Book Title: Jeevvichar Navtattva
Author(s): Hiralal Duggad Jain
Publisher: Ashapuran Parshwanath Jain Gyanbhandar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/032105/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI sudharmAsvAmIne namaH // aho ! zrutam - svAdhyAya saMgraha [1] jIvavicAra-navatattva [ gAthA aura artha ] -: prakAzaka : zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra sAbaramatI, ahamadAbAda Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI sudharmAsvAmIne namaH // aho ! zrutam - svAdhyAya saMgraha [1] ...................... jIvavicAra-navatattva [gAthA aura artha] -: kartA :jIvavicAra-kartA : vAdivetAlazrI zAntisUrijI navatatva-kartA : ciraMtanAcArya (pUrvAcArya) anuvAdakAra : paMDita hIrAlAla dugaDa jaina -: saMkalana :zrutopAsaka -: prakAzaka :zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra zA. vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, ahamadAbAda-380005 phona : 22132543, 9426585904 E-mail : ahoshrut.bs@gmail.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra prakAzana : saMvata 2074, dvi.jyeSTha suda-5 vairAgyadezanAdakSa pa.pU.A.bha.zrI hemacandrasUrIzvarajI mahArAja ke dIkSAdina para arpaNa... AvRtti : prathama jJAnanidhi meM se pU. saMyamI bhagavaMto aura jJAnabhaMDAra ko bheTa... gRhastha kisI bhI saMgha ke jJAna khAte meM 20 rupaye arpaNa karake mAlikI kara sakate haiN| prAptisthAna : (1) saremala javeracaMda kAInapheba (prA.) lI. 672/11, bombe mArkeTa, relavepurA, ahamadAbAda-380002 phona : 22132543 (mo.) 9426585904 (2) kulIna ke. zAha AdinAtha meDIsIna, Tu-02, zaMkhezvara kompalekSa, kailAzanagara, surata (mo.) 9574696000 (3) zA. ramezakumAra eca. jaina A-901, guMdecA gArDana, lAlabAga, muMbaI-12. (mo.) 9820016941 (4) zrI vinIta jaina jagadguru hIrasUrIzvarajI jaina jJAnabhaMDAra, caMdanabAlA bhavana, 129, zAhukara peTha pAse, mInTa sTrITa, cennAI-1. (mo.) 9381096009, 044-23463107 (5) zA. hasamukhalAla zAntIlAla rAThoDa 7/8, vIrabhArata sosAyaTI, TImbara mArkeTa, bhavAnIpeTha, pUnA. (mo.) 9422315985 mudraka : kirITa grAphiksa, ahamadAbAda (mo.) 9898490091 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvavicAra bhuvaNa-paIvaM vIraM, namiUNa bhaNAmi abuha - bohatthaM / jIva- sarUvaM kiMci vi, jaha bhaNiyaM puvva - sUrihiM // 1 // bhuvana (saMsAra) meM dIpaka ke samAna bhagavAna zrI mahAvIra svAmI ko namaskAra karake, jaisA pUrvAcAryoM (pUrAne AcAryoM) ne kahA hai (vaisA) jIva ke svarUpa se ajJa jIvoM ko jJAna karAne ke liye maiM kahatA hUM // 1 // jIvA muttA saMsAriNo ya, tasa thAvarA ya saMsArI, I puDhavI jala jalaNa vAU, vaNassaI thAvarA neyA // 2 // mokSa meM gaye hue aura saMsAra meM rahane vAle do prakAra ke jIva haiM / trasa aura sthAvara saMsArI jIva haiM / pRthvI pAnI agni vAyu aura vanaspati ko sthAvara (jIva ) jAnanA cAhiye // 2 // - - phalihamaNirayaNa viduma, hiMgula hariyAla maNasila rasiMdA, / kaNagAI dhAu seDhI, vanniya araNeTTaya palevA // 3 // abbhaya tUrI UsaM, maTTI - pAhANa - jAio NegA, / sovIraMjaNa lUNAI, puDhavi - bheAI iccAi // 4 // jIvavicAra 3 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sphaTika, maNi, ratna, pravAla, hiMgula, haratAla, mainasIla, pArA, sonA Adi dhAtue~, khar3iyA, haramacI (sonA geru), pattharoM ke TukaDoM se milI huI sapheda miTTI, palevaka abaraka, tUrI (phaTakaDI), kSAra, miTTI aura patthara kI aneka jAtiyA~, suramA namaka, ( 1 ) ityAdi pRthvIkAya (jIvoM) ke bheda ( haiM ) // 3-4 // bhomaMtarikkha- mudagaM, osA hima karaga haritaNU mahiyA, / huti ghaNodahimAI, bheyANegA ya Aussa // 5 // bhUmi kA aura AkAza kA pAnI, osa, barpha, ole, harI vanaspati ke Upara phaTakara nikalA huA pAnI, choTe choTe jala ke kaNa jo bAdaloM se girate haiM athavA koharA tathA ghaNodadhi Adi apkAya (jIvoM) ke aneka bheda haiM // 5 // iMgAla jAla mummura, ukkasaNi kaNagavijjumAiA / agaNi-jiyANaM bheyA, nAyavvA niuNa-buddhie // 6 // aMgAra, jvAlA, kaMDe athavA marasAya kI garama rAkha meM rahane vAle agnikaNa, ulkApAta, AkAza se girane vAlI cinagAriyA~, AkAza se tAroM ke samAna barasate hue agni ke kaNa, bijalI ityAdi agnikAya jIvoM ke bheda sUkSma buddhi se samajhane yogya haiM // 6 // 4 jIvavicAra-navatattva Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ubbhAmaga ukkaliyA, maMDali maha suddha guMjavAyA y,| ghaNa-taNu-vAyAIA, bheyA khalu vAukAyassa // 7 // ____U~cA bahane vAlA, nIce bahane vAlA, golAkAra bahanevAlA, A~dhI, maMda bahane vAlA, guMjAra karatA huA vAyu, ghaNavAta aura tanavAta Adi vAyukAya jIvoM ke bheda haiM // 7 // sAhAraNa patteyA, vaNassaijIvA duhA sue bhnniyaa,| jesimaNaMtANaM taNU, egA sAhAraNA te u||8|| zAstra meM vanaspati (kAya) ke jIva do prakAra ke kahe gae haiM - sAdhAraNa (vanaspati kAya) aura pratyeka (vanaspati kAya) / jina ananta (jIvoM) kA eka zarIra (ho) ve (jIva) to sAdhAraNa vanaspatikAya kahalAte haiM // 8 // kaMdA aMkura kisalaya, paNagA sevAla bhUmiphoDA y,| allayatiya gajjara, mottha vatthulA thega pallaMkhA // 9 // komala-phalaM ca savvaM, gUDhasirAiM sinnaai-pttaaiN,| thohari kuMAri gugguli, galoya pamuhAI chinnaruhA // 10 // (AlU, sUrana, mUlI Adi) kanda, aMkura, kopaleM, pA~ca raMga kI phullI jo ki bAsI anna para paidA ho jAtI hai| sevAla, varSA meM paidA hone vAlI chatrAkAra vanaspati, tathA Ardrakatrika (hare tIna adraka-haldI-kacUMraka) gAjara, nAgaramotthA, bathuA, thega (nAmaka kanda) pAlakhI saba prakAra jIvavicAra Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke komala phala, gupta nasoMvAle sanAdi ke patte aura kATane para bo dene se ugeM (aise) thUhara, ghIkuMAra, guggala, giloya Adi (vanaspatiyA) // 9-10 // iccAiNo aNege, havaMti bheyA aNaMtakAyANaM, / tesiM parijANaNatthaM, lakkhaNameaM sue bhaNiyaM // 11 // ityAdi anantakAya (jIvoM) ke aneka bheda haiM / unako acchI taraha se jAnane ke liye ye lakSaNa (nizAniyA~) zAstroM meM kahe gae haiM // 11 // (so lakSaNa nIce kI gAthAoM meM kahate haiM) gUDhasira-saMdhi-pavvaM, samabhaMga-mahiragaM ca chinnaruhaM, / sAhAraNaM sarIraM, tavvivariyaM ca patteyaM // 12 // (jinakI) naseM, saMdhiyA~ aura gATheM gupta hoM (dekhane meM na Ae~) jinako tor3ane se samAna TukaDe hoM, jo kATane para bhI ugeM (ye saba) sAdhAraNa vanaspatikAya ke zarIra (hote haiM) aura isake viparIta pratyeka vanaspati kAya kA (zarIra hai) // 12 // ega sarIre ego, jIvo jesiM tu teya ptteyaa,| phala phUla challi kaTThA, mUlaga pattANi bIyANi // 13 // jina (vanaspatiyoM) ke eka zarIra meM eka jIva ho ve to pratyeka (vanaspatikAya) haiM aura (isake sAta bheda haiM) phala-phUla-chAla-kASTha mUla patte aura bIja // 13 // jIvavicAra-navatattva Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patteyatalaM muttuM, paMcavi puDhavAiNo sylloe,| suhumA havaMti niyamA, aMtamuhuttAU ahissA // 14 // pratyeka vRkSa (pratyeka vanaspatikAya) ko chor3akara pRthvIkAya Adi pAMcoM hI (pRthvI-ap-teU-vAyu-sAdhAraNa vanaspatikAya) antarmuhUrta AyuSya vAle, sUkSma, addazya (dekhane meM na Ae~) sampUrNa loka meM nizcaya se hote (hI) haiM // 14 // saMkha kavaDDaya gaMDula, jaloya caMdaNaga alasa lahagAi, / mehari kimi pUyaragA, beiMdiya mAivAhAi // 15 // zaMkha, kaur3I, gaMDola, (peTa meM paidA hone vAle malhapa) joMka, akSa, bhUnAga, lAlayaka Adi (aura) kASTha ke kIr3e, kRmi, pUrA, mAtRvAhikA ityAdi dvIndriya jIva haiM // 15 // gomI maMkaNa jUA, pipIli uddehiyA ya mkkoddaa,| illiya ghayamillIo, sAvaya gokIDajAio // 16 // gaddahaya corakIDA, gomayakIDA ya dhanakIDA y,| kuMthu govAliya iliyA, teiMdiya iMdagovAI // 17 // ___ kAnakhajUrA, khaTamala, jUM-lIkha, cIMTI, dImaka, makoDA, illIya (laDa) dhRtelikA, carmayUkA aura gokITa kI jAtiyA~, gardamaka viSThA ke kIr3e, gobara ke kIr3e, ghUna, kuMthu, gopAlikA, surasalI evaM indragopa ityAdi trIndriya jIva haiM // 16-17 // jIvavicAra Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cauriMdiyA ya vicchU, DhiMkuNa bhamarA ya bhamariyA tiDDA, / macchiya DaMsA masagA, kaMsArI kavila DolAI // 18 // bicchU, DhiMkuNa, bhauMrA, bareM, TiDDI tathA makkhI-madhu makkhI, DAMsa, macchara, kaMsArikA, makar3I, Dolaka (hare raMga kI TiDDI) Adi cAra indriyoM vAle (caturindriya) (jIva haiM) // 18 // paMciMdiyA ya cauhA, nAraya tiriyA maNussa devA ya, / neraiyA sattavihA, nAyavvA puDhavI-bheeNaM // 19 // aura pAMca indriyoM vAle (jIva) cAra prakAra ke haiM - nAraka, tiryaJca, manuSya aura deva / pRthvI ke bheda se naraka meM rahane vAle jIva sAta prakAra ke jAnanA // 19 // jalayara thalayara khayarA, tivihA paMciMdiyA tirikkhA y,| susumAra maccha kacchava, gAhA magarA ya jalacArI // 20 // pAnI meM rahane vAle, pRthvI para rahane vAle, aura AkAza meM ur3ane vAle tIna prakAra ke paMcendriya tiryaMca(haiM) / sUMsa, machalI, kachuA, ghar3iyAla aura magaramaccha pAnI meM rahane vAle jIva(haiM) // 20 // caupaya uraparisappA, bhuyaparisappA ya thalayarA tivihA, / go-sappa-naula-pamuhA, bodhavvA te samAseNaM // 21 // sthalacara (jamIna para rahanevAle) tiryaMca paMcendriya jIva tIna prakAra ke haiM / cAra pairoM vAle (caupAe), chAtI ke bala jIvavicAra-navatattva Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se calanevAle, tathA bhujAoM se calane vAle / ve saMkSepa se (anukrama se) gAya - baila, sAMpa, nyolA Adi jAnanA cAhiye // 21 // khayarA romayapakkhIya, cammayapakkhI ya pAyaDA ceva, / naralogAo bAhiM, samuggapakkhI viyayapakkhI // 22 // romoM se bane hue paMkhoM vAle, aura camar3e se bane hue paMkhoM vAle pakSI khecara prasiddha haiM / manuSyaloka (aDhAI dvIpa) se bAhara Dabbe ke samAna sikur3e hue paMkhoM vAle (tathA) phaile hue paMkhoM vAle (pakSI) hote haiM // 22 // savve jala-thala-khayarA, samucchimA gabbhayA duhA hu~ti, / kammA-kammagabhUmi-aMtaradIvA maNussA ya // 23 // ___ saba (hareka prakAra ke) jalacara, sthalacara, khecara, (jIva) do prakAra ke sammUcchima (aura) garbhaja hote haiM / (tathA) karmabhUmi, akarmabhUmi, evaM antarvIpa meM utpanna hue manuSya haiM // 23 // dasahA bhavaNAhivaI, aTThavihA vANamaMtarA huti, / joIsiyA paMcavihA, duvihA vemANiyAdevA // 24 // ___ dasa prakAra ke bhavanapati, ATha prakAra ke vANavyaMtare haiM, jyotiSa pAMca prakAra ke aura vaimAnika devo do prakAra ke haiM // 24 // jIvavicAra Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhA panarasa-bheyA, titthA-titthAi siddha-bheeNaM, / ee saMkheveNaM, jIva-vigappA samakkhAyA // 25 // tIrtha atIrtha Adi siddhoM ke bhedoM kI apekSA se siddha pandraha prakAra ke haiN| ye jIvoM ke bheda saMkSepa meM spaSTa samajhAe haiM // 25 // eesi jIvANaM, sarIramAU ThiI skaaymmi,| pANA-joNipamANaM, jesiM jaM asthi taM bhaNimo // 26 // ina (pUrvokta) jIvoM meM jinako-zarIra, Ayu, svakAya meM sthiti, prANa, (aura) yoniyoM kA pramANa hai use kahate haiM // 26 // aMgula-asaMkha-bhAgo, sarIra-megidiyANa svvesiN,| joyaNa-sahassa-mahiyaM, navaraM patteya-rukkhANaM // 27 // sabhI ekendriya jIvoM ke zarIra (kI U~cAI) a~galI ke asaMkhyAtaveM bhAga (jitanI) hai| parantu pratyeka vanaspatiyoM kA zarIra hajAra yojana se (kucha) adhika hai // 27 // bArasa joyaNa tinneva, gAuA joyaNaM ca annukkmso,| beiMdiya teiMdiya, cauridiya deha-muccattaM // 28 // do indriya, teindriya, (aura) caturiMdriya jIvoM ke zarIra kI ucAI (lambAI) anukrama se bAraha yojana, tIna gavyUta tathA (eka) yojana hai // 28 // jIvavicAra-navatattva Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhaNusayapaMca-pamANA, neraiyA sattamAi puddhviie,| tatto addhadhUNA, neyA rayaNappahA jAva // 29 // sAtavIM (naraka) pRthvI meM nArakI jIvoM kA (zarIra) pAMca sau dhanuSya pramANavAlA (hai) vahA se ratnaprabhA taka AdhA AdhA kama samajhanA (cAhiye) // 29 // joyaNa sahassamANA, macchA uragA ya gabbhayA huMti, / dhaNuha-puhuttaM pakkhisu, bhuacArI gAua-puhuttaM // 30 // machaliyA~ (jalacara jIva) aura garbhaja uraHparisarpa jIva hajAra yojana ke pramANa vAle hote haiM / pakSiyoM meM (khecara jIvoM meM) dhanuSya pRthaktva (tathA) bhujaparisarpa gavyUta pRthaktva hote haiM // 30 // khayarA dhaNuhapuhuttaM, bhuyagA uragA ya joyaNa puhuttaM, / gAua puhutta mittA, samucchimA cauppayA bhaNiyA // 31 // sammUchima khecara aura bhUjaparisarpa dhanuSya pRthaktva, uraH parisarpa yojana pRthaktva, va catuSpada gavyUta pRthaktva mApa vAleM kahe gaye haiM // 31 // chacceva gAuAI, cauppayA gabbhayA muNeyavvA, / kosatigaM ca maNussA, ukkosa sarIra-mANeNaM // 32 // garbhaja - catuSpada cha: kosa ke jAnanA cAhiye, aura manuSya utkRSTa zarIra ke pramANa kI apekSA se tIna kosa (hote haiM) // 32 // jIvavicAra Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IsANaMtasurANaM, rayaNIo satta huMti uccattaM / duga duga duga caugevijja, Nuttare Ikkikka - parihANI // 33 // IzAna (dUsare ) devaloka taka ke devatAoM kI U~cAI sAta hAtha kI hai| do, do, do, cAra, graiveyaka (aura) anuttara ( vimAnoM ke devoM kA zarIramAna) eka eka (hAtha) kama hai // 33 // bAvIsA puDhavIe, sattaya Aussa tinni vAussa, / vAsasahassA dasataru, gaNANa teU tirattAU // 34 // pRthvIkAya kI, apkAya kI, vAyukAya kI, pratyeka vanaspati kAya kI (kramaza:) bAIsa sAta tIna aura dasa hajAra varSa kI (tathA) teUkAya kI tIna ahorAtra kI ( utkRSTa ) AyuSya hai ||34|| -- -- vAsANi bArasAU, beiMdiyANaM, teiMdiyANaM tu, / auNApannadiNAIM, cauriMdINaM tu chammAsA // 35 // do indriya, teindriya aura caturindriya jIvoM kA AyuSya (kramaza:) bAraha varSoM, unacAsa dinoM tathA chaH mAsa (mahIne) kI hai // 35 // sura-neraiyANa ThiI, ukkosA sAgarANi tittIsaM, / caupayatiriyamaNussA, tinni ya paliovamA huti // 36 // devatA, nArakI, tathA catuSpada tiryaMcoM, manuSyoM kI utkRSTa sthiti (kramaza:) tetIsa sAgaropama evaM tIna palyopama kI hai // 36 // 12 jIvavicAra - navatattva Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jalayara-ura bhuyagANaM, paramAU hoI puvvkoddiio,| pakkhINaM puNa bhaNio, asaMkhabhAgo ya paliyassa // 37 // jalacara, uraparisarpa (tathA) bhujaparisarpa jIvoM kA utkRSTa AyuSya karor3a pUrva kI hai, evaM pakSiyoM kI palyopama kA asaMkhyAtavA~ bhAga kahA hai // 37 // savve suhamA sAhAraNA ya samucchimA maNussA y,| ukkosajahanneNaM, aMtamuhuttaM ciya jiyaMti // 38 // sabhI sUkSmajIva, sAdhAraNa vanaspatikAya aura saMmmUrchima manuSya utkRSTa se tathA jadhanya se antarmuharta mAtra jIte haiM // 38 // ogAhaNAU-mANaM, evaM saMkhevao, smkkhaayN,|| je puNa ittha visesA, visesa-suttAu te neyA // 39 // isa prakAra avagAhanA aura AyuSya kA pramANa saMkSepa meM kahA gayA hai| isameM jo vizeSa hai so vizeSa sUtroMse jAneM // 39 // egidiyA ya savve, asaMkha-ussappiNI sakAyammi / uvavajjaMti cayaMti ya, aNaMtakAyA aNaMtAo // 40 // sabhI ekendriya jIva tathA anantakAya jIva apanI kAyA meM (eka prakAra ke jIva bheda) (kramazaH) asaMkhya aura ananta utsarpiNI avasarpiNI taka utpanna hote evaM marate haiM // 40 // jIvavicAra Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkhijjasamA vigalA, sattaTThabhavA paNiditirimaNuA, / uvavajjati sakAe, nAraya devA ya no ceva // 41 // vikalendriya (do indriya, te indriya, caturindriya) jIva saMkhyAtA varSoM taka, paMcendriya tiryaMca (tathA) manuSya sAta athavA ATha bhava taka svakAya meM (apanI kAyA meM) utpanna hote haiM / parantu nAraka aura deva (apanI kAyA) meM utpanna hI nahIM hote // 41 // dasahA jiANapANA, idiya UsAsa AU balarUvA, / egidiesu cauro, vigalesu cha satta aDheva // 42 // ___ jIvoM kI indriyA~, zvAsozvAsa, AyuSya aura bala rUpa dasa prakAra ke prANa (hote haiM) ekendriyoM ke cAra tathA vikalendriyoM ke cha: sAta aura ATha hI (hote haiM) // 42 // asanni sannipaMciMdiesu, nava dasa kameNa bodhavvA, / tehiM saha vippaogo, jIvANaM bhaNNae maraNaM // 43 // asaMjJi (binA mana vAle) aura saMjJi (mana vAle) paMcendriya jIvoM ko anukrama se nava aura dasa (prANa) jAnanA cAhiye / unake sAtha viyoga (hI) jIvoM kA maraNa kahalAtA hai // 43 // evaM aNorapAre saMsAre, sAyarammi bhImammi, / patto aNaMtakhutto, jIvahiM aptt-dhmmehiN||44|| halAtA 14 jIvavicAra-navatattva Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ binA Ara pAra ke (anAdi ananta) saMsArarupI bhayaMkara samudra meM dharma ko prApta kiye binA jIva ne isa prakAra (prANaviyoga) ananta vAra prApta kiyA hai // 44 // taha caurAsI lakkhA, saMkhAjoNINa hoi jiivaannN,| puDhavAiNaM cauNhaM, patteyaM sattasatteva // 45 // tathA jIvoM kI yoniyoM kI saMkhyA caurAsI lAkha hai| pRthvIkAya Adi cAroM kI pratyeka kI (yoni saMkhyA) sAta sAta (lAkha) hai // 45 // dasa patteya-tarUNaM, caudasa lakkhA havaMti iyresu,| vigaliMdiesu do do, cauro paMciMditiriyANaM // 46 // cauro cauro nAraya-suresu maNuANa caudasa havaMti, / saMpiMDiyA ya savve, culasI lakkhA u joNINaM // 47 // pratyeka vanaspatikAya tathA sAdhAraNa vanaspatikAya (jIvoM) kI yoniyA~ dasa aura caudaha lAkha haiM / vikalendriya (do indriya, teindraya, caturidriya) jIvoM kI do-do, do paMcendriya tiryaMco kI cAra, nAraka aura devoM kI cAra cAra tathA manuSyoM kI caudaha lAkha yoniyA~ hotI haiM / saba milAkara caurAsI lAkha yoniyA~ hotI haiM // 46-47 // siddhANaM natthi deho, na AukammaM na paann-jonniio,| sAi aNaMtA tesiM, ThiI jiNiMdAgame bhaNiA // 48 // jIvavicAra Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siddhoM ko zarIra nahIM hai, Ayu karma nahIM haiM, prANa yoniyA~ bhI nahIM haiM / unakI sthiti zrI jinezvara prabhu ke AgamoM meM sAdi ananta kahI gaI hai // 48 // - I kAle aNAi-nihaNe, joNigahaNammi bhIsaNe ittha, bhamiyA bhamirhiti ciraM, jIvA jiNavayaNa - malahaMtA // 49 // anAdi ananta kAla meM yoniyoM ke dvArA gambhIra aura bhayaMkara isa (saMsAra) meM jinezvara bhagavAn ke vacana ko na pAe hue jIva bahuta kAla taka bhramaNa kara cuke haiM evaM bhramaNa kareMge // 49 // tA saMpai saMpatte, maNuatte dullahe vi sammatte, / sirisaMtisUrisiTThe, kareha bho ujjamaM dhamme // 50 // isaliye isa samaya durlabha hote hue bhI manuSyajanma tathA samyaktva prApta huA hai, to he manuSyo ! ( zrI zAMtisUri mahArAja ke) jJAnAdi lakSmI aura zAMtiyukta pUjya puruSoM ke dvArA upadeza kiye hue dharma meM udyama karo // 50 // eso jIvaviyAro, saMkheva ruINa jANaNA- heU, / saMkhitto uddhario, ruddAo suya - samuddAo // 51 // 16 yaha jIvavicAra saMkSepa ruci vAloM (thor3I buddhi vAle jIvoM) ke jAnane ke liye ati vistRta ( gambhIra ) zAstrarupI samudra se liyA hai, aura saMkSipta kiyA hai // 51 // jIvavicAra - navatattva Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navatattva jIvAjIvA puNNaM, pAvAsava saMvaro ya nijjaraNA, / baMdho mukkho ya tahA, navatattA huti nAyavvA // 1 // jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, nirjarA tathA bandha aura mokSa (ye) navatattva jAnane yogya hai // 1 // caudasa caudasa bAyAlIsA bAsIya huMti bAyAlA, / sattAvannaM bArasa, cau nava bheyA kameNesiM // 2 // ina navatattvoM ke anukrama se 14 - 14 - 42 - 82-4257 - 12 - 4 aura 9 bheda haiM / arthAt jIvatattva ke 14, ajIva ke 14, puNyatattva ke 42, pApatattva ke 82, Azravatattva ke 42, saMvara ke 57, nirjarAtattva ke 12, baMdhatattva ke 4 aura mokSatattva ke 9 bheda haiM // 2 // egaviha duviha tivihA, cauvvihA paMca chavvihA jIvA, 1 ceyaNa tasa iyarehiM, veya-gaI - karaNa - kAehiM // 3 // cetanA dvArA, trasa aura itara arthAt sthAvara bhedoM dvArA, veda ke bhedoM dvArA, gati ke bhedoM dvArA, indriyoM ke bhedoM dvArA, kAya ke bhedoM dvArA ; jIva (anukrama se) eka prakAra, do prakAra, tIna prakAra, cAra prakAra, pAMca prakAra tathA chaha navatattva 17 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAra ke haiM / arthAt-jIva anukrama se cetanarUpa eka hI bheda dvArA eka prakAra kA hai| trasa aura sthAvara ina do bheMdoM dvArA do prakAra ke hai / veda (strIveda, puruSaveda, napuMsakaveda) ke tIna bhedoM se tIna prakAra ke hai / gati (naraka, tiryaMca, manuSya, deva) ke cAra bhedoM se cAra prakAra ke hai / indriya (sparzanA, rasanA, ghrANa cakSu, zrotra) ke pAMca bhedoM dvArA pAMca prakAra ke hai aura kAya (pRthvI, ap, agni, vAyu, vanaspati aura trasa) ke chaha bhedoM dvArA chaha prakAra ke hai // 3 // egidiya suhumiyarA, sanniyara paNiMdiyA ya sa bi ti cau, / apajattA pajjattA, kameNa caudasa jiya-ThANA // 4 // sUkSma aura itara arthAt bAdara ekendriya aura do indriya, teindriya, caurindriya ke sAtha saMjJI aura itara arthAt asaMjJI paMcendriya (aura ye sabhI) anukrama se paryApta aura aparyApta (aise) jIva ke caudaha sthAnaka (bheda) haiM // 4 // nANaM ca daMsaNaM ceva, carittaM ca tavo tahA, / vIriyaM uvaogo ya, eaM jIvassa lakkhaNaM // 5 // jJAna, darzana aura nizcaya se tathA cAritra, tapa, vIrya aura upayoga ye jIva ke lakSaNa haiM // 5 // AhAra sarIriMdiya, pajjatti ANapANa-bhAsa-maNe, / cau paMca paMca chappiya, iga-vigalA-sanni-sannINaM // 6 // jIvavicAra-navatattva Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AhAra, zarIra aura indriya, (ye tIna khAsa tathA dUsarI) zvAsocchvAsa bhASA aura mana (ye chaha) paryAptiyA~ haiM / ekendriya jIvoM ko, vikalendriya jIvoM ko (kramazaH) cAra, pA~ca, pA~ca tathA chaha paryAptiyA~ hotI haiM // 6 // paNidiatti balUsA, sAU dasapANa cau cha saga aTTha, / iga-du-ti-cauriMdINaM, asanni-sannINa nava dasa ya // 7 // ____ pA~ca indriyA~, tIna bala (mana, vacana, kAya yoga), zvAsocchvAsa aura AyuSya ye dasa prANa haiM / (inameM se) ekendriya ko, dvIndriya ko, trIndriya ko, caturindriya ko, asaMjJI paMcendriya ko, saMjJI paMcendriya ko, (kramazaH) cAra, chaha, sAta, ATha, nau aura dasa (prANa) hote haiM // 7 // dhammAdhammA-gAsA, tiya tiya bheyA taheva addhA ya, khaMdhA desa paesA, paramANu ajIva caudasahA // 8 // tIna-tIna bheda vAle dharmAstikAya, adharmAstikAya aura AkAzAstikAya tathA kAla evaM skandha, deza, pradeza (aura) paramANu, caudaha prakAra ke ajIva (tatva) haiM // 8 // dhammA-dhammA puggala, naha kAlo paMca hu~ti ajIvA, / calaNasahAvo dhammo, thira saMThANo ahammo ya // 9 // avagAho AgAsaM, puggalajIvANa puggalA cahA, khaMdhA desa paesA, paramANu ceva nAyavvA // 10 // / navatattva Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmAstikAya, adharmAstikAya, pudgalAstikAya, AkAzAstikAya aura kAla, ye pA~ca ajIva haiM / calane meM (gati karane meM) sahAya karane ke svabhAva vAlA dharmAstikAya hai| sthira rahane meM sahAya karane ke svabhAva vAlA adharmAstikAya hai| pudagaloM aura jIvoM ko avakAza (sthAna) dene ke svabhAva vAlA, AkAzAstikAya hai| skandha, deza, pradeza aura paramANu ina cAra prakAroM se hI pudgala ko jAnanA cAhiye // 9-10 // sabaMdhayAra ujjoa, pabhA chAyAtavehi a,| vaNNa gaMdha rasA phAsA, puggalANaM tu lakkhaNaM // 11 // zabda, andhakAra, udyota, prabhA, chAyA aura Atapa sahita varNa, gaMdha, rasa aura sparza, ye pudgaloM ke hI lakSaNa haiM // 11 // egAkoDi sattasahI, lakkhA satahattarI sahassA ya, / do ya sayA solahiA, AvaliA iga muhuttammi // 12 // ____eka muhUrta meM eka karoDa, saDasaTha lAkha, sattahattara hajAra, do sau solaha se (kucha) adhika (1, 67, 77, 216 se kucha aMza adhika) AvalikAe~ hotI hai // 12 // samayAvalI muhuttA, dIhA pakkhA ya mAsa varisA y,| bhaNio paliA sAgara, ussappiNI-sappiNI kAlo // 13 // samaya, AvalI, muhUrta, divasa (dina), pakSa (pakhavADA), mAsa (mahInA) varSa (sAla), palyopama, sAgaropama, utsarpiNI aura avasarpiNI kAla kahA hai // 13 // jIvavicAra-navatattva Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAmi jIva muttaM, sapaesA ega khitta kiriyA y,| NiccaM kAraNa kattA, savvagaya Iyara appavese // 14 // pariNAmIpana, jIvapana, rUpIpana, sapradezIpana, ekapana, kSetrapana, kriyApana, nityapana, kAraNapana, karttApana, sarvavyApIpana aura itara meM apravezIpana (ko vicAreM) // 14 // sA uccagoa maNuduga, suraduga paMciMdijAi paNadehA, / AititaNUNuvaMgA, Aima-saMghayaNa-saMThANA // 15 // zAtAvedanIya, uccagotra, manuSyadvika, devadvika, paMcendriya jAti, pA~ca zarIra, pahale tIna zarIroM ke upAMga, pahalA saMghayaNa aura pahalA saMsthAna // 15 // vanna caukkA-gurulahu, paraghA ussAsa Aya-vujjAaM, / subhakhagai nimiNa tasadasa, suranaratiriAu titthayaraM // 16 // (tathA) varNacatuSka, agurulaghu, parAghAta, zvAsocchvAsa, Atapa, udyota, zubhavihAyogati, nirmANa, trasa-dazaka, deva kA AyuSya, manuSya kA AyuSya, tiryaMca kA AyuSya (aura) tIrthaMkarapana // 16 // tasa bAyara pajjattaM, patteya thiraM subhaM ca subhagaM ca, / sussara Aijja jasaM, tasAi-dasagaM imaM hoI // 17 // sa, bAdara, paryApta, pratyeka, sthira, zubha, saubhAgya, susvara, Adeya aura yaza, ye trasa Adi dazaka (10) haiM // 17 // navatattva Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nANaMtarAya dasagaM, nava bIe nIa sAya micchattaM, / thAvara dasa nirayatigaM, kasAya paNavIsa tiriyadugaM // 18 // jJAnAvaraNIya aura antarAya milAkara dasa, dUsare (darzanAvaraNIya) meM nau, nIcagotra, asAtAvedanIya, mithyAtva mohanIya sthAvara dazaka, narakatrika paccIsa kaSAya aura tiryaMca dvika // 18 // iga bi ti cau jAio, kukhagai uvaghAya hu~ti pAvassa, / apasatthaM vaNNacau, apaDhama-saMghayaNa-saMThANA // 19 // ekendriya, dvIndriya, trIndriya, caturindriya, azubha vihAyogati, upaghAta, aprazasta varNacatuSka (varNa, gaMdha, rasa, sparza), pahale ke sivAya (pA~ca) saMghayaNa aura (pA~ca) saMsthAna; ye pApatattva ke (bheda) haiM // 19 // thAvara suhuma apajjaM, sAhAraNa-mathira-masubha dubhagANi, / dussara-NAijja-jasaM, thAvaradasagaM vivajjatthaM // 20 // sthAvara, sUkSma, aparyApta, sAdhAraNa, asthira, azubha, daurbhAgya, duHsvara, anAdeya aura apayaza, yaha sthAvara-dazaka (trasa-dazaka se) viparIta artha vAlA hai // 20 // iMdia kasAya avvaya, jogA paMca cau paMca tinni kamA, / kiriyAo paNavIsaM, imA o tAu aNukkamaso // 21 // __ indriya, kaSAya, avrata aura yoga anukrama se pA~ca, cAra, pA~ca aura tIna haiM, kriyA 25 haiM aura ve anukrama se isa prakAra haiM // 21 // jIvavicAra-navatattva Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAia ahigaraNIA, pAusiyA pAritAvaNI kiriyA, / pANAivAyaraMbhia, pariggahiyA mAyavattI ya // 22 // kAyikI kriyA. adhikaraNikI kriyA. prAdeSikI kriyA pAritApanikI kriyA, prANAtipAtikI kriyA, AraMbhikI, pArigrahikI kriyA, aura mAyA pratyayikI kriyA // 22 // micchAdasaNavattI, apaccakkhANA ya diTThi puTThI a, / pADuccia sAmaMto, vaNIa nesatthi sAhatthI // 23 // tathA mithyAdarzana pratyayikI, apratyAkhyAnikI, dRSTikI, spRSTikI (athavA pRSTikI-prAznikI), prAtityakI, sAmantopanipAtikI aura naizastrikI (athavA naisRSTikI) tathA svAhastikI kriyA // 23 // ANavaNi viAraNiA, aNabhogA annvkNkhpcciaa,| annA paoga samuddANa, pijja doseriyAvahiA // 24 // ___ AjJApanikI, vaidAraNikI, aNAbhogikI, anavakAMkSapratyayikI tathA dUsarI prAyogikI, sAmudAnikI, premikI, dveSikI (aura) IryApathikI // 24 // samii gatti parIsaha, jaidhammo bhAvaNA carittANi, / paNa ti duvIsa dasa bAra, paMcabheehiM sagavannA // 25 // pA~ca, tIna, bAIsa, dasa, bAraha, pA~ca bhedoM dvArA samiti, gupti, pariSaha, yatidharma, bhAvanA aura cAritra (saMvara tattva ke ye) sattAvana (57) bheda haiM // 25 // navatattva 22 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iriyA - bhAsesaNAdANe, uccAre samiIsu a, / maNagutti vayagutti, kAyagutti taheva ya // 26 // pA~ca samitiyoM meM IryA samiti, bhASA samiti, eSaNA- samiti, AdAna (AdAna bhaMDa matta nikkhavaNA) samiti aura uccAra ( utsarga samiti athavA pAriSThApanikA) samiti, tathaiva manogupti, vacanagupti aura kAyagupti (ye tIna guptiyA~) - kula milAkara 8 pravacanamAtA ) haiM || 26 // khuhA pivAsAsI unhaM, daMsA celAraitthio, / cariyA nisIhiyA sijjA, akkosa vaha jAyaNA // 27 // - kSudhApariSaha, pipAsA (tRSA) pariSaha, zItapariSaha, uSNapariSaha, daMzapariSaha, acelakapariSaha, strIpariSaha, caryApariSaha, naiSadhikI (sthAna) pariSaha, zayyApariSaha, AkrozapariSaha, vadhapariSaha, aura yAcanApariSaha // 27 // alAbha roga taNaphAsA, malasakkAra parisahA, / pannA annANa sammattaM, ia bAvIsa parisahA // 28 // alAbha, roga, tRNasparza, mala (aura) satkArapariSaha ( evaM ) prajJA, ajJAna tathA samyaktva, ye bAIsa (22) pariSaha (haiM) // 28 // khaMtI maddava ajjava, muttI tava saMjame a bodhavve, / saccaM soaM AkiMcaNaM ca baMbhaM ca jaidhammo // 29 // jIvavicAra - navatattva 24 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSamA, mArdava, Arjava (namratA), nirlobhatA (nirAlApana), tapazcaryA, saMyama, satya, pavitratA, akiMcanattva aura brahmacarya, ye yatidharma (munidharma) jAnane cAhiye // 29 // paDhama-maNicca-masaraNaM, saMsAro egayA ya annattaM, / asuittaM Asava, saMvaro ya taha nijjarA navamI // 30 // pahalI anitya, azaraNa, saMsAra, ekatva, anyatva aura azucitva, Azrava aura saMvara tathA nauvIM nirjarA (bhAvanA) hai // 30 // logasahAvo bohI, dullahA dhammassa sAhagA arihA, / eAo bhAvaNAo, bhAveavvA payatteNaM // 31 // __ lokasvabhAva, bodhi aura dharma ke sAdhaka arihaMta bhI durlabha haiM, ye (bAraha) bhAvanAe~ prayatnapUrvaka bhAnI cAhie // 31 // sAmAiattha paDhama, cheovaTThAvaNaM bhave bIyaM, / parihAravisuddhIyaM, suhumaM taha saMparAyaM ca // 32 // aba pahalA sAmAyika, dUsarA chedopasthApanika tathA parihAravizuddhi aura sUkSma saMparAya cAritra haiM // 32 // tatto a ahakkhAyaM, khAyaM savvaMmi jIvalogammi, / jaM cariUNa suvihiA, vaccaMti ayarAmaraM ThANaM // 33 // navatattva Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tathA una cAritroM ke bAda yathAkhyAta arthAt sarva jIvaloka meM prasiddha cAritra hai| isa yathAkhyAta cAritra kA pAlana karake suvihita jIva mokSa prApta karate haiM // 33 // aNasaNa-mUNoariyA, vittIsaMkhevaNaM rsccaao,| kAyakileso saMlINayA ya, bajjho tavo hoi // 34 // anazana UnodarikA, vRttisaMkSepa, rasatyAga, kAyakleza aura saMlInatA ye bAhya tapa haiM // 34 // pAyacchittaM viNao, veyAvaccaM taheva sajjhAo, / jhANaM ussaggo vi a, abbhiMtarao tavo hoi // 35 // ___prAyazcita, vinaya, vaiyAvRtya aura svAdhyAya, dhyAna, usI taraha kAyotsarga bhI Abhyantara tapa haiM // 35 // bArasa vihaM tavo nijjarA ya baMdho cau-vigappo a, / payaI-dvii-aNubhAga-ppaesa-bheehiM nAyavvo // 36 // ___bAraha prakAra ke tapa (saMvara aura) nirjarA haiM tathA prakRtibaMdha, sthitibaMdha, anubhAga (rasa) baMdha aura pradeza baMdha ke bhedoM se baMdha cAra prakAra ke jAneM // 36 // payai sahAvo vutto, Thii kaalaavhaarnnN,| aNubhAgo raso Neo, paeso dalasaMcao // 37 // prakRti-svabhAva kahA hai, kAla kA nizcaya sthiti hai, anubhAga rasa jAnanA aura dalikoM kA saMgraha athavA samudAya pradezabandha hai // 37 // 26 jIvavicAra-navatattva Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDa - paDihAra - si-majja, haDa - citta - kulAla - bhaMDagArINaM, / jaha eesiM bhAvA, kammANa vi jANa taha bhAvA // 38 // paTTI, dvArapAla, talavAra, madirA (zarAba), beDI, citrakAra, kumhAra aura bhaMDArI (koSAdhyakSa) jaise svabhAva vAle hai vaise hI ATha karmoM ke svabhAva ko bhI jAno // 38 // iha nANa- daMsaNA-varaNa, veya- mohAu- nAma - goANi, I vigdhaM ca paNa nava du, aTThavIsa cau tisaya du paNavihaM // 39 // yahA~ pA~ca, nau, do, aTThAIsa, cAra, eka sau tIna, do (aura) pA~ca prakAra vAle (anukrama se) jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya, mohanIya, AyuSya, nAma, gotra, aura antarAya (karma) haiM // 39 // nANe a daMsaNAvaraNe, veaNie ceva aMtarAe a, / tIsa koDAkoDI, ayarANaM Thii a ukkosA // 40 // jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, vedanIya aura antarAya (karma) kI utkRSTa sthiti tIsa kor3Akor3I sAgaropama kI hai // 40 // sattari koDAkoDI, mohaNIe vIsa nAmagoesu, / tittIsaM ayarAI, AuTTi baMdha ukkosA. // 41 // mohanIya karma kA sattara (70) koDAkor3I, nAma aura gotra karma kA bIsa kor3Akor3I tathA AyuSya karma kA utkRSTa sthitibandha taiMtIsa sAgaropama kA hai // 41 // navatattva 27 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bArasa muhutta jahannA, veyaNie aTTha nAmagoesu, / sesANaMtamuhattaM, eyaM baMdhaTTii-mANaM // 42 // vedanIya karma kI jadhanya sthiti bandha 12 muhUrta, nAma tathA gotra karma kA 8 muhUrta, aura zeSa (pAca) karmoM kA antamuhUrta yaha sthitibaMdha kA pramANa hai // 42 // saMtapaya-parUvaNayA, davvapamANaM ca khitta-phusaNA ya, / kAlo a aMtaraM bhAga, bhAve appAbahuM ceva // 43 // satpadaprarupaNA, dravyaprabhANa aura kSetra, sparzanA, kAla tathA aMtara, bhAga, bhAva, alpabahutva nizcaya (se anuyoga dvAra) haiM // 43 // saMtaM suddhapayattA, vijjataM khakusumavva na asaMtaM, / mukkhatti payaM tassa u, parUvaNA maggaNAihiM // 44 // "mokSa' sat hai, zuddha pada hone se vidyamAna hai, AkAza ke phUla ke samAna avidyamAna nahIM hai / "mokSa" isa prakAra kA pada hai aura mArgaNA Adi dvArA isakA vicAra hotA hai // 44 // gai iMdie akAe, joe vee kasAya nANe ya, / saMjama daMsaNa lesA, bhava samme sanni AhAre // 45 // ___ gati, indriya, kAya, yoga, veda, kaSAya, jJAna, saMyama, darzana, lezyA aura bhavya, samyaktva, saMjJI tathA AhAra (ye 14 mArgaNAe~ haiM) // 45 // ra-navatattva Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naragai paNidi tasa bhava, sanni ahakkhAya khaiasammatte, / mukkho'NAhAra kevala, daMsaNanANe na sesesu // 46 // manuSyagati, paMcendriya jAti, trasakAya, bhavya, saMjI, yathAkhyAta cAritra, kSAyika samyaktva, anAhAra, kevala darzana aura kevala jJAna, ina mArgaNAoM meM mokSa hai aura zeSa mArgaNAoM meM nahIM hai // 46 // davvapamANe siddhANaM, jIva-davvANi haMti'NaMtANi, / logassa asaMkhijje, bhAge ikko ya savvevi // 47 // siddhoM ke dravyapramANa dvAra meM-ananta jIvadravya haiM / loka ke asaMkhyAtaveM bhAga meM eka jIva aura sabhI jIva hote haiM // 47 // phusaNA ahiyA kAlo, Iga siddha-paDucca sAioNato, / paDivAyA'bhAvAo, siddhANaM aMtaraM natthi // 48 // sparzanA adhika hai, eka siddha kI apekSA se sAdi ananta kAla hai| pratipAta (saMsAra meM punarAgamana) kA abhAva hone se siddhoM meM antara nahIM hai // 48 // savvajiyANamaNate, bhAge te tesiM dasaNaM nANaM, / khaie bhAve pariNAmie, a puNa hoI jIvattaM // 49 // ve siddha jIva sarva jIvoM ke anantaveM bhAga haiM / una siddhoM kA jJAna aura darzana kSAyika bhAva kA hai aura jIvatva pAriNAmika bhAva se hai // 49 // navatattva 29 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thovA napuMsa siddhA, thI nara siddhA kameNa saMkhaguNA, / ia mukkhatattameaM, navatattA lesao bhaNiA // 50 // napuMsaka liMgI siddha thor3e haiM, strI liMgI siddha aura puruSa liMga siddha anukrama se saMkhyAta guNA haiM / isa prakAra yaha mokSatattva hai| navatattva saMkSepa meM kahe gae haiM // 50 // jIvAi navapayatthe, jo jANai tassa hoi sammattaM, / bhAveNa saddahato, ayANamANe vi sammattaM // 51 // jIva Adi nava padArtho ko jo jAnatA hai, use samyaktva hotA hai / bodha ke binA bhAva se zraddhA rakhane vAle ko bhI samyaktva hotA hai // 51 // savvAiM jiNesara bhAsiAI, vayaNAI nanahA huMti, / ia buddhI jassa maNe, sammattaM niccalaM tassa // 52 // zrI jinezvara prabhu ke dvArA kahe gaye sabhI vacana asatya (anyathA) nahIM hote, (arthAt sabhI vacana satya hI hote haiM) aisI buddhi (zraddhA) jinake hRdaya meM ho, usakA samyaktva dRr3ha hai // 52 // aMtomuhuttamittaMpi, phAsiaM hujja jehiM sammattaM, / tesiM avaDDa puggala, pariaTTo ceva saMsAro // 53 // jina jIvoM ko antarmuhUrta mAtra bhI samyaktva kA sparza ho jAtA hai unakA saMsAra nizcita hI apArddha pudgala parAvartta jitanA bAkI raha jAtA hai // 53 // 30 jIvavicAra-navatattva Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , ussappiNI anaMtA, puggala - pariaTTao muNeavvo / teNaMtAtIaddhA, aNAgayaddhA anaMtaguNA // 54 // ananta utsarpiNiyoM tathA avasarpiNiyoM kA 1 pudgala parAvarttakAla jAnanA, aise ananta pudgala parAvarttana atIta kAla aura usase anaMta guNA anAgata kAla hai // 54 // jiNaajiNa tittha'titthA, gihi anna saliMga thInara napuMsA, / pattea sayaMbuddhA, buddhabohiya ikkaNikkA ya. // 55 // jina siddha, ajina siddha, tIrtha siddha, atIrtha siddha, gRhastha siddha, anya liMga siddha, svaliMga siddha, strIliMga siddha, puruSaliMga siddha, napuMsaka liMga siddha, pratyeka buddha siddha, svayaM buddha siddha, buddhabodhita siddha, eka siddha aura aneka siddha (ye siddha ke 15 bheda haiM) // 55 // jiNasiddhA arihaMtA, ajiNasiddhA ya puMDariA pamuhA, / gaNahAri titthasiddhA, atitthasiddhA ya marudevI // 56 // jinasiddha tIrthaMkara bhagavAna haiM, ajinasiddha puMDarika gaNadhara Adi, tIrthasiddha, gautamAdi gaNadhara tathA atIrtha siddha marudevI mAtA haiM // 56 // gihiliMgasiddha bharaho, vakkalacIrI ya annaliMgammi, / sAhU saliMgasiddhAthI - siddhA caMdaNA - pamuhA // 57 // navatattva 31 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bharata cakravartI gRhaliMga siddha haiM / valkalacIrI tApasa anyaliMga siddha hai| sAdhu svaliMga siddha hai aura candanabAlA Adi strIliMga siddha haiM // 57 / / puMsiddhA goyamAi, gAMgeyAi napuMsayA siddhA, / patteya-sayaMbuddhA, bhaNiyA karakaMDu-kavilAi // 58 // gautama gaNadhara Adi puruSa siddha, gAMgeya Adi nupaMsaka siddha, karakaMDu muni pratyeka buddha siddha aura kapila Adi svayaMbuddha siddha haiM / / 58 // taha buddhabohi gurubohiyA ya igasamaya ega siddhA ya, / iga samaye vi aNegA, siddhA te-Nega siddhA ya // 59 // tathA guru se bodha pAyA huA, vaha buddhabodhita siddha hai aura eka samaya meM eka hI siddha hone vAlA eka siddha hai evaM eka samaya meM aneka siddha bhI hote haiM, ve aneka siddha kahalAte haiM // 59 // jaiA ya hoi pucchA, jiNANamaggaMmi uttara tarayA / iGkassa nigoyassa, aNaMtabhAgo ya siddhigao // 60 // jinezvara ke zAsana meM jaba-jaba isa prakAra kA prazna puchA jAtA hai, taba taba yahI uttara hotA hai ki eka nigoda kA anantavAM bhAga hI mokSa meM gayA haiM / %3D aci 32 jIvavicAra-navatattva Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ :jJAna dravya se lAbhArthI : zrI munisuvratasvAmI zvetAmbara mUrti pUjaka jaina saMgha 210/212, kokarana besina roDa, vidyAsAgara osavAla gArDana, kurUkkupeTa, cennaI 600021 KIRIT GRAPHICS 09898490091