapakazreNInuM maMDANa thAya che. bAkI to sAdhaka bhedaratnatrayImAMthI alpa samaya mATe abhedaratnatrayImAM jAya che ane pAcho bhedaratnatrayImAM Ave che. abhedaratnatrayImAMthI patita karanAra pramAdano udaya ane tajanya vikalpo (prazasta vikalpo) che. - bhedaratnatrayIkALe AcAraNamAM khAmI Ave tyAre saMyamasthAnamAM hAni pahoMce che ane e khAmI vadhe to yAvat saMyamazreNIthI patana thAya che. taduparAMta, AcaraNa zAstra mujaba hovA chatAM zAstrIya padArtho saMbaMdhI mAnyatAmAM garabaDa UbhI thAya ane tene dUra karavAmAM na Ave to jIva saMyamazreNIthI to nIce paDe che, paNa sAthe samyagdarzanathI paNa patita thaIne mithyAtve pahoMcI jAya che. = 4 = x =
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82. mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa prakaraNa - 4H satya eka tarapha ja hoya mokSasAdhanAnuM mahattvanuM aMga tattvanirNaya che. tattvanirNaya thayA vinA anAdikALathI AtmAmAM saMcita mithyAjJAnanA saMskAro nAza pAmatA nathI ane e vinA samyagdarzana-samyajJAnanI prApti thaI zakatI nathI. taduparAMta, ArAdhanA paNa tAttvika banI zakatI nathI. abrAnta bodha hoya to ja ArAdhanA abhrAnta bane che tathA abrAnta ArAdhanA ja saMsAranAzaka ane mokSa prApaka bane che. - AthI koIpaNa viSayamAM heya-upAdeya tattvano nirNaya avazya karavo ja joIe. - tattvanA nirNayanuM mukhya sAdhana zAstra che. eTale ja zAstromAM "sAdhava: zAstrakSas: " sAdhunI AMkha zAstra che - ema kahyuM che. sAdhu koIpaNa vastuno nirNaya zAstrane AMkha sAme rAkhIne ja kare che. - tattvanirNayanuM sAdhana zAstra che ane tattvanirNaya karatI vakhate be pakSa upasthita thAya tyAre "madhyasthatA" guNanI paNa jarUrIyAta hoya che. - zAstranI paMktionA jyAre judA judA arthaghaTano thatA hoya, tyAre "madhyastha banIne sAco artha pakaDavAmAM Ave to ja satya tattva hAthamAM Ave che. - svapakSano rAga ane parapakSanA dveSathI rahita avasthAne madhyasthatA kahevAya che. - prastuta carcAmAM ApaNe "mithyAtva eTale.." pustakamAM thayelA vidhAnonI carcA karI rahyA chIe arthAta tithi aMgenA viSayanI carcA cAle che. jo ke, te pustakanA lekhakazrIne tithimAM kayo pakSa sAco che, e jaNAvavAnA badale bhavyAtmAo muMjhavaNamAM paDe evI bheLaseLa karI che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 prakaraNa - 4H satya eka tarapha ja hoya lekhakazrI prastAvanAmAM lakhe che ke... - be tithipakSa ema kahe che ke, "ame sAcI tithi karIe chIe, tame khoTI karo cho, mATe tame mithyAtvI !" - eka tithipakSa ema kahe che ke, "ame sAcI tithi karIe chIe, tame khoTI karo cho, mATe tame mithyAtvI." - ATaluM lakhIne kayo pakSa sAco che e jaNAvavAnA badale AkhA pustakamAM mithyAtva-mithyAtvInI ja carcA karI che. koI jagyAe koI viSayane spaSTa lakhyo nathI. vAcakane guMcavADAmAM nAMkhavAnI ja koziza thaI che. vizeSamAM lekhakazrIe vyavahAra ane nizcaya samyakatvanA viSayane saMkIrNa karIne satyane ekadama mArI nAMkhavAno prayatna karyo che. taduparAMta, vartamAnamAM cAlato "tithino vivAda' e AcaraNAno vivAda che ke mAnyatAno vivAda che? e paNa jaNAvavAnuM kAma karyuM nathI. lekhakazrIe e vAta khAsa jaNAvavAnI jarUra hatI, vaLI, vyavahAra naya ane nizcayanayanA dRSTikoNane paNa spaSTa karyA nathI. AvuM kema karavuM paDyuM? evo savAla bhavyAtmAone jarUrathI thaI zake! teno javAba e ja che ke, e badhuM spaSTa kare to pote asatyamAM beThA che, e vAta khullI thaI jAya tema che. tethI ja AkhA muddAne guMcavI nAMkhyo che. ApaNe enI pUrve vistArathI vicAraNA karI ja che. AgaLa paNa karIzuM. = tithi aMge sAcuM koNa? tithi aMge sAco nirNaya kyAranoya AvI ja gayo che. aneka zAstrapATho mojUda che ane lavAdIcarcAmAM ekadama spaSTa khulAsA thaI ja
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa gayelA che. te dastAvejo hAla paNa mojUda che ane bIjI aneka pustikAo paNa prakAzita thaI ja gayelI che. amArI pUrva prakAzita tithi aMge satya ane kutarkonI samAlocanA" pustakamAM paNa arthasahita zAstrapATho, sAcA jItavyavahAranuM svarUpa, mahApuruSonA abhiprAyo ane lavAdIcarcAno sAra ApavAmAM Avela che tathA "vartamAna tithi prazna sAmAcArI che ke siddhAMta che?" - A pustakamAM paNa tithidinanA nirNaya aMgenI vicAraNA karavAmAM AvI che. - ahIM ullekhanIya che ke - (1) satya eka tarapha ja hoya, be tarapha na hoya. jyAM spaSTa zAstrapAThI maLatA hoya, tyAM "mAnyatA bheda che tethI tattva kevalI jANe" ema kahIne vAtane guMcavADe na caDhAvAya. paraMtu zAstra je kahetuM hoya te ja kahevAya. - ahIM ullekhanIya che ke - koI ema kahe ke, "mAnyatAbheda che, tethI tattva kevaLI jANe" - to AvuM kahenArane mithyAtva lAge che. kAraNa ke, satya jANavAnA sAdhano upalabdha hoya - sulabha hoya, tyAre kaI mAnyatA sAcI che ane kaI mAnyatA khoTI che, te jANavAno avazya puruSArtha karavo ja joIe tathA parIkSA vinA koIpaNa mAnyatAne grahaNa karavI e koIpaNa rIte yogya nathI. pU.mahopAdhyAyazrIjIe paNa AvuM kahe tene zrAvakane lakhelA patramAM mithyAtvI jaNAvela che. prakaraNa-5mAM jaNAvyA mujaba vidhino rAga-vidhinI sthApanA ane avidhino niSedha ja pravacanabhakti che - samyaktazuddhino mArga che. javAbadArInA sthAne bekyA pachI vidhinI prarUpaNA ane avidhino niSedha karavAmAM na Ave to mithyAtvano doSa lAge ja che. (2) tattvano nirNaya karavA mATe cAlatI carcAmAM madhyasthatA rAkhavAnI che. baMne pakSane sAMbhaLatI vakhate madhyasthatA rAkhavAnI che.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 4H satya eka tarapha ja hoya 85 paraMtu jyAre zAstra ane suvihita paraMparAthI banethI eka pakSa sAco siddha thAya ane bIjo pakSa khoTo siddha thAya, te pachI sAcA pakSanI tarapheNa karavAnI hoya che. nyAyAdhIza baMne pakSane sAMbhaLatI vakhate madhyastha (taTastha) rahe che. badhI ja dalIlo sAMbhaLe che. dalIlo pUrI thayA pachI kAyadAzAstra mujaba je pakSa sAco hoya tenI tarapheNamAM cukAdo Ape che. cUkAdo ApatI vakhate e eka pakSanI tarapheNa kare che. paraMtu taTastha raheto nathI. ema zAstrIya muddAonI carcAmAM paNa baMne pakSanI dalIlo sAMbhaLyA pachI zAstrAdhAre sAcA pakSanI tarapheNa karavAnI hoya che, tyAM taTastha rahevAnuM nathI. dharmAthI-AtmArthI jIvane khabara che ke - "sAcAmAM samakita vase khoTAmAM mithyAtva' tethI te badhuM jANyA pachI taTastha na rahe, paraMtu sAcAnI tarapheNa kare. (3) bIjuM, madhyasthatA pUrvaka tattvanirNaya karavAno puruSArtha karyA pachI satyanI tarapheNa karavAnI che ane asatyanI tarapheNa karavAnI nathI. paNa sAthe sAthe have pachI bIjA prakAranI mAdhyazmabhAvanA kAme lagADavAnI che. asatya pakSa pratye dveSa-durbhAva nathI karavAno. teo paNa sAcuM samaje tevI bhAvanA bhAvavAnI che ane evuM zakya na lAge tyAre upekSA sevavAnI che. madhyasthatA be jagyAe upayogI bane che. eka sAcA-khoTAno nirNaya karavA mATe ane nirguNI unmArgagAmI pratye dveSa-durbhAva thavAnA kAraNe ApaNI bhAvadhArA bagaDe nahIM e mATe, - pUjyapAda AcArya deveza zrImad haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAne bahu yAda karanAre emanA madhyasthabhAvane yAda rAkhavAnI jarUra che -
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa pakSapAto na me vIro, na dveSaH kapilAdiSu / yuktimad vacanaM yasya, tasya kAryaH parigrahaH // - mane vIra paramAtmA upara pakSapAta nathI ane mane kapilAdi anya darzananA praNetAo pratye dveSa paNa nathI. paraMtu jenuM vacana yuktiyukta hoya, teno svIkAra karavo joIe. - eTale koIpaNa zAstrIya muddAomAM alaga-alaga vikalpovicAradhArAo pedA thAya, tyAre jenuM vacana zAstra-yuktithI yathArtha hoya, teno svIkAra karavo joIe, ema pU.haribhadrasUrIzvarajI mahArAjA jaNAvI rahyA che. sujJeSu kiM bahunA ? stoko'pi bahave / bahave'pi stokAya // - bIjuM, game tevI AcaraNA paNa AdaraNIya banatI nathI - jItavyavahAra svarUpa banatI nathI, e yAda rAkhavAnuM che. sAcA jItavyavahAranAM lakSaNo pariziSTamAM ApyA che. = 4 = x =
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5 gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA 87 prakaraNa - 5 gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA - A prakaraNano viSaya "mithyAtva eTale pustakanA prakaraNa-ramAM ApelA zAstrapATho aMgenI vicAraNA che. (vicAraNAnI sugamatA khAtara ame A-B-C Adi ane a-ba-ka Adi vibhAga pADyA che.) (A) (i) tirthaM viUT TyaMhiM sAdhuo (-sAdhvIo vinA) vinA tIrthazAsana na hoya. (ii) daMsaNanANasamaggA, titthassa pabhAvagA bhavaMti daDhaM / titthaM puNa saMpuNNaM, cAuvvaNNo samaNasaMgho // 206 // 'daMsaNaM 'tti / darzanajJAnasamagrAH kriyAtazca hInA api zuddhaprarUpaNAguNAH 'dRDham' atizayena tIrthasya prabhAvakA bhavanti / tIrthaM punaH sampUrNaM caturvidhazramaNasaGgha, taduktaM prajJaptyAm - "titthaM bhaMte ! titthaM titthayare titthaM ? goyamA ! arahA tAva NiyamA titthaMkare, titthaM puNa cAuvvaNNe samaNasaMghe, taMjahA-samaNA ya samaNIo sAvayA ya saaviaao|" tti / idAnIM tAttvikazramaNAnabhyupagame ca dvividhasaGghasyaiva prasaGgaH, tAttvikazrAvakAnabhyupagame ca mUlata eva tadvilopaH, samyaktvasyApi sAdhusamIpe grAhyatvena tadabhAve tasyApyabhAva iti sarvaM kalpanAmAnaM syAditi na vizcitat raddA AnAthI zuM siddha thayuM te jaNAve che : kriyAthI hIna hovA chatAM darzana-jJAnathI pUrNa zuddha prarUpaNAnA guNavALA sAdhuo tIrthanI ghaNI prabhAvanA karanArA bane che. zramaNanI pradhAnatAvALo cAra prakArano saMgha saMpUrNa tIrtha che (arthAt sAdhu-sAdhvIzrAvaka-zrAvikA cAre hoya to ja saMpUrNa tIrtha che, anyathA nahi.) A viSe bhagavatIsUtra (za. 20, u. 8, sUtra-681)mAM kahyuM che ke - "he
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa bhagavaMta! tIrtha e tIrtha che ke tIrthakara tIrtha che? he gautama ! arihaMta to avazya tIrthakara che. paraMtu cAra prakArano zramaNa pradhAna saMgha tIrtharUpa che. te A pramANe :- sAdhuo-sAdhvIo, zrAvako-zrAvikAo." hamaNAM tAttvika (sAcA) sAdhuo che ema na mAnavAmAM Ave to be prakArano ja saMgha rahe. tAttvika (= sAcA) zrAvako che ema na mAnavAmAM Ave to mULathI ja (cAre prakAranA) saMghano abhAva thAya. kAraNa ke, samyaktvano paNa svIkAra sAdhu pAse karavAno hovAthI sAdhunA abhAve samyakatvano paNa abhAva thAya. Ama thAya to badhuM kalpanA mAtra bane. mATe tamAruM A (= tIrtha darzana-zAnathI cAle che e) kathana barobara nathI. (206) TippaNI : (1) lekhakazrIe gurutattvavinizcayano Akho pATha mUkyo nathI. ahIM te zloka + TIkA baMne mUkyA che. (2) pUrvokta pAThamAM spaSTa jaNAvyuM che ke- "(vartamAnakALamAM) kriyAthI hIna hovA chatAM darzana-zAnathI pUrNa zuddhaprarUpaNA guNavALA sAdhuo tIrthanI ghaNI prabhAvanA karanArA bane che. zramaNanI pradhAnatAvALo cAra prakArano saMgha saMpUrNa tIrtha che." ahIM spaSTa jaNAvyuM che ke - vartamAnakALamAM sAdhuo saMghayaNAdinI khAmInA kAraNe kriyA (AcaraNa)mAM hIna rahevAnA che. chatAM paNa darzana-jJAnathI pUrNa, zuddha prarUpaNA guNavALA sAdhuo thavAnA che ane emanAthI tIrthanI ghaNI prabhAvanA thavAnI che. tethI vartamAnamAM paNa sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA cAra aMgavALuM tIrtha rahevAnuM ja che. paraMtu eka agatyano khulAsoe karyo che ke, A kALamAM sAdhusAdhvI kriyAmAM to hIna thavAnA che, paraMtu je sAdhu-sAdhvI zuddhaprarUpaNA dvArA prabhuno yathArtha mArga batAvaze temanA thakI ja zAsana pravartamAna rahevAnuM che. utsutra prarUpaNA karanArathI nahIM.
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5 gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA 89 | (3) lekhakazrIe "zuddha prarUpaNAvALo pATha jANI-joIne lakhyo nathI. game te sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikAthI tIrtha TakavAnuM nathI. paraMtu zuddhaprarUpaNA + yathAzakya yatanA karanArA sAdhu AdithI ja tIrtha TakavAnuM (4) prabhu mahAvIra paNa aMtima dezanAmAM prathama svapanA phaLAdezamAM pharamAvI gayA che ke, "A pAMcamA ArAmAM keTalAka (grahavAsathI nIkaLI) dIkSA laIne paNa ghara-svajana ane dhanamAM Asakta thayelA nityavAsI thaze ane gRhasthonI vRtti-pravRttione joIne Asakti doSathI maMtra-auSadhi-mULakarma vagere sAvadya kAryomAM sAdhudharmathI bhraSTa thayelA sAdhuo) Asakta thaze. | (jo ke,) duSamakALamAM paNa Asakti rahita, upazAMta kaSAyavALA, koI viralA sAdhuo thaze ane te zuddha cAritravALA thaze." (5) pUrvokta khulAsAothI spaSTa banI jAya che ke, pAMcamA ArAmAM je tIrthanuM astitva che ane TakavAnuM che, te veSadhArI-utsutra prarUpaka sAdhuothI nathI TakavAnuM paraMtu sasUtra prarUpaka ane yathAzakya zuddha cAritranuM pAlana karanArA sAdhuothI TakavAnuM che. (6) AthI lekhakazrIe potAnA pustakanA pR. 16-17 upara je piSTapeSaNa karyuM che te nirarthaka che. khoTA kutarko karavAmAM AvyA che. graMthakAronI spaSTa vAto kyAMka potAne naDatI hoya ema lAge che. 1. nikkhamiUNa ya aNNe gharasayaNadhaNesu niccapaDibaddhA / nIyAvAsavihArI TuNa ya tavvivattIo // 5 // paDibaMdhadosao cciya maMtosahimUlakammamAIsu / sAvajjesu pasattA pAyaM hohiMti cuyadhammA // 6 // viralAo dUsamAe vi paDibaMdhavivajjiyA jiyakasAyA / hohiMti suddhacaraNA esattho paDhamasuviNassa / / 7 // iti upadezapade /
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa (7) agatyano khulAso : (noMdhaH AgaLanI vicAraNA karatAM pUrve agatyano khulAso karI laIe.) - prathama guNasthAnake apunabaMdhaka avasthAe maMda mithyAtvanI avasthA hoya che. A avasthAmAM yoganI prathama cAra dRSTi prApta thAya che. (te pUrve gADha mithyAtva hoya che ane jIva oghadRSTimAM hoya che.) - graMthIno bheda ane mithyAtvano nAza thatAM samyagdarzananI prApti thAya che, tyAre sAdhaka cothA (samyagdarzana) guNasthAnake pahoce che. ahIM ene mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAyono udaya hoto nathI. - apratyAkhyAnIya kaSAyano kSayopazama thatAM sAdhaka dezaviratine pAme che arthAt pAMcamA guNasthAnakane pAme che, ahIM alpAMze pApanI nivRtti karavA saphaLa bane che. - anaMtAnubaMdhI-apratyAkhyAnIya-pratyAkhyAnIya-A 12 kaSAyano kSayopazama thatAM sAdhaka sarvaviratine pAme che arthAtu chaThThA guNasthAnakane pAme che. sarvavirati" avasthAnA be tabakkA che. eka pramatta sarvavirati ane bIjo apramatta sarvavirati. emAM pramatta sarvavirati e chaThuM ane 'apramatta sarvavirati" e sAtamuM guNasthAnaka che. - jJAnasAra graMthamAM pramatta sarvaviratine bhedaratnatrayI ane apramatta sarvaviratine abhedaratnatrayI tarIke oLakhAvela che. e baMne avasthAmAM muninI sAdhanA kayA prakAranI hoya te AgaLa joIzuM. - apramatta sarvavirati = abheda ratnatrayI = sAtamA guNasthAnake nizcayanaya samyaktva svIkAre che arthAt nizcayanaya abhedaratnatrayI = bhAvacAritrane ja samyagdarzana tarIke svIkAre che.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5 gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA 91 - guNasthAnaka kramAroha graMthamAM sAtamAM guNasthAnakane nirAcArapadavALuM kahyuM che. A avasthAmAM koI kriyA-AcArapAlana hotuM nathI. ahIM ullekhanIya che ke, A sAtamA guNasthAnake sAmAyikAdi vyavahArakriyArUpa cha Avazyako nathI. paraMtu nizcayadaSTithI to chae Avazyako vidyamAna che. kAraNa ke, te naizcayika Avazyako AtmAnA guNarUpa che. zAstramAM paNa kahyuM che ke, "AtmA e ja sAmAyika che, AtmA ja sAmAyikano artha che. ityAdi apramatta avasthAmAM niraMtara uttama dhyAnano saddabhAva hovAthI svAbhAvika dhyAnanI sAthe ja utpanna thayelI ane saMkalpa-vikalpanI paraMparAnA abhAvathI AtmasvabhAvarUpa nirmalatA hoya che. A guNasthAnakamAM vartato jIva bhAvatIrthamAM avagAhana (snAna) karavAthI paramavizuddhine prApta kare che. jema nadI-samudra vagere dravyatIrthamAM snAna karanArane dAha-tApanI upazAMti, tRSAdino nAza ane zarIrano maLa dUra thAya che, tema dhyAnarUpI bhAvatIrthamAM snAna karanArane kaSAyono nigraha thavAthI paramavizuddhinI prApti thAya che. taduparAMta, A guNasthAnakanA yogIo viziSTakoTInA dharmadhyAnanA baLathI karmo khapAvatAM khapAvatAM apUrva vizuddhimAM kramazaH AgaLa vadhatAM mana:paryavajJAna, AhArakAdi labdhio, jaMghAcAraNAdi labdhio prApta kare che. 1. ityetasmin guNasthAne, no santyAvazyakAni SaT / satataM dhyaansadoDAddhaH svAmAviza yata: (matA) rUddA - apramatta guNasthAnakamAM cha Avazyaka nathI, to paNa uttama dhyAnanA yogathI svAbhAvika Atmazuddhi thAya che. 2. sAmAyikAdInAM SaNNAmapyAvazyakAnAM vyavahArakriyArupANAMmatra guNasthAne nivRttiH, teSAM hyAtmaguNatvAt "AyA sAmAie, AyA sAmAiassa ga" rUAdyAmavaranAviti ! [.mA.-36/TI]
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9ra mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa >> vizuddhi-karmabaMdha yathApravRttikaraNa :- karmagraMthamAM jaNAvyuM che ke, A guNasthAnakanA asaMkhya lokAkAza pradeza pramANa vizuddhisthAnako che ane uttarottara sthAnakomAM Atmazuddhi vadhu hoya che tathA A guNasthAnake rahelA sAdhako, chaThThA guNasthAnake rahelA jIvo sAte karmono jeTalo baMdha kare che, tenAthI saMkhyAta sAgaropama jeTalo ocho karmabaMdha kare che tathA koI jIva vizeSa prakAranI vizuddhimAM AgaLa vadhato jaI upazamazreNI ane kSapakazreNI mAMDavA mATenuM yathApravRttikaraNa nAmanuM karaNa prApta kare che. tyArabAda apUrvakaraNa pAmI kSapakazreNI ke upazamazreNIno prAraMbha kare che.) - naizcayika samyakatva : | (caturtha guNasthAnakathI chaThThA guNasthAnaka sudhI je samyakatva hoya che, te vyavahArika hoya che.) naizcayika samyakatva sAtamA guNasthAnake prApta thAya che. te naizcayika samyakatva ratnatrayInI ekAkAra pariNati svarUpa che arthAt samyajJAna-samyagdarzana-samyakyAritramaya zubhapariNAma e naizcayika samyakatva che. hakIkatamAM to bhAvacAritra ja naizcayika samyakatvarUpa che. kAraNa ke, mithyA AcAronI (pAramArthika) nivRttirUpa kArya nizcayasamyaktvarUpa kAraNathI ja thAya che. nizcayanaya che kAraNa sAthe kArya na hoya tene kAraNe mAnatuM nathI. arthAt kAryAnupahita kAraNane kAraNa tarIke nizcayanaya mAnato nathI. tethI ahIM nizcayasamyaktva rUpa kAraNa sAthe bhAvacAritrarUpa kAryanI sAdhanA rahelI che, ema samajavuM. (jo bhAvacAritrarUpa kAryanI sAdhanA nathI, to samyaktva paNa nathI, ema nizcayanaya mAne che. AthI nizcayanaya cothAthI chaThThA sudhI samyakatva mAnato nathI. cothAthI chaThThA guNasthAnaka sudhI je samyatva che, te vyavahArasamyaktva che. AthI nizcayasamyaktva sAtamAM guNasthAnake hoya 1. nicchayao sammattaM, nANAimayappasuddhapariNAmo / iyaraM puNa tuha samag, ba3 samattadediM ra [ sA ] stra
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5 gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA 93 che. 1 AcArAMga sUtramAM paNa kahyuM che ke, je samyakatva che te ja (mauna) cAritra che ane je (mauna) cAritra che, te ja samyaktva che. A (nizcaya) samyaktvanuM pAlana alpa sattvavALA, strI-putrAdi pratye snehavALA, zabdAdi viSayomAM gRddhivALA, mAyA vagere vakra AcAravALA, viSaya-kaSAyAdi pramAdavALA ke gRhavAsamAM rahenArA gRhasthothI zakya nathI. paraMtu mauna = cAritrane aMgIkAra karIne karNorUpI (kArpaNa) zarIrano nAza karanArA munio tathA samyagdarzanavALA dhIra maharSio ke jeo prAnta (nirUpayogI-ucchiSTa) ane rUkSa (nirasa-virasa) AhArAdine vAparanArA hoya, tethI tenuM pAlana zakya che." vaLI samyakatvanA je prazamAdi pAMca lakSaNo zAstramAM batAvyAM che, te paNa nizcayasamyakatvane AzrayIne samajavAM arthAt te lakSaNo nizcaya samyakatvanAM che, vyavahArasamyakatvanAM nahIM. AthI ja saddharmaviMzikAmAM kahyuM 2. jJAnAlimayagumapariNAmo nizcayasarvam xxx pramattasNytaanaamev tadvyavasthiteH / 2. taduktamAcAraGge "taM sammaM ti pAsaha, taM moNaM ti pAsaha, jaM moNaM ti pAsaha, taM sammaM ti pAsaha / Na imaM sakkaM siDhilehiM addijjamANehiM guNAsAehiM vaMkasamAyArehi pamattehiM gAramAvasaMtehiM / muNI moNaM samAdAya, dhuNe kamma sarIragaM / paMtalUhaM ca sevaMti, dhIrA sammattadaMsiNo / [ AcA. 2/5/ rU, sU-22]" 3. evaMvidhaM naizcayikasamyaktvamadhikRtyaiva prazamAdInAM lakSaNatvaM siddhAntoktaM saGgacchate / anyathA zreNikakRSNAdInAmapi tadasaMbhavena lakSaNavyAghAtasaMbhavAt /
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa NicchayasammattaM vAhigicca suttabhaNiAniuNaruvaM tu / evaMviho niogo hoi imo haMta vaNNutti // 17 // - zAstramAM samyaktvanuM je suMdara (nipuNa) svarUpa jaNAvyuM che, te nizcayasamyaktvanI apekSAe AvA prakArano (zama-saMvegAdi lakSaNono) niyoga (AtmAmAM) hoya che, ema kahevuM (samajavuM) arthAt zama-saMvegAdi lakSaNo nizcayasamyakatvane AzrayIne che tema samajavuM. ahIM yAda rAkhavuM ke, bhinna-bhinnanayonI apekSAe nizcaya samyaktvanuM svarUpa bhinna bhinna che, tevuM dharmasaMgrahayogazAstra Adi graMthomAM jaNAvyuM che. je ApaNe pUrve joyuM ja che. = agatyanI vAtaH (A) sAtamA guNasthAnake koI AcAra nathI. tethI AcAranI smalanAnuM prAyazcitta na hoya te paNa samajI levAnuM che. tethI ja tyAM pratikramaNAdi kriyA hotI nathI. prAyazcitta paMcAcAranI skUlanA saMbaMdhI Ave che. tethI ja chedagraMthomAM (yatijItakalpa vagere cheda graMthomAM) paMcAcAramAM thayelI smalanAonuM prAyazcitta batAvyuM che. ahIM khAsa noMdhanIya che ke, (a) nizcayanaya chaThThA guNasthAnaka sudhI mithyAtva mAne che. chatAM paNa chaThThA guNasthAnake vartatA jIvane cAritrApAlananI skUlanAmAM mithyAtva (darzanAcAra) saMbaMdhI prAyazcitta AvatuM nathI - apAtuM nathI. (ba) eTale prAyazcitta vyavahAranayathI paMcAcAranA viSayamAM jyAM jyAM je je alanA thaI hoya tenuM apAya che. (ka) sAtamA guNasthAnake niraticAra avasthA hoya che. tethI tyAM prAyazcitta sthAna lAgatuM nathI.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5H gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA 95 (Da) abhavya niraticAra cAritra pALe che. chatAM tene sAtamuM to nahIM paNa paheluM (guNasaMpanna) guNasthAnaka paNa hotuM nathI. eTale enI niraticAratA bAhyadRSTie che. paramArthathI nahIM. (B) lekhakazrIe potAnA pustakanA prathama prakaraNamAM je zrInizIthacUrNino pATha Apyo che (ke je nIce TippaNImAM che.) te pAThamAM je samiti-guptinA apAlanamAM (pAlananA abhAvamAM) je mithyAtvAdi cAra doSo batAvyA che, te doSo AjJA pratyeno anAdara karavAnA prasaMge, nirapekSavRttinA prasaMge, samati-guptinuM pAlana na karIe to cAle evA usUtra pariNAmanA prasaMge lAge che, evuM ja mAnavuM joIe. paraMtu lekhakazrI potAnA pustakamAM (pR.-20) upara kahe che te rIte mAnavAnI jarUra nathI. (stra eTale zAstramAM seMkaDo jagyAe je mithyAtva-mithyAtva batAveluM che, e nizcayanayanA AdhAre batAveluM che...evuM ucita lAge che.) lekhakanI A vAta ucita nathI. kAraNa ke... (i) nizIthacUrNimAM je prAyazcitta batAvyuM che, te pUrve jaNAvyA mujaba AcArapadamAM rahelA chaThThA guNasthAnake vartatA sAdhu mATe batAvyuM che ane (i) te pAThamAM (nIce TippaNImAM ApelA pAThamAM) cAritrAcAranuM prAyazcitta ApyuM che. 1. samitIsu asamiyassa guttIsu ya aguttassa mAsalahuM-savvahiMsavvasamitIsu savvaguttIsu ya / asamitaguttassa ANAbhaMgadoso, annvtthmichatta-mAyasaMgamavirANaUTlo ya mayaMti zrInizItha-440 cULa artha : samitiomAM ja samitivALo na hoya, je guptivALo na hoya tene badhI samitiomAM ane badhI guptiomAM mAsalaghu prAyazcitta Ave che. samiti na pALanArane ane gupti na pALanArane AjJAbhaMgadoSa lAge, anavasthA-mithyAtva-AtmavirAdhanA ane saMyamavirAdhanA doSo thAya.
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa | (i) tevA saMyogomAM cAritrAcAranI skUlanAthI (prAyazcitta na leto) cAritrano bhaMga thAya. paraMtu mithyAtva doSa na lAge. (i) chatAM paNa mithyAtva doSa batAvyo che. e darzAve che ke, je sAdhu anAdarabhAva-nirapekSabhAva-utsutrapariNAmathI samiti-guptinuM pAlana na kare, tene mithyAtva doSa lAge che ane e lAge eTale bAkInA to lAgavAnA ja che. (C) lekhakazrIno kahevAno irAdo evo che ke, "jema samitiguptinA pAlananI alanAmAM mithyAtvAdi doSa lAge, tema tithinI khoTI ArAdhanAdimAM mithyAtvAdi doSa lAge che. paraMtu baMne sthaLe nizcayanayanA AdhAre e doSo lAge che. paraMtu eTalA mAtrathI chaTuM guNasthAnaka (sAdhupaNuM) cAlI jatuM nathI. jema samitinA pAlanamAM garabaDa karavAthI vyavahAranayathI sAdhupaNuM jatuM nathI, tema tithinI khoTI ArAdhanA karavAmAM paNa vyavahArathI sAdhupaNuM jatuM nathI. A rahyA emanA zabdo - e tamane khyAla AvI ja jAya ke zAstramAM je darzAvyuM che ke tithinI sAcI ArAdhanA na karanAro mithyAtvI !" e nizcayanayathI mithyAtvI che ane eTalA mAtrathI e kharekharo pahelA guNaThANA vALo na bane. e hoya to chaTTe ja! ane mATe ja e tithinI ArAdhanAnI bhUla mAtrathI avaMdanIya paNa na bane." ahIM lekhakazrIe ghaNI bheLaseLa karI che. sauthI prathama to tithinI ArAdhanA eTale zuM? e vicAravuM paDe. (i) tithinI ArAdhanAthI sAMvatsarika pratikramaNanI ArAdhanA grahaNa karavAnI che ke sAMvatsarika pratikramaNAdi ArAdhanA karavAno divasa nakkI karavo, e grahaNa karavAnuM che? (i) sAMvatsarika pratikramaNa to karavAnuM ja che. paraMtu te kayA divase
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5 gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA karavAnuM che? te paMcAMgamAM joIne je divase udayAt bhAdaravA suda-4 hoya, te divasa nakkI karavAno che. eTale tithinI ArAdhanAmAM sauthI prathama to ArAdhanAno divasa nakkI karavAnI vAta che. ArAdhanAnI vAta nathI. (i) have te ArAdhanAno divasa udayAt tithi sivAyano nakkI karavAmAM Ave, to te AcaraNAnI skUlanA che ke mAnyatAnI skUlanA che? (iv) cokhkhI vAta che ke e mAnyatAnI ja alanA che. " pUrva" praghoSano sAco artha karavAmAM Ave ane khoTI cAlI paDelI paraMparAne bAju para mUkavAmAM Ave, to ArAdhanAnA divasa tarIke udayAt tithi ja nakkI karavAnuM banaze. anudayAt nahIM. (V) ane mAnyatA khoTI Ave tyAM paramArthathI AcaraNA khoTI ja banavAnI tathA jyAM baMne khoTA hoya tyAM prathama guNasthAnakanuM ja mithyAtva lAge. enI sAthe bIjA paNa doSa lAge. tethI udayAt tithine choDIne anudayAt tithimAM karavAthI " mi na..." vALA zlokamAM varNavelA cAra doSo lAge. (i) lekhakazrI jyAre temanI sAme Avo prazna Avyo tyAre, teno temaNe sAco javAba nathI Apyo. paraMtu bIjI ja vAto karI che - te emanA pustakanA "prazno ane samAdhAno" prakaraNanA pR. 44-4546nA aMzo nIce mujaba che. "prazna : "mAnavuM ane AcaravuM A be bAbatamAM pharaka che. saMyamI jo saMyamanA AcAro na Acare, to ene saMyamamAM aticAra lAge, emAM nizcayanayathI mithyAtva bhale kahevAya, paNa hakIkatamAM to e chaThThA guNasthAne ja rahe che. eTale "muhapattIno upayoga na rAkhavo vagere doSo sevanArAno AcAra
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa bhale nabaLo paDe, enA kAraNe ene saMyamamAM bhale nabaLAI Ave, paNa saMyama jatuM nathI rahetuM. hA ! jo e ema mAnavA mAMDe ke "muhapattIno upayoga rAkhavAnI koI jarUra ja nathI" to A mAnyatAnI bAbata AvI ane emAM to ene pahelA guNaThANAnuM ja mithyAtva Ave. - have atyAre tamAma saMyamIo "muhapattIno upayoga rAkhavo ja joIe evuM to mAne ja che, mATe kharuM mithyAtva na Ave. hA! evuM AcaravAmAM khAmI che, to eTalA aMzamAM emanuM cAritra nabaLuM paDe. AvuM bIjA AcAronI bAbatamAM paNa samajI ja levuM. have tithinI vAta AkhI judI che. eka tithipakSavALA eka tithine = khoTI tithine Acare to che ja ane pAchA evuM mAne paNa che ja ke "eka tithi ja sAcI che...' athavA be tithipakSavALA be tithine = khoTI tithine Acare to che ja ane pAchA evuM mAne paNa che ke "be tithi ja sAcI che.." Ama emano AcAra ane emanI mAnyatA baMneya khoTI che. mATe teo kharekhara mithyAtvI Thare che. mATe ja teo avaMdanIya bane che. Ama muhapattI Adi AcAronI bAbatamAM ane tithinI bAbatamAM ghaNo ja taphAvata che, e khAsa dhyAnamAM levuM. muhapattI AdimAM badhAnI mAnyatA sAcI che. mAtra AcaraNA ja khoTI che. jyAre tithi bAbatamAM mAnyatA ane AcaraNA baMne khoTA che. tamArA prazna sAme mane A javAba sUjhe che. pU.siddhasenadivAkarasUrijI ema mAne che ke "kevalIne kAyama mATe mAtra jJAnopayoga ja hoya." pU.jinabhadragaNijI ema mAne che ke "kevalIne kramazaH jJAnano ane
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5 gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA darzanano upayoga hoya." baMne mahApuruSoe potapotAnI mAnyatAne sAcI sAbita karanArI DhagalAbaMdha yuktio paNa ApI che. AmAMthI ekanI mAnyatA to khoTI che ja ne? to eka mahApuruSa to mithyAtvI ja ne? paNa evuM ApaNe nathI mAnatA. kAraNa ke, pU.mahopAdhyAyajI e dharmaparIkSAgranthamAM spaSTa darzAvyuM che ke pU. siddhasenasUrijI potAnI mAnyatAne jinAjJA samajIne ja svIkAratA hatA... pU.jinabhadrasUrijI potAnI mAnyatAne jinAjJA samajIne ja svIkAratA hatA... mAtra e jinAjJA samajavAmAM ja bemAMthI ekanI kSati thaI che. paNa "A jinAjJA nathI, chatAM huM e mAnuM evuM to bemAMthI ekeyanA manamAM nathI. eTale jinAjJAbahumAnamAM khAmI nathI. mATe ja baMne samyaktvI ! pU.mahopAdhyAyajIe bemAMthI ekapaNa mahApuruSane mithyAtvI nathI kahyA, hA ! e manamAM samaje che ke "bemAMthI koIpaNa ekanI mAnyatA khoTI che. chatAM teozrI ema paNa samaje che ke "jinAjJAthI viparIta padArthamAM paNa samyagdaSTi AtmA zraddhA karI bese, chatAM enA samyakatvane AMca na Ave. AvI zraddhA thavAnA be kAraNo (1) anAbhoga (2) guruniyoga. eTale ke pote jAte khoTuM samajI bese ane jinAjJAthI viparIta padArthamAM zraddhA karI bese athavA to guru ja ene khoTuM samajAvI bese (gurune paNa ajJAnAdi kAraNo to naDe ja che ne) ane eTale e khoTA padArthamAM zraddhA karI bese. AvuM tithi bAbatamAM baMne pakSa baMne mATe na vicArI zake? ke "sAmevALo pakSa je mAne che, e khoTuM hoya to paNa te pakSa anAbhogathI ke guruniyogathI e khoTAne sAcu mAnI beTho che. eTale bhale enA jJAnamAM khAmI che, paNa enA samyagdarzanane AMca nathI AvatI." praznaH paNa koI kadAgrahavALA hoya to? uttaraH bhAgyazALI ! evuM hoya, to paNa e kadAgraha keTalA lokomAM? moTA bhAganA to gurunA kathana pramANe ja kare che ne ? emane 'guruniyoga' kAraNa
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa lAge ja che ne? are ! tithi bAbatamAM badhuM ja jJAna dharAvanArA paNa keTalA? moTA bhAganA eka tithi pakSavALAo eka tithipakSavALA pAse sAMbhaLI sAMbhaLIne eka tithine sAcI mAnatA thayA che ne? zuM teoe be tithipakSavALA pAse jaIne, emanA vidvAno pAse be tithipakSanI vAto sAMbhaLI che kharI ? samajayA che kharA? ema moTA bhAganA be tithipakSavALAo be tithipakSavALA pAse ja sAMbhaLI sAMbhaLIne be tithine sAcI mAnatA thayA che ne ? zuM teoe ekatithipakSavALA pAse jaIne, emanA vidvAno pAse ekatithipakSanI vAto sAMbhaLI che kharI? samajyA che kharA? zAstramAM spaSTa lakhyuM che ke "koI sAdhu AdhAkarmI gocarIne paNa bhUlamAM nirdoSa samajIne vApare, to ene AdhAkarmIno doSa nathI lAgato." ema saMyamI khoTI tithine paNa bhUlamAM sAcI tithi samajIne ene ArAdhe, to ene doSa nathI lAgato. A viSayamAM mArI samaja pramANe meM lakheluM che. hajI AmAM ghaNAne ghaNA prazno thaI zake ema che...chatAM mane lAge che ke jo koI jijJAsAthI mane ke koIpaNa saMvignagItArtha mahAtmAne pUchaze, to cokkasa enuM samAdhAna ene maLaze ja. bhAvanA mArI to mAtra eTalI ja che ke vadhumAM vadhu jIvo mokSamArge vadhu ne vadhu AgaLa vadhe. prabhu mArI bhAvanAne saphaLa banAve. prabhu mArI bhAvanAmAM jo bhUlathI paNa melAza hoya, to ene dUra karI pavitra banAve. prabhu mArA saMghanI rakSA kare. (ahIM lekhakazrInI vAta pUrNa thAya che.)
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 101 prakaraNa - 5H gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA samIkSAH d) lekhakazrIe AmAM sAco javAba ApavAnI jarUra hatI. muhapattino anupayoga" AcAraNano doSa che. tethI temAM khoTuM mAnatA hoIe ane pramAda khaTakato hoya tyAM sudhI IcchAyoganI bhUmikAmAM Ave che ane tene mithyAtvAdi doSo na lAge. jyAre khoTI tithinI ArAdhanAmAM mAnyatA + AcaraNA baMne khoTA hovAthI mithyAtvAdi cAra doSo lAge ja (ii) lekhakazrIe pustakanA aMta sudhI kayA pakSanI mAnyatA + AcaraNA sAcI che te kahyuM ja nathI. amAre ja e batAvavuM paDaze. teo je samudAyanA che, te samudAyanA nAmamAM jeozrInuM nAma prathama che, te parama nAmadheya pU.premasUridAdAno prakhara paMDitajI kuMvarajIbhAI ANaMdajI uparano lakhelo patra sAcI hakIkatanuM nirUpaNa kare che. (e patra A pustakanA pariziSTa-6mAM Apela che. tyAMthI jovA bhalAmaNa). temAM spaSTa lakhyuM che ke to pachI tamo zA mATe lokaherImAM paDIne satyane virAdho cho?" - Akho patra vAMcavAthI vAcakone satya barAbara samajAI jaze. | (i) lekhakazrIe praznanA sAcA javAbo nathI ApyA paraMtu saMdarbha vinAnA muddAo uThAvIne viSayane raphedaphe karyo che. kevalIne kramazaH jJAna-darzanano upayoga hoya ke mAtra jJAnopayoga hoya ke baMneno eka sAthe ekasamayamAM upayoga hoya" - A viSayamAM traNa zAstrakAra mahApuruSo alaga-alaga mAne che. potAnI mAnyatAnI tarapheNamAM prabaLa yuktio paNa ApI che. chatAM paNa traNeya mahApuruSonI mAnyatAmAM je paraspara virodha dekhAya che, te mAtra nayasApekSa vivakSAnA kAraNe ja che. te paraspara virodhi mAnyatAo nayabheda para avalaMbita hovAthI doSarahita che ane alaga-alaga nayane
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa avalaMbIne traNe mahApuruSonI mAnyatA kaI rIte sAcI che, te pU. mahopAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAjAe jJAnabiMdu graMthamAM nayasApekSa rIte siddha karI Apela che. je nIce TippaNImAM Apela che.' paraMtu tithi saMbaMdhI viSaya pUrvokta viSayane samAna nathI. tithinA viSayamAM to upalabdha tamAma zAstrapAThothI satya tAravI ja zakAya che ane lavAdI carcAmAM satya siddha thaI ja gayela che ane vartamAnamAM tapAgacchanA vidyamAna lagabhaga tamAma samudAyoe pUrve be tithi pakSanI mAnyatA mujabanI ArAdhanA karI ja che tathA pU. sAgarAnaMdasUrijI mahArAjAnA pUrvenA maMtavyo (ke je pariziSTamAM ApyA che te) betithi pakSanI mAnyatAne ja samarthana Ape che. pU.premasUridAdAe paNa lavAdI carcAnA niyamane pUrNa samarthana ApyuM che ane paMDitajInA patramAM ene samarthana Apela che te saunI jANa mATe. te lavAdI carcAno Akho musaddo "jenadRSTie tithirina ane parvArAdhana tathA aItithi bhAskara" nAmanA graMthamAM ApavAmAM Avyo che. teno 1. bedivyavaItana saMzrato mavADI, pUjya prAyaH pittayoH sImni zuddharjusUtram / bhedocchedonmukhamadhigataH saGgrahaM siddhasenastasmAdete na khalu viSamAH suripakSAstrayo'pi // 2 // arthaH zrImallavAdIsUrijI mahArAje bhedagrAhI vyavahAra nayano Azraya karyo che tethI teo jJAna-darzanamAM kALabhede bheda mAnatA nathI, paraMtu svarUpabheda avazya mAne che. pUjya zrI jinabhadragaNi mahArAjAe kArya-kAraNa bhAvanI maryAdA aMge lagabhaga zuddha RjusUtra nayanuM avalaMbana karyuM che tethI teo kSaNabhedathI paNa jJAna-darzanamAM bheda mAnIne kramavAdanuM nirUpaNa kare che. jyAre siddhasenasUrijI mahArAja, kSaNabheda ke svarUpabheda banneno uccheda karavAmAM abhimukha evA saMgrahanayano Azaro le che. tethI teo darzanane jJAnathI abhinna mAne che. A traNe AcAryonA matamAM paraspara vaimukhya bhAsatuM hovA chatAM paNa nayabhedanA kAraNe temAM koI vaiSamya nathI, virodha nathI. rA.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5 gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA 103 gujarAtI anuvAda paNa thayelo che. jene satya jANavuM hoya tene mATe te hAjara ja che. amArA tithi aMge satya ane kutarkonI samAlocanA' pustakanA aMzo paNa pAchaLa pariziSTamAM ApavAmAM AvyA che. (ahIM noMdhanIya che ke, jANavA maLyA mujaba e "jainadaSTie tithidina..." daLadAra pustakagraMthanuM saMpAdana karavAmAM pU.A.bha. zrIbhuvanabhAnusUrijI ma. sA.nuM paNa yogadAna hatuM.) (iv) lekhakazrIthI pUrvanA saMskAro ke sAcuM sAMbhaLelAnA saMskArothI keTalIka vAto sAcI lakhAI gaI che. paraMtu ene spaSTa svIkAravAnI nikhAlasatA jovA maLatI nathI . (5) teo pR. 45 upara lakhe che ke "jinAjJAthI viparIta padArthamAM paNa samyagdaSTi AtmA zraddhA karI bese, chatAM enA samyakatvane AMca na Ave. AvI (viparIta) zraddhA thavAnA be kAraNo (1) anAbhoga, (2) guruniyoga." - lekhakazrInI A vAta sAcI che. paraMtu A vAta kayA jIvo mATenI che, te spaSTa karavAnI jarUrIyAta hatI. lekhakazrIne prazna che ke... (1) samakiti AtmA parIkSA karyA vinA koI tattva grahaNa kare kharo? (2) samakiti AtmA svayaM jJAnI na hoya to jJAnInI nizrA svIkAryA vinA rahe kharo? (3) samakiti svayaM jJAnI na hoya to bIjAne samajAvavA besI zake kharo? (4) samakitine tattva samajavAnI sAmagrI maLe to e samajavAno puruSArtha kare ke nahIM? (5) samakiti AtmA anAbhoga ke guruniyogathI khoTuM pakaDIne
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa beTho hoya, paraMtu tene sAcuM jANavA maLe, tyAre te khoTuM choDI de ke pakaDI rAkhe? (6) samakitine bhUlathI khoTuM pakaDAyuM hoya, teno kadAgraha hoya ke nahIM? zAstromAM to spaSTa kahyuM che ke, samakiti parIkSA karyA vinA kazuM svIkAre nahIM ane svayaM satya samajavAnI zakti na hoya to jJAnIne pUchIne kArya kare. paNa svataMtramatithI kazuM ja na vicAre. | (vi) lekhakazrIe to anAbhoga + guruniyogathI pravartamAna viparIta zraddhAne, zAstrAdhAre dUra karAvI ApIne, sAcI zraddhA pedA karAvI ApavAnI jarUra hatI. lokone guMcavADAmAM nAMkhavAnI jarUra nahotI. (vi) "kadAgraha'no muddo upasthita thayo che, tyAre paNa lekhakazrIe ADIavaLI ja vAto karI che, te spaSTa joI zakAya che. ahIM eka jagyAe vAMcelI vAta yAda AvI jAya che... "masjidamAM besIne zrIrAma-jayarAma' na bolI zakAya. tyAM to "allAha ho akabara' ja bolavuM paDe." - evI ja sthiti lekhakazrInI thaI che. bAkI lekhakazrI vidvAna che. zAstrapATho ane suvihita paraMparAne cakAsI zake che ane sAcuM batAvI zake che. paNa tevuM kema na karyuM? te jJAnI jANe. (vi) bIjI je zAstranA nAme vAto karI che, te mAtrane mAtra satyane chUpAvavAno prayatna mAtra che. | (ix) chelle emaNe je sadbhAvanA bhAvI che ke, "mAre to sarvane mokSamArga upara AgaLa vadhAravA che' - A sadbhAvanA sAco mokSamArga batAvavAthI ja sArthaka banI zake tema che. bhaLatI ja vAto karavAthI nahIM. saMghanI rakSA satyathI ja thaze. asatyathI nahIM. prabhu paNa aMtima dezanAmAM badhuM spaSTa karIne gayA che.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 3H gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA 105 (8) lekhakazrIe potAnA pustakanA) bIjA prakaraNamAM pR. 18thI 28 vacce gurutattva vinizcaya ane AcArAMgasUtranA bIjA je pATho ApyA che, te nIce mujaba che - ___ (1) itthaM ca anyatarasthAnabhaGge'pinizcayena bhaGgoktirnAnupapannA, kevalaM tatkAlamAvRttasya punaHsacaTTanam, anyathA tu tadavastha eva bhaGga ityAha jo puNa pamAyadoso thovo vi hu NicchaeNa so bhaGgo / sammamaNAuTTassa u, avagariso saMjamammi jao // 42 // yaH punaH stoko'pi pramAdadoSaH sa nizcayena bhaGgaH samyaganAvRttasya tu sa bhaGga uttarakAlamavatiSThate iti zeSaH, yataH yasmAt 'saMyame' cAritre 'apakarSaH' adhastanasthAnasaMkramalakSaNaH // 82 // gurutattvavinizcaya artha : A pramANe koIka saMyama sthAnano bhaMga thAya, to paNa nizcaya jo ema kahe ke "cAritrano ja bhaMga thayo che' to e khoTuM nathI. mAtra eTaluM ja ke te kALe e jIva jo pApano pazcAttApAdi karI pAcho phare, to pharI e gumAveluM saMyamasthAna pAchuM maLe, nahi to to e bhaMga ema ne ema rahe. A ja vAtane 82mI gAthAmAM kahe che. - je vaLI thoDo paNa pramAdadoSa che, te nizcayathI bhaMga che, je sArI rIte pAcho nathI pharato, tene te cAritrabhaMga pachInA kALamAM paNa cAlu rahe che, kAraNa ke, cAritramAM nIcenA sthAnamAM javA rUpa apakarSa mAnelo che. (2) = saM ti pAhi taM mour ti pAsA TIkA - sati sajJAnaM, savirva vA tatsadarid, gano: sahabhAvAdekagrahaNe dvitIyagrahaNaM nyAyyaM, yadidaM samyagjJAnaM samyaktvaM vA ityetatpazyata, tat mune vo maunaM saMyamAnuSThAnam ityetatpazyata / yacca
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa maunamityetatpazyata, tatsamyagjJAnaM naizcayikasamyaktvaM vA pazyata / sarvajJAnaraVInAmetA cyavaNeti bhAvArtha. (AcArAMgasUtra adhyayana-5/3). bhAvArtha sUtramAM lakhelA sIm zabdathI samyajJAna levuM athavA to samyajJAnanI sAthe rahenAra samyagdarzana levuM. A baMne eka sAthe rahe che. tethI ekanA grahaNamAM bIjAnuM grahaNa yogya ja che. je A samyajJAna ke samyagdarzana tame juo cho, (mAno cho), tene ja saMyamAnuSThAna juo (mAno)..ane jene tame munipaNuM mAno cho. tene ja tame samyajJAna ke nizcayika samyakatva mAno... sAra e ke samyagdarzana + samyajJAna + samyakyAritra eka ja mAnavA. (3) iha yaddezakAlasaMhananAnurUpaM yathAzakti yathAvadanuSThAnaM tatsamyaktvam / yata uktamAcArasUtre-jaM moNaM ti pAsahA sammaM ti paashaa...| tato yo dezakAlasaMhananAnurUpaM zaktyanigRhanena yathA''game' bhihitaM tathA na karoti, tataH sakAzAtko'nyo mithyAdRSTiH ? naiva kazcit kintu sa eva mithyAdRSTInAM dhuri yujyate, mahAmithyAdRSTitvAt / ... ekapratijJAbhaGge sarvacaraNabhaGgAt tadbhaGge ca jJAnadarzanayorapi bhaGgAt tayozca varaVICIta, panAmA rahetornirarthavavat | gu.ta.vi. prathamollAsa gAthA-131 arthaH deza, kALa, saMghayaNane anurUpa yathAzakti sAcuM anuSThAna e ahIM samyaktva che. kAraNa ke, AcArAMganuM sUtra che ke je mauna, te ja samyaktva...! tethI je AtmA deza, kALa, saMghayaNane anurUpa zaktine chUpAvyA vinA AgamamAM kahyA pramANenuM anuSThAna nathI karato, tenA karatAM bIjo koNa mithyAdaSTi hoya ? koI ja nahi. e ja mithyAtvIomAM AgaLa paDato gaNAya, kAraNa ke, te mahAmithyAtvI che. eka pratijJAnA bhaMgamAM AkhA ya cAritrano bhaMga thAya ane cAritra
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5H gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA 107 bhAMge eTale jJAna ane darzana paNa khatama ! kAraNa ke, e baMnenuM phaLa cAritra che ane jo phaLa ja na hoya, to e be hetuo nakAmA ja banI jAya, eTale ke ene mAnavAno koI matalaba ja nathI. | bhAvArtha: A pAThamAM nizcayanayano abhiprAya spaSTa dekhAya che, emAM emaNe cAritranA bhaMgamAM samyakatvano bhaMga mAnIne mithyAtvI ja kahyA che. | navo pATha: vyavahAramajhayamada zreNita-saMyati aSTaptitsyaapi vyavahArataH-vyavahAranayamadhikRtya bhAjyaM bhajanIyaM mithyAtvam / kasyacitsyAt, kasyacicca neti bhAvaH / yat-yasmAt abhiniveza-ekAntena bhagavatpravacanavipratipattilakSaNe'sadgrahe sati mithyAtvaM zreNibhraSTasya bhavati / anabhiniveze tu tasya dezavirati bhagavati zraddhAnamAtraM vA dadhAnasya na bhavati mithyAtvam, tatkAryasya asadgrahasyAbhAvAt, samyaktvakAryasya ca pazcAttApAdipariNAmasya sarvat gu.ta.vi. prathamollAsa-132 bhAvArtha : nizcaya to saMyamasthAnathI bhraSTa ke saMyamazreNithI bhraSTa.. baMnene mithyAtvI ja mAne che. jyAre vyavahAra saMyamasthAnathI bhraSTane to sAco sAdhu ja mAne. paNa je saMyamazreNithI bhraSTa thayo, tene sAco sAdhu na mAne, kAraNa ke, chaTTha guNasthAna gayuM...paraMtu eTalA mAtrathI ene mithyAtvI paNa na mAne. jo e saMyamazreNithI bhraSTa AtmA bhagavAnanA pracananano Akho uMdho ja artha svIkAra karavA rUpa kadAgrahavALo bane, to ene mithyAtva ! paNa jo evo koI kadAgraha na hoya, to dezaviratine svIkAranAra ke prabhu para zraddhAmAtrane svIkAranArane mithyAtva na mAne, kAraNa ke, tyAM mithyAtvanuM kArya kadAgraha nathI. paraMtu samyagdarzananuM kArya pazcAttApAdi pariNAma che. Ama zreNibhraSTa paNa samyakatvI-dezaviratidhara hoI to zake ja che. hajI paNa eka-be mahattvanA pATho joI laIe...
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa atra kazcidAkSipati nanu caraNasyAbhaGgaM yUyaM prAyazcittasya bhAvato bhaNatha, tat prAyazcittamasaMyamasthAnakRtaM...taiH asaMyamasthAnavirodhaH saMyamasthAnAnAM, tena vud: saMyama: ? gu.ta.vi. prathamollAsa gAthA 95 bhAvArthaH pUrvapakSa pUche che ke - "tame doSa lAgavA chatAM paNa prAyazcittanA pariNAmanA hisAbe cAritra nahi bhAgI javAnI vAta karo cho." eTale ke prAyazcittano bhAva che, mATe doSa lAgavA chatAM paNa cAritra bhAMgI na jAya. ema tame kaho cho." paNa A vAta barAbara nathI. kAraNa ke, prAyazcitta kyAre Ave ? e aMge zAstrakAra maharSioe pharamAvyuM che ke "jyAre asaMyamasthAna Ave, tyAre enA kAraNe prAyazcitta Ave." asaMyamasthAna eTale saMyamano abhAva ! saMyamano ghAta ! eTale ke jyAre saMyama khatama thAya tyAre prAyazcitta Ave. have juo... tame kaho cho ke "prAyazcitta che, mATe saMyamano ghAta nathI." zAstro kahe che ke prAyazcitta tyAre ja hoya, jyAre saMyamano ghAta thAya.' to A to paraspara virodha ja Ave che ne? have e pUrvapakSanI sAme uttara zuM Ape che? te joIe. pATha : saMyama yuvAprazastatvA saMyama:, mAdA rUtyArAprshstaarthe'pi naJaH pravRttidarzanAt tathA cAprazastasaMyamasthAnAnyevAsaMyamasthAnAnIti tatkRtasya prAyazcittarAzerupapattiriti bhAvaH / gu.ta.vi.prathamollAsa gAthA-97 bhAvArtha: "asaMyama eTale saMyamano abhAva' evo artha na levo. paraMtu "azubha = malina saMyama e ja asaMyama' evo artha levo. ''
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5: gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA 109 no Avo artha paNa thaI zake che. jema brahaUT eTale "brAhaofmanna da' evo artha thAya, tema koIka brAhmaNa sAro brAhmaNa na hoya, to e brAhmaNa hovA chatAM paNa abrAhmaNa kahevAya. eTale asaMyamasthAno = aprazastasaMyamasthAno...A ja artha levAno che ane enA dvArA prAyazcitta Ave che. Azaya e ke saMyama khatama thAya, tyAre prAyazcitta Ave, evuM nahi, paraMtu saMyama aprazasta bane = malina bane, tyAre prAyazcitta Ave... prazna e thAya ke kyAre saMyama malina bane ? ane kyAre saMyamano ghAta thAya? e vibhAga kaI rIte paDe che? eno pATha A pramANe che - saMvRttanAnAM-SAyAmupatnakSat vidyamAnAnAM nokaSAyAdInAM codayAd dvAdazAnAM punaH-anantAnubandhyAdInAM kaSAyANAM kSayopazamAt apakRSTAdhyavasAye-hInAdhyavasAye sati zabalacAritrasya-aprazastasaMyamasya niSpattiH, milityoruktodykSayopazamayodhetutvAn ! gu.ta.vi.prathamollAsa gAthA-97. bhAvArtha: (1) saMjavalanakaSAyono ane nokaSAyono udaya hoya (2) bIjI bAju anantAnubaMdhI vagere bAra kaSAyono kSayopazama hoya...tyAre cAritrano adhyavasAya hIna thAya ane tyAre aprazastasaMyamanI utpatti thAya. (ane tyAre prAyazcitta Ave...). Azaya e che ke bAra kaSAyano kSayopazama hovAthI jIva saMyamasthAna upara birAjamAna che. tyAM sAmAnyathI to saMjavalanakaSAyano udaya cAlu ja che, paraMtu jyAre evo saMjavalanodaya thAya ke emAM jIva uparanA saMyamasthAnamAMthI nIcenA saMyamasthAnamAM utare, tyAre A nIce utaravuM e aprazastatA che, paNa bAra kaSAyano kSayopazama cAlu ja che, eTale saMyama che. A rIte bane che aprazasta-saMyamasthAna ! ane e vakhate
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa prAyazcitta Ave. jyAM sudhI nIce na utare, tyAM sudhI prAyazcitta na Ave. have pAcho prazna thAya ke, "AmAM khabara zuM paDe? ke jIva nIce utaryo ke nahi? ene bAra kaSAyano kSayopazama hAjara che ke nahi ?' AnA uttararUpe ApaNe pUrve joyelo pATha ja pharIthI joIe. pATha : matha viyaprAyazcittapitto saMyama: cItra vA? rUtvIda chedaprAyazcittasya yAvaddAnaM tAvadekamapi vrataM nAtikramet / muulenmUtrAzanaiva vratimatimaMca paOMdhyAtime I gu.ta.vi. prathamollAsa-100 bhAvArthaH keTaluM prAyazcitta Ave tyAM sudhI saMyama rahe ane keTaluM prAyazcitta Ave eTale saMyama na rahe. eno javAba e che ke zAstromAM jayAM sudhI cheda prAyazcitta ApavAnuM batAvela che. tyAM sudhI saMyama rahe. jayAM mUla prAyazcitta ApavAnuM batAvela che, tyAM saMyamano ghAta samajavo. (ahIM lekhakazrInA pustakanA aMzo pUrNa thAya che.) samIkSAH (8-1) pUrvokta pAThomAM nizcaya-vyavahAranayathI kyAre saMyamasthAna-saMyamazreNIno ghAta thAya te batAvela che ane saMyamazreNIno ghAta thayelo che, ema kyAre manAya e batAvela che. paraMtu tithi aMge khoTI mAnyatA hoya ane khoTI AcaraNA hoya tyAre zuM prAyazcitta Ave tenI koI vigata carcAI nathI. chatAM lekhakazrIe aMte vAtane macaDavAnI koziza karI che, te pachIthI joIzuM. (8-2) mahattvanI vAta e che ke, khoTI mAnyatA rAkhavAmAM ane pracAravAmAM mithyAtvano doSa lAge che ane mithyAtvano doSa lAge
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5 gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA 111 eTale "cAritra'no bhaMga to avazyameva thaI javAno che ne ! ane khoTI mAnyatAnA AgrahamAM prathama guNasthAnakanuM ja mithyAtva lAge che. pUrvokta pAThomAM to AcaraNAnI khAmImAM vyavahAra-nizcayanayanI mAnyatA spaSTa karI che. je pAThonA arthamAM spaSTapaNe jaNAvela che ja tathA nizIthacUrNimAM samiti-guptinA apAlanamAM mithyAtvAdi cAra doSo batAvyA che, tenuM rahasya to ApaNe pUrve joyuM che. taduparAMta, gurutattvavinizcaya graMthanA ullAsa-1mAM gAthA-129thI 133 sudhI baMne nayanI mAnyatAone khUba suMdara rIte spaSTa karI che te AgaLa sArAMzamAM joIzuM. - (8-3) have prakaraNanA aMte lekhakazrI je kahe che te joIe ! sAcI tithinI ArAdhanA na karanArAne jo mUla prAyazcitta ApeluM hoya, to teonA cAritrano vinAza samajavo, paraMtu jo che ke tenAthI nIcenA prAyazcitta ApelA hoya, to teone cAritrano aticAra samajavo arthAta, cAritra malina bane, paNa cAritra to Take ja. eTale (1) "sAcI tithi na ArAdhe, tene mUla prAya.' evo pATha maLe, to ema kahI zakAya ke teo badhA cAritrathI hIna ! (2) evo pATha maLe, to paNa cAritrathI ja hIna kahevAya. dezacAritrathI ke samyaktvathI hIna na kahI zakAya. kAraNa ke, ApaNe pUrve e pATha paNa joI ja gayA chIe ke cAritrabhraSTane paNa jo kadAgraha na hoya, to pAMcamuM ke cothuM guNasthAna hoI zake che. eTale teone paNa mithyAtvI kahetA pahelA A badho vicAra karavo jarUrI bane ke konAmAM kadAgraha che? TippaNIH tithivivAdano muddo cAritrabhaMga thAya ke nahIM ane koIne mithyAtvI kahevAya ke nahIM, teno che ja nahIM? e vivAdamAM to (i) eka tithi pakSa sAco che ke be tithi pakSa sAco che ? (i) zAstrapAThI
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa ane suvihita paraMparA konI tarapheNamAM che? (ii) ArAdhanAdina nakkI karavAmAM koNa sAcuM che ane koNa khoTuM che.? A traNa prazno che. - eTale A Akho mudo mAnyatAno che. mAnyatAbhedathI tithinI kSayavRddhimAM AcaraNAbheda Ave che ane mAnyatA khoTI hoya to AcaraNA paNa khoTI ja thAya che....AvuM spaSTa lekhakazrIe kahevAnI jarUra hatI. eTale A darzanAcAra ane cAritrAcAra ema baMnenI khAmIno viSaya che. tithinA viSayamAM mAnyatA khoTI hovAthI darzanAcAranI alanA che ane khoTI tithie karelI ArAdhanA khoTI thatI hovAthI cAritrAcAranI paNa alanA che - tethI tithivivAda e mAtra cAritrAcArano viSaya nathI. tethI cAritrAcAranA pATho AmAM kAma na lAge. A badhA pATho pUjyapremasUridAdA Adi badhAe joyelA ja che. koIe lekhakazrI jevA kutarko karyA nathI. ATalI spaSTatAthI lekhakazrIno pUrvanirdiSTa bIjo muddo ja uDI jAya che. - lekhakazrIe "bhavyabhUtakALane vartamAna banAvIe" e prakaraNamAM je vAto lakhI che, te ardhasatya che. bAkI, Aje paNa badhA paraspara maLe tyAre saujanyapUrNa vyavahAra kare ja che. koIne koI mithyAtvI kahetuM nathI. emAM vacce nAhakano tithino muddo lakhavAnI zI jarUra hatI? prastuta carcAno sArAMza... | (A) nizithacUrNi graMthanA mithyAtvAdi cAra doSo batAvatA pAThano viSaya ane sAMvatsarika pratikramaNAdinI ArAdhanA mATe atithidina' nakkI karavA mATenA zAstrIya niyamane jaNAvatAM "3 nA di" pAThano viSaya alaga-alaga che. eka nathI. nizithacUrNinA pATho AcaraNAnI khalanA mATenA che ane '3 nA di' - A zAstrapATha, ArAdhanA mATe tithidina nakkI karavA mATeno tathA te mujaba na karavAmAM Ave to (arthAt udayatithine badale anudayAtu tithine divase ArAdhanA karavAmAM Ave to)
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 13 prakaraNa - 5 gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA mithyAtvAdi cAra doSo lAge, te jaNAvanAro pATha che. - AthI lekhakazrIe muhapattino anupayoga ane anudayAt tithinI ArAdhanA A be doSane samAna kahyA che te yogya nathI. kAraNa ke, nizithacUrNinA pAThamAM cAritrAcAranI skUlanA aMge rajuAta che. jayAre anudayAt tithinI ArAdhanAmAM zAstravacana na mAnavAthI - zAstravacananuM ullaMghana karavAthI darzanAcAra ane khoTI ArAdhanA karavAthI cAritrAcAra ema ubhaya doSano viSaya che. AthI baMnenI bheLaseLa karIne je carcA karI che te zAstraviruddha che. (B) lekhakazrIe vyavahAranayanA mithyAtva ane nizcayanayanA mithyAtvane AkhI pustakamAM eka batAvavAnI kauziSa karI che, te taddana ayogya che - zAstraviruddha che. kAraNa ke, baMneno viSaya ja alaga che tathA gurutattva vinizcaya graMthamAM gAthA-129thI 133mAM je rajuAta graMthakArazrIe karI che, teno sArAMza e che ke...nizcayanaya pramAdathI saMyamazreNIthI patita thayelAmAM mithyAtva mAne che. jyAre vyavahAranaya pramAdathI saMyamazreNIthI patita thayelA jIvamAM mithyAtva hovAmAM bhajanA mAne che arthAt tevA jIvamAM mithyAtva paNa AvI zake che ane mithyAtvano abhAva (samyakta) paNa hoI zake che arthAt vyavahAranaya mAne che ke, je sAdhu pramAdathI saMyamanI AcaraNA yathAyogya rIte na kare to te saMyamazrINIthI bhraSTa che, paraMtu potAnI viparIta pravRttimAM ekAMta daSTi hoya ane tenA kAraNe bhagavAnanA vacanamAM viparIta rUcirUpa asagraha paNa vartato hoya to te sAdhumAM mithyAtva che. kAraNa ke, atattvano abhiniveza che tathA je sAdhu pramAdathI zreNIbhaSTa che. chatAM tenAmAM atattvano abhiniveza nathI, to tenAmAM jinavacana pratyenI zraddhA akhaMDa hovAnA kAraNe tenAmAM mithyAtva nathI. eTale baMne nayanI mAnyatA alaga che. AthI lekhakazrIe baMne nayanA mithyAtvane eka batAvavA je koziSa karI che te anucita che.
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa (C) gurutattva vinizcaya graMthamAM prathama ullAsa-gAthA-129thI 133mAM je vicAraNA karAI che teno sArAMza ahIM prastuta che - | (i) koI sAdhu puSTa AlaMbanathI zuddha pariNAmavALA hoya, sarvatra abhiLaMga vagaranA hoya, gurulAghavabhAvane jANanAra hoya ane puSTa AlaMbanane kAraNe koIka bAhya pravRtti vikala kare to paNa aMtaraMga viratibhAvano bAdha thato nathI. | (i) koI usUtra pravRtti-prarUpaNAmAM rata hoya ane zIlAMgonA (cAritranI kriyAonA) sarva aMgonuM pAlana karato hoya to paNa tenAmAM viratino bhAva nathI. (i) mATe aMtaraMga bhAva vinA paNa bAhya pravRtti thAya che. cAritraaMtaraMga pariNAma svarUpa che. tethI aMtaraMga cAritrano pariNAma vidyamAna hoya ane bAhya cAritranI pravRtti vikala hoya to paNa aMtaraMga viratibhAvane AzrayIne te sAdhubhagavaMtamAM badhA zIlAMgo che. eTale atyAranA pramAdabahulakALamAM paNa apramAdI sAdhumAM cAritrano saMbhava che. | (iv) nizcayanaya jevI zraddhA hoya, tevA ja prakAranI pravRtti hoya, tyAre samyaktano svIkAra kare che. bhagavAnanA vacanamAM zraddhA hovA chatAM paNa bhagavAnanA vacanathI anyathA pravRtti karavAmAM Ave to nizcayanaya samyatva svIkAratuM nathI. jyAre vyavahAra naya bhagavAnanA vacananI zraddhA hoya ane bhagavAnanA vacanathI viruddha abhiniveza na hoya to bhagavAnanA vacanathI anyathA pravRttikALe paNa samyatva svIkAre che. eTale atattvano abhiniveza na hoya to pramAdathI anyathA bAhyapravRtti hovA chatAM vyavahAranaya samyakta svIkAre che. | (V) AthI ja vyavahAranayathI saMyamazreNIthI bhaSTane mithyAtvanI bhajanA batAvI che (arthAt evA jIvane mithyAtva Ave paNa kharuM ane na paNa Ave - samyakta Take paNa kharuM. AthI ja mahAnizItha graMthamAM
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 5 gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA 115 saMyamazreNIthI bhraSTane naMdISeNanA dRSTAMta dvArA samyattvanA rakSaNa mATenA upAyo batAvyA che. kahevAno sAra e che ke, apramatta munine ja samyatva svIkAranAra nizcayanaya cAritrathI patitane samyakta nathI mAnato paraMtu bhagavAnanA vacanamAM sthira zraddhAvALAne vyavahAranaya samyakta svIkAre che. AthI koI sAdhu saMyama pALavA mATe asamartha bane ane saMyama choDIne gRhavAsa svIkAravA taiyAra thAya te sAdhune naMdiSeNanA dAMtanA prasaMgathI samyaktanA rakSaNa mATe kevI rIte saMyama choDavuM tenI vidhi zAstramAM batAvI che. te vidhi anusAra prayatna karavAmAM Ave to svIkArelA vrata pratye upekSAno bhAva na Ave. paraMtu vrata pratye pakSapAtano pariNAma jIvaMta rahe ane ethI nirdhvasatA Ave nahi ane samyakta TakI zake. (vi) ahIM khAsa ullekhanIya che ke - - nizcayanaya sAdhune saMyamamAM pramAda na thAya eTalA mATe upayogI che. kAraNa ke, nizcayanayanA vacananuM smaraNa karIne sAdhu saMyamamAM yathAzakti yatna kare che ane pramAda Ubho na thAya tenI kALajI rAkhe che, ke jethI saMyamazreNIthI patita na thavAya ! - vyavahAranaya koI sAdhu pUrvakRta karmanA udayathI thayelA pramAdanA vasathI cAritranI ArAdhanAmAM zithila thAya, tyAre paNa bhagavAnanA vacanathI sarvathA vimukha na thAya arthAt cAritrapAlanathI sarvaza vimukha na thaI jAya te mATe zuddhaprarUpaNA, zakyAraMbha ane zuddhapakSapAta A traNa upAyo batAve che ane jyAre koI kliSTa karmanA udayathI cAritranA sevanathI sarvathA vimukha thAya tyAre paNa cAritranI rUcithI vimukha na thavAya teno upadeza Ape che. tethI cAritramAM zithila banelA sAdhu paNa jo zuddhaprarUpaNA, zakyAraMbha ane zuddhapakSapAta - e traNa upAyone seve to tenA samyaktano nAza thato nathI ane jyAre cAritrano tyAga kare, tyAre paNa cAritranI rUci jIvaMta rAkhe to samyano nAza thato nathI.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa (paMcAzaka prakaraNa graMthamAM paNa pU.A.bha.zrIharibhadrasUrIzvarajI mahArAjAe A ja vAta karI che.) > AthI ja "adhyAtmasAra" graMthamAM pU.mahopAdhyAyazrIjIe vartamAnanA saMghayaNa AdinI khAmIvALA ane pramAdabahula kALamAM darzanapakSanI vAta karI che... "avalambyecchAyogaM, pUrNAcArAsahiSNavazca vayam / bhaktyA paramamunInAM, tadIyapadavImanusarAmaH // 20-29 // alpApi yA'tra yatanA, nirdambhA sA zubhAnubandhakarI / ajJAnaviSavyayakRd, vivecanaM cAtmabhAvAnAm // 20-30 // siddhAntatadaGgAnAM zAstrANAmastu paricayaH zaktyA / paramAlambanabhUto, darzanapakSo'yamasmAkam // 20-31 // vidhikathanaM vidhirAgo vidhimArge sthApanaM vidhIcchUnAm / avidhiniSedhazceti, pravacanabhaktiH prasiddhA naH // 20-32 // " bhAvArtha: - pUrNa AcAra pALavAmAM ame asamartha chIe. eTale icchAyogane avalaMbIne parama munionI bhakti vaDe temanA mArgane anusarIe chIe. - emAM (icchAyoganI sAdhanAmAM) je alpa paNa nirdabha yatanA thAya che, te zubha anubaMdha karanArI che. vaLI AtmAnA bhAvonuM vivecana ajJAnaviSano nAza karanAruM che. - siddhAMta ane tenA aMgarUpa zAstrono amane (bhale) zakti pramANe paricaya hoya, paraMtu amAre AlaMbanabhUta to A darzanapakSa (tattvazraddhAno ja che. - vidhi (mArganuM) kahevuM, vidhi pratye rAga, vidhinI icchA rAkhanArane vidhimArgamAM sthApavA (pravartAvavA) ane avidhino niSedha
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 17 prakaraNa - 5 gurutattvavinizcaya Adi graMthonA pATho aMge vicAraNA karavo - A amArI prasiddha pravacana bhakti che. - ahIM khAsa noMdhanIya che ke... A kALamAM darzanapakSa AlaMbanabhUta che ane darzanapakSavALAnI pravacanabhakti kevI hoya te uparanA adhyAtmasAranA pAThamAM jovA maLe che. darzanapakSane anusAranAro jIva vidhimArga ja batAve che - vidhimArganuM ja sthApana kare che ane avidhino niSedha kare che. te kyAreya avidhinuM samarthana na kare ke avidhinuM sthApana na kare. - je vidhinI prarUpaNA kare che ane vidhimArganuM sthApana kare che, te ja pravacanabhakta che. - A zAstrIya khulAsAothI samajI zakAze ke - "mithyAtva eTale" pustakamAM lekhakazrIe je bheLaseLo karIne eka yA bIjI rIte avidhine ane zAstraviruddha siddhAMta-pravRttine protsAhana ApyuM che, te anucita che - zAstraviruddha che. AthI e vAtothI gumarAha na thavA khAsa bhalAmaNa che. = xx = x =
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa prakaraNa - 6: pU.haribhadrasUrijI ma.nA nAme cAlatA apapracAronI samAlocanA 'mithyAtva eTale' pustakanA lekhakazrIe pustakanA TAITala peja-2 upara "adveSa'ne sAdhanAnA prathama pagathIyA tarIke jaNAvanArA pU.haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAne pustaka arpaNa karyuM che. temAM lekhakazrI ADakatarI rIte kaMIka jaNAvavA mAMge che. temano IrAdo je hoya te. paraMtu pU.haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAnA nAme je apapracAra cAle che, teno ja e eka bhAga hoya, evuM jaNAyA vinA rahetuM nathI. - samartha zAstrakAra ziromaNi pUjyapAda AcArya deveza zrImad haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAnA nAme ghaNA apapracAro cAle che. te paikInA pAMca nIce mujaba che. (1) jeoe "adveSane sAdhanAnuM prathama pagathIyuM kahyuM che. tethI ApaNe paNa koInA pratye dveSa na karavo joIe ane dveSagarbhita vacana prayoga na karavo joIe.) (2) jeoe anyadharmanA zAstro sAthe saMgharSa nahIM, paNa samanvaya sAdhavAmAM yogasAdhanA nihALI che. tethI ApaNe paNa anyanA abhiprAya-mAnyatAnuM khaMDana na karavuM joIe.) (3) jeoe anyadharmanA pataMjali vagere RSione paNa "mahAmuni'nuM birUda ApyuM che. (tethI ApaNe paNa jenuM tenuM khaMDana na karavuM joIe - koIne mithyAtvI ne kahevA joIe.) (4) jemaNe matAgrahane badale tattvAgraha rAkhavAnI zIkha ApI che. (AthI ApaNe paNa anyanI mAnyatAnuM khaMDana na karavuM joIe - ApaNI mAnyatAne sAcI TheravavAnI koziza na karavI joIe.) (5) jemanI 1444 graMtharacanAnI sapharano eka ja sAra che ke -
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 6 : pU.haribhadrasUrijI ma.nA nAme cAlatA apapracAronI. 119 virodha e sAdhanAno virodhAbhAsa che. (tethI ApaNe koIno paNa virodha na karavo joIe.) pUrvokta pAMca muddAomAM je bhramaNAo phelAvAI rahI che tenI have kramazaH samAlocanA karIzuM. (1) "adveSa' aMge parizIlana (pU.haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe yogadRSTi samuccaya graMthamAM AThadaSTinA kramathI mokSamArgano vikAsa batAvyo che. temAM mokSamArgano prathama tabakko prathama mitrAdaSTi che. temAM mitrAdaSTinA sAdhakane aparatra na TheSa' = bIjA darzanAvALA pratye dveSa na thAya, paNa temanI pratye aSa hoya, ema jaNAvela che. - A vAtane AgaLa karIne lekhakazrI ema kahevA mAMge che ke, jo anyadarzananA deva-guru Adi pratye adveSa rAkhavAno hoya, to svadarzananA (jainadarzananA) anuyAyIo pratye to veSa kema rAkhI zakAya? na ja rAkhI zakAya. jo ke, A vAta saune mAnya ja che. paNa lekhakazrIne e vAta kema yAda karAvavI paDI? (te eka vicAraNIya muddo che.) - ahIM lekhakazrInA garbhita Azayane bAju upara rAkhIne sAdhanAnA prathama tabakke ja kayA kayA guNo vikasAvavAnA che te vicArI laIzuM. te guNavikAsanI sAdhanAmAM "aSanI khUba AvazyakatA che te paNa tenI sAthe samajAI jaze. (1) mokSamArganI sAdhanA rAga-dveSano nAza karI vitarAga banavA mATe che. te mATe eka cokkasa sAdhanAkrama che. rAga-dveSano saMpUrNa nAza karavo e koI sahelI cIja nathI. kAraNa ke, rAga-dveSa karavAnA anaMtakALanA saMskAra che. tethI loDhuM loDhAne kApe, e nyAye sauthI prathama (saMpUrNa rAga-dveSanA nAzanA lakSyapUrvaka) aprazasta rAga-dveSane kApavAno
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa ane e mATe prazasta rAga-dveSane sevavAno puruSArtha karavAno che. prazasta AzayathI prazasta AlaMbano mATe thatAM rAga-dveSane prazasta rAga-dveSa kahevAya che. aprazasta AzayathI aprazasta AlaMbano mATe thatAM rAga-dveSane aprazasta rAga-dveSa kahevAya che. - tethI sAdhanAnI zarUAtathI mAMDIne yAvat chaThThA guNasthAnaka sudhI prazasta rAga-dveSa karavAnuM vihita che. e sau koIe yAda rAkhavAnuM 2 ahIM prazna thaI zake ke, jo prazasta dveSa vihita che, to pachI yogadaSTi graMthamAM prathama guNasthAnake prathama yogadaSTimAM ja "adveSa' rAkhavAnuM zA mATe kahyuM haze? Ano javAba e che ke, tyAM graMthakArazrIe asUyAgarbhita dveSa ke dRSTirAga garbhita dveSano tyAga karavAnuM sUcana karyuM che. dveSanI yoni rAga che. dRSTirAga potAnAmAM saMmata na thanArA vipakSa mATe dveSa karAve che ane e dveSa mokSamArganI sAdhanAmAM khUba avarodhaka bane che. tethI ja sAdhanAnA prathama tabakke eno tyAga karavAnuM sUcana karyuM che. - sAdhanAnI zarUAta anya pratyenI karuNA, hanaguNavALA pratyenI karuNA ane paramatasahiSNutAthI thAya che. dRSTirAga garbhita SamAM karuNA TakatI nathI ane karuNA na hoya to sAdhanAnI zarUAta thatI ja nathI. tethI yogadRSTimAM kahyuM che ke - mitrAdaSTinA sAdhakane anya pratye dveSa hoto nathI. te anyanI ciMtA karato ja nathI. kadAca te anyanI ciMtA kare tyAre tenA AtmAmAM tenA pratye dveSa thAya evA bIjo vidyamAna hovA chatAM paNa) tene haiyAmAM kaMIka karuNA pragaTe che. paraMtu dveSa thato nathI. te tattvane jANe che, mATe haiyAmAM vaiSanimittaka bIjo hovA chatAM tene jAgrata thavA deto nathI ane karuNAne vahetI rAkhe che.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 21 prakaraNa - 6H pU.haribhadrasUrijI ma.nA nAme cAlatA apapracAronI... - ahIM ullekhanIya che ke...prazasta dveSamAM paNa jyAre zAsananA vairIo, tAraka AlaMbanonA vidhvaMsako Adi pratye aprIti hoya che, tyAre haiyAnA eka khuNAmAM emanA mATe karuNA hAjara ja hoya che. ahIM khAsa yAda rAkhavuM ke, e jIvo pratyenI maitrI-karuNA jIvaMta rahe to ja te dveSa prazasta koTIno bane che ane maitrI-karuNA na hoya to te dveSa aprazasta koTIno banI jAya che. > AthI ja upadezapadamAM pU.A.bha.zrIharibhadrasUrijI mahArAjAe kahyuM che ke - AjJAzuddha evA sAdhuo ane zrAvakomAM bahumAna karavuM joIe ane je AjJAviruddha AcaraNA karanArA che, temAM zuM karavuM? - to tyAM javAba Apyo che ke - iyaresuMpi ya paoso No kAyavvo bhavaTTiI esA / NavaraM vivajjaNijjA vihiyA sai maggaNiraeNA // 840 // bhAvArtha :- AjJA bAhya jIvomAM paNa pradveSa karavo joIe nahIM. A bhavasthiti che (arthAt e jIvo bhAre karmI hovAthI jinadharmanA AcaraNa pratye vivekapUrvakanA valaNavALA thatA nathI, evA prakAranI teonI bhavasthiti che.) ema vicArIne evA jIvo pratye praSa karavo joIe nahIM. mAtra mokSamArgamAM nirata sAdhu ane zrAvaka vaDe teono (AjJA bAhya jIvono) vidhipUrvaka tyAga karavo joIe. (ke jethI potAnAmAM evA doSonI prApti thAya nahIM.) - A prazasta dveSa ane aSa aMgeno viveka che. eTale "adraSa" ne AgaLa karIne "koInoya dveSa na karavo' AvuM vidhAna karavAnI utAvaLa karI na zakAya. kAraNa ke, prazasta dvaSa paNa jarUrI che. ApaNe je kharAba tattvothI nivRtti karavAnI che, te prazasta dveSathI ja zakya banavAnI che. jJAnIoe 'mithyAmatino paricaya' ane 'kuzIlano saMga' karavAnI nA pADI che, eno amala karavo haze, to mithyAmati ane kuzIla mATe prazasta Sa Ubho karavo ja paDaze. e na karavAmAM Ave to prabhunI
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa AjJA pALI zakAze nahIM ane AjJAno anAdara karI emano paricayasaMga karavAthI vinipAta sarjAyA vinA raheze nahIM. samyagdarzananI rakSA karavA zaMkAdi pAMca doSono tyAga karavAnuM kahyuM che, temAM miththAmatinA paricayano tyAga karavAnuM kahyuM che. AthI bhavyAtmAone khAsa bhalAmaNa che ke khoTI bhramaNAomAM paDavuM nahIM. (2) saMgharSa kayAre ane samanvaya kyAre? : jainazAstrakAro ane khuda mahAvIra prabhue anya ane anyanA zAstro (mAnyatAo) sAme saMgharSa (pratikAra) paNa karyo che ane samanvaya paNa karyo che. eno Akho itihAsa che. prabhue pAkhaMDIonI mAnyatAonuM jorazorathI khaMDana karyuM che. gozAlA-jamAlInI mAnyatAonuM paNa nirasana karyuM ja che. - saMgharSa satya-siddhAMta mATe hoya tyAre e sAdhanAnuM ja aMga che. paraMtu jyAre te aMgata svArtha mAnecchA-kSetrAdi mATe thAya tyAre virAdhanAnuM aMga bane che. - ahIM lekhakazrIne prazna karavAnuM mana thAya che ke - - pUrvakAlIna (pU. zrI siddhasenadivAkarasUrijI - pU. zrIkalikAla sarvajJazrI - pU.haribhadrasUrijI - pU. mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjA Adi) mahApuruSoe satya ane siddhAMta mATe saMgharSo karyA hatA (ke jenI noMdha zAstranA pAne karAI che) te ArAdhanAnAM aMga hatA ke virAdhanAnAM? - pU.haribhadrasUrijIe siddhAMtanI rakSA ane apasiddhAMtanA umUlana mATe je saMgharSa karyA hatAM, te ArAdhanAnAM aMga hatA ke virAdhanAnAM? - pU. mahopAdhyAyazrIjIe yatio Adi sAthe je saMgharSo karyA hatA, te ArAdhanAnAM aMga ke virAdhanAnAM ?
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 6 : pUharibhadrasUrijI ma.nA nAme cAlatA apapracAronI.. 123 - pU. bApajI mahArAjAe, pU.dAnasUrijI mahArAjAe, pU.premasUridAdA Adie satyatithinA viSayamAM saMgharSa karyA, te ArAdhanAnAM aMga hatA ke virAdhanAnAM aMga hatA? - pU. bhuvanabhAnusUrijI mahArAjAe bALadIkSA bIla sAme ane vi.saM. 2032mAM jAmanagaramAM tithi viSayaka vivAdamAM je saMgharSa karyo - virodha karyo, te ArAdhanAnuM aMga hatuM ke virAdhanAnuM? - pU. paMnyAsa zrI caMdrazekharavijayajI mahArAjAe agaNita saMgharSo karyA, te ArAdhanAnAM aMga hatA ke virAdhanAnAM? - lekhakazrIe A badhAno javAba Apavo joIe. ahIM ullekhanIya che ke, anya darzana sAthe ApaNA mahApuruSoe nayasApekSa samanvaya paNa karyo che ane jyAre anyadarzanavALAe ekAMta pakaDyo ane durnayanI vAsanAmAM baddha banyA tyAre temanuM khaMDana paNa karyuM che. yogadaSTisamuccaya graMthamAM pU.haribhadrasUrijIe anyadarzana sAthe samanvaya paNa karyo che ane anyadarzananI mAnyatAnuM khaMDana paNa karyuM che. ahIM yAda rAkhavuM ke, sunayonI maryAdAmAM rahIne samanvaya thaI zake. paraMtu ekAMta pakaDAya tyAM samanvaya na thAya. taduparAMta, jyAM vastunA svarUpa aMgeno vivAda nathI, paraMtu vidhi-avidhi aMgeno vivAda ke mAnyatAno vivAda che, tyAM ApaNA mahApuruSoe zAstrIya vidhi ane zAstrIya siddhAMtonuM ullaMghana karanAra sAthe samanvaya sAdhyo nathI. paNa temano virodha karyo che ane yAvat temanI sAthe vyavahAra toDyo che. e yAda rAkhavAnI jarUra che. strIne strIrUpe svIkAryA pachI tene putra, pati, sAsusasarA, bhANeja, bhatrIjA AdinI apekSAe anukrame mAtA, patnI, putravadhu, mAmI, kAkI Adi aneka svarUpe svIkAravAmAM vAMdho nathI. paraMtu tene puruSarUpe to na ja svIkArAya. hA, nAsirUpe tenAmAM puruSatva dharma rahelo che. chatAM paNa atirUpe to na ja svIkArAya. A ja vAta batAve che ke, samanvaya sApekSa hoya che. ekAMta Ave tyAM virodha
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa ubho thAya che. koI strIne (atirUpe) puruSa mAnavAnI vAta kare, tyAre virodha ja Ubho thAya. tyAM samanvaya na karAya. " e ja rIte zAstravacanonuM arthaghaTana khoTuM karAtuM hoya, tyAM virodha ja thAya - samanvaya na ja thAya. (3) pataMjali Adi munione 'mahAmuni kahyA. pU.haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe paMtajali Adi RSionA mArgAnusAritA' Adi guNone AMkha sAme rAkhIne temanA mATe mahAmuni' vagere zabdo prayojyA che. te pUjyapAdazrInI guNagrAhitA che. eno evo artha nathI karavAno ke, pUjyapAdazrI paMtajali RSinI tamAma vAto sAthe saMmata hatA ane emane chaThThA guNasthAnakanA sAdhaka mAnatA hatA !!! teozrImade potAnA graMthomAM e badhA RSionI vAtonuM khaMDana paNa karyuM che, e yAda rAkhavAnI jarUra che. - graMthakAra maharSioe anyadarzananA praNetAo mATe temanA amuka guNone AMkha sAme rAkhIne mahAmuni, bhadata, vagere tenI samAlocanA paNa karI che. - taduparAMta, pU.haribhadrasUrijI mahArAjA Adi mahApuruSoe anyadarzananA zAstrone "azuddha paNa kahyA che. teozrIe pharamAvyuM che ke - jainadarzananA zAstro ja kaSa-cheda-tApathI zuddha che. jyAre anyadarzananA zAstro kayAM to kaSa-chedathI zuddha nathI athavA kayAM to tApathI zuddha nathI. AthI traNe zuddhithI zuddha na hovAthI anyadarzananA zAstro azuddha che AthI AdaraNIya nathI. - anyadarzananA zAstrone mithyAzrutamAM gaNavAnuM kArya ApaNA bhagavAne karyuM che. naMdIsUtra vagere graMthomAM eno ullekha che.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 25 prakaraNa - 6: pU.haribhadrasUrijI ma.nA nAme cAlatA apapracAronI.. - anyadarzananA praNetAone kutarthiko' paNa kahyA che. - pU. mahopAdhyAyazrIe "nayopadeza' graMthamAM anyadarzanakArone thAvat "nAstika' kahI dIdhA che. te pATha A mujaba che - dharmyaM nAstiko hyeko, bArhaspatyaH prakIrtitaH / dharmAMze nAstiko jJeyAH, sarve paratIrthikAH // bhAvArtha : dharmI aMzamAM (dharmI evA AtmAno svIkAra karavAmAM) eka cArvAka ja nAstika che. (kAraNa ke, te AtmAne mAnato nathI.) jayAre dharmaaMzamAM (AtmAnAM dharmo ane svarUpanA viSayamAM) anya tamAma darzano (dharmo) nAstika che. (kAraNa ke, teoe AtmAnuM je svarUpa batAvyuM che te khATuM che ane chatAM teno Agraha che. sAthe AtmAnA uddhAra mATe batAvelA upAyo paNa mithyA che. AthI mithyAdharmo che.) ahIM khAsa noMdhanIya che ke, naiSThika brahmacaryanuM pAlana karanArA anyadarzananA saMnyAsI karatAM paNa jainazAsanano samyagdaSTi zrAvaka (ke je svadArA saMtoSa vratane dharanAro che te) caDhI jAya che. kAraNa ke, zrAvaka pAse dRSTi ekadama cokhkhI che. te svapna paNa abrahmane sAruM mAnato nathI. jJAna, bhISma tapa, ghora cAritranuM pAlana, naiSThika brahmacaryanuM pAlana Adi paNa samyagdarzana vinA sArthaka banatA nathI, e yAda rAkhavAnI jarUra che. upadeza rahasya graMthamAM to tyAM sudhI kahyuM che ke, UMcAmAM UMcuM AcaraNa che, paraMtu AjJAbAhya pariNAma che, to te suMdara nathI. kAraNa ke, mithyAtva hAjara che ane e AtmAmAM mithyAtva pratyayika karmabaMdha ane akuzaLa anubaMdhonuM siMcana karAvyA vinA rahevAnuM nathI tathA pApAnubaMdhI puNya vipAke dArUNa che. bAkI, koInA zabda prayogathI kalyANa na thaI jAya. mithyAtvanuM sevana karIe ane samyagdaSTi tarIke biradAvavAnuM mana thAya, enAthI kalyANa na thAya, e yAda rAkhavAnI jarUra che.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa (4) matAgraha nahIM, tattvAgraha rAkhavo - jJAnIoe mokSasAdhanAne nirmala banAvavA sAmAnyathI cAra mArgo batAvyA che. (i) tattvane yathArtha rIte jANo-tattvanirNaya karo ane e mATe madhyastha banI jAo. (i) tattvanirNaya thayA pachI temAM pratibaddha banI jAo ane atattvathI dUra thaI jAo. (i) te pachI tattvAnusArI ArAdhanA karo. eka paNa tattvaviSayaka bhrAnti vidyamAna haze to abhrAnta bodha nahIM thAya ane bhrAnta bodha sahitanuM anuSThAna bhrAnta ja banaze. jenAthI mokSa na thAya, ema yogadaSTimAM spaSTa pharamAvyuM che. eTale abhrAnta bodha pUrvakanuM abhrAnta anuSThAna sevo. (iv) zakti hoya to atattva-avidhinuM utthApana karavuM ane tattvavidhinI sthApanA karavI. (adhyAtmasAra yogavizikA) > AthI sAcA matane jANIne emAM pratibaddha banavuM - enA AgrahI banavuM e sAdhanA che ane khoTA matanA AgrahI banavuM e virAdhanAnuM aMga che. - AthI khoTA matanA AgrahI kyAreya na banavuM. sAcA matanA AgrahI jarUrathI banavuM. sAcA matano Agraha e ja tattvAgraha che. (5) zuM virodha e sAdhanAno virodhabhAsa ke satyano rakSaka che? lekhakazrI pU.haribhadrasUrijInA nAme virodhane sAdhanAno virodhAbhAsa batAvI rahyA che. paraMtu e ardhasatya che. - sAcuM to e che ke je virodha satyano rakSaka bane, te virodha samyagdarzananI zuddhinuM kAraNa hovAthI sAdhanAnuM aMga che ane je virodhamAM sAmevALA pratyenA tejodveSathI tejovadha karavAnI malina vRtti
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa - 6 : pU.haribhadrasUrijI ma.nA nAme cAlatA apapracAronI... 127 hoya, potAnA asatya matane jorazorathI pracArIne sAco karavAno irAdo hoya ane aMgata rAga-dveSathI virodha thato hoya, tyAre evo virodha sAdhanAnuM aMga nathI banato, paraMtu virAdhanAnuM aMga bane che. - (mahAnizithasUtramAM jaNAvyuM che ke,) zrIsAvadyAcArye caityavAsIono virodha karyo ane zAstra mujabanI prarUpaNA karI, tenA kAraNe temane tIrthakara nAmakarmanA daLIyA bhegA thayA hatA ane ekabhava jeTalo saMsAra sImita thaI gayo hato. jyAre rohagupta pAchaLathI potAnA guru sAthe je vAda karyo ane emAM mithyAbhinivezane vaza banI vitaMDAvAdamAM caDhIne khoTo virodha karyo, tyAre teo virAdhaka banyA che. baMne udAharaNo AgaLa Avaze.) > AthI khoTo virodha virAdhanAnuM aMga che ane sAco virodha satyarakSAnuM kAraNa hovAthI ArAdhanAnuM aMga che. jJAnIo kahe che ke - ArAdhanA karatAM prabhAvanA caDhI jAya che ane prabhAvanA karatAM zAsana-siddhAMtanI rakSA caDhI jAya che. = lekhakazrIne prazna che ke. - zrI mahAvIra prabhue jamAlijI vagereno virodha karyo hato, tene sAdhanAno virodhAbhAsa kahezo ne ! - zrIbhadrabAhusvAmIjIe varAhamihirano virodha karyo hato, tene sAdhanAno virodhAbhAsa mAnazo ne ! - zrIkalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrasUrijI mahArAjAe ghaNA badhAno virodha karyo hato, tene sAdhanAmAM virodhAbhAsa mAnazo ne ! - zrI haribhadrasUrijIe ane pU.mahopAdhyAyazrIjIe dIrghakAla paryanta virodho karyA, to zuM emane sAdhanAmAM virodhAbhAsa ubho karyo hato? - pUjyapAda premasUridAdAe potAnA ziSyo pAse ghaNA muddAomAM
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa virodha karAvyo hato, zuM e sAdhanAmAM virodhAbhAsa hato ne! ahIM ullekhanIya che ke, prabhu mahAvIranA zAsanamAM Ajaparyanta jeTalAM paNa satyonI rakSA thaI che, tenA mULamAM prazasta virodho rahelA che. prabhu svayaM aMtimadezanAmAM kahIne gayA che ke, mArA zAsanamAM aneka matamatAMtaro pedA thavAnA che. evI avasthAmAM sAcA matane jANavo ane sAcA matanI pratiSThA karavI te zAsanastha ArAdhakonI pharaja banI jAya che. e pharajanA bhAgarUpe thatI kAryavAhImAM 'virodha' paNa Ave ja che. virodha e zokhano viSaya nathI. paraMtu aMtima upAya che. jyAre koIpaNa rIte sAmo pakSa satyane svIkAravA taiyAra na hoya ane asatyano ja mahimA vadhArato hoya, tyAre mArgarakSA ane mArgamAM rahelA jIvonA kalyANa mATe "virodha' nAmano upAya paNa ajamAvavo paDato hoya che, je ApaNe pUrvakAlIna mahApuruSonI karaNI uparathI nakkI karI zakIe chIe. - pAMca muddAnI ahIM AMzika vicAraNA ja karI che. vizeSa vicAraNA avasare karIzuM. zrIsaMghajano AvI vAtothI gumarAha na bane e ja eka bhalAmaNa. = xx = x =
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 129 pariziSTa - 1 : abhinivezanI bhayaMkaratA pariziSTa - 1 : abhinivezanI bhayaMkaratA mithyA abhiniveza = kadAgrahathI mithyAtva utpanna thAya che ane abhinivezanA tyAgathI samyagdarzanAdi guNono vikAsa thAya che. abhiniveza (kadAgraha) khUba bhayaMkara doSa che. ahIM ullekhanIya che ke, samyagdarzanathI dharma zuddha bane che ane abhiniveza-kadAgrahathI dharma malina bane che. samyagdarzana pAmavA ane sthira banAvavA mATe kadAgrahano tyAga karavo khUba jarUrI che. abhiniveza = kadAgraha samyagdarzanane pragaTavA deto nathI ane e vinA dharma zuddha banI zakato nathI. AthI teno tyAga karavo joIe. have ahIM abhinivezanuM svarUpa, tenI bhayaMkaratA ane tenA kavipAko aMge thoDI vicAraNA karIzuM. samyaktvane sthira-sthiratara karavA mATe abhiniveza (kadAgraha)no tyAga karavo ati jarUrI che. je vyakti abhinivezano tyAga karato nathI, tenuM samyakatva sthira rahetuM nathI. AthI 'hitopadezamAlA" graMthamAM kahyuM che ke "sammattAiguNoho, aNabhiNiviTThassa mANase vasai / tamhA kugaipaveso, nilaMbhiyavvo abhiniveso // 392 // jaha ajinnAu jaraM, jahaMdhayAraM ya taraNivirahAo / tada mupAda nisaMgo, miccharaM digiso rUrUA" bhAvArthaH - abhiniveza rahita jIvanA manamAM samyakatvAdi pUrvokta guNono vAsa thAya che. mATe durgatimAM praveza karAvanArA abhinivezane manamAM praveza karatAM pahelAM ja rokI devo joIe. - jema ajIrNa thavAthI tAva
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa Ave che ane sUryanI gerahAjarImAM aMdhakAra utpanna thAya che, tema rAkSasa samAna abhiniveza (kadAgraha)thI mithyAtva utpanna thAya che ema samajI levuM. abhinivezanI hAjarImAM sat tattvono pakSapAta raheto nathI. paraMtu svakalpita tattvono pakSapAta Ubho thAya che. tenAthI mithyAtva utpanna thAya che. jyAre abhinivezanA tyAgamAM mArgAnusAritA jIvaMta rahe che. tenAthI sat tattvono pakSapAta jIvaMta rahe che. tenAthI samyaktvAdi sthira rahe che ane mithyAtva utpanna thatuM nathI. = abhinivezanI bhayaMkaratA :- guruno upadeza niSphaLa jAya che? abhinivezanI hAjarImAM guruno upadeza asara karI zakato nathI. AthI hitopadezamAlA' graMthamAM kahyuM che ke - pasaG gADhAvego, jassa maNe abhinivesavisavego / tammi pautto vi guruvaesamaMto na saMkamai // 394 // artha : je manuSyanA manamAM mithyA AgraharUpa tIvra viSano vega prasArane pAme che, tenA manane guruno upadeza maMtra paNa asara karI zakato nathI. guruno upadeza maMtra samAna che. te game tevA moharUpI viSane khatama karavA samartha che. paraMtu jenA manamAM mithyA Agrahapravarte che ane tenA yoge je svamatikalpanAmAM ja rAce che, tene guruno upadeza asara karI zakato nathI. guruno upadeza ajJAnanA aMdhakArane dUra kare che ane mohanA viSane nicovI nAMkhe che. paraMtu zarata eTalI che ke, jIva prajJApanIya hovo joIe arthAt tene je tarapha vALavAmAM Ave, te tarapha vaLI zake, tevo saraLa hovo joIe. kadAgrahane AdhIna na hovo joIe. kadAgrahane
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 1 : abhinivezanI bhayaMkaratA 131 AdhIna hoya to tenA jIvanamAM sudhAro thaI zakato nathI. tenI pAse khoTuM choDAvI zakAtuM nathI ane sAcuM aMgIkAra karAvI zakAtuM nathI. AthI gurunA upadeza dvArA bodha-viveka pAmIne samyaktvane sthira banAvavuM hoya, te sAdhake abhinivezano sarvathA tyAga karavo joIe. - kadAgraha guNavikAsane roke che : mithyA abhiniveza guNanA vikAsane roke che. hitopadezamAlA graMthamAM kahyuM che ke - ikko vi abhiniveso, sadappasappu vva sappiro puro| ruMbhai viyaMbhamANaM, nariMdasinnaM va guNanivahaM // 396 // bhAvArtha : jema phaNA UMcI karIne mArga vacce rahelo sarpa paNa rAjAnA sainyane AgaLa vadhatAM rokI zake che, tema A eka mithyA Agraha vilAsa karatA guNasamudAyane AgaLa vadhatAM aTakAvI de che. guNavikAsa mATe mArgAnusArI pariNati hovI Avazyaka che ane mArgAnusArI pariNati mATe mArga pratyenI zraddhA hovI jarUrI che. mithyA AgrahathI e baMneno viraha thAya che. tenAthI guNavikAsa avarodhAya che. taduparAMta, mithyAAgrahathI mithyAtvano udaya thAya che. tenAthI mArgAnusArI pariNati khaMDita thAya che ane tenAthI paNa guNavikAsa aTake che. - abhiniveza parASTine Avare che - abhiniveza jIvAdi nava tattvonA yathArtha svarUpane jonArI samyagdarzanarUpa parAdaSTine AvaravAnuM kAma kare che. tethI ja "hitopadezamAlA" graMthamAM kahyuM che ke - jassa maNa-bhavaNamaNahaM, tivvAbhiNivesasaMtamasachannaM / vittharai tattha na dhuvaM, payatthapayaDaNaparA diTThI // 396 //
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa bhAvArtha: jenuM nirmala evuM paNa manobhavana tIvra abhinivezanA gADha aMdhakArathI vyApta banI gayuM hoya, tenA manamAM jIvAdi padArthone pragaTa karavA mATe samyagdarzanarUpa parAdaSTi kyAreya vilAsa karI zakatI nathI. mithyAbhiniveza asat tattvono = atattvano ke tattvAbhAsano pakSapAta kare che ane evA asat pakSapAtathI samyagdarzanarUpI parASTi prApta thatI nathI ane enA vinA jIvAdi nava padArthonuM yathArtha darzana thatuM nathI. - abhiniveza badhAne asAra kare che - abhinivezanA kAraNe dharmAnuSThAno niSphaLa jAya che. "hitopadezamAlA" graMthamAM kahyuM che ke - "kaTThamaNuTThANamaNuTThiyaM pi, taviyaM tavaM pi aitivvaM / parisIliyamamalasuyaM, hI hIrai abhiniveseNa // 397 // " bhAvArtha: khedanI vAta e che ke - AcareluM kaSTakArI evuM paNa dharmAnuSThAna, tIvrapaNe tapelo tapa, sArI rIte pALeluM zIla ane nirmala evuM paNa zrutajJAna mithyA AgrahathI niSphaLa bane che. abhinivezathI mithyAtvano udaya thAya che ane mithyAtvanI hAjarImAM sarva dharmo niSphaLa bane che. are! eTaluM ja nahIM viparIta phalane ApanArA thAya che. anuSThAnanI sArthakatA sakAma karmanirjarA ane anubaMdha parivartanathI che. mithyAAgrahathI udayamAM AveluM mithyAtva sakAma karmanirjarA thavA detuM nathI ane pApanA ja anubaMdho pADe che. AtmAnI zuddhi na thAya ane zubha anubaMdhonuM siMcana na thAya, te ja anuSThAnanI niSphaLatA che.
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 133 pariziSTa - 1: abhinivezanI bhayaMkaratA - abhiniveza cAritrathI patita kare che - apUrva kauvata pragaTAvIne cAritrajIvanane pAmelA sAdhako paNa jo abhinivezane vaza bane che, to cAritra jIvanathI hArI jAya che. AthI ja "hitopadezamAlA' graMthamAM kahyuM che ke - ahaha bhavannapAraM, carittapoeNa kevi pattAvi / tammajjhamiti puNa, ahiNivesa-paDikUla-pavaNahayA // 398 // bhAvArtha : kharekhara duHkhanI vAta e che ke - cAritra rUpI jahAjanI sahAyathI bhavasamudranA kinArAne pAmelA paNa keTalAka jIvo abhiniveza rU5 viparIta pavananA jhapATAthI pharI te bhavasamudranA madhyamAM pheMkAI jAya sAdhaka cAritrarUpI jahAjanA sahAre saMsArasamudranA kinAre AvI jAya che. paraMtu mithyA AgraharUpI pavananA jhapATAmAM phasAIne jIva mithyAtvane AdhIna bane che ane tenA kAraNe cAritrathI patita thaI jAya cAritranI vizuddhi mATe tattvazraddhA atyaMta daDha hovI jarUrI che ane mithyAAgraho e tattvazraddhAne zithIla-malina banAve che. tenAthI cAritra paNa malina banI jAya che. je bhavasamudrathI pAra utAravA samartha banatuM nathI. - abhiniveza saMsAramAM bhaTakAve che: abhiniveza mithyAtva ane kaSAya baMnene uttejita kare che. tenA yoge khUba kliSTa karmabaMdha thAya che. tenAthI saMsAraparibhramaNa vadhe che. hitopadezamAlA" graMthamAM kahyuM che ke - muttUNa mukkhamaggaM, niggaMthaM pavayaNaM ha hA ! mUDhA / micchAbhiNivesahayA, bhamaMti saMsArakaMtAre // 399 //
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa artha : mithyA abhinivezathI haNAyelA mUDha jIvo mokSamArgarUpa nigraMtha pravacanane choDIne saMsAranI ghora aTavImAM bhaTake che. A paNa eka duHkhada bInA che. mithyA abhinivezane vaza banelA jIvo mokSamArgamAM TakI zakatA nathI ane mokSamArgathI dUra thayelA jIvone karma saMsAramAM khUba bhaTakAve che. kAraNa ke, mokSamArgathI dUra thayelA pAse nirmala bodha ane tAtvika viveka Takato nathI ane tenA kAraNe jIvana aneka pApothI-mithyA pravRttiothI gherAI jAya che. - saMkSepamAM abhinivezathI mithyAtvano udaya thAya che - gADha bane che ane tenAthI AtmAne khUba nukazAna thAya che. AthI mithyA abhinivezano tyAga karavo. - sadAgraha ane mithyA Agraha vacceno taphAvata H jinavacana pratyenI avihaDa zraddhAthI garbhita Agraha sadAgraha che ane svamatikalpanAthI Ubho thayelo Agraha kadAgraha (mithyAgraha) che. temAM mohanI prabaLa bhUmikA rahelI hoya che. sata tattvo pratyenI pratibaddhatAthI garbhita Agraha e sadAgraha che jema ke, huM jinavara sivAya koIne namuM ja nahIM, evo Agraha e sadAgraha che. sadAgraha samyaktvane sthira kare che. mithyAAgraha samyatvano nAza kare che. sadAgrahanA mULamAM sat tattvo pratyenI zraddhA-pratibaddhatA-niSThA hoya che ane kadAgrahanA mULamAM potAno kakko ja kharo karavAno Agraha hoya che. - abhiniveza nAza kaI rIte pAme? abhinivezano tyAga karavA mATe tAraka tIrthakaronA vacana (jinavacana)nuM niraMtara parizIlana karatAM rahevuM joIe. tAraka tIrthakaronuM
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 pariziSTa - 1: abhinivezanI bhayaMkaratA vacana trikAlAbAdhita satya che. temAM zaMkA UbhI thAya evo koI avakAza ja nathI. je jIva jinavacana dvArA potAnI matine parikarmita kare che, tenI brAntionuM nirasana thAya che ane tenA yoge abhiniveza paNa nAza pAme che. -abhinivezanI utpattimAM mAna kaSAyanI paNa bhUmikA rahelI che. kAraNa ke, mAna kaSAya pakaDAI gayelA khoTA Agrahone choDavAnI nA pADato hoya che. ekavAra khoTuM khoTA tarIke samajAI gayA pachI paNa ene na choDavA denAra ane khoTAne sAcA tarIke siddha karavAno Agraha rakhAvanAra paNa mAna kaSAya che. AthI abhinivezanA tyAga mATe mAna kaSAyano tyAga karavo Avazyaka che. vaLI, mAna kaSAya jinAgamo pratye samarpaNabhAva paNa keLavavA deto nathI. AthI abhinivezano nAza karavA zrIjinavacananuM parizIlana karavuM Avazyaka che. tethI ja hitopadezamAlA' graMthamAM kahyuM che ke - "kaha tAva jaNo sukkhI, udaggakuggahadavaggitaviyaMgo / jAva na jiNavayaNAmaya-dahaMmi nivvavai appANaM // 400 // " bhAvArtha: utkaTa kadAgraharUpI dAvAnalathI tapI gayelA aMgavALo mANasa, jyAM sudhI jinavacananA amRta sarovaramAM DUbakI lagAvI potAnI jAtane zAMta karato nathI, tyAM sudhI e sukhI kyAMthI hoya? jinavacananA amRtanA pAna vagara aMge aMgamAM vyApelA abhinivezano tApa kayAreya TaLato nathI. *abhinivezathI ja unmArga prakAzana - - abhinivezathI ja utsutra prarUpaNA - unmArga prakAzana ane utsutra prarUpaNAnA mULamAM paNa abhiniveza
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa ja kAraNa hoya che. zAstrapaMktiono anAbhogAdinA kAraNe khoTo artha thaI gayA pachI A artha meM karelo che agara meM pakaDelo che mATe sAco ja che" AvI manovRtti pragaTe che, tyAre abhiniveza pedA thAya che ane abhiniveza AvyA pachI samyakatva TakI zake nahIM. mANasane jyAre potAnI vAtanI caDasa pedA thaI jAya che, tyAre te keTakeTalA anartho janmAve che, te kahI zakAya tema nathI. taduparAMta, ekavAra Agraha Ubho thayA pachI mANasa potAnI pAse jeTalI hoMziyArI ne jeTalI lAgavaga hoya, e badhAno upayoga e pote DUbavAmAM ane potAnA upara vizvAsa karanArA bIjA jIvone DUbADavAmAM ja kare che. samyagdarzana pAmyA pachI paNa kaSAyothI khUba cetatA rahevAnuM che. kAraNa ke, vairAgya joradAra hoya, viSaya sukha pratye sUga hoya, tyAga sAthe tapanuM AcaraNa hoya, chatAM paNa jyAre potAnA jJAnano ahaMkAra AvI jAya che, tyAre te jJAnI-tyAgI-tapasvInuM paNa samyagdarzanathI patana thayA vinA rahetuM nathI. - rohagupta muninuM dRSTAMta: ahIM rohagupta muninuM dRSTAMta ullekhanIya che. abhinivezanA kAraNe ja teo nidbhava thayA hatA. ApaNe tyAM rohagupta nAmanA niddhavano eka prasaMga banelo che. te kayA saMyogomAM nitava banyA te vicAravA jevuM che. A daSTAMtamAM kuvAdInI-vitaMDAvAdInI sAthe vAdamAM utaravAthI kevuM ane keTaluM badhuM aniSTa pariNAma Ave te jovA maLe che. taduparAMta, vAda karavAnI pAchaLa jo tattvajijJAsAnA badale mAtra vijaya meLavavAnI ja lAlasA hoya to evo vAdI vAdamAM hAre tyAre kevuM vikarALa svarUpa
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 1 : abhinivezanI bhayaMkaratA 137 dhAraNa kare che, te paNa jANavA maLe che. vaLI, mAtra vijayanI ja abhilASA, kevuM patana pamADe che, te paNa rohaguptanA daSTAMtamAM oLakhavA maLaze. bhagavAna zrI mahAvIra paramAtmA nirvANa pAmyA pachI pa00thI adhika varSa vyatIta thayAM haze, te samayamAM prabhuzAsanamAM zrIgupta nAmanA AcArya bhagavaMta vidyamAna hatA - avanItalane pAvana karatAM vicaratAM hatA. ekavAra te AcArya bhagavaMta aMtaraMjikA nAmanI nagarImAM padhAryA ane e nagarImAM bhUtagRha nAmanA udyAnamAM saparivAra sthiratA karI che. te samaya daramyAna eka parivrAjaka e nagarImAM Avyo. e parivrAjake ghaNI vidyAo siddha karI hatI ane enAthI e khUba garviSTha banyo hato. vidyAthI garviSTha parivrAjake peTa upara loDhAno pATo bAMdhyo hato ane jyAM jAya tyAM e potAnA hAthamAM jaMbUvRkSanI zAkhA laIne ja jato hato. lokone AvuM joIne kUtuhalatA thatI hatI. eTale loko ene pUchatA ke, tame peTa upara loDhAno pATo bAMdhyo che ane hAthamAM jaMbUvRkSanI zAkhA rAkho cho, tenuM zuM kAraNa che ? enA javAbamAM parivrAjaka kaheto ke, "meM vidyAne eTalA badhA pramANamAM mArA peTamAM bharI che ke enAthI mAruM peTa phATI javAno mane bhaya che. eTale vidyAthI peTa phATI na jAya, e mATe meM mArA peTa upara loDhAno pATo bAMdhyo che ane AkhAya jaMbUdvIpamAM mArA jevo vidyAvALo bIjo koI nathI e jaNAvavA mATe huM mArA hAthamAM A jaMbUvRkSanI zAkhA laIne pharuM chuM." AthI lokoe e parivrAjakanuM "porTuzAla" evuM nAma pADyuM hatuM ane loko ene poTTazAla ja kahetA hatA. Ama to AvA garviSTha mithyAbhimAnI sAthe vAdamAM utarAya ja
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa nahIM. chatAM paNa rohagupta munie enI sAthe vAdane svIkArI lIdho. teo jaina muni hatA. vidvAna ane zaktizALI hatA. teo zrIgupta AcArya bhagavaMtanA ziSya ane saMsArI saMbaMdhe bhANeja thatA hatA. anyatra rahelA rohagupta muni zrIgupta AcArya bhagavaMtane aMtaraMjikA nagarImAM saparivAra padhArelA jANIne teozrIne vaMdana karavA mATe aMtaraMjikA nagarI tarapha AvI rahyA che. e veLAe nagarImAM pravezatAM rohagupta munine porTuzAla parivrAjakano paTa vAgato saMbhALAya che ane temAM vAda karavA mATenuM AhvAna saMbhaLAya che. tyAre rohagupta muni poTTazAla parivrAjakanA paTane nivAryo arthAt "huM tamArI sAthe vAda karavA mATe taiyAra chuM." ema e rohagupta munie poTTazAla parivrAjakane jaNAvI dIdhuM. e vakhate rohagupta munie eTalo paNa vicAra karyo nahi, ke mArA gurumahArAja A nagarImAM birAje che ane mArA karatAM paNa samartha che, chatAM paNa teoe paTane nivAryo nathI, mATe kAMIka kAraNa haze athavA to e rohagupta munie eTalI paNa dhIraja na rAkhI ke, "huM gurumahArAjanI pAse jAuM chuM, to gurumahArAjane pUchaDyA pachI vAta." rastAmAM ja parivrAjakanA paTalane nivArIne, rohagupta muni, zrIgupta AcArya bhagavaMta pAse AvyA ane pATaNa nivAryAnI vAta karI. AcArya bhagavaMtane lAgyuM ke - rohagupta munie vAda svIkArIne bhUla karI che. eTale munine bhUla karyAno khyAla Ave eTale teozrI jaNAve che ke - "e vAdIne vAdamAM to jItI levAya, paNa e vAdI sAthe vAda karavA jevo nathI. kAraNa ke, enI pAse ghaNI vidyAo che ane jyAre e hAre che, tyAre jItanAra upara te potAnI vidyAo vaDe vividha prakAranA upadravo kare che. potAnI vidyA vaDe e vIMchI, sarpa, uMdara, mRga, zUkara, kAgaDo, zakuMtikA pakSIne paNa vikarvI zake che ane
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 1: abhinivezanI bhayaMkaratA 139 jItanArane ghaNI rIte upadrava kare che. AthI enI sAthe vAda karavo ThIka nathI. A sAMbhaLIne rohagupta muni AcArya bhagavaMtane kahe che ke - "vAdano svIkAra karIne have chUpAI javuM te yogya nathI. vAdano meM je svIkAra karyo che, te zAsananI unnatinA hetuthI ja karyo che, eTale have to je thavAnuM hoya te thAo." rohagupta muninA javAbane sAMbhaLIne AcArya bhagavaMte nirNaya karyo ke - "have Ane vArI zakAya tema nathI. game teTaluM kahIzuM to paNa e vAda karyA vinA rahevAno nathI. tethI have enA rakSaNano upAya vicAravo paDaze. vAdamAM to parivrAjaka jItavAno nathI. paraMtu hAraze tyAre je upadravo karaze, tenA pratikAra mATe vicAra karI levo paDaze. jainamunine upadrava na thavo joIe ane jainamuninI dazA kharAba thAya to jainazAsananI laghutA thAya, eTale jainazAsananI laghutA na thAya e mATe vyavasthA karavI joIe. Ama vicAra karIne AcArya bhagavaMte rohagupta munine evI sAta vidyAo ApI, ke je vidyAo tene pATha karavA mAtrathI ja siddha thAya tevI hatI ane e vidyAonA baLe anukrame mora, noLiyo, bilADo, vAgha, siMha, ghuvaDa ane yena pakSI vikarvI zakAtAM hatAM. vIMchInI sAme morane, sarpanI sAme noLiyAne, uMdaranI sAme bilADAne, mRgalAnI sAme vAghane, zUkaranI sAme siMhane, kAgaDAnI sAme ghuvaDane ane zakuMtikA pakSInI sAme zyana pakSIne vidurvAnI vidyAo rohagupta munine ApavAmAM Ave che. taduparAMta, AcArya bhagavaMte eka ogho (rajoharaNa) maMtrIne rohagupta munine ApatAM kahyuM ke - "e parivrAjaka pAse sAta vidyAo hovAnuM huM jANuM chuM. te sAta vidyAonI pratipakSI sAta vidyAo meM tane ApI, paNa e parivrAjaka
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa kadAca ethI paNa vadhAre kaMI paNa upadrava kare, to A maMtrelo rajoharaNa cAre ya tarapha pheravaje, eTale e parivrAjaka taraphathI karAyelo koIpaNa upadrava tAro parAbhava karI zakaze nahIM. Ama AcArya bhagavaMte ApelI sAta vidyAo ane maMtrita rajoharaNa laIne rohagupta muni vAda karavA mATe rAjasabhAmAM gayA. e vakhate poTTazAla parivrAjaka paNa tyAM AvI pahoMcyo hato. tyAM pahoMcIne rohagukha munie kahyuM ke - "A parivrAjaka mithyA paMDitAIno ghamaMDa kare che. mATe te pahelo vAda kare. eTale ke ene je vAtanuM khaMDana karavuM hoya te vAtanuM bhale maMDana kare, huM tenI vAtanuM khaMDana karIza." jo ke, parivrAjakamAM paNa ghaNI akkala hatI. paraMtu enA ghamaMDe enI akkalane AvarI lIdhI hatI. ene manamAM bhaya pedA thayo ke jainomAM paMDitAI ghaNI hoya che. tethI kadAca huM hArI jAuM. tethI huM evI vAtanuM khaMDana karuM ke jethI te tenuM khaMDana karI ja na zake. vaLI, Ane huM je vAtanuM khaMDana karuM, tenuM ja khaMDana karavAnuM svIkAryuM che. tethI huM evA pakSanuM maMDana karuM, ke jethI ene enuM khaMDana karatAM dharmasaMkaTa AvI paDe arthAt potAnI mAnyatAnuM ja khaMDana karavAno avasara Ave ane e rIte khaMDana karI zake nahIM ane e hArI jAya. ema vicArIne e parivrAjake jainone mAnya evI be rAzinuM sthApana karatAM potAno pakSa rajU kare che ke - "jagatamAM jIva ane ajIva ema be rAzi che." parivrAjake jItanI lAlasAmAM potAnI mAnyatA vegaLI mUkI dIdhI che. kevaLa jItanI lAlasAthI ja vAdamAM utaranArA zuM kare ane zuM na kare, e kahevAya nahIM. paraMtu rohagupta to parivrAjaka karatAM paNa bhayaMkara bhUla karI che ane e paNa mAtra vAdamAM jItavA mATe ja ! parivrAjake be rAzinuM sthApana karyuM, eTale rohagupta muni samajI to gayA ke, A pUrve mane mAnya siddhAMtanuM sthApana karIne mAre mATe muMjhavaNa
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 1 : abhinivezanI bhayaMkaratA 141 UbhI karI dIdhI. jo e vAtano svIkAra karI lauM to loko ema mAnaze ke, meM A parivrAjakanA matano svIkAra karyo - Avo vicAra karIne rohagupta vicAra karyo ke - "mAre A parivrAjake je pakSanuM sthApana karyuM che, te pakSanuM utthApana ja karavuM joIe." Avo nirNaya karIne rohagupta jagatamAM jIva ane ajIva-evI be ja rAzi nathI, paNa jIva-ajIvanojIva, ema traNa rAzi che." evA matanuM pratipAdana karyuM. ahIM prazna thAya ke, rohagupta munine AvA asatya siddhAMtanuM sthApana karavAno prasaMga kema Avyo? eno uttara e che ke - rohagupta pahelethI enA pakSanuM khaMDana karavAnuM kahyuM, temAM paNa ene vidvattAnI khumArI naDI gaI hatI. sauthI pahelAM rohagupta e khulAso karavAnI jarUra hatI ke, "huM jaina siddhAMtane mAnuM chuM ane tuM e siddhAMtane mAnato nathI. tethI tuM je siddhAMta mAnato hoya tenuM sthApana kara. huM jaina siddhAMta pramANe tamAro mata kaI rIte khoTo che ane jaina siddhAMta kaI rIte sAco che, enuM pratipAdana karIza." - paraMtu Avo koI khulAso karyA vinA sIdhuM tene potAno pakSa jaNAvavAnuM AhvAna ApyuM, temAM temane vidvattAno ahaMkAra naDI gayo hato. jo vidvattAno ahaMkAra naDyo na hota ane pUrvokta AhvAna ApyuM na hota, to parivrAjake sthApelA be rAzinA siddhAMtanuM khaMDana karavAnuM dharmasaMkaTa paNa na AvyuM hota. A tarapha rohagupta yuktipUrvaka jagatamAM traNa rAzi che evuM siddha karI batAvyuM. rohaguptanI yuktio parivrAjaka toDI zakyo nahIM. tethI parivrAjaka upadravo karIne jItavAno mArga apanAvyo. AcArya bhagavaMte jevuM rohaguptane kahyuM hatuM tevuM ja banyuM. poTTazAla parivrAjake pahelAM to vIMchIo vikuLaM. e vIMchIo rohaguptane karaDavA mATe doDyA, tyAre rohagupta morane vidurgA ane
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142. mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa moroe vIMchIono nAza karI nAMkhyo. e joIne parivrAjake sarpa vikavya, eTale rohagupta paNa noLiyAone vidurgA ane e noLiyAoe sarpono nAza karI nAMkhyo. sarpono nAza thaI gayo, eTale parivrAjake tIkSNa dAMtavALA uMdaro vikavya, tyAre rohagupta bilADAo vidurthI ane e bilADAoe e uMdarono nAza karI nAMkhyo. AthI parivrAjake aNIdAra ziMgaDAvALA mRgone vidurgA, eTale rohagupta paNa vAghone vidurthI ane te vAghoe mRgono nAza karI nAMkhyo. pachI parivrAjake zUkarone vikavya, eTale rohagupta siMhone vikuvya ane e siMhoe zUkarono nAza karI nAMkhyo. pachI parivrAjaka vajanA jevI cAMcavALA kAgaDAone vidurgA, to rohagupta paNa ghuvaDone vidurthI ane e ghuvaDoe kAgaDAono nAza karI nAMkhyo. te pachI parivrAjake samaLIone (zakuMtikAne) vikurtI, eTale rohagupta paNa zyana pakSIone vidurthI ane te zyana pakSIoe e samaLIono nAza karI nAMkhyo. A rIte rohagupta parivrAjake pedA karelA upadravone guru mahArAje ApelI vidyAnA baLathI niSphaLa banAvI dIdhA. ahIM joI zakAya che ke, kuvAdInI sAthe vAdamAM utaravAthI kevuM pariNAma Ave che ! vAda to dUra rahI gayo ane hiMsaka saMgrAma zarU thaI gayo. parivrAjaka niruttara thavAthI hAryo, chatAM paNa ene hAra kabUlI nahIM ane upadravo zarU karyA. parivrAjaka jyAre sAte prakAranA upadravomAM phAvyo nahIM, tyAre teNe gussAmAM AvIne potAnuM aMtima zastra ajamAvyuM. parivrAjake eka gadheDIne vidurvA ane rohagupta tarapha doDAvI, paraMtu rohagupta Daryo nahIM. emaNe guru bhagavaMte Apelo rajoharaNa cAre tarapha pheravyo. AthI gadheDIno prabhAva khatama thaI gayo ane e gadheDI parivrAjaka upara ja mUtra ane viSThA karIne nAsI gaI. have parivrAjaka pAse koI sAdhana na
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 1: abhinivezanI bhayaMkaratA 143 rahevAthI te lAcAra banI gayo. lokoe teno tiraskAra karyo ane zaramano mAryo te tyAMthI bhAgI gayo. eTale rohagupta muni paNa guru mahArAjanI pAse AvyA. guru bhagavaMte ene kaI rIte vAdamAM jItyA te pUchyuM. tyAre teNe Akho prasaMga jaNAvyo. jainazAsanano vijaya thavAthI guru bhagavaMtane AnaMda to thayo. paraMtu khoTI rIte traNa rAzinuM sthApana karyuM te gamyuM nahIM. AthI guru mahArAje rohaguptane kahyuM ke - "tame je jIva-ajIva ane nojIva, ema traNa rAzi sthApita karI, te jainazAsanane mAnya nathI. e sthApana karyuM te utsutra che. ajJAna lokonI pAse tattvano viveka nathI. tethI te khoTAmAM zraddhA karIne hAraze. AthI tamAre rAjasabhAmAM jaIne ughoSaNA karavI joIe ke, jagatamAM traNa rAzi nathI, paraMtu jIva ane ajIva, ema be ja rAzi che. jethI jagatamAM usUtrano prasAra na thAya." Ama chatAM rohagupta potAnA vAtanI mamate caDhI gayo. eNe gurunI vAta sAMbhaLI nahIM. upadravothI bacavA vidyA ApanArA guruno upakAra paNa bhUlI gayo. gurue vAraMvAra samajAvyo chatAM paNa te vAta teNe gaNakArI ja nahIM ane uparathI gurune paNa ema ja kahyuM ke - "jagatamAM rAzi traNa ja che." - te pote bolelI vAtanA AgrahamAM evo phasAI gayo ke tAraka tIrthakaro ane gurunA upakArane paNa e bhUlI gayo. AthI lokamAM traNa rAzinI khoTI mAnyatA prasthApita-pracAritaprasArita na thAya, e mATe zrIgupta AcArya bhagavaMta jAte ja rohaguptane laIne rAjasabhAmAM gayA ane tyAM jaIne rohagupta sAthe temaNe rAzi saMbaMdhI vAda zarU karyo. ghaNI yuktiothI be rAzinI sthApanA karI ane rAjasabhAmAM teno parAjaya thayo. Ama chatAM jyAre rohagupta koIpaNa upAye mAnyo nahIM, tyAre AcArya bhagavaMte ene nitava tarIke jAhera
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa karyo ane saMghanI bahAra karyo. ahIM joI zakAya che ke, mithyAbhinivezanA kAraNe ja rohagupta muni nihnava thayA che. zrIjamAlIjI AdinuM patana paNa A ja kAraNe thayuM hatuM. AthI mithyAabhinivezanano tyAga karavo joIe. aMte "hitopadezamAlA" graMthamAM kahyuM che ke - ko vA dusamasamutthe, mohahae iha jaNe uvAlaMbho / micchAbhinivesahayA, jamAsi jiNanAhasamae vi // 406 // upaha hayamohamahimaM, jaM jiNa-jiNapavayaNesu saMtesu / payaDiMsu kei kupahaM, dito nihnavA ittha // 407 // - zrIjinezvaradevanA kALamAM paNa mithyAAgrahathI jIvo pIDAtA hatA, to dUSamakALamAM janmelA jIvone mohathI haNAyelA joIne teone zuM upAlaMbha Apazo ! - mahAmohanA mAhAbhyane to juo ! je kALamAM bhagavAna zrIvIra ane temaNe prakAzelI dvAdazAMgI vidyamAna hatI, te kALamAM paNa abhinivezathI grasta banelA aneka lokoe unmArgane pragaTa karyo hato. A viSayamAM nitavo daSTAMtabhUta che. AthI dharmazuddhinA arthI jIve kadAgraha choDI devo joIe. = x = xx =
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 145 pariziSTa - 2H usUtrathI dUra raho pariziSTa - 2H usUtrathI dUra raho mithyAtvathI bacavA mATe ane samyakatvanI rakSA karavA mATe utsutra prarUpaNAno sarvathA tyAga karavo joIe. temaja potAnI taraphathI utsutrane protsAhana samarthana-pIThabaLa na maLe tenI paNa khUba kALajI rAkhavAnI che. ekalA dharmopadezakone usUtranI prarUpaNAdino bhaya che evuM mAnavAnuM nathI. paraMtu rojIMdA jIvanamAM zrAvaka-zrAvikAe paNa utsutra bolavAthI aTakavAnuM che. jema ke, saMtAna puche ke, zuM dIkSA lIdhA vinA mokSa na thAya? tyAre javAbamAM mohavaza mAtA-pitA ema jaNAve ke, dIkSA levAthI paNa mokSa thAya ane bharata mahArAjA AdinI jema saMsAramAM rahIne paNa mokSa thAya. to A utsutra vacana che. te ja rIte vidhi-avidhinA viSayamAM, siddhAMtanA viSayamAM, devAdinA svarUpanA viSayamAM vageremAM vastusthitithI alaga bolavAmAM - bhaLatuM ja bolavAmAM Ave to usUtra prarUpaNAno doSa lAge che. je bhayaMkara doSa che. jIva enAthI yAvat anaMta saMsArI thAya che. AthI usUtra prarUpaNAne viSanI upamA ApI che. utsutra prarUpaNA viSa cheH utsutra prarUpaNA karavAthI anaMtasaMsAra thAya che. AthI saMbodha saptati graMthamAM kahyuM che ke, "kuM vakrAMti mAM, tAMti atyaM vayaMti thamI che ikkaM na cayai ussuttavisalavaM jeNa buTuMti // 48 // " - dharmArthI AtmAo kaSTa veThe che, AtmAnuM damana kare che ane dhanano tyAga kare che, paraMtu (mithyAtva nAmanA bhayaMkara doSane vaza banI) utsutrarUpa jheranA lezane tajatA nathI, tenA kAraNe saMsAramAM DUbe che. sasUtra prarUpaNA amRta che. amRtanA siMcanathI AtmaguNo khIlI
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa uThe che. utsutra prarUpaNA viSa che. A viSanA saMparkathI AtmaguNo nAza pAme che, philaSTa karmabaMdha thAya che ane akuzala anubaMdhonuM khUba siMcana thAya che. tenA yoge AtmA anaMtasaMsArI thAya che. AthI ja anya zAstramAM kahyuM che ke, sUramA vi, vohInAno mauta saMsAra ! pAzva vi thIrI, skUtta na mAsaMti " - utsutra bhASaNa karanArAonAM bodhino nAza thAya che ane anaMta saMsAra thAya che. AthI dhIra puruSo prANAMte paNa = prANatyAgano prasaMge upasthita thavA chatAM paNa utsutra bolatA nathI. usUtrabhASaNathI prApta samyagdarzananAza pAme che ane samyagdarzana prApta thavAnI ubhI thayelI saMbhAvanA paNa khatama thaI jAya che ane mithyAtvano udaya thatAM mithyAtvanA saMzleSathI badhA ja guNo asAra banI jAya che ane AtmAmAM doSo vadhI jAya che ane doSonA baLa nIce jIvo aneka prakAranAM pApAnubaMdhI pApo karIne anaMta saMsArI banI jAya che. bAhya dharmanA saMyogodharmanA vAtAvaraNamAM ane aMtaraMga zuddhi karanArA guNonI vidyamAnatAmAM ja jIva sadgationI paraMparA sarjIne mokSa sudhI pahoMcI jAya che. gADha mithyAtva e sarve saMyogone chInavI le che ane AtmAnA guNone bALI nAMkhe che. AthI ja mithyAtvanI bhayaMkaratA batAvatAM kahyuM che ke, "na mithyAtvasamaH zatrurna mithyAtvasamaM viSam / na mithyAtvasamo rogo na mithyAtvasamaM tamaH // " - mithyAtva samAna (AtmaguNone luMTI lenAro) bIjo koI zatru nathI. mithyAtva samAna (bhAvaprANono nAza karanAra) bIjuM koI viSa nathI. mithyAtva samAna (AtmAnA bhAvArogyane haNI lenAra) bIjo koI roga nathI. mithyAtva samAna (AtmAmAM jIvanamAM aMdhakAra phelAvanAra) bIjo koI aMdhakAra nathI.
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 2 : usUtrathI dUra raho 147 - sasUtra-utsutra prarUpaNAnuM svarUpa je prarUpaNA thAya - je bolavAmAM Ave te yathAvasthita, sphaTa ane pragaTa bolavAmAM Ave to te sasUtra prarUpaNA kahevAya che. jinavacanathI anyathA bolavAmAM Ave, jinavacananA bhAvone skuTa (spaSTa) svarUpe kahevAmAM na Ave ane jinavacanane yathArtha rIte pragaTa paNe (kazuM chUpAvyA vinA pragaTa rUpe) bolavAmAM na Ave tene usUtraprarUpaNA kahevAya che ane tenAthI saMsAra vadhe che. AthI ja zAstramAM kahyuM che ke, "phuTapAgaDamakahaMto, jahaTThiyaM bohilAbhamuvahaNai / jaha bhagavao visAlo jara-maraNahoyahI Asi // " - skuTa, pragaTa ane yathAvasthita kathana na karanAra mANasa (upadezaka sAdhu, zrAvaka vagere) bodhino nAza kare che ane jema mahAvIra paramAtmAno (marIcinA bhavamAM apragaTa-aspaSTa kathana karavA svarUpa utsutra prarUpaNAthI) janma-jarA-maraNarUpa saMsArasAgara vizAla (moTo) thayo hato, tema saMsAra vadhe che. * utsutra prarUpaNAthI anaMta saMsAra kema? usUtra prarUpaNA e jagatanA jIvo sAtheno droha (vizvAsaghAta) che. je jIvo Atmahita sAdhavA upadeza sAMbhaLavA AvyA che ke koIka mArga viSayaka arthAt vidhi-avidhi Adi mArgaviSayaka pRcchA kare che, tyAre temane unmArga batAvavo ke bhaLato ja mArga batAvavo ke aspaSTamArga batAvavo, te temanI sAthe vizvAsaghAta che. vizvAsa mUkIne AvelA jIvono vizvAsaghAta karavo e bahuM moTuM pApa che. aMdaranuM atyaMta rIDhApaNuM ane atyaMta malinatA vinA e kArya thaI zakatuM nathI. AthI te mahApApa che ane jJAnIoe to tyAM sudhI kahyuM che ke, jema zaraNe AvelA jIvanuM mastaka kApI nAMkhavAmAM Ave, te vizvAsaghAta che ane tethI mahApApa che, e ja pramANe usUtra prarUpaNA karanArA paNa saMsArathI bhayabhIta ane
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa saMsAra aTavIthI pAra utaravAnI icchAthI zaraNe AvelA jIvone anaMtasaMsAranI gartAmAM dhakelanArA unmArga batAvIne temanA bhAvaprANIrUpa mastakane kApanAra che ane tethI vizvAsaghAtI che. A vAta upadezamAlA gAthA-518mAM karI che. "jaha saraNamuvagayANaM, jIvANa siro nikiMtae jo u| parva mAoi vidu, sutta paUUto ya pa28" AthI anya zAstramAM utsutra prarUpakane sAI karatAM paNa kharAbajaghanya kahyA che. kasAI to jIvonA dravyaprANono nAza karIne eka bhava khatama kare che, jyAre utsutra prarUpaka to jIvone unmArge caDhAvIne mithyAtvanA bhAgI banAvI temanA jJAnAdi bhAvaprANone harI le che ane tenAthI jIvo bhavobhava mare che. - prabhu mahAvIre trIjA marIcijInA bhavamAM kapila nAmanA ziSya AgaLa ahIM sAdhupaNuM kyAM che? evA praznanA javAbamAM "mArA (parivrAjaka mArgamAM) paNa dharma che ane AdInAtha prabhunA mArgamAM paNa dharma che, evuM aspaSTa, saMdarbhahIna, avyavasthita kathana karyuM, tenA kAraNe prabhunA AtmAno saMsAra vadhI gayo hato. - dharma AdinAtha prabhunA mArgamAM ja hato. chatAM paNa potAnA svIkArelA parivrAjaka mArgamAM ane prabhunA mArgamAM ema baMne jagyAe dharma che - evuM asatya bolavAthI te vacana "usUtra' banyuM ane enA yoge ja emanuM eka koDAkoDI sAgaropama jeTaluM saMsAraparibhramaNa vadhyuM. - prabhunA saMsArIpakSe jamAI ane dIkSita jIvanamAM ziSya evA jamAlIjIe sakalanayathI sAdhya evA vyavahArane ekAMgI nayathI pakaDIne utsutra prarUpaNA karI, to teoe paNa saMsAra vadhAryo che. prabhunA anyanayathI sApekSa evA vyavahAranaya pradhAna "je thaI rahyuM hoya, te thaI gayuM che ema kahevAya" kathanano virodha karIne anyanayathI (vyavahAra
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 2: usUtrathI dUra raho 149 nayathI) nirapekSa ekAMte RjusUtranayathI garbhita "je thaI gayuM hoya, te ja thayuM ema kahevAya" AvI prarUpaNA kare che. A utsutra prarUpaNA che. tenA prabhAve temano khUba saMsAra vadhe che. - zrIgoSThAmAhilajIe paNa AtmA ane karma vaccenA saMbaMdhane zrIjinezvaronA kathanathI viparIta rIte prarUpyo hato. dUdha ane pANInI jema AtmA ane karma ekameka thAya che - A zrIcinokta siddhAMta che. temaNe tenAthI viparIta zarIra ane kaMcUkI jevo (arthAt karma AtmA sAthe ekameka nathI thayuM, paraMtu jema kaMcUkI mAtra zarIrane aDelI hoya che, tema karma paNa AtmAne aDakeluM hoya che - Avo) AtmA ane karma vacceno saMbaMdha jaNAvyo - A utsutra prarUpaNA hatI. tenAthI teo nita thayA hatA. zrIsaMghathI bahiSkRta thayA hatA. - sAvaghAcAryanuM daSTAMtaH ahIM mahAnizIthasUtra-29mAM varNavAyela anaMtasaMsArI sAvaghAcAryanuM daSTAMta yAda Ave che. upadezapada ane pratimAzatakamAM paNa utsutra prarUpaNAnI bhayaMkaratA batAvavA ane unmArgane sthira karavAnI pravRtti keTalI khataranAka che, te batAvavA mATe A udAharaNa ApavAmAM AvyuM che. sAvadyAcAryano prasaMga A pramANe che - - vartamAna covIsIthI anaMtakALa pUrvenI covIsImAM zrI dharmazrI tIrthakara thayA hatA. emanA zAsanamAM sAta accherAo (AzcaryakArI ghaTanAo) thayA hatAM. te paikInuM eka asaMyatonI pUjA-satkAra svarUpa hatuM, ke je zrI dharmazrI prabhunA nirvANa pachI pragaTyuM hatuM. moTAbhAgano lokasamudAya lokapravAhamAM taNAyelo hato, mithyAtvathI haNAyelo hato ane asaMyatonA pUjA-satkAranA raMge raMgAyelo hato. A badhuM joIne jJAnarahita, gAravarasika ane nAma mAtrathI AcArya banI beThelA saMyatonI mati bhraSTa banI ane teoe gRhastho pAsethI dravya ekaThuM
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa karIne caityonuM nirmANa cAluM karyuM ane te caityonA mAlika banI beThA ane eno vahIvaTa pUjA vagere karavA lAgyA. ahIM mahAvIra prabhu gautamasvAmIne jaNAve che ke, he gautama! je koI nigraMtha sAdhu ke sAdhvI svayaM pUrva rItie dravyastava kare, to te sAdhu-sAdhvI asAdhu jANavo, asaMyata oLakhavo, devabhogI samajavo, devArSAgRddha jANavo, unmArgagAmI jANavo, zIlane dUra tarachoDanArA kuzIla tarIke jANavo athavA to tene svacchaMdAcArI tarIke svIkAravo. (mahAvIra prabhu ane gautama mahArAjAno A saMvAda nizIthasUtra-adhyayana-5, sU-29mAM Apelo che.) Ama chatAM e kALe zrIkuvalayaprabha nAmanA AcArya hatA. jeo mArgastha hatA ane paMcAcAranI cArimAthI saMpanna hatA. ekavAra zrIkuvalayaprabha AcArya vicaratA vicaratA (eka ja gAmamAM nityavAsa karanArA ane caityanA mAlika banI beThelA) nityavAsI munionA gAmamAM - temanA upAzrayamAM padhAre che. nityavAsI munio temano yogya satkAra Adi kare che. thoDo samaya dharmakathA vageremAM vyatIta thayo. paNa eTalA samayamAM AcAryazrIe te nityavAsI munione oLakhI lIdhA hatA ke, A jIvo bhraSTa che ane liMgamAtrajIvI che. temanA saMgamAM rahevAya nahIM. eTalAmAM nityavAsI munioe AcAryazrIne te gAmamAM cAturmAsa karavAnI vinaMtI karI ane ApanA upadezathI ghaNA jinAlayo taiyAra thaI jaze evI vAta paNa karI. AcAryazrI nipuNabuddhivALA ane mArgastha hatA. tethI teozrIe nityavAsI munione vaLato uttara Apyo ke, "tamArI vAta jo ke jinAlayo saMbaMdhI che, chatAM paNa e sAvadya che. tethI vacanamAtrathI paNa huM tame kaho cho te rIte AcarIza nahIM." A rIte mArgastha uttara vALavAnA kAraNe ane mArgamAM atyaMta sthira rahevAnA kAraNe tyAM teo zrI tIrthaMkaranAmakarma (nikAcanA karyA vinA) upArja lIdhuM ane potAno saMsAra mAtra ekabhava jeTalo TUMko karI nAMkhyo. paraMtu
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 2H utsatrathI dUra raho 151 liMgadhArIone satya vAta game nahIM te svAbhAvika che. tethI temaNe hobALo macAvyo ane badhAe bhegA thaIne AcAryazrInA mULa nAmane gopavIne "sAvadyAcArya" evuM nAma pADyuM. cAre tarapha vAyuvege A nAma phelAI gayuM. AcAryazrI samatA gumAvyA vinA zAMta rahyA, gusse na thayA. te pachI kALAMtare jene dharma sAthe koI levA-devA nathI, evA asaMyatI sAdhuoe dharmacarcAno prAraMbha karyo - AgamatattvanI vicAraNA zarU karI. emAM emano tattvAtattvanA vivekane pAmavAno IrAdo nahoto, paraMtu pote je laIne beThA che, tene samarthana maLe tenI peravImAM hatA. temAM ghaNo vivAda thAya che, pariNAma kaMI AvatuM nathI. eTale potAnI carcAmAM koIka "lavAda' rAkhIe evA nirNaya upara Ave che. kone lavAda rAkhavA enI paNa vicAraNA thAya che. temAM saue saMmatithI zrIsAvadyAcAryane prAmANika jANIne lavAda tarIke rAkhavAno nirNaya karyo. e vakhate zrIsAvadyAcArya dUra vicaratA hatA. emane anya vyakti dvArA potAnA gAmamAM AvavAnI ane lavAda banavAnI vinaMtI karAI. zrIsAvadyAcArye vinaMtIno saharSa svIkAra karavAnI bhUla karI dIdhI. sAta mahinAno ugra vihAra karIne dUradezathI teo padhAryA. te veLAe sAdhu-sAdhvI emane levA sAme jAya che. te vakhate tapathI tejasvI banelI kAyAne joIne eka sAdhvIjI vicAre che ke, "zuM A sAkSAt arihaMta padhArI rahyA che? ke zuM mUrtimAna dharma ja AvI rahyo che ?' ityAdi vicAraNA kare che ane najIkamAM AvI gayelA zrIsAvadyAcAryane bhAvollAsapUrvaka traNa pradakSiNA ApI ApIne vaMdana kare che. paNa vaMdana karavA jatAM sAdhvIjInA mastake sAvadyAcAryanA caraNano sparza-saMghaTTo thAya che, te liMgadhArI sAdhuo joI le che. te gAmanA rokANa daramyAna AcAryazrInI vAcanAno pravAha
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa aviratapaNe cAlI rahyo che. temAM gacchAcAra pannA' nAmanA graMthanI vAcanAno prAraMbha thayo. temAM evA bhAvArthavALI gAthA AvI ke, "je gacchamAM kAraNe paNa jo strInA hAthano aMtarita sparza thAya, to arihaMto paNa pote te gacchane mULaguNathI rahita kare che - kahe che." - te vakhate AcAryazrI paNa (pUrvanA sAdhvIjInA prasaMganI smRti thatAM) potAnI jAta upara zaMkA jatAM vicAramAM paDI jAya che. teo vicAre che ke, jo A gAthAno yathArtha artha karIza, to mane vaMdana karatI sAdhvIjInA mastakano sparza mArA caraNane thayelo liMgadhArIoe joyo che ane huM jo gAthAno artha jaNAvIza to teo ene laIne mArI phajetI karaze, tethI zuM karuM? ekavAra to mAruM sAvadyAcArya nAma pADyuM che - AgaLa vadhAre kharAba cItaraze! zuM sUtranI anyathA (bIjI rIte) prarUpaNA karuM? Ama gahana vicAramAM DUbI gayA che. paNa pAcho emano AtmA jAgI jAya che ane vicAravA lAge che ke, nA nA..emAM to bhagavAnanI moTI AzAtanA che. to pachI mAre zuM karavuM? zuM gAthA gupacAvI dauM? ke gAthAne judI rIte bolI eno judo artha karuM? - tyAM emane zAstravacana yAda Ave che ke, potAnI bhUlacUka, pramAda, alanA ke AzaMkA vagere bhayathI je bhikSuka dvAdazAMgI zrutajJAnanA pada-akSara-mAtrA ke biMdune paNa chUpAve che, anyathA prarUpe che, athavA sUtra ane arthanI prarUpaNA saMdigdha kare che, avidhithI kare che, ayogya AgaLa kare che, te bhikSuka anaMtakALa saMsAramAM rakhaDe che." tethI evA badhA vicArothI saryuM. "je thavAnuM hoya, te bhale thAo' paNa gurunA upadeza pramANe ja yathAsthita, spaSTa, skuTa sUtrArthanI prarUpaNA ja karIza. A rIte vicArIne zuddha prarUpaNA kare che. jevI teoe zuddhaprarUpaNA karI ke jANe rAha joIne beThA hoya te rIte liMgadhArIo sAthvInA vaMdananI vAta AgaLa karIne pUchI lIdhuM ke, "to pachI tame zuM mULaguNathI rahita cho? tamane paNa sAdhvIno sparza thayelo ja che." - A sAMbhaLI sAvadyAcArya khinna banI jAya che. bhAre
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 2 : usUtrathI dUra raho 153 vimAsaNamAM paDI jAya che. A ApattinuM nivAraNa kaI rIte karuM ? huM apayazathI kaI rIte bacuM? vagere vicAraNA manamAM cAle che - e vakhate temane zrItIrthakaranA vacano yAda Ave che ke - anaMtajJAnI, sarvajJa bhagavaMtoe je pApasthAnono pratiSedha karyo che, te pApasthAnonuM jJAna AcArya, mahattara, gacchAdhipati ke zrutadhare meLavI levuM ane te pApasthAnone sarvathA kyAreya svayaM AcaravuM nahIM, bIjA pAse karAvavuM nahIM ane svayaM AcaratAnI anumodanA karavI nahIM, je bhikSuka krodha, mAna, mAyA, lobha, bhaya, hAsya, gArava, darpa, pramAda athavA vAraMvAra cUka ke alanAthI divase ke rAte, ekAMtamAM ke jAheramAM sUtelA ke jAgRta, mana-vacana-kAyAthI karavA-karAvavA-anumodanA dvArA te pApasthAnakomAMthI koIpaNa pApasthAnone seve che, te bhikSuka vAraMvAra niMdanIya che, gahaNIya che, jugupsanIya che, ThapakApAtra che, A bhikSuka sarvalokamAM badhe ja parAbhava pAmato chato bahuvyAdhi-vedanAthI vyApta zarIravALo thaI utkRSTisthiti mATe anaMtasaMsArasAgaramAM bhame che ane A saMsArasAgaramAM paribhramaNa karato te kSaNamAtra paNa sukhazAMtine pAmI zakato nathI." - A rIte vicAra karI potAnA pramAdano pazcAttApa karatAM sAvadyAcArya vicAra kare che ke, eka pramAde mArA jIvanamAM ghaNI moTI Apatti ubhI karI che. mAruM zuM thaze? mAre kevA duHkho veThavA paDaze? vagere vicArIne vilakhA paDI jAya che. nAnakaDo pramAda jIvanamAM kevI khAnAkharAbI sarje che? AcAryazrI dhrujI uThyA che. A joIne taka zodhatA liMgadhArIo kahe che ke, "jayAM sudhI amAro A saMzaya nahi chedAya, tyAM sudhI AgamavAcanA AgaLa nahIM cAle,, tethI yuktiyukta ane kuhanAzaka parihAra batAvo ane e parihAra saMmata hovo joIe." - te vakhate sAvadyAcArye vicAryuM ke, A lokone javAba ApyA vinA cAlaze nahIM ane kayo uttara Apavo e
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa samajAtuM nathI ? - AcAryazrIne vicAramAM DUbelA joIne durAgrahI liMgadhArIo pUche che ke, "kema ciMtAsAgaramAM DUbelA cho? javAba Apo. paraMtu te yathokta kriyAne saMgata hovo joIe" - A sAMbhaLIne sAvadyAcArye khUba vicAra karyo ane khinna banIne bolyA ke... "A ja kAraNasara gurue kahyuM che ke, kAcA ghaDAmAM pANI nAMkhavAmAM Ave to jema ghaDAno vinAza thAya che, tema ayogyane sUtra-artha ApavAmAM Ave to anartha thAya che, tethI ApavA nahIM." - A sAMbhaLIne veSadhArIo bolyA ke, "are ! A tame zuM garabaDa goTALA karo cho? saMbaMdha vinAnI tuccha vAta kema karo cho ? jo yogya javAba na ApI zakatA hova to ahIMthI uThIne tamArA Asana upara jAo ane ahIMthI jaldIthI cAlyA jAo ane kharekhara zuM daiva kopyuM che ke zuM, ke jethI sarva saMdhe tamArA jevAne pramANabhUta karIne Agamatattvano upadeza ApavA tamane Adeza karyo." - A sAMbhaLIne sAvaghAcAryane khUba AghAta lAgyo. ane manamAM bhAre pIDA upaDI. liMgadhArIonA mAnasika trAsa pAmelA ane AlokanA tuccha yazane bacAvavA prayatna karatA sAvaghAcArya bolyA ke, "tame loko samajatA nathI, utsarga ane apavAda e be upara Agama nirbhara che. jinazAsanamAM ekAMtamAM mithyAtva raheluM che. bhagavAnanI AjJA anekAMtamaya che." - A vacana uccArIne sAvadyAcArye potAnI sAdhanA bALI nAMkhI ane potAnA upara AvelA apayazanA bhayanI Apattine TALavA utsutra bolIne potAno saMsAra vadhArI dIdho. kAraNa ke, e vacana bolavAmAM garbhitapaNe potAne thayelo strIno sparza, e apavAdika che ane tethI huM mULaguNathI rahita nathI, evuM batAvavAno Azaya che. paraMtu e vakhate strInA sparzano sarvathA niSedha che, e jinavacananI upekSA karavAmAM AvI che ane jANavA chatAM sarvathA niSiddha pravRttine apavAdika pravRtti batAvI che ane sAthe sAthe bhikSuka mATe sarvathA niSiddha evI caitya Adi
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 2H usUtrathI dUra raho 1papa karAvavA vagerenI pravRttione "prabhuvacana anekAMtamaya che" ema kahIne apavAdika pravRtti tarIke phalita karI dIdhI che ane e badhI pravRttio yogya che evo sikko mArI Apyo che. je unmArgane protsAhana ApavA ane sthira karavA barAbara che - A rIte utsutra prarUpaNA karavAthI ane unmArgane protsAhana ApavAthI temaNe pUrve bhegA karelA tIrthaMkara nAmakarmanA karmaliko vikharAI jAya che ane ekabhava sImita karelo saMsArasamudra virATa banI jAya che. e sevAyelA pApanI AlocanA karyA vinA sAvadyAcArya mRtyu pAme che ane vyaMtara deva thAya che. te pachI sAvadyAcAryanuM je anaMta saMsAra paribhramaNa thAya che, te kevuM che, te prabhunA mukhe ja sAMbhaLIe. prabhu kahe che ke, he gautama! A pramANe janma-maraNa vaDe cauda rAjalokanA pratyeka pradezanI sparzanA karatAM karatAM ane coryAsI lAkha yonimAM rakhaDatAM rakhaDatAM evA e sAvadyAcAryanA jIve A ghora-raudra saMsAramAM atyaMtadIrgha anaMtakALa bhAre trAsa-pIDA-roga-kaSTaduHkha ane pratikULatAothI pUrNa karyo ane ahIM bharatakSetramAM jyAre zrIpArthaprabhuno zAsanakALa cAlato hato, tyAre e sAvadyAcAryano jIva pazcima mahAvideha kSetramAM manuSyapaNe utpanna thaI tAraka tIrthakara paramAtmAnA saMge sanmArge Ave che, tyAre saMvega-nirvedanA pariNAma pAmIne saMyama svIkArI prabhu AjJAne yathArtha rIte pAlI sarvakarmano kSaya karI mokSamAM gayo hato. kahevAno sAra e che ke, sAvadyAcArye sarvathA niSiddha evA maithunasthaLe paNa anekAMtavAda batAvI sUtranuM ullaMghana karyuM che ane sUtranuM ullaMghana e sanmArgano nAza kare che. tenAthI unmArganuM poSaNa thAya che ane unmArgane poSaNa ApavAthI jinAjJAno bhaMga thAya che ane jinAjJAnA bhaMgathI anaMtasaMsArI thavAya che. ahIM paramAtmA ane zrIgautamasvAmI vacceno saMvAda ghaNo lAMbo che ane te khUba mananIya che tathA sAvadyAcAryanI anaMta rakhaDapaTTInuM
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1pa6 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa AgamomAM kareluM varNana kALajuM kaMpAvI nAkhe tevuM bhayaMkara che. paraMtu vistArabhayathI te ahIM lIdhela nathI. anekavAra narakanI mulAkAta emanA AtmAne levI paDI che. mithyAtvanA udaye buddhimAM pedA thato viparyAsa kevo khataranAka che, te sAvadyAcAryanA udAharaNathI samajI zakAya che ane bhUla thayA pachI A laukika tuccha yazanI rakSA karavA mATe ane apayazanA bhayathI bhUla sudhAravAmAM na AvI, to AtmAnI kevI durdazA thAya che, te paNa vicAravA jevuM che. ==zrAvakoe paNa takedArI rAkhavI jarUrI che : zrAvake gharamAM ke peDhI upara, vyavahAramAM ke vepAramAM, saMsArI kSetromAM ke dharmakSetromAM, saMghanI jAjama upara ke sAmAjika sthAnomAM, ema game tyAM game tyAre bolavAno avasara Ave tyAre paramAtmAnA vacanothI, paramAtmAnI AjJAthI - siddhAMtathI viparIta rIte kAMIpaNa na bolI javAya tenI satata takedArI rAkhavAnI che. A kALamAM to anIti vinA jIvAya ja nahIM, ke A kALamAM vidhino bahu Agraha rakhAya nahIM - AvuM ane enA jevuM AjJAviruddha na bolAya tenI kALajI rAkhavAnI che. zrAvakane dararoja cha prakAranAM AvazyakamAM udyamazIla rahevAnuM che. temAM pratikramaNa e paNa eka Avazyaka che. A pratikramaNa karatAM zrAvaka vaMdittAsUtranI 48mI gAthAmAM cAra bAbatonuM pratikramaNa kare che, temAM viparIta prarUpaNA = utsutra prarUpaNAnuM paNa pratikramaNa kare che. bhUlathI paNa heyane upAdeya ke upAdeyane heya tarIke prarUpyuM hoya to tenuM pratikramaNa karI mithyAtvathI bacavAnuM che. te gAthA A mujaba che - "paDisiddhANaM karaNe, kiccANamakaraNe paDikkamaNaM / asaddahaNe a tahA, vivarIyaparUvaNAe a // 48 // " - bhagavAne (1) jeno pratiSedha-niSedha karyo hoya, te karyuM hoya, (2) je karavA yogya rUpe kahyuM, te karyuM na hoya, (3) paramAtmAnA vacana
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 2: usUtrathI dUra raho 157 upara azraddhA karI hoya ane (4) paramAtmAnA vacanathI viparIta prarUpaNA karI hoya - tenuM pratikramaNa karavAnuM) che. AthI zrAvaka-zrAvikAe usUtra prarUpaNAthI bacavAnuM che ane koIpaNa sthaLe usUtrane protsAhana-samarthana ApavAnuM nathI. usUtra prarUpaNA jevuM bIjuM koI pApa nathI. AthI ja yogIvarya zrI AnaMdaghanajI mahArAjAe zrIanaMtanAtha prabhunA stavanamAM kahyuM che ke, "pApa nahi koI, usUtra bhASaNa jItyuM, dharma nahi koi, jaga sUtra sarIkho." AthI usUtra bhASaNa mahApApa che ane sasUtra bhASaNa mahAdharma che. praznaH ghaNAM badhAM udAharaNo vAMcyA-sAMbhaLyAM, eka muMjhavaNa thAya che ke, ghaNA doSo sevanArA daDhaprahArI jevA tarI gayA che ane ochA doSo sevanArA saMsArasamudramAM DUbI gayA che, to pachI ArAdhaka kyAre banI zakAya ane virAdhaka kyAre thavAya? uttara : doSo ghaNA sevyAM ke ochAM ane guNo ghaNA sevyAM ke ochAM, enA AdhAre ArAdhakabhAva-virAdhakabhAva nakkI na thAya. ghaNAM doSo sevanAro paNa doSono tyAga karIne ane doSonI rUcine khatama karI de ane guNonI rUci-pakSapAta pragaTAvI de to te tarI jAya che ane guNa sevanArane paNa koI doSa upara rUci-pakSapAta ubho thaI jAya to te saMsArasamudramAM DUbI jAya che. saMkSepamAM, uMcI daSTi ane rUci hoya to jIva ArAdhaka bane che ane nIcI dRSTi ane rUci hoya to jIva virAdhaka bane che. pramAda karanAranI paNa dRSTi-rUci apramAdabhAva taraphanI hoya to te icchAyoganI bhUmikAmAM Ave che ane pramAdane vaza banI dRSTi nIce jAya ane rUci bhogonI pragaTa thaI jAya to te dharmanI-guNasthAnakanI bhUmikAmAMthI bahAra AvI jAya che. jema ke, zrAvaka aviratimAM beThelo hovA chatAM enI dRSTi ane rUci
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa viratimAM hoya to tenuM zrAvakapaNuM sAcuM che ane tethI te jinAjJAno ArAdhaka banaze ane sAdhu viratino svIkAra karavA chatAM daSTi ane rUci bhogomAM (A janmamAM nahi to AvatA janmomAM) hoya, to te sAco sAdhu na kahevAya ane te jinAjJAnI virAdhaka banaze. doSonI-pAponI rUci-pakSapAta na hoya tyAre sevAtA doSothI upara uThavAnI dRSTi-rUci hovAthI te doSo saMsAramAM DUbADatA nathI. kAraNa ke, doSo nabaLA che ane AtmA baLavAna che. baLavAna AtmA ane game tyAre phagAvI devAno che. AnAthI ulaTuM doSo-pAponI rUci-pakSapAtamAM bane che. utsutra prarUpaNAnA viSayamAM vicArIe to usUtra bolanArano asatya pratyeno pakSapAta keTalo tIvra-tIvratara-tIvratama che ke maMda-maMdataramaMdatama che tathA satyanI upekSAno pariNAma keTalo tIvra-maMda che, tenA AdhAre anarthaprAptimAM taratamatA Ave che. bAkI sAra e che ke, usUtra prarUpaNAdi sAdhanA jIvanathI dUra laI janAro bhayaMkara doSa che. = = x =
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 159 pariziSTa - 3H azubha anubaMdhonI bhayaMkaratA pariziSTa - 3H azubha anubaMdhonI bhayaMkaratA samartha zAstrakAra ziromaNI pUjayapAda A.bha.zrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjAe upadezapada graMthamAM azubha anubaMdhane saMsArarUpa vRkSanuM mULa jaNAvela che ane nyAyAcArya-nyAyavizArada pU. mahopAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAjAe azubha anubaMdhane sarva kalezonA mULa tarIke jaNAvela che. upadezapadano pATha A mujaba che - "eso ya ettha pAvo, mUlaM bhavapAyavassa vinneyo / mi ya vacchinne, vocchinno veva so tti rUchaddA' - A azubha anubaMdha atyaMta adhama ane saMsArarUpa vRkSanuM mULa jANavo. azubha anubaMdhano viccheda thatAM bhavarUpa vRkSano paNa viccheda thaI jAya che. saMsArarUpa vRkSa narakAdi duHkhorUpa phalathI vyApta che ane e vRkSanuM mULa akuzala-azubha anubaMdho che. samyajJAnathI akuzala anubaMdhano viccheda thatAM (mULanA vicchedanI sAthe) saMsArarUpa vRkSa paNa jaldIthI nAza pAme che. - upadezapadanI TIkAmAM kahyuM che ke, kulezarUpa vRkSanA mULa samAna akuzala anubaMdho viparyAsarUpa jalathI (arthAt mithyAjJAna janya buddhinA viparyAsarUpa jalathI) siMcAyelA che. jo mULa samAna akuzala anubaMdhone samyajJAnarUpa agnithI bALI nAMkhavAmAM Ave to tenI (kulezarUpa) phala ApavAnI tamAma zakti nAza pAmI jAya che ane tethI akuzala anubaMdharUpa mULa rahita saMsArarUpa vRkSa phaLa ApavA mATe nakAmA banI jAya che. ahIM pratikAtmaka zailIthI graMthakArazrIe padArthanuM nirUpaNa karyuM che. - saMsAra e vRkSa che.
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa - akuzala anubaMdho e vRkSanA mULIyA che. - mithyAjJAna janya buddhino viparyAsa e mULIyAne siMcanAruM ja che. - (samyagdarzana sahitanuM) samyajJAna e mULIyAne bALavA mATe agni samAna che. TIkAkArazrIe saMsAranI paraMparA ane e jenAthI sarjAya che, te karmonI paraMparAnuM sarjana karanAra tarIke akuzala anubaMdhone jaNAvyA che. AtmAnuM bhUtakALanuM naraka-nigodanuM dIrghakAlIna paribhramaNa paNa akuzala anubaMdhonA kAraNe thayuM che. vRkSanuM astitva enA mULIyA upara hoya che. mULIyA jo majabUta hoya to vRkSa paNa TakAu hoya che ane mULIyA jo nabaLAM paDavA hoya ke nAza pAmyAM hoya, to vRkSa paNa alpajIvI hoya che ke jaldIthI nAza pAme che. te ja rIte saMsAraphilaSTakarma rUpa vRkSanuM astitva paNa mULa samAna akuzala anubaMdho upara che. kAraNa ke, akuzala anubaMdho ja karmanA udayamAM navA navA philaSTa karmo baMdhAve che ane tethI liSTa karmonI zakti vadhatI jAya che ane te saMsAranI paraMparA vadhAravA samartha bane che. A vastusthiti che. tethI akuzala anubaMdho rUpa mULIyAM jo majabUta haze to philaSTakarma ane saMsAra paNa TakAu-dIrghakAlIna ane du:khadAyI banavAno. e ja akuzala anubaMdho nabaLA paDaze to karmazakti paNa nabaLI paDaze ane azubha anubaMdho nAza pAmaze to karmazakti paNa nAza pAmaze. - mithyAjJAnathI janya buddhinA viparyAsarUpa jalathI akuzala anubaMdhArUpI mULIyAM siMcAyelAM che - majabUta banelAM che. anAdikALathI jIvomAM mithyAjJAna vidyamAna hatuM. e mithyAjJAnathI buddhimAM tattvaviparyAsa pedA thAya che arthAt teo heyane upAdeya ane upAdeyane heya mAne che. heya evA saMsAra-saMsArasukhane upAdeya =
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 3H azubha anubaMdhonI bhayaMkaratA 161 AdaravA yogya mAne che ane upAdeya evA saMyama-mokSane heya = choDavA jevA mAne che. enA kAraNe heyane upAdeyarUpe ane upAdeyane heyarUpe saMvede che. A mahattvanA viparyAsanA kAraNe bIjA ghaNA badhA viparyAso (brAntio-bhramo) buddhimAM (manamAM) pedA thAya che. AvA viparyAsonI vidyamAnatAmAM jIvano pakSapAta saMsAra-bhoga-doSa-pApa taraphano hoya che. tenA kAraNe tenI koIpaNa zubhAzubha pravRttithI AtmAmAM akuzala anubaMdho paDe che. e akuzala anubaMdhono udaya thAya che, tyAre buddhi bhraSTa thAya che - malina thAya che. enAthI jIvone saMsArabhoga-doSa-pApa tarapha pakSapAta vadhe che ane tenAthI te pakSapAta sahitanI koIpaNa pravRttithI kliSTa karmono baMdha thAya che ane akuzala anubaMdhonuM siMcana thAya che. kahevAno sAra e che ke, gADha mithyAjJAnanA kAraNe jIvonI buddhimAM khUba viparyAsa (bhrama) pravartato hoya che. anityane nitya mAnIne, anAtma padArthone AtmasvarUpe mAnIne, azucimaya cIjone pavitra mAnIne ane duHkhasvarUpa viSayasukhone sukharUpa mAnIne jIvo bhramamAM jIvatA hoya che. je saMsAranA padArtho sukharUpa nathI, paraMtu duHkharUpa, duHkhaphalaka ane duHkhaparaMparaka che, te padArthomAM teone sukhabuddhi thAya che. tenA kAraNe te padArtho heya (8choDavA jevA) hovA chatAM upAdeya lAge che. teone te padArtho pratyenI sukhabuddhi-upAdeyabuddhinA kAraNe paulika padArthonA bhogavaTAmAM ja jIvananI sArthakatA jaNAya che ane tethI bhoga pratyeno pakSapAta vadhe che. vaLI bhoga jenA pAyA upara bhogavAya che, te rAgAdi doSo paNa sevavA jevA lAge che ane teno pakSapAta hoya che. taduparAMta, bhoga mATe je pApo thAya che, te paNa sArA lAge che ane tenA pratye pakSapAta hoya che. A sarvanA kAraNe jIvone pApakarmanA baMdhanI sAthe akuzala anubaMdhonuM siMcana thAya che. pUrvokta bhramamAM jIvatA jIvo kadAca dharma kare, to paNa temano
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa pakSapAta to saMsAra-bhoga-doSa ane pApamAM ja hoya che. tethI dharmapravRttinA kAraNe zubhakarmano baMdha thavA chatAM paNa anubaMdho to azubha ja paDe che ane A azubha anubaMdho pApakarmanA udayanI sAthe udayamAM Ave che ane navA pApakarmo karavAnI preraNA Ape che. pUrve je saMsArAdi pratye pakSapAta hato, te pachI paNa ubho ja rahe che ane tenA kAraNe karma ane akuzala anubaMdhonI paraMparA paNa cAlyA ja kare che. jenA phaLarUpe jIvane AjasudhImAM naraka-nigodanAM anaMtaduHkho prApta thayA che. AthI anaMta saMsAra paribhramaNanA kAraNa tarIke azubha anubaMdhone batAvIne teno tyAga karavAno upadeza ApatAM upadeza rahasya graMthamAM jaNAvyuM che ke, "vajjeyavvo eso, aNNaha dhammo vi sabalao hoi / eyassa pabhAveNaM aNaMtasaMsAriA bahave // 62 // " - A anaMtasaMsAra paribhramaNanA kAraNabhUta bhayaMkara evA akuzala anubaMdhono tyAga karavo joIe ! kaI rIte? sAdhudharma ane zrAvakadharmanI sAmAcArInuM pAlana karanArA AtmArthI-mokSArthI jIvoe akuzala (azubha) anubaMdhanI sarjaka evI asat (pApa) pravRttionI niMdAga karavA dvArA azubhAnubaMdhono tyAga karavo joIe. - jo azubha anubaMdhono (pUrvokta rItithI) tyAga karavAmAM nahIM Ave to prathama to dharmAcaraNano avakAza ja raheto nathI. kAraNa ke, alpamAtrAno dharma paNa aticArarUpa kAdavathI malinabhAvavALo thAya che ane doSano anubaMdha sabaLa (tIvra) hoI ahiMsAdi mULaguNano bhaMga thAya che. eTale dharmanuM pragaTIkaraNa ja thatuM nathI. kahevAno sAra e che ke, doSano anubaMdha tIvra hoya to dharma pragaTa ja thato nathI ane doSano anubaMdha maMda hoya to dharma pragaTa to thAya che, paNa vizuddhadharmano udaya thato nathI, azuddha dharmano ja udaya thAya che. Ama baMne rIte azubhAnubaMdhanA kAraNe paramArthathI adharmano ja janma thAya che. azuddha dharma adharma
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa - 3H azubha anubaMdhonI bhayaMkaratA 163 sadaza ja che. kAraNa ke, adharma jema durgati karAve che, tema azuddhadharma paNa durgati ja karAve che. - vaLI, jemaNe samyakatva prApta karI ratnatrayInI sAdhanAmAM otaprota banI caudapUrvano abhyAsa karyo che, evA sarvazAstranA pAragAmI caudapUrvIo paNa akuzala anubaMdhonA prabhAve pramAdane vaza bane che ane temanuM adha:patana thAya che ane unnatinA ucca zikhara uparathI nIce paTakAIne anaMtasaMsAra paribhramaNanI khINamAM gabaDe che. Aje paNa anaMtA caudapUrvIo nigodamAM janma-maraNa karI rahyA che. ahIM vicAravAnuM e che ke, bhAvathI ratnatrayIne pAmIne sAdhanAnAunnatinA ucca zikhare birAjelA caudapUrvIone azubhAnubaMdha ane emAMthI pedA thayelA pramAda cheka nigodamAM pahoMcADI dIdhA, to pramAdabahula jIvanavALA he jIva! tAruM zuM thaze ! AthI saMbodha saptati graMthamAM kahyuM che ke, "jai cauddasa puvvadharo, vasai nigoesu aNaMtayaM kAlaM / . niddApamAyavaso, huM hoii tA tuma nava ! " - samyakatvAdithI patita thaIne punaH te samyaktvAdinI prApti karavAmAM anaMtakALanuM je AMtaruM paDe che, temAM A akuzala anubaMdho ja kAraNa che. akuzala anubaMdhonA udayathI jIvo pramAdabahula bane che ane ratnatrayInI ghaNI AzAtanAo karavA lAge che ane tenA kAraNe philaSTa karmabaMdha thAya che ane akuzala (azubha) anubaMdhonuM AtmAmAM joradAra siMcana thAya che. jenAthI anaMtakALa saMsAramAM paribhramaNa karavuM paDe che ane prApta thayelA guNo ekavAra gumAvyA pachI akuzala anubaMdhonA kAraNe yAvat anaMtakALa pachI punaH prApta thAya che. AthI "Avazyaka niryukti'mAM kahyuM che ke,
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa "kAlamaNaMtaM ca sUe addhApariaTTao a desuunno| rAsAyavidunA zo sattAM ropha A mAvi. TA" - ghaNI AzAtanAo karanAra jIvone utkRSTathI dezona ardhapudgala parAvarta jeTalA anaMtakALanuM aMtara hoya che, evuM kRtavacana che. vaLI graMthabheda karyA pUrve je anaMta saMsAra paribhramaNa thayuM temAM paNa kAraNa A azubha anubaMdho ja che. AthI ja upadezapadamAM kahyuM che ke, "gaMThIo Arao vi hu asaIbandho Na aNNahA / tA eso vi hu evaM Neo asuhANubaMdho // 386 // " - graMthabheda pUrve paNa thayelo anaMtavAra karmano baMdha azubha anubaMdha vinA thayo nathI. A anaMtavAra karmabaMdha paNa (akuzala anubaMdhamUlaka hovAthI) akuzala anubaMdha svarUpa ja jANavo. jema mATI (kAraNa) ane ghaDo (kAya) kathaMcit abhinna hoya che, tema anaMtavAra thayelA karmabaMdhanuM kAraNa azubha anubaMdha che. AthI karmabaMdha kAryarUpa che ane azubha anubaMdha kAraNarUpa che. kArya ane kAraNa kathaMcit abhinna hovAthI anaMtavAra thayela karmabaMdha paNa azubha anubaMdha svarUpa che. AthI anaMtasaMsAraparibhramaNane rokavA mATe akuzala anubaMdhono tyAga (nAza) karavo joIe. zaMkA : ahIM pUrvokta rIte samyagu puruSArtha dvArA akuzala anubaMdhono uccheda karavAnI vAta karI. paraMtu eka bAjuM zuddha AjJAyoganI (zuddhadharmanI) prApti thayelI hoya, to AtmA jaldIthI saMsArano nAza karI mokSe jAya che, ema kahyuM che ane bIjI bAjuM caudapUrvadharono (zuddha AjJAyoga hovA chatAM) azubha anubaMdhone kAraNe anaMtasaMsAra thayo che, ema jaNAvo cho. AthI zuddha AjJAyoga vidyamAna hovA chatAM paNa caudapUrvadhara vagerene paNa azubha anubaMdhano viccheda na thavAthI anaMtasaMsAra paribhramaNa karavuM paDe che, tenAthI e phalita thAya che ke,
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 165 pariziSTa - 3H azubha anubaMdhonI bhayaMkaratA azubha anubaMdhano uccheda mAtra puruSArthathI nahIM paNa bhavitavyatAnA paripAka ke kAla ke karmanA paripAkathI ja sAdhya che, paNa puruSArthathI sAdhya nathI ane tethI azubha anubaMdhanA ucchedamAM prayatna karavAno upadeza vyartha che ane enA mATe thato prayatna paNa nirarthaka che. samAdhAna : tamArI A vAta yogya nathI. A zaMkAnuM suMdara samAdhAna ApatAM upadeza rahasya graMthamAM kahyuM che ke, "eso ANajattA NAsai rogo jahosahapayattA / tappabalatte vi imo jutto abbhAsaheutti // 63 // " artha: jema auSadhanA sevanathI rogano nAza thAya che, tema prabhunI AjJAne anukULa prayatnathI (prabhu AjJAnuM niraMtara sevana karavAthI) azubha anubaMdha naSTa thAya che. azubha anubaMdha prabaLa hoya, to paNa abhyAsa (punaH prAptimAM) hetu hovAthI AjJAgarbhita prayatna yuktiyukta che. kahevAno Azaya e che ke, azubha anubaMdhano uccheda mAtra niyati (bhavitavyatA)nA paripAkathI sAdhya che, te vAta ucita nathI. prabhunI AjJAnuM Adara-bahumAna pUrvaka niraMtara dIrghakALa sudhI sevana karavAthI azubhAnubaMdha paNa tUTe che. jema ke, auSadhanA sevanathI rogano vinAza thAya che, te rIte AjJApAlanathI paNa anubaMdhano viccheda thAya che. ahIM ullekhanIya che ke, auSadha levA mAtrathI rogano nAza thaI 1. na khalvauSadhaM svarUpeNaiva rogavyavahAracchedakara, kintu hInAdhikamAtrAparihArataducitAnapAnAdiprayatnasahakRtam, tathAjJAyogo'pi svarupamAtrAnnAzubhAnubandhavicchedakArI kiM tvanAyatanavarjanasadAyatanasevanA'pUrvajJAnagrahaNaguruvinayAbhyutthAnabhaktiyazovAdavaiyAvRttyatapaHsaMyamanirantaravratAnusmaraNAdi sahakRta eva, ata eva sarvatra bhagavatA'pramAda eva puraskRtaH / [3paraca-63/2]
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa jato nathI. paraMtu auSadha vattA-ochA na levAya tenI kALajI rAkhavAthI, temaja hitakara pathyanuM sevana karavAthI, apathyano tyAga karavAthI tathA kuzaLa vaidya pAse auSadha levAthI ane lAMbo samaya thAkyA vinA levAmAM Ave tyAre dusAdhya rogano paNa nAza kare che. te ja rIte AjJApAlana paNa sAmAnyapaNe AcaravAthI azubha anubaMdhano uccheda thaI jato nathI. paraMtu tenA mATe vizeSa prayatna karavo paDe che ane vizeSa prayatna karavAmAM Ave to akuzala anubaMdhono uccheda thaI ja jAya che. ahIM ullekhanIya che ke, yogIo (yoganI sAdhanA karanArA sAdhako) be prakAranA che. eka sApAya yogI ane bIjA nirapAya yogI. emAM je sApAya yogI che, temanA sAdhanA jIvanamAM caDhAva-utAra to Ave che. paNa e vakhate je pramAdane atyaMta paravaza banI jAya che, tenA jIvanamAMsAdhanAmAM moTuM AtaruM paDI jAya che ane je pramAda kADhI nAMkhe che, tene turaMta sAdhanA prApta thaI jAya che. nigodamAM gayelA caudapUrvIonA kissAmAM teo pramAdane paravaza banIne nIce utaratA gayA che ane utthAna, lepa, uga doSathI AgaLa vadhIne kheda doSane AdhIna banyA che. tethI temane dharma pratye arUci ane pramAda pratye rUci pragaTI gaI che. enA kAraNe eTaluM moTuM adha:patana thayuM che. nIce utaravA chatAM je dharmanI rUci jIvaMta rAkhe che. tenuM AtyaMtika patana thatuM nathI. = x = x =
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. i ; wi munizrI dvArA saMpAdita-lekhita-saMkalita pustako krama pustakanuM nAma krama pustakanuM nAma 1. padarzana samuccaya bhAga-1 16. padyanasUtrasaMprada parva (bauddha-naiyAyika-sAMkhyadarzana) SaDdarzanaviSayakakRtayaH 2. SaDradarzana samuccaya bhAga-2 | 17. AtmAnI traNa avasthA (jaina-vaizeSika-mImAMsakadarzana) 18. jainadarzananA mahattvanA siddhAMto zramaNadharma, dharmasaMgraha sAroddhAra, (syAdvAda, pramANa, naya, saptabhaMgI, bhAga-2 nikSepa) 4. tithi aMge satya ane kutarkonI | 19. AtmAno vikAsakrama samAlocanA | (cauda guNasthAnaka-ATha yogadRSTi) tattvaviSayaka praznottarI | 20. navatattvasaMgraha (gurjarAnuvAdasameta) yogadRSTithI jIvanadRSTi badalIye (pU.AtmArAmajI ma.kRta) 7. tristutika mata samIkSA 21. jIvanalakSya (praznottarI-gujarAtI) 22. adhyAtmano adhikArI 8. tristutivA tisamIkSA (praznottarI). | 23. bhAvanA bhavanAzinI 9. caturthastuti nirNaya sAnuvAda) bhAga 24. saMghapaTTaka 1-2 25. zuddhadharma-1 (zuddhadharma kema pAmazo?) 10. yogapUrvasevA 26. zuddhadharma-1 (baMdha-anubaMdha) 11. ahiMsA mahAna ke AjJA? 27. zuddhadharma-III (lezyAzuddhi) | (saMkalanakAraH narezabhAI 28. samyakatva zalyoddhAra (gurjarAnuvAda navasArIvALA sameta) 12. zuddhadharma 29. dharmadravyanI zAstrIyavyavasthA ane 13. samAdhi mRtyu thakI sadgati ane azAstrIya vyavasthA sAme lAlabattI sadgati thakI bhavamukti 30. dharmadravyanI zAstrIya vyavasthA ane 14. parzana samutha azAstrIya vyavasthA sAme lAlabattI (hindI bhAvAnuvAda) (laghusaMskaraNa) (vauddha-naiyAyika-sAMdhyadarzana) prabhuvIranI aMtima dezanA : 15. parzana mukhyaya-2 kalikAlamAM kema pAra utarazo? (hindI bhAvAnuvAda) 32. adhyAtma kema pAmazo? (naina-vaizeSika) (adhyAtmazuddhi) noMdhaH 0 A nizAnIvALA pustaka upalabdha nathI. ( 31.
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala viSa krama pustakanuM nAma krama pustakanuM nAma 33. samyagdarzana: samyagdarzana kema | 44. zrI samyajJAna pracAraka samiti : pAmazo? sAhitya sUci - pustaka paricaya 34. samyagdarzanaHI : sabhyazraddhAne | 45. dharmane malina banAvanArA doSone AtmasAta karo oLakho 35. samyagdarzana-III : samyagdarzana | 46. jainadharmaviSayaka pra. ane praznottara saMgraha aMge vizeSa vAto (guja.) 36. samyagdarzana-IV : samyagdarzanane | 47. IsAI mata samIkSA sthira kema banAvazo? | (gurjarAnuvAda sameta). 37. samyagdarzana-v : samakitanA | 48-50. jainatattvadarza (gurjarAnuvAda sameta) saDasaTha bola (kathA sahita) | pa1-5ra.AtmA kA vikAsakrama bhAga-1-2 38. jainamatavRkSa (gurjaranuvAda | vi.saM. 2073) sameta) ane pU.AtmArAmajI | 23. yogadharmano adhikAro (vi.saM. 2074) mahArAjAnuM padyasAhitya | 54. tattvanirNayaprAsAda, bhAga-1 (2004) 39. jIvanakartavyane oLakhIye 55. tattvanirNayaprAsAda, bhAga-2 (2074) 40. yogasiddhinAM sopAna pa6. tattvanirNayaprAsAda, bhAga-3 (2004) 41. bhAvanA thakI bhavamukti 57. sAdhAraNakhAtAnI pavitratA (2004) 42. adhyAtma-dhyAnayoga 58. mithyAtva eTale mithyAtva = halAhala 43. jainadharma kA svarUpa viSa (gurjarAnuvAda sameta) 59. vartamAna tithi prazna sAmAcArI che ke (pU.AtmArAmajI ma.kRta) siddhAMta? (vi.saM. 2074) noMdhaH 0 A nizAnIvALA pustaka upalabdha nathI.
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 0) 'yogazAstra' graMthamAM mithyAtvanI mArakatA jaNAvatAM kahyuM che ke - mithyAtvaM paramo rogo, mithyAtvaM paramaM tmH| mithyAtvaM paramaH zatru-mithyAtvaM paramaM viSam / / 1 / / janmanyekatra duHkhAya rogA dhvAntaM ripurvissm| api janmasahastreSu, mithyAtvamacikitsitam / / 2 / / mithyAtva e utkRSTha roga che, mithyAtva parama aMdhakAra che, mithyAtva parama zatru che ane mithyAtva ja paramaviSa che. - roga, aMdhakAra, zatru ane viSa to eka janmamAM ja duHkha mATe thAya che. paraMtu cikitsA nahIM karAyeluM (parihAra nahIM karAyeluM) mithyAtva jIvane hajAroM janmomAM duHkha mATe thAya che.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ yastu nAmnA jaino'pi svakulAcAreNaivAgamaparIkSA bAdhate tasyAbhigrAhikatvameva, smygdRsho'priikssitpksspaatitvaayogaat|| 0) ( je jaina kahevAto hoya to paNa potAnA kulAcArathI AgamaparIkSAne bAdhita kare (arthAt AgamamAM nirdiSTa karelI AcAra saMhitAne ane siddhAMtone bAdhita kare) che, to te paNa Abhigrahika mithyAdaSTi jIva che. kAraNa ke, samyagdaSTi jIva aparIkSita vastuno (padArthaAcAra-siddhAMtano) pakSapAtI hoto nathI. (dharma parIkSA) zrI samyajJAna pracAraka samiti Msmta Creation#7738408740