Hir Swadhyaya Part 01

Author(s): Mahabodhivijay
Publisher: Jinshasan Aradhana Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005848/1

Page #1

cવીખ્યા
હર ,
સંકલન-સંપાદક: મુનિ મહાબોધિવિજય

Page #2

CORG
Стол

Page #3

- TET
હીર સ્વાદાસ
SITY
[ભાગ-૧)
: સંકલક - સંશોધક – સંપાદકઃ
વૈરાગ્યદેશનાદક્ષ પૂજ્યપાદ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્વિજય હેમચન્દ્રસૂરિ મહારાજના શિષ્ય પૂ. ગણિવરશ્રી અક્ષયબોધિવિજયજી મહારાજના શિષ્ય
મુનિ મહાબોધિ વિજય
': પ્રકાશક : શ્રી જિનશાસન આરાધના ટ્રસ્ટ દુકાન નં. ૫, બદ્રીકેશ્વર સોસાયટી, ૯૨,
નેતાજી સુભાષ રોડ, મરીનડ્રાઈવ ઈ” રોડ, મુંબઈ - ૨.

Page #4

પ્રકાશન સંવત્ ઃ ૨૦૫૩ મૂલ્ય રૂા. ૨૦૦
પ્રતિ : ૫૦૦
પ્રાપ્તિસ્થાન
૨ શ્રી જિનશાસન આરાધના ટ્રસ્ટ
દુકાન નં. ૫, બદ્રીકેશ્વર સોસાયટી, ૮૨, નેતાજી સુભાષ રોડ, મરીનડ્રાઇવ “ઈ' રોડ, મુંબઈ - ૨.
હતી થિ ર ર જે કરે છે શિરે થિ શિ
વિશ્રી જિનશાસન આરાધના ટ્રસ્ટ
Clo. ચંદ્રકાંત એસ. સંઘવી કનાશાનો પાડો, પાટણ – [ઉ. ગુ.] ૩૮૪૨૬૫
છે
• મૂળીબેન અંબાલાલ રતનચંદ જૈન ધર્મશાળા
સરદારબાગ સામે, સ્ટેશન રોડ, વિરમગામ - ૩૮૨૧૫૦.
???????????
બંસીલાલ અંબાલાલ શાહ જૈન યાત્રિક ભુવન, માણેકચોક, ખંભાત - ૩૮૮૬૨૦
: મુદ્રકઃ કિરીટ ગ્રાફીક્સ, અમદાવાદ-૧ ફોન : ૫૩૫૨૬૦૨

Page #5

SSSSSSSSSSSSSS S S
0 0
છે - પિંડવાડાના ચોમાસામાં
સિદ્ધાંતમહોદધિ, અમારા શ્રી સંઘના પરમ ઉપકારી પૂ. જ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્વિજય પ્રેમસૂરીશ્વરજી મહારાજાના જન્મથી પાવન , આ બનેલી પિંડવાડાની ધરતી પર વિ. સં. ૨૦૫૨નું ચોમાસું પૂજ્યપાદ તિ જ સિદ્ધાંતદિવાકર, ગચ્છાધિપતિ પૂજ્યપાદ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્વિજય કિ જયઘોષસૂરિ મહારાજનું વિશાળ સમુદાય સાથે થયું. પ્રવેશદિનથી . વિ જ શ્રી સંઘમાં આનંદ, ઉત્સાહ અને ઉલ્લાસનું વાતાવરણ જામ્યું ન જ હતું. દિનપ્રતિદિન વિવિધ અનુષ્ઠાનો, મહોત્સ, તપસ્યા અને - આરાધનાની હારમાળા ચાલુ થઈ. જ છે મહાશુદ્ધિ
બાવન જિનાલય મહાપ્રદક્ષિણા,
શંખેશ્વર દાદાના અઠ્ઠમ તપ, જ છે. મહાસ્નાત્ર મહોત્સવ,
અરિહંત વંદનાવલી, મહાપૂજા, * મહાઆરતિ, સામુદાયિક અષ્ટપ્રકારી પૂજા, તીર્થોની ચૈત્યપરિપાટી, યુવામિલન, સાધર્મિક ભક્તિ,
માસક્ષમણ-સિદ્ધિતપની તપસ્યા, જ છેશાશ્વતી ઓળીની આરાધના,
છે. ૧૫ લાખ નવકારમંત્રનો જાપ, = 3 ૪૫ આગમ વંદના, જ છે. પંચાહ્નિકા મહોત્સવો, આ છે ૧ લાખ સરસ્વતી મંત્રનો જાપ, જ છેશત્રુંજયતીર્થની ભાવયાત્રા,
0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ? ? ?
? ? ? ?

Page #6

મિ દ દુષ્કત ગઈ,
સુકૃત અનુમોદના, ૧૦૮ પાર્શ્વનાથ તીર્થની ભાવયાત્રા, નૂતનવર્ષનું મહામાંગલિક, ૯૯૯ સમૂહ સામાયિક,
દીક્ષા, છે પદપ્રદાન
છેલ્લે સોનામાં સુગંધ રૂપે શ્રી શંખેશ્વરજી મહાતીર્થની ૧૯ જ દિવસનો છ'રી પાળતો સંઘ.
આમ એક પછી એક કાર્યક્રમો પૂ. ગચ્છાધિપતિશ્રીની જ શુભનિશ્રામાં થતાં જ રહ્યા. આ તમામ કાર્યક્રમોમાં પૂ. જિ આ ગચ્છાધિપતિશ્રીના આશિર્વાદ તેમજ જોશીલા પ્રવચનકાર પૂ. આ ન મુનિરાજશ્રી મહાબોધિવિજયજી મહારાજની શુભપ્રેરણા પાયાની જ ઇટ બની ગઈ હતી. આ સહુથી મોટો લાભ તો એ થયો કે પૂજ્યશ્રીના પ્રવચનની આ જ શ્રીસંઘમાં એવી રુચિ ઉભી થઈ ગઈ કે પર્યુષણા પછી પણ આ
શ્રોતાઓ સારી સંખ્યામાં પ્રવચનનો લાભ લેતા હતા. ક સંપ્રતીકાલીન ભગવાન મહાવીરસ્વામી, સમગ્ર રાજસ્થાનમાં છે જ પ્રાયઃ સહુથી પ્રાચીન એવા પંચધાતુ-સમધાતુના જિનબિંબોથી આ શોભતું બાવન જિનાલય, તદુપરાંત અન્ય ૪ જિનમંદિર, તથા જ અજારી, બામણવાડા, નાંદીયા, લોટાણા, દીયાણા, નાણા જેવા જ જ પ્રાચીન-અતિભવ્ય તીર્થોથી પરિમંડિત અમારી ભૂમી પર આજ - સુધીમાં અનેક શાસનપ્રભાવક ચાતુર્માસો થયા છે. તેમાં વિ. સં. તે જ ૨૦૫૩ના યશસ્વી ચાતુર્માસનો ઉમેરો થઈ રહ્યો છે, જેનો અમને
અતિ આનંદ છે. શાસનદેવતા સતત આવા સુંદર ચાતુર્માસ કિ કરાવવાનો અમને અવસર આવે એવી પ્રાર્થના.
લિ. શ્રી પિંડવાડા છે. મૂ. પૂ. જૈન સંઘ.
ટ્રસ્ટી મંડળ :

Page #7

श्रुतलन्तिनी लावलरी
अनुभोटना
પ્રસ્તુત ગ્રંથના પ્રકાશનનો સંપૂર્ણ લાભ છે શ્રી પિંડવાડા જે. મૂ.પૂ જૈન સંઘ ' પિંડવાડા- ૩૦૦૦૨૨ (રાજસ્થાન)
તરફથી લેવામાં આવેલ છે. લાભ લેનાર પુણ્યાત્માઓની ભાવભરી અનુમોદના
શ્રી જિનશાસન આરાધના ટ્રસ્ટ

Page #8

છે ( શ્રુતસેવાના સદાના સાથીઓ
શ્રુતસમુદ્ધારક)
છે. ભાણબાઇ નાગજી ગડા (પ.પૂ. ગચ્છાધિપતિ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્વિજય
ભુવનભાનુસૂરિ મ.સા.ના ઉપદેશથી) શિ ૨ શેઠ આણંદજી કલ્યાણજી, અમદાવાદ. ૨ શ્રી શાંતિનગર શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ, અમદાવાદ.
(પ.પૂ. તપસમ્રાટ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્વિજય હિમાંશુસૂરિ મ.ની | પ્રેરણાથી) શ્રી શ્રીપાળનગર જૈન ઉપાશ્રય ટ્રસ્ટ, વાલકેશ્વર, મુંબઈ. (પ.પૂ. ગચ્છાધિપતિ આચાર્યદેવ શ્રીમદ્વિજય રામચંદ્ર સૂ. મ. ની
તથા પૂ. આ. મિત્રાનંદ સ્. મ. ની પ્રેરણાથી) ૩ શ્રી લાવણ્ય સોસાયટી શ્વેતાંબર જૈન સંઘ, અમદાવાદ
(પ. પૂ. પંન્યાસજી શ્રી કુલચન્દ્રવિજયજી ગણિવર્યની પ્રેરણાથી) ૨ નયનાબાળા બાબુભાઇ સી. જરીવાળા હા. ચંદ્રકુમાર, મનીષ
કલ્પનેશ (પ.પૂ. મુનિરાજશ્રી કલ્યાણબોધિ વિજયજી મ.સા.ની
પ્રેરણાથી) I કેશરબેન રતનચંદ કોઠારી હા. લલિતભાઇ (પ.પૂ. ગચ્છાધિપતિ
આચાર્યદેવ શ્રીમદ્વિજય જયઘોષસૂરીશ્વરજી મહારાજાની પ્રેરણાથી) શ્રી શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ મુલુંડ, મુંબઈ. (પૂજ્યપાદ આચાર્યદેવ શ્રી હેમચન્દ્રસૂરિ મ.સા.ની પ્રેરણાથી)
શ્રી શાંતાક્રુઝ શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક તપગચ્છ સંઘ, શાંતાક્રુઝ, મુંબઈ. (પૂજ્યપાદ આચાર્યદેવશ્રી હેમચન્દ્રસૂરિ મ.સા. ની પ્રેરણાથી) .
શ્રી દેવકરણ મૂળજીભાઇ જૈન દેરાસર પેઢી, મલાડ (વેસ્ટ), મુંબઈ. જ (પ.પૂ. મુનિરાજશ્રી સંયમબોધિવિજયજી મ.સા.ની પ્રેરણાથી)

Page #9

હરે હરે હરે હરે હે હટ
. ૨ સંઘવી અંબાલાલ રતનચંદ જૈન ધાર્મિક ટ્રસ્ટ, ખંભાત. (પૂ. સા. 2 કર * શ્રી વસંતપ્રભાશ્રીજી મ. તથા પૂ. સા. શ્રી સ્વયંપ્રભાશ્રીજી મ. તથા જ પૂ. સા. શ્રી દિવ્યયશાશ્રીજી મ. ની પ્રેરણાથી મૂળીબેનની
આરાધનાની અનુમોદનાર્થ) બાબુ અમીચંદ પનાલાલ આદીશ્વર જૈન ટેમ્પલ ચેરીટેબલ ટ્રસ્ટ, વાલકેશ્વર, મુંબઈ-૬. (પૂ. ગણિવર્યશ્રી અક્ષયબોધિવિજયજી મ. તથા પૂ. મુનિરાજશ્રી મહાબોધિ વિ. મ. તથા પૂ. મુનિરાજશ્રી હિરણ્યબોધિ વિ. મ.ની પ્રેરણાથી)
શ્રી શ્રેયસ્કર અંધેરી ગુજરાતી જૈન સંઘ, મુંબઈ. (પૂ. મુનિરાજશ્રી હેમદર્શન વિ. મ. તથા પૂ. મુનિરાજશ્રી રમ્યઘોષ વિ. મ. ની કિ
પ્રેરણાથી) જ 5 જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક સંઘ, મંગળપારેખનો ખાંચો, શાહપુર, જિ
અમદાવાદ. (પ. પૂ. આચાર્યદેવ શ્રી રુચકચંદ્ર સૂરિ મ. ની જ
પ્રેરણાથી). ( 5 શ્રી પાર્શ્વનાથ શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ, સંઘાણી એસ્ટેટ,
ઘાટકોપર (વેસ્ટ), મુંબઈ. (પૂજ્ય મુનિરાજશ્રી કલ્યાણબોધિ વિ.
મ. ની પ્રેરણાથી) - a 5 શ્રી નવજીવન સોસાયટી જૈન સંઘ, બોમ્બે સેન્ટ્રલ, મુંબઈ. ન (પૂ. ગણિવર્યશ્રી અક્ષયબોધિ વિ. મ. ની પ્રેરણાથી). O, ૨ શ્રી કલ્યાણજી સોભાગચંદ જૈન પેઢી, પીંડવાડા. | (સિદ્ધાંતમહોદધિ સ્વ. આચાર્યદેવ શ્રીમદ્વિજય પ્રેમસૂરીશ્વરજી
મ.સા. ના નિર્મળ સંયમની અનુમોદનાર્થે.) જ - શ્રી ઘાટકોપર જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક સંઘ, ઘાટકોપર, મુંબઇ, જિ
શ્રી શ્રીજીવિત સ્વામી નાદીયા જૈન સંઘ, ઘાટકોપર, (પૂ. ગણિવર્યશ્રી અક્ષયબોધિ વિ. મ. તથા પૂ. મુનિશ્રી મહાબોધિ વિ.મ. ની પ્રેરણાથી)
રે રે ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?

Page #10

શ્રુિતભક્તો,
કે હે હે હરે હરે હરે હરે હરે હરે હરે હરે છે કે જે હે હે હે હે હે હે હે યે હે હે હે હે હે હે હે હે હે હે કે
શ્રિતોદ્ધારકો 5 0 વર્વક જૈન સંઘ, પાલડી, અમદાવાદ.
(પ.પૂ. મુનિરાજશ્રી નિપુણચન્દ્ર વિજયજી મ.ની પ્રેરણાથી) ૨ જી નાડીરાદ સેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ નડીયાદ.
પ.પૂ. પં. વરબોધિ વિજયજી મ.ની પ્રેરણાથી) ૦ થી સાયન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ, સાયન મુંબઈ. ૦ થી પાનાથ છે. મૂ . ના સાંણ, સંઘાણી સ્ટેટ, ઘાટકોપર
(વેસ્ટ), મુંબઈ. 0 ૨ ૨ શ્રી બાબુભાઇ સી. જરીવાલા રૂટ નિઝામપુરા, વડોદરા. ૦ શ્રી બાપુનગર શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ, અમદાવાદ.
(પૂ. ગણિવર્યશ્રી અક્ષયબોધિવિજયજી મ. તથા પૂ. મુનિરાજશ્રી
મહાબોચિવિજયજી મ.ની પ્રેરણાથી). = શ્રી સુમતિનાથ શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક જૈન સંઘ, મેમનગર, અમદાવાદ.
(પૂ. મુનિરાજશ્રી ધર્મરક્ષિત વિ. મ. તથા પૂ. મુનિરાજશ્રી હેમદર્શન
વિ. મ.ની પ્રેરણાથી) ૨ સ્વ. શ્રી સુંદરલાલ દલપતભાઇ ઝવેરી હા. જાસુદન,
પુનમચંદભાઇ, જસવંતભાઇ વગેરે. ૦ શ્રી મુનિસુવ્રત સ્વામિ જૈન શ્વેતાંબર મૂર્તિપૂજક મંદિર ટ્રસ્ટ,
કોલ્હાપુર. ૦ શ્રી અરવિંદકુમાર કેશવલાલ ઝવેરી જેના રિલિજીયસ ટ્રસ્ટ,
ખંભાત.
હો હો હો .
છે તો વડો

Page #11

Pop
પ્રકાશકીય
દેવાધિદેવ શ્રી તીર્થંકર ભગવંતો શાસનની સ્થાપના કરી પોતાની હયાતિ સુધી શાસનનું સંચાલન કરે છે. તેઓશ્રીના નિર્વાણ પછી તેમના પટ્ટધર આચાર્ય ભગવંતો શ્રીજિનશાસનનું સંચાલન કરી શાસનને આગળ વધારે છે. આ રીતે શાસનની પરંપરા ચાલે છે. દેવાધિદેવ શ્રી મહાવીર પરમાત્માનું શાસન પણ તેમની પાટે આવતા આચાર્યભગવંતો દ્વારા આ જ રીતે અહીં આપણા સુધી આવ્યું છે.
પરમાત્માની પાટે આવેલા આચાર્યોની વિગતો પણ પ્રાચીન વિવિધ પટ્ટાવલીઓમાં મળે છે.
• પ્રસ્તુત ગ્રંથનો વિષય છે, પ્રભુવીરની ૫૮મી પાટે પધારેલા યવનસમ્રાટ્પ્રતિબોધક જગદ્ગુરુશ્રી હીરવિજયસૂરિ મહારાજ.
વિક્રમના સત્તરમા સૈકાના પૂર્વાર્ધમાં જિનશાસનના ગગનમંડલમાં તેઓ તેજસ્વી સૂર્ય રૂપે ચમકી ગયા. આજે ૪૦૦ વર્ષ પછી પણ જિનશાસનમાં તેઓશ્રીનું નામ અને કામ અમર છે. જેની સાક્ષી વિશાળ સંખ્યામાં આજે પણ પ્રાપ્ત થતાં સૂરિજીની ગુરુમૂર્તિ, ગુરુપાદુકાઓ તેમજ સ્તુતિ સાહિત્ય છે.
વિ. સં. ૨૦૫૨ એટલે કે ગતવર્ષ જગદ્ગુરુનું સ્વર્ગારોહણનું ૪૦૦મું વર્ષ હતું. આ નિમિત્તને પામીને પ્રસ્તુત ગ્રંથનું પ્રકાશન થઇ રહ્યું છે.
પ્રસ્તુત પ્રકાશનમાં શ્રી જગદ્ગુરુ અંગે વિવિધ મુનિઓએ રચેલ નાની મોટી કૃતિઓ છે. જેમાંથી મોટાભાગની કૃતિઓ અપ્રગટ હતી, જે પ્રથમ જ વખત અહીં પ્રગટ થાય છે. આ ગ્રંથમાં તમામ કૃતિઓ ગૂર્જરભાષામાં છે. આ સિવાય સંસ્કૃત, પ્રાકૃત તેમજ હિંદી આદિ ભાષામાં પણ સૂરિજી અંગેનું સાહિત્ય રચાયું છે. જે બીજા ભાગમાં પ્રગટ કરવાની ભાવના છે.
આ સંપૂર્ણગ્રંથનું સંકલન/સંશોધન/સંપાદન કર્યું છે. અમારા ટ્રસ્ટના પ્રેરણામૂર્તિ વૈરાગ્યદેશનાદક્ષ પૂ. આચાર્યદેવ શ્રીમદ્વિજય હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજના પ્રશિષ્ય પૂ. મુનિરાજશ્રી મહાબોધિવિજયજી મહારાજે વિવિધ જ્ઞાનભંડારો તથા હસ્તપ્રતિના ભંડારોમાંથી ખૂબજ મહેનત કરીને આ સાહિત્ય પ્રાપ્ત કર્યું છે. ધૂળધોયાની જેમ મુનિશ્રીએ આ ગ્રંથ પાછળ શ્રમ ઉઠાવ્યો છે. પ્રસ્તુત ગ્રંથના સ્વાધ્યાય દ્વારા આપણા હૃદયમંદિરમાં સૂરિજી પ્રત્યે આદરભાવ, બહુમાન ભાવ ઉભા કરીએ. એવી શાસનદેવને પ્રાર્થના.
લી. શ્રી જિનશાસન આરાધના ટ્રસ્ટ વતી ટ્રસ્ટીઓ ચંદ્રકુમાર બાબુભાઇ જરીવાલા લલિતકુમાર રતનચંદ કોઠારી પુંડરિકભાઇ અંબાલાલ શાહ
નવિનચંદ્ર ભગવાનદાસ શાહ.
૦૦૦૦૦૦
જે જે જે જે બે

Page #12

બે વર્ષ બે વર્ષ વરે જે કહે
પ્રસ્તાવના
– મુનિ મહાબોધિવિજય
ભારતના શાસનમાં અત્યારે H ની બોલબાલા છે.
હવાલા કાંડ,
હુમલા કાંડ અને
હત્યા કાંડ.
ભગવાનના શાસનમાં પણ આજે H નો ભારે પ્રભાવ છે. શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજ,
શ્રી હેમચન્દ્રસૂરિ મહારાજ અને શ્રી હીરવિજયસૂરિ મહારાજ.
વિક્રમના સત્તરમાં સૈકાના પૂર્વાર્ધમાં જગદ્ગુરુ શ્રીહીરવિજયસૂરિ મ.નું ધર્મસામ્રાજ્ય સમગ્ર ભારતવર્ષમાં છવાયેલું હતું. પ્રભુ મહાવીરની ૫૮મી પાટે આવેલા તથા તપાગચ્છના તેઓ મુખ્ય આચાર્ય હતા. પોતાના ઉચ્ચ સંયમના પ્રભાવે ક્રુર અને ખૂંખાર એવા અકબરને ય તેઓશ્રીએ જીવદયાનો પ્રેમી બનાવેલ. પ્રસ્તુત આખો ગ્રંથ જગદ્ગુરુની ગૌરવગાથાને ગાઇ રહ્યો હોવાથી અહીં એમની જીવનકથા આલેખવાનો ઇરાદો નથી. અહીં તો આ ગ્રંથની અઢારમહિનાની ગર્ભાવસ્થાની વાત કરવી છે.
વિ. સં. ૨૦૫૨મું વર્ષ એટલે જગદ્ગુરુ શ્રી હીરવિજયસૂરિ મહારાજનું સ્વર્ગગમનનું ૪૦૦મું વર્ષ. આજથી ૪૦૦ વર્ષ પૂર્વે એટલે કે વિ.સં. ૧૬૫૨ના ભાદરવા સુદ-૧૧ના દિવસે જગદ્ગુરુનું સ્વર્ગગમન થયું.
યોગાનુયોગ ૨૦૫૨ની સાલમાં જ જગદ્ગુરુ જ્યાંથી સ્વર્ગે સીધાવ્યા તે પરમપવિત્ર ભૂમિ ઊના, તથા જ્યાં તેઓશ્રીનો અગ્નિસંસ્કાર થયો તે શાહબાગના દર્શનાર્થે જવાનું થયું. સૂરિજીના ભૂભના અને ચરણપાદુકાના દર્શન કરતા અંતર આનંદથી ભરાઇ ગયું. આંખો આંસુથી-હરખના આંસુથી છલકાઇ ગઇ. મનમાં અનેક સંવેદનાઓ થઇ.
છેલ્લા લગભગ ૩૫ વર્ષથી શાહબાગ ઉદ્યાનની સારસંભાળ કરનાર નર્મદાશંકરભાઇને આ ભૂમિની વિશેષતા અંગે પૂછતા તેમણે કહ્યું :-‘પહેલા
දිව ප ඉතා පැ

Page #13

હો હો હો -
Cછે
છે
છે તો દર ભાદરવા સુદ-૧૧ના આંબાના ઘણા ઝાડ ઉપર કેરીઓ આવતી કે ન હતી; અત્યારે નહિ નહિ તો ત્રણથી ચાર ઝાડ પર ભાદરવા સુદ-૧૧ના જ જ કેરીઓ આવી જાય છે. આ સિવાય પણ તેમણે કેટલીક વાતો કરી. છે આ બધું જોયા પછી, સાંભળ્યા પછી દિલમાં એવું થયા કરતું કે આ જગદ્ગુરુને શ્રદ્ધાંજલી આપવી. આ શ્રદ્ધાંજલી ચીરકાલ સ્થાયિની બની છે ન રહે એ માટે એમના જીવનને લગતી છપાયેલી, છૂટી છવાઈ જ વિવિધભાષીય કૃતિઓને પુનઃ સંપાદિત કરવી એવું નક્કી કર્યું. લગભગ
૧૦/૧૫ કૃતિઓ મળી. આ તમામ કૃતિઓને વ્યવસ્થિત સંપાદિત કરી છે જ પ્રેસમાં આપી. કુફરીડીંગ ચાલુ થયું. જ તે દરમિયાન ખાનપુર-અમદાવાદના સુ. કાંતિભાઈ મળવા આવ્યા. આ જ વાતમાંથી વાત નીકળી. એમણે જણાવ્યું કે બે વર્ષ પૂર્વે પાલિતાણામાં " પૂ. આ. શ્રી પ્રદ્યુમ્નસ. મ.ની પ્રેરણાથી અમે હીરવિજયસૂરિ મહારાજનો ને આ એક સેમિનાર ગોઠવેલો. તેમાં કેટલાક નિબંધો અને એકાદ બે અપ્રગટ | જ કૃતિઓ આવી છે. આપને ઉપયોગમાં આવે તો તેનો ઉપયોગ કરો. ત્ર સાથે એમણે મને હીરવિજયસૂરિ મહારાજના જીવનને લગતી-સ્પર્શતી જ વિવિધકેક રચનાઓનું લિસ્ટ આપ્યું. છે એ જોતા એમ લાગ્યું કે આ તમામ કૃતિઓને મેળવી, વ્યવસ્થિત
જ સંપાદિત કરીને જ આ ગ્રંથ બહાર પાડવો. પછી તો અલગ અલગ જ . જે જ્ઞાનભંડારો અને હસ્તલિખિત જ્ઞાનભંડારોમાંથી આવી રચનાઓ શોધતો ? . ગયો, ભેગી કરતો ગયો. જેમ જેમ શોધતો ગયો તેમ તેમ નાની-મોટી, : ગદ્ય-પદ્ય, સંસ્કૃત-પ્રાકૃત, હિંદી-ગુજરાતી, પ્રગટ-અપ્રગટ એવી અનેક જ જે કૃતિઓ પ્રાપ્ત થતી ગઈ*. ગર્ભસ્થ શિશુ જેમ પ્રત્યેક દિવસે વૃદ્ધિ પામે ત્ર તેવી આ ગ્રંથની હાલત થઈ. ચારેબાજુથી એટલી બધી કૃતિઓ આવી જ િકે ગ્રંથનું કદ ઘણું મોટું થઈ ગયું. વાંચવામાં સરળતા રહે એ ગણતરીથી જ ક બે ભાગમાં ડીલીવરી કરવી એવું નક્કી કર્યું. જ ગુજરાતી કૃતિઓને પ્રથમ ભાગમાં સ્થાન આપ્યું છે. હિંદી / સંસ્કૃત ન અને પ્રાકૃત કૃતિઓને દ્વિતીય ભાગમાં સ્થાન અપાશે. જિન પ્રથમ ભાગમાં ગ્રંથસ્થ થયેલી કૃતિઓને ૮ વિભાગમાં વહેચી છે. જ અંતે પરિશિષ્ટો આપ્યા છે. જેમાં શ્રીવિજયદાનસૂરિ મ.ની સ્તુતિ, શ્રીહીર જ * કવિસમ્રાટ શ્રી ઋષભદાસજી રચિત “શ્રી હીરવિજયસૂરિનો રાસ” નામની જ દીર્થસ્વતંત્રકૃતિને અહીં સમાવી નથી.

Page #14

વિજય સૂ. કૃત રચનાઓ તેમજ વિવિધ કાવ્ય, રાસાઓમાં આવતા શ્રીહીરવિજયસૂ. મ.ના સંદર્ભો આપ્યા છે. વળી જે જે કૃતિને અંતે થોડી ઘણી જગ્યા બચી છે ત્યાં વિવિધકર્તૃક સજ્ઝાયો, ચોપાઇઓ, રાસો આદિની પ્રશસ્તિમાં કવિઓએ જ્યાં જ્યાં શ્રીહીરવિજયસૂરિ મ.ની સ્તુતિ કરી છે તે કડીઓને જૈન ગુર્જરકવિઓના ભાગ ૧ થી ૭માંથી ચુંટી ચુંટીને બોક્ષમાં મઢી દીધી છે.
હજી કેટલીક કૃતિઓ અમને પ્રાપ્ત નથી થઇ. જેના નામ અત્રે આપીએ છીએ. કોઇને ય આ કૃતિઓ જડે તો અમને જણાવે તેવી વિનંતી છે. આ કૃતિઓ મુદ્રિત યા અમુદ્રિત પણ હોઇ શકે છે. ♦ લાભોદય રાસ : પં. દયાકુશલ
૦ કર્મચન્દ્ર ચોપાઇ : પં. ગુણવિનય
• અમરસેન-વયરસેન આખ્યાન : શ્રીસંઘવિજયજી
♦ મલ્લિનાથ રાસ : શ્રીઋષભદાસજીકવિ
૦ ખંભાતની તીર્થમાળા : શ્રીઋષભદાસજીકંવિ ૦ ખંભાતની તીર્થમાળા : શ્રીમતિસાગર મ. પદ મહોત્સવ રાસ : પં. દયાકુશલ દુર્જનશાલબાવની : કૃષ્ણદાસકવિ પરબ્રહ્મપ્રકાશ : પં. વિવેકહર્ષ
♦ વિજયચિંતામણીસ્તોત્ર : પં. પરમાનંદ,
મહાજનવંશ મુક્તવલી ઃ શ્રીરામલાલજી ગણિ
• શ્રીહીરવિજયસૂરિના બાર બોલનો રાસ : શ્રીઋષભદાસજી ♦ પ્રશસ્તિસંગ્રહ : શ્રીધર્મસૂરિ મ.
આ સિવાય પણ બીજી અનેક કૃતિઓ પ્રાપ્ત થાય એવી પૂરી શક્યતા છે. છેલ્લા ૪૦૦ વર્ષના ઇતિહાસમાં હીરવિજયસૂરિ મહારાજ અંગે જેટલું સાહિત્ય રચાયુ છે એટલું કદાચ બીજા કોઇ આચાર્ય માટે નથી રચાયું. માત્ર સાહિત્ય જ નહિ, સાથે સૂરિજીની ગુરુમૂર્તિ અને ગુરુપાદુકાઓની સ્થાપના પણ સારા પ્રમાણમાં થઇ છે. ગુજરાત અને રાજસ્થાનના અનેક શહેરોમાં તથા નાના ગામોમાં આ મૂર્તિઓ અને પાદુકાઓની સ્થાપના

Page #15

થયેલી છે. યાદ રહે, આ મૂર્તિઓમાં પણ અર્વાચીન કરતા પ્રાચીનની સંખ્યા વધારે છે. [પ્રાપ્ય મૂર્તિ આદિની પ્રતિકૃતિઓ આ ગ્રંથમાં આપેલી છે.
આ બધું જોયા પછી એવું સ્પષ્ટપણે કહી શકાય કે છેલ્લા ૪૫૦ વર્ષમાં થયેલા આચાર્યભગવંતોમાં તેઓ શિરમોર આચાર્ય હતા.
આ મહાન કાર્યમાં જેઓની કૃપા-સેવા વગેરે પ્રાપ્ત થઇ છે તના નામ વગેરે પ્રસ્તાવનાને અંતે આપ્યા છે.
કેટલીક કૃતિઓની અનેક હસ્તપ્રતો પ્રાપ્ત થઇ. પાઠભેદો પણ ઘણા મળતા હતા. પણ અહીં એનો પ્રયત્ન કર્યો નથી. વળી સૂરિજીના જીવનની કેટલીક હકીકતો ભિન્ન ભિન્ન કૃતિઓમાં ભિન્ન ભિન્ન રીતે જોવા મળે છે, પણ અહીં તેવો તુલનાત્મક પ્રયાસ કર્યો નથી. તથા આખો ગ્રંથ સૂરિજીના જીવનને સ્પર્શતી કૃતિઓના સંચયસ્વરૂપ હોવાથી અહીં વિસ્તૃત જીવનનું આલેખન ન કરતા મુખ્ય મુખ્ય ઘટના આદિને ઇંટરવ્યુ ઓફ શ્રી હીરવિજયસૂરિજીના ટાઇટલ નીચે સમાવી લીધી છે.
એક વાત રહી ગઇ, બાળકનો જન્મ થયા પછી એના નામ પાડવાની તૈયારી ચાલતી હોય છે. આ આખો ગ્રંથ તૈયાર થયા પછી આનું ગુણનિષ્પન્ન નામ રાખવાની તૈયારી ચાલુ થઇ. બે-ચાર નામો વિચાર્યા પણ ખરા....... અને આજત્તા મા-બાપોની જેમ કેંસલ પણ કરી નાંખ્યા. અંતે ટૂંકું, અને સહુના મોઢે ચડી જાય એવુ નામ જડી આવ્યું...... 'હીર સ્વાધ્યાય' બિલકુલ ગુણ નિષ્પન્ન આ નામ છે. આખા ગ્રંથમાં એક માત્ર હીરસૂરિમહારાજનો જ સ્વાધ્યાય વાચકને કરવા મળશે.
અંતે, હીરસ્વાધ્યાયના સ્વાધ્યાય દ્વારા સૂરિજીના જીવનના ગુણભંડારમાંથી એકાદ ગુણરતને આપણે સહુ પ્રાપ્ત કરીએ એવી શુભાભિલાષા.
--ા. સુ. ૧૫, ૨૦૫૩ પિંડવાડા (રાજસ્થાન)
હું જે બે બે વરે જે જે જે રે હ

Page #16

અમો આભારી છીએ
જેઓશ્રીની અપરંપાર કૃપાના ધોધે આ શ્રમસાધ્ય કાર્યને
સહજસાધ્ય બનાવ્યું છે.... સિદ્ધાંતમહોદધિ પૂ. આચાર્યદેવ શ્રીમદ્વિજય પ્રેમસૂરીશ્વરજી મહારાજા રણ • વર્ધમાનતપોનિધિ પૂ. આચાર્યદેવ શ્રીમદ્વિજય ભુવનભાનુસૂરીશ્વરજી
મહારાજા.
સમતા સાગર પૂ. પં. શ્રી પદ્મવિજયજી ગણિવરશ્રી. • સિદ્ધાંતદિવાકર ગચ્છાધિપતિ પૂ. આચાર્યદેવ શ્રીમદ્વિજય
જયઘોષસૂરીશ્વરજી મહારાજા. • વૈરાગ્યદેશનાદક્ષ પૂ. ગુરુદેવ શ્રીમદ્વિજય હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજી જ
મહારાજા. • રાત્રયી આરાધક પૂ. ગુરુદેવશ્રી અક્ષયબોધિવિજયજી ગણિવર. પ્રગટ-અપ્રગટ કૃતિને ઉદારતાથી મોકલી આપનાર ગુરુભગવંતો • પૂ. ગુરુદેવશ્રી હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજ.
• પૂ. આચાર્યશ્રી શીલચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજ. & • પૂ. મુનિરાજશ્રી ધુરંધરવિજયજી મહારાજ. . • પૂ. પં. શ્રી જયસુંદરવિજયજી મહારાજ. મુદ્રિતગ્રંથો તથા હસ્તપ્રતોને પૂરા વિશ્વાસ સાથે મોકલનાર
- જ્ઞાનભંડારો • અમદાવાદ - ડેલાનો ઉપાશ્રય. • અમદાવાદ - સંવેગી ઉપાશ્રય, હાજાપટેલની પોળ. • અમદાવાદ - શ્રીવિજયદાનસુરિ જૈન જ્ઞાનમંદિર.
• અમદાવાદ - લા. દ. ભારતીય સંસ્કૃતિ વિદ્યામંદિર. જ , અમદાવાદ - શા. ચી. ઇસ્ટીટ્યૂટ, શાહીબાગ.
• અમદાવાદ - કોબા આ. શ્રી કૈલાસસાગર સૂ. જ્ઞાનમંદિર, • ઈડર જૈન જ્ઞાન ભંડાર. • લીંબડી જૈન જ્ઞાન ભંડાર.

Page #17

2 - ખંભાત જૈનશાળા જ્ઞાનભંડાર.
• પાટણ - શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય જૈન જ્ઞાનમંદિર. -જિ. ભાવનગર - ડોસાભાઈ અભચંદ જૈન પેઢી. વિ આ સંપાદનમાં જેનો છૂટથી ઉપયોગ કર્યો છે તે ગ્રંથો - પત્રિકાઓ
= (૧) હીરવિજયસૂરિનો રાસ િ(૨) ઐતિહાસિક રાસ સંગ્રહ ભાગ - ૪ મિ (૩) પટ્ટાવલી સમુચ્ચય ભાગ - ૨ જ (૪) સૂરીશ્વરે અને સમ્રાટું = (૫) ઐતિહાસિક સઝાય માળા
(૬) જૈને ઐતિહાસિક ગૂર્જર કાવ્ય સંચય R (૭) જૈનયુગ, જૈન સત્યપ્રકાશ, અનુસંધાન આદિ પત્રિકાઓ. = (૮) ચારે દિશાના તીર્થોની તીર્થમાળા.
પુસ્તકો - ગ્રંથો - પ્રફો - મોકલવા, લાવવા, લઇજવા, તથા પુસ્તક છાપવા આદિની વિવિધ જવાબદારી જેઓએ સેવાભાવે
• સંભાળી લીધી તે સદ્ગહસ્થો - લક્ષ્મણભાઈ ભોજક - એલ. ડી. ઇસ્ટીટ્યૂટ, અમદાવાદ. • પ્રો. કાંતિભાઈ બી. શાહ – ખાનપુર
અમદાવાદ, જિ.ડૉ. જીતુભાઈ બી. શાહ - નારણપુરા અમદાવાદ, હ - ચંદ્રકાંત એસ. સંઘવી
પાટણ. • ધર્મેન્દ્ર પી. શાહ - શાહીબાગ : - ધીરેન કે. શાહ - સાબરમતી
અમદાવાદ, સ - રોહિતભાઈ શાહ - હાજા પટેલની પોળ અમદાવાદ. • શ્રેણીક કે. શાહ - દેવશાનો પાડો
અમદાવાદ, • સુરેશભાઈ શાહ - ખાનપુર
અમદાવાદ, જ નયનભાઈ બી. શાહ – સાબરમતી
અમદાવાદ,
? ? ? ? ? ? ? ?
અમદાવાદ.
? ? ? ? ? ? ? ?
?
? ?'

Page #18

વિકીપી
હરે ર ર ર ટ ર ટ .
વિષય
પેજ નં.
વિભાગ - ૧
૨-૩૦.
હરે
૭e.
૧ શ્રી હરિચરિત્ર ૨ શ્રી હીરવિજયસૂરિ સંબંધ
૩૧-૩૪ ૩ હીરસૂરીશ્વરજીની કથા
૩૫-૫૦ ૪ શ્રી હીરવિજયસૂરિ પ્રબંધ
૫૧ આ વિભાગ - ૨ ૧ શ્રી હીરવિજયસૂરિ નિર્વાણ રાસ
પ૩-૭૩ મુનિ પ્રેમરચિત શ્રી હીરવિજયસૂરિ ભાસ ૭૪-૭પ ૩ શ્રી નગર્ષિ રચિત શ્રી હીરવિજયસૂરિ ભાસ ૪ શ્રી નગર્ષિ રચિત શ્રી હીરવિજયસૂરિ ભાસ ' ૭૭ ૫ શ્રી હીરવિજયસૂરિ ફાગ
* ૭૮-૭૯ કિ ૬ શ્રી સચવીરઋષિ રચિત શ્રી હીરવિજયસૂરિ બારમાસો ૮૦-૮૬
વિભાગ-૩ ૧ લેખશૃંગાર
- ૮૮-૧૦૪ ૨ શ્રી હીરવિજય દેશના સુરવેલી
૧૦૫-૧૧૮ લિ ૩ હીરવિજયસૂરિ ચાતુર્માસ લાભપ્રહણ ૧૧૯-૧ર૬ ૪ શ્રી હીરવિહારસ્તવ
૧૨૭-૧૩૨ ૫ શ્રી હીરપુણ્યખજાનો
૧૩૩-૧૪૦
વિભાગ -૪ જ ૧ ૫. કુંવરવિ રચિત શ્રી હીરવિજયસૂરિ સલોકો ૧૪૨-૧૪૮
૨ શ્રી વિદ્યાધર રચિત શ્રી હીરવિજયસૂરિ સલોકો ૧૪૯-૧૫૬ ૩ શ્રી પ્રેમવિ. રચિત હીરજીગુરુ સલોકો ૧૫૭-૧૬૩
વિભાગ-૫ ૧ અષ્ટપ્રકારી પૂજા
હે હે હે હવે ટ લે કે તe હી હ હ હ હ હ હ હ હ હ હ ર ટ હરે હરે હરે
૧૬૫

Page #19

૨ ૨ થે
૧૮૯
વિષય
પેજ નં. વિભાગ- જ ૧ શ્રી મોહનરુચિ રચિત શ્રી હરિગુરુ પદ
૧૮૨ ૨ શ્રી દયારુચિ રચિત શ્રી હીરગુરુ પદ
૧૮૩ જો ૩ શ્રી દયારુચિ રચિત શ્રી હીરગુરુ પદ
૧૮૪-૧૮૫ લ 3 ૪ શ્રી હીરપદ
૧૮૬ જ ૫ શ્રી દયારુચિ રચિત શ્રી હીરપદ
૧૮૭-૧૮૮ a ૬ શ્રી મોહનરુચિ રચિત શ્રી હીરપદ આ ૭ શ્રી કુશલવર્ધન રચિત શ્રી વીરજિનસ્તુતિ ૧૯૦ જ ૮ શ્રી આનંદહર્ષ રચિત શ્રી વિમલાચલ સ્તુતિ ૧૯૧
૯ શ્રી કુશલવર્ધન રચિત શ્રીવાસુપુજયજિન સ્તુતિ ૧૯૨ ન ૧૦ શ્રી વાસુપુજાજિન સ્તુતિ
૧૯૩ ૧૧ શ્રી વીરસ્તુતિ
૧૯૪ ૧૨ શ્રી લબ્ધિસૂરિ રચિત શ્રી હીરવિ. સૂ. સ્તુતિ ૧૯૫ ૧૩ શ્રી લબ્ધિસૂરિ રચિત શ્રી હીરવિ. સૂ. સ્તુતિ
, વિભાગ- ૭ # ૧ શ્રી સકલ મુનિ રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય ૧૯૮ ૨ શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય
૧૯૯ જ ૩ શ્રી કનકવિજય રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સાય ૨૦૦-૨૦૧ ૪ શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય
૨૦૨-૨૦૩ િપ શ્રી કનકવિજય રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજઝાય ૨૦૪ a ૬ શ્રી કનકવિજય રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજઝાય ૨૦૫ આ ૭ શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજઝાય
૨૦૬-૨૦૯ ૮ શ્રી સકલચંદ્ર રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય ૨૧૦-૨૧૧
૯ શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજઝાય હત ૧૦ શ્રી સકલમુનિ રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય ૨૧૩ ૧૧ શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય ૧૨ શ્રી જયવિજય રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજઝાય ૨૧૭
- ૧૯
D D D D D D D D D D D D
૨૧૨.
D D 0 0 0 0 0 0 0.
૨૧૫

Page #20

જ કરે ? ? ?
? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
જ ક્રમ વિષય
પેજ નં. ૧૩ શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય
૨૧૯ જ ૧૪ શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય
૨૨૧ - ૧૫ શ્રી આનંદહર્ષ રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજઝાય ૨૨૩ જ ૧૬ શ્રી લીંબુગણિ રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય ૨૨૫ ૧૭ શ્રી હીરગુરુ બારબોલ સ્વધ્યાય
૨૨૬ હ૧૮ શ્રીહીરવિજયસૂરિ સક્ઝાય
૨૨૮ જ ૧૯ શ્રી જયવિજય રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય ૨૩૦ ૨૦ શ્રી વિવેકહર્ષ રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય ૨૩૪ ૨૧ શ્રી કાનજીમુનિ રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય ૨૩૭ ૨૨ શ્રી વિદ્યાચંદ્રમુનિ રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજઝાય ૨૩૮ . હત ૨૩ શ્રી ક્ષેમકુશલ રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય ૨૩૯ જ ૨૪ શ્રી જયવિજય રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજઝાય ૨૪૧
૨૫ શ્રી દયામુનિ રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજઝાય , ર૪૩ જ ૨૬ શ્રી ક્ષેમકુશલ રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય ૨૪૫
૨૭ શ્રી ક્ષેમકુશલ રચિત શ્રીપદેચતુષ્ક સૂરિનામ ગર્ભિત ૨૪૬ જ હીરવિજયસૂરિ સ્વાધ્યાય
શ્રી દેવચંદ્ર રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય - ૨૪૮ ૨૯ શ્રી ક્ષેમકુશલ રચિત શ્રીહીરવિજયગુરુ સ્વધ્યાય ૨૪૯ ૨૩૦ શ્રી કુશલવર્ધન રચિત શ્રી હીરસૂરીશ્વર સ્વાધ્યાય
શ્રી શુભમુનિ રચિત શ્રીહીરાબ્દક સ્વાધ્યાય ૨પર ૩૨ શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજઝાય
૨૫૪ ૩૩ શ્રી મેઘમુનિ રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સ્વાધ્યાય શ્રી હીરસૂરિ સઝાય
૨૫૭ ૩૫ શ્રી વિવેકહર્ષ રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય
વિભાગ - ૮ જ ૧ શ્રી નગર્ષિ રચિત શ્રીહરિગુરુ ગીત
ર૬૨ | ૨ શ્રી પુણ્યહર્ષ રચિત શ્રીહરિગીત
૨૬૩
2પ1
૨૫૬
૨૫૯
ઇ.

Page #21

પેજ નં. ર૬૪
૨૬૫
૨૬૬
૨૬૯
ક્રમ વિષય ૩ શ્રી પ્રેમમુનિ રચિત શ્રી હીરવિજયસૂ યુગ્મ છંદ ૪ શ્રી હીરવિજયસૂરિ દુહા ૫ શ્રી હીરવિજયસૂરિની ગહુલી ૬ શ્રી હીરગુરુ સ્તવન ૭ શ્રી હીરવિજયસૂરિ મ.નું સ્તવન ૮ શ્રી હીરવિજયસૂરિ સવઈયા ૯ જગદ્ગુરુ અષ્ટક ૧૦ સવૈયા ૧૧ શ્રી હીરવિજયસૂરિ ગહેલી
વિભાગ - ૯ વિ ૧ પરિશિષ્ટ - ૧ જ ૨ પરિશિષ્ટ - ૨
૩ પરિશિષ્ટ - ૩
૨૭૩
૨૭૪

Page #22

૦૦૦
@ C
ઇન્ટરવ્યુ ઓફ શ્રીહીરવિજયસૂરિ મહારાજ
પરિચય
જન્મનામ : હીરજી
પિતાનું નામ : કુંરાશાહ
નાથીબાઇ
માતાનું નામ : ભાઇનું નામ
:
ગિની નામ
દીક્ષા
દીક્ષાગુરુ
દીક્ષા નામ
:
સંઘજી, સૂરજી, શ્રીપાલ
રંભા, રાણી, વિમલા
આચાર્ય વિજયદાનસૂરિ મ.
:
હીરહર્ષ મુનિ : આચાર્યશ્રી. હીરવિજયસૂરિ
આચાર્ય નામ
પ્રસિદ્ધ વિશેષણ : જગદ્ગુરુ
પટ્ટધર
તારીખ અને તવારીખ
જન્મ
:
આચાર્ય વિજયસેનસૂરિ
વિ. સં. ૧૫૮૩, ઇ. સ. ૧૫૨૭, માગસર સુદ ૯, સોમવાર, પાલનપુર.
: વિ. સં. ૧૫૯૬, ઇ. સ. ૧૫૪૦, કારતક વદ -૨, સોમવાર, પાટણ.
પંડિત પદ : વિ. સં. ૧૬૦૭, ઇ. સ. ૧૫૫૧, નાડલાઇ. ઉપાધ્યાય પદઃ વિ. સં. ૧૬૦૮, ઇ.સ. ૧૫૫૨, મહા સુદ પ નાડલાઇ.
આચાર્ય પદ : વિ.સં. ૧૬૧૦, ઇ. સ. ૧૫૫૪, પોષ સુદ -૫,
શિરોહી.
ગચ્છાધિપતિ : વિ. સં. ૧૬૨૨. સ્વર્ગગમન :
ગુરૂવાર, ઊના.
વર્ષ જે રે હે હે હે

Page #23

e
ર રે હe ee ee ee ee ee ee હે હે હવે રે હો રે રે રે રે રે રે ૨ ૨ ૨ ૨ ૨ હે હે હે હે હે હે હે હ૩
જ વપડ્યા a અટ્ટમ : ૮૧ છઠ્ઠ : ૨૨૫
ઉપવાસ : ર૬OO આયંબિલ : ૨૦૦૦ જ નિવિ : ૨000 ક વીશ સ્થાનકની આરાધના : વીશ વખત [૪૦) આયંબિલ + કી
૪૦૦ ચોથભક્ત સાથે - સૂરિમંત્રનું ધ્યાન : ૩ મહિના વિવિધ તપસ્યા સાથે જ
જ્ઞાનની આરાધના : ૨૨ મહિના [આયંબિલ, નિવી સાથે] હા ગુરુભક્તિ તપ : ૧૩ મહિના. [ઉપવાસ, છઠ્ઠ, અટ્ટમ,
- આયંબિલ, નિવિ સાથે] શિષ્ય પરિવાર જ ૧ આચાર્ય વિજયસેનસૂરિ] જ ૭ ઉપાધ્યાય [શ્રીવિમલહર્ષ, શ્રીસોમવિજય, શ્રી શાંતિચન્દ્ર વ] જ ૧૬૦ પંડિત (પંન્યાસ) [શ્રીસિંહવિમલ, શ્રીદેવવિમલ, આ
શ્રીધર્મશીઋષિ, શ્રીહેમવિજય, શ્રીજસસાગર વગેરે..... નિ ૨000 સાધુ ભગવંતો જ 3000 સાધ્વીજી ન લાખો શ્રાવકો – શ્રાવિકાઓ જ ભક્ત રાજાઓ – શ્રાવકો
મોગલ સમ્રાટુ અકબર હિંદુસૂર્ય મહારાણા પ્રતાપ , રાજભક્ત ભામાશા થાનસિંઘ રામજી
ઇંદ્રજી પોરવાલ રામજી શ્રીમાળી સોમકરણ સંઘવી ઉદયકરણ સંઘવી તેજપાલ સોની રાજીઓ, વાજીઓ પારેખ મેઘજી પારીખ
શવરાજ દોશી જે પાસવીર સોની

Page #24

રે રે રે ?
શિ શાસન પ્રભાવના
૧૦૮ સાધુને દીક્ષા. પ00 જિનમંદિરની પ્રેરણા. ૫૦ પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવ. અનેક છ'રી પાળતા સંઘો.
કામ, ક્રોધી અને ભયંકર હિંસક અકબર રાજાને પ્રતિબોધ, અકબર જ દ્વારા છમહિના અમારિઝર્વતન.
લોંકામતના મેઘજી ઋષિને તપાગચ્છીય દીક્ષા. અનેકને ચતુર્થવ્રતનો સ્વીકાર કરાવ્યો. જીજયાવેરો બંધ કરાવ્યો. શત્રુંજયાદિ તીર્થયાત્રાનો કર માફ કરાવ્યો. લાખો કેદીઓ છોડાવ્યા. ડાબર સરોવરમાં થતી લાખો માછલાની માછીમારી બંધ કરાવી.
સમગ્ર હિંદમાં ગૌવધ બંધી. જ હીરસૂર ચાતુર્માસ સ્થળો .
પાટણ - ૮ ખંભાત - ૭ અમદાવાદ - ૬
શિરોહી - ૨ સાંચોર - ૨ અભિરામાબાદ - ૧ લિ ફત્તેપુર – ૧ કુણઘેર - ૧ મહેસાણા - 2 સોજિત્રા - ૧ બોરસદ - ૧ આમોદ -
ગંધાર - ૧ રાધનપુર - ૧ આગ્રા – જ કાવી - ૧ દિલ્હી - ૧ લાહોર -
મેડતા - ૧ મથુરા - ૧ ઈડર -
જાલોર - ૧ સ્તંભતીર્થ - ૧ મગશુદાબાદ - છે ઇલહાબાદ - ૧ માલપુરા - ૧ નાગોર -
સુરત - ૧ આબુ - ૧ ફલોધી - રાણકપુર – ૧ નાડલાઈ - ૧ પાલિતાણા - ઊના -૧ (વિ. સં. ૧૬૫૧)
• બીજા ચોમાસામાં ભાદરવા સુદ ૧૧ના સ્વર્ગવાસ • હર સૌભાગ્યમાં ડીસાનો પણ ઉલ્લોખ છે.
રે રે ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?
છે,

Page #25

હીંગુરુમૂર્તિ – ગુરુપાદુકા સ્થળો
અમદાવાદ
મહુવા
પાટણ
રાધનપુર
ઊના
પાલનપુર
દીલ્લી(આગ્રા) શાહબાગ (ઉના) શત્રુંજય
મેડતાસીટી વીજાપુર
ફાલના
મક્ષીજી
પ્રભાવક પાટ પરંપરા :
૧. સુધર્માસ્વામી. (નિગ્રંથગચ્છ) ૨. જંબૂસ્વામી
૩. શ્રી પ્રભવસ્વામી
બગવાડા
નડીયાદ
૪. શય્યભવસૂરિ મ.
પ. યશોભદ્રસૂરિ મ.
૬. સંભૂતિવિજય, ભદ્રબાહુ સ્વામી
૭. સ્થૂલભદ્રસ્વામી
૮. આર્ય સુહસ્તિસૂરિ મ., આર્ય મહાગિરિ મ. ૯. સ્થવિર સુસ્થિત, સ્થવિર સુપ્રતિબદ્ધ (કોટિગણ) .
૧૦. સ્થ૦ ઇન્દ્રદિન્નસૂરિ મ.
૧૧. સ્થ૦ દિન્નસૂરિ મ.
૧૨. સ્થ૦ સિંહિિગર મ.
૧૩. શ્રી વજસ્વામી મ.
૧૪. વજ્રસેનસૂરિ મ.
૧૫. શ્રીચન્દ્ર સૂ. મ.
૧૬. શ્રી સામન્તભદ્રસૂરિ મ. (વનવાસી ગચ્છ) ૧૭. શ્રી વૃદ્ધદેવસૂરિ મ.
શિરોહી
ખંભાત
વેરાવળ
ડભોઇ
આબુ-દેલવાડા
એ બે વર્ષે

Page #26

૧૮. શ્રી પ્રદ્યોતનસૂરિ મ. ૧૯. શ્રી માનદેવસૂરિ મ. ૨૦. શ્રી માનતુંગસૂરિ મ. ૨૧. શ્રી વરસૂરિમ. ૨૨. શ્રી જયદેવસૂરિ મ. ૨૩. શ્રી દેવાનંદસૂરિ મ. ૨૪. શ્રી વિમસૂરિ મ. ૨૫. શ્રી નરસિંહસૂરિ મ. ૨૬. શ્રી સમુદ્રસૂરિ મ.
૨૭. શ્રી માનદેવસૂરિ મ. જ ૨૮. શ્રી વિબુધપ્રભસૂરિ મ. ૨૯. શ્રી જયાનંદસૂરિ મ. ૩૦. શ્રી રવિપ્રભસૂરિ મ. ૩૧. શ્રી યશોદેવસૂરિ મ. ૩૨. શ્રી પ્રદ્યુમ્નસૂરિ મ. ૩૩. શ્રી માનદેવસૂરિ મ. .
૩૪. શ્રી વિમલચંદ્રસૂરિ મ. વ ૩૫. શ્રી ઉદ્યોતનસૂરિ મ.
૩૬. શ્રી સર્વદેવસૂરિ મ. જ ૩૭. શ્રી દેવસૂરિ મ. ૨ ૩૮. સર્વદેવસૂરિ મ. જ ૩૯. શ્રી યશોભદ્રસૂરિ મ. જ ૪૦. શ્રી મુનિચન્દ્રસૂરિ મ.
૪૧. શ્રી અજિતદેવસૂરિ મ.

Page #27

૪૨. શ્રી વિજયસિંહસૂરિ મ. જ ૪૩: શ્રી સોમપ્રભસૂરિ મ.
૪૪. શ્રી હીરલા જગચંદ્રસૂરિ મ. (તપગચ્છ)
૪૫. શ્રી દેવેન્દ્રસૂરિ મ. જ ૪૬, શ્રી ધર્મઘોષસૂરિ મ. જ ૪૭. શ્રી સોમપ્રભસૂરિ મ.
૪૮. શ્રી સોમતિલકસૂરિ મ. = ૪૯. શ્રી દેવસુંદરસૂરિ મ. . જ ૫૦. શ્રી સોમસુંદરસૂરિ મ.
૫૧. શ્રી મુનિસુંદરસૂરિ મ. (સહસાવધાની) S પર. શ્રી રતશેખરસૂરિ મ.
પ૩. શ્રી લક્ષ્મીસાગરસૂરિ મ. છે ૫૪. શ્રી સુમતિસાધુસૂરિ મ. ૨ ૫૫. શ્રી હેમવિલમસૂરિ મ. જ ૫૬, શ્રી આનંદવિમલસૂરિ મ. જ ૫૭. શ્રી વિજયદાનસૂરિ મ.
૫૮. જગદ્ગુરુશ્રી હીરવિજયસૂરિ મ.
રે રે રે
? ? ? ? ? ? ? ? ? રે,

Page #28

જમ જમ
જમ
વિભાગ
પ્રબંધ સંગ્રહ
રક
કે

Page #29

'શાસન સમ્રાટ અકલર પ્રતિબોધક જગદગુર”શ્રીમદ શ્રીહરસુરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબ
obatane 11)/M15 ગ્રાહs 06 ઉપાધ્યમ (| =
ગાયક
છ માસનૌspવીંસા બંધ કરાવનાર અહબર પતિબોધક ગદગુરે મીહીરવિજયસરીવરજી મસીનું » જન્મસ્થળ હાલમાંતે
બઢતીની ઉપામચછે.
શ્રી હીરવિજયસૂરિ જન્મ ઘર - પાલનપુર

Page #30

दाना दिविज ने सूरिपट्टभाक उत्तता रौकशी यः कुरा शाह गृहे ऽन घे ॥१॥ सूवियाँ मुनिहीं रो बरेम हा वने पुरे नाथिकुक्षी क्षमाशीला भूपति प्रतिबोधकः॥२॥ अयं मुनिहरें विजय.वै.२५८३ मृगशीर्ष शु. ९जान. १९९६ का निकै ब.२ दीक्षितः पट्टन पुरे पंडितः २६०७ नारदीय पुरे. सूरिः २६२० सिरोही नगरे स्वर्थी स. १६५२३ना पुरे। वनः पट्ट परि पाट्या विजयाद्याः सेनदेव सिंहा भिधाःसरयः विनयामास त्य. क्षमा कर्पर-जिन उत्तम-पद्म-रूप कस विनिम नो गणिनः। इयच प्रतिमावरण या मवास्तव्य शा सेघाणी पच्या उमया स्थापिता ।।
મોટા દેરાસર, હનુમાનશેરી, પાલનપુર
oe
E
E
O
८५
00
जगदुरु श्री विजय ि
0
०
3
0
७०
C
પાલનપુર
9.0
०
०
તપગચ્છ ઉપાશ્રય - પાલનપુર
ગ્રહી?
उत्व२४ मया
પાલનપુર
200

Page #31

શ્રી હીરચરિત્ર
॥ एर्द०॥ श्री देवगुरुभ्यो नमः॥ અથ શ્રી હીરવિજયસૂરીશ્વરજીનો પ્રબંધ લિખતે ૫૮મેં પાર્ટી શ્રી વિજયદાનસૂરિપકે શ્રી હીરવિજયસૂરિ હૂઆ. જિનકા સંવત ૧૫૮૩ વર્ષે મૃગશિર શુદિ ૯ દિને પાલણપુરે સાહા કંરા વૃધ ઉપકેશ જ્ઞાતિય નિવેસરા ગોત્રે ભાર્યા નાથી કુક્ષે જન્મ. તેહોની બહીન બાઈ વિમલા પાટણનગરે સાહા વિજયસિંઘને ઘરે પરિણાવ્યા. તેમને મિલવા કાજે કુંવરજીઈ ૧૩ વર્ષની ઉમરમેં શ્રી અણહલ્લપુરપાટણે ગયા. તિહાં શ્રી વિજયદાનસૂરિજીનો ધર્મોપદેશ સાંભલીને વૈરાગરત થઈને સંવત ૧૫૯૬ વર્ષે કાર્તિક વદિ ૨ દિને પાટણે દીક્ષા સંવત ૧૬૦૭ વર્ષે નાડોલાઈ નગરે શ્રી ઋષભદેવને પ્રાસાદે પંડિતપદ પામ્યા. સં. ૧૬૦૮ વર્ષે માહા સૂદ ૫ દિને શ્રીનારદપુરે શ્રી વરકાણા પાર્શ્વનાથ શમીપે શ્રી નેમિનાથ પ્રાસાદે વાચકપદ. સં. ૧૬૧૦ વર્ષે માઘકૃષ્ણ પ દિને સીરોહી નગરે સૂરિપદ પામ્યા.
જેહનો સૌભાગ્ય વૈરાગ્ય નિઃસ્પૃહતાદિ ગુણપ્રતે બોલવાને કાજે - બૃહસ્પતિ પણ ચતુર ન હોવે તો મહાનુભાવનો સૌભાગ્યાદિક ગુણપ્રતે બીજો નર કુણ વર્ણવી સકે ? તથા શ્રી સ્તંભતીર્થમેં માહારાજના પધારવાસૂ
શ્રદ્ધાવાન શ્રાવકોને ૧ ક્રોડ રૂપિયા પ્રભાવનાદિ ધર્મકૃત્યોમેં ખરચ્યા. તથા | ‘જિણોકા ચરણ વિન્યાસક પ્રતિપદને વિષે દો મહોર અ ૧ રુપયા મોચન ' કરતા હુવા ઓર શ્રદ્ધાવાન શ્રાવકોને મોત્યાંના સાથિયા કિયા. તથા વલી સીરોહી નગરે શ્રી કુંથુનાથજીની પ્રતિષ્ઠા કીધી. વલિ નારદપુરીમેં અનેક હજારો જિનબિંબની પ્રતિષ્ઠા કીધી. તથા જેહના વિહારાદિકમેં યુગપ્રધાનપણાકા અતિશય દેખવામે આવતા હતા.
તથા શ્રી અહમદાવાદ નગરે સં. ૧૬૩૯ લૂકા મતકા અધિપતિ પૂજ્ય ઋષિ મેઘજી પોતે લૂકાનો મત દુર્ગતિનો હેતુ જાંણી રજનીપર આચાર્યપદ છાંડીને મુનિ સંઘાતે પાતસાહ શ્રીઅકબૂરકી આજ્ઞાપૂર્વક બાદશાહી વાજંત્ર વાજતા હુવા મહા મહોચ્છવું ફેર દીક્ષા લીધી. શ્રી હીરવિજયસૂરિના [ પ્રબંધ સંગ્રહ થી ૨ Bી. હીર સ્વાધ્યાય

Page #32

ચરણકમલ સેવવાને તત્પર થયા તેહવે શ્રી હીરસૂરિજીને અને પાતસાહનેં મિલવાનો કારણ થયો તે સંબંધ લિખીઇ છેં.
શ્રી ગુજરાતમેં ૧૭ હજાર ગાંમ છેં તેહનું બેસણું પાટવી અહમદાવાદ ટીલાયત સેહર છેં. તેહનેં કેડે ગંધારા બંદર છે તેહ માંહિ રાંમજી ગુધારીઉ શ્રાવક માહા ધનવંત છે. તેણે ગંધારિયે શ્રી હીરસૂરિજીની ઘણી ખ્યાત સાંભલીને યુગપ્રધાન સમાંન માહા પ્રભાવીક શ્રી હીરસૂરિજીનેં વાંદુ તિવારેં વિગય વાવરું ઇમ વિચારીને વીનતી લિખી. સ્વાંમી ગંધારે ચોમાસૢ પધારો તે વીનતી પ્રમાણ કિરને વાટમેં આવતાં ત્રણ ચોમાસા થયા. ચોથેં ચોમાસે ગંધારનેં નજીક આંવ્યા તિવારે સેઠને ખબ૨ દેવા સારુ વધામણીઓ કાસીદ `આવ્યો. તેણે શ્રી હીરસૂરિજીના આવ્યાના સમાચાર કહ્યા. તે સાંભલિનેં વધામણીયાનો મુખ મોતીયે ભરીને વધામણીયા આગલે ૫૦૦ વખારની કુંચીઓ કાશીદ આગલે નાખીને રામજી ગધારીઓ બોલ્યો જે વધામણીમાં બગસીસ છે. એ ૫૦૦ કૂંચી માહિથી જે કૂંચી ઉપાડેં તે વખારનો માલ તાહરો છેં તાહરી નિજરમાં આવે તે ઉપાડ, તિવારે કાસીદે મોટી કુંચી ઉપાડી તિવારે સેઠ બોલ્યા જે હે ભલા આદમી એ સ્યું ઉપાડે છે ? બીજી ઉપાડ. એ કુંચિ મુકી હૈં. તિવારે કાસીદે વિચાર્યો જે સેઠ મોટિ કુંચીની ના કહે છે, જે કાંઇ માલ ઘણો દિસે છે, તે માટે અમને ના કહતા હસે. તે ધારેને કાસીદ બોલ્યો. જે ઉપાડી તે ખરી. તિવારે સેઠ તે ભ(વ)ખારનો માલ બગસીસ કર્યો. તિવારે તે ભ(વ)ખારની કૂંચી આપીનેં વાણોતરે તે વખાર ઉઘાડ આપ્યો. પણ કર્મ માંહિ હોય તે મલે. યતઃ
पदे पदे निधानानि योजने रसकुंपिका ।
भाग्यहीना न पश्यंति बहुरत्ना वसुंधरा ॥ १ ॥
પણ તે માંહિ જોવે તો ૫૦૦ વાહણનો સંજ દોરડા રસા સિંદરા નાંગર વરેડાં એહવી વસ્તુ ભરેલી છે. તે દેખી સેઠ ચિંતવીને કહે છે જે એ બિચારો લેઇને યૂં કરસ્યું ? એ સર્વેની કિમત કરાવિને એહોનેં દાંમ ગણી આપો. તિવારે ગુમાસ્તે એહોની કિમત કરાવિ તે સર્વ મલી ઇગ્યા૨ે લાખ નેં બાવન હજાર રૂપઇયાની કિમત થઇ તે રૂપૈયા ગણિ આપ્યા.
પછેં રામજી ગંધારીયે સર્વ સંઘનેં મેલવીનેં સર્વ નગર સિણગારવા માટે ચાકરાંને હુકમ કર્યો. જાઓ રે નગર ચોહટા પ્રમુખથી કચરો ટાલિ પાંણીરો છંટકાવ ET ૩ T
પ્રબંધ સંગ્રહ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #33

કરાવો. પછે પટકુલે મેડી મંદીર માલીયાં ગોખ ઝરોખે છાહો. ચોટા પ્રમુખ સિગાસે. ઘર ઘર તોરણ ત્રાટે સોભિત કરો. પછે સહિકડા બદ્ધ સાખેલા સિણગાર્યા, ચતુર સોહાગણ અસ્ત્રિઓ માહા રૂપવંત ૧૬ સિંણગાર સજીને ૧૦૮ સુંદરીઈ વર બેહડાં ઉપાડ્યાં. બીજી સામગ્રી નગરમાં જેતલા હાથી ઘોડા રથ સુખાસન પાલખી નાલખી પ્રમુખ સિણગારીને ત્યાર ર્યા. સર્વ પ્રકારના ઢોલ નગારા મૃદંગ માદલ ભેરી ઝલ્લરી પંચશબ્દા શંખ તાલ કંસાલ સરણાઈ વીણા,
સારંગી કંસલી ભૂગલ ડફ ચાંગ પડહ નરઘા અરબી ત્રાંસા સતાર રણતુર રણકંકણ . પ્રમુખ ૩૬ પ્રકારનાં વાજા વાજતેં દાન દેતે ઘણા ભાટ ચારણ બિરુદાવલી બોલતે ભવ્ય જીવના હૃદયકમલ ઉલ્લાસ થાયે ધવલ મંગલ ગીત ગ્યાન થાતું માહા મહોચ્છવ સહિત સામઈયૂ લઈ ગુરુને સન્મુખ આવીને પ અભિગમન સાચવી ૩ પ્રદક્ષણા દેઈ દ્વાદશાવર્ન વદને સેઠ રામજી ગંધારીઈ શ્રી હરિગુરુજીને વાંદ્યા. એતલે રામજી ગંધારીયાનો અભિગ્રહ સફલ થયો. - બડી ધોમ થકી જાચકજનને દાન દેતા ચઉટાના મધ્ય ભાગે થઈને શ્રી હરિગુરુને ઉપાશ્રયે પધરાવ્યા તિવારે ગુરુજીયે દેશના દેતા હુવા પછે રામજી ગંધારીઇ સોનઇયાની પ્રભાવના કરી તિવારે અન્ય દર્શનવાલા દેખીને ચમત્કાર પામ્યા. શ્રી જિનશાસનને ઘણુ જ પ્રસંસતા હવા જે જૈનધર્મ મોટો છે. - હિવે શ્રી હીરવિજયસૂરિને ચોમાસો તિહાં રાખ્યા. વિશેષ પ્રકારે ધર્મોઘમ શ્રાવક કરે છે. નવનવું પ્રકારે. તેવા સમેને વિષે અકબર પાતસાહ આગરા સહરને વિષે શ્રી થાનસિંઘ ટોડરમલ્લ એ બેઈ પાતસાહ અકબરને બાગે દીવાન છે. એહર્વે વસંતમાસે ક્રિડા કરીનેં ઘરે આવ્યા છે એહવે . ચંપાબાઈને અનુભવ ઉપનો જે છમ્માસી તપ કરુ તે હવે થાનસિંઘ ટોડરમલને પાસે રજા માંગીને ફઈ ચંપાબાઈઈ છમ્માસી તપ કીધો. ગુરુ પાસે છ મહિનાનો પચખાણ કરીને પોતાને ઘરે ગાજતે વાજતે આવે છે. . ચંપાબાઈ સુખપાલમાં બેઠા છે. સુખપાલ આગલે અલુઆણે પગે થાનસિંઘ ટોડરમલ્લને જાતા દેખીને ઝરૂખા થકી પાતસાહ બોલ્યા જે યારો એ ક્યા છે? દેખો હિંદુકા ધર્મ એ કેસા હૈ ? જે મહિરિકે આગે મરદ નંગે પાઉં ચલતે હૈ જાઉ બે થાનસિંઘર્ક બુલાય લાઉં. તિવારે હજારિ પાતસાહનો આસાદાર આવ્યો થાનસિંઘને કહ્યું કે તુમકું સતાવી પાતસાહ સલામત બોલાવતે છે. તે સૂણિ તતકાલ આવી Éનસ કરી ઉભો રહ્યો. તિવારે પાતસાહ [ પ્રબંધ સંગ્રહ AT 8 B હીર સ્વાધ્યાય |

Page #34

કહવા લાગા. અબે થાનસિંઘ મેરા દીવાંન હોકર તે નંગે પાંઉં મેહરીકે આગે ચલતા હૈં ? સો મેરે તાંઇ લજાવતા હૈં. એસા તેરા ધર્મ ક્યા હૈં..
જાનત હે તેરે તાંઇ તિવારે થાનસિંઘ બોલ્યો. જાહપના હજરત પાતસાહ સલામત ! એ મહીરી મેરે ફઇ હે અર્થાત્ ભૂવા હે. સો બડી હિમત કીની હે જે ૬ મહિનેકે રોજે ધરે હૈં. તવ પાતસાહ બોલ્યા જે ઇસમે ક્યા ? દિનમેં ન ખાવે તો રાતકું ખાવેગા. એસે તપ તો મેરે ફકીર બિ બહુત કરતે હૈ. તબ થાંનસિંઘ બોલ્યા જે હે પાતસાહ સલામત ! એસે રોજે તો હમેરે નહી હોવેગા, હમેરે રોઝે તો નકોરડે કહ્યુ દિને ન ખાણા કછુ રાતે બી ન ખાણા. બહોતસી પ્યાસ લગે તબ ખુબ તાતા પાણી કરકે ઠાર રખે સો દિનકું પાંની પીના ઓર કછુ નહી લેણા ન દેણા ઇસ .તરેસે ૬ મહિનેકે રોજે કીએ હૈં. તબી પાતસાહ બોલે અબે થાનસિંઘ એ ક્યા કહતા હૈ ? સૌ અનાજ ખાયા વિગર કેસે જીવતા રહતા હોગા ભલા ? તેરા કયા તો તવ માનું, જો ૬ મહિને લગેં હમેરા મેહલમેં રખે. અછી ખાસી તરેસેં હમ ખિજમત કરેગેં. પાંણી પીવર્ણકા આવે સો માફ હૈં ઔર કછુ ન ખાંણે પાવે. તબ હમેરે મેહલોકે અંદરમેં રખેશેં. તેરી ફફી સો હમેરી ફફી કર માંનેગે. જાકર ફઈકું અપણા મકાનમેં લાઓ.
એસી બાત સૂણકર થાંનસિંઘ ચંપાબાઈટું બહોત દિલ દિલાસા દેકર તેડકર આયા. પાતસાહકે મેલાંમેં તેડ લાયો. પાતસાહ પોતે કયું. હુરમાંને તથા ખોજાઓનેં કહ્યો સો તુમ બી ફકીર કર માંનયો. બહોત બરદાસ ખિજમત અછી તરેસૂ કિજીઓ અનેં અછી તચેં રખઓ. એક પાંણી તાતા આવે સો આંણે દીજીઓ પિણ ખાંણેકી જિનસ અનાજ મેવા મિઠાઇ માવો ખાણેકી કછુ બી ચીજ આવે સો ખંબર રખણી સો હમેરે તાંઇ કેહણા એસી સર્વ ખોજેકું ઓર હુરમાકું ફીકી ભલામણ દીની. પાતસાહ પોતેકી કચેડીમે ગએ. ઇમ કરતાં પહિલા મહિના ગયા, દુસરા તીસરો માસ ગયો. ચોથા પાંચમા બિ ગયા. નિત્ય ખબર લેતાં છઠા મહિના પુરા હોશે આયા.
‘ભાદ્રવા સૂદિ ૪ કી સંવચ્છરીકા દિન આયા. તદિ ચંપાબાઈ ઘર જાનેકું તીયાર હૂઈ. તિવારે રજા લેનેકું થાનસિંઘ પાતસાહકે પાસે આવીને રજા માંગી. હે પાતસાહ સિલામત ! હેમેરી ફફીકું એક રોજા ઓછા હૈં. ૬ મહિનાકે. રોજે પૂરે હુએ સો આપકા હુકમ હોવે તો ‘આજ કા દિનમેં દેવકે ગુરુકે પાઉ લશેં, પ્રબંધ સંગ્રહ I ૫ હીર સ્વાધ્યાય

Page #35

અર કિતાબ પુરાણ સૂર્ણ. સબ જાતિકું જાતકું સબ કટુંબકું ખિલાય કર પીછે ફફી માગી' એવું કહ્યું. તિવારે પાતસાહ પોતકી હુરમાને તથા ખોજાને તેડકર પૂછયો. ફફીને ૬ મહિના કા રાજા કીયે સો ક્યા ક્યા ખાણા ખાયા. સચ્ચ બોલો. તબ બીબી કહ્યો. “એક દેખા હે સો તાતા પાની પીયા સો તો માફ છે. ઇન સવાય હમને તો દૂસરા કછુ બી ન દેખા’ સો સૂનકે પાતસાહ અચંભો પામ્યો.
ચંપાબાઈકે પાસે આયકર પૂછવકુ લાગા હે ફફી! તુમને ૬ મહિને કે રોજે કીએ સો કિસકી કરામાતસે કિએ? તિવારે ચંપાબાઈ બોલ્યા સો મેરે ગુરુદેવકી કરામાતમે રોજે કીએ. તબી અકબર પાતસાહ બોલે. “સો તેરે દેવ તો પથરકે ફુતલે ઉનક દૂનિયા પારસનાથ કહä બોલતે હૈ સો જાણત હું પણ તેરે ગુરુ કોનસા સો બતલાઓ. સો કહાં હૈ ?” તિવારે ચંપાબાઈ બોલ્યાં “સો મેરે હીરગુરુકી કિરામતસે રોજે કર્યો. સો ગુજરાતને નજીક ખંભાયત સહર હે તિસકે નજીક ગંધાર સેહર હૈ તિસ સહરમેં રામજી ગંધારીયા બસતા હે. તિણે બહોત આગ્રહ કરકે ગુરુજીયું રખા હૈ સો ઉન ગુરુકી કિરામાતમેં હે પાતસાહ સિલામત મેરે હીરગુરુજીકી કૃપાસે મે એને રોજે પૂરે કીએ હૈ સો એસી વાત સૂનકે પાતસાહ ચંપાબાઈનેં નિવાસ કર રજા દીની.
પીછે પાતસીહ દિલમેં ક્યાસ કીનો વિચાર સો ગુરુ ગુજરાતમેં ગંધારમેંસે બેઠે બેઠે કિરામાત ચલાવતા હૈ ઉનકી કરામાતમેં ૬ મહિને કે રોજે કીએ સો હીરગુરુ કેસા હોગા. ઇસકે દિદાર કેસા અછા હોગા. એસા ધારકે ગુજરાતિકે સોબા ઉપર પરમાનો પાતસાહ લખ્યું જે ખંભાયત પાસે ગંધાર સેહરમેં બડે સેવડેકે સિરદાર હીરવિજયસૂરિ કેલાતા હૈ ઉસકું કુનસ સલામ કરકે કેહણા સો પાંતસાહ આપકું બહોત યાદ કરમેં કહ્યા તો રસ્તેમે ખરચ લગે સો લ્યો અને તયાર હોયકે ચલો એહિ અરજી કરકે ભેજ દીજીયો'. એડવો પરવાનો કાગદ , લિખ ભેજ્યો. ગુજરાતના સોબા ઉપરે. તે પરવાનો વાંચીને રાજનગરનેં સોળે સિતાવિ મોકલ્યો ખંભાયતના સૂબેદાર ઉપરે તે વાંચકર ગંધારે મોકલ્યો.
તેહવે શ્રી હરિગુરુકે આગે રાંમજી ગંધારીઓ આગમ સિદ્ધાંત સાંભળે છે. એહવા અવસરે પાતસાહના મેવડા આવ્યા. પરવાના આપ્યા. તે વાંચી સમાચાર જાણ્યા. પાતસાહ અકબર તેડવા મોકલ્યા છે. તે જોઈને રામજી ગંધારીઓ - ખંભાયત આવ્યો. તિહાંના મહાજનને તેડીને રાજનગર આવ્યો. તિહાં સર્વ
મહાજન મલીને સિરકારના કારકૂનને તથા મેવડાનું લાચ ભાડો દેઈને પતલાવીને [ પ્રબંધ સંગ્રહ B ૬ Bી હીર સ્વાધ્યાય

Page #36

રાજી વાજી કરીને સર્વ ભેલા મિલિ પાતસાહને અરજી લિખી. તે અરજી લેઈને મેવડા પાછા ફરને પાતસાહ પાસે આવી અરજીકો પરવાનો આપ્યો. તે પરવાનો દીવાંન વાંચી સંભલાવ્યો. તિવારે પછેં પાતસાહ મેવડાકું પૂછયા. ક્યા હકીગત હે સચ્ચ કહીઓ. તિવારે મેવડા કહે છેં. સૂનો પાતસાહ સિલામત હીરગુરુ ગંધારમેં હે સો ઉનિકું હમ વાહા ગએ સો દેખેં. આપકી તરફકા પરમાના બુલાનેકા સો સૂબાદારકું દીયા તબ સૂબેદારને કહ્યો; કુછ હીરગુરુકી દેહીમેં અબિ તો તકલિબ હે સરીરકું આરામ હોવેગા એટલે સિતાવિ ભેજ દીયેંગે. એહવા પત્ર સાહુકારોને તથા સોબાદારોને લિખ ભેજ્યા કે તે સૂણમેં પાતસાહ વાત માની સો હોયગા.
તેહવે પાતસાહ પાસેં ચ્યાર પાંખાલી દીવી છે. તે વડી કીરામતની છે. તેહની પ્રવૃતિ કહીયે છે. તે દિલ્લિ સહરમાં એક ઘાંચી વસે છે તે ચોમાંસા માહિ બહુ વરસાત વૂઠો તેહને યોગેં જુંની ભિત હતિ તે ગિર પડિ. તે ઘાંચી ચોમાસામાં પડ્યા ઘરનો પાઇઓ ખલબલતાં ખોદતાં માહિ થકી એક ૪ પાખાલિ દીવી ભલા ઘાટની નીકલિ. તે ઘાંચી લેઇનેં ઉગટી રુડી સમારિને ચોખી કરી. તેહને.૪ પરણાઇયાં દેખીને રીઝ્યો. સાંજ પડ્યા દીવીના કોડિયા માંહિ તેલ પૂરિનેં ચરાકે દીવા કીધા. તિવારે ત્યારે ઓલીયા ફકિર ફિરતા દીઠા. આગલે ઉભા રયા તે દેખીને ઘાંચી બીહનો. કેહવા લાગો જે તુમેં કુંણ છો ? તિવારે ચ્યારે ઓલીયા બોલ્યા જે એ દીવીકે આધીન હમ હૈં. તે જીહાં લગણ ચરાક જલેગી તહાં લશેં હમ ઇહાં રહેંગે. હાજરથકા એ ચ્યાર પરણાયાંમે હરફ લિખ્યા છેં. તિસ કારણે હમ દીવીકે સેવક હૈં. એ દીવી જાહા લગે પ્રગટે તહાં લશેં જે કાંમ ઘરધણી ફુરમાવેગા તે કામ કરેગેં.
તિવારે ઘાંચીના દિલમે પાતસાહના મેહલ જોવાની સોખ ઉપની જે પતવાણો તિવારેં ઓલીયે ઉપાડીને પાતસાહના મેહલમાં ફેરવીને જિહા પાતસાહને સૂવાની સજ્યા જડાવની જડીત છે તિહાં આવ્યો. તે પલંગ ઉપ૨ે બિછાયત બિછાઇબી છે. તે ઉપરે ફૂલ ભાંત ભાંતના બિછાવ્યાં છે. સવા વહેત પ્રમાંણે ફૂલ પગરો કીધો છે. વલી ઉપરે કસ્તુરી અંબર બરાસ ઝીણો ચૂરણ ભરભરાવ્યો છેં. તેહની કસબોઇ સૂગંધિ મહમહે છે. અને સજ્યા પાસે ચિહું દિસેં ધૂપ ગંધ અગરની સૂવાસ યાડો પસરી રયો છે. વલી દીવાની જોતિ પ્રગટ રહી છેં તે દેખી ઘાંચી હર્ષ પાંમ્યો. મનમે એહવો આવ્યો જે આ પાતસાહની સંજ્યા ઉપર સૂઇ તો જોઉં કેહવી મજા છે. તે ધારીને સજ્યા પ્રબંધ સંગ્રહ BL• B&
ઉપરે બેસીનેં લિગારેક
હીર સ્વાધ્યાય

Page #37

સૂઈ જોઈ ઇમ ધારીને સૂતો હવે જ નિંદ્રા આવી. ઘોર નિંદ્રામાં થયો. તે હવે ઘાંચીને ઘરે દીવી હતી તેમાં દીવેલ પુર્યો હતો તે બલી રયો એતલે ચરાકો બુઝાઈ ગઈ. દીવો રાજ બેઠો એટલે ઓલીયા અદ્રસ થયા. પોતાનું ઠિકાણે ગયા.
એતલે અકબર પાતસાહ સૂવર્ણકું સજ્યા પર આયા. દેખે તો મલ મલિન લંગડા કાલો ભૂતસો બિહામણો વલી ઉજડ ખેડાનો હડમાન મદોન્મત્ત ભેસા સરીખો દેખીનેં પાતસાહ અચંબો પામ્યો. ઇસ જગ્યામેં એ ક્યું કર આયા હોયગા ઇસકી નિગદાસ્તી રખણી ઈમ કહી પલ્લંગ ઉપડાવીને એક ઓરડામેં મુક્યો. વલી કમાડ બંધ કર સકલ આપી તાલાં દીધા. કુંચી પાતસાહેં હાથ રાખી. પ્રભાત થયો તિવારે પાતસાહે હાથે તાલ ખોલ્યો. દેખું તો તિમ સૂતો છે. ઉંઘ માંહિથી જગાડીને પકડ્યો. પૂછે છે તું કુંણ છે? કિસ તિરસેં અંદર જનોનામેં કુકર આયા સો કહે? સચ્ચા બોલણા ઝૂઠ બોલણા નહિ. તિવારે ઘાંચી કહે છે પાતસાહ સલામત! મેં સચ્ચી બાત કહું તો સુનો. હમેરે ઘરકી સફીલ મેહસે ગિર પડી. ઉસકા પાયા ખખલતાં જમી માંહિમેં ઔર ખાનેકી દીવી નીકલી હૈ સો ઉગટ કરમેં મેરે ઘરમેં આર દીવે કીએ. ઉસ વખત ચ્યાર ઓલીયા ખડા દેખે. મે તો મનમેં બહોત ડર્યા તબ ઓલિયે બોલે જે તે કિસ બાતમેં ડરતા હે એહ ચરાકાં જબ લગ જલેગી તબ લગ તેરે આગે ખડે હૈં. તેરે હુકમ માફક ચલેગે. જેસા હુકમ કરે સો હમ કરેગે. તે સૂણકે મુઝક સોક ઉપનિ જો મેરા કહ્યા કરો તો મેરે તાંઈ પાતસાહકે મેડલ સારિ ફિરાય કર દેખ લાઓ. તબ મેરે તાઈ ઓલીયા ઉપાડકર ઈહા લાયા. સારાઈ મેહલ દેખ કરિ મેં આપકે સૌોંકી જગહ દેખકે બહોત ખુસી હુઆ. લજાક માત્ર સૂણેકા દિલ હુઆ તબ મેરેકુ સૂતાખમેત નિદ્રા આ ગઈ. આપને જબ ઉઠાયા તબ ઉઠકર આપકે આગે ખડા હું. અબ સિરકારકી મુરજી હૂવે સો ડંડ દીજીયે.
તબ પાતસાહ ગુસા કર બોલા જો તુ કિરામાતમેં આયા તો તેને દિવી . પાઈ સો ઇહા લાઓ. તબ ઘાંચી સૂણકે દીવી લાણેકુ તઈઆર હુઆ તબ પાતસાહે
ચાકર સાથે ભેજ્યા. ઘરે જાયકર દીવી લેકર ચાકર ઓર ઘાંચી આયકર દીવી પાતસાહકે આગે હાજર કીની. તબ પાતસાહ દીવી દેખકર ખુસ હૂઆ, તબ ઘાંચીકું તાતા પાણીસે નવાયકર અછે કપડે પહરાએ. પાંચે પોસાગસે પસાય કર્યા. પીછે મેવા મિઠાઈ ખિલાયકે પાસે રાખ્યા. નિજરકેદસે રખા. કિહાંહિ જાણે પાવે નહી. તબ સાંઝ પડી તબ પાતસાહેં ઘાંચીકું અલાયદા બેસાડીને દીવીકે ઉપરે ચરાક જોવણી સરુ કીધી. તેહ જ વેલાઈ ૪ ઓલીયા પૂર્વની પરે આયકર ખડે રહે તબ [ પ્રબંધ સંગ્રહ B ૮ હીર સ્વાધ્યાય |

Page #38

પાતસાહ દેખકે ડર્યા. પીછે દીલમેં ખાસ કીના જે ઘાંચી સચ્ચા. એસા વિચારકે પાતસાહ બહોત ખુસી યા. વે ૪ ઓલીયે પાતસાહકે આધીન હુયે. પીછે ઘાંચીકું બહોત સન્માન કરકે સિરપાવ પેહરાયકર દીલ્લી સેહરકી સેઠાઈ ઘાંચીયું દીની. તે દિવસે સેકાઈ ઘાંચી કરતે હૈ. અબ તે ઓલીયેકું પાતસાહ પૂછતે હૈં. કહો ગુજરાતમેં ખંભાયત સેહરકે પાસ ગંધાર સહરમેં હીરગુરુ હે સો ઇસકી કેસી ખબર હૈં ઓર કસિ તરસેં વે હે સો હમકુ ઉસિકા એહવાલ કહો. તબ ઓલીયે બોલે. હીરગુરુક આરામ જમીયત હૈ. કચ્છ ભી દરદ નહી. સો તો બડા કિરામાતિ છે. અલ્લાકા પૂરા છે. તિનકું ઇહા આણેકી કુછ સોખ નાહિ. વલી ઓરે રામજી ગંધારીયે સબકું લાંચ ફેચ દેકે ખોટા કાગદ લિખ ભેજયા હૈ.
તબ સૂણકે પાતસાહ ગુસા કરકે પ્રભાત સમું પાતસાહ સતાવિ પરવાનામે એસા લિખ્યા જે પંચ ઝૂઠે ગૂઠે જવાબ લિખતે હો સો મુઝકુ સબ માલિમ હે તુમ સબે લોક લાંચ ખાતે હો સો મારે જાઓગે. સો સિતાબી હીરગુરુકું બહાં ભેજ દીજીઓ. જે ચાહિએ સો દીજીઓ. જો નહિ ભેજાગે તો તુમ ગુજરાતકી સોગાદારીઓં ખારજ હો જાવોગે. સિતાબી ભેજ દીજી. એસા પત્ર લિખને ગુજરાત ભેજે તબ ગુજરાતવાલે ગંધારવાલેકું તાકીદ કીની. તબ એવો સાંભલીને રામજી ગંધારિયાનો કોઈ પણ જોર ન ચાલ્યો. - તિવારે શ્રી હરિગુરુ તિહાંથી ખંભાયત બિંદરે આવી માહા મહોચ્છવપૂર્વક શ્રી હીરવિજયસૂરિયે પોતાને માટે સંવત ૧૬૨૮ વર્ષે શ્રી વિજયસેનસૂરિને આચાર્યપદે થાપીને ૫૦૦ ઠાણું સંઘાતે શ્રી હીરવિજયસૂરિ પાંગર્યા, તિહાંથી વિહાર કરતાં ગુજરાત મધ્યે રાજનગરે પધાર્યા. સંઘે સામઈઉં કરી ઉપાસરે લાવ્યા.
તિહાંથી મેસાણે સિધ્ધપુર પાલનપુરથી સરોતરે પધાર્યા. એતલે પજુસણ નજીક આવ્યા. તિવારે શ્રાવકે કહ્યું કે કાતિ-ચોમાસા લગે ઈહાં રહો. તિવારે હીરગુરુ કહે જે પાતસાહ બડો કાફર. છે તેનિ આજ્ઞામે તુમારે રેહવું તે વાસ્તે તુમને વખો પડે માટે અમે ચાલિસ્ય. તિવારે સંર્વે પલ્લીપતિ ભીલને કહ્યું કે શ્રીજી રહે તો તમારા રાખ્યા રહે. અમારા રાખ્યા તો ન રહે. તિવારે પલ્લીપતિ-નાયક શ્રપૂજ્યજીને પગે લાગીને કહતો હુવો જે તમે કહેનો ભય રાખો છો? તિવારે મુનિપતિ કહે જે દલીપતિએ તેડાવ્યા છે. ન જઇએ તો ઠીક નહી તે માટે જાવું પડે છે. તિવારે પલ્લીપતિ કહે છે એ કાફરનો કિસોઈ ભય રાખસ્યો નહિ. એ ઇહાં આવસે તો અમે સીખામણ દેઈ સમજાવટું પિણ તમને ચોમાસામાં જાવા નહિ [ પ્રબંધ સંગ્રહ થી ૯ Bશ હીર સ્વાધ્યાય |

Page #39

દીજીઈ. તિવારે સંવછરી પ્રતિક્રમણ લગે રહેવાની હા કીધી તિવારે સંઘ સકલ હર્ષ પામ્યો. પજાસણમાં છઠ્ઠ અઠમ દસમ દુવાલસ માસખમણ પાસખમણ પ્રમુખ ઘણા તપ થયા. જાચકને ઘણાં દાન સન્માન થયાં. મોટા મહંત પુરુષ આવે ઘણા ધર્મનો લાભ થયો. સાંહમીવછલ પૂજા પ્રભાવના પ્રમુખ કરણીઈ ધર્મનો મહિમા અત્યંત દીપ્તવંત કર્યો સંવછરીના પારણાં કરી બીજે દિવસે તિહાથી સાધુ ચાલ્યા.
મજલસ મજલસ ચાલતા ચાલતા તિહાં આગરાને પાસે ફતેપુરમે આવ્યા એટલે થાનસિંઘ ટોડરમલને ખબર મોકલી, હીરગુરુજી આવ્યા. તે સાંભળીને થાનસિંહ પાસાહને માલમ કરિ જે શ્રી હરિગુરુજી આએ હૈ. પાતસાહ અકબર બહોત રાજી હૂઆ તબપાતસાહ હુકમદિયાજે બડે મોહોચ્છવગેહાથી ઘોડાનોપ(બ)ત નગારી નીસાન સબ ફોજ સામાન ચાહિએ સો લેઈ જાઓ. અચ્છીતરે સો સામઇયો લેઇને બડી દોલત થકી મોટો સામઇયો કરીને થાનસિંઘ ટોડરમલ્લ સામઇયો લઈને શ્રી હરિગુરુજીને ઘણા આબરસૂવિધિ સહિત ૩ પ્રદક્ષણા દેઇને વાંદ્યા.
તિવારે હીરસૂરિજી ધર્મલાભ દઈને કહતા હુવા. અહો મહાનુભાવ! તુમ સરિખા ગૃહસ્થ દિલ્ટિપતિના દિવાન તે તુમારી દિવાનગિરિમાં તિનસે કૌસ થકી અમને ઇહાં તેડાવ્યા? ચોમાસામાં વિહાર થયો તે તમને સ્યાબાસ છે. તે માટે તુમારી કોરભારિમાં ધિગતુ. તિવારે થાનસિંઘે કહ્યું કે માહારાજ આમ કહ્યું તે ઠીક પિણ અમારો જોર એહના આગલ ચાલ્યો નહી. અમે ઘણી બુધ્ધિ કેળવી પણ પાતસાહને પ્યાર ઓલીયા મિલ્યા તે તેમને પૂછીને વાત કરે છે. તે આગલે અમારો જોર ચાલ્યો નહી. અનેં હજૂરના પધારવાથી સર્વ ભલો થાસે. જૈનધર્મનો મહિમા દીપચ્ચે આગે થાનાર સો તો થયો હવે કિસિ ફકર રાખસ્યો માં. ભેખની ટેક ગુરુદેવ રાખસ્યું. ઇમ કહીને બડી ધૂમધામસું સાહમઇયાં સહિત વાજતે ગાજતે દાન માન દેતે શુભ મુ આગરા નગરમેં પ્રવેશ કર્યો.
. સોહાગણ ધવલ મંગલ ગાવતે ઉપાસરા મધે આવ્યા. તખતે બીરાજમાન થયા. ગુહલી પ્રમુખ સોહાસણે મોતીઈ વધાવ્યા. સર્વે સભા સ સહૂને ઉચિત સ્થાનકે બેઠા. તિવારે ગુરુ ધર્મદેશના લાભાલાભને અવસરે ઉચરતા હુવા. અઘોર દેશના મંગલિક નિમિત્તે કરતા હુવા. सकलकुशलवल्ली पुष्करावर्तमेघो दुरिततिमिरभानुः कल्पवृक्षोपमानः भवजलनिधिपोतः सर्वसंपत्तिहेतुः सभवतु सततं वः श्रेयसे पार्श्वनाथः ॥ १॥ [ પ્રબંધ સંગ્રહ B ૧૦ Bીં . હીર સ્વાધ્યાય |

Page #40

जिनेन्द्रपूजा गुरूपर्युपास्तिः सत्वानुकंपा शुभपात्रदानं ।
गुणानुरागः श्रुतिरागमस्य नृजन्मवृक्षस्य फलान्यमूनि ॥ २॥ ..
ઇત્યાદિ દેશનામૃત પાન કરીને ભવ્ય જીવ હર્ષ પામતા હવા વૈરાગ્યરંગ થકા સહુ સહુને સ્થાનકે જાતા હુવા સર્વ સંઘ ગુરુભક્તિને વિષે લયલીન હોતા હવા. પછે થાનસિંઘ શ્રીજી સાહેબની આજ્ઞા પ્રમાણ કરીનેં પાતસાહ પાસે આવ્યો. સલામ કરી ઉભો રહ્યો. તિવારે પાતસાહ હીરગુરુકા સમાચાર પૂછને કહે છે. જે હીરગુરુ લ ઈહાં આવે તો બુલાઈ લાવો . તબ પાતસાહકા વચન પ્રમાણ કરી થાંનસિંઘ ઘરે આવ્યો. તિવારે બીજે દિન શ્રીપૂજ્યજીને અરજ કરે છે. જે સાહિબજી પાતસાહ બોલાવે છે જે હીરગુરુકું તેડ લાઓ . હમ કુનસ કર પાવન હોવું. એડવો વચન સાંભલી થાનસિંઘ પ્રમુખ સંઘ તથા ઘણા સાધુરે સંઘાતે સંવત ૧૬૨૯ વર્ષે જેષ્ઠ શુદિ ૧૩ કે દિન પાતસાહની કચેરીમાંહિ પધાર્યા.
તિવારે પાતસાહ અકબર તખત થકી ઉઠીને કેનસ કરીને સાતમો આવીને પાતસાહેં કહ્યો જે હરિગુરુ આઘે આઓ. તિવારે ગુરુ બોલ્યા જે હમ તો ઇહાં જ બેઠેગે, હમેરે આઘા આણેકા ધર્મ નહીં. તિવારે પાતસાહ કહેવા લાગો સો કિસ વાતે તુમ આગે નહી આતે હો તબ હીરગુરુ બોલ્યા જે બહોત દિનોકે ગલચા બિછાયા હોયગા ઇસકે નીચે કોઈ બી. કીડી મકોડ્યા આવી હોવે સો ગલેચા ઉપર પાલ દેવે તો જીવોકો બહોત ઇજા પાવે સો પરમેશ્વરકે આગે ખુલાસા કિસ તરસે હોર્વે ઇસ બાબત હમારા ગલેચા ઉપર આવણા નહી બોંગા. તિવારે પાતસાહ બોલ્યા જે ઈહા સોનેકીં આંગણાઇ હીરે ઓર મોતિયોકી છોડી દીધી હુઈ એસી આંગણામે ઇસ માફક સોનેકી ભીતી પણ હૈ સો ઇસ જગ્યામેં જીવ જંત કહાસે હોગા એસા કહક પાસાહે હુકમ કર્યા કે એ ગલેચા ઉઠવાયકર હીરગુરુકું જગ્યા દિખલાઓ.
તિવારે ચાકરલોક ગલેચા ઉઠાવકું તયારી હુયા તેહવે હીરવિજયસૂરિજી પોતાના પાર્થવર્તિ માલદેવમુનિ સાહો જોયો. તે વેલાયે માલદેવે વીરકું હકાર્યો તેહને યોગે કીડી મકોડી ઘીવેલી ગલેચા ઉઠાવતા હેઠલ કોડાનકોડી જીવને ઇડાલા સહિત થરના થર થઈ રયા છે તે સર્વ માણસ કચેરીકા લોક પાતસાહ દેખને અચંભો પામ્યા. અરે અલ્લા! હે ખુદા! ઇસ પછી જગ્યામે ઇતના જીવ કહાંસે પેદાસ હુવા. સો એ હીરગુરુ સચે. એસા દેખકે પાતસાહ [ પ્રબંધ સંગ્રહ B ૧૧ Bર્ણ હીર સ્વાધ્યાય |

Page #41

હીરગુરુકે નજીક આયકે ખડા રહિને કહતા હુવા. તે હીરગુરુ ! આપ સચ્ચે હો. જેસા મે કોનોસે સૂણતા થા તેસાઈ આપક દેખા. એસા કહીને પાય લગીને રયો પછે હીરસૂરિજી પોતાને ઉપાશ્રય આવ્યા.
તિહાં મલાણીઓ ફકીર મકનસાહા એહવે નામે તિહાં આવ્યો. તે બડો કિરામાતી છે તિસકો પાતસાહ જગતગુરુ કહિ બોલાવે હું તે પાતસાહકા ગુરુ છે તે પિણ હીરગુરુકો નાંમ સુણકર આયો સો પાતસાકું કહતા હુવા આપ હીરગુરુકું મેરે સામને ઈહાં બુલવાઓ હમ ઇસકી કરામાત દેખેંગે. તબ બીજે દિવસે પાતસાહેં તેડાવ્યા સો હીરગુરુ તિહાં આવ્યા. તબ ફકીર મકનસાહ કહતો હુઓ હરિગુરુકું તુમ હીરગુરુ કેલાતે હો સો હમકું તુમેરી વિદ્યા ઓર ચમત્કાર દિખલાઓ કે તુમેરા નામ છોડ દો. તિવારે હરિગુરુકા અંતેવાસી શિષ્ય જગમાલ નામે મુનિ બોલે. હે સાંઇ ! તુમ ક્યા કેતે હો? વિદ્યા તો બહાં ગુરુકા ઘર હે સો બહોત હૈ પિણ અઘાડી તુમારી વિદ્યા દિખલાઓ પિછેમેં હમે દિખલાવેગે. તિવારે મકનસાહા ફકીર પોતાની ટોપી આકાશે ઉડાવી તિવારે જગમાલ મુનિઈ ઓઘો મંત્રીને આકારો મેહલ્યો તે ટોપીને મારતાં મારતાં નીચી આંણી. એસા વૃતાંત દેખકે પાતસાહ પ્રમુખ સર્વ લોક વિસ્મય પામ્યા તિવારે પાસાહ બોલ્યો જે મકનસાહ તુમારી ટોપીકું તો ઇસને ખંખેરકર નાક દીની. તમારા માથા ઉપર લાતો એ બડા જબરદસ્ત મિલ્યા સો અબ ઇન હીરગુરુકું તુમ પગે લગો. તિવારે મકનસાહ ફકીર બોલ્યો. સૂણો પાસાહ સલામત અબિ તો પગે લાગણા કા હૈ. હાલાં અબી તો ક્યા હું પૂરી પૂરી કિરામાત ઓર ચમત્કાર દેખેગે તબ જાણેગું. એ બડા જબરદસ્ત હે તબ આપ કહોગે સો કરેગે.. - તિવાર પછે ફેર મકનસાહ ફકીર પોતેકી કિરામાતકી કંથા કાટકર ચોકને વિષે નાખેને બોલ્યો કે એસા કોઈ બી હે એ મેરી કંથા ઉઠાવેં. જીસિકે મે જાનુ પકા ઇલમી છે. દેખો પાતસાહ સલામત મે પિણ એસા ભરોસા એલમકા રકતા હું. ઇસ કંથાર્કે આપકી મુરજી આવે વેસા મદોન્મત્ત હસ્તિ છોડ દો તો પિણ એ કંથા ન ઉઠેગી. જો ઉઠાય લેવે તો મેરેકુ ફિટ કેહના. સો અબ દેખના ચહિમેં મે પિણ આપકા ગુરુ નામ ધરાયા સો કયા નહી સમઝણા. તબ પાતસાહે આપકા મલ્લ હરિનામે હાથી છોડાવ્યો તે કંથા બાંધીનેં તાણવા માંડી પણ હલાવી હાલે નહી, ઉપાડી ઉપડે નહીં. તબ પાતસાહ બોલ્યા જે એ [ પ્રબંધ સંગ્રહ થી ૧૨ થી હીર સ્વાધ્યાય

Page #42

કંથા તો મે હીરગુરુકું અબી કહુ તો ઉઠાય દેગા. ઇનકે આગે તો કુછ અધિક નહી. તિવારે ફકીર બોલ્યો જે કેસે ઉઠાવેગા. અમ ભી ઈનકી સિદ્ધાઇ દેખગા.
તબ માલદેવ બોલ્યા જે પાતસાહ હુકમ કરે તો હીરગુરુ તો બડે સામર્થવાન છે, ઇનકે આગે. તો બડે બડે યતિલોક કિરામાતિ હે. ઇસકે આગે તો મે તો કુછ ભી ગણતીમે નહી હું પણ યે તો મે બી કહો જિસ માફક ઉઠા સકતા હુ ઇસમે હરિગુરુ સુધી પંચાયતના ક્યા કાંમ હે ? એહવે બની સલીયે ફૂલ પાયા છે એવી ફૂલની છડી પાતસાહના હાથ માહે છે તે છડી આપીને પાતસાહે કહ્યો. જે ઇસ સેતી ઉઠાય ઘો. તિવારે વીરને બર્લે ગોદડી ઉછાલી સો જાતી જમુનામેં પડી. તબ ફકીરનો મુખ ઝાંખો પડ્યો. જિમ સૂર્યને આગે તારાનો તેજ ઝાંખો પડે તિમ પડ્યો. ઈહાં પોતાનો ચમતકાર ચાલ્યો નહી. પછે હીરગુરુ ઉપાસરે આવ્યા.
| તિવારે મલાણીયો ફકીર પાતસાહને કયો જે હીરગુરુકુ બોલાઓ ને મોટી ખાડા ખોદાવીને સાજની વેલાઈ એક બકરી લાવીને માહિ ઘાલી તે ઉપરે પાટીયા ઢાંકીને ઉપરે ગલચા જાજમ બિછાઈને પછે હીરગુરુકુ તીસરે દિન બોલાયા: હીરગુરુ તિહાં આવ્યા. તિવારે પાતસાહ ઉભો થઈને કહતો હુવો. તે હી ગુરુ! આગે આવો. પછે શ્રીજી કહતા હુવા હમ તો ઇહાં જ બેઠેર્ગે. તિવારે પાસાહ બોલ્યો જે કિસ કારણે ઇહાં નહી આતે હો તબ શ્રીજી સાહેબ બોલે. ઇહાં જીવ હે સો નહી આવતે છે. તિવારે માલદેવે કહ્યું કે ઇહાં નીચે જીવ હૈં. તબ પાતસાહ કહણે લગો હાં કિતનેક જીવ હે તબ માલદેવ બોલા જે ૩ જીવ છે. જબ મકનસાહ ફકીર બોલ્યો જે તુમ ખૂટે પડોગે. એકકે ૩ જીવ કહાસે હોગા. ફેરમાલદેવ બોલ્યા સો ૩ જીવમે ફરક નહી, સચી વાત છે. ને તુમ ખોટે પડોગે તબ પાતસાહ હુકમ કિયો સો ગલેચા ઉદ્દાઓ. તબ ગલેચા પાટિયા ઉપાડકર દેખે તો તીન જીવ દેખું. વા બકરી ગ્યાભણી હતી. સો બફારાસે અકલાયકર ગાભે છુટા પડ્યા. ઉસસે દો બચે ઓર બકરી દેખકે પાતસાહ અચંબો પામ્યા. ફકીર સબ જુઠે પડે.
તિવારે મકનસાહેં ઓલિયાને કહીને અરબદેશથી એક વડવૃક્ષ મંગાવીને જમુના નદીને કાંઠે ખડો કર્યો. તિવારે પાતસાહ કહતો હુવો. તે હીરગુરુ તુમ ભી કછુ મંગાવો. તિવારે માલદેવે ૧૮ હજાર કોસ ઉપરસે તારાતંબોલ નગરે તિહાંથી બાવન વીર મોકલીને વાડી મંગાવી જમુનાને કાંઠે ઉભી રાખી. તેમાં સર્વ ઋતુના ફલકુલ ગહર ગંભીર નવપલ્લવ માહા સોરંભ દેવતાને રમવા જોગ્ય મનોહર દેખીને પાતસાહ બહોત ખુસી હુવા. [ પ્રબંધ સંગ્રહ B ૧૩ Bળ હીર સ્વાધ્યાય )

Page #43

- તિવારે માલદેવ બોલ્યા. ફેર ચમતકાર દેખો. પાતસાહરા હુકમથી ૨૧ બાજોઠ મંગાવીને ઉપરાઉપરી ચઢાવ્યા. તેહોને ઉપરે હરિગુરુ ચઢી બેઠા પછે છેઠલથી ૨૦ વીસ બાજોઠ કઢાવી નાખ્યા. તિવારે ૧ બાજોટ અધર રહ્યો. તે વેલાયે ફકીરે ઘણી કરામાત ચલાવી પણ બાજોટ હેઠે ન ઉતર્યો. તિવારે પાતસાહ પગે લાગીને કહતા હુવા આપ પડે હો, ઈશ્વરસે પહુછે હુએ ઓ(હો), આપકી હોડ કોઈ બી કર સકે નહી. એસા કહકર શ્રીજીને હેઠા ઉતાર્યા. એવી રીતે ૨૧ તરેક ચમત્કાર દેખાડ્યા.
તેહિ જ વખતે પાતસાહ વસિભૂત થયો પણ ફકીર ભૂદાઈ કરવા માંડી. મકનસાહ ફકીરે નાલિયરની કાચલીકી હુડી કર ઉપર બેસને જમુના નદીમે તરવા લાગો તિવારે માલદેવે શ્રીજીને કહ્યું એ ફકીર કાફર . જિહાં લગે જીવે તિહાં લગે ભૂદરાઈ ન મુકે તે વાસ્તે એહને રિક્ષા જેવી ઘટે. - તિવારે હીરંગુરુજીઈ માલદેવના સહાયથી સાંકડો મણની સિલ્લા ઉપર બેસીને જમુનાનદીમાં તરતી મુકી. પાતસાહ પ્રમુખ સર્વલોક કૌતિક દેખે છે. તેહવું જગમાલે વીરને હકાર્યો જે એ ફકીરની હુંડી ઉંધી માર. તેહવે હીરગુરુ બેઠા છે તે સિલ્લા વેગે ચલાવી. આવતાં આવતાં લાગમાં લાવીને સિલ્લા ભૂટકાવી. એતલે કંચલી ઉંધી પડી. તિવારે મકનસાહ ફકીર જમુનામેં બૂડવા લાગો તિવારે શ્રી હરિગુરુજીને અનુકંપા ઉપની તિવારે ફકીરનેં બુડતાને હાથ પકડીને કાઢ્યો. તિવારે ફકીર મકનસાહે તેહિ જ વેલાયે હાથ જોડીને પગે લાગીને કહુતો હુવો. હે હીરગુરુ ! આપરા ઘર બડા હે. મેરા અપરાધ માફ કરના. આપ તો જીતે ને મે હાર્યો. જેસા નામ આપરા મે સૂનતા થા તેસાઈ મે નિજસે દેખા. - એહવા ચમતકાર દેખને પાતસાહ બહેત આશ્ચર્ય પામ્યો. એસા ચમતકારી પુરુષ દેખીને ઉઠીને પગે લાગો હાથ જોડીને કહતા હુવા ગુરુજી તુમ બડે હો. તુમેરા ધર્મ બી બડા હે ઇમ હાથ જોડીને કહે છે. આજ દિનસે તુમ હમેરે ગુરુપીર હો, હમ તુમેરે નોકર હું તિસ વાતે જે કછુ હાથી ઘોડે દેશ ભંડાર માંગો સો એ ભેટ કરુ. આપરી કુસીએ આવે સો માંગ લિજિયે તિવારે કૃપાવંત હરિગુરુ કહતા હુવા. હે પાતસાહ ! મેરે તો પ્રભુસે નેહ હૈ ઇસ વાસ્તુ મે તો એ કહેતા હુમેરા મારગમે એસા ક્યા હે સો તુમ સૂણો. - “જીવ માત્ર ઉપરે મેહર રખણી. કોઈ બી જીવકું દુખ દેણા નહી. સબ જીવોકો આપકા જીવ સમાન કર જાંણણા. અપણા જીવકું રેખ માત્ર લગે તો { પ્રબંધ સંગ્રહ B ૧૪ Bર્થ હીર સ્વાધ્યાય |

Page #44

બહોત દરદ હોતે હે તો દૂસરે જીવોંકે હથિયારસેં હસતે હોતે જીવોકું દુખ નહી લગતા હોગા ? ફેર તુમેરા ગુરુ-પીર એસા કહતા હે જીવકું મારકર ભસ્ત પોચાડતે હે સો દૂસરે જીવોકું પોચાડે તો આપકા મા બાપ ભાઈ બેન જોરુ લડકા લડકીકું મારકે ભિસ્ત કર્યું નહી પોચાડતે હો. સો પાપ કરવેર્સે ભિસ્ત જાતે હોઈ તો દોજગ(ખ)મેં કુણ જાવેગા ? તબ હે પાતસાહ ! હમકું તેમ જવાબ ઘો કે પાપ કરણા છોડ દો. - એસા હીરગુરુકા વચન સૂનકે પાતસાહ બોલ્યા જે હે ખુદા ! હે પરવર્દિગાર ! મેરા ક્યા હાલ હોગા ? તો બહોત માઠા કામ કર્યા હૈ. સો સાહિબકી દરગામેં ક્યા કબાબ દેઉંગા. મે તો ભિસ્તકું દુર કીની ને દોજગકું નજીક કીના. તિસ વાતે હે શ્રી હરિગુરુ ! મુઝકુ તરવેકા આપ ઉપાય બતાઓ.
તિવારે હરિગુરુજીએ ૩ તીન ઉપાય બતાયા સો કહે – ૧ એક તો ખેર, ૨ જી મહર, ૩જી બંદગી. પ્રથમ તો ખેર સો ઐરાત કરણા, હીન-દીનકું બણે આવે સો કુછ દેણા. દુસરા સર્વ જીવ ઉપર મેહર રખણી સો કોઈ જીવકું મારણા નહી. ૨. તીસરી બંદગી સો સાહિબ સચ્ચકી બંદગી કરણી, હાથ જોડકે સિરા નિમાયકે તીન વખત બંદગી કરણી. એ તીન ઉપાય હે ફેર મે કહ્યું સો કરો.
તબ પાતસાહ કહતા હુવા. હે હરિગુરુ ! આપની આજ્ઞામેં ખડા હું. આપકી મરજીએ આવે તો તારો કે બુડાઓ. મેં તુમારે આધીન હૂં. આપ મેરા દલ્લીકા રાજિ લો પિણ અનુગ્રહ કરકે મુઝકુ તારો મે તો આજ લગણ ભૂલો ભમ્યો છું ઔર બુરે બુરે પુરુસકી સંગત કરકે મે બહોત બુરા બુરા કામ કીયા, પરજીવકું બી બહોત દુઃખ દીયા અખજ બી ખાયા. મે ઇસ પાપ મેં કબ છુટુંગા ? અબ ઇસકા પાપ છુટે સો ઉપાય દિખલાઓ. તિવારે પાતસાહકા સચ્ચા દિલ જાણકે ગુરુ હીરજીઈ ભિસ્તકા ૪ પગથિયા બતાયા સો કહે
એક તો બંધિખાનામે કોઈ જીવને નહિ ઘાલવો. ૧. દૂસરા નંદી દ્રહ સરોવર તલાવ પ્રમુખ કિહાંઈ જાલ નાખવા ન પાવે. ૨. તીસરા ગાય પ્રમુખ ચોપદ જીવમાત્ર મારવા નહીં પાર્વે તથા પાતસાહ સવાસર ચડકલાની જીભ કઢાણ હલવા પકાયકર ખાવતા સો માફ કરાયા ઇસમેં કોઈ બી પંખેરુ જીવમાત્ર મરણ પાવે નહી એવી ૩ વસ્તુની અગડ કરાવી. ફેર સેગુંજય તીરથ માથાદીઠ એકેકી સોનામોહર પાતસાહ લેતો તિવારે જાત્રીલોકાને જાત્રા કરવા દેતો તેહનો કર [ પ્રબંધ સંગ્રહ BT ૧૫ Bી હીર સ્વાધ્યાય |

Page #45

છોડાવ્યો. વલી હિંદૂલોકાનો જીજીયાનો કર મુકાવ્યો. તેહનો દ્રવ્ય ૧૨ માસનો પાતસાહને ખજાને કેતલો દ્રવ્ય આવતો તેહની સંખ્યા કહે છે.
યત: તેરે કોડી લાખ ફૂની નેઉ ચાલીસ સહસ્સ રુપીએ તેઉ ખેતલા માલ વરસકા આવે તિસકા સાહજી કયા ફુરમાવે માલ આવે જો દૂણા કબહી ગુરુહીરકું બગસ્યા સબહી ॥ ૧॥
-
તેરે ક્રોડ ૯૦ લાખ ૪૦ હજાર એતલો દ્રવ્ય આવતો તે શ્રી હીરગુરુનેં બગસીસ કર્યો. આજ પીછે મેરે સેત્રુંજયાદિકનો કર તથા જીજીયાનો કર લેણો નહી. ઇત્યાદિ પૂર્વોક્ત ૪ વાતાંનો બંદોબસ્ત પોતાના તાલૂખાના રાજ્યમે સઘલેઇ કરાવ્યો તેહની આદ. ગુજરાત ૧, માલવો ૨, બિહાર ૩, અયોધ્યા ૪, પ્રયાગ ૫, ફત્તેપુર ૬, દિલ્લી ૭, લાહોર ૮, મુલતાંન ૯, કાબિલ ૧૦, અજમેર ૧૧, બંગાલા પ્રમુખ ૧૨ સૂબાનો અધિપતિ પાતસાહ અકબરનેં પ્રતિબોધ દેઇને ધર્મની મર્યાદા પ્રવર્તાવી.
ઇક દિન શ્રી હીરગુરુજીને પૉતસાહ અકબર પરમેશ્વરકા સ્વરૂપ ગુરુકા સ્વરૂપ અરુ ધર્મકા સ્વરૂપ પૂછા ઔર પરમેશ્વર કૈસે પ્રાપ્ત હોર્વે ઇત્યાદિ ધર્મવિચાર પૂછા તબ શ્રી ગુરુને મધુર વાણીસે કહા કે જિસમે અઠારહ દૂષણ ન હોવે સો પરમેશ્વર હે તથા પંચ મહાવ્રતાદિ ધારક ગુરુ હે ઓર આત્માકા શુદ્ધ સ્વભાવ જો જ્ઞાન-દર્શન-ચારીત્રરૂપ હે સો ધર્મ છે. ઇસકા વિસ્તાર ગ્રંથ વધસ્નેકા સબૂબસે ઇહાં હમને નહિ લિખા હે. વિશેષ સંબોધિસત્તરી ગ્રંથસે જાણના.
તબ અકબ્બરશાહનેં એસા ધર્મોપદેશ સૂનકે આગરાસે અજમેર તક પ્રતિકોશ કૂવામનાર સહિત બનાએ ઓર જીવહિંસા છોડકે દયાવાંન હો ગયા. પછે પાતસાહ શ્રી હીરવિજયસૂરિ મહારાજને જગતગુરુનો બિરુદ દીનો. પાતસાદેં ધર્મગુરુ કરિ થાપ્યા. બીજા કોઇને માને નહી એકહી ગુરુ સચ્ચે ઓર જૈનધર્મ બિ સચ્ચે ઇન. સવાય દૂસરા ધર્મ સર્વ આપઆપકે સવાર્થકા ઓર પેટારથી હૈં. ઉસમેં આપકા મતલૂબ કે સિવાય કોઇ બી વાત નહી કહી. દેખો એ હીરગુરુ કેસા ઉપગારી પુરુષ. ઇસિને અન્ય જીવોકી અનુકંપાકે ખાતર આપને કેસા કેસા નિરાપક્ષીપણાકા કેસા ઉપદેસ દિયા. ઇસિસે આપકા મુતલબકા કુછ ભી લાવલપેટ નહી. દેખો ઇન ગુરુકી બલિહારી ઇસિ પ્રસંસા પાતસાહે કરી.
પ્રબંધ સંગ્રહ
૧૬ |
હીર સ્વાધ્યાય

Page #46

* ઇસિ તરે પાતસાહકુ બહોત બહોત કરકે ધર્મના પ્રતિબોધ દીયા. મદિરા માંસ પ્રમુખની અગડ કરાવી. તબ પાતસાહ અતીવ તુષ્ટમાન હો કે કહને લગા કે હે પ્રભુ આપ પુત્ર કલત્ર ધન સ્વજન દેહાદિમેં ભી મમત્વ રહિત હો ઇસ વાસ્તે આપકો સોના ચાંદી દેના તો ઠીક નહી પરંતુ મેરે મકાનમે જૈનમતકે પુરાને પુસ્તક બહુત હે સો આપ લીજીયે. ઓર મેરે ઉપર અનુગ્રહ કીજીયે. જબ બાદસાહકા બહુત આગ્રહ દેખા તબ શ્રીગુરુજીને સર્વ પુસ્તક લેકે શ્રી આગરાનગર, જ્ઞાનભંડારમેં સ્થાપન કર દીએ તબ ૧ પ્રહર તક ગુરુજી ધર્મગોષ્ટિ કરકે બાદશાહની આજ્ઞા લેકે બડે આડંબરસે ઉપાશ્રયમે આયે. ઉસ વખતમેં લોકોને જૈનમતકી ઉન્નતિ સ્ફીતી હુઇ.
તિસ વષમે આગરે નગરમે ચોમાસા કરકે સોરીપુરનગરમે શ્રીનેમિપ્રભુકી યાત્રા વાસ્તે ગયે. તાહાં શ્રી ઋષભદેવ ઓર નેમિનાથજીકી બડી રે બહુત પુરાની દોનુ પ્રતિમા ઓર ઉસકે તત્કાલકે બનાએ શ્રીનેમિનાથકે ચર્ફીકી પ્રતિષ્ઠા કરી. ફિર આગરેમે શાહ જ્ઞાનસિહ કલ્યાણમલ્લકા કરાયા-બનવાયા. શ્રીચિંતામણિ પાર્શ્વનાથાદિ અનેક બિંબોની પ્રતિષ્ઠા કરી. સો આજતક આગમે શ્રી ચિંતામણિ પાર્શ્વનાથ પ્રસિદ્ધ છે પીછે શ્રીગુરુજી ફેર ફતેપુરનગરમેં ગએ ઓર અકબ્બર બાદસાહસે મિલે.
તા ૧ પ્રહર ધર્મગોષ્ઠિ ધમોપદેશ કરા. તબ પાતસાહ કહને લગા કે મેને આપકો દર્શનકો ઉત્કંઠિત હોકર દૂરદેશસે બુલાએ હે ઓર આપ હમસેં કુછ ભી નહી લેતે હો ઇસ વાસ્તે આપકો જો રુચે સો મેરેસે માંગના ચાહિયે. રિસે મેરા મનકા મનોરથ સફલ હોવું. તવ સમ્યગુ વિચાર કરકે ગુરુજીને કહો કે તેરે સારેહિ હિંદુસ્થાનકે સર્વ રાજયમે પર્યુષણોકે ૮ દિનોમે કોઇ બિ જનાવર ને મારા જાય. મે યહ માગા ચાહતા હું. તબ બાદશાહને ગુરુકો નિર્લોભી શાંત દાંત માને કરકે કહા કે ૮ આઠ દિન તુમારી તરફસે ઓર ૪ દિન મેરી તરફસે સર્વ મિલકર ૧૨ દિન તક અર્થાત્ ભાદ્રવા વદિ દસમીસે લેકર ભાદ્રવા શુદિ છઠ તક કોઈ જાનવર ન મારા જાયગા. પીછે બાદશાહને સોનેકે હઊંસે લિખવાકર છે ફરમાંના શ્રીગુરુજીકો દીએ.
૬ ફૂરમાનકી વ્યક્તિ યે હે. પ્રથમ શ્રીગૂર્જરદેશના ૧, દૂસરા માલવદેશકા ૨, તીસરા અજમેરદેશના ૩, ચોથા દિલ્લી ફતેપુરકે દેશકા ૪, પાંચમા લાહોરકા [ પ્રબંધ સંગ્રહ Eલ ૧૭ Bી હીર સ્વાધ્યાય |

Page #47

૫, મુલતાન મંડલકા ઓર છઠ્ઠા શ્રીગુરુકે પાસ રખનકા. પૂર્વોક્ત પાંચો દેશકા સાધારણ ફૂરમાન પાંચ તો કિસ કિસ દેશોમે ભેજકે અમારિ પટહ બજવા દીયા. તબ તો બાદશાહકી આજ્ઞાનેં જો નહી ભી જાનતે થે એસેં સર્વ આર્ય અનાર્ય કુલમંડપમે દયારૂપિણી વેલડી વિસ્તારવાંન હો ગઇ ઓર બંદિવાન જન ભી બાદશાહને ગુરુ પાસસે ઉઠકર તત્કાલ છોડ દીએ ઓર એક કોશકા ઝીલ અર્થાત તલાવમું આપ જાકર બાદશાહને અપને હાથસે નાના જાતિકે નાના દેશવાલાને જો જો જાનવર બાદશાહકો ભેટ કરેહૂએ થે વે સર્વ છોડ દીએ.
બાદશાહસે ગુરુજી અનેકવાર મિલે ઓર અનેક જિનમંદિર અરુ ઉપાશ્રયોંકે ઉપદ્રવ દૂર કરે તબ પાતસાહ જૈનધર્મ પામીને સદણા સહિત અંગીકાર કર્યો. નવતત્ત્વ જીવાડજીવાદિકની ઓલખાણ પામ્યો. દેવ-ગુરુ-ધર્મની ઓળખાણ કરીને નિત્ય જગતગુરુ સાથે ધર્મગોષ્ઠી કતાં બારવ્રતધારી શુદ્ધ શ્રાવક થયો. ઉત્તમપુરુષની સંગતે ઉત્તમપણો પામ્યો. પ્રભાત થયે નિત્ય લખાણ ધર્મકથા સાંભલે. દેવગુરુ વાંદ્યા વિના અન્નપાણી ભે નહી. હાથ જોડને અરજ કરે. હે હીરગુરુ ! તેમેરા ઓર હમેરા પ્રયાસ લેખે આયા અર મેરા બડા ભાગ્યે જો આપણા દીદાર પાયા. આપ જેસે ગુરુ મિલેં અબ મેરા પાપ ગયા. મે પવિત્ર હુયા. એસી અરજ કરકરને હીરગુરુકુ બહૂત આગ્રહ કરકે પ ચોમાસા કરાયા તિનકી યાદ.
પ્રથમ ચાતુર્માસ આગેરેમે કરા ૧, દૂસરા ફતેપુરમેં કરા ૨, તીસરા ભી રામનામા નગરમેં કરી ૩, ચોથા ફેર આગરે મેં કરા ૪, પાંચમા દિલ્લી સહરમે કયા. ઇમ કરતાં પાતસાહને બહુ રીતે સમઝાવીને તબ શ્રી હીરવિજયસૂરિ મહારાજ અપર દેશકો જાને લગે તબ બાદશાહસે એસા ફૂરમાન લિખવા લે ગએ તિસકી નકલ ઇસ પરતમે લિખતા હૂં. ક્યું કે ફુન(૨)માંન તો શ્રીપૂજજી મહારાજ
કે પાસે રહ્યા. હરેક વખતમેં હરેક ઠિકાણે નહી મિલ સકતા હૈ ઇસ વાસ્તે મેં " ભવ્યજીવોંકે વાકબી વાસ્તે ઇહાં લિખતા હૂં. આગલી પરતમે પરવાનાકી નકલા નહી થી દસ અવસરમે જરૂર ચાર્વે.
પ્રથમ પરવાનાની નકલ છે :
ફરમાન મોહમદ જલાલ ઉલ દીન અકબર પાદસાહ ગાજી બુલંદ પાતસાહતમેં થંભ પવિત્ર રાજકે વિશ્વાસુ પાક ઓર પવિત્ર લચ્છનકે ક્રોધયુક્ત રાજકે થંભ પ્રકાસવાન દોલતકે અમીન દેહીકે વડાઈકે ઓર આલિક વડાઈકે [, પ્રબંધ સંગ્રહ થી ૧૮ Bી હીર સ્વાધ્યાય |

Page #48

ધની વડી સાંનકે અમીરૌને વડે મવાજર ઓલ્લદીન આજમખાંન પાદસાઇ કૃપાસે ભરેલે હોકર માલૂમ કરો કે હમારી તમામ હીમત ઓર સંપૂર્ણ ઇછા ઇસ વાત પર હે કે દુનીયાકે તરેતરેકે લોક અપની અપની સભાવિક ભક્તિમે અભ્યાસ ૨મ્બે ઓર આપસમે એકદૂસરેકી મદત કરે. ઇસ વાસ્તું પાદસાહી હુકમ . ઉત્તરાકે શેત્રુંજા ઓર ગિરનારકે પાહાડમે ડેરે તપેસ્વરીયાંકે સિરદાર હીરવિજયસૂરિ હે ઓર હીરવિજયસૂરિકે દીનધર્મકે લોક યતિ વિગેરે વાહાં તપ કરણેકું યાત્રા કરશેકું આતે હૈ ઇસ વાસતે તુમ હમારે પાલે હુએકું એ લાયક છેં જબ તુમ્હકું ઇસ હુકમકી ખબર હોવે તબ ઉનકી મુદત કરણા. ઓર કોઇ લોક ઇનકું તસદી ઓર અટકાવ કરને ન પાવે ઓર જબ જૈનધર્મીલોકોમેં આપ હીરવિજયસૂરિ ઓર ઇનકે બહોત લોક ઇબાદતમે વિશ્વાસ કરને લાયક સામર્થ્ય રખતે હે ઓર હમારા પાદસાહીકે પ્રસદ કીએલે. હે ઇસ વાસ્તે વાત પર નિજ૨ ૨ખકર ઇસ લોકકો મદતમેં કસૂર નહી કરણા. ઓર એ લોક ખુસી રેવે ઓર એ લોક પાદસાહીકે નજરમે પ્રસન હુએ હૈ ઇસ વાતમું મંજૂર રખકર હમેસે એ લોકકી મદતમે રહના ઔર મદત કરનેમેં કસૂર નહી કરના. એલ્લાહી સને સાડત્રીસ ૨મજાનકી તારીખ સાતમી. વાંકેનવીસ ઓર મુનસી અબુલફજલકે રીસાલેમે દાખલ હે ગોલ ૦ મોહોર છેં. એ દૂસરા પરવાનાકી નકલ હે
જલાલુદીન બાદશાહ અકબર બાદશાહ ગાજીકા ફુરમાન.
અકબ્બર મોહ૨કી વંશાવલી - જલાલુદીન અકબ્બર બાદશાહ. હુમાયુન બાદશાહકા બેટા.
બાબરશાહકા બીન બેટા. ઉમરસેખ મીરજાંકા બેટા.. સૂલતાન અબુસઇદકા બેટા, મીરશાહકા બેટા,
અમીર તૈમુરસાહિ કિરાનકા બેટા.
સૂબે માલવા તથા અફરાબાદ લાહોર મુલતાન અહમદાબાદ અજમેર મીરત ગુજરાત બંગાલા તથા ઓર જો હાલ મેરે તાબેકે મુલક હૈં તથા આંયદા મુતસદી સુબાક૨ોરી તથા જાગીરદાર ઇન સબોકોં માલૂમ રહેં કિ જો હમારા પૂરા ઇરાદા યહ હૈ કિ સર્વ રઇયતકા મન રાજી રખના ક્યોં. કે રઇયતકા જો મન હે સો પરમેશ્વરકી એક બડી અનામત હે ઓર વિશેષ કરકે વૃધ અવસ્થામે મેરા યહી ઇરાદા હૈં કિ મેરા ભલા વાંછનેવાલી રઇઅત સુખી રહે. તિસ વાસ્તે હરેક ધર્મકે ES ૧૯ PT
પ્રબંધ સંગ્રહ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #49

લોકોમેંસે જો અછે વિચારવાલેં પરમેશ્વરકી ભક્તિ કરનેમે અપની ઉંમર પૂરી કરતે હૈં તિનકો દૂરદૂર દેશોંસે મેને અપને પાસ બુલવાયે ઓર તિનકી પરીક્ષા કરમેં અપની સોબતમેં રખતા હૂં ઓર તિનકી બાતે સૂનકે મે બહુત ખુશ હોતા હૂં.
તિસ વાસ્તે હમારે સૂનનેમે આયા હે કે શ્રી હીરવિજયસૂરિ જનશ્વેતાંબરમતકા આચાર્ય ગુજરાતકે બંદરોમે પરમેશ્વરકી ભક્તિ કરતા હે. મેને તિનકો અપને પાસ બુલવાયા ઓર તિનકી મુલાકાત કરકેં હમ બહુત ખુશ હુએ. કિતનેક દિન પીછે જબ તિનોને અપને બતન જાનૈકી રજા માંગી તબ અરજ કરી કે જો ગરીબપરવરકી મુરજીનેં એસા હૂકમ હોના ચાહિયે કે સિદ્ધાચલજી ગિરનારજી તારંગાજી કેશરીયાનાથજી તથા આબુજીકા પહાડ જો ગુજરાતમે હે તથા રાજગૃહી કે પાંચ પાંહાડ તથા સમેતશિખર ઓર ફેર પાર્શ્વનાથ પાહાડ જે બંગાલેકે મૂલકમે હૈં તથા પહાડ હેઠલી સર્વ મંદિરોકી કોઠીયો તથા સર્વ ભક્તિ કરનેકી જગાયોમે તથા તીર્થકી જગાયોમે‘જો જૈન શ્વેતાંબરી ધર્મકી જગાયો સર્વ મેરે તાબેકે મુલકોમે જિસ ઠિકાને હોવે ઉન પહાડો તથા મંદિરોકી આસપાસ કોઇ ભી આદમી કોઇ જાનવરકો ન મારેં યહ અરજ કરી. અબ યે બહુત દૂરસે હમારે પાસ આયે હે ઓર ઇનકી અરજ વાજબી-સચ્ચી હૈ. યદ્યપિ યહ અરજ મુશલમાની મજહબસે- મતસે વિરુદ્ધ માલૂમ હોતી હે તો ભી પરમેશ્વકેં પિછાનનેવાલે આદમિયોકા યહ દસ્તુર હોતા હૈ કે કોઇ કીસીકે ધર્મમે’ દખલ ન દેવે ઓર તિનોકે રેવાજ બહાલ રકખે.
ન
ઇસ વાસ્તે યહ અરજ મેરી સમજમે સચ્ચી માલૂમ હુઇ જે સર્વ પહાડ તથા પૂજાકી જગા બહૂત અરસેસેં જૈન શ્વેતાંબરી ધર્મવાલોકી હૈ તિસ વાસ્તે ઇનકી અરજ કબુલ કરી ગઇ કે સિદ્ધાચલકા પહાડ તથા ગિરનારકા પહાડ તથા તારંગાજીકા પહાડ તથા કેશરીયાજીકા પહાડ તથા આબુકા પહાડ જો ગુજરાત કે મુલકમે હે તથા રાજગૃહિકે પાંચ પહાડ તથા સમેતશિખર ઓર કે પાર્શ્વનાથકા પહાડ જો બંગાલાકે મુલકમે હે યે સર્વ પૂજાયોંકી જગાયો તથા પહાડ નીચે તીર્થકી જંગાયો જો મેરે રાજ્યમે હૈં ચાહો કિસી ઠિકાને જૈન શ્વેતાંબરી ધર્મકી જગાયો હોવે સો હીરવિજય જૈન શ્વેતાંબરી આચાર્યકો દેનેમે આઇ હે ઓર ઇનોને અછિ તરેસે પરમેશ્વરકી ભક્તિ કરની ચાહિયે.
ઓર એક વાત યહ ભી યાદ રખની ચાહિયે જો કે યે જૈન શ્વેતાંબરી ધર્મ કે પહાડ તથા પૂજાકી જગા તથા તીર્થકી જગા જે મેને શ્રી હીરવિજયસૂરિ પ્રબંધ સંગ્રહ I ૨૦ BO હીર સ્વાધ્યાય

Page #50

આચાર્ય, દીની છે પરંતુ હકીકતમે યે પૂર્વોક્ત સર્વ જગાયે જૈનશ્વતાંબર ધર્મવાલોકી હે ઓર જહાં તક સૂર્યસે દિન રોશન રહે તથા જહાં તક ચંદ્રમાસે રાત રોશન રહે તહાં તક ઇસ ફરમાનકા હુકમ જૈન શ્વેતાંબરી ધર્મકે લોકોને સૂર્ય તથા ચંદ્રમાની તરે પ્રકાશિત રહે. ઓર કોઇ આદમી તિનકો હરકત ન કરે. ઓર કિસી આદમીને તિન પાહાડો ઉપર તથા તિનકે નીચે તથા તિનકી આસપાસ પૂજાકી જગાયોમે તથા તીર્થકી જગાયોમે જાનવર નહી મારના ઓર ઇસ હુકમ ઉપર અમલ કરના. ઇસ હુકમસે ફિરના નહી તથા નવીન- સણંદ માંગની નહી. લિખા તારિક ૭મી માહ ઉરદીવસ મુતાબેક માહ પીયુલ અવલ સન ૩૭ જુલસી યહ અકબ્બર બાદશાહકે દીયે ફુરમાનકી નકલ હૈં. લખિત. નેમકુશલેન. શેષ વારતા લિખતે.
તિણ સમેમે થાનસિંવકી કરાઈ. અપર સાહ દૂfણમલ્લકી કરાઈ શ્રીફતેપુરમે અનેક લાખ રુપયે લગાકે બડે મહોત્સવસે શ્રીજિનપ્રતિમાકી પ્રતિષ્ઠા કરી. ફેર બાદશાહની ગોષ્ટ વાસ્તે આપ શ્રી હીરવિજયસુરિ તિહાં શ્રી શાંતિચંદ્રગણિ ઉપાધ્યાયકો છોડ ગયે ઓર ગુરું પાતસાહ તથા ચતુર્વિધ સંઘ સહિત રજા લેઈ ધર્મબોધ આપીને તિહાંથી વિહાર કીધો.
ગામાનુગામ વિચરતા મેડતે પધાર્યા. તિવારે તિવારે સદાગ ૨ હાથી, ને ૯૦ ઘોડા યાચકને લૂંછણે દીધા. ઓર મેડતે ચોમાસો કરીને નાગોર ચોમાસો કરી સિરોહીનગરે આવ્યા. તિહાં નવીન તુર્મુખ પ્રાસાદને શ્રી આદિનાથકે બિંબ તથા અજિતનાથકે પ્રાસાદને શ્રી અજિતનાથકે બિંબોકી પ્રતિષ્ઠા કરકે અર્બુદાચંલકી યાત્રા કરનેકુ ગયા ઓર તિસ પીછે કે શ્રી શાંતિચંદ્ર ગણિ ઉપાધ્યાયને નવીન કૃપારસકોશનામ ગ્રંથ બનાકે અકબરબાદશાહકો સૂનાયા તિસકે સૂનનેસે બાદશાહને દયાકી બહૂત વૃદ્ધિ કરી. તિસકા સ્વરૂપ યહ હૈ કે બાદશાહને જન્મકે દિનસે એકમાસ અરુ પર્યુષણાકે ૧૨ દિન તથા સર્વ રવિવાર તથા સર્વ સંક્રાંતિકે દિન નવરોજાકા માસ સર્વ ઈદકે દિન સર્વ મિહરવાસરા સર્વ સોફીઅઠાદિન ઇત્યાદિ સર્વ મિલકર એક વર્ષ દિનમેં છ મહીને તક જીવહિંસા બંદ કરાઈ. તિસકે ફરમાન લિખવાએ. સો ફરમાન અબ તક હમારે લોકોને પાસ હે. ઇસમે કુછ શંકા નહી. [ પ્રબંધ સંગ્રહ D ૨૧ થી હીર સ્વાધ્યાય |

Page #51

પછે શ્રી હીરવિજયસૂરિજી અનુક્રમે ગુજરાતમે પધાર્યા. તિહાં શ્રી વિજયસેનસૂરિ પ્રમુખ સંઘ ચતુરવિધ ઘણો પરમાણંદ પામ્યા. જે મલેછ દુષ્ટ રાજાને પ્રતિબોધી પ્રધાર્યા યો ઘણોજ મોટો કાંમ કીધો કયું કે આર્યકુલવાલાને પ્રતિબોધણો સોરો પરંતુ કાફર જાતકુ પ્રતિબોધ ને સૂલટાકર ગેલામે ઘાલ દિયા યા બહોત બાહદરી કીધી. ઓર ઘણા જીવોને અભયદાન દીરાયા એ મોટા ઉપગાર કીયા ઔર જૈનધર્મકા ઉદ્યોત કિયા. એહવી પ્રસંસા ઉદયપુરવાલા મહારાણાજી પ્રતાપસિંહજી સૂણકે શ્રીજી મહારાજને વિનતીનો પરવાનો લિખિ મોકલ્યો. તેહની નકલ પણ સાક્ષીને વાસ્તે લિખિયે છે. એ પરવાનો ઉદયપુર મધ્યે શ્રીશીતલનાથજીના ભંડાર મધ્યે છે.
|| શ્રી ગુણેશપ્રસાદાતુ | શ્રી રામાં જયતિ ॥ શ્રી એકલિંગપ્રસાદાતુ |
સ્વસ્તિ શ્રી મગસુદાનગ્ર મહા સુભ સુથાને સરબ ઔપમાલાએક ભટ્ટારકજી માહારાજ શ્રી હીરવિજયસૂરિજી ચરણકમલાએણ સ્વસ્તિ શ્રી વિજય કટક ચાવંડરા ડેરા સુથાને મહારાજાધિરાજ શ્રીરાણા પ્રતાબસિંઘજી લિ. પગેલાગણો
પંચસી. અઠારા સમાચાર ભલા હે. આપરા સદા ભલા ચાઇજે. આપ વડા હે પૂજણીક હે. સદ કરપા રાખે જીતુ સેસ્ટ રખાવેગા. અત્રં ચ આપરો પત્ર અણા દિના મધ્યે આયો નહી સો કૃપાકર લિખાવેગા. શ્રીવડા હારરી વખત પદારવો હુવો જીસમે અઠાસુ પાછા પદારતા પાતસા અકબરજીને જેનાબાદમેં ગ્યાનરો પ્રતિબોધ દીદો. જીરો ચમતકાર મોટો બતાયો. જીવહિંસા છુરકલી તથા નામ પંખેરુરી વેતી સો માફ કરાઈ. જીરો મોટો ઉપગાર કીદો. સો શ્રીજેનરા આપ અસાઈ જ ઉદ્યોતકારી અબાર ઈસ્મે દેખતા. આપ જ ફેર વે નહી. આખી પૂર્વ હિંદુસ્થાન અંત્રવેદ ગુજરાત સૂદા ચારુ દેશમેં ધરમરો બડો ઉદ્યોતકાર દેખાંણો. જઠા પછે આપરો પદારણો હવો નહી સો કારણ કાંઈ. વેગા પદારસી, આગાંસ પટા પરવાના કારણરા દસ્તુર માફક આપરે છે. જી માફક તોલ મુરજાદ સામો આવારી કસર પડી સૂણા સો કામકારણ લેખે ભૂલ રહી વેગા જીરો અંસો નહી જાણેગા. આગાસૂ શ્રી હેમાચારજજીને શ્રીરાજ હેમાન્યા હે. જીરો પટો ક૨ દીવાંણો જી માફક આપરા પગરા ભટ્ટારક ગાદી પર આવેગા તો પટા માફક માન્યા જાવેગા. શ્રી હેમાચાર્યજી પેહલા શ્રીવડગછરા ભટારકજીને વડા કારણરૂ
પ્રબંધ સંગ્રહ
B ૨૨ ET
હીર સ્વાધ્યાય

Page #52

શ્રીરાજ મહેમાન્યા. જી માફક આપને આપરા પગરા ગાદી પર પાટવી તપગછરાને માન્યા જાયેગા. ઇસ વાસુદેસમદે આપરા ગછરો દેવરો તથા ઉપાસરો વેગો. જીરી મરજાદ શ્રી રાજસુ વા દુજા ગછરા ભટારક આવેગા સો રાખેગા. શ્રીસમરણ ધ્યાન દેવજાત્રા કરે જઠે આદ કરાવતી. ભૂલસી નહી. ને વેગા પદારસી. પરવાનગી પંચોલી ગોરો. સંમત ૧૬૩૫ વર્ષે આસો સુદ ૫ ગુરુવાર, યો પરવાનો સોનેરી વેલ ચિત્રામરી મેરાપ સહિત છે.
શેષ બાકીરો અધિકાર લિખતે. ઈમ કરતાં વર્ષ ૨ તથા ૩ થયા તિવારે જગતગુરુ શ્રી હીરવિજસૂરીશ્વરજી ઉપર પાતસાહે મોટા ગુણ વર્ણવ કરિનેં લેખ લિખાવીને બેવડાઓને મોકલ્યા. તે મધ્યે મંડલાચાર્ય શ્રી વિજયસેનસૂરિજીને તેડાવ્યા. દરસન કરવા નિમિત્તે. તિવારે વડા શ્રીજી મહારાજ છોટા શ્રીજીને હુકમ કર્યો કે તુમે જાઓ. એહવા આજ્ઞાપૂર્વક મહારાજનું વચન અંગીકાર કરીને વાંદીને શુભ મુહૂર્વે જીગરોજ શ્રી વિજયસેનસૂરિ પાંગર્યા. શ્રી રાધનપુર આવ્યા. તિહાંથી પાટણ સિધપુર પાલણપુર સીરોહી જાલોર પાલી મેડતો સાંગાનેર પ્રમુખ દેશાનદેશે વિહાર કરતા ભવ્યજીવોને ધર્મરૂપ સંબલ દેતા લાહોર નગરે પધાર્યા. તિવારે પાતસાહ અકબ્બર શ્રીજી આવ્યાની વધામણી સાંભળીને ઘણો જ હર્ષ પામતો હુવો સાહમઈયો ઘણે આડંબરમું કરીને શુભ મુહૂર્ત લાહોરમેં શ્રીજીને પ્રવેશ કરાવ્યો. ઘણા હર્ષ વધામણા થયા.
હવે પાતસાહ શ્રી વિજયસેનસૂરિ પાસે ધર્મદેશના સાંભળીને હર્ષ પામતો જુવો નિત્યપ્રતે ધર્મગોષ્ઠિ કરે છે. હવે લાહોર મધ્યે પાતસાહ અકબ્બરની સભા મળે ઘણા અન્યદર્શની પરપક્ષી સાથે ઘણી વિદ્યા વાદવિવાદે કરીને અન્યમતિને નિરુત્તર કર્યા ને સર્વના મદ ગાલ્યા. તે પાતસાહ દેખીને ઘણો હર્ષ પામતો. પાતસાહે શ્રી વિજયસેનસૂરિનો નામ શ્રી વિજયહીરસૂરિસવાઈ એવો બિરુદ દીધો. શ્રી વિજયસેનસૂરિને લાહોર ચોમાસો રાખ્યા. ઘણો ધર્મનો મહિમા વિસ્તારવંત કર્યો. ઇમ કરતા ચોમાસો ઉતર્યો વિહાર કરવા માડ્યો તિવારે પાતસાહ તથા ચતુર્વિધ સંઘ સર્વ મલીને ઘણા ઘણા આગ્રહ કરીને બીજો ચોમાસો ફેર રાખ્યા. ઘણી ધર્મની ઉન્નતિ કરી. ઇમ કરતાં કાતિ શુદિ૧૫ કરીને ચતુર્વિધ સંઘ સહિત લઈને શ્રી વિજયસેનસૂરિ શ્રીસેત્રુંજયગિરિરાજની જાત્રાએ પધાર્યા. સંઘ મેલાણે મેલાણે આવતો. [ પ્રબંધ સંગ્રહ Bી ૨૩ Bશ હીર સ્વાધ્યાય,

Page #53

શ્રી ઋષભદેવજી યુગલ્યાધર્મ નિવારણ ભવ્ય જીવને આધારભૂત આદિધર્મના કર્ણહાર એહવા તીર્થપતિ મરુદેવીનંદન ત્રયજગતવંદન એહવા શ્રી આદિનાથને મુક્તાફલે સોનારૂપાના ફૂલે વધાવતા ઘણા આડંબર સહિત જાત્રા કરતા હુવા એહવી સ્તુતિ કરીને વંદના કરતા હુવા. કાવ્ય :पूर्णानंदमयं महोदयमयं कैवल्यचिददृग्मयं । रूपातीतमयं स्वरूपरमणं स्वाभाविकं श्रीमयं ॥
ज्ञानोद्योतमयं कृपारसमयं स्याद्वादविद्यालयं । श्रीसिद्धाचल-तीर्थराजमनीशं वन्देऽहमादीश्वरं ॥ १ ॥
ઇત્યાદિ સ્તુતિઇ કરી દેવ જાહારી પૂજા પ્રમુખ અઠ્ઠાઇ મહોચ્છવ કરીને ઘણા સાહમીવત્સલ પ્રમુખ જૈનધર્મ દીપાવતા સંઘ તિહાંથી ઉપડીને ચાલતો જુવો. અહમ્મદાવાદ પાટણ પાલણપુર સીરોહિ આબૂ ગોડવાડની પંચતીર્થી કરીને મેવાડમે થઇ દશોર માલવો દેવગિરિપાટણ આગરો જહન્નાબાદ પ્રમુખ ગામોમાં સંચરીને લાહોર આવ્યા. સંઘે આડંબરસુ સહર મધ્યે પ્રવેશ કર્યો. શ્રીજી સાહિબને સોનૈયે વધાવીને સેહરમે લીધા. તિહાં લાહોર મધ્યે અઠાઇ મહોચ્છવ કર્યો. પૂજા પ્રભાવના સાધર્મિકવાછલ્ય પ્રમુખ ઘણા મહોચ્છવ કર્યા. સાતક્ષેત્રે ધન વાવરીને ઘણી પુન્યકર્મ ઉપાર્જન કરીને મુખ્યખજાનો સંપૂર્ણ ભર્યો.
પછે તિહાંથી શ્રીજી પાતસાહની રજા માગીને અન્ય પ્રદેશે વિહાર કીધો. તિવારે પછે શ્રીજગતગુરુ શ્રી હીરવિજયસૂરિજીને સંવત્ ૧૬૪૬ વર્ષે સોની તેજપાલ ઓસવંસે ઘણો દ્રવ્ય વ્યય કરીને ખંભાયત બિંદરે તેડાવીને પ્રતિષ્ઠા કરાવી. તિણ અવસરે ઉપાધ્યાય ધર્મસાગર ગણિઇ ઉત્સૂત્ર ભાષણ કરીને કર્મકુંદાલ ગ્રંથ કીધો તે માટે તેહને ગછબાહિર કાઢ્યા હતા. તેહને મિચ્છામિદુક્કડ દેવરાવીને શ્રી વિજયદાનસૂરિજી ૭ બોલ કરીને તે ગ્રંથ વીસલનગર મધ્યે સહુ સંઘસમક્ષે જલસરણ કીધો. પછેં ગચ્છુ માહિ લીધા. .
તથા વલી પાંચ ૫ બોલની વિપરીત પરુપણા કરીને ધર્મસાગરગણી સંઘને બંભેરવા લાગો તેહનો વાદ ભાજવાનેં માટે પાટણને સંઘે શ્રી હીરસૂરિજી મહારાજને વિનતીપૂર્વક લિખિને બુલાવ્યા. તિવારે હીરસૂરિજી મહારાજ ૧૨ B[૨૪]
પ્રબંધ સંગ્રહ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #54

બોલ ઉધરીને તેમનો વિવાદ ટાલ્યો. તે ૧૨ બોલનો વિસ્તાર સહિત પોતે માહારાજ ખાસ રૂકો લિખિને તેહની પ્રવર્તિ ચલાવી. તેમની નકલ પણ ઈહા યાદગિરિને વાસ્તે જાણવા સ્વરૂપી ઈહાં લિખિને દરજ કરું છું.
પત્રની નકલ - ઓં નવા ભટ્ટારક શ્રી વિજયદાનસૂરીશ્વર પરમ ગુરૂભ્યો નમઃ | સંવત ૧૬૪૬ વર્ષે પોષ સુદિ ૧૩ શુક્ર શ્રીપત્તનનગરે ભટ્ટારક શ્રી હીરવિજયસૂરિભિર્લિખ્યતે સમસ્ત સાધુ સાધવી શ્રાવક, શ્રાવિકા યોગ્ય શ્રી વિજયદાનસૂરિ પ્રસાદીકૃત બોલના અર્થ આશિ. વિસંવાદ ટાલવાને કાજે તે જ સાત બોલનો અર્થ વિચારીને લિખીઈ તથા બીજાંઈ પણિ કેટલાયક બોલ લખીએ છે.
પ૨પક્ષને કુ કિસ્યો કઠિન વચન ન કહિવું ૧, તથા પંરપક્ષીકૃત ધર્મકાર્ય સર્વથા અનુમોદવા યોગ્ય નહી ઈમ કુણે ન કંહિવું. હે માટે દાનરુચિપણું સ્વભાવે વિનીતપણું અલ્પકષાઈપણું પરોપકારિપણું દાખિણ્યાલુંપણું દયાલુપણું પ્રિયભાષિપણું ભવ્યપણું ઇત્યાદિક યે યે માર્ગાનુસારી ધર્મકર્તવ્ય તે જિનશાસન થકી અનેરા સમસ્ત જીવસંબંધિયાં શાસ્ત્રને અનુસારે અનુમોદવા યોગ્ય જણાઈ છે તો જૈનપરપક્ષી સંબંધી માર્ગાનુસારી ધર્મકર્તવ્ય અનુમોદવા યોગ્ય હુઈ એ વાતનું સૂ કહિવું ૨, તથા ગચ્છનાયકને પૂછ્યા વિના શાસ્ત્ર સંબંધી કરી નવી પરૂપણા કુણે ન કરવી ૩, તથા દિગંબર સંબંધી ચૈત્ય ૧, કેવલ શ્રાદ્ધપ્રતિષ્ઠિત ચૈત્ય ૨, દ્રવ્યલિંગીને દ્રવ્યે નિષ્પન્ન ચૈત્ય ૩, એ ત્રિણિનાં ચૈત્ય વિના બીજા ચૈિત્ય વાંદવાં પૂજવાં યોગ્ય જાણવાં એ વાતની સંકા ન કરવી ૪, તથા સ્વપક્ષીના ઘરનૅ વિષે પૂર્વોક્ત ત્રિસ્મૃનિ અવંદનીક પ્રતિમા હુઈ તે સાધુને વાસક્ષેપ વાંદવા પૂજવા યોગ્ય થાઇ. ૫, તથા સાધુની પ્રતિષ્ઠા શાસ્સે છે ૬, તથા સાધર્મિક વાત્સલ્ય કરતાં સ્વજનાદિક સંબંધી ભણી કદાચિત્ પરપક્ષીને જિમવા તેડે તો તે માટે સ્વામીવચ્છલ ફોક ન થાઈ ૭, તથા શાસ્ત્રોક્ત દેશવિસંવાદી નિદ્ભવ સાત સર્વવિસંવાદી નિહ્નવ એક એ ટાલી બીજા કુણને નિહ્નવ ન કહિવું ૮, તથા પરપક્ષી સંઘાતે ચર્ચા ઉદીરણા કુણે ન કરવી. પરપક્ષી કોઈ ઉદીરણા કરે તો શાસ્ત્રને અનુસારે ઉત્તર દેવું પિણ ક્લેશ વાધે તિમ ન કરવું ૯, તથા શ્રી વિજયદાનસુરિઇ બહુ જન સમક્ષ જલશરણ કીધું જે ઉતત્ર [ પ્રબંધ સંગ્રહ Sલ ૨૫ થી હીર સ્વાધ્યાય |

Page #55

કર્મકુદાઉગ્રંથ તે તથા તે માહિલી અસંમત અર્થ બીજા કોઇ શાસ્ત્રમાહિ આણિઓ હુઈ તો તિહાં તે અર્થ અપ્રમાણ જાણિવું ૧૦, તથા સ્વપક્ષીય સાથને અજોગે પરપક્ષી સાથે યાત્રા કર્યા માટે યાત્રા ફોક ન થાઈ ૧૧, તથા પૂર્વાચાર્યને વારે યે પરપક્ષીએ કૃત સ્તુતિ સ્તોત્રાદિક કવિવરાવતાં તે કહિતાં કુંણે ના ન કહેવી ૧૨.
એ બોલથી કોઈ અન્યથા પ્રરૂપે તેને ગુરુનો તથા સંઘનો ઠબકો. ઇતિશ્રી જગદ્ગુરુ શ્રીમત્તપાગચ્છાધિરાજ સકલ ભટ્ટારક સિરોમણિ શ્રી હીરવિજયસૂરિકૃત ૧૨ બોલના પત્રની નકલ છે.
ઇણ પ્રકારે ઇણ ખાસ પત્રના હુકમથી ઇહા ઉપાધ્યાય ધર્મસાગરગણિના મતનો વધારે જોર ચાલ્યો નથી. કયું કે સમઝું શ્રાવક તો તેહના પક્ષપાતમે પડ્યા નથી. તોહિ પણ કલુના વર્તમાનથી તેહની મતકલ્પનાની પ્રવર્તિ વર્ષ ૪ પર્યત રહી. ક્યું કે વણિકલાકાએ એહવી રિતિની ચાલ છે. હરકોઈ નવીન મત દેખિને તેહની મતરૂપી જાલપાસમાં જઈ ફસે. એહવો ઉંડો તો ત્યાં લોકોને ફેમ નથી. એહના સાચ ફૂટનો પારખું તો કીજે કે આપણા વડાઓના ધર્મનો કેહવો માર્ગ છે અને એમના મૃતનો કેહવો વિચાર છે. એવી કોઇ બિ પહિલી તો વિચારતા નથી. બિચારા ભોલાલોક બાહ્યક્રિયાકષ્ટ દેખીને તેમના પક્ષપાતમા જાય પડે. જિમ યોગિના ચેલાને ધૂર્ત સોની મિલ્યો તે ચેલાને બેકાવીને પીતલના કડા પેહરાવીને jર્તાઇનું પરપંચ કરીને સોનાના કડા સામે હતા તે ઉરા લીના. તેહનો વિશેષ દૃષ્ટાંત શ્રીપાલચરિત્ર નામા ગ્રંથમે પ્રસિદ્ધ છે તે અહીં વિશેષ નથી લિખો. જિમ યોગિના ચેલાને સોનીઇ ધુત્યા તિમ યા લોકાને ધૂર્તગુરુ મિલીને કેદ કુયુક્યું કરી ધુતીને પોતાનો મતલબ કાઢી લીધું. સોનીની પરે યા લોકાને બેકાવાવાલો જોઈઇ. જિમ બેકાવે જિમ બેકે ઇતિ રહસ્ય. * ઇણ ચાઈ કરી હવણા વર્તમાન કાલમેં દેખિઈ તો લૂંકામતાદિક મત શાસ્ત્રાનુસારે દેખતાં તો સ્ટાફ વિપરીત ખોટા ખોટા મત દીખે છે. તેની મતકલ્પના તો જોવો. કેઈ સૂત્રાના વચન ઉથાપી ઉથાપી અર્થ મરડી મરડીને સિદ્ધાંતોના પાઠાંમે ફેરસા(ફાઈર કરીને ઉત્સુત્ર ભાષણ કરી કરી સિદ્ધાંતોના વચનામે દુષણ દેતા થકાં પોતાની કુમતિનું પ્રવચનનો ઉઠાવ કરીનેં અને ભોલા લોકોને ભરમાવી ભરમાવીને આપણી તો પ્રશંસા સુવિહિત ગચ્છના સાધુવાની [ પ્રબંધ સંગ્રહ છે. ૨૬ 8 હીર સ્વાધ્યાય |

Page #56

નિંદ્યા કરી કરીને યાં વણિકલોકાંને પક્ષપાતમાં લેઇને પોતાપોતાના નામથી કેઇ લોક આપ આપણી આજીવકા ચલાવા સારુ કેઇ મત મતાંતર કાઢ્યા છે. દેખો મતાંતર કાઢણાવાલાની કેહવી વજ્ર જેહવી કઠિણ છાતી છે. જ્યાને પરભવનો તથા સંસારનો કાંઇ બી ભય નથી. શાસ્ત્રમે કેહવો કહ્યો છે. સૂત્રનો એક બી કાના માત્ર ઉથાપે તેહોનેં શ્રીવીતરાગદેવે અનંત સંસારી કહ્યો છેવઠ બોધિદુર્લભપણો પામે અને એ લોક લૂંપકાદિકમતી કેઇ સૂત્ર તથા કેઈ સૂત્રના પાઠ ઉઠાવી ઉઠાવીને કેઇ તરેના મત ચલાવ્યા છે. તેહોના સ્યા હવાલ શ્રાસ્યું. યે લોક પોતે પિણ બુડે અને પરને પિણ બુડાડેં. એહવા ઉત્સૂત્ર ભાષણવાલાના ઉપદેશથી કદાપિ કાલે મોક્ષમેં જાવે નહીં.
યતઃ ગાથા
चेइयदव्वविणासे इसिघाए पवयणस्स उड्डाहे ।
संजइचउत्थभंगे मूलग्गी बोहिलाभस्स ॥ १ ॥ ઇત્યાદિ આગમોક્ત । તો એહવા એહવા કુત્સિત મત મતાંતરને વિષે પિણ માહાજન લોકકેહિ હજારો મતરૂપી જાલપાસમે બંધાવી ગયા છે. હિવે તો એ લોક ઘણાઇ મનમે પિસ્તાવે છેં પિણ બિચારા સ્યું કરે. ફસ્યા જો ફસ્યા. તોહિ પણ બઠ્ઠર છાત્રાની પરેં હઠ કદાગ્રહ નથી મુકતા. તિણ મધ્યે નફા-નુકસાંણનો યાનેં વિચાર નહી. જિમ બન્નુર છાત્રે ગર્દભની પૂછ પકડી તેહને છોડી નથી. તેહને પૂછડે તેહોનેં ઘણો દુ:ખ ભક્તણો પડ્યો પિણ મૂકે નહી. આખરમેં દરછેં મૂકણી જ પડી પિણ બહોત મૂસ્કલસ મૂકી. ઇણ ન્યાઇ કરી કેહિ મતવાદી પોલાપોલમેં નવા નવા મત મતાંતર નિકાલી નિકાલીને જિનશાસનને ચાલણી પ્રાય કરી રાખ્યો છે ઇમ જાણીને સમઝૂ શ્રાવકને મતવાદ્યાયેં ચાલે નહી લાગવો.
ઇમ કરતા ઉ૦ ધર્મસાગરગણિના મતને વર્ષ ૪ વતીત થયા. તિવારે પછે શ્રી અહમ્મદાવાદને સંઘે શ્રી હીરવિજયસૂરિજી મહારાજને વિનતિ લિખિને સેષાકાä વંદાવા સારુ બુલાવ્યા. તિવારે મહારાજ સાહિબ સંઘની વિનતી અવધારીનેં સંવત ૧૬૪૯ના વર્ષમાં પોષમાસમાં અહમ્મદાવાદ સેષેકાલ પધાર્યા. તિવારે સંઘે વિચાર કિયો જે ઇહા માહારાજનો પધા૨વાનો મોકો થયો છેં તો ઇણ અવસરે ઉપાધ્યાય ધર્મસાગરગણિનો બિખેડો મિટે તો બહુ સારુ. ઇણ
પ્રબંધ સંગ્રહ
BY ૨૭ T
હીર સ્વાધ્યાય

Page #57

અવસરેં મિટ્યો તો મિટ્યો નહિતર પિછે મિટવાનો નથી એહવો જાણીને સંઘે ઉપાધ્યાય ધર્મસાગરગણિને પણ તિહા બુલાવીને સમઝાવીને એકાદોકી કરીને મહારાજકે પગે લગાવી અપરાધ ખમાવીને વિપરીત પરુપણા કરતા હતા તેહનો સંઘે મિલિ કાગલ લિખાવીનેં સહુ સમસેં મિચ્છામિ દુક્કડ દિવરાવ્યો તેહની નકલ ઇહા લિખિ છે.
। Ć॥ સ્વસ્તિ શ્રી પાર્શ્વજિનં પ્રણમ્ય સંવત્ ૧૬૪૯ વર્ષે પોષ શુદિ પૂર્ણિમાદિને પુષ્યાર્કે અહમ્મદાવાદનગરે ઉપાધ્યાય શ્રીધર્મસાગરગણિભિર્લિષ્યતે. મિચ્છામિદુક્કડ દેવાની વિગતિ. મરીચી સંબંધીઓ દુખ્માસિએણ ઇક્કેણ એ વચન દુર્ભાષિત કહીઈ પણિ ઉત્સૂત્ર ન કહીઇ એહવું અમ્હો કહિતા પણિ શ્રાવકના પડિક્કમણસૂત્રની ચૂર્ણિ પ્રમુખ ઘણા શાસ્રનેં અનુસારે મરીચિનો એહ વચન ઉત્સૂત્ર જણાઇ છેં તથા અમ્લો પણિ પ્રવચનપરીક્ષામાહિ એ મરીચીનો વચન ઉત્સૂત્ર હુઇ એહવું લિખત છેં પણિ સારિઓ નહી તે માટે એ વિપરીત કહિવાણું તેહનું મિચ્છામિ દુક્કડં ૧.
તથા શ્રીભગવતિસૂત્રનેં મેલેં જમાલીને અનંતાભવ અમ્હો કહિતા પણિ શ્રીભગવતિસૂત્ર માહિ જમાલીને પન્નર ભવ કહિઆ છે. શ્રી મહાવીરનો ચરિત્ર શ્રી હેમાચાર્યનું કીધું તે માહિ જમાલીનેં પન્ન૨ ભવ કહિઆ છેં. તેહનો શ્લોક
ततश्चयुत्वा पंच कृत्वा भ्रांत्वा तिर्यग्नरादिषु । अवाप्तबोधिर्निर्वाणं जमाली समवाप्ससि ॥ १॥
વલી અભયદેવસૂરિના સંતાનીયા ગણિ ગુણચંદ્રનું કીધું શ્રી મહાવીરનો ચરિત્ર ગાથાબદ્ધ તેહ માહિ પણિ જમાલીને ૧૫ પન્નર ભવ કહિઆ છે તે માટે એ વિપરીત કહિવાણું તેહનું મિચ્છામિદુક્કડં ૨.
તથા ઉત્સૂત્રભાષીને નિયમા અનંતા ભવ હુઇ એહવું અમ્હો કહિતા પણિ શ્રીભગવતિસૂત્ર માહિ જમાલીને ૧૫ ભવ કહિઆ. એણેઇ અનુસારેં બીજાઇ શાસ્ત્રને અનુસારે પણ ઉત્સૂત્રભાષીને સંખ્યાતા અસંખ્યાતા અનંતા ઉત્કૃષ્ટા ભવ હુઇ ઇમ જણાઇ છે. તે માટે એ વિપરીત કહિવાણું તેહનો મિચ્છામિદુક્કડં ૩. તથા કેવલીના શરીર થિ ત્રસ સ્થાવર જીવની વિરાધના હુઇ નહી એહવું અમ્હો કહિતા પણિ શ્રીઆચારાંગ શ્રીભગવતિસૂત્રને અનુસારે જણાઇ છેં. જે પ્રબંધ સંગ્રહ BA ૨૮ હીર સ્વાધ્યાય

Page #58

કેવલીના શરીર થકી અવસ્યભાવીપણે ત્રણ-થાવર જીવની વિરાધના હુઈ તો ના . નહી તે માટે એ વિપરીત સદહિયો કહિવાણી હુઈ તેહનો મિચ્છામિદુક્કડં ૪.
તથા ૧૨ બોલ આશ્રિ શ્રીપૂજ્યજી જિમ આસ દીઈ છે તેહ થકી વિપરીત કહિવાણું તેહનો મિચ્છામિદુક્કડ પ.
એ પાંચ બોલ શ્રી હીરવિજયસૂરિજીની આજ્ઞા થકી વિપરીતપણે સદહિયા હુઈ અને વિપરીત પણે પ્રરૂપિયા હુઈ તે ચતુર્વિધ સંઘની સાખે અહને મિચ્છા મિ દુક્કડ તથા અલ્હારા કહણ થકી જેણે કુણે સદહિઆ હુઈ તે આજ પછે સદહિસુમાં એ- વજુ કાંઈ શ્રીપૂજ્યજીની આજ્ઞાવિરુદ્ધ સહિઓ હુઈ અને કહિ હુઈ તેનો પણિ મિચ્છા મિ દુક્કડં. હવે આજ પછે શ્રીપૂજયજીની આજ્ઞા થકી કિસી વિપરીત પણે પ્રરુપણા થાઈ તું અહને શ્રીભગવંતજી જે કાઈ આસ દઈ તે અહો અંગીકાર કરવું.
સહી = સમસ્ત પુરાના સંઘની સાખેં અને સમસ્ત અહમદાવાદના સંઘની સાખે ૧૨ ઉપાધ્યાય શ્રી શાંતિચંદ્રગણિની સાખેં પંન્યાસ શ્રી જ્ઞાનવિમલગણિની સાખેં પ૦ શ્રી ભાનુવિજયગણિની સાખે ૫૦ શ્રી ધનસાગરગણિની સાખે ૫૦ શ્રી શિવસાગરગણિની સાખેં પં૦ શ્રી લિંબર્ષિગણિની સાખેં પ૦ શ્રી લાભવિજયગણિની સાખે ૫૦ સિંહવિમલગણિની સાખે ૫૦ વિપર્ષિગણિની સાખેં પં૦ શ્રી લબ્ધિસાગરગણિનું મત ગણિદર્શનસાગરનું મત ગણિભક્તિસાગરનો મત ગણિ કુંયરસાગરનો મત ઇતિ શ્રી ઉપાધ્યાય ધર્મસાગરગણિને અહમદાવાદને સંઘે મિલી સહૂ સમક્ષે પાંચ મિચ્છામિદુક્કડ દેવરાવ્યા તેહના પત્રની નકલ સંપૂર્ણ. .
શેષ વાર્તા લિખતે – હર્વે જગતગુરુ ભટ્ટારક શ્રી હીરવિજયસૂરીશ્વરે સર્વ ગીતાર્થની આજ્ઞા પ્રમાણે માલદેવને ત્રાંબાપત્રે ગામ ઉંઝા કરીને બગસીસ કર્યો. તિમાંથી શ્રીજી સાહિબ એક માસ સિદ્ધાચલજી રહ્યા છે જૂનૅગઢ વેલાવલપાટણ થઈ દીવ ઉન્નતનગરે પધાર્યા. સંઘે ઘણા આગ્રહ કરીને રાખ્યા. ઘણી ભક્તિ યુક્તિ સાચવતા હુવા. દીવનો વાસી સંઘવી લકીરામ તથા પારખ સહસદા મેઘજીઈ ઘરદેરાસરની પ્રતિષ્ઠા કરાવી. પછે શ્રીજીને વિનંતિ કરીને ચોમાસૂ તિહાં રાખ્યા. સંઘે ઘણા ઉચ્છવ મહોચ્છવ કીધા. તેહ ઉન્નતનગર મધ્યે શ્રીજીને સરીરે ઘણી અબાધા ઉપની. તિવારે અબાધા વિશેષ જાણીને ગીતાર્થ તથા સંઘે મિલીને [ પ્રબંધ સંગ્રહ Bી ૨૯ Bી હીર સ્વાધ્યાય |

Page #59

શ્રીઆચાર્યજી મહારાજ શ્રી વિજયસેનસૂરિજીને લેખ લખીને મોકલ્યો જે ગુરુને મોટો કારણ છે તે માટે મિલવાનો વાંછતા હોઉ તો કાગલ વાંચીને વેહલા આવજ્યો. - તે લેખ વાંચી શ્રીઆચાર્યજી ચોમાસામાં પાંગર્યા અનુક્રમે વિહાર કરતા આચાર્યજી તિહાં ઉન્નતનગરે આવ્યા. તીવારે ઉપાધ્યાય શ્રી વિમલહર્ષગણિ તથા ઉપાધ્યાય શ્રી સોમવિજય ગણિ પ્રમુખ ગીતાર્થ શ્રીજીને દશવૈકાલિક તથા ઉત્તરાધ્યયન પ્રમુખ સિદ્ધાંત સંભલાવે છે. શ્રીજીયે પોતાને મુખે અણસણ કરી બે ઉપાધ્યાયને હિતશિક્ષા દેઈ અને ગચ્છની ભોલાવણ આચાર્યજીને કેહરાવિ નવકારને શુભધ્યાને વીર સંવત ૨૧રર વર્ષે તથા વિક્રમાર્ક સમયાત્ સંવત ૧૬૫ર વર્ષે ભાદ્રવા શુદિ ૧૧ દિને હીરવિજયસૂરીશ્વર સ્વર્ગે પહતા.
શ્રી હીરવિજયસૂરિજીઈ ૨000 દોય હજાર આંબિલ કીધાં. નવી પણ એટલી જ કીધી. ૩૬૦૦ તિન હજાર ને છસે ઉપવાસ કીધા. ૪ ક્રોડ નોકારની સઝાય કીધી. ૧૮૮ સાધુને દીક્ષા દીની. ૫૦૦ દેહરા જેહના ઉપદેશથી નવા થયા. પચાસ વાર અંજનસિલાકા તથા પ્રતિષ્ઠા કીધી. સિદ્ધાચલ ગિરનારની ર દોય વાર નવાણુ યાત્રા કીની. તે વેલાયે ઘણા દેવ સંબંધી ઘંટ વાજતા સાંભલ્યા. ઘણા મુખેશ્વરી અન્યદર્શની લોક પિણ ઈમ કહે જે દેવવિમાન આકાસથી ઉતરતો અમે દીઠો. અને વલી દેવતાયે મેઘની વૃષ્ટિ તથા ફૂલની વૃષ્ટિ કરી વલી જે સ્થાનકે બાગ મધ્યે શ્રીજીને અગ્નિસંસ્કાર જિહાં કર્યો છે તે ઠામે અંબવૃક્ષ અકાલેં ફલ્યો. નવપલવ થઈને ફલ સહિત થયા તે આજ દિન સુધી તે વૃક્ષ બારેમાસ ફલ ફૂલ સહિત છે. તે ઉન્નતસેહર મળે તેહનો મહિમા પ્રબલ છે. જાગતી જોતિ છે. તે સ્થાનક સર્વને માનવા જોગ્ય છે એમ મહંત પુરુષનો મહિમા કેટલોક લિખીએ. : હવે શ્રી હીરવિજયસૂરીશ્વરને પાટે સવાઈ બિરુદના ધરનારા શ્રી વિજયસેનસૂરી થયા. તેમનો ચરિત્ર પિણ સંક્ષેપ ઇહા લિખિયે છે પણ હાજર નહી છે. | | ઇતિ શ્રીહીરચરિત્ર સંપૂર્ણ. સંવત ૧૯૫૬. વાવ ૧૮૨૧
ચૈત્રશુક્લે ૭ ચંદ્ર લિ૦ ૫૦ કેશકુશલ કનકાવત્યાં ...
[
પ્રબંધ સંગ્રહ
પ્રબંધ સંગ્રહ
PT ૩૦ દેશ
હીર સ્વાધ્યાય
હીર સ્વાધ્યાય

Page #60

છે,
શ્રીહીરવિજયસૂરિ સંબંધ ૬૦ મેં પાટે શ્રીહીરવિજયસૂરી સંબંધ લીખીતે. - સવંત ૧૫૮૩ વર્ષે મૃગશીર શુદિ ૯ દિને ગૂર્જરદેશું પાલણપુર નગરે ઓસવાલ જાતેં સાહા હીરા(કૂરા) ભાર્યા નાથી બાઈ તેહની કૂખે ઉપે. નામ હીરજી. બેહેન વિમલા નામે. તે બહેન શ્રી પાટણનગરે વિજયસિંઘસાહને પરણાવી છે. તે બેહેંનનેં આણું કરવા તેડવા સારું સા હીરજી પાટણ નગરે આવ્યા. હવે તીહાં પાટણ નગરને વિષે શ્રી વિજયદાનસૂરી ચોમાસું પધાર્યા છે. તીહાં ચોમાસું છે. તહાં શ્રીવિજયદાનસૂરીને નીત્યે વાંદવા જાઈ. ધર્મદેશના સાંભલે. નિત્યે વખાણ સાંભળે.
સૂત્ર સાંભળતા વૈરાગ્ય દેશના સાંભલી. સંસાર અસાર જાણી, વૈરાગ્ય પામી, બેહેન વિમલા કને આવિ કહે – હે બેહેન! આમેં. શ્રી વિજયદાનસૂરી પાસે સંજ્યમ લેમ્યું. તે ભાઇના વચન સાંભલી બેહેન કહે - હે વીર! તૂમે હજી લઘુવર્ય છો, સંયમ મારગ તો પાલવો દોહીત્યું છે. હે ભાઈ! તુમ થકી ચારીત્ર નહી પશે. ઈત્યાદિક વિવિધ પ્રકારના સંજ્યમના ઉદવેગકારી વચન ઘણા કહ્યાં, વિલાપ કિધો, તોહી પણ નિર્મોહી થકા બલાત્કારે વિમલા બેઠેનની આજ્ઞા માંગી. પાટણ મધ સંવત્ ૧૫૯૬ કાર્તિક વદી ૨ દિને શ્રી વિજયદાનસુરી પાસે ઘણે ઉચ્છવે આડબરે પાટણ મધ્યે દીક્ષા લીધી. | વિનીતપણે શ્રીપૂજ્યપાસે સર્વ સીદ્ધાંત, વ્યાકર્ણ, કાવ્ય-નૈયાયાદિક તર્ક પ્રમાણાદિક સમસ્ત સાસ્ત્રના પારંગામી થયા. તીવાર પછી સંવત્ ૧૬૦૭ વર્ષે શ્રીનાડુલાઈ પુરે શ્રીઋષભદેવ પ્રાસાદે પંડીત પદ, તદનંતર સંવત્ ૧૬૦૮ માહ સુદ પાંચમી દીને શ્રીનાડુલાઈ નગરે શ્રીવરકાંણા પાર્શ્વનાથ-નેમિનાથ પ્રાસાદું વાચકપદે દત્ત, તદનંતર શ્રીવીજયદાનસૂરીશ્વરે જોગ્ય જાંણી, ગચ્છભાર નિરવાહ સમર્થ જાણી સંવત્ ૧૬૧૦ સીરોહી નગરે સૂરિપદ દd. [ પ્રબંધ સંગ્રહ Dલ ૩૧ Bી હીર સ્વાધ્યાય

Page #61

* પ્રથમ શ્રીવિજયદાનસૂરીએ પોતાને માટે રાજ વિજય સૂરી થાપ્યા હતા. તેણે આ પદવિ પામી ઘણો આડંબર, ભલાભલા વસ્ત્ર વેશ બનાવે, - ચાકર [રાખે], રાજા પ્રમુખ જશ ગુણકરવા માંડ્યો, તિવારે પૂજ્યજીઈ વાર્યા પણ વાર્યુ ન કર્યું. તીવારે વિજયદાનસૂરીએ શ્રીહીરવિજયસૂરીને પોતાને પાર્ટી થાપ્યા. તીહાં રાજવિજયસૂરીનો ગચ્છ નીકલ્યો. હવેં શ્રી હીરવિજયસૂરિ માહાતપસ્વી, વૈરાગી સોભાગી ગામ નગર પુર પાટણ પ્રમુખેં વિહાર કરતાં સીરોહી નગરે શ્રીકુંથુનાથજીની પ્રતિષ્ઠા કીધી. વલી નાડુલાઈએ ઘણા જિનબિંબ પ્રતિષ્ઠા.
તથા વલી શ્રી અહમદાવાદ મધ્યે લંકાગચ્છનો અધીપતી ઋષિ મેઘજી લંકાગચ્છનો મતિ અશુદ્ધ કુગતિeતું જાંણી, અશુદ્ધ સમાચારી જાણી, પચવીસ જતિ સાથે ઘણા ઓચ્છવ સહીત શ્રીહીરવિજ(ય)સુરી પાસે ફરી દીક્ષા લઇ ચરણકમલની સેવા કરતો થયો.
' હવે દલ્હીપતિપાતસાહા શ્રીઅકબ્બર તિણે સર્વ જરા જોગી દરવેસ ભગત સન્યાસિ પ્રમુખને તેડી તેડી પુછે- કહો બે ! ખૂદા હેદું તજી કહે અથવા મુશલમાંનÉ તજી કહે, ઈમ ઘણાને પૂછે. પણ જબાપ કોઈ દેઈ સકે નહી. તીવારે ઘણા ઘણાને લેઈ જમુના માહે બોલ્યાં. - એહવે આગરા નગર માંહે ટોડરમલ્લ સાહની બેહેન ચંપાબાઈઈ, “તિર્ષે ચોમાસી તપ કર્યો છે. તેની પણ ભરાવા માટે ઘણા હાથી ઘોડા રથ
પાયક સાંબેલાં પ્રમુખ ઘણા વાજીત્ર વાજતે ચોટા માંહે નીસર્યા. એહવે " અકબ્બર પાતસાહ પૂચ્છયૂ. જે ક્યાયે એ તોફાન ? તિવારેં વજીર કહેઃ જીવે : હજરત ટોડરમલ્લ સાહ કિ બેહેન ચાંપાબાઈ તેહને પસ ભરાવી છે. તે
પોતાના ગુરુને પગે લાગવા જાઈ છે. ચ્યાર મહીનેકે શ્રાવક લોક કે રોંજા
ચાંપાબાઈએ કીએ . ફીરિ પાતસાહ પૂછે. અપને રોજે જેસે. તીવારે વજીર ન કહે નહી હજરત! શ્રાવક લોકકે રોજેમેં ન રાતÉ ખાણા, ન દિનક્ ખાંણા,
દિનકું તાતા પાની કર ફેર ટાઢા કર નેં પાણી દિન કું પીણા, પીણ રાતÉ
નહી પીણા. તિવારે પાતસાહ કહેં ન માનું. - તીવારે પાતસાહેં ચંપાબાઈને તેડાવી. પોતાના પવિત્ર મોહલ માંહે
રાખિ, ઘણી વિયાવચ કરવાનું શ્રાવિકાઓ રાખી. તે સેવા કરે. પાતસાહેં [, પ્રબંધ સંગ્રહ Bી ૩૨ Bી હીર સ્વાધ્યાય )

Page #62

ચોકિ રાખિ. દિન દિન પ્રતેં ખબર રખાવું. એમ ત્રીપ્યમાસ પાતસાહના મોહલમાંહે બાઈ રહ્યાં. ઇમ ચોમાસી તપ પૂરો થયો. પાતસાહેં પસ ભરાવી. ઘણો ઓચ્છવ કર્યો. ગાજતે વાજતે પાતસાહ પોતેં બાઈ સાથે ઘરે આવ્યા. સહુનેં બાઈને ઘણી પેરામણિ કિધી. પછે પાતસાહેં પૂછ્યું : તેરા દેવ સો કૂન ? બાઈ કહે દેવ મેરા બાબાઆદીમ આદિનાથજી. તેરા ગુરુ કોને? બાઈ કહે મેરા ગુરુ હીરવિજયસૂરી.
પાતસાહ કહે “દેખૈ તેરા ગુરુ ઇમ કહી ઘણો આદર માંન લખાવી ફુરમાના લીખ્યા. સઘલાઈ સોબા ઉપરે લખ્યું જે હાથી ઘોડા રથ પાલખી જે જોઇતું તે દેજો. તે ફરમાન ગંધાર નગરે આવ્યાં. તિવારે રામજી ગંધારીઓ, કહે “શ્રીજી! અકબરે ઘણા જંદા જોગી પ્રમૂખ જમૂનાંબોલ્યા છે. તે માટે કહો તો તૂમને વાહણમેં બેસારી ઉતારી પરદેશું મેલું. તીવારે શ્રીજી કહે માહરો ગચ્છ કિહાં જાઈ ? તે માટે મારે જાવું. ઇમ કહી ભલે મૂહુર્ત શ્રીજીઇ વીહાર કિધો. વિહાર કરતાં કરતાં મૂઝપુરે આવ્યા. તિહાં માલદે માહાતમો રહે છે. તેહ કને ચમત્કાર જાણી કહ્યું : “જે સાથે આવવું.” માલદે માહાતમો તિવારે તે કહે જે દિને તુમેં દિલ્લી મેં પ્રવેશ કરસ્યો તે ( દિને હું માહરે ઈષ્ટ કરી જાણીસ. તે ઘડીઈ હું તિહાં આવીસ.
તિવારે તીહાંથી વિહાર કરતાં કરતાં શ્રીહીરવીજયસૂરી સંવત્ ૧૬૩૯ નાં વર્ષે જેઠ વદ ૧૩ દીને દીલ્લિનગરે સામીઉં તઇઆર થાઈ છે. હવે માલદે માતમો ઈષ્ટ બલું નગરે પ્રવેશ કરતાં જાણી ઉડત ગોટકો મુખ મળે ઘાતી(લી) તત્કાલ સાંમઇઆ વેલાઈ શ્રીજી પાશે માલદે માતમાં આવ્યો. તે માલદિ પ્રમુખ ઘણું પરિવારે આડંબરે પાસાહ અકબ્બરને મલવા જાતાં વિચમાં વંદો મલ્યો, તે પોતાના માથાની ટોપી ઉંચી ઉછાલી કહે, કરામત હોઈ તો મેરી ટોપિ ત્યાઓ. તિવારે માલદે માતમે ઊંચો ઘી નાખ્યો. ઓધે પીટી પીટી વંદાને ટોપી આણી આપિ, તે ખૂસી થયો. તદનંતર પાતસાઇ જ્ઞાન ચમત્કાર જાણવા ભણી ભૂઈરાં માંહે એક બકરી ઘાટી(લી) ઉપરે જાજમ પથરી. એતલે શ્રીપૂજ્ય પધાર્યા. અકબરે કહ્યું. આઘે આઓ, આ આઓ. તે સાંભલી કહે “ઈહાં જીવ છે. તિહાં અમેં પગ ન દે.” [ પ્રબંધ સંગ્રહ થી ૩૩ Bી, હીર સ્વાધ્યાય ]

Page #63

તિવારે પાતસાહ જોવરાવવું. કીડિઓ જાણી જાજીમ હેઠે. તિવારેં તે દેખી પુજાંવી પાતસાહે. તિવારે વલી કહે જીવ જે મોટો. પાતસાહ પૂછે કિતનેં જીવ છે. માલદે કહે તીન જીવ છે. તિવારે પાતસાહેં જાણ્યું જે જૂઠો પડ્યો. તિવારે પાતસાહે ભૂઈ ઉઘાડિ જોવરાવ્યું. તે દેખી પાતસાહ ખુસી થયો.
પછી બેઠા. ઘણી જ્ઞાન ગોષ્ઠી કરી પાતસાહને પ્રતિબોધ્યો. પાતસાહે જગતગુરુ નામ દીધું. ડાબર તલાવની જાલ છોડાવી જીજીઓ મુકાવ્યો. ગાયું મરતિ રાખિ. ભાદ્રવે માર્સે દીન ૧૨ અમાર પલાવી. પોતાના દેશમાહેં ફરમાંના લખિ સવાસર ચકલાનિ જીભ ખાતો તે અકબર ને મુકાવી. શ્રી શત્રુંજાનું દાણ મુંકાવ્યું. પછે ચાર ચોમાસાં તે દેશમાહે કર્યા. પછે શ્રીસોરઠદેશ મળે ઉને નગરે પધાર્યા. પછી શ્રીસિદ્ધાચલની જાત્રા કરી. ઘણા દેશે વિચરતા સંઘ ઘણી પૂજા પ્રભાવના અંગપૂજા સોના-મોહરે રૂપાંઈ અભિરામી અસપિંઈ થાઈ છે. વલી ઘણી બિંબ પ્રતિષ્ઠા કરી.
ઉને ચોમાસૂ પધાર્યા. તિહાં શરીરે અબાધા ઉપની જાણી ઘણા સારા સિદ્ધાંત ગીતાર્થે સંભલાવ્યાં, વ્રત પચ્ચખાણ કર્યા, ગઝની ભલામણ આચાર્ય શ્રીવીજયસેન સૂરિનેં તથા ઉપાધ્યાને ભલામણ દીધી. નોકાર ગણતાં સમાધપણે સંવત્ ૧૬૫ર વર્ષે ભાદ્રવા સુદિ ૧૧ દીને શ્રીહીરવીજયસૂરી સ્વર્ગ પોહતા. દીવને તથા ઉનાને શ્રાવક ઘણો ઓછવ કીધો. અંગપૂજા ઘણા ધન ખરચી માંડવિ કરી. નિરવાણ મોછવ કિધો. જીહાં દાઘ દીધો તે - થાનકે ઘણો ઓછવ કિધો. આંબો વાંઝીઓ ફલ્યો. તિહાં શ્રાવકે શુભ કિધી. વલી ઉંનાના ઉપાશ્રામાંહે શ્રી પૂજ્યને(જે) પાટીઇ બેશતાં તિહાં પાટીઈ બેશવાનો ગોખ છે. તેહનો આજ લગે ઘણી (રો) પરચો છે. તિહા કોઈ બેસે નહી. તીહાં પૂજા સ્નાત્ર થાઈ છે. તો એહવા શ્રીહીરવીજ(ય)સૂરી માહાપ્રભાવીક પુરુષ થયા. તત્પર્વે ૬૧મેં પાટે શ્રીવિજયસેનસૂરિ થયા.
સકલચંદ્ર ઉપાધ્યાય રચિત વીર વર્તમાન જિનવેશી વીર પટોધર શ્રેણિએ આયો, હીરવિજય ગુરૂ હીરો, સકલ કહિ એ સો નિતિ સમરો, ચરમ જિનેશ્વર વીશેરો રે. હમચડી. ૬૬
પ્રબંધ સંગ્રહ B ૩૪ Pઈ હીર સ્વાધ્યાય

Page #64

હીરસૂરીશ્વરજીની કથા
સંવત પનર ત્ર્યાસિએ ૧૫૮૩ મૃગસરસિ સુદિ ૯ દિને શ્રીપાલણપુરે જન્મ, સંવત પન્નરછન્નુએ ૧૫૯૬ કાર્તિક વદિ બિજ દિને શ્રી અણહિલ્લપુર પાટણે દિક્ષા, સંવત૧૬૦૭ને વર્ષે શ્રી નાડુલાઇ નગરે શ્રીઋષભદેવને પ્રાસાદે પંડિતપદ પામ્યા. સંવત્ ૧૬૦૮ આઠને વર્ષે મહાસુદ ૫ મેં શ્રી નારદપૂરે શ્રી વરકાણા પાર્શ્વનાથસહિત શ્રી નેમિનાથ પ્રાસાદે વાચક પદ, સંવત૧૬૧૦ દસાને વર્ષે શ્રી સિરોહિત નગરે સૂરિપદ પામ્યા.
જેહનૌ સૌભાગ્ય વૈરાગ્યાદિક ગુણ પ્રતે બોલવાને કાજે બૃહસ્પતિ પણ ચતુર ન હોઈ તો માહાનુભાવનો સૌભાગ્યદિક ગુણ પ્રતે બિજો નર કુણ વર્ણવિ સકે. તથા વલિ શ્રી સિરોહી નગરે શ્રી કુંથુનાથજીની પ્રતિષ્ઠા કીધી. વલિ શ્રી નારદપૂરીયે અનેક જિન પ્રતિમાની પ્રતિષ્ઠા કિધી. શ્રી અહમ્મદાવાદ નગરે લંકામતિ અધિપતિ ઋષિ મેઘજી પોતે લંકાનો મત દુર્ગતિનો હેતુ જાણિને રજનિપરે છાંડને પચવસ મુનિ સંઘાતે પાતસાહ શ્રી અકબ્બરની આજ્ઞાપૂર્વક તેહના વાજિત્ર વાજતે મહામહોચ્છવે ફરી દીક્ષા લિધી. શ્રી હીરસૂરીના ચરણકમલ સેવનાને તત્પર થયા. તેહવે શ્રી હીરસૂરીજીને અને પાતસાહને મલવાનો કારણ થયો. તે સંબંધ ખિઇ છે.
શ્રી ગુજરાતમેં સત્તર હજાર ગામ. તેહનું બેસણું પાટવી અહમદાવાદ ટીલાયત સેહેર છે. તેહને કેડે ગંધાર બિંદર છે. તે માંહિ રામજી ગંધારીઓ શ્રાવક મહાધનવંત વસે છે. તેણે ગંધારીઇ શ્રી હીરસૂરીજી ની ઘણી પ્રખ્યાત સાભલિને જુગપ્રધાન સમાંન મહા પ્રભાવિક શ્રી હીરસૂરીજીને વાંદું તિવારે વિગય વાવરું ઇમ વિચારીને વિનતિ લખી. સ્વામી ગંધારે ચોમાસુ પધારો. તે વિનતી પ્રમાણ કરીનેં વાટમેં આવતાં ત્રણ ચોમાસાં થયા. ચોથે ચોમાસે ગંધાર નજીક આવ્યા.
પ્રબંધ સંગ્રહ
૩૫
હીર સ્વાધ્યાય

Page #65

તે વધામણિઓ કાસીદ આવ્યો. તે સાંભલીનેં વધામણિયાનો મુખ મોતિયેં ભરીને વધામણિયા આગલે પાંચસે વખારનિ કૂચિઓ કાસીદ આગલ્યે • નાખીને રામજી ગંધારીઓ બોલ્યો. વધામણિમાં બગસીસ છે. એ પાંચસે કુંચિ માંહેથી જે કુંચિ ઉપાડે તે વખારનો માલ તાહરો છે. તે માટે તાહરી નજરમાં આવે તે કૂચિ ઉપાડ. તિવારે કાસીદે મોટી કૂચિ ઉપાડી. તિવારે સેઠ બોલ્યા જે હે ભલા આદમી એ સ્યું ઉપાડે છે. બીજી ઉપાડ. એ કુંચિ મુર્કિ દે. તિવારે કાસીĚ વિચાર્યું, જે મોટી કુચિની ના કહે છે. જે તાંઇ માલ ઘણો દીસે છે. તે માટે ના કેહતા હસ્યું. તે ધારીનેં કાસીદ બોલ્યો. જે ઉપાડી તે ખરી' તે વખારનો માલ બગસીસ કર્યો. તિવારે તે વખારિન કુંચિ આપીને વાંણોતરે તે વખાર ઉઘાડ આપી. પણ કર્મમાં હોય તે ફલે. ‘Ì Ì નિધાનાનિ નોનને રસપિા .' ઇત્યાદી.
પણ તે માંહે જોવે તો પાંચસે વાહણનાં દોરડાં, નાંગર, વરેડાં એહવા ભર્યા છે. તે દેખીનેં સેઠ ચિંતવીનેં કહે છે જે એ બિચારો સ્યું કરસ્યું. એ સર્વની કિમત કરાવિનેં દાંમ ગણિ આપો. તિવારે ગુમાસ્તે એહની કિંમત કરાવી સર્વ મળિ ઇગ્યાર લાખ બાવન હજાર રુપઇયાનિ કિંમત થઇ. તે
રૂપઇયા વધામણયા ને ગણી આપ્યા.
તિવા૨ે પછે રામજી ગંધારીયે સર્વસંઘને મેલવીને સર્વનગર સિણગારવા · માટે ચાકરો ને હુકમ કર્યો. ‘જાઓ રે નગર, ચોહટાં પ્રમુખથી કચરો ટાલિ, પાંણી ના છંટકાવ કરાવો. પછે પટકૂલે મેડિ, મંદિર, માલિયાં, ગોખ, ઝરોખાં, છાહો, ચોટો પ્રમુખ સિણગારો. ઘર તોરણ ત્રાટ શોભીત કરો. પછે સઇકડા બદ્ધ સાંબેલા સિણગાર્યા. ચતુર સોહાગણ સ્ત્રીઓ મહારુપવંત સોલે સિણગાર સજીનેં એકંસોને આઠ સુંદરીઇ વરબેહડાં ઉપાડ્યાં. બીજી સામગ્રી નગરમાં -જેતલા હાથી, ઘોડા, રથ, સુખાસન, પાલખી, નાલખી પ્રમુખ સિંણગારીને તિયાર કર્યા. સર્વ પ્રકારના ઢોલ નગારા, મૃદંગ, ભેર, જ્લર, તાલ, કંસાલ, સરણાઇ, વીણા, સારંગી, પડહ, નરઘાં, ત્રાસાં, સતાર, પ્રમુખ ૩૬ પ્રકારનાં વાંજા વાજતે દાંન માંન તેહે ઘણા ભાટ ચારણ બિરુદાવલિ બોલતે ભવ્ય જીવના હૃદય કમલ ઉલ્લાસ થાયે. ધવલમંગલ ગીત ગ્યાંન થાતેં મહામહોચ્છવ સહિત સાંમઇયું લેઇ ગુરુને સન્મુખ આવીને પાંચ અભિગમન સાચવિ ત્રણ પ્રદક્ષણા પ્રબંધ સંગ્રહ [૩૬] હીર સ્વાધ્યાય

Page #66

દેઈ દ્વાદશવિત્ર વંદને સેઠ રામજી ગંધારીએ શ્રી હરિગુરુજીને વાંદ્યા. એટલે રામજી ગંધારિયા નો અભિપ્રાય પૂરો થયો. ધીમ થકી જાચક જનને દાન દેતાં ચઉટાના મધ્યભાગે થઈને શ્રીહરિગુરુ મેં ઉપાશ્રયે પધરાવ્યા. શ્રીરામજી ગંધારીઇ સોનૈયાની પ્રભાવના કરી. તીવારે અન્ય દર્શન વાલા દેખિને ચમત્કાર પામ્યા. શ્રી જિનશાસનનેં ઘણું પ્રશંશતા હતા. જે જૈન ધર્મ મોટો છે.
હવે શ્રી હીરવિજયસૂરિને ચોમાસો રાખ્યા. વિશેષ પ્રકારે ધર્મોદ્યમ શ્રાવક કરે છે, નવે નવ પ્રકારે
તેહવા સમયને વિષે અકબ્બર બાદસાહિ આગરા સહેરને વિષે શ્રી થાનસિંહ ટોડરમલે બેઈ પાતસાહ અકબ્બરને આગલે દિવાન છે, એ વસંતમાસે ક્રીડા કરીને ઘેર આવ્યા છે. એહવે ચંપાબાઈને અનુભવ ઉપનો જે છ માસી તપ કરું. તે હવે થાનસિંઘ ટોડરમલ્લને પાસે રજા માંગીને ફાં ચંપાબાઈઈ છમાસિ તપ કીધો. ગુરુ પાસે છ મહિનાનો પચ્ચખાણ કરીને પોતાને ઘરે ગાતે વાજતે આવે છે. ચંપાબાઈ સુખપાલમાં બેઠા છે. સુખપાલ આગલે અલુવાણે પગે થાનસિંઘ ટોડરમલ્લ ચાલ્યા જાતા દેખીને જરુખે થકી પાતસ્યાહ બોલ્યા, “જે મારો એ ક્યાછે. દેખો હિંદુકા ધર્મ એસા કર્યું. જે મહિરિકે આર્ગે મરદ નંગ પાઉસેં ચલતેં હૈ, જાઓ બે થાનસિંહકુ બોલાય લાઓ.” '
તિવારે હજૂરિ પાતસાહનો આસાદાર આવ્યો. થાનસિંઘને કહે છે “તુમકું સતાવી પાતસાહ બોલાવતે હોં.” તે સૂણિ તત્કાલ તિહાં આવિ કુનસ કરિ ઉભો રહ્યો. તિવારે પાતસાહ કહે, “અબે થાંનસિંઘ! મેરા દિવાન હોકર તે નંગ પાઉ મેહરિકે આગે ચલતા હે સો મેરે તો લજવતા હે. ઐસા તેરા ધર્મ ક્યા હે, નાનત (લ્યાનત) હે તેરે તાઈ.”
તિવારે થાનસિંહ બોલ્યો, “જે જાહપુનઃ હજરત પાતસાહ સલામત! એ મહીરી મેરી ફઈ હૈ, સો વડિ હિમત કિની છે. જે છમહીને કે રોજે ધરે છે.” તબી પાત્તસાહ બોલ્યા જે, “ઇસ મે ક્યા દિનમેં ન ખાવે તો રાતડું ખાવે એસે તપતો હમેરે ફકીર બહોત કરતે હે.” તબી થાનસિંઘ બોલ્યો કે “હે પાતસાહ સલામતી એસે રોજે તે હમેરે નહી હોગા. મેરે રોજે તો નકોરડે. કછુ દિને નહિ ખાંણા. કછુ રાતે બી ન ખાણા. બહુ પ્યાસ લગે તબ ખૂબ તાતા પાણી કરકે ઠાર રખે. સો દિનક પાણી પીના. પાણીના ઓર કચ્છ નહિ લેણા નહિ [ પ્રબંધ સંગ્રહ Bી ૩૭ Bશ હીર સ્વાધ્યાય )

Page #67

દેણાં. ઇસ તરસે છ મહીને કે રોજે કીએ હૈ.તબી પાતસાહ બોલે. “અબે થાંનસિંઘ ! એ ક્યા કહતા હે, સો અનાજ વિના જીવે ક્યું. ભલા તેરા કહ્યા તો * તબ માનું જો છ મહીને લગે હમેરી હવેલીમેં રખેં. આછી ખાસી તરસેં હમ ખિજમત કરેંગે. પાણી પીવણકા આવે સો માફ હે, ઓર કછુ ન ખાણે પાવે તબ હમેરે અંત(પુ)2મે રખેગા તેરી ફફી સો હમેરી ફફી કર માંનેગે, જા કર ફઈકુ આપણી હવેલિમેં ત્યાઓ.’
- એવિ વાત સુણ કર થાનસિંઘ ચંપાબાઈકું બહોત તાલમખાંના તેડકર આયા. પાતસાહ કે મેલ મે તેડ આયો. પાતસાહે પોતે કહ્યું હૂરમાને ખોજાઓને કહ્યો સો તુમ બેફકિર માનજ્યો. બહોત બરદાસ ખિજમત આછી રીતે રખિઓ. એક પાણિ તાતા આવે તો આંણે રિજીઓ. પિણ ખાણે કિ જણસ અનાજ મેવા મિઠાઈ માવો ખાવકી કચ્છભી ચીજ આવે સો ખબર રખણિ. સો હમેરે તાંઈ કેહણા.. એવિ સર્વ ખોજેકું ફૂરમાંક ભલામણ ફફીકી દિની. પાતસાહ પોતે કચેરીમાં ગએ. ઇમ કરતાં પહિલા મહિના ગયા. દૂસરો તીસરો માસ ગયો. ચોથા બી પાંચમા બી માસ ગયા. નિત્યે ખબ્બર લેતાં છઠ્ઠા મહિના પૂરા હોણે આયા. ભાદ્રવા સુદ ચોથનિ તઇયારિ હૂઈ તિવારે રજા લેવેલું થાનસિંઘ પાતસાહ કને આવિને રજામાંગી, “હે પાતસાહ સલામત અબ મેરી ફફિકે એક રોજા ઓછા છે. છ મહિને કે રોજે પૂરે હુઇ. આ પકા હુકમ હોવે 'તો આજકા દિનમેં દેવ કે ગુરુ કે પાઉ લગે. કિતાબ પુરાણ સુણે. સબન્યાતિયું
જાતકું સબ કુટુંબકું ખિલાય કર પીછે ફફિ ખાવગી.” એવું કહ્યું તિવારે - પાતસાહે પોતેકી ટૂરમાંને ખોજાને તેડકર પુછે : “ફફીઈ છ મહીને કે રોજે કીએ, સો ક્યા ક્યા ખાણા ખાયા. સચ્ચ બોલો”
તબ બીબીએ કહ્યો, “ હજરત! એક દેખાહે સો તાતા પાણી પીયા. સો માફહે. દૂસરા કુછ કછુ ભી ન દેખ્યા. સો સુનકે પાસાહ અચંબો પામ્યા. પીછે ચંપાબાઈ પાસે આવકર પૂછવૈકું લાગો,” “હે ફફિ! તુમને છ મહિને કે રોજે કીએ સો કિસી કિરમાતમે કિયે. તિવારે ચંપાબાઈ બોલ્યા “સો મેરે ગુરુદેવકી કિરામત સે રોજે કિએ.”
તબી અકબ્બર પાતસાહ બોલું. “સો તેરે દેવ તો પથરકે પૂનર્લે હું સો જાણતે હૈં, પિણ તેરે ગુરુ સો કૌને સો બતલાવો. સો કાહા હે.” તિવારે [ પ્રબંધ સંગ્રહ B ૩૮ Bર્ણ હીર સ્વાધ્યાય |

Page #68

ચંપાબાઈ બોલ્યાં. સો મેરે હીરગુરુકી કિરામાત મેં રોજે કીયે. સો ગુજરાતને નજીક ખંભાયત સેહેર છે. તિસકે નજીક ગંધાર સેહર છે. તિસ સેહરમેં રામજી ગંધારીઓ વસતાહિં. તિણે બહોત આગ્રહ કરકે રખા હૈ. સો ઉનકી કિરામાતમેં હે પાતસાહ સિલામત મેરે સો હીરગુરુજીની કૃપાસે મેં એને રોજે પૂરે કિએ. એહવિ વાત સુનકે ચંપાબાઈને નિવાજીકર રજા દીની.
પીછે પાતસાહે દિલમેં ક્યાસ કિનો વિચારે. સો ગુરુ ગુજરાતમેં ગંધારમેસે બેઠે બેઠે કિરામત ચલાવે. ઉનકી કરામાતમેં છ મહીનેકે રોજે કીએ. એસો. હરિગુરુ કેસા હોવે ઇસકે દિદાર દેખને મેં અચ્છા હોગા. એસા ધારકે ગુજરાતને સુબા ઉપરે પરમાનો પાતસાહેં લખ્યો “જે ખંભાયત પાસે ગંધાર સેહરમેં બડે સે બડે કે સિરદાર હીરવિજય સુરિ કૈલાતા હૈ. ઉસકે કુંનસ સલામ કરકે કહેણા સો પાતસાહે આપકે બહોત યાદ કરકે કહ્યા હૈ સો રાહમે ખરચ લગે સો લ્યો. અને તઇયાર કરકે ચલો. એહિ અરજી કરકે ભેજ દિજીઓ' એવો પરમાનો કાગદ લિખ ભેજ્યો ગુજરાતના સુબા ઉપરે. તે પરમાનો વાંચિને રાજનગરને સુબે સિતાવિ મોકલ્યો, ખંભાયતના સુબેદાર ઉપરે. તે વાચકર ગંધારે મોકલ્યો.
તેહવું શ્રી હરિગુરુકે આગે રાંમજી ગંધારીઓ આગમ સિદ્ધાંત સાંભલે છે. એહવું અવસરે પાતસાહના મેવડા આવ્યા. ફુરમાના આપ્યા. તે વાંચીને સમાચાર જાણ્યાં. પાતસાહ અકબ્બરે તેડવા મોકલ્યા છે. તે જાને રામજી ગંધારીઓ ખંભાયત આવ્યો. તિહાંના માહાજનને તેડિને રાજનગર આવ્યો. તિહાં સર્વ મહાજન મલીને દરબારને કારકુનને તથા મેવડાને લાંચ ભાડું દેઈને પતલાવિને રાજી-રજાવંત કરીને સર્વે ભેલા મલીને પાતસાહનું અરજી લખી તે અરજી લઇને બેવડા પાછા ફરીને પાતસાહ પાસે આવી અરજી કો પરમાંનો આપ્યો. તે પરમાણો દિવાને વાંચી સંભળાવ્યો.
તિવાર પછે મેવડકું પુછયા, ક્યા હકીગત છે. સર્ચ કહીઓ. તિવારે બેવડા કહે છે. સુંનો પાતસાહ સલામત! હરિગુરુ ગંધારમેં હૈ. હમ બાંણેકું ગએ સો દેખ્યા. તબ આખર વખત હે. કછુ વિલત ભાવ હોગા. તૌ તબ કહિ કહાવિને સરીરકું જમિત આરામ હોવેગા. એટલે સતાવિ ભેજ દિયેગે. એહવા પત્ર પાતસાહને લિખ ભેજ્યા છે. તે સુંણકે પાતસાહે વાત માની સો હોયગા.
તેહવે પાતસાહ પાસે ચ્યારે પાંખાલિ દિવી છે. તે વડી કિરામતની છે. તેની પ્રવૃત્તિ કહિયે છે. [ પ્રબંધ સંગ્રહ ૩૯ Bશ હીર સ્વાધ્યાય ]

Page #69

દિલ્લિ સેહરમેં એક ઘાંચિ વસે છે. તે ચોમાસા માંહે બહોત વરસાત વૂઠો. તેહને યોગે જાંની ભીત હતી તે ગીર પડી. તે ધાંચિ ચોમાસામાં પડ્યા ઘરનો • પાઇઓ ખલબલતાં ખોદતાં માંહે થકી એક ચ્યાર પાંખાલિ દિવિ ભલા ઘાટની નીકલી. તે ઘાંચિ લઇને ઉગટી. રુડી સમારીનેં ચોખી કરી. તેહનેં ચ્યાર પરણાઇયાં દેખીને રીજ્યો. સાંજ પડે દીવીનો કોડિયા માંટે તેલ પૂરીનેં ચરાક દિવા કીધા. તિવારે ચ્યાર ઓલિયા ફકીર ફિરતા દીઠા આવી ઉભા રહ્યા. તે દેખીને ઘાંચી બિહનો કેહવા લાગો, ‘જે તુમેં કુણ છો ?’” તિવારે ચ્યારે ઓલિયા બોલ્યા ‘જે એ દિવીકે આધીન હમહૈં. જિહાં લગણ ચિરાક જલેગી તિહાં લગે હમ ઇહાં રહેંગે. હાજર થકાએ ચ્યાર પરણાઇયામેં હરફ લિખે હૈં. તિસ કારણે હમ દિવિકે સેવક હૈં, એ દીવિ જો પ્રગટે તે જિહાં કામ ફુરમાવે તે કામ કરેંગે.’ તિવારે ઘાંચિના દિલમેં જોવાની સોખ ઉપની. જે પાતસાહનાં મોહલમે લેઇ જાઓ અને પાતસાહનિ સુવાની જગ્યા પ્રમુખ સર્વ ઠિકાણા મુજને દિખલાવો.”
તિવારે ઓલિયે ઉપાડિને પાતસાહના મોહલમેં ફેરવિને જિહાં પાતસાહને સુવાનિ સજ્યા જડાવ જડિત છે તિહાં આવ્યો. તે પલંગ ઉપરે પરિન તલાઇ બિછાવિ છે. તે ઉપરે ફૂલ ભાત ભાતના બિછાવ્યાં છે. સવા વેહત પ્રમાણે કરો કીધો છે. વલિ ઉપરેં કસ્તૂરી, અંબર, બરાસ, જીણો ચૂરણ ભરભરાવ્યો છે. તેનિ કસ્બોઇ સુગંધ મહમહે છે. અનેં સજ્યા પાસે ચિંહૂં દિસે ધૂપગંધ અગરનિ સુવાસ વાડો પસરી રહ્યો છે. વલિ દિવાની જ્યોતિ પ્રગટી છે તે દેખી વાંચિ હર્ષ પામ્યો. મનમાં એહવો (વિચાર) આવ્યો છે. આ પાતસાહનિ સજ્યા ઉપરે સૂઈ તો જોઉં કેહવી મજા છે. તે ધારીને સજ્યા ઉપરે બેસીને લગારેક સૂઇ જોઇઇ. એમ ધારીને સૂતો. તેહવેજ નિદ્રા આવી. ઘોર નિદ્રામઇ થયો. તેહવે ઘાંચિને ઘરે દિવી હતી તેહમાં દિવેલ દિવે તેલ પૂરયો હતો તે તેલ બલિ રહ્યો એટલે ચરાખો બુજાઇ ગઇ. દિવો રાજ બેઠો. એટલે ઓલિયા અદસ થઇ ગયા. પોતાને ઠિકાણું ગયા.
એટલે અકબ્બર પાતસાહ સુવેકું સજ્યાએ આયા. તિહાં દેખે તો મલ મલિન લુગડાં, કાલોભૂત સરીખો બિહામણો, વલિ ઉજડ ખેડાનો ડુમાંન, મદોન્મત્ત, ભૈરવ સરીખો દેખીને પાતસાહ અચંભો પામ્યો રે ઇસ જગા મેં એ ક્યું કર આયા હોયગા, ઇસકી નિગેદાસ્તી ૨ખણી. ઇમ કહી પલંગ ઉપડાવીને એક ઓરડામાં મુંકાવ્યો. વલી કમાડ બંધ કર સાંકલ આપી પ્રબંધ સંગ્રહ B[ ૪૦ BT હીર સ્વાધ્યાય

Page #70

તાલા દીધાં. કુંચિ પાતસાહે પોતાની પાસે રાખી. પ્રભાત થયો. તિવારે પાતસાહે હાથે તાલો ખોલ્યો. દેખેં તો તિમ સૂતો છે. ઊંઘ માંહેથી જગાડીને પકડ્યો. પુછે છે, ‘તું કુણ છે ? કિસ તરેસે અંદર જનાનામેં ક્યું કર આવ્યા. સો કહે. સચ્ચા બોલણાં, જૂઠ બોલણા નહીં.
તિવારે ઘાંચી કહે, ‘હે પાતસાહ! સલામત મેં સચ્ચી બાત કહૂં સો સુનો. હમેરે ઘરકી સફીલ મેહર્સે ગિર પડી. ઉસકા પાયા ખલબલતાં જમિમાંહેસે ચ્યારખાંને કી દિવી નિકળી હે. સો ઉગર કર કે મેરે ઘરમે ચ્યાર દિવે કીએ. ઉસ વખત ચ્યાર ઓલિયા ખડી દેખે. મેં તો 'મનમે બહોત ડર્યા. તબ ઓલિયે બોલે ‘જે તું કિસ વાસ્તે ડરતા હે. એહ ચરાખાં જલેગી તબ લગે તેરે આગે ખડે હે. તેરે હુકમ માફક ચલેંગે. તે જેસા હૂકમ કરે. સો હમ કરેંગે.' તે સુણ કે મુજને સોખ ઉપની. જો મેરા કહ્યા કરો તો મેરે તાંઇ પાતસાહકી મોહલ હવેલી સારી ફીરાય કર દિખલાવો. તબ ઓલિયા ઉપાડ કર ઇહાં લાયા. સારી હવેલિ દિખલાવીનેં આપકે સોણેકી જગ્યા દેખકે બહોત ખુસી હૂવા. લેજાક માત્ર સોણેકા દિલ હૂવા. તબ સુતા, સુતા સેં નિદ્રા આવી. આપને જબ ઉઠાયા તબ ઉઠકર તુમ આગે ખડા હૂં. તમે૨ી સોખમેં આવે સો તકસીર આપો.
તબ પાતસાહ ગુસા કર બોલે. જો તું કિરામાતસે આયાનેં તુંને દિવી પાઇ સો લ્યાઓ. તબ ઘાંચી સુનકે ખડા હૂવા. તબ, પાતસાદેં ચાકર સાથે ભેજ્યા. ઘરે જાય કર દીવી લેઇને ચાકર ઓર ઘાંચી આય નેં પાતસાહ કે આગે દિવિ રજૂ કીની. તબ પાતસાહ દિવી દેખને ખુસ હૂઆ. તબ ઘાંચીકુ તાતા પાંણિસે નવાય કર, આચ્છ કપડે પેહરાએ. પાંચે પૌસાક સેં પસાય કર્યા. પીછે મેવા મિઠાઇ ખિલાય કે પાસે રખ્યા. નિજર કેદસે જાણે વાવે નહી. તબ સાંજ પડી. જબ ઘાંચીકું પાતસાહે અલાયદા બેસાડને દિવીકે ઉપરે ચરાક સરુ કીધી. તેહજ વેલાઇ ચ્યાર ઓલિયા આય કર ખડા રહે. તબ પાતસાહ દેખને ડરયા. પીછે દિલમેં કયાસ કીયા. જે ઘાંચિ સચ્યા. ઐસા વિચારને પાતસાહ બહોત ખૂસી હૂયા. ચ્યાર ઓલિયા પાતસાહકે આધીન હૂયા. પીછે ઘાંચીકૂ બહોત સન્માંન કરમેં સિરપાવ પેહરાય કર, દિલ્લી સેહેર કી સેઠાઇ ઘાંચી કુંદિની. તે દિનસ સેઠાઇ ઘાંચી કરતે હૈં. Bà x+ Be
પ્રબંધ સંગ્રહ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #71

અબ તે ઓલિયોકું પાતસાહ પુછતે હે, કહો ગુજરાતમેં ખંભાયત સેહર પાર્સે ગંધાર સેહરમેં હીરગુરુ હે સો ઇસકી કેસી ખબર છે. સો કાલિ કેસે કહે તે કહો. તબ ઓલિયો બોલેં હીરગુરુકું આરામ જમિયત હૈં. કછુભી દરદ નહી. સો તો વડા કિરામાતી હે. અલ્લાકા પૂરા હે. તિનકું ઈહાં આણં કિ સોખ નાહી. વલી ઓર રાંમજી ગંધારીયે સબકું લાંચ ભેંચ દેકે ખોટા કાગદ લિખ ભેજ્યા છે. તબ સુણકે પાતસાહ ગુસ્સે હોયનેં પ્રભાત સમેં પાતસાહે તાકિદિ ફુરમાનામે ઐસા લિખ્યા જે પંચ જૂઠે જૂઠે જવાબ લિખતે હૈ. સો નહી જાંણતે. લાંચ ખાત હો સો મારે જાઓગે. સો સિતાબી હીર ગુરુકું ભેજ દીજીયો. જે ચાહિ જેસો દિજીઓ. નહિ ભેજેગે તો તુમકું ગુજરાતિક તાગિર હોવેગી. ઇસ વાસ્તે સિતાબી ભેજ દિજીઓ. એસા પત્ર લિખનેં ગુજરાત ભેજે. તબ ગુજરાતવાલે ગંધારે તાકિદી કીની. તબ એહવો સાંભલિ નેં રાંમજી ગંધારિયાને જોર ન ચાલ્યો.
તિવારે મહામોંછવ કરીનેં શ્રી હીરવિજયસૂરિઇ પોતાને પાર્ટે શ્રી વિજયસેનસૂરિનેં થાપિને પાંચસે ઠાંણા સાથે શ્રીહીરવિજયસૂરિ પાંગર્યા. ખંભાયતેં આવ્યા. તિહાંથી વિહારતા કરતા ગુજરાત રાજનગરે આવ્યા. સંઘે સામઇઓ કરી ઉપાસરે પધરાવ્યા. તિહાંથી મેસાંણે, સિદ્ધપુર, પાલણપુરેથી સરોતરે પધાર્યા.
એટલે પશુસણ આવ્યાં. તિવારે શ્રાવકે કહ્યું જે કાતિ ચોમાસા લગે ઇહાં રહો. તિવારે હીરગુરુ કહે જે પાતસાહ વડો કાફર છે. તેનિ આજ્ઞામે તુમારે રેહવું. તે વાસ્તે તુમને વખો પડે તે માટે અમે ચાલસું. તિવારે સંધે પલ્લિપતિ ભીલનેં કહ્યું - જે શ્રીજી ૨હે તો તમારા રાખ્યા રહે. આમાંરા રાખ્યા તો ન રહ્યા. તિવારે પલ્લિપતિ નાયક શ્રીપૂજ્યજીને પગે લાગીને કહે છે. તુમ્હે કેહતો ભય રાખો છો. તિવારે મુનિપતિ કહે છે જે દિલપતિએ તેડાવ્યા છે. ન જઇઇ તો ઠીક નહી. તે માટે જાવું પડે છે. તિવારે પલ્લિપતિ કહે : જે એ કાફરનો કિસ્સો ભય રાખસો નહિ. એ ઇહાં આવસ્યુંતો અમે સિખામણ દેઇ સમજાવસ્યું. પિણ તુમનેં ચામાસામેં જાવા નહી દીજીઇ, તિવારે સંવત્સરી પ્રતિક્રમણ લગે રહેવાનિ હા કીધી. શ્રાવકને હા કિધિ. સંઘસકલ હર્ષ પામ્યો. પજૂસણમાં છઠ, અઠમ, દશમ, દુવાલસ, માસખમણ પ્રમુખ ઘણા તપ થયા. જાચકને ઘણો દાન સ માન થયા. મૉટા મહંત પુરુષ પ્રબંધ સંગ્રહ B[૪૨]
હીર સ્વાધ્યાય

Page #72

આવ્યે ઘણો ધર્મનો લાભ થયો. સાતમી વચ્છલ પૂજા પ્રભાવના પ્રમુખ કરણીઈ ધર્મનો મહિમા અત્યંત દીપ્તવંત કરયો. સંવત્સરી પારણો કરી બીજે દિવસે તિહાંથી સાધ ચાલ્યા.
મજલસરિ ચાલતાં ચાલતાં દિલ્લી બાર ગાઉ રહિ એટલે થાંનસિંઘ ટોડરમલ્લને ખબર મોકલી હીરગુરુજી આવ્યા. તે સાંભલીને થાનસિંહે પાતસાહને કહ્યું જે “શ્રી હીરગુરુજી આયે હૈ. પાતસાહી અકબૂર બહોત રાજી હુઆ. તબ પાતસાહેં હૂકમ દીયા. જે બડે મહોચ્છવે હાથી, ઘોડા, નોબત, નગારા નિસાન સબ ફોજ સામાન ચાહી જે સો લેઈ જાઓ. આછી તરસે સામઈયો લઈને બડી દોલત થકી મોટો સામઈયો કરિને, થાનસિંહ, ટોડરમલ્લ સામો લેઈને શ્રીહરિગુરુજીને ઘણે ઇતમાંમસુ જઈનેં વિધિ સહિત વાંધ્યા.
તિવારે હરસૂરીજી ધર્મલાભ દઈને કહે “મહાનુંભાવ ! તુમ સરીખા ગૃહસ્થને દિલ્હીપતિના દિવાન તે તમારી દિવાનગિરિમાં તીનસે કોસ થક અમને બહાં તેડાવ્યા. ચોમાસામાં વિહાર થયો. તે તેમને સ્વાભાસ છે. તથા તમારા કારભારમાં ધિક્કાર છે.' ઇમ કહ્યું તિવારે થાનસિંઘે કહ્યું. જે “મહારાજ અમારો જોર એહના આગલે ચાલ્યો નહી. અમે ઘણી બુદ્ધિ કેળવી. પિણ પાતસાહને આર ઓલિયા મિલ્યા. તે તેને પુછીને વાત કરે છે. તે આગલે અમારો જોર ચાલ્યો નહી. તુમો આવ્યા છો તો ભલો થાસ્ય. જૈન ધર્મનો મહિમા દિપસ્ય. કિસી ફિકર રાખસ્યોમાં” ઈમ કહિને બડિ ધૂમસું સાહમઇયા સહિત વાજતે ગાજતે દાન માન દેતે શુભ મુહૂર્ત દલ્લિ સહરમેં પ્રવેશ કરયો.
સોહાગણ ધવલ મંગલ ગાવતે ઉપાસરા મધ્યે આવ્યા. તખતે બિરાજમાન થયા. ગુહલિ પ્રમુખ સોહામણે મોતિએ વધાવ્યા. સર્વસભા સહૂ સહૂને ઉચિતસ્થાનકે બેઠા. ગુરુ ધર્મદેશના લાભાલાભને અવસરે ઉચરતા હવા અઘોર દેશના મંગલિક નિમિત્તે કહેવા હવા. યતઃ
સકલ કુશલ વલ્લી પુષ્પરાવર્ત મેળો દુરિત તિમિર ભાનુ કલ્પવૃક્ષોપમાન ભવજલનિધિ પોતઃ સર્વસંપત્તિ હેતુ
સભવતુ સતત વઃ શ્રેયસે પાર્શ્વદેવઃ || ૧ [ પ્રબંધ સંગ્રહ Bી ૪૩ Bશ . હીર સ્વાધ્યાય

Page #73

ગુરુપર્યુપાસ્તિઃ
જિતેંદ્રપૂજા સત્વાનુકંપા શુભ પાત્ર દાનં શ્રુતિરાગમસ્ય ફલાન્યમૂનિ.
ગુણાનુરાગઃ નૃજન્મવૃક્ષસ્ય
ર
ઇત્યાદિ દેશનાંમૃત પાન કરીનેં ભવ્ય જીવ હર્ષ પામતા હતા. વૈરાગ્ય પામ્યા થકા સહૂ સહૂનેં સ્થાનકે જાતા હતા. સર્વ સંઘ ગુરુ ભક્તિનેં વિષે લયલીન હોતા હતા. પછી થાંનહિ શ્રીપુજ્યજીની આજ્ઞા પ્રમાણ કરીનેં પાતસાહ પાસ આવ્યો. સલામ કરી ઉભો રહ્યો. તિવારે પાતસાદેં હીરગુરુકા સમાચાર પુછનેં કહે છેં-જે હીરગુરુ કલ ઇહાં આવે તો બોલાઇ લ્યાઓ. તબ પાતસાહકા વચન પ્રમાણ કરી થાંનસિંહ ઘરે આવ્યો. તિવારે બીજે દિન શ્રી પૂજ્યજીનેં અરજ કરે છે જે સાહેબજી પાતસાહ બોલાવે છે. જે હીરગુરુકું તેડ થાઓં. હમ કુન્નસ કર પાવન હોવે. એહવો વચન સાંભલિ થાંનસિંઘ પ્રમુખ સંઘ તથા ઘણા સાધુ સાથે પાતસાહની કચેરીમાંહે આવ્યા.
તબ પાતસાહ તખ્ત થકી ઉઠીનેં કુંનસ કરીનેં સાહમાં આવીને પાતસાહેં કહ્યો, જે હીરગુરુ આર્ષે આઓ. તિવારે હીરગુરુ બોલ્યા. જે હમ ઇહાંજ બેઠેંગે. હમેરે આવા આણેકા ધરમ નહીં. તિવારે પાતસાદેં કહ્યા સો ક્યું આપે નહિ આતે. તિવારે હીરંગુરુ બોલ્યા, જે બહોત દિનાકે ગલેચા બિછાયા હોયગા, ઇસકે નીચે કોઇ કિડી મકોડી આવિ હોય સો ગલેચા ઉપર પાડું દેવતો સે જીવ બહોત ઇજા પાવે. સો ખુદા આગે ખુલાસા કિસ તરેહેં હોવે. સો બાબત ગલિચા ઉપર આવણા નહિ. તિવારે પાતસાહ બોલ્યા જે મોતીકી હીરે કી છોહ દિધી હે, સૌનેકી ભિતી હે ઇસ જગમેં જીવજંત(તુ) કહાંસે . હોવેગા. ઇમ કહીને હુકમ કર્યો, સો ગલેચા ઉઠાકર હિરગુરુકું દેખલાઓ જંગ્યા. તિવારે ચાકર ગલેચા ઉઠાવશેકું તયાર હૂવા.
તેહવે હીરવિજયસૂરીઇ પોતાના પાર્શ્વવત્તિ માલદેવ સાહમો જોયો. તે લાઈ માલદેવે વીરકું હકાર્યા. તેહને જોગે કિડી, મકોડી, ધીમેલી, જલેચા ઉઠાવતાં હેઠલે કોડાનકોડિ જીવ તે ઠંડાલા સહિત થરનાથર થઇ રહ્યા છે. તે સર્વ માણસ કચેરિ કાંઠે, લોક પાતસ્યાહ દેખને અચંભો પાંમ્યા. અરે અલ્લા હે ખુદા! ઇસ જગામે ઇતના જીવ કહાંસે હૂઆ સો એ હીરગુરુ સચ્ચે. B ૪૪ દ
પ્રબંધ સંગ્રહ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #74

એસા દેખતે પાતસાહ હિરગુરુ કે નજિક આયને ખડા. હરિગુરુ તુમ સચ્ચે. જૈસા કાંની સુણતે હો તૈસા જ તુમકું દેખ્યા. પાઉં લગીને રહ્યો. પછે હીરસૂરિજી પોતાને ઉપાશ્રે આવ્યા. એહવે તિહાં મલાણિઓ ફકીર મકનસા એહવે નામે તિહાં આવ્યો. તે બડે કિરામાતવાલો છે. તિલકા નામ પાતસાહે જગતગુરુ દિયા હે. તે પાતસાહકા ગુરુ છે. હરિગુરુકો નામ સુનકર આયા. સો પાતસાહકું કહ્યૌ સૌ હીરગુરુકું બોલાવી. હમ ઇસકિ કિરામાત દેખું.
તિવારે બીજા દિવસે પાતસાહે તેડ્યા. સૌ હરિગુરુ આયા. તબ ફકીરે કહ્યા સૌ હરિગુરુ) કેલાતે હૈ સો હમકું તમેરી વિદ્યાના ચમત્કાર દેખલાવો. કે તુમેરા નામ છોડ દયો. તિવારે અંતેવાસી જગમાલ બોલ્યો. હે સાઈ તુમ
ક્યા કહેતે હો. વિદ્યાતો બહોત હે પિણ આગેસે તુમેરી વિદ્યા દિખલાવો, પીછેસે હમ દિખલાયેંગે. તિવારે ફકીરે ટોપી આકાર્સે ઉડાડિ. તિવારે જગમાલે
ઓઘો મંત્રી આકાસે મેહલ્યો. તે ટોપીને મારતા મારતાં નીચી અણી. પીછે પાતસાહ કચેરીના લોક ફકીર વિસ્મય પામ્યો. તિવારે પાતસાહ બોલ્યા જે મકનસાહ તુમેરી ટોપીકું ખંખેર નાંખી સો હરિગુરુકું પાયે લગો.
તિવારે તે મકનસાહ પોતેકી કિરામાંતકિ કંથા કાઢકર ચોકમાંહે નાખીને બોલ્યા જે એસો કોઈ હો એ કંથા ઉઠાવે. તિવારે પાતસાહનો મલાહરી નામે હાથી છોડ્યો. કંથા બાંધિને તાણવા માંડી પણ હાલિ હાલે નહી. ઉપાડિ ઉપડે નહી. તબ પાતશાહ બોલ્યો. જે હરિગુરુકું હુકમ કરો તો ઉઠાય દેવે તિવારે માલદેવ બોલ્યા : જે પાતસાહ હુકમ ફુરમાવે ઊસી તરેસે ઉઠાય દેવે. એહવે વાંસની સલીઈ ફલ પરોયા છે. એવી સલિ પાતસાહના હાથમાં સલિની છડી છે. તે પાતસાહે તે છડી આપીને કહે જે ઇસસે ઉઠાય ઘો. તિવારે વીરને બલે ગોદડિ ઉછાલિ સો જાતી યમુનામેં પડિ. તબ ફકીરનો મુખ જાંખો પડ્યો, છતાં પોતાનો ચમત્કાર ચાલ્યો નહી. પછિ હીરગુરુ ઉપાસરે આવ્યા.
તિવારે મલાણીઓ પાતસાહને કહે જે હીરગુરુ કો બુલાઓ ને કચેરીમાંહિ મોટીખાડ ખોદિનેં સાંજની વેલા એક બકરી લાવીને માંહે ઘાલીનેં ઉપરે પાટીયા ઢાંકીને ઉપરે ગલેચા જાજમ બિછાઈને પીછે હીરગુરુ તીસરે દિને બોલાયા. હીરગુરુ તિહાં આયા. તિવારે પાતસાહ ઉભા થઈને કહે છે હ હીરગુરુ આઘે આઓ. પછે શ્રીજી કહે જે ઇહાં જ બેઠેગે. તિવારે . [ પ્રબંધ સંગ્રહ BT ૪૫ Bર્ણ હીર સ્વાધ્યાય |

Page #75

પાતસાહ બોલ્યા જે ક્યા હૈ. શ્રીજી બોલ્યા જે જીવ હે સો નહી આવતે. તિવારે માલદેવ કહે જે નીચે જીવ હે. પાતસાહે જે કેતે જીવ હે ? માલદેવ કહે જે તીન જીવ હે. મકનસા ફકીર બોલ્યો. જે તુમ જુઠે પડ જાઓગે. એક કે તીન જીવ કહાંસે હોવે. માલદેવ બોલ્યા જે તીન જીવડે ઇસમેં ફરક નહીં. સચ્ચી વાત હે, ને તુંમ ખોટે પડોગે. તબ પાતસાદેં હુકમ કિયા. સો જલેચા ઉઠાઓ. તબ જલેચા પાટીયા ઉપાડ કર દેખેતો તીન જીવ દેખે. બકરી ગ્યાભણિ હતિ. સો બફારાનેં અકલાતે કરને ગાભ છૂટ ગયા. ઉસસેં દો બચ્ચે ઓર બકરી દેખ કે પાતસાહ અચંભો પામ્યા. ફકીર સબ જૂઠે પડે.
તિવારે મકનસાહે ઓલિયાને કહીને અરવાંન દેસ થકી એક વડવૃક્ષ મંગાવીનેં જમુના નદીને કાંઠે ખડો કરયો. તિવારે પાતસાહે કહે હે હીરગુરુ તુંમબી કછુંક મંગાવો. તિવારે માલદેવઇ અઢાર હજા૨કોસ ઉપરે અસ્તિ તારાતંબોલ નગરે તિહાંથી બાવન વીર મોકલીનેં વાર્ડિ મંગાવિ. જમુનાને કાંઠે ઉભી રાખી. તે હતાં સર્વે ઋતુના ફલફૂલ ગહેર ગંભીર નવપલ્લવ મહા સોરભ દેવતાનેં રમવા યોગ્ય મનોહર દેખીને પાતસાહ બહોત ખુસી હુવા ફેર ચમત્કાર દેખો.
પાતસાહ કને એકવીસ બાજોઠ મગાવીનેં ઉપરા ઉપરે ચઢાવ્યા તે ઉપરે હીરગુરુ ગ્રુઢી બેઠા. પછે હેઠલથી વીસ બાજોઠ કાઢી નાખ્યા. એતલે એક બાજોઠ અધર રહ્યો. તે વેલાઇ ફકીરે ણિ કરામાત કરી. પણ બાજોઠ હેઠે ન ઉતરયો. તિવારે પાતસાહ પગે લાગીને શ્રીજીને હેઠે ઉતાર્યા. એહવી રીતે એકવીસ ચમત્કાર દેખાડ્યા.
તેહ જ વખત પાતસાહ વસ થયો. પછી ફકીરે ખુદરાઇ કરવા માંડિ. મકનસા ફકીરે નાલિયરકી કાથલી કી હૂંડીકર ઉપર બેસીને જમુના નદીમેં તરવા લાગો. તિવારે માલદેવે શ્રીજીને કહ્યું એ ફકીર કાફર છે. જિહાં લગે જીવે તિહાં લગે ખુરદરાઇ ન મુકે. તે વાસ્તે એહને શિક્ષા દેવી. તિવારે હીરગુરુજીઇ માલદેવના સાહાજ્ય(ય)થી સઇકડો મણની પથરની સીલા ઉપરે બેસીને જમુના નદીમાં તરતી મુકી. પાતસાહ પ્રમુખ સર્વલોક કૌતિક દેખે છે. તેહવે જગમાલે વીરને હંકારયો. જે એ ફકીરની હૂડી ઊંધિ માર. તેહવે હીન્ગુરુ બેઠા છે તે સીલ્લા વેગે ચલાવી આવતાં આવતાં લાગમાં લાવિને સીલા ભૂટકાવી. એટલે કાચલી ઊંધી પડી. મકનસા ફકીર જમુનામેં બુડ્યો. તિવારે શ્રીહીરગુરુજીને અનુકંપા ઉપની. તિવારે ફકીરને બુડતાને હાથ પકડને કાઢ્યો. તિવારે ફકીર પ્રબંધ સંગ્રહ B&rt BT હીર. સ્વાધ્યાય

Page #76

મકનસા તેહ જ વેલાએ હાથ જોડીને પગે લાગો. લાગીને કહે તમેરા ઘર વડાહ. આપતો જીતેને મે તો હારયા. જૈસા તુમેરા નામ સુનાયા તૈસા મે નિજરે દેખ્યા. અબ મેરા ઉપર કૃપા કરને ગુનામાફ કરના.
એહવા ચમત્કાર દેખીને પાતસાહ બહોત આશ્ચર્ય પામ્યા. એસો ચમત્કારિક પુરુષ દેખીને ઉઠીને પગે લાગો. હાથ જોડીને કહે છે ગુરુજી તમ વડે હો. તમેરા ધર્મબી બડા હે. તમેરા વેષબી બડા હે એમ હાથ જોડિને કહે છે. આજ દિનસે તુમ હમેરા ગુરુ પીર હો. હમ તમેરે નોકર છું. તિસ વાસ્તે જે કછુ. હાથી ઘોડે દેશ ભંડાર માંગો સો આપું તુમ ખુસી હોયને ચાહિ જે સો માંગિંલ્યો.
તિવારે કૃપાવંત હીરગુરુ કહે જે હમેરે તો પ્રભુ સેં નેહ હૈ. હમેરે મારગમે કહ્યા સો જીવ ઉપરે મેહર રખણી, કોઈ જીવકું દુખ દેણા નહિ. સબ જીવકું આપકા જીવ સમાગ કર જાંણણા, આપકા જીવકું રેખ માત્ર લગે તો બહોત દરદ હોતા હે તો દૂસરે જીવકું હથીયાર મેં હસતે હો તે જીવકું દુખ નહી લગતા હોયગા ફેર તમેરે પીર કહેતે હે. જીવકું મારકર ભસ્ત પોચાડતે હે સો દૂસરે જીવકું પોચાડો તો આપકે માબાપ ભાઈ ભૈના જોરુ લડકા લડકી, કું મારતે ભિસ્ત પોચાડતે કહ્યું નહિ? સો પાપ કરવેસે ભિસ્ત જાતે હોઈ તે દિૌજગમેં કુંણ જાયેગાતબ હે પાતસાહ હમકું તુમ જવાબ ઘો. કે પાપ કરના છોડ ઘો. એસા હીરગુરુ કી વચન સુણકૅ પાતસાહ બોલ્યા જે હે ખુદા હે પવરદગાર મેરા ક્યા હાલ હેવેગા? મેતો બહોત માઠા કામ કરયા હે. ખુદાકે ઘરે ક્યા જવાબ દેઉંગા. મે તો ભિસ્તુ કું દૂર કીનિ, મે દોજકકું નજીક કીના. તિસ વાતે હે શ્રી હરિગુરુ. મુજકું તરવેકા ઉપાય બતાવો. તિવારે હીરગુરુએ તીન ઉપાય બતાય. સૌ ખેર મેહેર બંદગી, સૌ ખેરાત કરણા (૧) દૂસરા સબ જીવ ઉપર મેહેર રખણી, સો જીવકું મારણા નહી (૨) બંદગીરો સાહિબ સચ્ચકી બંદગી કરણી. હાથ જોડકે તીન વખત બંદગી કરણી (૩) એ તીન ઉપાય છે. ફેર મે કહું સો કરો. આ તબ પાતસાહ કહે કે “આપકી આજ્ઞા જો ખડા હું. આપકી નિગામે આવે તો તારો કે બુડાડો. તુમેરે આધીન છું. આપ દિલ્લી કા રાજ લ્યો. પિણ મુજકું તારો. મે તો આજ લગણ ભૂલો ભમ્યો છું. બુરે બુરે પુરુષ કી સંગત કરકે બહોત બુરા કામ કિયા. પરજીવ કે બહોત દુ:ખ દિયા. અખજ બી બહોત ખાયા. ઈસકા પાપ છુટેસો ઉપાય દિખલાવો. તિવારે સચ્ચા- દિલ જાંણને પાતસાહકે ચ્યાર પગથિયા બતલાયા.. [ પ્રબંધ સંગ્રહ Bી ૪૭ Bી હીર સ્વાધ્યાય

Page #77

એકતો બંદિ(ધિ)ખાંને કોઇ જીવને ન ઘાલવો. । ૧ નદી, દ્રહ, સરોવર પ્રમુખ કિહાઇ જાલ ન નાખવી ન નખાવવી । ૨। વલી ચકલાની .જીભ ખાવી નહી. ·I ૩। એ ત્રણ વસ્તુની અગડ કરાવી. ફે૨ સેત્રુંજય તીર્થે માથાદીઠ એકેકી સોનામહોર પાતસાહ લિઇ, તિવારે જાત્રા કરવા દે. તેહનો દ્રવ્ય બારે મહીને પાતસાહને ખજાને કેટલો દ્રવ્ય આવતો તેહની સંખ્યા કહે છે. તેર કોડને ૯૦ લાખને સિત્તેર હજાર એટલો દ્રવ્ય આવતો તે શ્રીહીરગુરુને બગસીસ કરૌ. આજ પીછે હમેરે સત્રુંજય તીર્થનો મુંડકો ન લેવો. । ૪। એ ચ્યારેના પરમાના મોહર છાપ સહિત કરી આપ્યાં.
પાતસાહે હીરવિજય સૂરિનેં જગતગુરુનો બિરુદ આપ્યો. પાતસાહે ધર્મગુરુ કરી થાપ્યા. બીજા કોઇને માંને નહી એક હીરગુરુ સચ્યો. દૂસરા ધર્મ તે પેટારથી હે. દોજના આપનાર હે. વલી હીરવિજયસૂરીઇ પાતસાહનેં ધર્મપ્રાપ્તિ દેખાડે છે. મદીરા માંસ પ્રમુખ અભંષ્યની અગડ કરાવી. લિ ત્રણ ચોમાસાન અઠ્ઠાઇ, બે ઓલિની ૧-૧, પજૂસણની અઠ્ઠાઇ, એ છ અઠ્ઠાઇયે પોતાના દેસમાં અમારિના પડહ વજડાવ્યા. બારદિવસ લગેં કોઇ જીવ મારી ન સકે. માર શબ્દ પણ કેહવા ન પામે. પાતસાહ જૈન ધર્મ પામીને સમ્હણા સહિત અંગિકાર કરૌ. નવતત્ત્વ જીવા અજીવાદિકાની ઓલખાણ પામ્યા. દેવગુરુ ધર્મની ઓલખાણ કરીનેં નિત્ય જગતગુરુ સાથે ધર્મગોષ્ટી કરતાં. બારવ્રત ધારી શુદ્ધ શ્રાવક થયો. ઉત્તમ પુરુષની સંગતે ઉત્તમર્પણું પામ્યો. પ્રભાત થયે નિત્યે વખાણ ધર્મકથા દેવ ગુરુ વાંદ્યા વિના અન્નપાંણિ થે નહી. હાથ જોડને અરજ કરે છે હીરગુરુ હે જંગતગુરુ તમેરા ઓર હમેરા પ્રયાસ લેખે આયા. હમેરા બડા ભાગ્ય જે તમેરા દીદાર પાયા. તમ જૈસા ગુરુ પાયા. અબ હમેરા પાપ ગયા. મે પવિત્ર યા. · એસિં અરજ કરને હીરગુરુકું ચ્યાર ચોમાસા દિલ્લિ સેહેરમે રાખ્યા.
ઇમ કરતાં ચોમાસે ઘણે આગ્રહથી પાતસાને સમજાવિને ઉપાધ્યાયશ્રી શાંતિચંદ્ર ગણિનેં તિહાં મુકીને પાતસાહ તથા ચતુર્વિધ સંઘ સહિત રજા
લેઇનેં ધર્મબોધ આપને શ્રીહીરગુરુજીઇ તિહાંથી વિહાર કરીનેં અનુક્રમે ગુજરાત પધારયા. શ્રીવિજયસેનસૂરિ પ્રમુખ સંઘચતુરવિધ ઘણો પરમાણંદ પામ્યા. હૈં મલેચ્છ દુષ્ટ પ્રતિબોધિ પધારયા. તેણે જગતમેં હીરગુરુની ઘણી પ્રખ્યાત વિસ્તરી. જગતગુરુનામ વિસ્તરતો હતો.
ઇમ કરતાં વર્ષ બે ત્રણ થયા. એટલે જગત ગુરુ શ્રી વિજયહીરસૂરીશ્વરજી Ba xe Bo { ૪૮ હીર સ્વાધ્યાય
પ્રબંધ સંગ્રહ

Page #78

ઉપર પાતસાહૅ મોટા ગુણ વર્ણવ(ન) કરીને લેખ લખાવીને બેવડાઓને મોકલ્યા. તે મધ્યથી વિજયસેનસૂરિને તેડાવ્યા. દરસન કરવા નિમિત્તે તિવારે શ્રીપૂજ્યજીની આજ્ઞા પૂર્વક અંગિકાર કરીને વાંદિને શુભમુહૂર્તે શ્રીવિજયસેનસૂરિ પાંગરયા. શ્રીરાધનપુરે આવ્યા. તિહાંથી પાટણ, સિદ્ધપુર, પાલણપુર, સિરોહિ, જાલોર, પાલિ, મેડતા, સાંગાનેર પ્રમુખ દેશાનુદેશે વિહાર કરતા, ભવ્ય જીવને ધર્મ રુપ સંબલ દેતા લાહોર પધારયા. તિવારે પાતસાહ અકબ્બર શ્રીજી આવ્યાની વધામણી સાંભલીને ઘણો હર્ષ પામતો હતો. સાહમાં ઘણઈ આડંબરનું કરીનેં શુભ મુહૂર્ત લાહોરમેં શ્રીજીને પ્રવેશ કરાવ્યો. ઘણા હર્ષ વધામણા કરે છે. હવે પાસાહ શ્રીવિજયસેનસૂરિ પાસે ધર્મદેશના સાંભળીને હર્ષ પામતો હતો. નિત્ય ધર્મગોષ્ટી કરે છે. હવે લાહોર મધ્યે પાતસાહ અકબ્બરની સભામાંહે ઘણા અન્ય દર્શની : પરપક્ષી સાથે ઘણા વાવવિવાદ કરીને અન્યમતિને નિરુત્તર કરયા. સર્વનામદ ગાલ્યા. તે પાતસાહ દેખીનેં ઘણોં હર્ષ પામતો પાતસાહે શ્રીવિજયસેનસૂરીશ્વરનો નામ શ્રીવિજયહીરસૂરીસવાઈ એવો બિરુદ દીધો. શ્રી વિજયસેનસૂરીને લાહોર ચોમાસો રાખ્યા. ઘણો ધર્મનો મહિમા વિસ્તારવંત કરયો. ઈમ કરતાં ચોમાસો" ઉતરયો. વિહાર કરવા માંડ્યો.
તિવારે પાતસાહ તથા ચતુર્વિધ સંઘ સર્વ મલીને ઘણો ઘણો આગ્રહ કરીને બીજો ચોમાસો રાખ્યા. ઘણી ધર્મની ઉન્નતિ કરી. ઇમ કરતાં કાતિ સુદ ૧૫ કરીને ચતુર્વિધ સંઘ સહિત લઈને શ્રીવિજયસેનસૂરિ શ્રી શત્રુંજયનિ જાત્રાઇ પધારયા. સંઘ મેલાણે મેલાણ આવતો. શ્રી સિદ્ધગિરિઇ પધારયા. શ્રી ઋષભદેવજી યુગલાધર્મ નિવારણી, ભવ્ય જીવનો આધારભૂત, આદિના કરણ હાર, એવી તીર્થપતિ મરુદેવીનંદન, ત્રયજગત વંદન, એહવા શ્રી આદિનાથને મુકતાફલે સોનારૂપાને ફૂલે વધાવતા, ઘણે આડંબર સહિત જાતા કરી.
પૂજા પ્રમુખ અઢાઈ મહોચ્છવ કરીને ઘણા સાતમી વત્સલ પ્રમુખ જૈન ધર્મ દીપાવતા સંઘ તિહાંથી ઉપાડીનેં શુભ તીર્થ અમદાવાદ, પાટણ, પાલણપુર, સિરોહિ, મેડતા, માલવો, જબ્રાહાન પુરા, અહમનગર, દેવગિરિ પાટણ, આગરા, જહન્નાવાદ, લાહોર આવ્યા. સંઘે આડંબરનું સેહર પ્રવેસ કરયો. શ્રીપુજયજીને સોનઈર્ષે વધાવીને સેહરમે લીધા. તીહાં લાહોર મધ્યે અઠ્ઠાઈ મહોચ્છવ કરો. પૂજા પ્રભાવના સાધર્મિક વાચ્છલ્ય પ્રમુખ ઘણા મહોત્સવ કરયા. સાતક્ષેત્રે ધન વાવરિને ઘણા પુન્ય ઉપાર્જન કરી, પુન્ય ખજાનો સંપૂર્ણ ભરયો. [ પ્રબંધ સંગ્રહ BT ૪૯ Bણ હીર સ્વાધ્યાય )

Page #79

હર્વે જગતગુરુશ્રી હીરવિજયસૂરીયે સર્વ ગીતાર્થની આજ્ઞા પ્રમાણે માલદેવને ત્રાંબા પત્રે ગામ ઉંજા કરીને બગસીસ કરયો. તિહાંથી શ્રીજી એકમાસ . સિદ્ધાચલજી રહ્યા. પછે જૂનોગઢ, વેલાવલ, પાટણ થઈ દિવ ઉન્નતનગર પધારયા. સંઘે ઘણો આગ્રહ કરીને રાખ્યા. ઘણિ ભક્તિ યુક્તિ સાચવતા હતાં. દિવનો વાસિ સંઘતિ લખિરાજ તથા પારેખ સહસંદ મેઘજીઈ ઘરદેરાસરની પ્રતિષ્ઠા કરાવી. શ્રીજીને વિનતી કરીને ચોમાસુ તિહાં રાખ્યા. સંઘે ઘણા ઉચ્છ(વ) મહોચ્છવ કીધા. ઉન્નતનગર મધ્યે શ્રીજીને સરીરે ઘણિ અબાધા ઉપનિ.
* અબાધા વિશેષ જાણીને ગીતાર્થ તથા સંઘ મલિને શ્રીવિજયસેનસૂરિને લેખ લખિને મોકલ્યો જે ગુરુનો મોટો કારણ છે તે માટે મલવાનો વાંછતી હો તો કાગલ વાંચીને વેહલા આવજ્યો. શ્રીજીને સરીરે અબાધા ઘણિ છે. તે માટે પત્ર દીઠે સિતાબી ઇહાં આવયો. તે લેખ વાંચી આચાર્ય ચોમાસામે પાંગરયા. અનુક્રમે વિહાર કરતા આચાર્ય આવ્યા.
તિવારે ૐ શ્રી વિમલહર્ષગણિ તથા ૐ શ્રી સોમવિજયગણિ પ્રમુખ ગીતાર્થ શ્રીજીને દશવૈકાલિક તથા ઉત્તરાધ્યયન પ્રમુખ સિદ્ધાંત સંભલાવે છઈ. શ્રીજીએ પોતાને મુખે અણસણ કરી, બે ઉપાધ્યાયને હિતશિક્ષા દેઈ, ગચ્છની ભલામણ આચાર્યને કેહવરાવી, નોકાર મંત્ર ના શુભધ્યાને સંવત સોલબાવન | ૧૬પરા વર્ષે ભાદ્રવા સુદિ ૧૧ ને દિવસે શ્રીહીરસૂરીજી સ્વર્ગે પોહતા. તે વેલાઈ આકાશમાર્ગે ઘણા દેવતા સંબંધી ઘંટ વાજતા સાંભલ્યા. ઘણા "માહેશ્વરી અન્ય દર્શના લોક કહેવા લાગા જે વિમાન આકાસથી ઉતરતો અમે દીઠો. દેવતાઈ મેઘની વૃષ્ટિ, ફૂલની વૃષ્ટિ કરી. વલિ જે અગ્નિ ઠામે સંસ્કાર કિરયો તે ઠામે આંબાના વૃક્ષ અકાલે ફલ્યા. નવપલ્લવ થઈને ફલ સહિત થયા : તે આજ દિન સુધી તે વૃક્ષ બારેમાસ ફલ ફૂલ સહિત છે.
' તે ઉન્ના સેહર મધ્યે તેમનો મહિમા પ્રબલ છેછે. જાગતી જ્યોતિ છે. તે સ્થાનક સર્વને માનવા જોગ્ય છે. એમ મહંત મોટા પુરુષનો મહિમા કેટલો લખી છે. . હવે શ્રી હીરવિજયસૂરીનેં પાટઇ સવાઇબિરુદના ધરણહારા શ્રીવિજયસેનસૂરિ થયા. તે ગ્રામાનુગ્રામે વિહાર કરતા થકા ભૂમંડલને પાવન કરતા ભવ્ય જીવને ધર્મબોધ આપતા થકા વિચરે છે ઈત્યાદિ ૫૮ તથા ૫૯ માં પાટનો વિવર્તી પટ્ટાવલિ ગ્રંથથી વિસ્તારે જાણજો. ઈહા તો લેશમાત્ર લખ્યો છે. - I ઇતિ શ્રી હીરસૂરીશ્વરજીની કથા સંપૂર્ણમ્ II | સંવત ૧૯૭૩ વર્ષે II [ પ્રબંધ સંગ્રહ [ ૫૦ થઈ હીર સ્વાધ્યાય |

Page #80

શ્રી હીરવિજયસૂરિ પ્રબંધ
શ્રી વિજયદાનસૂરિપટે ૫૮માં શ્રીહીરવિજયસૂરિ તપગચ્છને વિષે સૂર્જ સરિખા રાજા વિક્રમથી સંવત ૧૫૮૩ છે જન્મ પાલણપૂરે સા લૂંરાગૃહે ભાર્જ નાથી ઉદરે.
૧૫૯૬ ઇ પતન્ને દીક્ષા, ૧૬૧૦ સૂરિપદ તથા પંભાયત પધાર્યા. તિહાં કોડ ટેકા શ્રાવકે પ્રભાવનાઈ ખરચ્યા. પગે સોનૈયા મુક્યા તથા રાજનગરે લોંકાના આચાર્ય ઋષ મેઘજી લોંકાનો મત મુંકી ૨૫ જતીસ્ વાછતર વાજતે ઘણા ઓછવઢું આવિ પર્ગે લાગો.
વલી જેહના ઉપદેસથી પાતસ્યાહ અકબ્બર પ્રતિબોધ પામ્યો. છ મહીના વર્ષમાં અમાર પલાવે. જેહના વચનથી જીજીઓ મુક્યો. સંવત્ ૧૬૩૯ શ્રીસેગુંજાનો કર મુંકાવ્યો. માથાદીઠ સોનૈયો ૧ લેતા તે મુંકાવ્યો. વલી સેર ૧ ચડકલાની જીભ દિનપ્રર્તે ખાતો તે મુંકાવ્યો. વલી ગુજરાત માલવે અજમેર દલ્લિ પ્રમુખે દેર્સે પજુસણના બાર દિનતાં અમાર પલાવે. વલી ડામર સરોવરમાં જાલ કોઈ ન નાખે ઇમ અનેક ધર્મકાર્જ પાતસ્યાહને મળીને પ્રવર્તાવ્યાં. વલી પજુસણના દિવસે સર્વ આદિત્યવાર ક્રાંતિ તિથિ નવરોજનો મહિનો સઇદના દિન સોફીઆના દિન ઇમ છ માસ અમાર પલે. ઇમ અનેક અવદાત થયા. સંવત્ ૧૬પર ઉનાળે સ્વર્ગ પોહતા.
નયવિજય રચિત કુલધ્વજ રાસ તપગચ્છ માહિ દપતો, શ્રી હીરવિધિ ગુણવંત, વિજિયસેન સીસ તેહનુ, રવિથી તેજ સોલંત. ૬ શ્રી હીરવિજિ સૂરીસ્વરૂ તણી, દિનદિન ચઢતી જગીસજી રે, તસ કીરત જગ માહી દીપતી, નરપતી નામે સીસજી. કુ. ૬૧૮
પ્રબંધ સંગ્રહ B૬ ૫૧ Bણ હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #81

વિભાગ
૨
નિર્વાણરાસ,
ભાસ,
ફાગ,
બારમાસો.
****************************

Page #82

શ્રી વિવેક હર્ષ રચિત શ્રીહીરવિજય સૂરિ નિર્વાણ રાસ [રચના સં. ૧૬૫૨]
દૂહા સરસતિ બરસતિ બચન રસ કર રસના પરિ બાસ -
જિનપદપંકજ સિરિ ધરિ કરું સુગુરુ ગુણ રાસ ધાણધાર પુરિ દેસ સિરિ પાલ્ડણપુર પ્રગટ્ટ ,
- સા કુંરા કુલિ ચંદ્રમા શ્રીઓ સવંશ સુગટ્ટ | રા. શ્રીતપગચ્છપતિ જગત્રગુરુ હીરવિજય સૂરિરાજ .
સાહિ અકબ્બર માનિઓ સકલ સૂરિ સિરિતાજ સંવત પન્નર આત્રિા)સીઇ માસિર ઉમિ વિશુદ્ધ
માતા નાથી જનમિઓ હીરજી જગત્ર પ્રસિદ્ધ / ૪ો. સંવત પન્નર છસુઈ વદિ કાર્તિગ બીજ સુસાથિ
હીરકુમર દીક્ષા ગ્રહઈ શ્રીવિજયદાનસૂરિ હાથિ / પી સંવત સોલ અઠોતરાં દેશી ગુણની કોડિ
શ્રીવિજયદાનસૂરિ થાપિઆ પદ પંડિત-વાચક જોડિ / ૬ સંવત સોલ દસોતરઇ સીરોહી નયર મઝાર
શ્રીવિજયદાનસુરીસરઈ કીધા નિજ પટધાર ' / છો. ચિરંજીવ ગુરુ હીરજી જિનશાસન શૃંગાર શાહિ અકબ્બર પ્રતિબોધિકઇ જિણિ રચિતલિરચી આમારિ II II તે વ્યતિકર ગુણ વર્ણવા ભગતિ ભંભેર) મોહિ .
શક્તિ નિવારઉનાં સુણે સુસરસતિ તેરી સોહિ | ૯ll [નિર્વાણરાસ, ભાસ,ફાગ,બારમાસો થી પ૩ BT હીર સ્વાધ્યાય |

Page #83

રાગ દેશાખ જગત્રપતિ રાજઇ રે અકબર શાહ સુરગ્યાન આલમપતિ રાજઇ રે. યાકે જીઆ મઇ બસે હીરવિજયસૂરિ વિજયસેન
શિશ ભાન જલાલદીન રે ।। ૧૦।।
આખંડલમાન
આણ અખંડ ચિહું ખંડ ભૂમંડલ જસુ નિજ, ભુજદંડિ પ્રચંડ નરાધિપ ખંડિ ગભંડ ગુમાન | જગત્ર૦ ૧૧૫
ચઉદસહસ ગયવર જસ મંદિર ગર્જતિ ગયણ ગભંડ પ્રચંડ રે । ગર્જ પંચ લાષ હેષારવ ફોતિ પાંચ બ્રહ્માંડ । જગ૦॥ ૧૨૫ ગઢપતિ ગજપતિ નરપતિ છત્રપતિ કઇ સેવઇ જસુ રાઉ ।પાહડપતિકઇ વીસ તીસ ગ્માલીસ હજારી કઇ કઇ જસુ ઉંબરાઉ || જગા ૧૩૫
અવલ નવલ નીસાણ સૂકે ધ્રુસતિ ધરણિધરરાઉ । ગ્રડડડડડ્યુસ૦ પ્રબલ સબલ દલ કંપિત ચંપિત ભુવન ભડકી ભડવાઉ | જગત્ર૦ ૧૪૫ કઈ સુલતાન ગુમાન ગિરાએ .કઈ ક્રુગમોરેમાન જગત્રમઇ । કઇ૦ રવિ તલિ કો ન સિરબ્બર સબસિäિ એકહીં તેરી આન । જગત્ર૦ ૧૫॥
શાહ સલીમ સુલતાન શેત્રુજી સુંદર શાહ મુરાદ શાહ । યાદેસુંદર૦ દાંણિઆરદીયતિ દલપતિ ચિહુડિ જસ જસવાદ | જગત્ર૦ | ૧૬॥
દૂધી શેષ સબલ અબદલજિલ જસ જગમગઇ વજીર
ચ્યા બુદ્ધિધ ચતુરનર જસ દીલમાને હીર || ૧૭।।
તરણિ મંત્ર જસ જાગતઉ જપઈ પ્રથમ જિહાં પડુર ચ્યાર ફંડ સાધ્યાંવતી જસ ચિહુ ઠંડી મુહુર || ૧૮||
ઇમ અનેક નવરમદલ સકલ મહીતલરાજ સફલ કરઇ અકબર નૃપતિ જબ ભેટે હીર ગુરુરાજ || ૧૯॥ નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો છે ૫૪
હીર સ્વાધ્યાય

Page #84

મંત્ર તંત્ર યંત્રાદિ બલ નહીં વિદ્યા પરચંડ શાહ અકબર આગલિ સુરઇ જિનિ દૂરિ કિએ પાખંડ / ૨૦
કવિત્વ મંડઈ નહીં પરચંડ તુંડ જિહિ ગઈ મંડલ છડિ ગએ સબ વીર પીર પઇનંબર ઝુંડલ શેષ રેપ નહીં રંગ ભંગ સબ ભએ સન્યાસી મંદર કલંદર ફંદ છંદ કીને બનવાસી ભૂત પ્રેત ઝોટીંગ ઝડ મુલા મસીત ન જોગણઈ ઇક ધન્ય ધન્ય ગુરુ હીરજી જસ સો અકબર સુવચન
સુવચન સુણઈ ૨૧ રાગ મલ્હાર | ઢાલ છે. મનમોહન હીરજી રાજી એ જિણિ મોહ્યઉ અકબરશાહિ રે હીરજી, તું તઉ સુવિહિત સાધુ શિરોમણી રે તુઝ દરિસન મોહનગાર રે,
સાર રે જેહ નિરખિઓ જગત્રપતિ હરષિ એ / ૨૨I/ ભુવન મોહન વયાણ નિસુણી સકલ દેશ મઝારિ, ષટુ માસ તાઈ વરસમાસું પલાઈ જીવ અમારિ, વયણ તુઝ સુર રયણ તોલઈ વરણવ્યાં કિમ જાઈ, જે સુણી અકબર સમઝિઓ કહઈ કો ન મારઈ જગિ ગાય રે,
તાય રે / મનમો) | ૨૩ જે ગાય કેરે ચરણ ધોઈ દૂધ પીતે રાય,
રાય ટોડરમલ્લ સરિષે છયુડાવી નહીં ગાય, તે સકલ દેશિ વિદેશમાહિં હરિ ગઉ અમારિ,
તો ધન્ય ધન્ય શ્રીજિનવંશ વીરવંશિ ઉગ્યા, હીરવિજય ગણધાર રે તારિ રે મનમો) | ૨૪ - કવિત્વ જિણિ તાર્યા ચીતઉર ઉરગદંકઇ પુરાણા, *
રણથંભર થિરથંભદંભ મોડ્યા સમીઆણા, નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો B ૫૫ Bી હીર સ્વાધ્યાય |

Page #85

કાબલસુ કુંભલમેર કોટ કહિઉ સુપરાણા, કાસમીર કલિકોટ લોટ કીને રાય રાણા, કરિ કહિર શહિર તોર મુલુક જૂનાગઢ પણિ જે૨ કિઅ, હ હઇ હઠી હમાઉ સુત ધન્ય હીરજી તસુ ધર્મ દિઅ
|| ૨૫ ||
જિણિ કીનો બહુત સિકાર જીવ કઇ કોડિ બિડારે, કાબિલ જિહાં અજમેર કોસ પ્રતિ કિએ મનારે, પંચસયાં મૃગસીંગ જોડિ પ્રત્યેક સમારે, નિજ સિકાર સહિનાણ લોગ અગલેકું દિષા૨ે, સો અકબર હીર બચન સુણિ સુસુકીને સુબિવેક, જિણિ કુમારપાલ નરપતિ પ્રમુષ વીસારે સુ અનેક ॥ ૨૬ ॥
ઢાલ
શેખ અબદલ મહુલ તાઈ સામુહઉ ન૨૨ાજ, આવઇ તે પાલઉ પરમ ભગતિ ભેટવા ગુરુરાજ, પેસકસી પ્રથમ્મુ કીની પુસ્તક પ્રબલ ભંડાર, લંબ ન લ્યઇ હીરજી તબ કહઇ નૃપ કરઉ મુઝ નિસ્તાર। સુંદર હીરજી મનમો૦ | ૨૭ ॥
દૂહા
શ્રીવિમલહર્ષ વાચક પ્રગટ શાંતિચંદ્ર ઉવઝાય, શ્રીસોમવિજય વાચક વિબુધ સહેજંસાગર મન ભાઈ ॥ ૨૮ ||
સીહવિમલ ઉર કનકવિજય શ્રીધનવિજય મુણિંદ, પઢઇ સુગુણવિજયાદિ બુધ વિવેકહર્ષ આણંદ ॥ ૨૯ ॥
ચાલ
હીર તેરે વપણ થઇકઇ લષ્ય છયોરે બંધ, ગુનહગાર હજાર છૂટે તુઝ ચરણ સંબંધિ, પશુ પંષી ચીતરાદિક છૂટે ઘઇ આસીસ, શાહિ અકબર હીરજી ગુરુ જીવઉ કોડિ વરીસ II સુંદ૦ || ૩૦ ||
હીર સ્વાધ્યાય
નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો Đલ ૫૬

Page #86

ઈસા યુ કહિરી કરછ મહિરિ સુચરણ તેરે ભેટિ, શાહિ કહઈ ગુરુજી સુણુ મઈ યાણતાં હું નેટિ, ઇસા ભી દિન કબહીં, આવઈ જિલ ન મારાં કોઇ, સઉગંધિ ઇતની બહુત રાષે સોચરણ તેરે સોહિ // સુંદર૦ / ૩૧/
સાહિ કહઈ તબ શેષશું અઈ નિરીહ ગુરુરાજ, મઈ તીન બેર ફિરિ ફિરિ કહ્યાસુ કર્યું ફરમાવુ કાજ / ૩૨ ઇનકું કંક્યુ હાજિત નહીં જીવદયા બે હિસાબ, ' ' જગતગુરુ ગુરૂકું કહ8 માં દીના પરા પિતાબ / ૩૩ જગત્રકે ઉપગાર કારણિ કિઆ બહુત આશાન, જિઆ જગમાં વુડાયા યૂડાયા સબ દાણ, . સાહિ અકબર તોહિ બગસ્યા શ્રી શત્રુંજ ગિરિનારિ, જિહાં હુઅ અવિચલ કિઆ મુગતો અઈ સુકૃત સંસાર |
* || સુંદર // ૩૪ શાંતિચંદ અરુ ભાણચંદ દોઉ ભલે સદગુરુ સીસ, સાહિકે દરબારિ જિણિ બધાઈ ધર્મ જગીસ, શ્રીહીરવિજય સૂવિંદ સદગુરુ વિજયસેનસૂરીશ ચિર જયુ જિહાં જગિ સસિ દિવાકર ઘઈ વિવેકહર્ષ આસીસ
I સુંદરા ૩પા
દૂહા
ઇક દિન શાહ દરગાહમાં પૂછાઈ શ્રીભાણુંચંદ, હીર પટોધર કઉણ હઈ કઈસે તસ ગુણ વૃંદ / ૩૬l
ભાણ ભણઈ ભૂપતિ સુણઉ શ્રીવિજયસેન સૂરિરાજ,
* ઇક રસના ક્યું વર્ણવું ગુણ અનંત મહારાજ / ૩૭ [નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો B ૫૭ B] હીર સ્વાધ્યાય
1

Page #87

રાગ ગઉડી ઢાલ હીર, પટોધર વિજયસેન સૂરીસર રાજ, સકલ સૂરિ સિરતાજ રાજ છત્રાધિપ છાજઇ, ગડગડત પંડિત પ્રચંડ જસ સીસ દવાજઇ, કુમત મિથ્યામત વૃંદ ફંદ સબ દૂરિ ભાજઇ / ૩૮ હૈમ સવાલષ્ય મહાભાષ્ય પ્રક્રિયા પ્રમુખ, જાણઈ સહુ વ્યાકરણ ભેદ સરસની વસઈ મુક્તિ, જાણઈ સહૂ સાહિત્ય વૃત્તિ છંદાદિક જાણઈ, નૈષધ પ્રમુખ જે કાવ્યગ્રંથ વણિવૃત્તિ વષાણ || ૩૯ll જાણઈ પિંગલ ભરત ભેદ સંગીત સુરંગ, વંસ નાટક વિવિધ ગ્રંથ જાણઈ નવરંગ, પટુ દરિસનના વિવિધ ગ્રંથ ચિંતામણિ ચંગ, બોલમાં પ્રગટ પ્રમાણ જામ જાણે જલધિ તરંગ || Oll સકલ કુરાણ પુરાણ વેદ સ્મૃતિ ભારત જાણઈ, એક શ્લોકના સહસબદ્ધ કરી અર્થ વખાણાં, ખંડિત પંડિત માન પિંડ ખંડન સહૂ બૂઝાં, રવિ તલિ એડવો નહીં ભટ્ટ જેહસ્ય કોઈ ઝૂઝઈ / ૪૧| દ્વાદશ અંગી છ લાખ ગ્રંથ જિહ્નાગ્રે વષાણઈ, એક દિવસ શતબદ્ધ શ્લોક મુખપાઠિ આણઈ,
જ્યોતિષ ગણિત નિમિત્ત ભેદ નિજ મનમાં રાખઈ, પંડિત મૂઢ અજાણ જાણ સહૂનો સમઝાવઈ, / ૪રા સ્વસમય પરસમયાદિ ગ્યાન ઇત્યાદિ ધરતા, ખડી ઉછાલાં કાવ્યગ્રંથ શતસહસ કરતા ૪૩
વસ્તુ શાહિ ભેજઈ શાહિ ભેજઈ તબહીં ફરમાન, ,
હીરવિજય સૂરિરાજકું કાજ કામ ફરમાહુ, નિર્વાણરાસ, ભાસ,ફાગ,બારમાસો Bી ૫૮ Bી હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #88

નિસિદિનવિજયસેનસૂરિ ચંદકે હમચકોર ચાઇયુદરિસન, લાભ બહુત લાહુરકું ભેજહુ નિજ પટધારિ, શત્રુંજય ગિરિનારિકી ગહુ બગસીસ ઉદાર | ૪૪ -
વસ્તુ પટ્ટ દિનકર પટ્ટ દિનકર તબ હીં સમઝાઇ, ગર૭ ભલામણ દેઈ સિરિ ઠવિ હાથ લાહરિ ચલા એ, ભટ્ટારક પાટણ નિયરિ ચતુર ચિત્ત ચઉમાસિએ, . હીરવિજયસૂરિ આવતાં નગરિ મંડાયા જંગ કલ્પદ્રુમ પાટણિ ફલ્યુલા હોલ્યાં સહુ સંઘ || ૪પી એણિ અવસર એણિ અવસરિ દિવસ કેતક લાપુરથી વદ્ધામણી લેખ લઇ બહુ લોક આએ જગગુરુ તુમ્હયે પટ્ટધાર પાતિસાહ મન ખરે ભાએ જે જિનશાસન કામ કિઅ શ્રીવિજયસેન ગણધારિ સાવધાન સહૂ સંભલો સકલ સંધ જયકાર || ૪૬/l
- રાગ ગોડી જબ દેખ્યા. બે શાહિ અકબૂરિ શ્રીવિજયસેનસૂરિંદા બડે તપસી બે કહિએ બુલાએ દિલખુસી ભયે નરિંદા દિલખુસી ભયે નરિંદ તબહી બયણ સુણે જબ નીકા ધન્ય ધન્ય અકલ હીરકી જિનિ તુહિ દીના તપગચ્છ ટીકા જબ પરમાત્મ સરૂય નિરૂપ્યઉ ભટ્ટ ભયે તબ ફીકા જગિ જયકાર કર્યઉ જિનશાસનિ ધન્ય પટધર હીરજીકા // ૪૭ll દિખલાયા બે નંદિવિજય બુધ સુંદર અષ્ટવધાનાં શાહિ આપઈ બે બયત લિખાએ પઢત યૂ ભયે હરાનાં એક બેર પઢિ ફેરિ સુણાવત શહ શિફતિ કરઈ ભારી ઘઈ ખિતાબ ખુસફહિમનસીકા જિનશાસન હિતકારી કુગુરુ કુદેવ કુધર્મ ઉથાપે બાદ બિજય જય પાયા
શાહ હજૂર શ્રીવિજયસેનસૂરિ ધન્ય ધન્ય તપગચ્છ રાયા ! ૪૮ [નિર્વાણરાસ, ભાસ,ફાગ,બારમાસો B ૫૯ Bી હીર સ્વાધ્યાય

Page #89

દૂહા
ઇમ નિજ પટધર કિદ્ધ સુણિ જિનશાસન જયકાર કેવલી વિણ કુણ વર્ણવઈ હીરજી હર્ષ અપાર // ૪૯ શ્રીમુખિ કઈ ગુરુ હીરજી ધન્ય વિજયસેન ગણધાર જિણિ અમહ દેખતિ થાપિલ જિનશાસન જયકાર / ૫૦. જિનગુરુચરણ પ્રસાદથી શાસન બાસન કામ
હવાં તથા વલી હોઈ છઈ હોસ્પઈ વલી અભિરામ // પ૧// - શ્રી શત્રુંજય તીર્થની યાત્રા કરી જઈ હેવા શ્રીયુગાદિ જિન વદિ કરી કીજઈ તીરથ સેવ | પરા
* . રાગ સામેરી ઈમ ચિંતી મનહ મઝારિએ, પાટણથી કરઈ વિહાર એ,
ગણધાર એ, રાજનગરિ પધારીઆ એ. // પ૩ // શાહયા(જા) દઉં શાહ મુરાદ એ, હીરનઈ વંદઈ આવી આલ્હાદ એ,
પ્રસાદ એ, માગઈ હીરજીની દુઆ ઘણી એ. / ૫૪ || - બગસીસ કરઈ સંભારણી એ, સQસહિર સડી ન મારણી[], " . જગતારણી રે, જી હીરજીની દેશના એ. / ૫૫ II શ્રી શત્રુંજય ગિરિવાટ એ, હીરજી અતિ ગહગાટ એ,
ઘાટ એ, મુગત્તા કીધા ગધણી એ. // ૫૬ / અનુક્રમાં પાલીતાણઈ એ, પુછતા ગછપતિ મંડણા એ, .
સુજાણ એ, માત્ર કરઈ તીરથતણી એ. / ૫૭ / તિહાં પુછતાહીરજી સાંભલી, કામિઠામિના સંઘ આવઈવલી,
મનરલી, થાવર જંગમ ભેટવા એ. / ૫૮ // ઈક શત્રુંજય મુગતો હવો, વલી તિરથ ત્રિણ સંગમ નવો,
ઐતિ દિન પુજઈ મિલઈ એ. / ૫૯ II (નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો Bી ૬૦ Bી હીર સ્વાધ્યાય |

Page #90

સંઘ પાટણનઉં સામટીં, અમદાવાદી અતિ ઊલટયઉં,
છુંસટયઉ ધીંગ ખંભાયતનો વલી એ. / ૬૦ || માલવનઉ સંઘ આવઈ એ, મનમોહન મોતી વધાવઈએ,
રચવા એ, અંગ પૂજ આભરણમ્યું એ. // ૬૧ // લાદુર સંઘ સુહામણલ, મરૂમંડલનઉ પણિ અતિ ઘણી
દીવતણઉ સંઘ અતીતિ રેલીમણઉ એ. / ૬ર. H સૂરતિ ભરુચિ સંઘ એ, વિજાપુરનઉ કરતું રંગ એ,
જંગ એ, કોન્ડવ દખણન કરઈ એ. // ૬૩ / તિહાં ખરચ તણા નહી પાર એ, સંઘવીએ કરબે ઉધાર એ, :
અપાર એ, લોક લેખઈ નહી એ. || ૬૪ ||
સંઘ સબલ ખંભાતનઉં, કરઈ વીનતી હેવ, પૂજ્ય ચઉમાસિ પધારિઈ, જાહાર થંભણ દેવ. ૬૫ પૂજ્ય કહઈ વઈરાગિઉ, આતમ સાધન હવ, પાલીતાણાઈ રહી કરી, કરસું તરસેવ. / ૬૬ | દીવતણ સંઘ હઠ કરઈ, નિત્ય પ્રભુ ગુજરાતિ, . પ્રભુ દુપ્રાપ અચ્છે લહિલ મરૂધર અમૃતવેલી. / ૬૭ || કૃપા કરો અહ ઉપરિ, અતિ આગ્રહ અવધારિ, ઉના નયર સમોસર્યા, ચોમાસું ગણધારિ. / ૬૮ /
ઢાલ
રાગ મલ્હાર દિવ તણઉં પુણ્ય પાધરું, આનંદ આવ્યઉ રે તપગછરાય, -
ગૂઠઉ ગૂઠઉ રે અમૃત મેહ, તું મનમોહન હીરજી, [નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો B ૬૧ Bી હીર સ્વાધ્યાય |

Page #91

શ્રાવક માર અતિ ગહગહ્યા, અતિ નાચઈ રે મદમાઈ રે, ધરી એ સનેહ, તું મન મોહન હીરજી - આચલી. ૬૯ છે ગાજઈ વાજિત્ર નિરઘોસ સું, તિહાં વાગી રે (૨)
નવલી નીસાણ, તું. ધવલ સુધારસ પેહલઉં, હીર જોવા રે (૨)
આવઈ રાણારાણિ, કે તું. જે ૭૦ || હવઈ ઉપદે સુધારસિં, વરસઈ રે(૨) અમોઘ ધાર તું. ભવ દુખ તાપ સમાવીઆ, પ્રતિબોધ્યા રે (૨)
વરણ અઢાર, તું. // ૭૧ // રયણાયર વ્યાપારિઆ, અતિ મોટા રે (૨) શ્રાવક જોર્ડિ, તું. સાત ખેત્રિ વિત વાવરઈ, બહૂ વાવરઈ રે (૨)
દ્રવની કોડિ, તું. / ૭ર //. હીર આવઈ આનંદ હવા, ઘણું ગૂઠી રે(૨)મહિઅલિ મેહ, તું. પ્રવહેણ આવ્યાં પાધરા, જેહના હુતા(ર) ઘણા સંદેહ, તું // ૭all તિહાં પારેખ મેઘ શ્રાવક વડલ, અતિ મોટલે રે (૨)
મેર સમાણિ, કે તું. પ્રવહણપતિ વ્યવહારિઉં, જસ ઘરણિ રે (૨)
લાડકી જાણી બહુ ગુણની ખાણિ, તું. તે ૭૪ || પ્રગટ પ્રતિષ્ઠા જિન તણી, મંડાવઈ રે(૨)સબલ મંડાણિ, તું. સંઘ મલઈ તિહાં સામટા, જંગ જોવા રે (૨)
આવઈ રાણો રાણિ તું. // ૭૫ / કરઈ પ્રતિષ્ઠા હીરજી, મેઘ ખરચઈ રે(૨) દ્રવ્ય લાખ તું. અપર શ્રાવક જે ખરચીઆ, દ્રવ્ય કહિંવા રે (૨) .
કિમ સકિ મુઝ ભાખહું, તું. // ૭૬ / નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો B હીર સ્વાધ્યાય |

Page #92

મકા હૂંતુ ફરિ આવિઉ, આરિડિઉ રે(૨)આજમખાંન, તું. પ્રથમ નમઈ હીર પાઉલે, આવ્યઉ(૨) રે ઉંના ગામ, તું. ॥ ૭૭ II
ખાંન ભણઈ ગુરૂજી! સુણઉ, અબ મઈ જાણિઉ રે (૨) અકબરસાહિ, તું. વીર જ્ઞાની વડવીર તું, જિજ઼િ પિછાણ્યો રે (૨) દુનિઓમઈ તું બડા ફકીર તું. ॥ ૭૮ -II
પેસકસી ગુરૂ આગલિં, ખાંન ઢોવઈ(૨) રે મહુર કે હજાર, તું. સુગુરૂ કહઈ અમ્હ નિ કાંકરા, બંધ છોડયો રે (૨) ઈણિ દ્રવ્ય અપાર, તું. I॥ ૭૯ ||
ભણસાલી અબજી ભલો, ગુરૂ વંદઇ રે (૨) જામ રાજ જોડી, તું.
મહુર અઢારસઈ અંગની, કરઈ પૂજા
(૨) ખરચઈ દ્રવ્ય કોડિ, તું. ॥ ૮૦ ॥ અતિ મોટઈ. (૨) મુંહુમદખાંન કે, તું.
હિંસક પ્લેછ મહાઠી,
તે પ્રતિબોધ્યઉ હીરજી, ખાંન માન રે (૨) લાડકી બહિન સાંનિ, તું. ॥ ૮૧ |
દુહો
ગુરૂ
દર્શનનઈ અજ્યો, ગુજરધરનો સંઘ, વિનતી વલીવલી મોકઈ પ્રભુ, પૂરો અમ્હ મનિ રંગ૦ | ૮૨ |
રામે માલ
પ્રભુ! ગુજરધર નીકી ચિંત કરી,
નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો
આયો આયો નિં લટક લટક ફરી,
પ્રભુ! તમસું જો દિલ કઠિન કરઈ,
તઉ નિજ સેવક મનુ કિંયુજ તરઈ, બલિહારિ જાઉં બલિહારિ રે. ॥૮॥
૬૩ T
હીર સ્વાધ્યાય

Page #93

તુમ્હ દેખનકું મનમોહી રહે, જિઉં અંતરતાપ ન જાઈ કિડે, ટુક દેખું નઈ હું જલ થઇ વિછુરી,
* રહી ક્યું બસ કઈ થલમાં વિછુરી. બલિ૦ // ૮૪ / તસબીતષ્ઠલાભ બહુલહઈ, તેણઈ ત૭ ‘જગગુરૂ બિરૂદ કહઈ, અબ કયા તો તન્હ ઉહાં મોહ રહે,
તુચ્છ નહી રહણા એક ગ્રહઈ. બલિ૦ / ૮૫ / પરપીડનકે ભંજન હીરજી હો,
સુણી બીનતી કહાઇસ ઍપ રહો, - નિર્ગુણે ફનિ બલત ચરિયું,
નિજ દાસ ટુકભી ચીતારિ ઈયું, બલિ0 / ૮૬ / હમસે પ્રભુ મૂઢ સદામું નહીં, તોભી પ્યાર ધરઉં સાહિબ તુમહી, અબ આઉ ન આદિ નિહાંરૂ કરું,
. ટુકમાંન હુ બનતી પાઉં પરૂં. બલિ0 II ૮૭ | ઈતનુ કહાયોર ગરી, પરિ, તેરિ બાટ દેખતઈ લોગ ખરે, અબ ગુજરદેશ પધારિ ઈયું, મુનિ બિવેકહર્ષ બધારિ ઈયું.
બલિ૦ | ૮૮ || ઇતની બીનતી ચિતમાં ધરીનઈ, જવ ચાલઈ ગુરૂરાજ, રાખઈ શ્રીકક દવે નાચલી, કહી પ્રતિષ્ઠા કાજ. બલિ૦ ૮૯ //
ઢાલ
રાગ સામેરી મનમોહન હીરજી એ, જેણિ મોહ્યો અકબર પાહિ રે, તું તઉ સુવિહિત સાધૂ સિરોમણિ રે, તુઝ દરિસન મોહનગાર રે, હીરજી જેહ નિરખિ, જગત્રપતિ હરખિી એ જગત્ર) II ૯૦ || હીર તઈ વૈશાખ સુદિમાં, વલી પ્રતિષ્ઠા કિદ્ધ,
ઉંના નયર મંડાણ મોટા, હવા જગત્ર પ્રસિદ્ધ, [નિર્વાણરાસ, ભાસ,ફાગ,બારમાસો D ૬૪ થી હીર સ્વાધ્યાય

Page #94

ચૈત્ર સુદિ આઠમિ થકી, તુઝ હવી ચલન-અસક્તિ, તઉહિ પણિ તુઝ તીર્થયાત્રા, વિમલગિરિ વરિ ભક્તિ સં. જગO | ૯૧ સંઘ વીનતી કર પ્રભુ, કિમ આવસઈ ઇમ બંધ, પાલખી પાવન કરો, પાવન કરી અહ્મ ખંધ, સુગુરૂ પભણઈ પૂર્વ મુનિઈ, મન કીધઉં માહતિ, તઉ એ પરંપરા કિમ કીજઇ, નવી રીતિ ન ભંતિ સું. જગ0 | ૯૨ / - ચઉમાસિ વલી ઉનઈ રહ્યા, બાધા તણઇજ વિશેષે.. લાહુર ભણી માણસ ચલાવ્યા દેઈ નિજકર લેખ, આવવું તષ્ઠિ દૃષ્ટ કાગલ પૂછી અકબર સાહ, , , શ્રી વિજયસેન સૂરિહ તુમહે, મિલવા અતિહિ ઉચ્છાહ! તું. જગotal લેખ દેખત હીરજીના, વિજયસેન સૂવિંદ". સાહિ અકબ્બરડું કહઈ, અભે દેઉં બિદા નરિંદ, ' , હીરવિજય સૂવિંદકું કલ્ફ. હંઈ દરદ ટુક ગૂઢ, સુણિ શાહિ હઈ ક્યા ખુદા કહઈ, ભએ અતિ દિગમૂઢ સું. જગo ૯૪ ll શાહિ જંપઈ સુગુરૂકું, સુખ હેતિ શું ખઇરાતિ, ઇક માસની અમારિ ફુનિ, ફરમાઉં સકલ બિભાતિ, તુલ્બ ભી બિદાકી સુખડી, ચાહુ સું દેઉં સમાધિ, સુગુરૂ જંપઈ સાહિ બગસઉં, જમઈ આધો આધિ શું. જગ0 / ૯૫ / દાણ સબહી છયુડાઈ પ્રમુખ, કરી જગત્ર આશાન, ખટ વિગઈ અભીગ્રહ ગ્રહી, આવઈ છઈ હીરપટભાસન, શ્રી હીરવિજય સૂરદ ચરણે, આવ્યા તેહવા લેખ, તે સુણી સંતોષ પામ્યા, જગગુરૂ સવિશેષ સું. જગ0 / ૯૬ // રાતિ દિવસ ચીતવઈ, હરવિજય જગત્રયતાત,
ક્યારિ શ્રી આચારજ મિલસઈ, તિમ કહું મનનિ વાત, . નિર્વાણરાસ,ભાસ,રાગ,બારમાસો B ૬૫ BC હીર સ્વાધ્યાય |

Page #95

ગચ્છ વિશેષઈ ભલાવી, કીજઈ અણસણ સાર, પણિ દુરિ પંથિ કિહાં કિહાંથી આવઈ, જો ન સરયું કિરતાર
સું. જગ0 / ૯૭ || અનુક્રમઈ આવ્યાં પારણાં, જાંણા સમય વિશેષ, સંલેખના ઉપવાસ અઢમઢમઈ કરઈ વિશેષ, મોકલઈ કાગલ રાજનગરઈ, તેડવું અવધારિ, ઉવજઝાયશ્રીકલ્યાણવિજયનઈ,શાસનિ[નિ]જસંભારિયું.જગoll૯૮i
દુહા
- રાગ મારૂણી ઇણિ અવસરિ દશમી દિનિ, ભાદ્રવ સુદિ દશમી દિનિ જવ આવિ કાઝિમ રાતિ, જગવઈ તવ સહુ સાધનઈ. I ૯૯ II બોલાવઈ ગુરૂ હીર, વડવઇરાગી હીર,
સૂરહયોરે મુનિવરા, હીરજી જગત્ર વિખ્યાત. ૧૦૦ // વિમલર્ણ વાચક તથા, વાચક સોમવિજય સુવર, આર્દિદેઈ સહૂ સાધનઈ, અમે અણસણ લેઉં છું તેવ. / ૧૦૧ // ભવ ચરિયું પચખી કરી, ત્યારે આહાર,
પચખી કરી તિહાં, સાખી જિનવર દેવ. / ૧૦૨ છે. વજઘાત સમસુણિ વચન, વિલંપતો સોમવિજય તિહાં સીસ, ઈસુ વચન ઈણિ જનમ કાં, સંભલાવ્યું જગદીશ. ૧૦૩ //
ઢાલ. કોઈ વારો રે (૧) હીરજીનઈ અણસણ કરતાં વારો, કોઈ બાઉરે ભવસમુદ્ર જિહાજ, અણસણ કરતાં વારો રે.. / ૧૦૪ / હીરવિજય તુઝ વિણ કઉણ છઈ, અ૭ મનિ પ્રાણાધારો રે,
કાંઈ જિનશાસનાં આધારો રે, [નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો B ૬૬ થી, હીર સ્વાધ્યાય

Page #96

શીલ સંયમ વાનગી, અશ્વ કુણ દેખાડણહારો રે, તુઝ વિણ કુણ દેખાડણહારો રે. કોઈ૦ | ૧૦૫ || તપ સંજમ ગુણ ગરીબનઈ, કુણ તુઝ વિણ તારણહારો રે, તુમ્હ ચરણે વલગા અમ્હો, તસ કુણ સમઝાવણહારો રે. કોઈ∞ || ૧૦૬ ||
સંઘ ચતુરવિધ નયણડાં, કિમ ઠરસઈ વિણ પ્રભુચંદો રે, તુઝ વિણ કુણ પ્રતિબોધસઈ, સાહ અકબર સરીખો નરિંદો રે. કોઈ૦ | ૧૦૭ II
જીવદયા ગુણવેલડી, તસુ કુણ જગં સીસણહારો રે, જિજિઆ પ્રમુખ છોડાવવા, જગની તુઝ વિણ કુણ કરઈ સારો રે. કોઈ૦ | ૧૦૮’·
દાણ મહીઅલિ માંડવી, તુઝ વિણ કુણ ઉઠાડઈ રે, તુઝ વિણ કુણ નૃપ બૂઝવી,
બંદા (દી) લાખનઈ બંધથી કુણ કાઢઈ રે. કોઇ૰ ॥ ૧૦૯ | કલિ કાલિં મુગલાઈમાં કુણ, તુઝ વિણ ગોવધ વાર રે, શેત્રુંજય ગિરિનારિના દેવ, વિણ કરિ જગત્ર જાહાર રે,
એહવું કહઈ કુણ સૂરીનઈ વારઈ રે. કોઈ ॥ ૧૧૦ || અકબ્બર શાહઈ જે વ્યઉ, નામ ‘જગત્રગુરૂ’ [તુ] માહોરે, તે કહી કહઇનઇ બોલાવિઈ રે, તુઝ વિણ જગદાધારો રે.
કોઈ || ૧૧૧ ||
આજ જિનશાસન જગિં જગમઈ, તુમ્હથી તે સવિ સારો રે, જનમ લગી ચાકરી અમ્હે, તે કાઇ આજ સંભારો ૨. કોઈ૦ || ૧૧૨ ||
અમ્હ ગરીબનઈ વિલવિલઈ, જઉ મનિ હિરમાન આંણોરે, તઉ શ્રી વિજયસેન સૂવિંદજી, જવ નાવઈ તિહાં લગઈ તાણો રે. કાંઇ તેહનઈ મનમાંહિં આણો રે. ॥ ૧૧૩ ॥
૬૭ BT
હીર સ્વાધ્યાય
નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો

Page #97

(દુહા)
રાગ (શા)ઉરી સિક્વલ શ્રીગુરૂ જંપઈ મુનિવરા રે, કાં ધરઉ મનિ વિષવાદ, સાહસની આ સમય છઈ, તુમ્હ શ્રુતજલધિ અગાધ. // ૧૧૪ || જે અમહે સમરાસક ગુણરયણાયર મુખકંદ, મઈ તુહ થાપી આપીઆ, શ્રી વિજયસેન સૂરિંદ. || ૧૧૫ // જિણિ જિનશાસન મુઝ છતઈ, ભાસ્ય જિમ દિણંદ, તેથી મુઝ ચિંતા નહીં, તુમ્હનઈ પરિ આણંદ,
' ગચ્છનઈ પણિ જિનશાસન આનંદ. || ૧૧૬ // પણિ તે મુઝનઈ નવિ મિલ્યા, હવઇ તુડે ધાઉં સૂર, કાલિ જોયો જે સું હસઈ, મુઝ અણસણ થાઈ અસૂર / ૧૧૭ // ધન્ય ધન્ય “જગગુરુ” હીરજી, જિણિ જાણિઉં નિજ નિર્વાણ, પંચમ આરઈ કેવલી, હીરજી ત્રિભુવનભાણ, * કરઈ અણસણ હીરજી જાણ. // ૧૧૮ //
• ઢાલ. સુપ્રભાતિ સહૂ સંઘ મિલ્યા, સુણિ રાતિની વાતનઈ,
જાણિનિ નિર્ણય વલી નિર્વાણનઉ એ; ઇક અચરય બીજાં દુખિ ભર્યા, અતિ ગહબર્યા હિઅડ) (૨)
નઈ સુણિ અણસણ ચઉવિહારની એ. // ૧૧૯ // શ્રી ગુરૂ સંઘ પ્રતિ ભણઈ, સુણો માનવી આણનઈ (૨)
શાસનપતિ જિન વીરની રે, મુઝ આણાં જસ વાલડી, તિણિ પાલવી આણનઈ (૨)
શ્રી આચારયની સહી એ. ૧૨૦ || અંગ પૂજ સહૂ સંઘ કરઈ, સુપ્રભાતિથી માંડીનઈ
માંડીનઈ રૂપ કનક મુદ્રા ઘણી એ, [નિર્વાણરાસ, ભાસ,ફાગ,બારમાસો B ૬૮ BSE હીર સ્વાધ્યાય

Page #98

અઢી મુહુર જિહાં દિન ચઢઇ એ, કોઈ ભાવિક વદ્ધાવઈનઈ (૨)
મુક્તાફલિ કરી ગ૭ધણી એ. / ૧૨૧ મે સુખ સમાધિ નિવૃતિ ઘણી, સોવન તણી કાંતિનઈ (૨)
ઝલકઈ અંગ સુહામણું એ, મંડાણા સબલ મંડાણ એ, તિહાં આવઈ રાણો રાશિ એ,
- રાયરાણાએ નિરખઈ મુખ હરનું તણું એ. ૧૨૨ | જિનશ્રી વીર જિને, દેશના બઈ દિવસની દીધીનઈ (૨), ' '
જિનશાસનિ હિત મતિ ભણી એ, તિમ સંધ્યાનું પડિકમણું સહૂ સાંભલઈ સંઘનઈ (૨), ' '
કરાવઈ સ્વયં તપગચ્છધણી એ. / ૧૨૩ જાઉ તપ તેજ ગુરૂ હીરનું, કાંઈ ચઢત લઈ વાંનજી, .
ધ્યાનઈજી બાંઠા પડિકમણું કરી રે, ગણાં નુંકાર તે પડવડા પદમાસન પૂરીનઈ,
પૂરીનઈ ધ્યાન શ્રીમંધિર અનુસરી રે. /૧૨૪ || ભાદ્રવ સુદિ અગ્યારસિં શુભ ગુરૂવાર યોગિંજી,
સિદ્ધિ યોગિજી શ્રવણ નખ્યત્ર સોહામણઈજી, રતિ ઘડીયા પાંચ જાતાં, નકિરવાલી પાંચમી (૨)
માંડતાં “જગગુરૂ ઈમ ભણઇજી. I ૧૨૫ //
વસ્તુ હીર જંપઈ હીર જંપઈ અંત્ય ઉપદેશ રે ગછવાસી મુનિવરા! સુણઉં અંત્ય હિતશીખ મોરી, અહઈ પરભવિં પંથી હવા, તુહે હુયો હરિ ધર્મધારી, જિનશાસન દીપ|વયોરે, સાધયો ઇહ પરલોક, ઇમ કહી નોકરવાલી પાંચમીઈ, હીર પોહોતા સુરલોક. / ૧૨૬ //
નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો B ૬૯ Eણ
હીર સ્વધ્યાય
|

Page #99

ઢાલ જગનઈ વાહાલો રે હીરજી, હું જીવતાં જૈનનઉં છત્ર રે,
ફલ તે દેખાડીઉં જગત્ર રે. જગ0 | ૧૨૭ છે. હીરજી નિર્વાણ જાંણી કરી, આવ્યાં દેવવિમાન રે, મહોચ્છવ કરઈ રે નિર્વાણના, કલિમાં અચેરા સમાન રે.
જગo || ૧૨૮ // વિમાન તે નજરિ દીઠડઉં, સીંગલેસર વાસી ભટ્ટ રે,
- સુત પણિ દેખઈ પરગટ્ટ રે, વાણી રે હવી આકસમાં, તે પણિ સુણિ ઉદભટ્ટ . જગ0 | ૧૨૯ II રાત્રિ વલી અંગજ પૂજઉં, લ્યાહરી અઢી હજાર રે,
માંડવી ઢોઈ ઉદાર રે, કરી કથીપા પ્રમુખસ્યું, તિહાં લઈઠી લ્યાહરી એક હજાર રે.'
જગ0 | ૧૩૦ || માંડવી નીપજી જવ રહી, તવ રહી રતિ ઘડી આર રે, તવ રે ઘંટાના વાજીઉં, જેહવો ઇંદ્રની સાર રે, સુણિઉ તે વર્ણ અઢાર રે, પછઈ વાગા સાત ઉદાર રે. જગoll૧૩૧ || જવચિતામાંહિં પોઢાઢિઆ જિંહાં લગઈ દીઠું કાંઈ અંગરે, તિહાં લગઈ પૂજીઆ પૂજ્યજી, રૂપાનાંણઈ મનરંગરે.જગoll૧૩૨I/ પન્નર મણ સૂકડિ ભલી, અગર તે ત્રિણિ મણ જાણિરે, કપૂર તે ત્રણ શેર તિહાં મિલિઉં ચૂઉં સેર પાંચ પ્રમાણ રે, કસ્તુરી બિ સેર આણિ રે, કેસર ત્રિણ સેર વખાણ રે. જગ0 ૧૩૩ II ઈણિ પરિ હીર અંગ સંસ્કરિઉં,
જમલિ લ્યાહરી સાત હજાર રે, તિણિ વાડી જે ઝરલાઈઆ, તેહજ માર્યા સહકાર રે,
અદ્ભૂત એ અપાર રે. જગ0 | ૧૩૪ | [નિવશરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો B ૭૦ Bી હીર સ્વાધ્યાય

Page #100

પારખ મેઘઈ કરાવિ, શૂભ તિહાં અભિરામ રે, તિહાં રાત્રિ આવીઇ છઇ દેવતા, કરઈ હીરના ગુણગ્રામ નાટિક હોઈ છઈ તામ રે, વાજિત્ર વાજઈ તિણિ ઠામિં રે
પ્રસિદ્ધ હવું આખિ ગાંમ રે. જગ૦ | ૧૩૫ ॥
તિહાં ખેત્ર જે વાસો વસઈ, વાણિઉ નાગર જાતિ રે તિણિ તિહાં જઈનઈ જોઇઉં, ઉદ્યોત વનમાં ન માત રે કાર્નિ સુણઈ ગીત ગાંન રે, વાંજિત્ર દેવતા વાત રે. જગ૦ ।। ૧૩૫ ॥ ઇણિ પરિ હીરજી નિર્વાણના, આવ્યા પાટણ લેખ રે તે શ્રી આચારયઈ સાંભલી, દુખ કીઉં સવિશેષ રે તે વિરહની વાત અલેખિ રે,
દયાલ હીર પેખી રે. જગ૦ | ૧૭૬ ॥
રાગ
પરવી
હીરજી ગુરૂ કહનઈ કહીઇ, વિજયસેન સૂરિંદ બોલઇ કહું દેવદયાલ રે, હીરજી ગુરૂ કહનઈ કહીઈ. હી0 ॥ ૧૩૭ II
ધ્રુજિ ચઢઈ તેહ
દુર દેસ વિહાર કીધો, કાં જગત્રય તાત રે વીરની પર્દિ હીર જાતó, કરી સધેલી વાત રે
મુઝ કિઉં ગૌતમ ભાંતિ રે. હી∞ II ૧૩૮ II
સિદ્ધરસ રસકુંપિકા, કારકા ફૂંદતી રસ પારસા, ધાતુ રૂપનઈ કનક સાધઈ, નહીઅ તું ધાતુ કનકરસા. હી૦ | ૧૩૯ ॥
ગુઢમતિ અતિ મુઢ મતિ જા, જેહ નિપટ અજાન રે, અયોગ્ય પણિ તે યોગ્ય કીધા, ગુણઈ આપ સમાન રે સખી હીર અધિકઈ વાનિ રે. હી૦ | ૧૪૦
દુર દેશથી દિરશન રસઇ,
કાં કૃપાલ કૃપા ન કીધી, એકવાર રિસનઈ. હી૦ | ૧૪૧ ||
નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો Đ(૭૧
હીર સ્વાધ્યાય

Page #101

• સીખાહિત મતિ કઉણ દેસાઈ, તુઝ વિના નિજ શાસનઈ, જગ ગુરૂ હીરજી સુઝ વિણ, કહુ કુણ સૂરીસનઈ હ૦ / ૧૪૨ //
- રાગ મેવાડો ધન્યાસી શ્રી હીરજી ગુરૂ કિમહિં ન વીસરઈ, જેહનો પરમ ઉપકારોજી જિર્ષિ જિનછાસનિ જગત્ર જગવીઉં, ઈમ કહઈ હીર પટોધરૂજી. શ્રી૧૪૩ | અકબર સાહના રે ધર્મસંદેસઉં, કહઉં હવિ કિહનઈ કહેસુંજી, હિત આસીસ ને કૃપા નજરિ મિલી, તુઝ વિણ કુણથી લહેરjજી. શ્રી / ૧૪૪ / નિર્વાણ ઉછવિ આયા દેવતા, જિમ તીર્થંકર વીરોજી, ગૌતમ જિમ મુઝ વિરહ દેખાડિઉં, તિમ કીધું ગુરૂ હીરોજી. શ્રી / ૧૪૫ / અંત્ય સમય જિહાં મુઝ સંભારિજે, ધન્ય હીરજી ગુરૂરાજો જી, પણિ મઈ ચરણ તે નવિ ભેટી શક્યાં, એ કાંઈ મુઝ અંતરાયો છે. શ્રી) | ૧૪૬ / સંઘ સહુ મિલિ ગુરૂનઈ વીનવઈ, મ કરો હીરનો વિષવાદોજી, જિણિ તુમહ અનઈ રે થાપીઆ, હીરનો મહાપ્રસાદો છે. શ્રી૦ / ૧૪૭ || શોક નિવારો રે સાસન-રાજીઆ, પ્રતિપાલો સહૂ સંઘોજી,
અતિ આગ્રહ અવધારિ ગધણી, [નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો B ૭૨ Bશ હીર સ્વાધ્યાય ]

Page #102

કરઇ જિનશાસનઇ રંગોજી. વિવેકહર્ષ જગ જંગોજી, શ્રી હી૦ | ૧૪૮ ॥
ઢાલ
રાગ ધન્યાસી
જય જયઉ જગગુરૂપટધરો, શ્રી[હીર] વિજય ગણધારજી,
સાહ અકબર દરગાહ (બા૨)માં, જિણિ પામ્યો જય જયકારજી. જય૦ ૧૪૯ ॥ જિહાં લગિં મેરૂ મહીધરો, જિંહાં લગિ ગિરવરની રાજીરે, ચિરઉં પ્રતપઉં ગુરૂ ગચ્છધણી, શ્રી વિજયસેન સૂરીસજી રે. જય૦ | ૧૫૦ ઉગઉ, પ્રગટ પ્રતાપી સૂ[૨]જી રે,
હીર પટોધ કુમતિ તિમિર દૂરઈ કરઈ, ભવિઅણ સુખ ભરપૂરજી રે. જયઉ૦ | ૧૫૧॥
વીજાપુર વર નયરમાં પાંડવ નયન [૧૬૫૨] વરીસ જી રે, હર્ષઆણંદ વિબુધ તણો, સીસ દીઈ.આસીસ,
વિવેકહર્ષ કહઈ સીસજી રે. જય૦ | ૧૫૨ ॥
ઈતિ શ્રી હીરવિજયસૂરિ જગગુરૂ રાસ સંપૂર્ણમ્. પંડિતોત્તમ પંડિત શ્રી પં. શ્રી અમરવિજયગણિ શિષ્ય મુનિ ગુણવિજયં લિપિકૃત શ્રી વિદ્યાપુરે પુરોપકારાય.
દયાકુશલ રચિત જ્ઞાનપંચમી નેમિજિન સ્તવન
એ તપ કીજે લાભ લીજે વંદી જે તપગચ્છધણી પરતક્ષ ગૌતમસ્વામિ સરખી કીતિહીરસૂરિ તણી, તપગચ્છ પંડિત જ્ઞાનમંડિત પાપછંડિત તું જ્યો, બુધ કલ્યાણકુશલ ગુરૂસેવ કરતાં દયાકુશલ આણંદ થયો. ૩૦
નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો ૭૩
હીર સ્વાધ્યાય

Page #103

श्री विजय हीरसूरि
ખંભાત
-
. . . .
NY TYF 5\/\/\/\/\/\/
પાટણ
| વેરાવળ

Page #104

સક્કરપુર - ખંભાતા.
સક્કરપુર - ખંભાત

Page #105

મુનિ પ્રેમરચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિભાસ
રાગ અસાઉરી સરસતિ માતા જગમાં વિખ્યાતા, સુરનર તુઝનાં જાણીજી | શ્રી હીરવિજયસૂરી ગુણ ગાતા, દિલ મુઝ અવિરલ વાણી || ૧|| હીરવિજયસૂરી તપગચ્છ ધોરી, ગુણ ગાઇ જસ ગોરીજી, પંચમ આરઈ ગૌતમ મલીયુ, ભવ ભવ ફેરુ ટલીઉજી. હીર || રા હીરવિજયસૂરિ આદિ દેઈ, નવ પરીયાના નામજી, ભવિજન સુણો ભાવિ ભણયો, લહિસિક સિવ પુરિ ઠામ જી હીર૦ / ૩ll, પહિલ પરીઉં સામલ સોહઈ, જસ નામિઈ મન મોહઈ છે, બીજઉ સગરુ સાયર સરીખુ, સવિજન નયણે નિરખુ જી હીર || ત્રીજુ ધુતો ચુથુ ચાહડે, પાંચમું છાનું કહી દે છે, તસ સુત બડૂઉ સીલ ગાંગેવિ, નામિં નવ નિધિ લહીએ જી હીર૦ || પા આસો આસ્યા પુરિ સઘલી, કૂરો કરણી સૂજી, તસ ઘરણી કૂઅર જાય, પ્રગટિલું પુણ્ય અંકુરુજી હી૨૦ / ૬ll - નાથી નારી જગમાં સારી, દીઠ દાન અવારી જી, જગ તારણ જગત ગુરુ જાય, ભવિજન ભ્રમણ નિવારઈ જી હીર૦ /છા હીરવિજય સૂરી ગુરુ પરવરીયા, હરજી નામિઈ તરીયા જી, દાન પુણ્ય કરણીય રૂા, સકલ ગુણિઈ કરી ભરીયાજી હીર || ૮. દિલીપતિ અકબર પ્રતિબોધી, જેણિ અમારિજ કીધી છે, હમાઊ નંદન હીર ઉપદેસિઇ, કીધી કરણી સૂધી , જી હીર૭ / ૯ો નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો BR ૭૪ Bળ હીર સ્વાધ્યાય

Page #106

શ્રી વિજયદાનસૂરિ પાટિ પ્રભાકર, હીરવિજય સૂરિ રાજઇ જી, તીનભવન માંહિ સહૂ કોઈ જાણઈ, તપગચ્છ પદવી છાજઇ જી હીર૦ / ૧૦ll ભણયો ગુણયો ભવિજન સુણયો, હીરજી નામિ તરીઈ જી, શ્રી વિમલહર્ષ શિષ્ય પ્રેમ તણી, નીતિસીખ ભલી પરિ કરીઇ જી
હીર૦ / ૧૧// ઇતિ હીરવિજયસૂરિ સઝાય ભાસ.
શ્રીધનહર્ષ રચિત તીર્થમાલા સ્તોત્ર શ્રી વિજયદાન સૂવિંદ પટ્ટધર, સૂરિ ગુરૂ હીરવિજયાભિધાની,. નગર ગંધારથી જે તેડાવિઆ, સાહિ શ્રી અકબરિ દત્તમાના. શ્રી. ૧ ધર્મનું તત્ત્વ પૂછ્યું સવે તે કહ્યું, 'સાહ કુરાકું અરિધર્મધીરિક | અતિ વિશેષિ પ્રકાસી કૃપા તિહાં ગુરિ, તેહ મનમાં ધરી ભૂપવીરિ. શ્રી ૨ પર્વ પજૂસર્ણિ દિવસ દ્વાદશ લગિ, કુર્ણિ કુણ જીવન વધ ન કરવો, ઇસ્યાં ફુરમાન કરિ સુગુરૂનઈ અપ્તિ, નહિં કૃપા વિણિ કિસિં જન્મ
. . તરવો. શ્રી ૩ દ્વાદશ કોશનું જે સદા જલ ભર્યું, નામ ડાબસરો જાણ દરિઉં, શ્રી હમાઊસુતઈ વલિઅ લખી અપ્પિએ જાલપ્રક્ષેપઈ નમિ ન કરિઉં.
- શ્રી ૪ માત નાથી તનુજ જગત-આનંદકર, જે સકલ જન ઉદ્યોતકારી, | તાસ શિશુ ધર્મવિજયાભિધો બુધવરો, જે સદા વિમલતર ધર્મધારી. શ્રી પ તાસ પદયુગ્મઅંભોજમધુકર સમો, તાસ શિશુ વિબુધ ધનહર્ષ ભાઈ, પંચ એ શ્રી જિનાધીશ સંસ્કૃતિ થકી, પ્રગટ હુએ પુણ્યરસ સુધા ચાષઈ. ૬ (૧) ઈતિ શ્રી તીર્થમાલા સ્તોત્ર શ્રી શાંતિ તીર્થંકર
સ્તવન નામાધિકાર સંપૂર્ણ. [નિર્વાણરાસ, ભાસ,ફાગ,બારમાસો B ૭પ થઈ હીર સ્વાધ્યાય

Page #107

શ્રી નગર્ષિ રચિત શ્રી હીરવિજયસૂરિ ભાસ
|| રાગ અસાફરી / સાદરમાત પસાઉ કરી જઈ, પૂજિતણા ગુણ ગાઉંજી | શ્રી હીરવિજયસૂરીસરરાયા, મનવંછિત સુખ પાઉજી || ૧ ||
સારદમાત પસાઉ કરી જઈ ને આંચલી | શ્રી પાલ્ડણપુર નયર સુહાયા, સાહકુરા ઘરી આયાજી | ભવિજનકું મનવંછિત દાયા, જંગમ સુરત પાયાજી | ૨ || સારદ0 || સુભ લગનિ સુભ દિવસિં જાયા, બહુ સૂકવિ ગુણ ગાયાજી | કુટુંબ સાખિ વર નામ ઠવીજઇ, હરકુંવર કહેવાયાજી / ૩ / સારદ0 || જડિત પાલણ પુહુઢઇ કુંવર, ઠમક ઠમક પગ ભરંતુ જી ! માય બાપ દેખી સુખ પામઇ, બહુ જનકે શુભ કરતું જી || ૪ સારદO || નિરમલ બુદ્ધિ કલા સવ સીખી, જીવન ભરી જવ આયાજી |
બહિની મિલવા પાટણિ પુહુતા, શ્રી વિજય દાનગુરુ પાયાજી // સારદoll : સૂણી ધરમ વઈરાગિ ભરિયા, સંજમ રમણાં વરિયાજી | , સાર નિગુણી જાણી સદ્ગરિ, હરખિ નિજ પદિ ધરિયાજી / ૬ / સારદ0 | સાહિ અકબર મુહ નરિંદા, વંદઈ તમારા પાયાજી | સીસ નગા સામી ચિરપ્રતિપુ, શ્રી હીરવિજય સૂરિંદાજી || ૭ / સારદ૦ ||
| ઇતિ શ્રી હીરવિજયસૂરિ ભાસઃ II
[નિર્વાણરાસ, ભાસ,ફાગ,બારમાસો થી ૭૬ Bી
હીર સ્વાધ્યાય

Page #108

શ્રીનગર્ષિરચિત . શ્રી હીરવિજયસૂરિ ભાસ
બહિની સબ સિણગાર બનાવુ, આવું મનિ ઉલટ ધરી | હરવિજયસૂરિ ગાવુ, પાવું વંછિય સુહ સિરી | ' '
બહિની સબ સિણગાર બનાવું . આંચલી સુવિહત સાધુ સિરોમણિ રાજઈ તાજઈ તપગચ્છ ગુલનિલ ' : દિન દિન અધિકુ મહિમા ગાજઇ, છાજઇ કુરા કુલતિલુ | ના બહિનીંal નાથીની ઓસવંસ સિણગાર નગીનું, લીનું તપ સંજમિ સદા , જો તુમ સેવક રજ ઇસુ કુલીનુ, દીનું નવિ થાઈ કદા | રા બહિનીI જસ ધરિ પૂજિ ઠવઇ નિજ પાયા આયા તસ ધરી સુર ગવી | જે તુમ પ્રણમાં નર વર ગાયા, પાયા તિણિ કમલા નવી // ૩ બકિનીવા ઉપસમ રસ સહકારિ કીજ, વીરુ સબ જગ જીવન | સીસ નગા પ્રભુ જા, હીરુ ધીરુ દિઈ મુઝ સુખ ધનુ / ૪ // બહિનીઓll
II ઇતિ શ્રી હીરવિજયસૂરિ ભાસઃ II .
કવણ રચિત પાંચ પાંડવ સઝાય શ્રી હીરવિજયસૂરિ ગ૭ધણી, તપગચ્છનો ઉદ્યોતકાર રે, કર જોડી કવિઅણ મુઝ આવાગમણ નિવારો રે; મુઝ આવાગમણ નિવારી પંડવ પંચ વંદતા મનમોહ રે. ૧૯
B[ ૭૭ ET

Page #109

શ્રીહીરવિજયસૂરિ ફાગ
પર્વ છે કે નમઃ | તું બ્રહ્માણી ભગવતી રે મુઝ મુખ કરજે વાસ રે ફાગ રચે રલીઆમણું રે પૂરવું નિજ મનિ બસ રે ! આજો ૧ / આજ સખી રલીયામણું રે આવ્ય૩ માસ વસંત રે હીરવિજયસૂરિ ગાઈએ રે બાઈ સમતા લાડકડીનું કંથ રે
- વાલ્ડો માહારી સમતા લાડકડીનું કંથ રે / આજેoll ૨ // મનોહર રિતિ જગ જાણીએ રે મઉરી સવિ વનરાઈ રે ભવિઝન કલ્પતરુ ફલ્યા રે સીધા સીધા વંછિત કાજ રે / આજ ૩ | શ્રીસંઘ આસ્થા વેલડી રે પસરી ગઈ હરજ ગંભીર રે ફલ લાગાં મીઠાં જસાં રે જમતાં સાકર ખીર રે || આજOો ૪ // મધુકર ગુંજારિવ કરિ રે દાન લહઈ મકરંદ રે. કોકિલા મધુરિ સર લવિઇ રે જાચક પામિ આણંદ રે // આજall ૫ / સમ દમ ભાવનાદિક બહુ રે સ્વાપદ તિહાં અભિરામ રે. એણિ પરિ જગ હિતકારી રે સોહિ સાસન આરામ રે / આજOlી ૬ /. વિવેક મંત્રીશ્વર વીનવઈ રે જાણી અવસર સાર રે -વસંત રમિ હુંસી ભલુ રે સાહા કુરાં તણઉ મલ્હાર રે / આજOll ૭ // મહાવ્રત તુરંગમ પાખડ્યા રે જલધ કલોલ તિહાં જાણ રે ઉત્તર ગુણ હીરે જડાં રે સમકિત ઠવિવું પલ્લાહણ રે // આજAll ૮ // સીલ સાતન ભીડીઉં રે ઉદ્યમ ચાબક હાથ રે
સુરનરના મન મોહતઉ રે તિહાં બિઠા પગછનાથ રે | આજOા ૯ો નિર્વાણરાસ, ભાસ,ફાગ,બારમાસો Bી ૭૮ PT હીર સ્વાધ્યાય |

Page #110

આસા મુગટ સોહામણી રે મતિ-શ્રત કુંડલ દોઇ રે પંચવીસ મહાવ્રત ભાવના રે અવર આભરણ સોહાએ રે ! આજો ૧૦I છત્રિ મેઘાંડર ભલું રે જિનવર આણ અખંડ રે સુજસ ચામર ઢાલઈ પરાં રે તપ જપ ખડગ પ્રચંડ રે આજOli ૧૧|| કીરતિ પાત્ર સોહામણા રે નાટક રંગિ નાચંત રે પાંચ ભેદ સઝાયના રે વાજિંત્ર સબલા વાજંત રે ! આજો ૧૨ // ઉપસમ કેસર છાંટણાં રે સોહઈ ધ્યમા ગુલાલ રે વચઈ વચઈ સોહિણમા ગુલાલ રે અવર સુગંધ સોહામણા રે સવિ છાંડઈ મુનિ લાલ રે II આજવા ૧૩ / આવઉ મિલુ સાહેલડી રે ગાઈએ રંગ રસાલ રે ધર્મરાજાનિ વધાવીઇ ને મોતીડાં ભરી ભરી થાલ રે
મણિ માણક ભરી થાલ રે ! આજવા ૧૪ / તીર્થકર સમો અવતરુ રે આપે આપે અઢલીક દાન રે સુર ગતિ મુગતિ સોહામણું રે હસી હસી દિ બહુમાન રે / આજOld ૧૫ . ઈમ ગુણ ગાતાં મારું રે મને પંજરે ન માય રે રસના માચઈ મદ ભરી રે સહજી ઓ તુ સુષી થાઈ રે !
આજ સખી રળીયામણઉ રે | આજ0ા ૧૬ /
| ઇતિ ફાગ
નગાગપિ રચિત સિદ્ધપુર જિન ચૈત્યપરિપાટી તપગછટંડન દુરિયખંડન શ્રી હીરવિજયસૂરીસરૂ,
| નિર્વાણરાસ,ભાસફાગ,બારમાસો B ૭૯
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #111

શ્રીસચવીરઋષિ રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ બારમાસો
| | રાગ સામેરી / સરસતિ ભગવતી ગુણવતી વસતિ વાણી સારા વિણા પુસ્તક ધારિણી કવીયણ જણ આધાર || ૧ ||
શ્રી જગરાજ પંડિતવરૂ જાચી મોહણવેલિ • તાસુ તણાં સુપસાઉલિ આજ કરૂં રંગરેલિ || ૨ | હીરવિજયસૂરિ તણા, દ્વાદશ માસ પ્રધાન તે ગાઉ . આણંદસ્ માતા દઉં વરદાન || ૩ || સહ Éરા બ્રલ ચંદલઉ નાથી ઉઅરિ મહાર જયવંતા જગ હીરજી પાલ્ડણપુરિ અવતાર | ૪ || - ઉત્તમ બહિનઈ પૂજ્યના વિમલા એહવું નામ સાહ વિજયસંગ ઘરિ પરણાવીઆ પાટણ પુણ્યહ ઠામ // ૫ // તિહાં કણિ કુયર પધારીયા મલવા કેણઈ કાજિ પુન્ય પ્રભાવઈ તિહાં મિલ્યા વિજયદાનસૂરિરાજ || ૬ || અમીય વયણ ગુરુનાં સુણ્યાં તવ મનિ કીલ વિચાર પંચ મહાવ્રત આદરૂં એ સંસાર અસાર || ૭ || ઘરિ આવી ભગની તણાં પાઇ પ્રણમી કહઈ વાત અનુમતિ ઘઉ સંયમ લિલ પાલ્ જગત્ર વિષ્ણાત ||, ૮ // વલતુ ઉતર જિમ દઉ તે કહિસું સુવિચાર ભવીઅણ જાણ સવિ સંભલઉ સફલ કરેઉ અવતાર / ૯ //
ઢાલ માસિર અતિહિ સોહામણી સહૂ કરઈ જયજયકાર
વીવાહજંગ મંડઇયા ઉછવ ઘરિ ઘરિ બારિ નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસોનિ ૮૦ Bી હીર સ્વાધ્યાય |

Page #112

સંસારનાં સુખ ભોગવી જી પછઈ સંયમ ભાર અણઘટતું કાઈ ન બોલીઉં તું વછહ હવડાં પરણઈ નારિ રે કુંયરજી / ૧૦ .ll ઈમ કિમ મન જા આણી રે એવું કવણ સુણ્યઉ ઉપદેશ રે હીરજી પંચ મહાવ્રત દોહલા રે તુહે તુ હજુ છઉ લઘુનેસ રે હીરજી
ઇમ કિમ આંકણી.
દૂહા મધુર વાણી વછ બોલીયા એ સવિ માયા જાલ મુગતિ રમણી મન મોહીઉ અવર ન જેવુ આલ | ૧૧ | પોસઈ માસઈ પૂન્યના ફલ ભોગવીજઇ સાર સરકરાઈ પઈ સાથઈ કટ્ટી પીઆઈ ' વારોવાર સાલિ દાલિ ગોધૃત રસ જિમીઈ સાલણે બેગ્સાર રે . મધુકરી વ્રત માગવા કિમ હીંડસિઉ ઘરિ ઘરિ બાર રે કુરજી | ૧૨ 11. સુરગિરિ પાયા અધિકતર સરસ નિરસ, આહાર ઘણી વાર માં ભોગવ્યા ત્રિપતિ ન હોઇ લગાર / ૧૩ // માહમાસિ વસીઈ ઉરડઈ નવિ સીત લાગઇ અંગિ કસમસતિ પહિરિ કભાઈ ઊપરિ ઓઢણાં અતિ ચંગ કપૂર લવંગ તંબોલ ખાતા ન હઈ તાઢિ લગાર મુનિરાયનઈ અણઆણ પગ ગિરિકંદરિ કરિવુ વિહાર રે / ૧૪ //
દુહા તિર્યંચ તણા ભવ ભોગવ્યા વસિઉ અરણ્ય મઝારિ તિહાં ટાઢિ ઘણી સહી કહિતા ન લહું પાર કુંયર || ૧૫ // ફાગુણ રંગભરિ આવી વસંત કરિ કલ્લોલ કસૂરિ કેસરિ ચૂ ચંદન છાંટણાં રંગરોલ મધુમાઘ ગાઈ ગયી વીમા પ્રથમ રસનુ લાગ નિગ્રંથની એ સવે કરવું ત્રિવધિ ત્રિવધિ પરિત્યાગ રે / ૧૬ / નિર્વાણરાસ, ભાસ,ફાગ,બારમાસો Bસ. ૮૧ Bી હીર સ્વાધ્યાય |

Page #113

દુહા સદા વસંત હાઇ વસઈ જે મુનિ ચારિત્રવંત સમરસ ચંદન છાંટણાં સિવકામિની વરંતિ / ૧૭ છે , વનરાઈ મરી ચેત્રિ જાણિ સયણ તું વિનાણ તિહાં કોકિલા કલિરવિ કરિ મોહરાય મૂંકિ બાણ તેણિ વધ્યા બહૂ નર પડિ દૂખિયા ભમિ સંસારિ એહનિ કિશોપરિ જીપસઉ જે જગ માંહિ સબલ ઝૂઝાર રે કું૦ / ૧૮ -
દુહા સીલ સન્નાહ પહેરી કરી ભાવન બાણ પંચડી ખમ ખેડ કરી જીયસૂ મોહ જે સબલ વતંડ || ૧૦ || વૈશાખે બઇસી ગઉખિ જિહાં આવિ તે લહલહ વાય બાવનચંદન સીંચીયાં તનુ અતિહિં સીતલ થાય સેવક જન કરિ વીજણા કમકમા જલ છંટંતિ શ્રી સાધું લીઇ આતાપના તિસુ મસ્તકિ સૂર તપતા રે. કું૦ || ૨૦ |
. દુહા અમર તણાં સુખ ભોગવ્યાં ઉપાયા બહૂ પાપ વિવેક ગવાખિ બસસ્પે નિહિ લાગિ વિષયા તાપ / ૨૧ // જેષ્ટિ વાદલ ચિહુદિસિ નહીં વાયુનું પરવેસ અંઘોલ કરી જન વસ્ત્ર પહિરિ ધોઇઆ સુવિસેસ મલ મલિણ ગાત્ર નિ મલિણ વસ્ત્રહ સૂએવું નિતુ ભૂમિ નિગ્રંથ મારગ દોહિલઉ અંઘોલ સનાનઉ નીમ રે. કું૦ || રા
દુહા એહથી અનંતગુણા સહ્યાં દુખ માં નરગ મંઝારિ સંવેગ રસાયણા છાંટતાં તનુ સીતલ થાઇ આપ રે કું૦ || ૨૩ || આષાઢિ ગાજી ગડમડી ગગનઈ જ આવિ મેહ સિખ ડનીસરસૂલવઈ જૂનઉ જગાવિ નેહા નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો થી ૮૨ કે હીર સ્વાધ્યાય ]

Page #114

પી. પી. કરિ બપીહઉ ઘણુ જિસિઉ કામકેરું બાણ સર્વ સંગ કરિ પરિત્યાગ રહતાં અણઇ અવસરિ દોહિલું જાણ રે
કુ0 | ૨૪ | .
દુહા
નયણબાણઈ વેધિઉ સંયમશ્રીનિ આજ તેસું રમશું રંગભરિ કરિસિલે ઉત્તમ કાજ | ૨૫ || શ્રાવણ માસ મેહ વરસિ અમોઘ ધાર અનેક ' , ઝાકવઈ વાઈ વાયર જલ માંહિ બોલિ ભેક અતિ ઉષ્ણ પારસ તેજ ભોજન ભોગવી જઈ તામ . . યતીનિઈ ઊંછવ કરી જલે ઉષ્ણ સીતલ એકઈ ઠામ રે કું| ૨૬ :
દુહા : મિથ્યા ઝાલક ઝાલિવા સમકિત * ભવન વિસેસ જ્ઞાન-ભોજન જિમતાં સદા જાઈ સર્વ કલેસ , | ર૭ | ભાદ્રવાડિ ભર ગાજીઉ સુખી થયુ જગ સર્વ દાન પૂન્ય કરિ કેઇ આવ્યાં પજુસણ પર્વ પરદેસિ મેવા વસ્ત્રને કહા ભોગવીજઇ , તાંમ યાચક બાંઠા બારણિ નિતુ ગાઈ ગુણ અભિરામ રે I કું૦ | ૨૮
દુહા અભયદાન દેઉં, જીવનિ સદા પજુસણ સાર વિચાર મેવુ આસ્વાદતાં પુચિ હરખ અપાર | ૨૯ / આસો રે માસઈ નવા ભૂષણ વસ્ત્ર સવિ પહિતિ દીપોછવ ઘરિ ઘરિ હોઇ ભાઇબીજ બહિન કરતિ નયણે શું નીર ભરી કહિએ મિ દૂખ નહીં સહિવાઈ રે
માડીના જાયા વીનવું રે તું કાં નિસનેહ થાઈ રે ! કું૦ | ૩૦ | * નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો ET ૮૩ET હીર સ્વાધ્યાય ]

Page #115

દુહા સંસારે ભમતાં જીવનિ હૂઆ સજન અનેક નિતુ દીવાલી તેનિ જેહનિ મન ધર્મવિવેક / ૩૧ || પીલી પટુલી પહિરણિ ઉઢણાં નવરંગ ઘાટ કરિ ગ્રહી અખાણું ભલું જઇઇ પીહરની વાટ વીરા વિના પીહર કિસ્યું તિહાં કુણ દઈ બહુમાન બંધવ કહી કેહરિ બોલાવું મુઝ દુખ મેર સમાન રે / ૩રા '
દુહા સીલ ભૂષણ પહિર તુહે વસ્ત્ર જિનગુણ ગાઉ સંસાર પીહરઈ રાચઉ રિજે, સિવ સાસરિ જિમ જાઉં રે કું૦ || ૩૩ / કાર્તિક માસ . વષાણીઈ દ્વાદશ માંહાં પ્રધાન તવ કુટુંબ સવિ મનાવીઆ કુઅરિ કર્યઉ મંડાણ મહૂરત ઉતમ લીધું. તવ શ્રીવિજયદાનસૂરિંદ દીક્ષા જંગ મંડાવીલ શ્રીસંઘ પામઇ આણંદ રે કું૦ || ૩૪ ||
. રાગ ધન્યાસી મોહ તણાં દલ, સાથિ ઇમ ઝૂઝયા સબલ ઝૂઝાર જી એ પૂજ્ય તણાં દીદાર ઉપરિ જાઉં હું બલિહાર જી રે || ૩૫ / .
ઢાલ સાહવિજયસંઘ સમરથ સાહ ધન ચિહું પખિ રાખિઉં નામ જી રે વિત વેચઈ મન મોકલઈ હીરજી કેરડઈ કાંમિ જી રે | ૩૬ / જયવંતુ જગિ હીરજી ત્રિભુવન તિલક સમાન જી રે આંચલી સહજિવિમલ સુખદાઇક નાયક જાગહ પ્રધાન જી રે | કુંઅરજી
| આંકણી // ૩૭ // દેસ નગર પાટણ તણા મિલીયાં સંઘ અનેક જી રે
નિતુ ઉછવ હૂઇ ઓવારણાં ફૂલેકાંસું સુવિવેક / જયવંતા૩૮ // 'નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસી EX ૮૪ BT હીર સ્વાધ્યાય ]

Page #116

તિવલ દમાંમાં દડદડી વલીયાં નીસાણે ઘાય જી રે પાટણ હૂઉં જાણે સુરપુરી વાળઉ અધિક મહિમાય જી રે / ૩૯ll ચૂયા ચંદન છાંટણાં કસ્તૂરી નઇ કપૂર જી રે ઘર ઘર દીઈ ચંદન છટાં નિતુ ઊગમતિ સૂર જી રે / જય૦ / ૪૦ || સંઘનિ કરિ હિરામણી વસ્ત્ર આભરણ તંબોલ જી રે સામવછલ જિણપૂજા સદા થાઈ રંગરોલ જી રે / જય૦ / ૪૧. કારતિક વદિ બીજ દિન ધન બંદી કરિ જયકાર જી રે વિજયદાનસૂરીસરિ દીધઉ સંયમ ભાર જી રે | જય૦ ( ૪૨ If વિનય વિવેક વિચાર જય ન્યાન દરસન ચારિત્ર જી રે . સમ દમ સુમતિ ગુપતિ તણાં ગુણ આવી મિલ્યા પવિત્ર જી રે
| જય૦ | ૪૩ . સૂત્ર અનેક અભ્યાસીયાં સ્વપરિ સમઈ વિચાર જી રે પદમા પદકમલઈ વસી મુખિ ભારતી અવતાર જી રે જય૦ ૪૪. નડલાઈયાં પૂજ્ય પધારીઆ શ્રીવિજયદાનસૂરીસ જી રે શ્રાવક ઉછવ બહુ કરિ ૫હતી મનહ જગીસ જી રે / જય૦ ( ૪પી ઉત્તમ પદ તિહાં પૂજય દીઈ વિબુધ અનિ ઉવઝાય જી રે વાચક હૂયા લખેસરી ઘરિ ઓલખ્યા ન જાઇ જી રે / જય૦. ૪૬ ગુરજી સીરોહીં પધારીયા અનુક્રમ કરતાં વિહાર જી રે તપ જપ વિસેષ તિહાં મંડિયા રાય વરતાવી આમાર જી રે ,
|| જય૦ / ૪૭ || શાસણદેવી પ્રગટ થઈ વીનવ્યા શ્રીવિજયદાન જી રે ગછ નિરવાહ કરવા ભણી હીરહરષ પુરુષ પ્રધાન જી રે |
. જય૦ || ૪૮II.
નિર્વાણરાસ,ભાસ,ફાગ,બારમાસો B ૮૫ BCI
હીર સ્વાસ્થય
]

Page #117

એહ વચન જવા સંભલ્યાં પૂજ્ય મનિ હર્ષ અપાર જી રે સુભ વેલા નિજાદિ થાપીયા હીરવિજયસૂરિ ઉદાર જી રે !
જય૦ || ૪૯ મહા મહોત્સવ તિહાં હૂઆ તે કહેતાં નિ લહૂ પાર જી રે કાજ ઉત્તમ કરી આવીયા પાટણ નયર મઝારિ જી રે / જય૦ | ૪૮II સાધુ સાધવી શ્રાવક શ્રાવિકા ચઉવિ સંઘ મિલંત જી રે પૂજ્ય પ્રમુખ સહૂ દિઈ વાંદણાં ચિરંજીવઉ ભગવંત જી રે / જય૦ / પરા બહુલા દ્રવ્ય વેચઈ શ્રીસંઘ જયજય બોલઇ ભાટ જી રે અખાણાં લેઈ સોહાસણી આવઈ ઉઠ્ઠી સિર ઘાટ જી રે / જય૦ / ૫૧ | માંણક મોતી ભરી ભરી વધાવઇ નરનારિ જી રે કરઈ પટકૂલ લૂંછણાં ઈમ હુઈ નિત નિતુ જઈકારિ જી રે જય૦ // પ૩ // હું અવિચલ રહિઈ સુરગિરી જાં રાજિ રવિ ચંદ જી રે
તાં પ્રતિપુ એ ગર્ણધરૂ ત્રિભુવન નયણાણંદ જી રે / જય૦ / ૫૪ || * સંવત સોલ સોલોત્તરઈ આસો સુદિ બીજ સાર જી રે
અમૃતસિદ્ધિ યોગ ઉત્તમા હસ્ત નષ્યત્ર રવિ વાર જી રે / જય૦ / ૫૫ // કાલુપુરનઈ ઉપાસરઇ નિત નવા ઉછવ થાઈ જી રે સચવીર રિષિ આણંદ ભારી ઇમ વીનવિ મુનિરાઈ જી રે. જય૦ / પદ / આજ સફલ દિન મારુ સફલ હૂઉ અવતાર જી રે દેહ પવિત્ર થઈ માહરી ભરીયઉ સુકૃત ભંડાર જી રે / જય૦ | પ૭ || - એ પ્રબંધ ભાઇ ગુણઈ જે સુણઇ આણી નિરમલ બુદ્ધિ જી રે મનના મનોરથ તસુ ફલઈ લહઈ નવનિદ્ધિ સર્વસિદ્ધિ જી રે / જય૦ / પ૮ - ઇતિ શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજ્જાઈ પ્રબંધ સંપૂર્ણ છા 'ઇતિ શ્રી હીરવિજયસૂરીશ્વરગુણવર્ણને દ્વાદશ માસ અધિકાર સંપૂર્ણ મંગલ લેખકાનાં
પાઠકાનાં ચ મંગલ મંગલ સર્વભૂતાનાં ભૂમિભૂપતિમંગલ II શ્રીરસુ / નિર્વાણરાસ, ભાસ,ફાગ,બારમાસો ૮૬ Bણ, હીર સ્વાધ્યાય

Page #118

વિભાગ
3
લેખશ્રૃંગાર, દેશના સરવેલી, ચતુર્માસલાભ પ્રવહણ, શ્રીહીરવિજયસ્તવ,
શ્રીહીરપુણ્યખજાનો:

Page #119

શ્રીપુણ્યહર્ષ રચિત
લેખવૃંગાર હું નમ: | આસાઉરી.
દૂહા
સ્વસ્તિ શ્રી ઋષભંજિન, શ્રી નાભિનરેન્દ્ર મલ્હાર | કનકવર્ણ કાય જેહની, પંચશતધનુષ ઉદાર / ૧ / સંતિકરણ સંતીશ્વરૂ, સોલસમુ જિનચંદ |
અચિરા માતા ઉઅરઈ ધર્યો, વિશ્વસેન નૃપચંદ / રા/ નિજ મુજબલ હરિતોલિયો, તજી જેણઈ રાજકુમારા ગિરિવર જઈ સંયમ લીયો, જય જય નેમકુમાર I all મહિમા જેહનું જાગતુ, પૂરઈ વંછિત આસ | ત્રેવીસમું તીર્થંકર, સંકટ ભંજન પાસ ૪ll બાલપણાં જેણઈ ચાલિયો, હેલા મેગિરિંદ | વાસવચિત્ત ચમક્રિયો, અંતિમ વીરજિણિદ || પી. ઇતિ પંચતીર્થી પ્રતિ, પ્રણમી લિખઈ વર લેખ | પુન્યવરષ ગુરુ હીરનઇ, ફતેપુર નયર વિશેષ // ૬ll હંસતણી પરિ ઉજલે, વર્ણન અધિક વિચિત્ર | પંડિત ઇવ તે સાક્ષરો, વર્ણ સુવર્ણ સચિત્ર / ૭
ઢાલ
આરબ-હબસ-રોમ-ખુરાસાન કાબિલનઈ કંકાલી. સબ્બર-બબ્બર-ભિંભર-મુહર ફરંગનઈ પ્રતિકાલ | ૮ જંગલ-બંગલ-ગમ્બર-ભમ્બર ઠઠાઈ બંગાલ |
હલ્લાર-લાહોર-ઉંચમહાઉચ ચીન-મહાચીન-પંચાલ || લો (લેખવૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી ....... ૮૮ Bણ હીર સ્વાધ્યાય.

Page #120

ભોટ-મહાભોટ-લાટ-કાસમીર કરણાટ-બઇઘાટ-બંબાલ । ઉદંત-ગુડંત-ભુતંત-ભોટિયો ભાટી-ભોમ-ભંભાલ || ૧૦|| લખ-સવાલખ્ખ-પાલ-નેપાલ સિંધુ અનઇ સોવીર । ફ઼િચ્છ-ભુચ્છ-ભેચ્છાલ-જટાલા હમ્મ-હામ્મ-હમ્મીર ॥ ૧૧|| અંગ - વંગ - કુલિંગ - તિલંગા ગોડ - ચોડ-કનોજ । ભાલ-ભલિંદ-મગધ-માગધ પાલી-પંથ-કંબોજ || ૧૨૫ કાસી-કોસલ-કરઠ-મ૨હઠ બહુલીનઇ જટ-જાટ ! નિમચ-નીલ-નલઉ નીલાબ નીલકંઠ કૈરખાટ || ૧૩||, કચ્છ-મહાકછ-કું કણ-કલહસ્થ પાખર-પંડ-ખંડોર | ગાજણ-ગંગાપાર-પૂરવિયો પારદલ પંડોર ॥ ૧૪૩ ઉટકોટ-અઘાટ-કલિંજર સ્પાલકોટ ચઉસાલ 1 કલ્હ૨-કાલ્હર-હોર-હાડોટી હુ૨ હાર, હમ્મીર ।। ૧૫||
કુરૂપ-કારૂપ-જાલંધર-ચિલ્લર ડાહલ ડંડ ફંડીઆણ । કાન્હડ-કચૂઉ-કલ્લ-કલંદર મંડ-મંડોર-મંડાણ || ૧૬।।
વિકટ-ઘાટ-લુંટાક-ગુઆલેર નરવર પંચ ભરતારો । સ્ત્રીરાજા રાજ કરઈ જિહાં હઇ હનુમન્ત્ર હકારો ॥ ૧૭ ॥
ભરડ ભોરદર ગુંડ ગુંડવાણો દખ્ખણ સચ્ચ સાચોરો । સોવન્ન ભિન્નમાલ ભલ સિંહલ છપન ધૂત ધૂતારો ॥ ૧૮॥
કુણાલ કામરુ મહીમડ માલવ ખાનદેસ નમીઆડ । દમ્મણ સોરઠ ગુજ્જર વાગડ મારુઆડ મેવાડ || ૧૯|| ઇત્યાદિક જે દેસ સવાલખ્ય તેહમાંહિ વિખ્યાત । મધ્યખંડ વિરાજઇ મહીઅલ મોટો દેસ મેવાત || ૨૦॥
દૂહા સકલ દેસ મુખમંડનો શ્રી મેવાત . વડદેસ 1 અકબર રાજ કરતઇ જિહાં નહીં પરદલ પ્રવેસ || ૨૧||
હીર સ્વાધ્યાય
લેખશૃંગાર, દેશના સૂચવેલી........[ ૮૯ Pa

Page #121

રાગ-મધુમાઘ
દેસ મનોહર શ્રીમેવાત જિહાં જન ન કરઇ કોણની તાતા ... લોક ઘણા દાતાર तु જય જય ઠામ ઠામ તે દાનની સાલ પર્વ ઘણી જિહાઁ વિસાલા પથિક પામઇ સંતોષ તુ જય જય ॥ ૨૨॥ વસ્તુ વાના કોના પઇ ઘાટ ચોર ચરડ નિવ લાગઇ વાટ કનક ઉછાલઈ હિંડઈ તુ જય જય ॥ ૨૩ વરસઇ જિહાઁ કિણિ માગ્યા મેહ ધરતિ ધરઇ અધિક સસ્નેહ નીપજઇ બહુલા અન્ન તુ જય જય ॥ ૨૪॥ ન પડઇ જિહાઁ કિણિ કદાય દુકાલ ધાન્ય પાણીતણુ સુગાલ રંગ-રંગીલા લોક તુ જય જય ॥ ૨૫॥ લોકતણું ઘર ઘણાં ય દુઝાણાં દધિઅ દુધ આપઇ રિંઝણા
અતિ ધનઇ અણુમાંગ્યા તુ જય જય ॥ ૨૬॥ દેસ દેસના જિહાં વ્યાપારી નિજ અધિકાર ધિર અધિકારી
વસઇ તે લોકની ચિંતા તુ જય જય ॥ ૨૭૫ ચામલ યમુના નદીઁ ય મનોહરા વાપી કૂપ અનઇ સરોવ૨
વનવાડી આરામ તુ જય જય ॥ ૨૮॥ સૂરીપુર હથનાઉર સાર મોટાં તીરથ જિહાં જૂહાર । જાઇ પાતિક દૂર તુ જય જય ॥ ૨૯॥ આગરું બયાનુ પીરોજાબાદ મહિમ અલવર અભિરામાબાદા
દીલી મથુરાં હંસાર તુ જય જય ॥ ૩૦॥ તેજારાપ્રમુખ બહુ ગામ કોસ કોસ અન્તર અભિરામ | જિન પ્રસાદ સહિત તુ જય જય ॥ ૩૧॥
સાત વ્યસન કાઢ્યાં જિહાં ફૂટી।
લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી,.
અમરી સરખી જિહાં ય વધૂટી । અમર સરખા પુરુષ તુ જય જય ॥ ૩૨॥
८०
હીર સ્વાધ્યાય

Page #122

સ્યાહિ અકબ્બરની જિહાં આણ અધિક સ્યું કિજઇ વખાણ સ્વર્ગખંડ અવતાર તુ જય જય || ૩૩॥
રાગ-દેસાખ
સોહિ અમરપુરી અસમાન મધ્યખંડમુંડન પ્રધાન । નયર ફતેપુર જગવદીત ઉત્તમ ઘર ઘર છઇ જિહાં રીત ॥ ૩૪।।
ગઢ મઢ મંદિર પોલ પગાર ચોપટ ચોહટા જિહાં ઉદાર । હટ્ટ તણી ચિહું પાસિ ઉલ માણિકચોક વિચઇ અમોલ ॥ ૩૫।।
ધનદ સમાના જિહાં ધનવંત વસઇ વ્યવહાર્યા અતિપુણ્યવંત ભોગ પુરંદરલીલવિલાસ કિયો કામ નિજરૂપઇ દાસ ॥ ૩॥
રતિરૂપ જિહાં સુંદર નાર ઘૂઘર નેઉરનઇ રણકાર । કામી કેરાં મન મોહંતિ મંથર મરાલી ગતિ સોહંતિ || ૩૭|| નિરખઇ કેઇ નાટક રંગોલ કઇ કેઇ કથાકલ્લોલ ગવડાવઇ બઇઠા કેઇ ગાન ભાવભેદ પ્રીછઇ સુજાન || ૩૮।।
કનકદંડમંડિત પ્રાસાદા ઇન્દ્રવિમાનસૢ કરતા વાદ । શ્રી જિનવર કેરાં જિહાં તુંગ કૈલાસ તણા જાણે કે તુંગ || ૩૯૫
જિહાં મુનિવર પોસાલ વિશાલ જગ ગુરુ હીરજી દીઇ રસાલ બઇઠાં જિહાં મધુરો ઉપદેશ સુણઇ સાદર વિઅન સવિસેસ II૪૦ પ્રબલ પ્રતાપવંત મહીનાહ રાજ કરઇ તિહાં અકબર સ્યાહ। સ્યાહિ હમાઉ કેરો પુત્ર નિજ ભુજબલ સવિ જિત્યા શત્રુ
|ાં ૪૧||
વિસ્તરઇ જેહની આગન્યા ચંડ વિકટ રાયના તે લીઇ દંડ । પલાવઇ ચિંહું ખંડ અમાર જાણઇ બીજો શ્રીકુમાર ॥ ૪૨॥
ન્યાયનીતંઇ જાણે કે રામ અવતરિઉ કલિયુગ અભિરામ । રૂપઇ જાણઇ સોહઇ કામ ખાનમલિક કરઇ પ્રણામ ॥ ૪૩॥ લેખશૃંગાર, દેશના સરવેલ........... ૯૧
હીર સ્વાધ્યાય

Page #123

હસ્તિ જેહનઈ પનર હજાર બીજા દલતણો નહિ પાર | છોકરું પરિ પ્રજા પાલંતિ શ્રી જગગુરુના ગુણ સમરંતિ || ૪૪ll.
રાગ-માલવીગુડ
વસ્તુ સ્વાહિ અકબ્બર
મુલાધીસ વાત પૂછી તપ કારઈ / મોકલી આ મેવાડા સાહિબખાનન ગંધાર થકી તેડાવીઆ અંતિમંડાણ ગુરુરાજ હીરનઈ જગગુરુ બિરુદ,
દેઈ કરી રાખઇ ચતુર ચોમાસ ! સંવત સોલ એકતાલએ લાભ દેઈ ઘણુ જાસ(૨) ૪પી સત્કä સોત્કર્ઝ લિપતિ લેખ મનોહર પુન્યહર્ષ ગુરુહીરનઈ
વિનઈ પૂર્વક સાદર સત્કä સોકઠું / ૪૬ll. સકલદેશ તણ વિભૂષણ દેશ શ્રી ગુજરાત | થંભનપાસ અલંકરી ત્રંબાવતી વિખ્યાતરી સત્કંઠે (૨) / ૪૭. શ્રીવિજયસેનસૂરિ આદેસઈ તિહાં થકી કરોડરી / સસ્નેહ સોલ્લાસ સ્વકીયમાન મોડ રી સોન્કંઠં(૨) / ૪૮ સાનન્દ સપ્રમોદ વિકસિતવર કપોલરી | રોમકૂપ સમુલ્લસંત ચકિત લોચન લોલ રી સોન્કંઠં(૨) II ૪૯ પ્રફુલ્લિત વદનારવિંદ ભૂનિહિતોત્તમાંગ રી | સંયોજિતશયભાલપટ્ટે વામનીભૂત અંગરી સોત્કંઠ || ૫૦ દ્વદશાવ્ર(વ)વંદનેનાભિવંદ્ય
નિજાશયી વિજ્ઞપતિ વિધિસહિત શિષ્યાણકનિરામય સોત્કંઠં(૨) || ૫૧ યથાકૃત્ય નિર્વહંતિ સુખસમાધિ અછિ તિહાં |
શ્રીતાતપદ પ્રસાદથી અવધારયો ગુરુજી તિહાં સોત્કંઠે (૨) // પરા લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી.... Ba ૯૨ કે હીર સ્વાધ્યાય |

Page #124

દૂહા શ્રીગુરુહીરજી તુમહતણી ચઉદ ભુવન મઝારા કરતિ કમલા વિસ્તરી ઉજવલ અતિ ઉદાર / પ૩ - શ્રી ગુરુ હીરજી તુમહ તણો મહિમા મેરુ સમાન | ઠામ ઠામ ગવાઈ સપ્તસ્વર બંધાન // ૫૪|| ' રાગ-સિધૂઉગડી
, શ્રીહીરવિજયસૂરીશ્વરુ જગગુરુ તપગચ્છરાય | ' ' અનંત ગુણ ગુરુ તુહતણા માં લિખ્યા નવિ જાય રે . પપા . પ્રભુ તુચ્છ ગુણ ઘણા રાગ હૃદય નહિ માય રે ! : જાગતિ પ્રેરઈ બહુ કહો હવઈ કોણ ઉપાય રે || * પ્રભુ તુષ્ઠ ગુણ ઘણા મઈ લિખા નવિ જાય રે .
પ્રભુ તુહ ગુણ ઘણા / પી ગંગા નદી વેલુકણા જો કો ગણીએ સકંતિ / તે હઈ હીરજી તુમ્હતણા તો હઈ જગગુરુ તુહતણા !
ગુણ ગણી ન સકંતિ રે પ્ર૦ / ૫૭ // સકલ સમુદ્રના બિન્દુઆ જો કો ગણીએ સકંતિ | તો હઈ હીરજી તુમ્હતણા તો હઈ જગગુરુ તુમ્હતણા ||
ગુણ ગણી ન સકંતિ રે પ્ર0 / ૫૮ ગગન તારા જ્ઞાની વિના જો કો, ગણીએ સંકતિ | તો હઈ હીરજી તુમહતણા તો હઈ જગગુરુ તુમ્હતણા . '
ગુણ ગણી ન સકંતિ રે પ્રવાં પલા ચઉદરાજ પરમાણુઆ જો. કો, ગણીએ સકંતિ | તો હઈ હીરજી તુહતણા તો હઈ જગગુરુ તુમ્હતણા //
ગુણ ગણી ન સકંતિ રે પ્રવI ૬oll લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી,...... Bી ૯૩ bઈ હીર સ્વાધ્યાય |

Page #125

. જલધિ નિજ ભુજા દંડ) જો કો તરીઅ સકંતિ | તો હઈ હીરજી તુમ્હતણા તો હઈ જગગુરુ તુહતણા |
ગુણ ગણી ન સકંતિ રે પ્ર0 | ૬૧. મેરગિરિ શિખર ઉપરિ જો પંગુએ ચઢીના સકંતિ | તો હઈ હીરજી તુહતણા તો હઈ જગગુરુ તુમ્હતણા |
ગુણ ગણી ન સકંતિ રે પ્ર0 // ૬રા. તરલ તસફલ ભૂમિષ વામણી ગ્રહી જો સકંતિ | તો હઈ હીરજી તુમ્હતણા તો હઈ જગગુરુ તુમ્હતણા |
ગુણ ગણી ન સકંતિ રે પ્ર0 / ૬૩ નિજ ખંધઈ આરોહણ તુહ ગુણ ગણના ગુરુરાજ મંદબુદ્ધિ હું. હુંસી ગુણ ગણવા હુઓ આજ રે | પ્રભુત્વ / ૬૪ll ગુરુજી તુમહ ગુણ મીઠડા માં બોલ્યા નવિ જાય !' ગુગઈ ખાધી ખંડ જિમ રસ હૃદય જણાય રે ! પ્રભુત્વ || ૬પી.
. રાગ ધન્યાસી
સમુદ્ર દોત મેલેખની ગગન કાગલ કરાય | લિખઈ બૃહસ્પતિ તુમહ ગુણ તો હઈ લિખ્યા નવિ જાય / ૬૬ll શ્રી ગુરુ હીરજી તુમ્હ તણી ઉપમ આવઈ સોઈ | ભમતાં મહામંડલમાંહિ મઈ નવિ દીઠો કોઈ || ૬૭ / .
રાગ-આસાઉરી મોહનમૂરતિ પર ઉપગારી જુગપ્રધાન અવતાર / સકલસુરાસુર નરનારીનઈ ભવજલપાર ઉતારઈ / ૬૮ રે હીરજી અનન્ત ગુણ ભંડાર તાહરા ગુણ તો નહીં પારા તું તુ ટાલઈ સિથલાચાર તું તુ પાલઇ સુદ્ધ આચાર રે હીરજી
અનન્ત ગુણ ભંડાર | જગ ગુ0 | ૬૯ લેખવૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી Bી ૯૪ Bશ હીર સ્વાધ્યાય

Page #126

સુગુણ ગુણમણિ રોહણ ભૂધર પ્રણમિત પદ ભૂપાલ ! તપગચ્છભારધુરાધુરંધર પજીવનગોપાલ રે હીરજી/ ૭ll સકલકલાકમલા વર્ષો પ્રભુ ઉપસમરસ ભૂંગાર ચતુર ચાતુરીરંજિત જનતા સુવિહિત સાધુ સિંગારરે હીરજી ૭૧, ભવિક કમલ વન ખંડ વિકાસના કમલ બધુ સમાન ! દૂરદૂષિતતિમિરભર ટાલઇ ગાલઈ મોહના માન રે હરિજી) | કુરા કામસુભટ તઈ હઠ કરી માર્યો ક્રોધ કયો ચકચૂર ! ' માયાવેલી અનમૂલન ઉલટ્યો વંલ્લોલ કલ્લોલ જલપૂર રે
' હીરજી) || ૭૩ll. પ્રસન્નહૃદય કરુણાનુ સિધુ, બધુર જલધિગંભીર | .. વાદિ માનમતંગજકેસરી મેરુમહીધર ધીર રે હીરજી/ ૭૪ા સેવક જન ચિન્તામણિ સમવડ સહિત દાન દાત(તા)રા હણિ કલિયુગ ગુરુ તું અવતરિઓ શ્રીગૌતમ ગણધાર રે
હીરજી૦ || ૭પી. શ્રીવિજઈ દાનસૂરીશ્વર પાટ ઉદયો અવિચલ ભાણ ! કર જોડી ચતુર્વિધ શ્રીસંઘમાન તુષ્ઠ તણી આણ રે હીરજી ll૭૬ll
રાગ ગોડી
દુહા
હીરજી તુમ્હગુણ વેલડી વિસ્તરી ભુવનભરપૂર |
તારામિસ સમાન ફૂલી ફલ તિહાં ચંદ્રનઈ સૂ ૭ી ધન તે શ્રાવક-શ્રાવિકા જે તુમ સુણઈ વખાણ |
ધન જે નિરખઈ તુમ્હ મુખ પ્રહ ઉગમતઈ ભાણ /૭૮ પરિમલ તુહ ગુણ કેતકી મન મોહન હો ત્રિભુવન ભુવન મઝારા લાલ મનમોહન હો મનમોહન હો શ્રીહીરવિજયલાલ |
| લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી............ Bી
૫ BC
હીર
સ્વાધ્યાય

Page #127

મસ્તક વહઇ મ૦ I તુમ્હ ગુણકુસુમ ઉદાર લાલ૦ || ૭૯।
મનમોહન હો સજ્જનનિજ
પંડિત જન કંઠઇ વહઇ મ૦ । જગગુરુ તુમ્હ ગુણમાલ લાલા ઈન્દ્રાણી રાસઇ ૨મઇ મO | મેરુકાનન રસાલ૦ લાલ૦ | ૮૦ના
તુમ્હે ગુણ ગાયવા હઉ મ૦ | સહસ વદન શેષનાગ લાલા સહસલોચન ઇન્દ્રઇ ધર્યા મળે । જોવા ગુણ ધરી રાગ લાલ૦ | ૮૧॥ જગ સઘલું એ ધોલિઉં મ૦ । તુમ્હ ગુણે ગુરુરાજ લાલ૦ | પણ કુમતિ મુખ શ્યામિકા મ∞ । હજી લગઈ નહિ ગઈ
આજ લાલ || ૮૨૩
તુમ્હ ગુણા દિરઓ ઉલટ્યો મ૦ । પ્લાવ્યા કુમતિ લોક લાલા તુમ્હ ગુણ રવિકર વિકસતઇ મ।જાયો ભવિક કો(લો)ક અશોક
લાલ ૮૩૦
સ્થાહિ અંકબ્બર રંજિઉ મ૦ । ગાઇ તુમ્હ ગુણગાન લાલા સભામંડલ બઇઠો સદા મ૦ । સુણતઇ મલિક ઉરખાન લાલ૦ | ૮૪ અઇર ગુરુ ગુણ તુમ્હ તણા મ૦ । લિખતાં નાવઇ પાર લાલ તુમ્હ ગુણ સમુદ્ર માંહિ ઝીલતાં મ૦ । દેહ નિર્મલ નિરધાર
લાલ૦ || ૮૫॥
સાહ કુંરા કુલમંડણો મ૦ | નાથી ઉદર રાજહંસ લાલ૦ | નયર પાલ્હણપુર અવતર્યો મ૦ । ઉદ્યોત કિયો ઉસબંસા ।
લાલ૦ || ૮૬॥
સકલ ભટ્ટા૨ક સિ૨ધણી મનમોહન હો | અનોપમ ઉપમ અનંતા તેણ કરી તુમ્હે ભર્યા[મ] જિમ જલ સરિદાકંત લાલ૦ | ૮૭||
લેખશૃંગાર, દેશના રવેલ ..........[ ૯૬
હીર સ્વાધ્યાય

Page #128

રાગ ધન્યાસી
દૂહા અથ નિજ સરીર પરિકર સુખ-સમાધિ સમાચાર | " મોકલવા સ્વશિષ્યનિ વલતા શ્રી ગણધાર | ૮૮. તુહ હસ્તાક્ષર પત્રિકા દીઠાં મન વિકસંતિ મોકલવી તે કારણઈ સેવકની કરી ચિંત || ૮૯ll
ઢાલ
શ્રી હીરવિજયસૂરિ એકમના / પુણ્યહર્ષની વંદના |
- વંદના અવધારો ગચ્છપતિએ / ૯olી. શ્રી વિજયસેનસૂરીશ્વર ! તુહ પાટિ ઉદય દિનકરુ .
( દિનકરુ ભવિક જનનઈ સુખકર એ 1 ૯૧II શ્રીસકલચન્દ્ર વાચકવર શ્રીધર્મસાગર ગુણ આગર ,
આગર સાગર સંકલ શાસ્ત્ર તણુ એ II ૯૨ા, વાચક રાજકલ્યાણજી જસ નામઈ હોઈ કલ્યાણજી !
[કલ્યાણજી] મોહનવેલી કન્કલું એ / ૯all, પંડિતશ્રી વિદ્યાવિમલ રિંષ શ્રીરડો નિર્મલ |
નિર્મલ ચારિત્ર પાલ ઇણ યુગઈ એ / ૯૪ - ભોજહર્ષ ગણી લાભહર્ષ નિજબાંધવગણિ રતહર્ષ |
- રતહર્ષ સિદ્ધહર્ષ તે હર્ષતુ એ / ૯૫ પરમહર્ષ આદઈ દે ગુજ્જર મળે છે કે ઇ |
જે કઈ મુનિવર વંદન વીનવાં એ / ૯૬ll પ્રેમવિજય વઇરાગી એ વિશેષ થકી પાય લાગીના
પાય લાગીના શ્રી ગુરુનઈ કાંઈ વંદના એ / ૯૭ll શ્રીગુરુનાં પાસઇ સોહઇ શ્રીવિમલહર્ષ જ મન મોહદા :
મનમોહઈ દીવાણદીપક શ્રી શાંતિજીએ tl ૯૮ (લેખવૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી, ... Bી ૯૭ Bી હીર સ્વાધ્યાય , ]

Page #129

શ્રી સોમવિજય સમતા ભર્યો શ્રીધનવિજય ઉદ્યોત કર્યો !
ઉદ્યોત કર્યો કલિયુગ જિનશાસન તણુ એ II ૯૯ો લબ્ધિવંત શ્રીલાભજી પ્રમુખ મુનિવર જેવા જી |
જેઅ જી શ્રીગુરુચરણ તલઈ રહઈ એ // ૧૦૦ || વંદના અનુવંદના બાવન ચંદન સમવયના |
સમવયના જણાવો તે માહરી એ / ૧૦૧TI સિષ્ય સરિખું કાજજી પ્રસાદ કરયો ગુરુરાજજી | -
ગુરુરાજજી શિષ્ય ઉપરિ મયા કરીએ / ૧૦૨ા. વંદન ગુર્જર સંઘની અવધારવી તે સહૂએની !
* . બાલગોપાલતણી પ્રભુ એ / ૧૦૩
દૂહા
સકલસંઘ ગુજરાતિનું ઉદ્માયો દર્શનકાજ શ્રીગુરુહીરજી તુમ્હ તણાં મુકી નિજ નિજ કાજ || ૧૦૪ll હીરવિજઈ સૂરીસ પરમગુરુ વાહા આવોનાં ગુજરાતિ રે હવઈ આવો નઈ ગુજરાતિ રે, મોહન આવો નઈ ગુજરાતિ રે, જગગુરુ આવો નઈ ગુજરાતિ રે, સું મોહ્યા તેણઈ દેસડઈ ઇહાં સમાઈ સંઘ દિનરાત્તિરે, તુમ્હને સમાઈ જેસંગજી દિનરાતિ રે હીર૦ / ૧૦પ સમરાં જિમ ગમંદ વિંધ્યાચલ વિરહણી જિમ ભરતાર રે ચકવી જિમ ચકવાનાં સમરઈ કોકિલા જિમ સહકાર રે હીર૦ / ૧૦૬/ મોર ઘનાઘનનઈ જિમ સમરાં જિમ સતી સીતારામ રે સમરઇ જિમ ચકોર નિસાકર દમયંતી નલ નામ રે હીર) // ૧૦૭ll જિમ સમરઇ માનસરોવર હંસા ભમરા જિમ મકરંદ રે
ચિદાનન્દપદનઈ જિમ સમરે લયલીનો જોગિંદ રે હીર૦ / ૧૦૮ (લેખવૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી.... BT ૯૮ હીર સ્વાધ્યાય )

Page #130

માતા જિમ બાલકિન સમિર ચંદન વન ભોઅંગ ૨ વાછરુનિ ગો જિમ સમરે તાપસ નિર્મલ ગંગ રે હીર૦ | ૧૦૯૧
જુઆરી જિમ સરિદાને ધન રહીત હેમ હેમ રે બલદેવ જિમ સમરિ હરિનિ રાજીમતી જિમ નેમરે હીર૦ | ૧૧૦
નલની જિમ સમરિ દિનકરનિ શ્રી ગૌતમ વી૨ વીર રે પુણ્યવંત જિમ સમરિ પુણ્યનિ તીમ ઈહા એક હીર હીર રે - હીર૦ || ૧૧૧||
બિસત ઊઠત હીડતા કરિ એક તુમ્હ તણુ ધ્યાન રે જપમાલીઇ એક હીર હીર ઇતિ જિપ લોક અભીધાન રે. હી૨૦ ।। ૧૧૨।
હૃદિવ્યંતર તુમ્હ ગુણ લખીઆ તુમ્હસુ અધીક સસ્નેહ રે વાટ જોય જન તુમ્ડ તણી જિમ બાપીહા મેહ રે હીર૦ || ૧૧૩॥ ચટપટી લાગી તુમ્હે ગુરુ વિરહિ તુમ્હ વિન કાઇ ન સુહાય રે ડુંગર ઘણા પંથ વેગલો કહો કીમ કરી ય મેલાય રે || ૧૧૪
મોહન મુરત તુમતણી ગુરુ જોવા અલજઈ અંખ રે । મન જાણિઇ ઉડી મલાં સુકરીય નહીં પંખ રે હીર૦ | ૧૧૫||
ગુરજી ઘણુ તુમ્હે રહ્યા ગુજરાતિ કાં વીસારી તેહ રે । ખિણુ એક બોલ્યા હઇજે સાથિ ન વિસારી સજન જન દે રે હીરં૦ | ૧૧૬।।
ગુરજી મનમાહિ અમે જાણતા તુલ્બે સરક સુકૂમાલ રે । તીહા ગએ એવડુ કીમ કીધુ કઠપણુ દયાલ રે | હીર૦ || ૧૧૭||
સંઘતણી એવિ ચંત કરીનિ પધારવું જુહારવા દેવરે । મન મનોરથ ફલઇ સહુના જિમ કરતા તુહ્ય પદ સેવ રે હીર૦ II ૧૧૮
મનમાંહિ સંદેસા ભરીયા તે કહસા એકાંતરે । હવઇ વિહલા પધારજ્યો શ્રી તપગચ્છપતી એકાંત રે । હીર૦ || ૧૧૯૫ લેખશૃંગાર, દેશના સરવેલ........... ૯૯ P
હીર સ્વાધ્યાય

Page #131

રે ।
અધકી ઓછી વિનતી લખાણી હોય ક્રીપાલ ખમજ્યો ગુરુ ગીરુઆ અ છો તુહ્મઇ બાલ તણી એ આલ રે ।
હીર૦ || ૧૨૦
દૂહા વિધુ સ્વામીમુખ સંવતિ વેદ તનુ આવાસ ? વર્ષે ચૈત્રીપુર્ણમા લેખ લખ્યો સોલ્લાસ ॥ ૧૨૧॥ પૂજયારાધ્ય ભટ્ટારક શ્રીહીરવિજયસૂરીસ ચરણકમલાનામેય. ફતેપુર લેખ આસીસ ॥ ૧૨૨॥
રાગ ગુડીધન્યાસી
વિઠ્ઠલો તુ જાએ ભાઈ દુત દુત નયર ફતેપુર, જિહા છે ગુરુ માહરો હીરજી એ ॥ ૧૨૩॥
પંડખે ખીણુ મત એક એક પંથ વિચઈ કીહાં દેખી નવનવ કૌતકાં એ ॥ ૧૨૪॥
જાએ અવછીન’પયાણ પ્રયાણે મનમાહિ રષે આણે તુ પરિશ્રમપણુ એ ॥ ૧૨૫॥
દીજે ગુરુજીને લેખ
લેખ વ્યાચ્યાંનંતર કરે, પાએ લાગી વિનતી એ || ૧૨૬॥
આખડી અભીગ્રહા અનેક અનેક ગુજ્જર સંનિ
કરો ક્રીપા મહંત
ગુરુદરીસણ ઉપરઘણાં એ ॥ ૧૨૭।।
માહંત જગગુરુહીરજી અબીગ્રહા તે પોહો ચઢીયએ ॥ ૧૨૮॥
પધારો પ્રભુ ગુજરાતિ ગુજરાતિ લાભ ઘણો હોસિ
મનવંછીત અતિમોટકાએ ।। ૧૨૯
હીર સ્વાધ્યાય
લેખશૃંગાર, દેશના રવેલી............ ૧૦૦

Page #132

કોઈ કહેછિ એમ એમ પત્રીષ્ઠા કરાવીય
જો આવી ગુરુ હીરજીએ ! ૧૩૦ ખરચાઇવ અનંત અનંત કેઈ બોલિ ઈમ જો આવી| ૧૩૧ ચોથાવ્રતતણી નાંદ નાંદ મડાવા રંગનું જો આવી) | ૧૩રા માલારોપણ ઉપધાન ઉપધાન વહિય ભાવસ્યું,
જો આવિ માહરી હીરજીએ / ૧૩૩ બારવ્રતના પાસા પોસા સમક્યત ઉચરીજો આવિ ગુરુવ ૧૩૪. જો આવિ ગુરાજ રાજ દેઈ ઓલંભા કરી
બહું બાડુપણાંએ / ૧૩પ અઈ ગુરુ તુહ્મતણી પ્રિત પ્રિત મોહ્યા અકબરિ
લઘુ સેવક વિસારીયાએ II ૧૩૬l. એહ નહી ઉત્યમ રિત રિત પ્રિત કરી પહલુ દેખાડિ છે
હો પછિ || ૧૩૭. ખિર નિરની પ્રિત પ્રિત તેહવી ઉત્યમની ગોથ સરખી
અવનીએ II ૧૩૮ ધુતારા તે દેશના લોક લોક ભોલવીયા તુલ્બનિ લાભ
દેખાડી અતિ ઘણાએ / ૧૩૯ અમો ગુજરાતિ લોક લોક ભોલા ભદ્રક કુડકપટ કાઈ
નવી વેયાએ | ૧૪૦ ખમાવે પછી તુ દૂત દૂત પાએ લાગી ગુરુનિ અદીકુ
ઓછુ એ બોલીય એ છે ૧૪૧
[લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી....... B[૧૦૧
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #133

વીનવે વડો વજીર ધનવિજયગણિ જે છે
ગુરુનિ માનીતો એ / ૧૪૨ દીજે દૂત અરદાસ અરદાસ હમાઉનંદન
સ્યાહી અકબર નિજઈ એ / ૧૪૩ કિયાવંત ગુજરાત ગુજરાત ભેજો ગુરુજીનિ
- ઉહિ દેસતે તુહ તણો એ / ૧૪૪ વહેલો તુ આવે દૂત દૂત તેડી શ્રી ગુરુનિ
દાન દેસા તુહુનિ ઘણુ એ II ૧૪પા દેસા સોવનની જીહ જીહ મુગટ વર રયણન
* . નવલખો હાર ગલાતણો એ છે ૧૪૬ll ધનકનકની કોડ કોડ દેસા તુહનિ
- દૂતપણ તાહારુ ટાલસાએ II ૧૪૭ll
રાગ-ધન્યાસી સુગુણ સલૂણા “ હીરજીરે જાણો તપગચ્છરાય નેહાગારા માણસાજીહો ઘડી વરસા સો થાય રે પૂજ્યજી પધારીય / ૧૪૮ લાગો લાગો તુમસ્યું હમ રાગો રે કિ જુઓ જુઓ તુમેતો નીરાગો રે કિ કોહો કહો એહ વ્રતાતો રે કુણ આગલ કહી ૧૪૯ll રયણી વિહાય ઝબકતા દીવસ દોહેલો રે જાય | નેહાંગારુ માણસા જીહો ઘડી વરસા સો થાય રે પૂજ્ય૦ ૧૫oll ભૂખતરસ સવ વીસરી રે લાગો એક તુમસુ તાન | મન તે મહારુ તુમ કનિ જી હો કાયા ઈહા છિ સુજાણ રે પૂજ્ય / ૧૫૧ મન તે માહરિ તુ વસ્યો રે જગગુરુ અવર ન કોય
આકધતુરા ઠામ ઠામ પણ ભમરા મચકંદિ જોય રે પૂજય૦ / ૧૫રા લેખવૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી....... Ba૧૦૨ Bી હીર સ્વાધ્યાય |

Page #134

એકપખો સનેહડો રે કા સરજ્યો કરતાર એકનિ મન તે દોહિલુ રે જીહો એક મન નહી લગાર રે પૂજ્ય ૧૫૩ નેહાગારા માણસા રે ગૂરી ઝૂરી પંજર હોઈ નસ્નેહા ભલાતે બાપડા જીહો પોસીજે આપણી કાય રે પૂજ્ય . ૧૫૪ll. કેહા દેઉં ઉલંભડા નીઠ વિધાતા રે તોહ કા સરજયો તિ માણસારે લઈએ વડો અતિઘણો મોહ રે પૂજ્ય૦ ૧૫પા સરજનહાર સરજીયો રે કા માણસો દેહ સરજ્યો તો ભલી સરજીયો લાઈકા સરજ્યો વલી નેહ રે પૂજય૦ / ૧૫૬ll સંદેસિ ઓલગડી રે હોસિ હમ દયાલ : અમૃત સમ તુષ્ઠ વયણિ]ડા રે શ્રવણ સુણીય રસાલ રે પૂજ્ય) // ૧૫૭ તુચ્છ મુખ ચંદ્ર નીહાલવા રે' વાછિ નયણ ચકોર થોડિ લખ્ય ઘણું જાણજ્યો જીહો તુમે છો ચતુર ચકોર રે પૂજ્ય / ૧૫૮ અકબર ભૂપ પ્રતિબોધીયો રે પ્રતિબોધી રે મેવાત જગગુરુ વાહાલા હીરજીરે હવઇ આવોનિ ગુજરાત રે પૂજ્ય૦ / ૧૫૯ll
રાગ-ધન્યાસી ' , આજ લેખ લખ્યો આજ લેખ લખ્યો ત્રંબાવતી નયરીથિ પૂજહર્ષિ સકલસંઘ મન હરખ્યો આજ લેખ લખ્યો આજ લેખ લખ્યો // ૧૬oll નીજ નીજ મંઘરથી ચલી આઈ બહુત જનિ સો નાખ્યો શ્રીવિજયસેનસૂરી ગછપતીઇ મોહન નયન કરી પરખ્યો આજO In ૧૬૧ લિખત લેખ દુત ચલાયો દેઈ અતીવ બહુ સીખ્યો | સુભસુકન હોવ તીપંથ ચાલતા દેતી સુહવ આશીષ્યો આજO // અનુક્રમિ જાઈ દિયો જગગુરુકુ કઉત કરીસો દેખ્યો .
કુરણા રસ મન કીયો આવન કુ બાચી સો સવી સીખ્યો છે આજ0 / ૧૬૩ [ લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી............ Bી ૧૦૩ Bર્ણ હીર સ્વાધ્યાય |

Page #135

ઇય લખીતલેખો
[કળસ] બહુવસેખો લલીતવર્ણો દુર્જનજનમનગંજનો
સજનજનમનરંજનો
સુંદરવર્ણો
વિવિધ અર્થો અતી સમર્થો મોકલ્યો ગુરુ હીનિ આનંદ દાતા જગવિખ્યાતા મંગલકર્ણ શ્રીસંઘનિ || ૧૬૪।।
ઇતિશ્રી લેખશ્રૃંગાર સમાસઃ ॥ ગણિ પ્રવરગણિ શિરોમણિ ગણિ ગજેન્દ્ર ગણિ શ્રીરીંડા શિશુરતહર્ષગણિનાલેખિ શ્રીસ્તમ્ભતીર્થે ॥ શ્રીરસ્તુ॥ કલ્યાણમસ્તુ॥ પરોપકારાયા
卐
ધનહર્ષ - રચિત જંબુદ્વીપ વિચાર સ્તવન હીરજી હીરલો હીરજી હીરલો, હીરજી હીરલો મુકુટ કેરો શ્રી તપાગચ્છ, તે મુકુટ સમ જાણઇ, ઝગમગઇ જેહ તેજિં ભલેરો. – હીરજી હીરલો એ. ૧ માત નાથી અરખાણિથી” ઉપનો, શ્રી વિજયદાનસૂરિ હાથિ આયો, શુદ્ધ જાણી મુકુટ મધ્ધિ તે થાપિઉં, તે ભણી મુકુટ તે બહુ સુહાયો. હી. ૨ શ્રી હમાઊસુત નૃપોકબ્બરો, તેણિ જસ કીર્તિ જિન શ્રવણિ નિસુણી, દર્શનાર્થ સમાકારિતો યો ગુરૂ, નિજ સમિપે ભવાંભોધિતરણી. હી. ૩ ધર્મઉપદેશ ગુરૂમુખ થકી સાંભલી, પાપકી વાસના બહુર ટારી, પર્વ પજૂસણિ સકલ નિજ દેસમાં, તિણિ નૃષિ જીવહિંસા નિવારી. હી. ૪
દયાકુશલ રચિત તીર્થમાલા સ્તવન
વીરપટોધ હીરવિજે ગુરૂ, પૂંન પસાએ લહીઓ, સાહ અકબર સબલ મહીપતી, સુણી તે જસ ગુણ ગાઇઓ, જીવદયા તરૂવરૂ પાઇ સીંચી, ‘જગગુરૂ' કહી બોલવીઓ. ૪૬
લેખશ્રૃંગાર, દેશના સરવેલી............ ૧૦૪
હીર સ્વાધ્યાય

Page #136

શ્રીસકલચંદ્ર ઉપાધ્યાય રચિત શ્રી હીરવિજય દેશના સુરવેલી
_| |
દૂહા અસાફરી દેવ દેવ બ્રહ્મા શવો, ઋષભો વેદ પુરાણિ, ભાગવતિ પણ સો ભણિ, પ્રણમ મુની તસ વાંણિ. પ્રણો અજિત જિણેશરો, જેણિ હણીક સંગ્રામિ, , , મોહમલ જિમ રાવણ, હણીઉ લખમણિ-રાંમિ. ૨ જસ ભવમાં સંભવ નહી, તસ સંભવ જિન ધ્યાન, સબ મુખ સંભવ સંભવિ, તસ સુણતા ગુણ કાંનિ. ૩ નંદનવન પરિ રતિકર, શ્રી અભિનંદન જિન સ્વામિ, સો સંવર નૃપ નંદનો, આનંદો જસ નાંમિ. ૪ જેણિ જગતી સુમતી કરી, વરતી જીવ અમારિ, સુમતિ જિનો કુમતી હરો, સો મુની મનિ અવતારિ. ૫ ભવિ પદ્માકર દિનકરો, પદ્મપ્રભ જિનરાય, સુરપતી નતપદ પદ્મનુ, તુઝ નમતાં દુખ જાઈ. ૬ મોહપાસ જેણેિ ત્રોડીઆ, શિવપુર લીધઉ વાસ, સો સુપાસ જિન તું સદા, ભવિજન પૂરઈ આસ. ૭ ચંદ્રવદન ચંદ્રપ્રભો, ભવજન લોચન ચંદ્ર, તું ભવિ શિરી ચંદ્ર ઉદયો તૂઝ નામે હૈ ચંદ્ર. ૮
લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી...... Bી ૧૦૫ ]
હીર સ્વાધ્યાય
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #137

ઢાલ
રાગ મેવાડો સુવિધિ ધમ્મ જગ જે કરિ, સુવિધિ જન દે [સુ] વિચાર, સુવિધિ જિનેશ્વર તે તરિ, તસ પ્રણમઇ રે સુર નર વાર.
સો ન૨ ગિ જ નવલ્લહો.
તસ મંદીર રે નવહ નિધાંન, તસ દીજિ રે નરપતિ માંન. સો નર જન જિંગ વલહો. ૯
મલીઆચલનો વાયરો, જિમ સીતલો સુગંધ, તિમ શીતલ સુભ ધ્યાંનથી, દુખ ઠિ રે કરમહ બંધ. સો૦ ૧૦ શ્રીઆંસ જ઼િન તુઝ નાંમથી, શ્રીયો મંગલ શ્રેણિ, તુઝ ધ્યાનિ ઉપસમ તણી, હોઇ મુઝનઇ રે ક્ષપક શ્રેણિ. સો૦ ૧૧ સબ વાસવ તૂ પૂજીઉ, વાસપૂજ્ય જિનરાય, તસ વાસવ પદ વાસડો, તુઝ નમતા રે ભવીજન થાઇ. સો૦ ૧૨ વિમલ કર્યા ભવિ માણસા, તિ જગિ વિમલ જિણંદ, વિમલ ધરમ તે ભાસતિ, તસ ધ્યાનિ રે પરમાનંદ. સો૦ ૧૩ અનંત જિનતિ જિમ કર્યો, નિજ ભવ ભયનો અંત, તિમ તુઝ ધ્યાનિં ભવિ કરિ, સબ દુખનોરે ભવિકા અંત. સો૦ ૧૪
ધર્મનાથ જગિ નાથ તું, તેં જગ જે જિનધર્મ, ભાષ્યો રાખ્યો જેણે મનિ, તે ન કરિ રે પ૨મત ધર્મ. સો૦ ૧૫
ન
શાંતિ હુઇ જજંગ શાંતિથી, અજિત શાંતિ તેણં જાણિ, તિહાં ગુણ ગણિ અતિ શાંતિનાં, જિમ આવિ રે ઘરિ સુખખાંણિ.
સો૦ ૧૬
લેખશ્રૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી.......... ૧૦૬
હીર સ્વાધ્યાય

Page #138

ઢાલ-૧
| રાગ સામેરી II મોટા રે પાતિગ દવ સમિઇ, કુંથુ જિનાધિપ નામિ રે, ચક્ર ફરિ જબ સબ રિપુ નાસઈ, તવ સુખ ગાંમહ ગામિ રે,
ભવિજન ! મત મૂકુ જિનધ્યાન, તનધનયોવન ચંચલા સુખદિ ધર્મ નિધાન રે. ભા ૧૭ અરી હરી ભય ઊપશમાં, તુઝ નામિં અરનાથો રે, ' જે નિસિદિન તુઝ ભવી ચીત રાખિ, તસ તૂ શિવપુર સાથી રે
/ ભoll: ૧૮ મદન વિણાસણ ભાલડી, મલ્લીજિનો મોહ ભાલો રે, પડ નરપતિ મદન વિણાસણ તેણિ તું જન વાહાલો રે.
// ભવપા ૧૯ મુનિસુવ્રત જિન વીસમો હરિવંસી હરિ નમી રે, સો જસ મુનિમનિ વસીઓ સમ્યો, તસ મનિ ઊપશમ રમીઉં રે.
I ભoll ૨૦ નમીએ નમી આણંદીઉં, નમિ જિનજી સુર લોગો રે, તુઝ વાણી જેણિ અમૃત પીતુ, તેન કરિ મન સોગો રે.
| ભol ૨૧ નેમિ નિણંદ દયાલૂઇ, પશૂ ભર રાખણ કાજિ રે, જેણિ રાજુલિ ઘરણી પણ મુંકી, મુગતિ તણાં સુખ કાજ રે.
| ભolી ૨૨ સબ વિષ ભીતિ ઊપદ્રવી, નાસિ શ્રી જિન નામછે રે, • સો જિન પાસ નમો રે ભવિકા જસ કરતિ બહુ ગાંમિ રે.
// ભવપા ૨૩
(લેખવૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી....... {૧૦૭ Bી
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #139

: ઢાલ-૨
રાગ આસાઉરી. વર્તમાન વર્તમાન ઇતિ સુત દો નામ સિદ્ધારાય બોલિ દિઈ સજન સો માન,
મુઝ મનઈ અતિ અભિરામ / વિદ્ધા ૨૪ હમ ઘરિ પણઈ પૂત આવિ, ધન કનક માન, રયણ રાતિ ઋદ્ધિ વાપી, સુરપતિ દંઈ બહુમાન. | વOlી ૨૫ • વિવિધ પત્રકુસમ ચીવર, ભૂષણ હુઈ વૃષ્ટી,
અમ ઘરિ જબ પૂત આયુ, રાજ રિદ્ધિ પેટી. / વા ૨૬ જસ મનિ નિત વર્તમાન, જિન પ્રણામ ગાન, તસ ઘરિ વર્ધમાન, સકલ સુખ નિધાન. || વOા ૨૭
, ઢાલ ૩ રાગ વેરાડી , ઇતિ ચોવીસ જિનેશ્વરે કીર્તન સુરત નિત સેવીજઇ ભવિકા હીરવિજય ગુરુ અમૃત દેશના, સુરવેલ ચીત દીજઇ, ભવિકા સુણો રે દેશના દેસી દેસના ચિત્ત અવધારો. ૨૮ જિન-ગુરુવચન રયણ આરાધી, નિજ અવતાર સમારો, જગગુરુ સીમંધર સંભારો, કુગુરુ કુદેવ નિવાર, જીવિત ચંપે જિમ કંથારો, આપિ આપ વિચારો. |ભ૦ ૨૯
ઢાલ ૪ / રાગ ધન્યાસી શ્રીરાગ // અમરપુરી કહિ ન કરું વાદ, ગુરુપદ નગરી તજી ઉન્માદ, હીરવિજયગુરુ તુઝની આણ શોભિત તોરે જિનપ્રાસાદ.
અમર ૩૦ (લેખવૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી ... BG ૧૦૮ Bી હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #140

સુરુગુરુ સમ જિહાં શ્રી ગુરુ પાદ, રણઝણતી તિહાં ઘંટાનાદ, જિનગુરુ વસતી સુરગંધવપુરી, ગાવિત રાગ કરી મધુમાદ, નાદિ મૂછાતિ રાગ નિષાદ. II અ॥ ૩૧ કોકિલ મેઘનઇ જો ઉન્માદ, જિહાં ગુરુવાણી ગંગાનાદ, નિત ભવિકા સુણીનિર્મલ હોવતી, સુણતી જિન ચરિતા સંવાદ. || અ॥ ૩૨
ગુરુકું કિસ પરિ નહીં વિખવાદ, ગુરુ ન વદતિ કિસકું અપવાદ, વિસંવાદ ગુરુવચન ન બોલતી, કિસસ્યુ ન કરતી મિથ્યાવાદ.
|| અગ॥ ૩૩
દૂહા ગંગાજલ પરિ નિર્મલી, હરતી સર્વ કિલેસ, શ્રીહીરવિજય ગુરુ દેસના, પસરી .દેસહદેસ. ૩૪
પત્તન પ્રમુખ નગરના રે ગુજરાતિના ભવિ, અમદાવાદ તણા નરા, પાર્મિઉ ઉપશમ દિવિ. ૩૫
થંભણપુર પ્રમુખા નરા, નિસુણી ગુરુ ઊપદેસ, વિવિધ પ્રભાવના વિધિ કરિ, વિરતે કરી પ્રવેશ. ૩૬
ઢાલ-૫
રાગ મધુમાધ
ગુરુ
બેસી નિત જ્ઞાન વાચી, જે જે સીખ દીઇ શ્રુત સાખિ, તે સુણજો ચીત રાખી ભવિ૦ ૩૭
દુર્લભ નરભવ ભવને લાધિ, લાધું મત નાખુ મદ રાખિ, વરતો શિવ અભિલાષિં. ભવિ૦ ૩૮
ઋષભાદિક જિન ગુરુની સાખિં, સીધા પનર ભેદ તે લાખિ,
તે પ્રણમો મન સાખિ. ભવિ૦ ૩૯
હીર સ્વાધ્યાય,
લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી,..
PI ૧૦૯

Page #141

પાસ પરિ જે પંચે વિશાખિ, જે પ્રણમ્યા જિનસુરમિત સાખી,
તે પ્રણો મન સાખિ. ભ૦ ૪૦ જે મુનિ મૂકા કર્મથી રાખિ, જે મન પાલિ વ્રત સો સાખિ,
તે પ્રણમો મન સાખિ. ભ૦ ૪૧ રાગ દોસથી રહિ જે પાખિ, વ્રત સોધિજે પાષિ પાષિ,
તે પ્રણો મન સાખિ. ભ૦ ૪૨ ન ચલો સંગમ સૂર કટાલિ, જેહિ કેવલ લીધ વૈશાખ,
. વીર નમો મન સાખિ. ભ૦ ૪૩
ઢાલ-૬
રાગ કેદાર ગુડી કોઈ જીવ મ દૂછવો પાર્ષિ, મ ભમો પંચાસવ મન ઝાષિ, અથિર ઋદ્ધિ ચિત્તશું રાખિ તેણિ કારણિ મ ભમો ધન ધાર્ષિ. ૪૪ જિમ માણિક લાજડીબ લાખિ, તિમ વલ) ભવી હિત અતિલોખિ, આગલ યોગ ગલીએ જિમ સાખિ, પાપ ગલે જિમ સમતા રાખિ. ૪૫ વરતો જિન-ગુરુ વચન સાખિ, પોષદ લે જિમ સીધો સંર્ષિ, વરતો મમ પરમત આકાંષિ, તેણિંઈ દુખિ લીજિ કુમતિ અસંખિ. ૪૬ સુખ લીજ મદ-મમતા નાષિ સુર શિવ સુખ લીજિ વ્રત રાખિ, અપયશ હોવિ પર વિભાષિ, જસ લીજઈ જગિ સૂધઈ ભાખિ. ૪૭ સમલી-નીર જેમ હંસન ચાખિ, તિમ ભવિકા જગિ અભક્ષ્ય નચાખિ, તેણિ ન રમીએ સુરહિ સાખિ, પરના દોષ ન જોઈઈ આખિ. ૪૮
રાગ ધન્યાસી તપગચ્છ ગગન સુધાકરુ એ, ઝરતી સુધારસ વાણિ તું, હીરવિજય ગુરુ એ, પુન્ય કરુ ગુણનાનિ તુ,
પુષ્ય ન મૂકીઈએ. ૪૯ લિપણુંગાર, દેશનાસૂરવેલી,... B૧૧૦ BT હીર સ્વાધ્યાય |

Page #142

સૂયણા! ધરો વિવેક તો, સમય ન ચૂકીઇએ,
નવનિધિ હોઈ તુ.. પુoll ૫૦ નવનિધિ પૂનિ કરી જાણીએ, નરનારી સંસારિ તુ, તસ સુતરુ ઘર ફલિઈ એ,
| મન વંછિત સુખ હોઈ તુ. / પુo ll ૫૧ એ ફલ દાંનિ વિચારીએ, સાલિભદ્ર પરિ જોઇતુ. પુoll પર રોગ નિરોગ વિયોગડોએ, તસ તનુઘરિ ન પતિ તુ, અભયદાન મુનિદાનથીએ, તસ જસ ઋદ્ધિ ચડંતિ તુ. પુoll ૫૩ સાલિભદ્ર પર તસ ઘરિ એ, નવ નવ ભૂષણ ચીર, તસ ઘરિ નારિ પરીઇએ ભોજન અમીઈ ખીર તુ. | પુOા ૫૪ જેસિ પૂરવ ભવ તપ કર્યા એ, તસવાસદેવ સમાનિ તુ, વંછિત સુખ વિદ્યાધરીએ, હરિ સમ પુત્ર નિધાન તુ..// પુવા ૫૫ પૂન વિના નવિ પામીઈ એ, નરભવ પૂનિ વિવેક તુ, અવસર તપ જપ કીજિઇએ, પુણ્ય નરા અનેક તુ. / પુol ૫૬ તન ધન જીવિત જૌવનું, ભાવો ચિત અસારે , સાર ધરમ અરિહંતનો, એહ જ નરભવ સાર તુ. /૫૦ ૫૭ // પુનિ નિત ઘરિ મંગલા એ, સકલ સૃદ્ધિ સુખ હોઈ તું, શ્રી હીરવિજય ગુરુ ઈમ ભણઈએ,
સુણો ભવિ પુનિ વિચાર તું / પુoll ૫૮
ઢાલ ૮
રાગ કેદાર. ધન તે નર નારી જન જગમાહિ, જિનધર્મ ઉદ્યમ કીજિઈ, ધર્મ પ્રભાવિ સબ દુખ છીજઈ, તસ ફલ સદ્ગતિ લીજિ, -
ભવિકા આતમ સાધન કીજિ નીત નિજ ચિત હીત દીજિ ભ૦ ૫૯ લેખવૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી......... B૧૧૧૧ Bી હીર સ્વાધ્યાય |

Page #143

- નિત જિન વાણિ અમૃત પીજિ, દ્વાદશ વ્રત વિધિ લીજઇ, વિનય વિવેક પાત્ર વરદાનિ, જીવીતિ સફલ કરીજિ. II ભથ્વી ૬૦ પ્રભાવના જિન સાસન કેરી, જીવદયાઈ રમીજઇ, દ્વાદશ ભાવના હૃદય ધરીને, પરઉપગાર રિજિ. / ભટા ૬૧ ઉપશમ રસસુ ધ્યાન ધરીજઇ, કુગુરુ કુસંગ ન કીજિ, પર મિથ્યા તીરથ મ ભમીજિ, બાલમરણ નવિ કીજિ. | ભolી દુર
. નિત ષટ વિધિ. આવશક કરી જઈ, ધુરિ નવકાર જપીજિ, ઊપશમનું સામાયિક લીજિ, જિન ચઉવીસ નમીજઇ. / ભવા૬૩
*. ઢાલ ૯
. / રાગ રામગિરી. યતી દિનચરયા શ્રમણ સંભારો, રમો નિજ આતમધ્યામિ, ચરણ કરણ શતરી સબ પાલો વિચરો મુગતિ નિદાનિં. ૬૪ . કહિ ગુરુરાજ શ્રમણ વીરો, હીરવિજયગુરુ તપગછ દિનકર,
દરશન દુરીત કરો. ૬૫ સુણો રે તુમ પટ જીવ પાલા, જેણિ મૂકી ઘરિ બાલા, મુક તુહે સબ ભય જંજાલા ધિન જે વ્રત લિ બાલા. કહિO ૬૬ માયા મોહ નિવારી મનથી, શિથલાચાર નિવાર્યો, ઈદ્રિયજય સુખસુ તપ કરીને, વિષયા મમ સંભારો. કહિ૦ ૬૭ સુણો ભવિકા તુહે શ્રાવક સુંદરા તુમ્હ દિનકૃત સંભારો, સંવત્સર ચોમાસિક કરણી, પખીઅ દિન અવધારો. કહિ૦ ૬૮ . રિષીમંડલ માહિ જે જે મુનિવર તસ ચરીત સંભારો, દિન પ્રતિ તસુ સુખિ નામ જપ ધ્યાનઈ,
તસ અવતાર વિચારો. કહિO ૬૯ (લેખંશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી, ... Bી ૧૧૨ Bી હીર સ્વાધ્યાય ]

Page #144

ઢાલ ૧૦ રાગ વિરાડી ધર્મકથા જેણિ નિત સુત બોટી, તસ પ્રવચન મતિ લોટી, ધરમારિથ જસ હુઇ ધન કોટી, તસ સુરપદવી મોટી. વિકા હીરવિજય ગુણપેટી. ૭૦
જેણઇ. મમતા શ્રેણ સમેટી, કહઇ મતિ મ કરો ખોટી, ગુરુ મુખવાણિ વખાણ સુર્ણતા, તાકો તે પાડે છોટી. ભ૦ ૭૧
એક પાપે મેલિ ધન કોટી, ધર્મ વિષિ મતિ ખોટી, જેણિ જિન આણ ધરી નવિ ચોટી, સોઇ ભિમ ભવ કોટી. ભ૦ ૭૨
અતીત ધર્મ અપજીવિ ચોટી, સિ સમા મુખ બોટી, સુખ જે વાત કર મુખ મોટી, દિ કુનિ નવિ રોટી, દિ સુપાત્રે નવિ રોટી. ભ૦ ૭૩
જેણિ ઉઢી જિણ દીક્ષા મોટી, તસ તપ ધન નહીં ખોટી, જેણઇ રાખી પરદા૨ક છોટી, તસ સુરસુંદરી ચેટી. ભ૦ ૭૪
ઢાલ ૧૧
રાગ પરજીઉ
ગાવત એક શ્રાવક ગુણ રાગી, તિમ શ્રાવિકા સુસીલ, હીરવિજય ગુરુ સુરતરુ મિલી, તસ સુરું ધરિ બહુલીલ. ૭૫ મનોહર ગણધરુ એ, વસિ જિમ વસીઉ રામો, સીતાદિક મનિ સકલ પ્રજાનિ, વીર સમો અભિરામો । મ।। ૭૬ ભવીક મન કમલ વિકાસન દિનકર ભવીજન લોચન ચંદો, કૂરાનાથી ફુલનો નંદન, હૂં તપગચ્છ સૂરિંદો મનો ॥ ૭૭
કાગકંઠિ તેણિ મણિ કાંઠલડો, મૂરખ-સિરોમણિ દીનો, જિનગુરુ ધર્મ તજીનિ તેણઇ, કુગુરુ-પંથ વિષ પીનો | મ૦।। ૭૮ લેખશૃંગાર, દેશના સરવેલ............. ૧૧૩.
હીર સ્વાધ્યાય

Page #145

તેણઇ મોતી મૂલસું વિંધીઉ, ધર્મ કી જેહિં કૂડો, ધર્મમાહિ મિથ્થામતિ મૂકો, પાપિ ભરિ નિજ સૂડો. | Poll ૭૯ જિમ ખર મસ્તકિ સીંગ ન દીસિ, જિમ વંઝાનાં પૂતો, હીરવિજય ગુરુ કહે સુણો ભવિજન સમ વિણ નવિ સમસૂતો.
| મ0 ૮૦
. મૂસલ મેરુ સમૂ નવિ હોઇ, ખજાઓ નવિ રવિ દીઠો, ધર્મધ્યાન વિણ મુગતિ ન દીસિ, જિન વિણ અપર ન દેવો
| મ || ૮૧
ઢાલ ૧૨. . રાગ મલ્હાર અંગ-ઉપાંગ ગંગણું તરંગિં, સુણીઇ મનરંગિં દેસના ધર્મ ચોભંગી, સુણી હીરવિજય ગુરુની એ નિત સંગિ,
. . અપાપની સંગિ સુણીઈ. ૮૨ વિવધ દેશના દેસ દેસના આયા મન રંગે, ભવિકા વરભૂષણ અંગે, હીરવિજય ગુરુ અનંગ સ્પી, " સુવિહિત મુનિ લિંગી. હીર૦ ૮૩
ઢાલ ૧૩
રાગ ગુડી માનસરોવર માહી કમલે રમેજિમ,
કમલિ રમે જિમ હંસલોએ. ૮૪ તિમ ગુરુ માનસમાહિ સૂરીસ્વર મંત્ર,
સૂરિ મંત્ર ધ્યાને રમિઈ એ. ૮૫ લેખવૃંગર, દેશનાસૂરવેલી, ... B૧૧૪ કે હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #146

જિમ ફલિઉ સહિકાર, સોભિ વેલડી,
' સોભિ વેલડી વીટીલ એ. ૮૬ તિમ સોભિ મુનિરાજ, બહૂ મુનિ વિબુધસુ,
બહુ મુનિ વિબુધસુ પરવરિઉએ. ૮૭ વિમલ કમલ જલપૂર સરોવર સોભે,
સરોવર સોભે લહરસ્ય એ: ૮૮ તિમ સોભે ગુરુરાજ, વિબુધ સભા માટે,
વિબુધ સભા માટે ગાજતો એ. ૮૯ તિમ પટજીવહ વેલિ વલગી સોભઇ એ,
વલગી સોઈ વિસ્તરઈ એ. ૯૦ તિમ પટજીવહ વેલિ ગુરુતટ વલગી એ,
ગુરુતટ વલગી વિસ્તરઈ એ. ૯૧ હસ્ત તણો જિમ મેઘ વરસઈ ગાજતો એ, તિમ ગુરુ ધર્મઈ ગાજતો એ, તિમ ગુરુભગતો સંઘ, વિવધ દાન એ,
વિવધ દાનદ વરસતો એ. ૯૨ ઢાલ ૧૪
. રાગ કેદારુ ફાગ ભાવિ ભરી એક ભામિની, કહઈ સખી ધંધો નાખિ, હીરવિજય ગુરુ દેશના, સુણીજ હો વંદન ભાખિ. ૯૩ હીરવિજયગુરુ વયણડા, લાભઈ નવનવ લાષિ, વિવિધ રંગ જિમ સોભિ એ મોર તણી બેહુ પાષિ. ૯૭ પંચ વરણ ધરિ ચુનડિ, પહિરી સખી વર ફાલ,
તનુ ધરિ સબ તુઝ ભૂષણ, મોતીહારરા જાલ. ૯૫ લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી.......... Bી ૧૧૫ થી હીર સ્વાધ્યાય

Page #147

ઢલ ઢલ મોતીડા ભરી, મણ માણક ભરી થાલ, કરીયે સોભાગણિ લુંછણા, વાજતિ માદલ તાલ. ૯૬ એક જોઈ ગુરુ વાટડિ, બેઠી ભાવિ ગવાષિ, અસનાદિ ગુરુ દાનનિ, વરતે શુભ અભીલાષિ. ૯૭ ઈમ જોતી ગુરુ વાટડિ, સફલ કરિ નીજ આંખ, કેતીમાં ગુરુ કર દાનથી, પાપ તણી દિઈ ઝાષ. ૯૮ તે ધન શ્રાવક શ્રાવિકા, જે વંદી સુણઈ વખાણ, દિ નીત ગુરુ વિધિ વાંદણા, સમતિ વ્રત સુજાણિ. ૯૯ સમકિત સુવ્રત ઊચરઈ, નીજ ગુરુ સંઘહ સાખિ, પ્રવચન ભગતિ પ્રભાવના, પડિકમિ પાપિછી પાખિ. ૧૦૦
ઢાલ ૧૫
રાગ મેવાડો એ અનોપમ અણગાર, મુનિ રયણમાહિ સાર,
' મેરી ભરી નીસરી ઘરિ હીરલો. ૧૦૧ ચાર ભાસ નિસુણ સોહાશનિ, પહિર ભૂષણ ચીર, શશિ મુખિ કહઈ નંદિ સુભગે, સૂરિ શિરોમણિ હીર મે૦ ૧૦૨ જણુણ નાથી રયણ ખાણાં, ઉપનો ગુરુસ્થૂલ, શ્રી વિજયદાન મુણિંદ હાથિ, ચઢત હો રે અમૂલ. મે૦ ૧૦૩ તેજવંત બહુત મહિમા, તત્વ નવ સર હાંસદ, વિસ્તાર્યો જે દેસ દેસિ, તસગુણ રીદઈ વિમાસી. મે૦ ૧૦૪ દેખી ખણ ખણ જાઈ પરખી, પરખતી ભવરાતિ, એ હરમુખકે વાણિ, મ પડીસિ પરમત ઝામિ. મે૧૦૫ સર્વ સંયમ રાજ લીધો, સુમતિ રાણિ દીધ,
ગુપતિ એ તું જતન રાખિ, તેણઈ તૂ પ્રગટ કીધ. મે ૧૦૬ [લેખવૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી ... Bી ૧૧૬ Bણ હીર સ્વાધ્યાય
]

Page #148

"
ઢાલ ૧૬
રાગ સબાબ વિધવ્રત ઊપધાન નંદી, કરી શ્રી ગુરુદેવ વંદી, માલારોપણ નાંદી દાનિ માનિ જિમણવારિ,
વાધિ દુરબલ બાંદિ. ૧૦૭ નગરપુરના સંઘ આવે, દેખી ગુરુ આણંદ પાવે, ગુરુમુખ સુણી ઊપદેશ બહૂ મુનિ પરિવાર વંદી,
બોલે બહુ ગુણદેસ ૧૦૮ જોગ મારગિ ધ્યાન સાથે, ગુરુ મહિમાદિ સંઘ વાધિ,
તિહાં મંગલ શુભ શાંતિ, .. માસ ચોમાસુ કરિ ગુરુ, જિહાં જિહાં પુહચે સંઘ મનિ શાંતિ ૧૮૯ પદ પ્રતિષ્ઠા તપ મહોત્સવ, હેઇ તિહા ચારિત્ર ઉછવ,
તિહા હુઈ પ્રભાવના અપાર, સાતમીવછલ સંઘ બહુ કરિ, ધન ખરચે બહુ પ્રકાર. ૧૧૦ વિવિધ પરિ વાજિત્ર વાજિ, નાદે અંબર તલ ગાજે,
- સુખિ વરતે અણગાર, સક્ત ભવિ ગુરકીરતિ સુણતાં, પુન્ય તણો નહી પાર. ૧૧૧
ઢાલ ૧૭.
રાગ ધોરણી પ્રણમી જિન ચુવીસ, સિદ્ધ ગુણ એકતીસ,
કહિ હીરવિજય ગુરુ બાઇજી. ૧૧૨ મુનિ ગુણ સત્તાવીસ,
વ્રત ભાવન પણવીસ, કહિ હીર૦ ૧૧૩ સંગ્રહ યોગ બત્તીસ, તિમ સૂરગુણ છત્તીસ,
- તે હીરવિજય ગુરુ બાઈજી. ૧૧૪ [લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી...... D[૧૧૭] હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #149

જિન અતિશય ચોત્તીસા વાણી ગુણ પાત્તીસ, કહિ હીર૦ ૧૧૫
શ્રી આણંદવિમલ સૂરિંદ, પાટિ ગગન સમ ચંદ, જિન સાસન તે વ૨ ભૂષણાજી. ૧૧૬
શ્રી વિજયદાનસૂરીસ, તસ ગુણ બહુ ધન સીસ, શ્રી હીરવિજયગુરુ વાંદીઇજી. ૧૧૭
નાથીકુરા જાત જો દેસ વિયાત, શ્રીહીરવિજયગુરુ તપગચ્છ રાજીઉજી. ૧૧૮ શ્રી વિજયસેનસૂરંદ, પાટિ ગગન સમ ચંદ, ગુરુ પાટિ એ ચિરંજઉજી. ૧૧૯
સકલચંદ ઉવઝાય, નિત નિત તસ ગુણ ધ્યાઇ, તસુ પ્રણમતાં સો ગુરુ સંઘસુજી. ૧૨૦
ગુરૂ દેસના સુરવેલિ, ગાવતિ યુગતિ ગેલિ, *તસ ઘરિ ઋદ્ધિ વૃદ્ધિ સંપજઇજી. ૧૨૧ ઈતિ શ્રી હીરવિજય દેસના સુરવેલિ ॥ સંપૂર્ણ ॥ સમાસઃ ॥
પ્રીતિવિમલ રચિત મૃગાંકકુમાર પદ્માવતી ચોપાઇ હીરજી આમઈ શિષઈ, પ્રીત કહઈ પુન્યપાજ, અંગિ અલછતિ આભડઇ, રાંનિ ભમંતાં રાજિ. લિષ્યો નિલવટિ આપણિ, સ્યું કરઇ દાલિદ્ર સોય, પ્રીતિ કઈ હીર નામથી, રાનિ વેલાઉલ હોઇ. ૬૧
લેખશૃંગાર, દેશના રવેલી........... ૧૧૮
હીર સ્વાધ્યાય

Page #150

શ્રીસકલચંદ્ર ઉપાધ્યાય રચિત ' હીરવિજયસૂરિ ચતુમસ
લાભપ્રહણ
પ્રથમ જિસેસર મનિ ધરૂં, સમરું સરસતી માંય, ગુણ ગાઉં તપગછપતી, જસ નામિં સુખ થાઈ. ૧ સુખસાગર શ્રી જિનવરૂ, નાભિરાય કુલિ ચંદ, . મરૂદેવિકુંઅર જગત્રગુરૂ, પ્રણમું ઋષભ જિનંદ. ૨. ઋષભ અજિત સંભવ પ્રભુ અભિનંદન જિનદેવ, સુમતિ પદમપ્રભ સુપાસજિન ચંદ્રપ્રભ કરૂં સેવ ૩ સુવિધ સીતલ શ્રેયાંસ જિન વાસુપૂજ્ય અરિહંત, વિમલ અનંત ધર્મજિન, શાંતિનાથ ભગવંત. ૪ જેણઈ જનમિ મંગલ બહુ, શાંતિ હૂઈ જગમાંહિ, કમલાનિધિ લીલાપતી, સોલસમો જિનરાય. ૫ શાંતિ કુંથુ અરનાથ એ, ચક્રવર્તિ અનઈ અરિહંત, છંછે રાજા પ્રતિબોધીઆ, મલ્લિનાથ ગુણવંત. ૬ મુનિસુવ્રત નમિ નેમિ જિન, યાદવકુલિ સિણગાર, ' બ્રહ્મચારી શિરોમણિ સહી રાજીમતી ભરતાર. ૭ કમઠ હઠી મદ ગાલીઉં, પન્નગ કીલે ધરણિંદ, યાદવ દલ જીવાડીઉં, જય જય પાસ જિણંદ, ૮ થંભણપાસ –બાવતી, સુખ સંપતિ દાતાર,
શાસનપતિ ચકવીસમું વીરજિન કરૂં જાહાર. ૯ લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી ... B૧૧૯ Bી હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #151

અતીત અનાગત વર્તમાન, બિહુત્તરિ જિનવર ભાણ, એ ચિહુ તીરથ અવવર, તે સવિ જિણ વહૂં આણ. ૧૦
રાગ દેશાખ મલ્હાર.
આવિ(૨) રે આવ્યઉ માસ વસંત સહી, વનસપતીરે મુહરી રઇ સવિ સંપદ લહી; મોહિઆ માલતીરે ભમરા ગુંજારવ કરઇ, મિલીઆચલ તણ રે, પવન ચિહું દિશિ વિસ્તરઇ. ૧૧
વિસ્તરઇ પરીમલ સુગંધ કુસુમહ કુંકુમ ચંદન છાંટણાં, · એક કરઇ ક્રીડાનાર પ્રીયડા ખંડોખલીએ ઝીલણાં; મધુ માસ ગાઇ વેણિ વાઇ કુસુમ રિ સદ્ય ભરઇ,
4
તિહાં મયણ રાજા રતિ અંતેઉરી સેનસ્યું લીલા કરઇ. ૧૨
ઇણિ અવસરરે, આવિઉ તપગછરાજીઉ, ત્રંબાવતીરે ત્રિભુવન મહિમા ગાજીઉં, થંભણ પાસજીરે, આગઇ મધુ માધવ રમ્યા, તિ તું મનિ ધર્યારે, શ્રીપૂજ્ય પ્રભુ ચરણે નમ્યા. ૧૪ પ્રભુ નમ્યા ચરણે થુણ્યા વયણે, અમૃતનયણે નિરખતાં, સીમંધર અરિહંત ભગવંત વંદઇ હીરજી હરખતાં; કંસારીશ્રી પાસ જિનવર, સકરપુર ચિંતામણિ, મહિમંદ પુરિ સુલતાનપુરિ જિન, આલીમાહિં ત્રિભુવન ધણી.૧૫. . જૂઊ અમ્હ ગુરૂરે વસંત ૨મઈ રલીયામણઉં. નંદનવનરે પ્રવચન પરિમલ તિહાં ઘણા ઉપશમરસરે, મનોહર ભરીઅ ખંડોખલી, ઝીલઈ હીરજી રે, સંયમ શ્રીસ્યુ મનિ રલી. ૧૬
નિ ૨લીઅ ઝીલઇ દુદરત ઠેલઇ, ચંદન ગુરૂ ગુણ છાંટણા; કોકિલા કંઠિં કામિની તિહા, ગીત ગાઈ ગુરૂ તણાં; લેખશ્રૃંગાર, દેશના સરવેલી............ ૧૨૦
હીર સ્વાધ્યાય

Page #152

ધ્યાન્ન મ મોરા સહી ચકોરા, મધુકર પરિ સુગુરૂ ચલણ કમલિ રમઇ, ગુરૂ ધ્યાન સરોવર લહિરિ શીતલ પાપ તાપ તે નીંગમાં. ૧૭ મુનિ ભૂપતિજી, રૂપિં મયણ મદ ગાલીલ, દીખ્યા-રાણી રે, રતિ તણી ગરવ ટાલીઉં; સુવાસનારે, આચાર ઉત્તમ દીપીઈ, હેલા માહિરે, કર્મતણાં દલ જીપીઇ. ૧૮ " જીપીઈ વારી કર્મવેરા, સંતોષ સેજિઈ સુખ લઇ, કુસુમ પરિમલ કીર્તિમાલા, સુગંધ યશ બહુ મહમહઈ; દેસના વાજિત્રનાદ સુણે ભવિ, જિન પૂજા નાટિક કરઈ, . જાઉ વસંતક્રીડા માહરા પૂજય કેરી, મુગતિ સુંદરી મનિ ધરઈ. ૧૯.
ઢાલ :
રાગ સામેરી , જગજીવન પર ઉપગારી, આવિ પૂજ્ય મહાવ્રતધારી, દેખી સંઘનઈ હર્ષ ન માવઈ, મંડાણિ ગુરૂ પધરાવઈ. ૨૦ મોટા શ્રાવક સાહ સારંગ, સંઘવી જયવંતનાં મનિ રંગ, સાહ જાવડ સોની સહસધીર, સંઘવી ઉદયકરણ ગંભીર. ૨૧ સાહ જયવંત નઈ સાહ રાજ કરઈ-ધર્મતણા બહુ કાજ, જૂઉ ઉદયકરણ ભંડારી, કરઈ ભગતિ સહિગુરની સારી. ૨૨ દોસીવઝાઝીલા ભાકરાજ,સાહપતીઆપરિપકીકરાજ, વહરા જયરાજ સાહ મહિપાલ, એહવા શ્રાવક બહુત દયાલ. ૨૩ જિમ મંદિર ગુરૂ પધરાવઈ, ભરી માણિક મોતી વધાવઈ, સોહાગિણિ મંગલ ગાવઈ, ઈમ ખંભાતિ રૂડું ભાવઈ. ૨૪ સાગોટઇ ઉપાસરઇ સોહઈ, શ્રીપૂજ્ય બાંઠા ભવિ પડિબોહઈ, .
નિતિ ઉછવ ઘરિધરિ દસઈ, ગુરૂ દેખી હયડું હસઈ. ૨૫ (લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી ... B૧૨૧ Bીં હીર સ્વાધ્યાય

Page #153

हूडा બિંબપ્રતિષ્ઠા જિનતણી, જિનશાસનિ મંડાણ, સીતલ જિનવ૨ થાપીઆ, વાજઇ ઢોલ નીંસાણ. ૨૬
બિંબ બિસઇ પનર અવર, સુરનર જોઇ મુનિવૃંદ, વાસખેપ અંજન ઠવે, શ્રી હીરવિજયસૂરીંદ. ૨૭
ઢાલ એહજ
સુણી વાંણી શ્રી મુનિરાજ, ધ્યન તે નર કરઈ એહવાં કાજ, સંઘવી ઉદયકરણ ભાકરાજ, ભાવિ વંદિ શ્રી ઋષિરાજ. ૨૮
જઇ વીનતી કરી પૂજ્ય પાસઇ, લાભ જાંણિ રહી ચઉમાસઇ, જેઠોડી પરૂહણ ભરીયા, રૂડઇ વાય સુવાઈ તરીયાં; ગયા ચોર કઠોર હીનોરા, તે તુ ચરણ પ્રસાદ ગુરૂ તોરા. ૨૯ રાગ ભીમમલ્હાર
અનોપમ માસ અષાઢ કે, આસા સહૂ લહીરે, કઇ આસ સહૂ લહીરે, ગગનિ ધડૂક્યા મેહ કિ, વીજ ઝબૂકઇ સહીરે (૨) ૩૦
મોરા કરઇ કંઇગાર કે, બાપી પીઉં કરઇરે (૨) તેણઇ સમઇ પીઉ પરદેશિ કઇ, કામની માન ધરઇરે (૨) ૩૧
એહવું જાણી પૂજ્ય પેખતાં, ભગતજન મન ઠરઇરે, કઇ ભગત ં મેહ વરસઇ અખંડધાર, નદી પૂરઇ સર ભરઇરે (૨) ૩૨
પુન્યક્ષેત્ર સીંચઇ નીરિ, વાણી ઋષિરાજનીરે (૨) મુખિ મીઠા પૂજ્ય વેલા ધ્યન આજનીરે (૨) ૩૩
લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી,..
BI૧૨૨ P
હીર સ્વાધ્યાય

Page #154

રાગ ધવલ ધન્યાસી
આ ભવસમુદ્ર સુભર ભર્યોએ, જિનધર્મ અવિહડ વાહણ જિણંદ નીપાઇઉં એ, તારઇ તારઇ કુંઅરાજી કુંઅરનુ વાહણ, ભલી રિઇએ. તારઇ (૨) કું. આંકણી. જગત્રના લોકનઇ તારવા એ, ઘડિઉં વિશ્વકર્મા એહ, સયલ દુખ વારવા એ, તારઇ૦ ૩૪ સુક્રિત ક્રિયાણાં સુભર ભરિયા એ,લેઇ આવિઉ સાધુ કૃપાલ, સગાલ થયા પુણ્ય તણા એ. તારઇ૦ ૩૫ ત્રિભોવન લોક સુખી થયા એ, ઇહ લોક નઇ પરલોક, ભલઇ ગુરૂ આવીઆ એ. તારઇ૦ ૩૬ સમકિત દૃઢ સઢ દીપતો એ, સત્ય વચન તેહાં નેમ, આજ્ઞા થંભ, રોપી એ. તારઇ૦ ૩૭ નાંગ્રર દોર,
કીરતિધજ જસ લહકતી એ, સહણા
માલિમ તિહાં મુનિવરૂ એ. તારઇ૦ ૩૮ અનુકંપા સુંદર છત્રડી એ, ફુમતું અતિહિં ઉદાર, ખિમા ઝૂલિ અતિ ભલી એ. તારઇ૦ ૩૯ મિથ્યાત્વ ડૂંગરડા જાલવઇ એ, કુમતી ચોર પ્રચંડ, હેલામાં જીપીઆ એ. તારઇ૦ ૪૦ પુણ્યકરણી ગુણ ડાબડા એ, આઉલાં વ્રત પચખાણ, દયા દાન નોર ભલો એ. તારઇ૦ ૪૧ સંતોષ પંતાસ રૂફિંડ રાખીઇ એ, સંવેગ રસ જલ સાર, બલવંત મુનિ ખલાસીઆ એ. તારઇ૦ ૪૨ વાજિત્ર નાદ સઝાયના એ, સાંભલઇ શ્રીય મુનીંદ્ર, માલિમ વર નાખૂઉ એ. ૪૩
હીર સ્વાધ્યાય
લેખશ્રૃંગાર, દેશના સરવેલ........... ૧૨૩

Page #155

ધનદત્ત શેઠ પરિવાર શું એ, સલામત આવિઉ ખંભાતિ,
ક્રિયાણા સભર ભરી એ. ૪૪ દાન શીલ તપ ભાવના એ, ત્યાન દરિસન ચારિત્ર,
- વધારઈ વસ્તુ ભલી પરિઇ એ. ૪૫ શ્રાવક વહરતિ આવીયા એ, વિજય કરી માગઇ વસ્તુ,
ઉત્તમ ગુરૂ અખ્ત દીઉ એ. ૪૬
- રાગ સોરઠી ક્રિયામાં રે પેખ માહરાં પૂજ્યાં, ત્યાન દરિસન ચારિત્રરે, અમુલિક રાયણ એ સીઅલલ્લું જાચા હીરામાણિક નવતત્ત્વ રે. ૪૭
આસ પુહતી રે માહારા મન તણી, પેખતાં પૂજ્ય દીદાર રે, સુકૃત ક્રિયાણ ભરી આવીઉં, ફલિયા ફલિયા ધર્મ વ્યાપાર રે.
આસ પુહતી ૨૦ આંકણી. ૪૮ હીરજી ગુણ દાણા મોતી નિરમાં પાવિ તે ભાવના બાર રે, અમુલિક રન મહાવ્રત ધરાઈ, ઉપદેશ જવહિર આચાર રે. આસવ ૪૯ પોત સરાસર જાણીઈ, માસખમણ દોઈ વીસ રે, મકબલ સતરના પદ બિસઈ, સમોસરણ થયા સુત્રીસ રે. આસ) ૫૦ પાખખમણ પેટી હીરની, અપૂરવ દોઇ સિઈ સાત રે, સંસારતારણ વીસ થાનિક, અઢીસઈ એ સૂફશકલાત રે. આસ0 ૫૧ અઢાઈ તે આરસઈ ચોલીયાં, ઉપધાન દ્રાખ ભરપૂર રે, આખાડ બદામ પોસા સામાયક, નવપદ ખારિક-બજાર રે. આસ0 પર કલપ અટ્ટમ ઉપવાસ રંગિઈ, આંબાલિનીની બીજા તપ સાર રે,
નમાં પસ્તાં શ્રીફલ પૂગીફલ, એહ-વહરતાં લાભ અપાર રે. આસ0 પ૩ લેખવૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી,.... BG ૧૨૪ થી હીર સ્વાધ્યાય

Page #156

સરસ અસાઢ સફલિં ફલ્યઉં, ભરી આવિઉ પૂજ્ય વરૂં વાહણ રે, સાનિધ્ય કરઇ શાસન દેવતા, રખવાલ વાહણની જાણ રે. આસ૦ ૫૪
કુસુમમાલા સુગંધ ભાવના, પરિમલ સુખ વલી લાભ રે, જિન ગુણ ગીત ગાઇ તિહાં, દેસાઉરના આવ્યા ધરિ લાભ રે, આસ૦ ૫૫
રાગ ધન્યાસી
શ્રાવણ માસ તે સરવડે, વ૨સઇ ભાદ્રવડે ભર મેહ,. શ્રીપૂજ્ય વાંણી એણીપરિવ૨સઇ, વાધ્યા ધર્મ સસ્નેહરે. ૫૬
ભવીઆં પ્રણમું પર ઉપગારી, ગુરૂ હીરજી મહાવ્રતધારી, હૂ બાલપણઇ બ્રહ્મચાંરી, જાનિ મોટો એ વ્યાપી જેણે તારિયાં બહુ નરનારીરે ભવીઆ
આંકણી ’૫૭
જગત્ર સુખી થયુ પૂજ્ય પધારઇ, ઉત્સવ નિતિ મંડાણ; સમોસરણ રચઇ સંઘવી ઉદયકરણ
પ્રણમઇ ગછપતિભાંણ. ભવીઆં૦ ૫૮
પરવ પાસ ગિ કીજઇ, ફલીઆ ધર્મવ્યાપાર, વસ્તુ અપૂરવ બહુમૂલ આવઇ, ખામણડા કરંઇ સારરે. ભવીઆં૦ ૫૯ હરમજી વાહણ બખાઇ આવ્યાં, હૂઆ લાભ અનંત, આસ ફલી આસો મસવાડઇ, પુણ્ય સગાલ હવા સંતરે. ભવીઆં૦ ૬૦ શ્રીપૂજ્ય વાંણી સફલઈ ફલી, ન્યાન દરિસણ ચરિત્ર, કાર્તિક માસ તે કરસણ પાકાં, દેસવૃત્તિ સર્વવૃત્તિરે. ભવીઆં૦ ૬૧ દેસ દેસના સંઘ પધારઇ, કાગલ ગુરૂતણા વ્યાવઇ, ઉછવ મહોત્સવ કરઇ વધાવા, પ્રભાતના સંઘ કરાવઇરે. ભવીઆં૦ ૬૨
ઉપાધાન માલારોપણ મહાવ્રત, ચથાં વ્રત વલી બાર, બિંબપ્રતિષ્ઠા અને અનશન, બહુત હૂઆ લાભ અષારરે. ભવીઆં૦ ૬૩ લેખશૃંગાર, દેશના સરવેલી.......... ૧૨૫
હીર સ્વાધ્યાય

Page #157

શ્રી. ગુરૂ હીરવિજય સૂરીસર, સકલચંદ ઉવઝાય પંડિત શ્રી જયવિમલમુનીસર, ગણિ વિદ્યાધર નમું પાયરે ભવી ૬૪ ગણિ રૂડા ગણિ કૃષ્ણવિજય ગણિ, લક્ષ્મીવિજય ગુરૂ સંગિ, ધર્મવિજય ગણિ મેઘવિજયગણિ,
મુનિવિજય ઋષિ સી(સા)રંગરે. ભવી) ૬૫ - પઘવિજય ઋષિ સૂરવિજય ઋષિ, જયવિજય ઋષિ ન્યાન હર્ષ,
ભાવવિજય ઋષિ દેવવિજય ઋષિ, સેવંતા હુઈ સુખરે. ભવી ૬૬ ગણિ કુલધર ઋષિ મોટો તપશી, ગણિ જિનકુશલ વઇરાગી, કરઈ વયાવચ મુનિવરકર, સંયમર્યું લય લાગીરે. ભવી૬૭ ચાહુ ઋષિ ખેમકુસલ રિષિ, નાગજી વિવેકવિમલ કૃપાચંદ, ભાવકુશલ રિષિ ભીમ, લબ્ધિવિજય નાનડીલ રતચંદ. ભવી ૬૮ સાધ્વી પ્રભુશ્રી લાલશ્રી સાહિબશ્રી, માણિકસુમતિ રતન્ન, ચારિત્ર સુમતિ શ્રી વિનયશ્રી, ન્યાનસુમતિ એ ધન્યરે. ભવાઇ ૬૯ ચંપશ્રી કનકશ્રી લાભસુમતિ એ, વઇરાનશ્રી ગુરૂ પાસઇ, પ્યાલીસ ઠાણઈ શ્રી ખંભનગરમાં, હીરજી રહિયારે ચઉમાસઈ.
- ખંભનગરનુ સંઘ વઈરાગર, પંચવિધ દાન દાતાર,
કનક ચીર સોનહરી ગંઠોડા, વરસઈ જિમ જલધારરે. ભવી) ૭૧ જિહાં જિહાં ગુરૂની આજ્ઞા વરતઈ, તિહાં તિહાં ઉત્સવ થાઈ, દિન દિન ચઢતઈ રંગ સોહાવઈ, હંસરાજ ગુણ ગાવાઈરે, ભવીઓ૦ ૭ર
ઈતિ શ્રી હીરવિજયસૂરીશ્વર ચતુર્માસક સંબંધી લાભપ્રવહણે સંપૂર્ણમિતિ શ્રેયઃ / લિક્ષ્મિ શુભ ભવતુ // મંગલ લેખકાનાં ચ પાઠકાનાં ચ મંગલ મંગલ સર્વ જૈનાનાં સાધુ સાધ્વીતિ મંગલ // ૧// સંવત્ ૧૬૮૫ વર્ષે માર્ગશીર્ષ શુ. ૧૦ બુધ તદા લિખિતમિદં દેવપત્તને // શુભં ભવતુ // છ// શ્રીરહુ / છો - (લેખમૃગાર, દેશનાસૂરવેલી.... Ba૧૨૬ BT હીર સ્વાધ્યાય |

Page #158

શ્રી ધર્મદાસકવિરચિત
શ્રીહીરવિહારસ્તવ
॥ મહોપાધ્યાય શ્રી ૯ નેમિસાગરપ્રુિરુભ્યો નમઃ॥
સરસતી ભગવતી ભારતી, સમરી સારદ માય રસિઉ હીરવિહારસ્તવન વદિઓ મુઝ માય ॥ ૧॥
શેત્રુંજ મંડણ ઋષભદેવ, અષ્ટાપદિ આબૂ હીરવિહાર-સાર પ્રણમું શિર નાભિ નરેશ-કુતિલો એ, મરૂદેવી યુગલાધર્મનિવારણ, ત્રિભુવન જન હિતકાર
મલ્હાર
સ્વામી
નામી
1
11 211
૧૨૭
I
|| 311
।
ક્વલ
પ્રથમ રાય અણગાર પ્રથમ, ભિક્ષાચર પ્રથમ તીર્થંકર પ્રથમ ધર્મ પ્રકાશક નિર્મલ સમોઅસર્યા શેત્રુંજગિરિ, અષ્ટાપદિ સિદ્ધ 1 આબૂ હીરવિહારિ મૂરતિ મહિમા સુપ્રસિદ્ધ ।। પા ધ્યાઓ શ્રીનવકારમંત્ર, શેત્રુંજગિરિ યાત્ર દેવ આરાહો વીતરાગ, નિર્મલ કરો ગાત્ર || દા મહિમાવંત એ ત્રિણિ તીર્થ, ચથ હીરવિહાર હીરવિજયસૂરિસરુએ, વયર સમ અવતાર 11 ગા
।।
૪॥
વસ્તુ વિમલગિરિવર વિમલગિરિવર, રિસહ જિણદેવે, સમવસરણ દેવહિં મિલીરચિ, વાર પૂરવ નવાણું, અષ્ટાપદ સિદ્ધાવલી, નામ મંત્ર નિશિદિવસ આણું || આબૂહીરવિહાર-પ્રતિ, મૂરતિ સુંદર સાર 1 સરસતી માત પસાઉલિઇ, થુસિ ં હીરવિહાર ।। ૮ ॥ લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી..........
હીર સ્વાધ્યાય

Page #159

ઠવણી હીરવિહાર તીર્થ ભલું એ, પાટણ નયર મઝારિ તો, રાજનગરિ વલી પાદુકા એ, પંભનયરિ સુવિશાલ તુ II II સૂરતિ નયર સોહામણું એ, જિહાં સંઘ છઇ સુવિચાર તો ! જિનગુરુ આણ શિરઇ ધરઈ એ, સમકિત રયણ ભંડાર તો // ૧૦ શીલઈ થુલભદ્ર જાણીઇ એ, બુદ્ધિઇ અભયકુમાર તો | લબ્ધિઈ ગૌતમ અવતર્યો એ, રૂપાં નાગકુમાર તો II ૧૧| વાચક નેમિસાગર વરુ એ, તેહ તણાં ઉપદેશ તો હીરવિહાર મંડાવી એ, સંઘ મનિ હર્ષ વિશેષ તો ૧રો નિજામપુર પૂરવદિશિં એ, દિનકર જિહાં ઊગંત તો | વિત વાવઈ વ્યવહારીઆ એ, આણી હર્ષ મહેત તો ૧૩ સંવત સોલ ચણોત્તર ૧૬૭૩ એ, પોસમાસ સુવિચાર તો વદિ પંચમી દિન નિર્મલા એ, શુભ વેલા ગુરુવાર તો || ૧૪ll પંડિત લાભસાગર વરુ એ, અભિનવો ધનો અણગાર તો ! કરીએ પ્રતિષ્ટા નામ દીઈ એ, સુંદર હીરવિહાર તો / ૧૫ll
ઠવણી હીરવિહાર મનોહર દીસઇ, પેખત સુરનર નામ નહીં સઇ
અમર ભવન સમજાણીએ એ ૧૬ll વતુર પણ ઈ વલી ચઉક નીવાઇ, દેખત ભવિજન હર્ષ જ થાઈ
રાણપુરની માંડણી એ / ૧૭. કારીગર તિહાં કામ ચલાવઇ, ચઉસિઇ વેદિકા સુહાવઈ
પાદુ પીઠિકા જિનતણી એ // ૧૮ ગુણવંત ગજધર બાંઠા નિશિદિનિ, કરણી કામ નીપાઈ એકમની
થંભ સાગ સીસમતણા એ / ૧૯ો. લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી...... D[૧૨૮ Bીં હીર સ્વાધ્યાય |

Page #160

જાલી અતિસુકુમાલી સોહઇ, સુંદર મદલ પેષત મન મોહઇ ગોમિટ કલશ કનકતણા એ || ૨૦||
શિખરિઇ દંડ ધ્વજા અતિ લહઇકઇ, સુંદર કુસુમ ગંધ અતિ બહકઇ ચિત્રામણ સોહામણા એ ॥ ૨૧॥
નવ ગોમટ નવિનિધ સુખકાર, નલની ગુલમ સમ હીરવિહાર, તીર્થ મહિમા અતિ ઘણો એ ॥ ૨૨
ઢાલ ફાગની
પારિષિ લાલા સુત ભલો ગોવિંદ પારિષિ સુજાણ વિત વાવઇ હર્ષિઇ કરી જિનવરની વહઇ આણ || ૨૩॥
સાહ સોમજીનો સુત ભલો શુભ નામિઇ વસ્તુપાલ । હીરજેસિંગની પાદુકા થાપના હુઇ સુવિશાલ || ૨૪|| સંવત સોલ પંચોતરઇ (૧૬૭૫) વૈશાખ માસ સુવિચાર । અષ્ટમી દિન ઊજલ ભલો શુભ વેલા રવિવાર ॥ ૨૫॥ વાચક માંહિ શિરોમણિરતચંદ્ર ઉવઝાય । કરિઅપ્રતિષ્ઠા અતિ ભલી સંઘનિ આણંદ થાય ॥ ૨૬॥ સા નાહ્નો વિત વાવરઇ ઉલટ આણી અંગિ પાદુકા ત્રિણિ વાચક તણી થાપના હૂઈ નિરિંગ ॥ ૨૭॥
સંવત સોલ છહુત્ત૨ઇ (૧૬૭૬) પોષ માસ સુપ્રસિદ્ધ I પૂનિમ દિન રળિઆમણો હુઇઇ પ્રતિષ્ઠા સિદ્ધિ ॥ ૨૮॥
દોસી ભીમ હર્ષિઇ કરી ધનખરચઇ મનરંગ। દોઇ મૂરિત એક પાદુકા થાપના હુઇઇ સુચંગ | ૨૯॥
સંવત સોલ છહુત્તરિ જ્યેષ્ટ શુદિ ચઉથિ ગુરુવાર । કરિઅ પ્રતિષ્ઠા હર્ષસ્ય મૂરતિ ત્રિણિ ઉદાર || ૩૦||
૧. હીરવિજયસૂરિ અને વિજયસેનસૂરિ
લેખશૃંગાર, દેશના રવેલી........... ૧૨૯ T
હીર સ્વાધ્યાય

Page #161

હીરવિહાર, હર્ષસ્પિઉં ઉલટ આણી અંગિ ।
ધન તે શ્રાવક શ્રાવિકા વિત વાવઇ મનરંટિંગ || ૩૧||
સુવિહિત તપગચ્છ નાયક દાયક શિવપદ સાર । એ તીર્થમહિમા ઘણો નિતુ બંદઇ નરનાર ॥ ૩૨॥
તીર્થનિંદા જે કઇ કુમતિ શિરોમણિ જાણિ । હીરવિહાર ઉથાપસ્થિઇ ભમસ્થિઇ ચ્યારઇ ખાણિ || ૩૩।।
ઢાલ માલ્હેતડેની
ત્રિણિ ચવીસી પ્રણમસ્લિઉં એ માદ્ધંતડિ, બિહુત્તરિ જિનવર દેવ. વી૨૫ટોધર ગાયસ્યું એ માėતડિ, સુરનર કરઇ તસ સેવ. સુણઉ સુંદર સુરનર કરઇ તસ દેવ ॥ ૩૪॥ સાગર નામિઇ જિન હુઆ એ માદ્ધંતડિ, અતીત ચવીસી જાણ. સુણઉ વર્તમાન કાલિઇ હુઆ એ માėતડિ, શ્રીગુરૂ ચતુર સુજાણિ. સુણઉ૦ ૩૫
તપગચ્છ નાયક ગુણનિલો એ માદ્ધંતડિ, લક્ષ્મીસાગર સૂરિંદ. સુણઉ જસ મહિમા અંતિ દીપતો એ માદ્ધંતડિ, સેવ કરઇ અમરિંદ. સુણઉ૦ ૩૬ સાયર પરઈ ગંભીર છઇ એ માદ્ધંતડિ, સોમ વદન જિમ ચંદ. સુણઉ૦ તપુ તેજઈ દિનકર સમો એ માદ્ધંતડિ, કનકવર્ણ સુખકંદ. સુણઉ૦ ૩૭ તસ પિટ શુભ મિત આગલો એ માદ્ધંતડિ, સુમતિસાધુ સૂરીશ. સુણઉ૦ તાસ સીસ મતિઈ નિર્મલો એ માદ્ધંતડિ, હેમવિમળ ગુરૂઇશ. સુણઉ૦ ૩૮ તાસ પટ્ટó જગ ઉદ્ધર્યો એ માદ્ધંતડિ, આણંદવિમલ સૂરિરાય. સુણઉ૦ ઉપજઈ આણંદ નામથી એ માદ્ધંતડિ, મનવંછિત સુખ થાય. સુણ૩૦ ૩૯ શિથિલાચાર નિવારીયો એ માદ્ધંતડિ, આદર્યો શુદ્ધ આચાર. સુણઉ જિનશાસન દીપાવી એ માતડિ, ધન ધન એ અણગાર. સુણઉ૦ ૪૦
તાસ પટ્ટોધર સુરતરૂ એ માÉતડિ, ગોઅમ સમ અવતાર. સુણઉ૦ શ્રી વિજયદાનસૂરીસરૂ એ માદ્ધંતડિ, જિનશાસન સણગાર. સુણઉ૦ ૪૧ લેખશૃંગાર, દેશના સરવેલી............ ૧૩૦ હીર સ્વાધ્યાય

Page #162

તાસ સીસ જગ સુખકરૂ એ, માëતડિ, હીરવિજય સૂરિરાય. સુણઉ0 દીલિપતિ પ્રતિબોધિઓ એ, માëતડિ, સેવ કરઈ સુરરાય. સુણઉ૦ ૪૨ પેસકસી પુસ્તક તણીએ, માહંતડિ, પર્માસી એ અમારિ. સુણઉ0 જીજીઓ જગહ મુંકાવીઉ એ, માલ્હડિ, કીધા પર ઉપગાર. સુણઉ૦ ૪૩.
| (શેત્રુજ મુગતો સાર. ૪૩ ઇતિ પાઠાંતર.) હરસીસ સોહકરૂ એ, માલ્ડંતડિ, શ્રી વિજયસેન સૂરીશ. સુણઉ0 બિરૂદ સવાઇ સાહિઈ દીઉં એ, માજીંતડિ, પૂરઈ સયલ જગીસ. સુણઉ૦ ૪૪ તાસ પટોધર ગુણનિલો એ, માલ્ડંતડિ, શ્રી વિજયદેવ સૂરિંદ. સુણઉ0 , , શીળ સત્ત્વ ગુણાઈ આગલો એમાલ્ડંતડિ ઊગીઓ અભિનવો ચંદ, સુણઉ૦ જપ સાગર ગાજઇ તુઝથી એ, માલ્હડિ, ધર્મ કલ્લોલની વેલિ. સુણઉd સમકિતરયણ સૂવું દીઇ એ, માલ્કતડિ દિન દિન હુઈ રંગરેલિ. સુણઉ૦૪૬ તું ગુણસાગર ગાજતો એ, માલ્ડંતડિ, મહઅલિ માંહિ પ્રસિદ્ધ. સુણઉ0 સુવિદિત શિર મુકતામણી એ, માëતડિ, આપદે નિર્મલબુદ્ધિ. સુણઉ૦ ૪૭ વાણી અમૃતરસ વરસતો એ, માલ્ડંતડિ, દેશના દિઈ જિન વીર. સુણઉ0 સકલ કલા ગુણ આગલો એ, માજીંતડિ, સાયર પરિઈ ગંભીર, સુણઉ૦ ૪૮
ઢાળ-પ્રણમું તુમ સીમંધરૂજી' મૂરતિ ઋષભ નિણંદની રે, સોહાઈ હીરવિહારિ. હીર-જેસિંગની પાદુકારે, ભવિજનઈ હિતકાર.
ભજો રે ભવિ! ભાવિઇ હીરવિહાર. ૪૯ નામમંત્ર નિશદિનઈ જપોરે, હોઇ જય જય કાર. આંકણી. |
ભજો ભવિ! ભાવિઈ હીરવિહાર. ૫૦ વીરતણી પર તપ તપ્યો રે, સીલઈ જંબૂ કુમાર, વૈરાગિઈ ગુરૂ રાજતો રે, ધનિ ધનિ એ અણગાર. ભજો ૫૧ વાચકચકચૂડામણિ રે, વિદ્યાસાગર ઉવઝાય. •
તેહતણી તિહાં પાદુકા રે, પ્રણમઈ સુરનરરાય. ભજો પર [લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી....... HT૧૩૧ હીર સ્વાધ્યાય |

Page #163

તાસ સીસ ગુણે ગાજતો રે, ધર્મસાગર ઉવઝાય. વાદિગજ ઘટ કે શરી રે, આણ વહાં જિનરાય. ભજો૦ પ૩ તાસ સીસ સોહકરૂ રે. લબ્ધિસાગર ઉવઝાય. તેહતણી તિહાં પાદુકા છે, ભવિ મનિ આણંદ થાય. ભજો૦ ૫૪ તાસ સીસ ગુણ આગલો રે, નેમિસાગર ઉવઝાય. તેહ તણી છઈ પાદુકા રે, દર્શનિ શિવ સુખ થાય. ભજો૦ ૫૫ સુરગુણ આણ શિર ધરી રે, રાષી તપગચ્છ મામ. જિનશાસન દીપાવીઉં રે, સારિઉં આતમ કામ. ભજો૦ ૫૬ મૂરતિ સાતઈ સોહામણી રે, શ્રી તપગચ્છ સૂરીશ. વાચક કેરી પાદુકા રે, ચ્યાર નમો નિશદીશ. ભજો૦ ૫૭ એ પરિવાર અનુક્રમઈ રે, જે સમરઈ નર નારિ. લાછિ રમાં નિતુ તે ઘરડે રે, હુઈ જય જય કાર. ભજો૫૮ શ્રીસંઘ તિહાં ઉત્સવ કરડે રે, કલ્યાણક દિન સાર. નાટિક પૂજા ભાવઢું રે, આણી હર્ષ અપાર. ભજો૦ ૫૯ હીરવિહાર જ નીપનો રે, જેહવું અમર વિમાન. * શાહ અમરસીનો ઉદ્યમ ઘણો રે, ધિન જીવું પરણામ. ભજો૬૦ - સંવત સોલ છહોતરે (૧૬૭૬) રે, જયેઠ સુદિ પૂનિમ સાર. જિહાં લગઇ સસિ રવિ તપઈ રે, સ્તવન તપો ચિરકાલ. ભજો) ૬૧
કળશ
શ્રી ઋષભજિનવર ભવિક સુખકર હીરવિહાર સુહાકરૂ. શ્રી સૂરતિ મંડણ દુરિતખંડણ નમો પાસ વિણેસરૂ. વિજય રાજિઇ વિજયવંતો વિજયદેવ સૂરીસરૂ. તાસ પસાઈ સ્તવન રચિવું ધર્મદાસ લુહં કરો. ૬૨
ઇતિ જિનસ્તવન સંપૂર્ણ (લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી.... Bી ૧૩૨ Bી હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #164

શ્રીપ્રેમવિજયમુનિ રચિત શ્રીહીરપુણ્યખજાનો
દૂહા
શ્રી આદીસર પ્રમુખ જિન, ચરણ નમું ચોવીસ, સંપ્રતિ ભવીયણ તારતા, વિહરમાન વલી વીસ. ૧ સરસતિ માતા પાય નમુ, તપગછરાય સુરીસ, શ્રી હીરવિજયગુરુ રાજીયો, હું પ્રણમુ નસિ દીસ. ૨ શ્રી વિજયસેન ગુરુ રાયવર, શ્રી વિજયદેવ સુરિંદ, વિજયમાન ગુરુ વંદીય, જિમ સૂરજ ઉર ચંદ. ૩ પુન્ય ખજાનો હારનો, બોલ બુદ્ધિ પ્રમાણ, ગુણ અનંત કિમ વર્ણવુ, ધર્મરત મણી ખાણિ. ૪
ઢાળ [વીર જિનેસર ચરણ કમલ કમલાકર વાસો એ દેશી.] જંબૂદીપમિ ભરતસાર, દખ્ખણ સુવિશાલ, ગુજર દેસ મનોહર એ, અતિરંગ રમાલ, ધાણધાર ધન આગલા એ, પાણપુર ગામ, ઉસ વંસ મંડન મહંત, સાહ કુરા નામ. ૫ ખીમાણંદ ગોત્ર તાસ, શુધ શ્રાવક સાર, ધર્મવંત ધનવ તેહ, કરિ પુન્ય ઉદાર, સીતા સરોમણિ તાસ નારિ નાથી અતિ સુંદર, ધન કણ કંચણ રીધિ વૃદ્ધિ, ભલો ભોગ પુરંદર. ૬ કુરો સાહી સુક યથ જિમ જિન ધર્મ પ્રસાદિ,
નર નારી જિન જિન પૂજા કરી, ગુણ ગાય નાદ, લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી,.... B૧૩૩ET હીર સ્વાધ્યાય.

Page #165

સૂર સસી નિસીહ સુપન, નાથી તવ દેખિ, ગર્ભ ધન્ય જાણી જૂગતિ, અતિ હર્ષ અ લેખે. ૭ નવિ માસ એ જોગવિએ, દિન ઉત્યમ આવિ, સંવત પનર ગ્યાસીય એ, માગસર સુદિ ભાવ, નોમિ વાર સસી પૂર્વભદ્ર નખત્ર મિલંતિ જનમ હોઈ શ્રી હીરાનો એ, સુભ કોડિ સુકંતિ. ૮ અનુમિ વાધિ ચંદ્ર જિમ, જગ કરિ ઉદ્યોત, સર્વ સુલખ્યવંત સોઇ, પંચ વર્સ હુતિ, પઢિ ગુણે નેસાલ કુમર, વિદ્યા વાસ્તરિયો, જાણિ સારથી ઈ ભલી વીધઈ, ભંડાર સ સુ ભરીયો. ૯ ઇમ ગુણ વર્ણન કર નીત, પલ્ય સાગર હોવિ, જગ પવિત્ર કરઉ પરિને, એ સવિ જગત્ર સો જોવિ, વિરાગી પુરો, કુઆર હરવા તન આણિ, ન વિસવિ સંસાર કર્મ જિન ધર્મ વખાણિ. ૧૦ શ્રી વિજયદાનસૂરિંદ રાય, પામી ઉપદેસ ભાવ, ભલે રિ હીર વઘા, હું ચારિત્ર લેસ, અતિ આગ્રહ આદેસ લેબ, સહી દીખ્યા કામ, સંવત પનર છનું ય એ, સંવછર અભિરામ. ૧૧ કાંતી વદિ દુતિયાદિન એ, ઉછવ કરિ કોડિ, સંજમ માત્ર સંઘ સાથ વંદિ કર જોડિ, ભણ્યા અંગ અગ્યાર સાર, ઉપાંગ તે બાર, છ૩ લાખ છતીસ સહસ સિદ્ધાંત વિચાર. ૧૨ છંદ તર્ક વ્યાકર્ણ વેદ નવનીત નિવેરી,
મૂલ સૂત્ર અવસૂર, ચૂરણ ટીકા તસ ક(કે)રી, લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી....... B[૧૩૪ કે હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #166

વિદ્યા ચઉદ વિવેક ધામ જાણી ગુરુ રાય પદપંડિત થાઇ તામ, આણી ઉછાય. ૧૩ સંવત સોલ અઠોતિર એ શ્રી પંડિત પદ કરીયા, એક વરસન અંતિર એ, વાચક ગુણ ભરીયા, સર્વ ગુણામૃત પૂર્ણ પાત્ર, જાણી જગ આધાર,
જં જોઇય જગ મઝ, ગુણ નાવિ પાર. ૧૪ સંવત સોલ દાહોત્તર એ સીરોહિ માહિ, આચારજ પદ અતિ ઉછાહિ, થાપિ નિજ લાહિ, સોલ અગ્યારા તિર પૂજજી, પાટણ તવ આવી, અતિ ઉછવ આંણદસ્યુ એવંદણાસુ ઠાવી. ૧૫
એહ અનુક્રમી હીરનો એ સંખેપિ કહીયો, મિછામિ દુક્કડ તેહનો એ, જે ઉછો રહીયો, દીખ્યાથી નિર્વાણ ગિ ` અકબર સાહિ આપ હાથિ જે
જે
કરણી કીધ,
માનસુ દીધ. ૧૬
.
આદિ થકી નિ આજ લિંગ જે જે તપ કીધા, લખ્ખ પ્રકાર લોક માહિ જે લાભં તે લીધા, સવ્વુ કહુ હું સામટા, એ ભવી આણ તુમે સુણજ્યો, હીર નામ એ હીયિડ ધરી એ, ભવીના ફલ લીજ્યો, પ્રેમ કહી ગુરુ હીરનો એ, એ દીન ન કહાય સેસ જીહ સુ સુરદા એ કહતા ભળ થાઇ. ૧૭
દૂધી તપ જપ ધ્યાન સૂરિંદ પદ, વાચક પંડિત કામ, બિંબ પતીષ્ટા ચૈત મુનિ, નુતન કીયા સુંધામ. ૧૮
યતીયતની શ્રાવક સકલ પ્રગટ મલ્યો પરિવાર, અન્ય ગછ પ્રતિબોધી કરી, નિર્મલ અધિક આચાર. ૧૯ લેખશૃંગાર, દેશના સૂચવેલી ........(૧૩૫
હીર સ્વાધ્યાય

Page #167

કુણ રાજા પ્રતિબોધીયા, તીર્થ મુગતા કીધા, ધુબા ચાર્યા જીજીયા, કિમ કિમ માન તે દીધા. ૨૦ તે સંખેપિ વર્ણવુ, ટબા માત્ર લવલેસ, ભવિયણ ભાવિ સાંભલો, પ્રેમ કહિ ઉપદેસ. ૨૧
ઢાલ
| || રાગ ગોડી | [દિલ્હીપતિ પતિસાહ ઈમ બાલિ નિજ મનિ અરણી બિ. I એ દેસિ.] જો જો હર તણી તુમ કરણી, તપ જપ સંયમ પાલિ, વીર પછિ જંગમ તીર્થંકર, ભરતખેત્ર અજૂઆવિ(લિ),
જો જો હર તણી તુમ કરણી | આચલીll વીસ થાનક તપ આઠ કરમધન, ચોથ આબલિ પોહાચાડ્યા, બિસ ઉગણતી છ વીરના વલી, વિરમાન છડ માડ્યો બિ. | જોવો ૨૨ આલોયણ બિ વાર લેઈ ગુરુ, પંચ વીગિ છડેવિ, બાર દ્રવ્ય મોકલા નિરંતર, એ વીધ નિત હોવી બિ. | જોવો ૨૩ વરસીતપ વિજયદાન સૂરીસર, નિજ ગુરુ ભગત મન આણી, સિધચક્રાઉલી આંબિલિષ્ણુ, કરી નીતુ તાર્યા પ્રાણી બિ. | જોવl ૨૪ ચોમાસી તપ આંબિલિ અધિકે ધ્યાન નીમત્તિ કીધી, જાન પંચમી તપ છઠ બિતાલીસ,
વરસ એક સા સતાવીસ બિ. | જોવો પંચ પથી રોહણ તપ સાથિ એતા ક્ય ઉપવાસ, આર સાહસ ઓલીસ અનોપમ સંખ્યા એ લીલવિલાસ,
બે.. જોવા ૨૫ સહસ દાય આબિલ નીવી, ત્રીણી સહસ ભઈ તામ અઠાવીસ અધિક તસ ઉપરિ, કીધા એહ વિમાન, બે. | જો old ૨૬
લેખશૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી
... B ૧૩૬ PM
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #168

એકાસણા છ સહસ બહોત્તરિ, એવું સર્વ સર્વાલિ, સાત સહસ આકસિ ઉપવાસા કીધા મનનિ ભાવિ, બે. જો ori ૨૭ કોડિ એક નોકાર ગુણ્યા ગુરિ, કોડિ ગમિ સમ(ન)ઝાય, સુર મંત્ર સંખ્યા સિ લાખિ, હરખાઈ હીર ગુરુ રાય, એ. એ જો જો ૨૮ માલારોપણ શ્રાવકશ્રાવી, બાર સહસ તે આગિ, ચોથા વ્રત છ સહસ માજનિ, વીસ સહસ્ર ઉપધાન,
બ. // જો વળાં ૨૯ આચારજ પદ એક અનોપમ, શ્રી વિજયસેન સુરીરાય, . વાચકપદ સાત સોભીતા, એકસો પાસઠ પંડિત ઉવઝાયા, .
છે. જો વાા ૩૦ સાધ સાધવી દીખ્યા નિર્મલ, સિએ નર ગુરુ કીધા, સંપ્રતિ બોધ ત્રણ સિ, સંયમવ્રત દેઈ સાથિ લીધ, "
બે. મેં જો old ૩૧ કુમતિ નિવારણ મેઘજી જેહ, મુકાવિ મુનિ દિખ્યા ' દેઈ સકલ અર્થ સર્વ સાધ્યા સુધી દીધી સીખ્યા,
. બે // જો વો ૩૨ પોઢી પત્રિષ્ટા કરી પાંત્રીસ, આપિ હાથ ગુરુ હીર, અવર પત્રીષ્ટા કીધી વડ વાચક વિબુદ્ધિ ઉદાર,
બ. | જો વા ૩૩ બિંબ પસારા ત્રિણસિ મિ ત્રણ સયા પંચવીસ નવા કયા પ્રાસાદ અનોપમ, ઉપાસરા સતનું ર ચોવીસ,
બે. | જો oil ૩૪ સૂરતિ વિકાનેરી મેડતિ, મુકાવ્યા પ્રમુખ થલ વલી જેહ, ચરગત ઉપાસરાનિ તીરથ વલીયા હીરથિ તેહ, .
બે. | જો વાાં ૩૫ લેિખવૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી ... Bી ૧૩૭ કે હીર સ્વાધ્યાય )

Page #169

રામસણ તીરથ વર પ્રગટ્યા, હીરસુ ગર નિવારી, એમ કહી પૂજ્ય ગુરુ પાયા, જે ત્રિભોવનનિ તારિ બે.
|| જો ૦ ૩૬
દૂહા
શ્રી શેત્રુંજ ગિરિનારિની આબૂ અંતરીક ચંગ સુરી પુરવર રાણપુરવર હથનાઉર મન રંગિ / ૩૭ll ગઢ ગૂઓલેર મધુરા પ્રમુખ, તારંગા ચલ યાત્ર, સંખેસર થંભણ પ્રમુખ, હીર કીધા નિર્મલ ગાત્ર / ૩૮ી. ચિંતામણિ નવખંડચુ, બંભણવાડિ ઉગાર,
લવધિ વરાણા પ્રમુખ, તીરથ ન લહુ પાર / ૩૯ // એણી વિધ ગુરુ યાત્રા કરી, અતિ લાભ ઘણા તિહાં લીધ, પાતિસાહા પ્રતિબોધી કરી, કુણ કુણ કરણી કીધ / ૪૦ || માલેચ્છરાણ અકબર નૃપતિ, કર્યો સુશ્રાવક જેમ, લાખ ચોરાસી જીવની, ખીતીમંડલ કર્યો પ્રેમ | ૪૧ /
ઢાળ - રાગ આસાઉરિ જિનવરસ્ય મેરુ મન લે ઉપદેસ. Iછો. ધન ધન હીરજી જૈન સુલતાના ધન અકબર ગુણ જાણે રે, ઉદયાચલ અસ્તાચલ માહિ અભય ચલાવી આણ રે.
ધન ધન હીર જૈન સુલતાના.... / આંચલી શેત્રુંજ મુગતો દીધો ઝૂગતો, હીર સુગુરુની પસાય રે, ત્રીસ સહસ રૂપUઆ વરસિ, એતા અધિક તસ આય રે.
|| ધન ધન || ૪૨
લેખમુંગાર, દેશનાસૂરવેલી. Ba૧૩૮ B2
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #170

ડાબર નામ તલાવ જ હણતા, રાખ્યા હરિ જીવ અનેક રે, બાવીસ લાખ રૂપઇઆ ઉપજિ, વરસઈ ભવિ એહ વવેક રે,
// ધન ધન ll ૪૩ ધુબા અકરાકર જગાતિ જીજીયા, ક્વોડ્યા જગ સમાન રે
|| ધન ધન-|/ ૪૪ સર્વાલિ પઇયા કોડિ, પનર અનિ લિ લાખ રે, ત્રીસ હજાર અધિકા રૂપઇયા, દીયા હીરજી સાખિ રે ,
| ધન ધનવા ૪૫ વરસો વરસ માન એ જાણો, અવર બંદ છોડાય રે, સત્તાવીસ ચોર મારતા મુકાવ્યા, હીરઇ દીધા આયા રે.
-
// ધન ધનgli ૪૬ હીર નામિ ગંધ્રુવ ભોજગનિ, દીધા કઈ જગિ દાન રે, ઘોડાં લખ પસાય ઘણેરા, મહા મામોટ(દ)મ માન રે.
1. ધન ધનવા ૪૭ કુંડલ મુગટ હાર બાજુ બંધ, કઈ આભરણ જડાવેર, હીરા સગુજગિરિ ઉપર પૂજ્યા, સંવાડા મર મન ભાવરે.
* . ધન ધનoll ૪૮ સોનેઈમ રૂપઇઆ અસરફી, હીરામણ મોતી નીરમાલ રે, અર્ધ લાખ મહિમુદી સર્વસર્વાલિ સુણો સહુ બાલ ગોપાલ.
| | ધન ધના ૪૯ નિીત નીત એહવા કરણી હોથિ તે કહતા ન આવિ પાર રે, હીર વીર સાચો જાણીએ, ત્રિભોવનનો આધાર રે.
| ધન ધના ૫૦ પ્રગટ કર્યા કરણી ભૂમાહિ તે જાણિ સવિ લોયરે, હીર સમોવડિયુ ગુરુ શૂરો, હુ નિ હોસિ કોય રે.
|| ધન ધનવા ૫૧ લેખવૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી,....... B ૧૩૯ થઈ હીર હૃધ્યાય

Page #171

તાસ પાટિ એ સૂર સવાઈ શ્રી વિજયસેન સૂદિ રિ, હીરરાજ હોતિ પાતિસાહા, માન દીયો આણંદ રે.
| | ધન ધન | પર. ઇમ ગુણ વર્ણવતા વરસ કોડિ ગમિ,
ભવિજન સુણો લાભ)ગતો રે, હું નિરબુદ્ધિ ગુરુ ગુણ તે અનંતા, સત્ કિમ માહંત રે.
. || ધન ધનવll ૫૩ સંવત સોલ બાવન સંવછરિ, ઉના એ મજાર રે, હીર મુગતિનયરીએ પધાર્યા, ભાદ્રવાસુદિ એકાદશી સાર રે.
| ધન ધનll ૫૪ આવ્યા વિમાન અંબ બહુ ફલીયા, સો જગિ વાત લહતિ રે, દેવ દુંદુભિ તિહા કિણ વાજિ, નરનારી કહેતા રે.
| ધન ધન ll ૫૫ પુન્ય ખજાનો હર તણો એ બોલ્યો અતિ આણંદ રે, પ્રેમ કહિ પ્રતિ પૂજુ ભૂમંડલ, જિહાં જગિ દુ રવિચંદ રે. .
| ધન ધન ll ૫૬
કલસ .
ધન હીરવિજય ગુરુ વિજયસેન ગણધર " વિજયદેવસૂરિ સહૂ તપગચ્છ સોહિ ભવીય મોહિ, . વંછિત પૂરણ સુરતર, શ્રી વિમલહર્ષ ઉવસાય રાયા, તાસ સીસ સુખ બહુ લહિ પંડિત રત હર્ષબંધુ, પ્રેમવિજયમુનિ પ્રેમ ધરીય પ્રેમ કહિ.... ઇતિ શ્રી હીરવિજયસૂરિંદ -ખજાનો.
લેબશ્રૃંગાર, દેશનાસૂરવેલી
... Ba૧૪૦ Bણ
હીર- સ્વાધ્યાય
|

Page #172

વિભાગ
સલોકો સંગ્રહ
૧૪૧

Page #173

પં. કુંવરવિજયચિત શ્રી હીરવિજયસૂરિ-સલોકો
સરસતી વરસતી વાણી રસાલ, ચરણકમલ નમી ત્રિકાલ; શ્રી ગુરુપદ પંકજ ધરાઉં, હીરવિજયસૂરી ગછપતિ ગાઉં. ૧ શ્રીજિનસાસન સુરતાંણ જાંણું, જગગુરૂ જેનું નાંમ કહાણું; ગુજ્જર જિઉ પદ મુગટ સમાંણું, પ્રગટ પાલનપુર નગર વખાણું. ૨ સેઠ કુંઅરજી વસે વદીતો, ધન કરી જેણિ ધનદ જીતો, નિરૂપમ નાંથી જસ ઘર નારી, વિલર્સે વિમલ સુખ દોઇ સંસારી. ૩ તાસ ઉર વર માનસ હંસ, અવતરિઉં દીપે ઓસઉવંસ; સંવત્ ૧૫૮૩ વર્ષે, મગશિર વદિની નુંમિજ હરછેં. ૪ જનમ્યો સુનંદન ગુણમણિ ખાણ, પુરવ દિસેં જિન પ્રગટયોજ ભાંણ; ઓછવ મહોછવ અતિ ઘણા કીજું, ત્રિભોવન પડહો જસનો જીલીજેં. ૫
જોસી યાચકના દાલિદ્ર કાર્પે, હમેં જિં હીરજી નામજ થાપેં; અનુક્રમિં કુંઅર વાર્ષે સોભાગી, ધર્મ તણી લય લઘુપણે લાગી. ૬ મદન સમોવડ રૂપ અનોપ, ઇણિ પિર સુંદર સકલ સરુપ; ધર્મ આરાધનાં કરતાં ઉદાર, માત પિતા ગયા સરગ મઝારિ. ૭
સંવેગ મારગ હીરજી કુમાર, મનસ્યું આલોચિં અસ્થિર સંસાર; આતમ સાધન ઇણિ પરિ કીજે, અવર પ્રાણીનેં પ્રતિબોધ દીસેં. ૮ અવર સહોદર શ્રીપાલ પાસે, અનુમતિ માર્ગે કુઅર ઉલ્હાસ; નિસુણી વયણનિં જંપેજ ભાઇ, વચન મ કાઢિસ ઇમ દુખદાઇ. ૯ જો ઘિર હોઇ ધણ ધન્ન ચૂની, બાંધવ વિહુંણી સવિ દિસ સૂંની; ઘરણી પરણીનેં બહુવિધ ભોગ, વિલસોનિં લખમી નારી સંભોગ. ૧૦
સલોકો સંગ્રહ
૧૪૨
હીર સ્વાધ્યાય

Page #174

તતખણુ હીરજી ઇણિ પર બોલેં, ચારિત્ર સુખનેં નહિં કોઇ તોલિં, ઘો મુઝ અનુમતિ તુસ્ર ભવ્ય પ્રાંણી, બાંધવ જંપે અમૃત વાંણી. ૧૧ બહિન સુંદર જે વિમલાઇ નાંમ, પરણી તે પાટણપુર અભિરાંમ. અનુમતિ તેહની લેઇ ઉદાર, અનોપમ ગ્રહ્યો સંયમ ભાર. ૧૨ અનુમતિ કારણ બાંધવ દોઇ, આવ્યા તે પાટણપુરવર સોઇ; વિમલાઇ જંપે સુણિનેં સુવીરા, વાત મ કાઢીસ વ્રતની .સુધીરા. ૧૩ લલી લલી તાહરે પાએજ લાગું, પરણોને નારી એ વર માગું; હીરજી સંવગે ધરી અનેં રાગ, કહિં મેં કીધોં ખટરસ ત્યાગ. ૧૪ છઠ છઠ આંબિલ વિ હું છાંડું, જિહાં લગી વ્રતસ્યું પ્રીત ન માંડું; ઇણ પર્દિ રહતાં દોઇ ચ્યાર માસ, દેહ કસી જેમ પાંન પલાસ. ૧૫ હિન બાંધવ બે બિહું હઠ જાંણી, અનુમતિ માંગે ગદ ગદ વાંણી; હીરજીનેં હઇ હરખ અપાર, તિક્ષ્ણ સમેં આવ્યા શ્રીઅણગાર. ૧૬ તપગચ્છ નાયક પૂજ્ય અંક્રૂર, ગછપતિ ગિરૂઉં વિજેદાંનસૂર; સુદ્ધ ક્રિઆનેં નિરૂપમ વેકેં, દેખીનિં બૂજ્યા કુંઅર વિશેષૅ. ૧૭ કહિ મુઝ તારો સદગુરૂરાજ, ઘોં મુઝ દિખ્યા ભવજલ જિહાજ; અનોપમ લક્ષણ બત્રસ અંગે, દેખીનિં હરખ્યા શ્રી ગુરૂવંગે. ૧૮ જોશી પંડિતનેં શ્રી પુજ્ય આપે, જોઇ જોતિનેં મુહુરત થાપે; મહોછવ મોટો બહુવિધ થાય; વારૂ વાનો લેખું પભરાય. ૧૯ ચતુર સુવેધક ગજગતિ ચાલે, રુપે તે રંભાસમવડ માલે; કંચુક કસતી પહિરણ ફાલી, ધવલ મંગલ દીઇ તે વર બાલી. ૨૦. મદ મત્ત ગંજનેં બંધે વિરાજે, રુપેં કરીનિ રતિપતિ લાજું, માદલ ભુંગલ ભેરિજ વાજું, પંચ સબ્દાંનેં નીસાંણ છાજે. ૨૧ આગે થાછો મેઘકુમાર, ઇણિ પરિ ઊછવ અનેક પ્રકાર; મલીઆ માનવના તિહાં બહુ થાટ, જય જય જંપે ચારણ ભાટ. ૨૨
સલોકો સંગ્રહ
હીર સ્વાધ્યાય,
૧૪૩

Page #175

ઇંદ્ર. તણિ પર્રિ રિદ્ધ સફાર, આવ્યા જિહાં દીખ્યા ઠાંમ ઉદાર; સંવત્ પનર છન્નુઇ(૧૫૯૬)જાણું, મૃગશિર વિદેની બીજ વખાણું. ૨૩ જય જય મંગલ કરતાં ઉચ્ચાર, હીરૂં આદરીઉં સંયમ ભાર; દીધી દીખ્યા નેં હરખ્યા છે તાંમ, હીરહરખ તિહાં ઠવીઉજ નામ. ૨૪ બહિની બાંધવ કહિં સુણિને તો ભાઈ, તું જસ લેયે ગચ્છમાં સવાઇ; ત્રિણ પ્રદક્ષિણ સંયુત વાંદિ, નિજ ઘરિ પુહતા સહુ કો આણંદી. ૨૫ મુનિવર સંયમ નિર્મલ પાલે, દૂષણ વ્રતનાં દૂરિંજ ટાલિં; વિકટ આરિ હીર વેરાગ, પંચ વિગયનો કીધોજ ત્યાગ. ૨૬ નિલવણિ સઘલી તણો પચખાંણ, દ્રવ્ય લેવા સવિ સાત પ્રમાંણ; એકાસણો નેં ક૨વો ઉપવાસ, ઈણ પરિકિધા દસ ત્રિણ માસ. ૨૭ છઠ્ઠ અઠ્ઠમ તપ ન લહુંજ પાર, સયલ વૈરાગી માંહિ સિણગાર; વિદ્યાઈ જેણં સુરગુરૂ જીતો, પંડિત પોઢો ત્રિજગ વદીતી. ૨૮ સંવત સોનિ સાતેં ઉદાર, મરુધર નરુલાઇ નયર મઝારિ, પંડિતપદ ઘેં શ્રી પૂજ્ય હાથૅ, મહીઅલ વિચરેં બહુ સિષ્ય સાથે. ૨૯ સોલ આર્ટિનિ મહીનેં જ માહ, શુકલ પાંચમિનેં દિવસે ઉચ્છાહ; તિણ હિજ નગરેં ગચ્છપતિ રાય, પદવી અ થાયેં શ્રી ઉવજ્ઝાય. ૩૦ ગણધર કરતા ઉગ્ર વિહાર, આવ્યા શ્રી સીરોહી નગર મઝારિ; થાપનાચાર્ય ધરીયેં ઉલ્લાસ, ચીતનિં બંઇઠા ધ્યાંઉ છ માંસ. ૩૧ મંત્ર આરાધન કીધું જ જામ, શાસના પરતિખ આવી તાંમ; શાસના દેવી ઇણિ પિરિ બોલેં, હીરહરષનેં નહી કોઈ તોલેં. ૩૨ એ જિનશાસન ભાંણ સમા, તપગચ્છ વસ્યું એથીજ વાંન; ઇમ કહીં દેવી થાંનિક જાય, દિવસ ઊગ્યો નિં ૨યણ વિહાય. ૩૩
સોલ દાહોતિર વરસ મઝારિ, ઉચ્છવ શ્રાવક કરે અપાર; ખરચેં રૂપઇઆ એક હજાર, મુહુરત થાપ્યો અતિહિ ઉદાર. ૩૪ BLarr BT (૧૪૪
સલોકો સંગ્રહ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #176

હીરહરષ શિરે હવિઉજ વાસ, શ્રી સંઘ પામ્યા સહુકો ઉલ્લાસ; હીરવિજયસૂરીનાંમજ થાપે, શ્રીસૂરિ મંત્ર આરાધન આપે. ૩૫ ચડતિ દોલિત નેં ચડત પ્રતાપ, કુમતિ તિમિરનોં ટાલ્યોજ પાપ; પસર્યો પુહવી જગ જસપૂરિ, કુમતિ મતંગજ ભાજેં જ સૂરિ. ૩૬ નિલવટ પ્રતપે નિર્મલ નૂર, જઇનશાસન શ્રીહીરવિજ઼ે સૂર; પૂજજી આચાર્ય પાસ રાખે, અંત્ય સમેં તે સુવચન ભાખે. ૩૭ ગછની ભલામણ હીરજીનિં દીધી, અણસણ સાથે સદગતિ કીધી; હીરવિજયસૂરી કરેઅ વિહાર, બિંબ પ્રતિષ્ઠા પ્રમુખ હજાર. ૩૮ ધર્મની કરણી જેહ ઉદાર, તે પિણ ચલવે અનેક પ્રકાર; વાણી વૈરાગ અને વિવેક, દેખીનિં બૂજ્યા કુમતી અનેક. ૩૯ આવી હીરજીના પદકજ વંદે, આપાપણાં મત સહુ કોઇ નંદે; લંકામતીનોં ગછપતિ જેહ, મેઘજી આચારય નામે તેહ. ૪૦ તપગચ્છ મારગ તસ મન રમીઉં, આવી હીરજીનેં પાએજ નમીઉ; પૂજ્યજી આચારય થાપે આણંદ, નામે શ્રીવિજેસેનસૂરિંદ. ૪૧ ગુરુજી ચોમાસું રહીઆ ગંધાર, તિણ સમેં આગરાસહિર મઝાર; નાંમે અ શ્રાવીકા ચંપા ઉલ્હાસ, તપ તિહા કીધોં તેણિં છ માસ. ૪૨ ઉછવ સાથેિ અનેક પ્રકારે, ચૈત્ય પ્રવાßિ દેવ જાહારે; દેખી આડંબર બહુ તસરુપ, ‘હૈં કુણ' પૂછે અકબર ભૂપ. ૪૩ જોરુ હૈં સાહિબ કહેં આગેવાંણ, રોજે કીએ છમાસ પ્રમાણ; અકબર કહેં મેરે દિલમેં ન આવે, વિગર અનાર્જિ કું રહ્યા જાવિ. ૪૪ ઐસી ઉરત કું જાય બોલાવોં, નફર કહેં તુહ્ર મહેલમેં આવોં; દીઠે રુપેંજ લખમીજ તૂઠી, અકબર કહેં આ વાતજ જાડી. ૪૫
અબ તેરે ઘિર તું જાણાં ન પાયેં, રખું યાહી ઉર દેખું ક્યા જાવું; મેંભી દેખુંગા એહિ તમાસા, યું કહી આવ્યા ખાસ આવાસા. ૪૬
સલોકો સંગ્રહ
(૧૪૫
હીર સ્વાધ્યાય

Page #177

એક મહિના લગિ તિહાંજ રાખી, નફરે જાઇનિં વાતજ દાખી; સાહિબ ઇસકા દેખો દીદારા, અકબર આયા તિહાં તિણ વારા. ૪૭ દીઠી તિહાં સૂરતિ અધિક સવાઇ, ખુબ સ્યાબાસી તેરાંતાં બાઇ; વિગર અનાજેં જાયેં ક્યું રહિણા, સાચ કહિં તું મેરીજ ભેંણા. ૪૮ ચંપા પયંપે ધરીય ઉલ્હાદ, સાહિબ! શ્રી ગુરૂદેવ પ્રસાદ; તિણ સમેં સુંદર વચન વિલાસ, નરપતિ જંપે ધરીય ઉલ્હાસ. ૪૯ વડવડે સહિરે જ્યે ભૂતખાંને, મોટું તુહ્મારે દેવ પીછાંણે; ગુરુ પીર કહાં હૈ કુણ ઇસા, ખૂબ ખુદાકા અવતાર ઇસા. ૫૦ શ્રાવક થાનસિંગ માંનસિંગ નાંમ, તિણ સમેં જંપે કરીઅ પ્રણાંમ; હીરવિજયસૂરી નાંમ હમારા, ગુરૂ પીર હમકું બહુત હૈં પ્યારા. ૫૧ ઇસે મરદુકા દેખું દીદારા, હૈં કહાં કહુઁ તબ નગર ગંધારા; હાથી ઘોડે નિં ચકડોલ નેજે, બહુત સુખાસણ ઘોં અબ ભેજે. ૫૨
મેવડે સતાબી કર તુમ્હ જાઉં, હીરવિજયકું ઇહાં હી બોલાઉં; મેવડાતે નગર ગંધાર આયા, તપગછ પતિના પ્રણમી જ પાયા. ૫૩ કહિ હમ આગરાહિરથી આએ, હજરતનેં તુાકું ગુરૂજી બોલાએ; ફુરમાંન વાંચી તપગચ્છસામી, કરીઅ ચોમાસું તિહિજ ગાંમેં. ૫૪ આગરા ભણી ગુરૂ કરેંઅ વિહાર, મુનિવર માંનવ સાથેિ હજાર; દેસોંત સામ્હા ઠઉડ ઠઉડ આર્વે, નર નારી મોતીએ કરીઅ વધાવિં. ૫૫ આવ્યા કણીઆવડ ગાંમિજ જ્યારેં, મોતીએ વધાવિં દેવતાજ ત્યારેં, આગરા સમીપે આવ્યાજ તામઇ, ગઇઅ વધામણી અકબર તાંમ. ૫૬ હરખીનેં કડેં સબ સાહભેંજ જાઉં, બહુત આડંબરેં સહિરમેં ત્યાઉ; વડવડા ઊબરા મિલીઅ હજાર, અવર માંનવન નહી કોઇ પાર. ૫૭ હાથી ઘોડાનિ ચઉંટોં સિણગારી, સાહમેલે સઘલો સાજ સમારી; સોના રુપાનેં ફૂલે વધાવે, ઈણ પર છવ નગરિમં આવે. ૫૮
સલોકો સંગ્રહ
BL1ɣEBI
હીર સ્વાધ્યાય

Page #178

સંવત સોલનિ વરસે જ આલિ, જેઠની તેરસનિ પક્ષ અજુઆલિં; , પાત્સાનિ મિલવા મઉલ પધારે, ઉઠી અકબરનિ મહુત વધારી. ૫૯ બે કર જોડી નરપતિ તાંમ, આઘે આવો કહે કરી પ્રણામ; બેઠોં જલીચે ઊપરિ ગુરપીર, વચન પયંપે શ્રીગુરૂ હીર. ૬૦ ભૂપ જિનાવર હે કો ઈહાસે, પાત્સા કહે ઈહાં હોવે કહાંસે; ફેરી જલીચે જોયું જ જામ, કીડી નીકલતી દીઠીજ. તા. ૬૧ દેખી અચંભો કહે ગુરૂ ભલા, આપો આપ તેહિજ અલા; મુહુર અણાવી કરીઅ અંબાર, વચન વસુધાધિપ કહે ઉદાર. ૬૨ . એ લ્યો સોનીએ ભી કછું માંગો, તેરે દીદારે મો દીલ લો : હીર પયંપે સુણો પતસાહ, ઓર હમારા હૈ નૃપ રાહ. ૬૩ દમડ હમારે પાસે ન રાખું, કબહું મે જૂઠા વચન ન ભાખું; પાએ પંજારાં ભેજ ન ઘળું, પાએ નગે હમ પિડેમિ ચલું. ૬૪ માંગુ ગદાઈ ઉર તરાજ પાંણી; પાંડે બકાલે ઘરકાર આંણી; રખું કતેબાં પઢણે કાં તાઇ, ઉર હમારે પાસિં ન કાઇ. ૬૫ મારગ જિનનો સયલ પ્રકાશ્યો, ધર્મ ગુણે કરી અકબર વાચ્યો બોલ મારગના તિણ સમેં બોલ્યા, અકબર કહે મેંરા વખતજ ખુલ્યા. ૬૬. જાનું રહિમ મેરા મહિલમેં આયા, જબમિ તેરા દીદાર પાયા; પેસકસી તબ પુસ્તક કેરી, અકબર કીધી તાંમ ઘણેરી. ૬૭ ભી કછુ માંગો ભણેનરિંદ, ચીંતીને જંપે હીરસૂરિંદ; સરોવર ડાબર નામે ઉદાર, રોજ ઘાલે જિહાં જાલ હજાર. ૬૮ તિહાં ન ઘાલે જાલ ન કોઇ, હજરતિ હમકું માંગ્યા ઘો સોઇ; અકબરિ દીધી તિહાં કરી છાપ, તિહાં કિણ ટાલ્યો પાપનો વ્યાપ. ૬૯ રાખું ચોમાસાં ગુરૂ ગુણખાણી, દિનપ્રતિ નિસુણિ હીરજીની વાણી; ગુરૂ પ્રતિબોધે અકબર ભૂપ, જીવદયાનો કહી સરુપ. ૭૦
સલોકો સંગ્રહ B[૧૪૭ Bી હીર સ્વાધ્યાય. ]
[

Page #179

બાંન મેલાવ્યા કરી ઉપગાર, જીવ છોડાવ્યા લાખ હજાર; ગાય ન માર્િં કોઇ દેસ મઝારિ, વરતાવી મહિના છની અમારિ. ૭૧ સબલ ઘણો કર જીજીઆ નાંમ, તે પિણ મુંકાવ્યોં તિહાં તિણ ઠાંમ; શેત્રુંજે તીરથ ગીરનારેં જેહ, અવિચલ મુગતા કરાયાં તેહ. ૭૨ જીવ જલાવી ચડીએ ધણેરી, જીભ કઢાવી ચિડકલા કેરી; સેર સવા જે તોલ બત્રીસ, અકબર ખાતોં જે નિસદીસ. ૭૩ તે પિણ ટાલ્યોં કૈં ઉપદિસ, અકબર શ્રાવક કીધોં વિશેસિં; જગ માંહે હીરજી તેં જસ લીધોં, અકબર જગગુરૂ બિરૂદ જ દીધો. ૭૪ હેમાચારિજની વાંણી રસાલ, જિમ પ્રતિબોધ્યોં કુમારપાલ; તિણ ઈણ સમેં તેથી સવાયો, હીરવિજે સૂરી નાથીનો જાયો. ૭૫ સુર પ્રતિબોધ્યા શ્રીજિનરાજ, અસુર પ્રતિબોધ્યા તે ગુરૂ આજ; જવહરી અક્બર પરખ્યો સધીરો, હીરજી હુઉ જિંગ સાચોજ હીરો. ૭૬ સંવત સોર્ન બાવશે જાણું; ભાદ્રવા શુદિની પક્ષ વખાણું; કાંમ ધર્મના હીરજી સધાર્યા, એકાદશી દિન સર્ગિ પધાર્યા. ૭૭ ઉન્હાં માહે દેવે ઉછવ કીધો, તે જગમાહે અછિં પ્રસિધો; અંબ ફલ્યો તે સહુ કોઇ જાણું, કવિ મુખ કેતો કહિઅ વખાંણું. ૭૮
મુઝ મુખ રહિઇ રસનાજ એક, નાથી નંદનના ગુણછે અનેક; જોં મુખ હોવું જીહ હજાર, તોંહિ ન આવે ગુરૂ ગુણ પાર. ૭૯ હીરજીનો ચેલો વલીઅ વખાણો, નામેં વિજયચંદ્ર પંડિત જાંણો; નયવિજય પંડિત જગીસ, તસ સીસ પુંઅરવિજય કવીસ. ૮૦
જગગુરૂ કેરા જે ગુણ ગાવૈં, તસ મન વંછિત સફલ ફલાઇ;
હીરજી હુઉ જિનસાસણ ભાણ, નાંમ જપતા કુશલ કલ્યાંણ. ૮૧
新
સલોકો સંગ્રહ ૧૪૮PT
હીર સ્વાધ્યાય

Page #180

શ્રી વિદ્યાધરચિત
શ્રીહીરવિજયસૂરિ સલોકો શાસનદેવી તુમ પાયે લાગું, ગુરુ ગુણ ગાઉં બુધ્ય જ માગું હીરવિજયસૂરીસર સલોકો, વર્ણવી કહું છું સાંભળજો લોકો. ૧ પાલનપૂર નગર કહેવું વખાણું, અમરપૂરીથી અધકેરું આખું; સાહુકારો વસે તિહાં વિવહારી, સતીયસિરોમણી નાબીડ નારી. ૨ - સિંહસુપન દેખી સુત જાયો, મહોચ્છવ મોટકો તાતે કરાવ્યો . લક્ષણ બત્રીસૈ રત્યરગિલો, કુંવર વાધે છેલછબીલો. ૩ ભણીયા સિદ્ધાંત અંગ અગિઆર, હરહરખ મુનિ સિરદાર; વૈરાગ્ય પામી ચારિત્ર લીધો, કુંવર વાંછે કામ અવલ કિધું. ૪ શ્રી આણંદવિમલ સૂરિશિરોમણી, જિર્ણ દિપાવ્યું શ્રી જિનશાસણી; આગરા લાહોર દલ્લી સુલતાને, મધર માલવ મેવાડ માને. ૫ સોરઠ કચ્છ ગુર્જર હાલાર, કુંકણ દક્ષિણ મરહઠ સાર; એહવે દેશ કરિયા વિહાર, પ્રતિબોધિ શ્રાવક કીધા સુવિચાર. ૬ સઘલ પંથ જૈ દૂર’ ટાલી, શ્રી જિનશાસન સુધુ અજાલી; શ્રી આણંદવિમલસૂરિ પાટ દિપાવ્યો, વિજયદાનસૂરીસર પાયો. ૭ સૂરિમંત્ર જપે સૂરીસર ધ્યાને, શાસનદેવી આવિ હૈ માન; હીર ગુરુ કરો બહુલ પ્રતાપિ, શાસનદેવી એવિ મત્ય આપિ. ૮ હીરવિજય સૂરીસર કિધા, ષટ દરશનમેં હુઆ પ્રસિદ્ધા; દેશ વિદેશ કિધા વિહાર, ચોમાસું પહોંત્યા નયરી ગંધાર. ૯ પુરે પકવાને સ્વામીજન યાચક જનને દાને સંતોષ્યા - પુજા સનાત્ર ઉચ્છવ રંગરોલ, દેવરાઇ રાતિજગે તંબોલ. ૧૦
સલોકો સંગ્રહ B૧૪૯ Bી હીર સ્વાધ્યાય, ]
[

Page #181

હવે આગરામાંહિ હુઈ ખ્યાત, થાંનસંગ માનસીંગ કેરડી માત; નામે તે બાઇ ચંપા પ્રસિધા, મોટો તે તપ ચોમાસી કિધ. ૧૧
શહેર આગરામાંહિ હુઈ તે ખ્યાત, પાદશાહિ સાંભલિ તે તપ વાત; જાડું આ બોલે હિંદુઆ કાફર, પાતશાહને પેટે ચઢી છે આફર. ૧૨ હકમ કરીને ચંપા બોલાવી, સુખપાલ બેસીને દરબાર આવી; તપનેં તેજું પાતશાહી કંપે, પૂછે જવાબ તવ ચંપા જંપે. ૧૩ અનાજ વિગર ક્યું કરિ રહેવાઇ, ચાર મહિનેકે રોજે ક્યું થાઇ; ચોકિય છોડું મહેલાંમેં રહેણાં, તવ મેં અજાણું સાધીણે કહેણાં (?). ૧૪ મહેલાંમાં બેઠા. તપ આરાધે, તપને તેજે બહુ જસ વાધે; કહો રે યારો કિનકું ક્યા સુઝે, ઈસિક કરામત કહો કુણ બુદેં. ૧૫
ક્યા હૈ કરામત ચંપા તુમ પાસે, પાતસાજી પૂછે મનને ઉલ્લાસે; રોજે કરુ મેં દેવગુરુ ધ્યાને, પાતશાહ બોલૈવે દેઈ બહુ માંને. ૧૬ તેરે રોજેકું બહુત શાબાશી, તેરે જોઇયે સો માંગ ઉલ્લાસે; દલિપતિ પાતશાહીં બહુલ નિબાજી, પાતસાઈ નોબત ચારોઈ વાગી. ૧૭ બારહજારી મોટા દીવાન, પાતશાહી માંહિ હુંઆ પ્રધાન; થાનસિંગ રહે છે પાતશાહ હાર, પાપતણી મત્ય તેહથી દૂર. ૧૮
પાદશાહ મનમેં એહવો સંદેહ, ગુરુકિ કરામ્યત રોજા કરે એહ; ઉનકે ગુરુકું ઇહા બોલાઉં, ઉસકી કરામતકો મેં ભિ પાઉં. ૧૯ તુમારા ગુરુકા કહો ચંપા નામ, કિહાં વસે નેં કહો કુંણ ગામ; હિરવિજયસૂરિ ગુરુજી હમારા, સકલ દુનિયામાં કરે ઉપગારા. ૨૦ દેશ વિદેશ કરે વિહાર, સુંણીયા ચોમાસું નયી ગંધાર; ચંપા ગુનો કર્યો જે મહેલ તેડ્યા, બહિન માનીને ઘેર સંભેજ્યા. ૨૧
સલોકો સંગ્રહ
(૧૫૦
હીર સ્વાધ્યાય

Page #182

હુકમ કરીને હજરત બોલાવે, એ હાથ જોડીને આગલ આણે; બડા ફરમાન લખો એક ત્યાંઈ, હીરગુરુકું પાતસ્યા બોલાઈ. ૨૨ તરત ગુજરાતૈ મેવાડા ચલાવ્યા, દિન સાત પાંચ ગુજરાતે આવ્યા; ગુજરાતી સુબેકો ફરમાન દીધા, તેહ સલામ કરીને હાથમેં લીધા. ૨૩
પાતશાહજી લિખ ઇસિય કેણી, સતાવી ચલણા અજર નંદણી (?); રોજા મહિના પાતશાહી દેણા, હલુઈ હલુઈ આરામ લેના. ૨૪ સુબે તવ ઇહિ તરત ચલાવ્યા, અસવાર દો શ્રીગંધાર આવ્યા; પાતશાહી ફરમાન આગલ છોર્ડે, હીરગુરુ વાંચે મનમેં કો. ૨૫ સંઘ સહુ કો મનમેં વિમાસે, હીર ગુરુ તેડ્યા અક્બર પાસે; અકબર પાતશાહ જે મહા ખુની, વિનતી ન માનેં ઉમરાવે કેહની. ૨૬ પૂજ્યજી ! પાતશાહ પાપીષ્ટ દુષ્ટ, મહા મુગલ ને રખેં ઘે કષ્ટ; ઇ દિસ્ય કુડ કપટ રચિંઇ, વાહણ ઐસારી . દીવ પોચવીઇ. ૨૭
વલતું નેહિ હીરગુરુ ઇમ પ્રકારૂં, ધર્મ પ્રભાવૈં મંગલિક થાયે; શ્રી જિનશાસન સબલિય સર્મ, નાસીય જાતાં નવિ ૨હે ધર્મ. ૨૮
ચારુઅ મહુરતેં કિધાં પ્રસ્થાન, જયપતાકા કુસલ કલ્યાણ; કન્યા તિહાં ઉભી મોતિયે વધાવે, આગલે શુકન ડેરા થાએઁ. ૨૯
ડાવિઅ દેશિ તોરણીઓવાસ, જિમણી ભૈરવ પુરયે છે આસ; ખેર ડાબો ને ડાબાં જલાલિ, જીમણું તોરણ બાંધ્યાં મલાલિ. ૩૦ શુકન સબલા હુઆ ઉછાયેં, હીરગુરુ ચાલ્યા ચોમાસા માંહિ; પાતશાહીમેં વડાઈ સંઘાતેં, હીરગુરુ ચાલ્યા પરીવાર સાથે. ૩૧ અમદાવાદિ સંઘ અતિ બહુ ભાવિ, આવી આડંબર સામઈયાં લાવે; રાજનગરમાં પૂજ્ય પધરાવે, ખાંનખાંના સાહિબ વાંદવા આવે. ૩૨
નિકાય નીકી ગુરુજી ચલણં, પાતશાહી તુમેંકું ચાલેં હૈં મિલણે; ઇમ કહિને નવાબ વલિયા, રાજનગરમાં શ્રાવક સહુ મલિયા. ૩૩
સલોકો સંગ્રહ
૧૫૧
હીર સ્વાધ્યાય

Page #183

શાહ વહોરો તે કુંવરજી ઝવેરી, મનિયા સા પ્રમુખ મોટા વ્યવહારી; પૂજ્યજી કહો તો નવાબ ફરેવીંઈ, પર્વ પાષણ ઇહાં કિણ કરાઈ. ૩૪ પૂજ્યજી બોલ્યા મનમેં ઉછાહે, છ છિંડી બોલિ સિદ્ધાંત માંહિ; પરભાતી તેણે કારણ પાગરવું છું, પાતશાહી હોકમ પાછા ન ફેરવું. ૩૫ અનુચાન વાચક અને પન્યાસ, સાથિં પાંત્રીસે ઠાણું ઉલ્લાસ; મેણિયા માફક રીતે જવાલા, વહેલું વલિ સાથિ હોંસિય ચાલે. ૩૬ આડબરે ચાલ્યા શ્રી ગુરુરાજ, મેસાણા સિદ્ધપુર પાલનપુર સાજ; અનુક્રમે સરોતરે પોહતા ઉલ્લાસ, તિહાં કિણે સબલો શ્રાવક વાસ. ૩૭ સહસા અરજનના મોટા મેવાસ, ઘેર બેટો નિત્ય આવે છે ગ્રાસ; સહેલા અરજન મેવાસી બલિયા, ગુરુ પાયે લાગી આવીને મલિયા. ૩૮ ગુરુજી ચૌમાસું ઇહાં કિણ કરેઇ, પૂજ્યજી પરમેસરથી ઇહાં ડરી; કહો તો પ્લેચ્છને મારીય કાઢું, કુસલ ને બિમેં સેહર પહોંચાડું. ૩૯ ગુરુ કહે અઘટતું એ કિમ કરિ છે, પાતશાહ કને જાતાં ઘણો યશ લહઈ; પર્વ પાસણ ઈહાં કિણ કહઇ, પારણો કરીનેઈ આગલ સંચરીઇ. ૪૦ પાસણ કરવા પૂજયજી રહીયા, નવે વખાણ કલા સાંભલીઓ; સંવચ્છરી દાન સોનઈ આપ્યા, જાચક જનતાના દાલિદ્ર કાપ્યાં. ૪૧ પારણા પૂજા ને સબલી સજાઈ, ધન ધન હીરગુરુની કમાઈ; સહસો ને અરજુન તે પ્રતિબોધી, જીવ નવિ માસ બાધાઈ લિધી. ૪ર પાસણ કરી પૂજ્ય પધારિયા, નયરી સિરોહી આવિ ઉતરિયા; રાય સુલતાન આવીને મેલિયા, તિહાંથી આગલ હીરગુરુ સંચરીયા. ૪૩ જાલોર જોધપુર મેડતામાંહે, પૂજ્યજી પોતા નમે ઉછાડે; સહસ દારગ ઓચ્છવ કીધ, લુછણે યાચકને હાથીયા દીધ. ૪૪
[
સલોકો સંગ્રહ
B૧૫ર Bશ
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #184

પાતશાહીમેવાડા આગલં ચાલીયા હીરગુરુ કિયાઅકબરસંભલાવ્યા; થાનસિંગ માનસિંગ સબલી સજાઇ, દલિસા આગલેં દિધી વધાઈ. ૪૫ મેડતે પૂજયે કરવા પ્રયાણ, નગર ફતેપુર હુઈ તે જાણ; સેબુજી પાદશાહ સામા મોકલીયા, અઠારાંઈ સંઘ મનોરથ ફલિયા. ૪૬ પાતશાહી નેજા વડા નિસાણ, નોબત વાજે મોટે મંડાણ; પાતશાહી હાથી પાંખરિયા, ઘોડા કુંતલ દોરીને આગલ કરીયા. ૪૭, પંચ શબ્દ નિશાણ બાજે, ઢોલ ઘસુકે અંબર ગાજે; માદલ તાલ અને સરણાઈ, ઠોરય ઠોરે દેતા વધાઇ. ૪૮ " આગરાઈ સંઘે કરયો સમાઇયો, વર્ણવી કાંઈ ન જાય તે કહિયો; .. ઓચ્છવ મોટે પૂજ્ય પધરાવે, હીરવિજયસૂરિ આગરામાં આવે. ૪૯ પ્રભાવના હુઈ સબલી પછે, એ શ્રાવકે જાચકને સંતોષ્યા એ સહુ; આગરાઈ સંઘ ચતુરસુજાણ, થાનસંગ માનસંગ માનું કલ્યાણ. ૫૦ ગુરુજી ય ઉતરીયા દરબાર નેઠા, પ્રભાતે પાતયા મોલમાં તેડિયા; હીર ગુરુ સાથે ઠાણું જે જે સાત, પાતસા પૂછે સી સી વાત. ૫૧ આશીસ દઈ આગલે રહીયા, દરીસણ દેખી પાતશાહ ગહગઠીયા; દલીસા દેખી દરીસણ આણંદ, હાથ જોડીને ઉંબરાવ વંદે. પર પાતશાહી લેવા સોનેરી દિઠા, કાંબલી બિછાવી આગલ બેઠા, પાતશાહી કહે ગુરુ બેસો જલેંર્વે, સાધુ એક બોલો જીવ હુર્વે વિશેષ. પ૩ મોહલામાં જનાવર કિહાંસ્ય હોવું, પાતશાહી મોંજે ખોલિય જોર્વે; જોયતાં નાવિ કિમ વિચાર, દખ્યો ! રિ ચમક્યો રીદય મજાર. ૫૪ એ નહિ માનવ આઘમરૂપ, અલ્લા ખોદાકા એહ સરૂપ; અબદલ ફાજુલ સેખ દીવાન, માનસંગ કહુઓડુ સુરસેન જાણે.(?) પપ
[
સલોકો સંગ્રહ
B૧૫૩
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #185

બીરબલ રાજા તોડરમલ, રતનસંઘ હાડો ઉબરો અવલ; સહુ સભામાં પાતશાહી આર્વે, હીર ગુરુ નામ જગતગુરુ થાપે. પ૬ પાતશાહી બોલ્યા બોલ્ય વિચાર, કેશીઇ ઇલમ ગુરુજી તુમારા; જીવ ઉગારું જુઠ ન બોલું, ચોરી નવી લે ને નાડી ન બોલું. ૫૭ દુનિયા ની જોડું રતિ ન ખાઉં, ઇસી ઇલમ સહી વીર વાંદુ; વાત સુણિને પાદશાહી દિલ બેઠી, હુકમ હુઓ નાં ગુરુજી ઉઠે. ૫૮ મજલસ બીજી પૂજ્ય પધારે, ષટ દરશનમાં લાજ વધારે; મુકંદ સન્યાસી ગોદડી મુકિ, દીધી હક્કારી નવિ થાઈ ઊંચી. (૩) ૫૯ જંગમ ગુરુ કહે ગોદડી ઉડાડે, પાતશાહી રિઝાયો એ હઠ માંડે; ગુરુ આબરૂ આપણી રાખો, ગોદડી ઉઠાડી અલગીય નાંખો. ૬૦ માલદેવ ચિંતે હવે બહાં આજે, કિમ કરી જોઈઈ દરિસણ લાજે; હકારી વીર ગોદડી ઉઠાડી, સોફીઈ કરામત એક માંડી. ૬૧ નિજ માથાથી ટોપી ઉઠાડી, ઉડી આકાશે પાતશાહી નીહાલી; દિલીશા બોલે તવ ઈકતારી, ગોદડી ટોપી લાઉં ઉતારી ૬૨ ગોદડી ટોપી માલદેવ ખીલ્યા, સોફી સંન્યાસી અંગ થયાં ઢીલ્યાં; પાતસા હુકમ કરે છે ફૅરી, ગોદડી મંગાવો અબકિય વેગી. ૬૩ આપણો ઓઘો માલદેવ ચલાવે, ગોદડી ટોપી મારીને લાવઈ; સોફી સંન્યાસી અતિત ઉન્માદ, ષટદરશનશું જીત્યો છે વાદ. ૬૪ જગદગુરુ બિરુદ રાખ્યું છે જાનું, અઈ અઈ હીર ગુરુ પૂજ્ય જ માનું; બ્રાહ્મણ સંન્યાસી અતિત ઉન્માદ, ષટદરશનશું જીત્યો છે વાદ. ૬૫ માલદેવ મુનિ લીધો છે અભિગ્રહ, આજથી હીરગુરુ માથે તે કીધો; દલીસા અકબર હરિગુણ ગાય, પાતશાહ કહે માંગો બહોત પસાય. ૬૬
[
સલોકો સંગ્રહ
Ed ૧૫૪BI
હીર સ્વાધ્યાય

Page #186

હાથી ઘોડા ને પરગણ ગામ, જે જોઇએ તે નકાઢ્યો નામ; . માગ્યા સ્યો ઘો તો અમર પલાવો, નવ મોહરે તમે છાપ ચલાવો. ૬૭ પરવ પાસણ અમર ચલાવો, શેતરંજો તીરથ મુગતો કરાવો; હુકમ ફરમાને ગાય છોડાવો, બંદીવાન લાખ છૂટાં મુકાવો. ૬૮ ' પંખી મૃગલાંને ઘણું ઉધરીયા, ડાબર સરોવર જીવ છોડાવીયા; જીજીયા ધુવા દાણ મેલાવી, શ્રી જિનશાસન થીર થપાવી. ૬૯ શ્રી જિનશાસન સબલો જે ધર્મ, હીરસૂરિનું મોટું જ કર્મ પહેલું ચોમાસું આગરે રહીઈ, બીજાં ચોમાસું ફતેપુર કરઈ. ૭૦. પાતશાહી પહોત ફરમાન ભેજે, ત્રીજાં ચોમાસું આગરે રહીજે; . અકબર શાહનો આગ્રહ જ જાણી, ધન ધન હીર ગુરુની કમાણી. ૭૧ ત્રીજાં ચોમાસું આગરે આર્વે, સબલ સામઈયું - પૂજ્ય પધરાવે; અકબર સામો સાંબેલા તે રીઝયો, શ્રી ગુરુ વચને ઘણું પ્રતિબુઝાયો. ૭૨ પામરી પુસ્તક ભેટશું કીધું, અકબર આગ્રહે કોઈ ન લીધું, અકબરે આગરે કીધો ભંડાર, જગતગુરુ કીધા મનુહાર. ૭૩ . લાખ પિસ્તાલીશ પુસ્તક સંચે, પદરશનનાં શાસ્ત્ર પ્રપંચઈ; કરી પારણું પૂજ્ય પાંગરીયા, હજરત સલામ કરી ઉભા રહીયા. ૭૪ પાતશાહ કરયો બહોત સન્માન, જો તુમ ચાહેં સો ઉનકા લ્યો નામ; શ્રેણીક વાલો શ્રી મહાવીર, અકબર વાલો શ્રી ગુરુ હીર. ૭૫ કેસીય કીધો શ્રી પરદેશી સીધો, શ્રી ગુરુ અકબર તેમ પ્રતિબોધ્યા; શાન્તિચંદ્ર વાચક પાસે હજાર, તીહાંથી પાંગરીયા હીરવિજયસૂર. ૭૬ મરુધર ગર્જે પાવન કરતા, શ્રી જિનશાસન માંહે ગહગહતા; મેઘજી શીષ્ય આચારજ લુંકે, ઠાણું સત્યાવીનિજ મતક. ૭૭
[
સલોકો સંગ્રહ
B૧૫૫ Bશ
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #187

પ્રતિમા જુહારી સંસાર તરીયા, હીરગુરુ દરીસણ પામી ગહગઠીયા; પંચ મહાવ્રત ઉચરીયા ફેરી, લુકામત પાપ કાઢ્યો ઢંઢેરી. ૭૮ હીરવિજયસૂરિ ગુણ જે ગાઇ, દિન દિન પ્રતાપો કોડિ સવાઈફ વીવાહ મોચ્છવ મંગલિક કાજે, એહ સલોકો ભણવો વરરાજે. ૭૯ આણંદવિમલસૂરિ સીસના શિષ્ય, દેવવિમલ ગુરુ પંડિત પ્રતીખ; તસ સસ મંગળીક સલોકો ગાયો, વીર વિદ્યાધર આણંદ પાયો. ૮૦
[કળશો. હીરવિજયસૂરિ તણો સલોકો, સાંભલો લોકો પરીકરો સોકો; જે કોઈ ભણે ગણે એહ શલોકો, કોડિ કલ્યાણ મંગલીક થોકો. ૮૧
i ઇતિ શ્રી હીરવિજયસલોકો સંપૂર્ણ |
L. સકલચંદ્ર ઉપાધ્યાય રચિત વાસુપૂજ્યજિન પુણ્યપ્રકાશ રાસ સકલમુનિ સૂષકરો સકલ સંયમધરો દિનકર શ્રી તપાગચ્છ કેરો, હીરવિજય ગુરૂરાજથી આજ જગિ કોઈ અધિઅકુ ન દીસઈ અનેરો શ્રી. ૪૫૪)
સકલચંદ્ર ઉપાધ્યાય રચિત મહાવીર હીંચ | વર તપાગચ્છ ગંગાધરો મુનિવરો, હીરવિજય જયો સૂરિજી હો, વર્તમાનાદરો સકલમુનિ સંકરો, સુઅધરો શમવરો અમૃતજી હો. ૪૬
દયાકશલ રચિત વિજયસેનસૂરિ રાસ ધન્ય 9 હીર ધન્ય ધન્ય તપગચ્છ એ,
હંસરાજ રચિત વર્ધમાન જિન સ્તવન તપગચ્છ ઠાકુર ગુણ વિરાગર, હીરવિજય સૂરીશ્વર, હંસરાજ વંદે મન આણંદે કહે ધન મુઝ એહ ગુરૂ. ૭૪ : સલોકો સંગ્રહ B૧૫૬ Bશ હીર સ્વાધ્યાય

Page #188

શ્રી પ્રેમવિજયરચિત હીરજી ગુરુ સલોક
સમરીજ સરસતિ સામિણિ માય, સુરનર પ્રણમાં જેહના પાય સુણિ માતા મુઝ મુષિ ક વાસ, પૂરુ જ માહરા મનની જ આસામ ૧/તું બ્રહ્માણી તું જગદંબ સો પાવઈ તાહરું પ્રતિબિંબ અઝાઉરીબ તાહરું તેજ કરિ તું સેવક ઉપરિ હેજ ૨ || જસ મુષિ સરસતિ તાહરુ જ વાસ સકલ લોક છઈ જેહના જ દાસ . કાલિદાસ પ્રમુષો જે જાટ તે આણ્યા તઈ પંડિતવાટિ | all તેહ કારણિ મુઝ મૂકિ હાવ હરષિઈ જ દેઈ કરુ સનાથ' હવઈ મુઝ તૂઠી સરસતિમાય મઝ મનિ ઉલટ અંગિ ન માઈ | જા હવઈ હું ગાઉં ઉલટ આંણી કોકિલાકંઠિ અનોપમ વાણી શ્રીહીરવિજયસૂરિ ગુણ ગાઉ જિમ મનવંછિત સહિજિં જ પાઉં / પા તપગચ્છનાયક નિધાન શ્રીહીરવિજયરિ '. યુગહ પ્રધાન સાંભલયો નરનારીના વૃંદ પ્રેમવિજય મનિ ગાઈ આણંદિ | ૬ll હવઈ જંબૂદીપ દીસઈ વિશાલ લાષ યોજનનું જાણે જ થાલ તે માહિં ભલું ભરત જ ક્ષેત્ર અનોપમ ગુજર દેશ પવિત્ર તે માહિ ધાણધાર વષાણું પામ્હણપુર ઇદ્રપુરી સમ જાણું || ll ગઢ મઢ મંદિર પોલિ પગાર ચીરાસી ચહુરાં અતિ સાર કૂઆ વાડી વનખંડ તલાવ નવ પંડના વ્યાપારી જ આવઈ || ૮ અનોપમ જિનના દસઈ પ્રાસાદ મેરગિરફ્યુ માંડઈ જ વાદ જિહા જિનપ્રતિમા મનોહર લઇડી અમીભર્યા લોચનમાં નયણિ દીઠી II II
સલોકો સંગ્રહ B૧૫૭ Pઈ હીર સ્વાધ્યાય |

Page #189

વલી .પોષધસાલા દીસó જ સાર તિહાં બઇઠા કરઇ ધર્મવ્યાપાર ભાવ ધરી આવઇ નરારિ ધર્મના કહિ મુનિ સ્મારિ પ્રકાર || ૧૦
દાન સીલ તપ ભાવના કીજઇ મણુઅજનમનુ લાહુ લીજઇ દુર્બલ દીનનઇ દીજઇ આધાર જિમ તરીઇ સહિજિ ભવપાર ॥ ૧૧||
નગિરકોટીધજ કોડ અપાર તે માહિં સાહ કુંરુ ઉદાર જાણે કરિ ધનદઇ લીઉ અવતાર જસ ગુણ ગાઇ સુરનરનાર ॥ ૧૨॥ તસ ઘરણી નાથીબાઈ સુજાણિ મુષિ બોલઇ જાંણે અમૃતવાણિ નિજ રૂપિંકી રંભા હરાવી સીલગુણો કરી સીતા સંભારી ॥ ૧૩॥ નિજ પ્રીઉસું રતિ પ્રેમ ઉલ્હાસ પંચવિષયસુખ ભોગ વિલાસ એક દિવસ સા રયણી જ પેષઇ સુનિ સીહ અનોપમ દેષઇ ।। ૧૪૫
માતામનિ ડોહલા ઉપજઇ રસાલ તે પુહુચાડઇ સાહાકૂરું તતકાલ પૂરા માસ જવ હૂઆ જામ શુભ નક્ષત્ર આવઇ ભલઇ ઠાંમિ ॥ ૧૫॥
સંવત પનર ત્ર્યાસી જાંણું માગશિર સુદિ નવમી વષાણું જનમ્યું કુંઅર માઇ મનનઇ ઉચ્છ્વાસિ પ્રેમવિજયની પૂરી મન આસ || ૧૬॥
હવઈ સુજન કુટુંબ મિન આણંદ થાઇ ધવલ મંગલ સુહાણિ ગાઇ • વાજિંત્ર વાજઇ બંદીજન બોલઇ તલી તોરણ તિહાં બાંધ્યાં અમૂલ ॥ ૧૭॥ ફઈઅર ના િહરિષઇ દીઉં હીરુ રાંણી વિમલાઈ કેરુ જ વીરુ વરસ બાર જવા જવ વુલ્યાં જ જામ આવ્યા પુન્યવંત પાટણ ઠામ ।। ૧૮॥ તેણઇ સમય તિહાં વિજયદાનસૂરિ દરસણ પાતક જાઈ જ દૂરિ સુણી વાણી નિ આણંદ થાય દીષ્યા લેવા મનિ હષ ન માય ॥ ૧૯॥ પાટણનગર ઇદ્રપુરી સમ જાણ દીક્ષા મહોચ્છવ તિહાં માંડ્યાં મંડાણ તે વર્ણક કહતાં ન લહું પાર ઓપમ જાણે મેઘકુમાર ॥ ૨૦॥
એક જીભ કિમ કુરું વાંણ થોડઇ કહિઇ સુણુ ચતુર સુજાણ સંવત સોલ બંનૂઉ અતિ સાર કાતી વદિ દ્વિતીયા દીક્ષા અપાર ।। ૨૦ા
સલોકો સંગ્રહ
૧૫૮ |
હીર સ્વાધ્યાય

Page #190

પંચ મહાવ્રત લીધુ જ ભાર શ્રીપૂજ્ય સાર્થિ કરઇ વિહાર દક્ષણ માહિં ભણી આવ્યા ગુરુ પાસિશ્રીવિજયદાનસૂરિ પામ્યા ઉદ્ઘાસિ II ૨૧॥
સંવત સોલ સતુતરુ યંગ નડુલાઈ પુષુતા ગુરુ મન રંગિ આદિભવનિ પંડિતપદ દીધ નાથીનંદન જગ માહિ પ્રસિદ્ધ ॥ ૨૨॥
અનુક્રમિ પૂજ્ય કરઇ વિહાર વરસ અંતરિ વલી તિહાં પધારઈ સંવત સોલ અઠોતરું જાણું માગશર શુદિ દશમીઇ વાણું | ૨૩૫.
વાચક પદ ગુરુહીર આપÓ શ્રીવિજયદાનસૂરી સર થાપઇ તિહાંથી પૂજ્ય કરઈ વિહાર નિર્મલ નિરુપમ પુન્ય ભંડાર ૨૪॥ એણઈ અવસર સીરોહી આવઇ સંઘ સામહીઉં સુપર સોહાવઇ સંવત સોલ દાહોતરુ કહીઇ અદફુત અનોપમ તિહાં દિન લહીંઇ ॥ ૨૫|| શ્રીવિજયદાનસૂરીસર ખાસ આચારિજ઼પદે દીય ઉ ઉલ્લાસિ ચતુરવિધ સંધનઇ આણંદ થાય હરષિઈ નરનારી ગુણ ગાય ॥ ૨૬॥
હવઇ અનુક્રમિ કરઈ વિહાર આવ્યા ચુમાસું નયર ગંધારિ ચતુતિવિધ સંઘ મિન પામઇ ઉલ્લાસ પ્રેમવિજયની પુહતી જ આસ II ૨૭।।
એણઇ અવસર અકબરનૃપ ધીર જે જગ માહિઁ મોટુ જ વીર જેહની વિષેનુ નિવ લાભઇ જ પાર હાથી મોટા જેહનઇ ચઉદ હજા૨ || ૨૮||
સેપૂપાઢીદાણીઆરની જોડ ખાંન મલિક મિલીઆ બહૂ કોડિ હર્મ સહિસ માઝનઇ એક જાણું રૂપિઇ રંભાથી અધિકીય વર્ષાણું ॥ ૨૯॥
હેમ હીરા મણિ મોતી ભંડાર અશ્વ રથ પાલાનું નહીં પાર જેહનઇ વાજાં વાજઇ તે કઈય હજાર નાર્દિ અંખર તે ગાજઇ અપાર II ૩૦॥
વઇરીજનના પડઇ પરાણ મોટા નૃપ જસ માંનઇ જ આંણ ન્યાય કરી જાણે અભિનુ રાંમ નિજ પ્રજાનું ન લીઇ નામ || ૩૧॥
સલોકો સંગ્રહ
૧૫૯
હીર સ્વાધ્યાય

Page #191

હવતું ઘણું સ્યું કીઇ વષાણ કલિયુગિ ચક્રવર્તિ જાણે પ્રમાણ એક દિન બઇઠઉ અકબર ભૂપ શ્રીગુરુ હીરનું જાણઇ સરૂપ || ૩૨॥ વિસ્તાર કરતાં નલહું પાર સંખ્યા સુણયોનરનારિ
ચંપાશ્રાવિકા ષટમાસી જ કીધ તે અવદાત જગ મહિં પ્રસિદ્ધ || ૩૩॥
તેહ કારણિ ગુરુહીનિ જાણઇ અકબરસાહારૃપ ચતુર સુજાણ · અતિમતિષાંનનઇ પૂછઇ વાત તે કહિ હીરજીના બહૂ અવદાત || ૩૪॥ સાહા ગુણ હીરના ચિત માહિ જાણઇ સાહિબાંનનઇ લિષઇ ફરમાણ લિયી ફ૨માણ મેવડાનઇ ચલાવઇ અહમદાવાદિ તે વેગિં જ આવઇ II ૩૫॥
સાહિબષાનનઇ કીધી જ જાણ ફરમાણ લીધું મોટઇ મંડાણિ વાંચી ફરમાણ ચિતિ પામ્યુ ઉહ્લાસ સંઘનઇ પૂછઇ ગુરુ કિહાં ચઉમાસિ II ૩૬।। નયર ગંધારિ ગુરુ હીર ચઉમાસિ મોકલઇ ફ૨માન સાહિબ[ાંન ઉલ્લાસિ] વાંચી ફરમાણ ગુરુ કરઇ વિચાર અનેે ચાલવું તે સહી નિરધાર ॥ ૩૭।। શુભ વેલાઈ ગુરુ ચાલઇ જાણે કરિ મલપતુ મયગલ માલઈ શુભ શકુન વાટઇ ભલા થાઇ ચતુર્વિધ સંઘ વલાવા જાઇ ॥ ૩૮।।
સાથિઇ ચાલ્યા મુનિજનના વૃંદ ગ્રહગણમાહિં જાણે પ્રગટિઉ ચંદ તપતેજિં જાણે ઉગ્યુ જ ભાંણ સોમગુણ શશિ અમૃત વાણિ || ૩૯॥
અહમદાવાદિ શ્રીગુરુ આવ્યા સાહિબમાંનનઇ મનિ બહૂ ભાવ્યા માંન મહુત દીધું અતિ ચંગ સાહાજી તેડઇ તુને મનરંગ॥ ૪૦॥ સાહિબષાન બોલઇ વિવેક બહુત લાભ તુક્ષ્મ હોસિઇ અનેક એ વચન સુણી હીર હરષ ન માય પ્રેમવિજયનઇ આણંદ થાય || ૪૧ હવઇ તિહાં થકી પૂજ્ય કરઇ વિહાર પુણ્યવંત પાટણ માહિં પધારઇ અનુક્રમં સીધપુરનયિર મહ્માણ રોહસરોતરઇ હૂઈ જ જાંણ ॥ ૪૨॥
સલોકો સંગ્રહ
(૧૬૦
હીર સ્વાધ્યાય

Page #192

સહિસાઅર્જન તે સાહમાં જ આવઈ રાંણી મણિ-માણિક-મોતી વધાવઈ તિહાં થકી ચાલઈ મનરંગિ દીઠું આબૂગિર અતિહિં સુરંગ / ૪૩ આબૂ ઉપરિ ગુરુ ચડીઆ જ હેવ આદિ-નેમિ જુહાર્યા જ દેવ જિહાં પ્રાસાદ બિંબ તણુ નદી પાર કરણી આબૂ જગ માહિ સાર | ૪૪ll તિહાં થકી સીરોહીઈ પધારઈ સાદડીઈ આવ્યા નિરધાર રાણપુરિ સંઘ સાથિં કરઈ જાત્ર ગયાં પાપ નિર્મલ વ્યાં ગાત્ર / ૪પાસ : નડુલાઈ જઈતારણ નિ કેકંઈ મેડતાં પુતા મનનઈ આણંદ તાલીપકરણે વંદનિ આવઈ શ્રેણિકરાય પરિ સપરિ સોહાવઈ /૪૬ll. . ભમરોદિનરાયણિ સાગાનેરિ લાલસોટ જાતાં નહીં કાંઈ ફેર સંકદ્રાબાદ બયાનુ અભિરામ તિહાંના સંઘ કરઈ મોટાં જ કામ || ૪૭ll હીરજીગુરુનાં મોટાં મંડાણ પઇસારુ, કરઈ સુપરિ સુજાણ ; પાસઈ ફતેપુર ગાઉ જ બાર તે વર્ણવતાં ન લહું જ પાર // ૪૮ll દુડિ મેવડા તે અતિહિઊજાઈ થાનસિંઘ સાહનઈ દીધી વધાઈ અભિરામાવાદિ આવ્યા ગુરુ હર દીધી વધાઈ મણિ-માણિક-ચાર II ૪૯ll થાનસંઘ સાહાજી પાસઈ જ જાય બિઈ કર જોડી બોલઇ ઉચ્છાહિ બોલઈ જ બોલ બિચ્ચારિ વિવેક સાહાજી ગુરુ હીરજી આપ નજીક // ૫oll ઇસ્યા વચન સુણી તે સાહિ સુજાણ કરઈ સામતીઊ મોટાં મંડાણિ ગઇવર હયવર રથ પાલાની જોડ ચાલ્યાં શ્રાવક મનનાં અતિ કોડિ / ૫૧|| શ્રાવક મિલીઆ કઈઅ હજાર શ્રાવિકાનું ન લહૂ જ પાર બંદીજન બિરદાઉલી બોલઇ સૂઈવ ગુંદલી કરાઈ રંગરોલ / પરા ઢોલ દશામાં નીસાણ વાજઇ ભેરી ભૂગલ માદલ બહૂ છાજઇ નેજા ગૂડી કુણ કહિ માંન શ્રાવક હરષિ દિઈ બહૂ દાન | પક્ષી ગજ ઘોડા કણદોરા કબાહિ વેઢ વીંટી દિઇ મનનઈ ઉછાહિ .
યાચકજનનઈ ઊરણ કીધ શ્રાવક જગ માહિં હૂઆ પ્રસિદ્ધ // ૫૪ [ સલોકો સંગ્રહ B૧૬૧ હીર સ્વાધ્યાય |

Page #193

હવઇ. સામહીઆનું સ્યું કરૂં વષાણ થોડઇ હિઇ સુણુ ચતુર સુજાણ હવઇ ફતેપુર નગરી સણગારી અમરપુરી જસ આલિ હારી ॥ ૫૫॥ હવઇ અનુક્રમં ભેટ્યા અકબરભૂપ જે જગ માહિઁ અકલ સરૂપ દેષી ગુરુ હરખુ અકબરસાહ પ્રેમવિજયનઈ આણંદ થાઈ ॥ ૫૬।। હવઇ હીરજી અકબરનૃપ મિલ્યા સુજાણ એક શશિ નઇ બીજઉ જ ભાંણ દોઇ જણ મિલી કરઇ ધર્મની જ વાત અકબરસાહાની ટલી મન ભ્રાંતિ ॥૫૭॥
જગ માહિં પુરુષ એ મોટુ જ કહી જસ ગુણ મહિમા પાર ન લહીઇ હીર-મણિ-માણિક-મોતી ભંડાર ગુરુજીનંઇ આપઇ ભેટ અપાર ॥ ૫૮॥ વલતા શ્રીગુરુજી એણીયરિ . બોલઇ વચન સકોમલ અમૃતતોલઇ સુણુ સાહા હમ નહીએ કામ એ સબ કુછુ હમારઇ હરામ ॥ ૫૯॥
જતીકું નહી દમડીસું જ કાંમ નિસિદિન જપીઇ સાંઇકા નામ એહ વાતસુણી સાહા હરણ્યુ અપાર જગત્રુગુરુ નામ દીધું તેણીવાર II ૬૦
ડાબરતલાવનઇ બંદ છોડાવઇ પાંજરિ ઘાલ્યા જીવ ફૂંકાવઈ જનમમાસ નઇ દિવસ જ બાર પજૂસણના દિન દીધા જ સાર | ૬૧||
ગાઇ બલઇ નઇ પાડા જ ભઇસિ તેહનઇ જીવીદાન દીધું ઉદ્ઘાસિ દાંણધૂંબુ નઈ જીજીઉ જેહ પુત્રહીન ધન ન લીઇ તેહ ॥ ૬૨।।
ઘરઝુંપી નઇ જીજીઉ જાણ અકબરસાહિઁ એ મૂંક્યા પરમાણ એ હરષિઇ શ્રીગુરુનઇ બગસીસ કીધ હીરજી અકબર જગ માહિં પ્રસિદ્ધ II ૬૩॥
વલી સેજુંજિગિર બગસીસ કીધઉ જગ માહિ જીવીતુ લાહુ જ લીધઉ ચિહુંખંડના સંઘ આવઇ અપાર યાત્રા કરઇ હરિષં નરનાર ॥ ૬૪॥
એ અધિકાર ગુરુહીરનું જાંણુ જસ ગુણ ગાઇ અકબર રાંણુ એક જીભ કમ કરૂંઅ વાંણ બુધિહીણ હૂં અછું અજાણ હીરજી જીવુ ઘણું કોડિ વરસ પ્રેમવિજયમુનિ દિઇ આસીસ ।। ૬૫॥
સલોકો સંગ્રહ
૧૬૨
હીર સ્વાધ્યાય

Page #194

હીરજીપાટિ વિજનસેન ગણધારી કોડાંનંદન જગનઇ હિતકારી તપગછિ ઉગ્યુ અભિનવ ભાણ ખાનલિક જસ માંનઇ જ આંણ ॥ ૬૬॥
શ્રીવિજયસેન ગુણ જગ માંહિ સુહાવઇ દરસણ દેખણિયૂં સાહાજી બોલાવઇ દેખ દરસણ મિન હરષ ન માઇ અહિનિસ ગુણ સાહજી ગાઇ || ૬૭ના દેખી મહિમા ભટ કરઇ વિષવાદ અહ્મે કરસ્યું ગુરુ સાથિઇ જ વાદ સભામંડલ નર ખઇઠઉ ભૂય ગુરુ વાદીનું જાણઈ સરૂપ ॥ ૬૮॥ હમાઉનંદન અકબર વીર કરઇ વાદી જૂદાં . જલ ખીર વાદ કર શ્રીવિજયસેનસૂરિ કર્યું માન ભટનું ચકચૂર દિલ્લીપતિ આગઈ કીધું જ વાદ ઉતાર્યા વાદી તણા હરખ્ખુ અકબરનૃપ દિઇ બહૂમાન હીરપટોધ....... વર્ણવતાં સલોકુ થાઇ જ મોટુ થોડું. થોડું મઇ કીધુ જ છોટુ શ્રીહીર-જેસંગજી સાહ સુજાણ પ્રતિષુ મહીમંડલિ જિહાં શિશ-ભાણ ।। ૭૧||
॥ ૬॥
શ્રીવિમલહર્ષ વાચક ગુણપૂર નામ સુણતાં કુમતિ જાઇ દૂર તસ સીસ સલોકુ કહ્યુ મનરિંગ ભણતાં સુણતાં થાઇ ઊલટ અંગ II ૭૨ એ ભણઇ સુણઈ ભવી નરનારી તસરિ હૂઈ જયજયકાર રોગ સોગ તસ દૂર જાય નવધિ તસ
થાય || ૭૩||
ઇતિ શ્રી હીરવિજયસૂરિનું સલોકુ અધિકાર કીધા છઇ એ સલોકુ આપુ ભણતાં સાત સલોકા થાઇ ।।
ગણિ રત્નહર્ષ બંધુ અભિરામ તસ ભાઈ મુનિ પ્રેમવિજય નામ તિણિ સલોકુ કીધુ મનરંગ ઊલટ આણી અતિ-ઘણા અંગિ॥ ૭૪॥
સલોકો સંગ્રહ
નાદ
BI૧૬૩T
૭॥
હીર સ્વાધ્યાય

Page #195

********************
વિભાગ
૫
અષ્ટપ્રકારી પૂજા
૧૬૪

Page #196

શ્રી જસવિજયરચિત જગદગુરુ શ્રી હીરસૂરીશ્વરજી અષ્ટપ્રકારી પૂજા
ચ્યવન મહોત્સવ
પ્રથમ જળ પૂજા
દુહા 11 + 4 se Ú¢ ૦ , પ્રગટ પ્રભાવી દેવ; પૂજા રચું સૂરિરાજની, આપ જ્ઞાનગુણ સેવ. ૧ પાંચમે આરે જે થયા, યુગપ્રધાન સમ જેહ, ગુણ ગાઉં ગુરુ હીરના, આણી ધર્મ સનેહ, ૨ ચાર કષાયને ટાળવા, ચાર શરણ સુખકાર; ચાર ગતિ ઉચ્છેદવા, ધ્યાન તે ચાર પ્રકાર. ૩ પાંચ મહાવ્રત પ્રેમથી, પાળે પંચાચાર; પંચમી ગતિ વરવા ભણી, પંચ સમિતિ સાર. ૪ પટું દ્રવ્ય કરે ભાવના, સપ્ત ગુણ નિરધાર; મદ અષ્ટને ગાળવા, અષ્ટ પ્રવચનને ધાર. ૫ બ્રહ્મચર્ય નવવિધતું, દસવિધ મુનિધર્મ, બાર ભેદે તપસ્યા કરે, તોડે અનાદિના કર્મ. ૬ સત્તાવીસ ગુણ સાધુનાં, પંડિત પદ અધિકાર; ગુણ પચવીસ પ્રેમે વર્યા, પાઠક પદ શ્રીકાર. ૭
અષ્ટપ્રકારી પૂજા
E૧૬૫ET
હીર સ્વાધ્યાય -

Page #197

છત્રીશ ગુણે અલંકર્યા, સૂરિમંત્ર સુખકાર; જગદ્ગુરુ ગુણે ભર્યા, પૂજતાં જયજયકાર. ૮ જળ ચંદન કુસુમ તણી, ધૂપ દીપ મનોહાર; અક્ષત ફળ નૈવેદ્યની, પૂજા અષ્ટ પ્રકાર. ૯ કર્મ અનાદિ મળ ટાળવા, ભાળવા શુદ્ધ સ્વરૂપ; પંચામૃત કરી પૂજતાં, નિર્મળ આતમ રૂપ. ૧૦ માગધગંગા પ્રભાસનાં, વરદામ ક્ષીરોદધિ નીર; કંચન કળશ પૂરણ ભરી, હવણ કરો ગુરુ હીર. ૧૧
પહેલી પૂજા ઢાળ (ધન ધન શ્રી અરિહંતને રે-એ દેશી) જંબુદ્વીપના ભરત માંહે, ગૂર્જર દેશ વિશાલ; સલુણાવ પાલનપુર અતિ ભલું રે, હાલવિહાર નિહાલ. સલુણા) ૧ જેમજેમ ગુરુભક્તિ કરો રે, તેમ તેમ ભવદુઃખ જાય; સલુણા ઓશ વંશ અતિ દીપતો રે, શ્રી શ્રીમાલ શ્રીકાર. સલુણા) ૨ કુંવર શાહ સોભાગિયો રે, નાથીદેવી સતીનાર. સલુણાવે જૈન ધર્મ આરાધતાં રે, રમતાં સુખ વિલાસ. સલુણાવ ૩ દીઠો ગજ અતિ ગાજતો રે, ઉજ્જવલ ચઉદંત સાર; સલુણાવે સુપન લેઇ દેવી જાગિયા રે, કંત કને કહે વાત. સલુણાવ ૪ સુપન પાઠક બોલાવિયા રે, સુપન જોયું મનોહાર; સલુણાવે પંડિતપુત્ર પામશો રે, ધર્મ ધુરંધર ધાર. સલુણા. ૫ પાઠક દાન દિયે ઘણું રે, દિન દિન ચડતે વાન; સલુણા) દોહદ નવ નવ ઉપજે રે, પૂજા કરું જિનરાજ. સલુણાવ ૬ અષ્ટપ્રકારી પૂજા Ba૧૬૬ હીર સ્વાધ્યાય
[
|

Page #198

શત્રુંજય ગિરિ ભેટવા રે, મુનિવરને દઉ દાન, સલુણા) સિંઘ ભક્તિ કરું ભાવથી રે, જ્ઞાન ભક્તિ સુખકાર. સલુણાવ ૭ પડહ અમારી વજડાવશું રે, તે તે પૂરે કુંવર શાહ, સલુણાવે સંવત પંદરસો આડત્રીશે (?) રે, માગશર શુકુલ નામ. સલુણા. ૮ સોમવાર શુદ્ધ યોગશું રે, સુખે સમાધે માન; સલુણાવે
જન્મ થયો આનંદ લહ્યો રે, જસવિજય જયકાર. સલુણા. ૯ काव्यम्- विशुद्धपानीयभृतैः स्वचेतो-नैर्मल्यहेतोः कलशैर्मनोज्ञैः ।
श्रीहीरसूरीश्वरपादयुग्मं यजामहे सप्रमदप्रकर्षम् ॥ १॥ मंत्र - औं ही श्री परमगुरु श्री हीरविजयसूरीश्वरचरणकमलेभ्यो जलं यजामहे स्वाहा ॥
| | કૃતિ પ્રથમ નાનપૂના
અથ જન્મ મહોત્સવે દ્વિતીચ ચંદન પૂજા..
દોહા બાવના ચંદન ઘસી ઘણાં, કેસર કસ્તૂરી સાર; રતે કચોળા રંગે ભરો, ભાવ સુગંધ મનોહાર. ૧ ભવ દવ તાપ શમાવવા, તરવા ભવોદધિ તીર; . આતમ અનુભવ કારણે, પૂજો જગગુરુ હીર. ૨.
ઢાળ (એક જન શ્રત રસિયો બોલે રે-એ દેશી) પુત્ર જન્મ વધાઈ આવે રે, હો મન માન્યા મોહનજી; શાહ કુંવર ઓચ્છવ કરાવે રે, હો મન માન્યા મોહનજી; ગોરી ટોળી મળી તિહાં આવેરે, હો. હરકુંવરના ગીત ગાવેરે. હો૦ ૧ ભેરી ભૂંગળ વાજા વાગે રે, હો શરણાઈ નોબત વળી ગાજે રે; હોડ . તિહાં નાત મળી ઘણી જાતિ રે, હો ભોજન થાયે ભલી ભાંતિ રે. હો૦ ૨.
અષ્ટપ્રકારી પૂજા Ba૧૬૭ હીર સ્વાધ્યાય ]
|

Page #199

હીર
નામ
થાપે ફૂઇ ભાવે રે, હો સોનામહોરો પટોળું પાવે રે; હો૦ જિન મંદિર ઓચ્છવ મંડાવે રે, હો પૂજા વિવિધ પ્રકારે ભણાવે૨ે. હો૦ ૩
હીર વૃદ્ધિ પામે બીજ પેરે રે, હો નિત્ય મંગળ નાથીદેવી ઘેરે રે; હો૦ પુત્ર પંચ વરસનો થાએ રે, હો શુભ દિવસે ભણવા જાએ રે. હો૦ ૪.
આભૂષણ અલંકાર ધારી રે, હો મોડ તિલક છત્ર મનોહારીરે; હો૦ આપ્યા શ્રીફળ પાન સોપારી રે, હો ખડિયા પાટીલેખણ અતિસારી. હો૦ ૫
',
વિદ્યાગુરુને વસ્ત્ર અલંકારી રે, હો બીજા છાત્રને પહેરામણી ભારી રે, હો એમ નિશાળ ગરણું કીધું રે, હો જ્ઞાન દાન તેણે ઘણું દીધું રે. હો૦ ૬ વ્યવહાર ધાર્મિક જ્ઞાન ધારી રે, હો વ્રત પચ્ચક્ખાણકરે સુખકારી રે; હો અનુક્રમે યૌવન વય પામી રે, હો શુભ લક્ષ્મી જસ ગુણ ગામી રે. હો૦ ૭
काव्यम् - आत्मीयतापस्य निवारणाय परिस्फुरद्गन्धि - सुचन्दनेन । आचार्यचूडामणिहीरसूरिं यजामहे निर्मलभावनातः ॥ १॥
મંત્રે—
ॐ ह्रीं श्रीं परमगुरु श्रीहीरविजयसूरीश्वरेभ्यश्चंदनं यजामहे स्वाहा ॥
॥ इति द्वितीय चंदन पूजा ॥
卐
દીક્ષા મહોત્સવે તૃતીય કુસુમ પૂજા દોહા જાઇ જૂઇ ને મોગરો, ચંપક માલતી સાર;
મચકુંદ મરવો કેતકી, કોરંટ સહકાર. ૧
ષટ્ ઋતુ ફૂલ મેળવી, અખંડ કુસુમ ભાવધીર; પ્રગટે સમકિત વાસના, પૂજતા જગગુરુ હીર. ૨
P(૧૬૮
હીર સ્વાધ્યાય
અષ્ટપ્રકારી પૂજા

Page #200

ઢાળ (ચતુરા ચેતો ચેતવ નાલી-એ દેશી)
| (સાંભળજો તમે અદ્ભુત વાતો-એ રાગ). સાંભળજો હીર સંજમ રાગી, સંસાર થકી વૈરાગીરે; રૂપકલા ગુણ દેખી માતા, લગ્ન કરવા લય લાગીરે. સાંવ ૧ હીર કહે સુણો માતાપિતા, અવસર જાણીને વરસુ રે; દુઃખ નહીં ધરશો મન માંહિ, ધર્મ કર્મ નિત્ય કરશું. સાંવ ૨ બાર વ્રત બાર વરસે લીધાં, બાળ વયે બ્રહ્મચારી રે; નાથી કુંવર આયુ પૂરણ થાએ, દેવગતિ લાગી પ્યારી રે. સાં૦ ૩ ક્ષણિક મોહ કર્યો જબ દૂરે, વૈરાગ્ય વાસના થાવેરે; પાટણથી ભ્રાત ભગિની આવે, હરિ કુંવર લઈ જાવેરે. સાંઇ ૪, દેવ ગુરુ ભક્તિ નિત્ય કરતાં, વિજય દાનસૂરિ મળિયારે; મેઘકુમાર જંબૂ જગ માંહિ, સંજમ લેઇ શિવ વરિયારે. સાં૫ અમૃત વાણી વખાણ સુણીને, આતમ વીર્ય ઉલ્લાસરે; સપરિકરની અનુમતિ લેવે, દીક્ષા ગ્રહ ગુરુ પાસે રે. સાંઇ ૬ હીર વચન સુણી વિમલા બોલે, સંજમ દુઃખ અતિભારી રે; સંસારનાં દુઃખ આગળ હેની, સંજમ સુખ મનોહારી રે. સાં૦ ૭ અનુમતિ આપી ઓચ્છવ કરતાં, હરિ કુંવર હર્ષ ધરતારે; સર્વ સખી મળી હીર ગુણ ગાવે, મંગળ તિલક કરતારે. સો. ૮ મસ્તક મોડ ગળે હીરની શોભા, દેખી મોહે નરનારી રે; ગજ, રથ, ઘોડા, શિબિકા સારી, વરસીદાન દિએ ભારી રે. સાં૦ ૯ ઈન્દ્રધ્વજ આકાશે ચાલે, ભંભા ભેરી વાગે ભારી રે; નવ નવ નાટક થાય ઉમંગ, શોભા બની અતિસારી રે. સાંવ ૧૦ ખીર વૃક્ષ વરઘોડો પહોંચ્યો, વિજયદાન મન ચંગેરે; સંઘ મળ્યો તિહાં ઉચ્છવ રંગે, હરિ દીક્ષા આઠ સંગેરે. સાંઇ ૧૧ અષ્ટપ્રકારી પૂજા Ba૧૬૯Bણ હીર સ્વાધ્યાય |
[

Page #201

સંવત પન્નર છન્નુ વરસે, કાર્તિક વદિ બીજ દિવસેરે; નક્ષત્ર મૃગશીરને સોમવારે, હીરહર્ષનામ નિદધસેરે. સાં૦ ૧૨
મંત્રે
સોના રૂપાને ફૂલડે વધાવે, ધર્મ ઉન્નતિ જગ જાગીરે; • પંચ મહાવ્રત પ્રેમે પાલે, શિવરમણી જસ રાગીરે. સાં૦ ૧૩
काव्यम् — नानाविधैः श्रेष्ठपवित्रशुद्धैः पुष्पैर्मनोहारकवर्णगन्धैः I गुरुं समग्र श्रमणाधिराजं यजामहे हीरसूरि गुणाढ्यम् ॥ १॥
औ ही श्री परमगुरु श्रीहीरविजयसूरीश्वरचरणकमलेभ्यो पुष्पाणि यजामहे स्वाहा
॥ इति तृतीय कुसुम पूजा ॥
卐
અથ સૂરિપદ મહોત્સવે ચતુર્થ ધૂપ પૂજા દોહા કૃષ્ણાગરૂ ને કુંદરું, અગર તગર ધનસાર; ધૂપ દશાંગ · ઉખેવતા, બરાસ બત્રીસો સાર. ૧
કર્મ કંઠિન દાહન ભણી, ધૂપ પૂજા મન ધીર; ધ્યાન ઘટા પ્રગટાવવા, ધૂપ કરો ગુરુ હીર. ૨
ઢાળ (હવે શક્ર સુઘોષા વજાવે-એ દેશી) હવે દાનવિજયસૂરિ રાયા, હીરહર્ષ કેરા ગુણ પાયા; ભાગ્યવાન દીસે છે એહ, એના પુન્ય તણો નહિ છે. ૧ ગુરુ હીરનું મુખડું જોવા, ભવો ભવના સંચિત ખોવા; વિહાર કરે ગુરુ સાથે, ભવિ વ્રત લિયે હીર હાથે. ગુરુ૦ ૨ કરે ભક્તિ વિનય વિશેષ, ગુરુ પાસે માગે આદેશ; દેશ દક્ષિણ ભણવા જાશું, જ્ઞાન ધ્યાને આતમ ગુણ ગાશું. ગુરુ૦ ૩
અષ્ટપ્રકારી પૂજા
૧૭૦
હીર સ્વાધ્યાય

Page #202

ભણી ગણી સૂરિ પાસે આવે, નાડુલાઇ આદીશ્વર ધ્યાવે; કરે ઓચ્છવ સંઘ આણંદે, ભવિ ભાવ ધરીને વંદે. ગુરુ ૪ અભય દાન તિહાં ઘણાં આપે, દેખી જ્ઞાન શક્તિ ગુરુ થાપે; સંવત પંદર સત્તોતેર વરસે, વરે પંડિત પદ શુભ દિવસે. ગુરુ૦ ૫ નાડુલાઇ ને મીશ્વર વંદો, સૂરિ દાનને દેખી આણંદો; ઉવજ્ઝાય પદ દીયે ભારી, હીરહર્ષને સુખકારી. ગુરુ ૬ સંવત પંદર એકોતેર વરસે, ગુણ પચવીશ હીર મન નિવસે. સૂરિ શિરોહીનગરમાં આવે, સંઘ સામૈયું કરે ભાવે. ગુરુ૦ ૭ સાચા મોતીના ચોક પુરાવે, મિલિ ગોરી ગુરુ ગુણ ગાવે; સૂરિ શાસનદેવીને ધ્યાવે, તુષ્ટમાન થઇ તિહાં આવે. ગુરુ૦ ૮
પ્રશ્ન પૂછે ને ઉત્તર આપે, હીરહર્ષ આચાર્ય થાપે; તિહાં ઓચ્છવ આનંદ થાય, ચાંગાશાહને હર્ષ ન માય. ગુરુ૦ ૯ મોટા મંડપ તોરણ બાર, સંઘ સકલજનને નર નાર; મંગળ વાજા વાગે બહુ રંગે, તિહાં દાન દીયે ઉમંગે. ગુરુદ ૧૦ સંવત સોળ દહોતર જાણો, પોષ સુદ પાંચમ પ્રમાણો; હીરહર્ષ નામ પ્રસિદ્ધો, વિજયહીરસૂરીશ્વર કીધો. ગુરુદ ૧૧ સૂરિ સુરત માંહિ જાય, પુત્ર જેસિંગ લેઇ આવે માય; આઠ વરસે વૈરાગે ભીનો, દેઇ દીક્ષા જયવિમલ કીનો. ગુરુ૦ ૧૨
સૂરિમંત્ર જપે સૂરિ ચંદે, દેવી આવી હીર ગુરુ વંદે; ગચ્છ નાયક લાયક કહીએ, જયવિમલને પદવી વહિયે. ગુરુદ ૧૩ ગયા દેવી હર્ષ ઉમંગે, રાજનગરમાં ઓચ્છવ રંગે; સંઘ સકલ સૂરિ ગુણ ગાય, વિજયસેનને સૂરિપદ થાય. ગુરુ૦ ૧૪
સોળ સય અઠાવીશ વરસે, ફાગણ સુદ સાતમ દિવસે; આનંદ રંગ વધામણાં થાય, જસ કીર્તિ જગમાંહે જાય. ગુરુ૦ ૧૫
અષ્ટપ્રકારી પૂજા
(૧૭૧
હીર સ્વાધ્યાય

Page #203

काव्यम्- धूपैः स्फुरत् सौरभ सत् सुगन्धि संमिश्रणैः सुन्दरवासनायै ।
जिनेन्द्रधर्माम्बुजभानुमन्तं यजामहे हीरसूरि गुणाढ्यम् ॥ १॥ मैत्रे- औं ही श्री परमगुरु श्रीहीरविजयसूरीश्वरचरणकमलेभ्यो धूपं यजामहे स्वाहा
ત્તિ ચતુર્થ પૂ પૂના II
અથ ધર્મોપદેશમહોત્સવે પંચમ દીપક પૂજા
દોહા રન જડિત પાત્ર ભરી, ગોધૃત ભાવ ઉદાર; દીપક જ્યોતિ પ્રગટ કરો, ટાળવા ભાવ અંધાર. ૧ પંચમ ગતિ વરવા ભણી, હૃદય ધરો દેવ વીર; પંચમે આરે જે થયા, ચંદ્ર સમા ગુરુ હીર. ૨
કાળ (રંગરસિયા રંગ રસ બન્યોએ દેશી). સૂરિજી ગંધાર આવિયા મન મોહનજી,
સંઘે આનંદ ઓચ્છવ કીધા; મનડું મોહ્યું રે મન દિલ્હી નગર ચંપા શ્રાવિકા મન, છમાસની તપસ્યા કીધ. ૧૦ ૧
ઓચ્છવ રંગ વધામણા, મન, વરઘોડાનો નહીં પાર; મ0 દિલ્હીપતિ જબ સાંભળે મન, બોલાવી પૂછે શાહ. મ૦ ૨ ચંપાએ ઉત્તર આપીઓ મન૦ ગુરુ હીર તણી પ્રસાદ; મ0 અકબર અચરિજ પામીયો મનવ મહિમા સૂરીશ્વર જાણ. મ૦ ૩ શાહી તે ફરમાન મોકલે મન) સાહેબખાન સરદાર; મ0 ગધાર ગચ્છાતિ વિચરે મન, સર્વ સંઘ કરે વિચાર. મ૦ ૪ શુભ મુહૂર્ત લઇ ચાલિયા મન) સાથે પચાસ મુનિ પરિવાર; મ0 રાજનગરમાં આવિયા મનવ ખાન ખુશીથી સામે જાય. મ૦ ૫
અષ્ટપ્રકારી પૂજા BT૧૭૨ Bી હીર સ્વાધ્યાય

Page #204

સંઘ મળિયો તિહાં ભાવથી મન, મોતીયે વધાવે ગુરુરાય; મ0 બાવન બોલ બતાવિયા મન, પ્રતિબોધ્યો સાહેબખાન. મ૦ ૬ પાટણ શહેર પંચાસરો મન, સૂરિ વંદે સંઘની સાથ; મ0 વિમલ હર્ષ આગળ ગયાં મન, પાંત્રીસ સાધુ પરિવાર. મ૦ ૭ સેનસૂરિ પાટણ રહ્યાં મન- હીર આબુ અચળગઢ જાય; મ0 ફતેહપુરમાં ફતેહ થયો મન, જિનવર વાંદે ઉવજઝાય. મ૦ ૮ કલાણ થાનસિંહ શ્રાવકો મન૦ અકબર ભેટ કરાય; મ0 ખબર હીરના પૂછતો મન, કબ પાઉં સૂરિજી દેદાર. મ૦ ૯ કલ પરસુ ઇહાં આવશે મન, ખુશી થયો પાદશાહ; મ0 સાંગાનેર સૂરિ સંચરે મન સંઘ તે સામો જાય. મ૦ ૧૦ ભંભા ભેરી વાગે ઘણાં મન, વાજંત્રો નહીં પાર; મ0) ગજ, રથ, ઘોડા પાલખી મન, ઝાંઝરનો ઝમકાર. ૧૦ ૧૧ વ્યવહારિયા મોટા તિહાં મન) અકબર પાસે જય મ0 રાજ વાજીંત્ર લેઈ જાઓ મન, ઓચ્છવ કરો બહુ રંગ મ૦ ૧૨ હિરસુરિ પધારિયા મન, શાહ થયું મન ચંગ; મ0 ઉપાશ્રય ગુરુ આવિયા મનવ શેખ ગયો તે શાહની પાસ મ૦ ૧૩ શાહે તે હીર બોલાવિયા મનવ નિજ મહેલ માનની સાથ; મ0 કર જોડી શાહ ઊભો થયો મન જ્ઞાન ગોષ્ઠિ તિહાં થાય મહું ૧૪ સૂરિ કહે સુણો શાહજી મન દયા વિણ ધર્મ ન હોય; મ0 ખુદાએ સબ પૈદા કિયા મન, ફના ભી કરે તેહ. મ૦ ૧૫ તે વાત ખોટી કે ખરી મન, તબ બોલ્યા તે સૂરિરાજ; મ0 નિરાકાર ખુદા જાણીએ મન નહીં શરીર કે પગ હાથ. મ0 ૧૬ કર્મ કરે જીવ ભોગવે મન) કર્મો તે સુખ દુઃખ થાય મ0 અકબર મન હરખે ઘણું મન) સાચો તેહ ફકીર. ૫૦ ૧૭
અષ્ટપ્રકારી પૂજા B૧૧૭૩ Bણ હીર સ્વાધ્યાય

Page #205

છત્રીશ ગુણધર ગચ્છપતિ મન, ધન્ય તેહનો અવતાર; મ0 પ્રેમે તે પૂછે પાદશાહ મન- કુણ તીરથ છે તુમ સાર; મ૦ ૧૮ શત્રુંજય ગિરનાર છે મનસમેતશીખર સુખકાર; મ0 આબુ અષ્ટાપદ તારંગા મનવ મહિમાનો નહિ પાર. મ૦ ૧૯ ખુશી થઈ ફરમાન કર્યા મનવ જૈન તીરથના જયકાર; મ0 જગદ્ગુરુ પદ આપિયુ મન) સાથે જ્ઞાન ભંડાર વિશાલ. મ૦ ૨૦ સંવત સોળ ઓગણચાલીયે મન, વદી જેઠ ત્રયોદશી સિદ્ધ, મ0
મુગલ શાહ પ્રતિબોધિયા મનવ જસ કીર્તિ જગ પ્રસિદ્ધ. મ૦ ૨૧ काव्यम्- सुरम्यपात्रस्थितिकै: प्रदीपै-विश्वप्रदीपं मुरुराजपादम् ।
भक्तिप्रदीपं प्रकटय्य चित्ते यजामहे घातयितुं तम:स्वम् ॥ १॥ – औं ही श्री परमगुरु श्रीहीरविजयसूरीश्वरचरण
कमलेभ्यो दीपं यजामहे स्वाहा
* તિ પંરમ તપ પૂરા
તીર્થયાત્રા મહોત્સવે કચ્છ અક્ષત પૂજ
દોહા ઉજજવલ તાંદુલ ઔષધી, ઉજજવલ આતમ સાર; અક્ષત પૂજા અખંડ કહી, અક્ષય ફળ દાતાર. ૧ સમકિતને અજવાળવા, ઉત્તમ જ્ઞાન અમીર; તીર્થ યાત્રા ભાવે કરી, પૂજો જગગુરુ હીર. ૨
ઢાળ-(મહાવીર પ્રભુ ઘરે આવે-એ દેશી) સૂરિ હીરવિજય સિધાવ્યા, વિમળાચલ તીરથ આવ્યા; સોરઠ દેશનો સ્વામી આવે, હીર ચરણમાં શિર નમાવે રે;
ગુરુ હીરવિજયસૂરિ મેરા, મેં દરિશન પાયા તેરા રે. ગુ૦ ૧ 1 અષ્ટપ્રકારી પૂજા B૧૧૭૪Bી હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #206

પાદશાહી દેખી ફરમાન, આપે જગદ્ગુરુને માન; બિરૂદાવલી બોલે ભાટ, તિહાં થાયે સાંકડી વાટ રે. ગુ૦ ૨ ત્રાસા તાલ શરણાઇ બાજે, ભંભા ભેરી ગગનમાં ગાજે; ઈન્દ્રધ્વજ તોરણ બહુ હઠ, આલેખે મંગલ આઠ રે. ગુo ૩. ઇતિ થાય ને ઓચ્છવ થાય, સંઘ સકલને હર્ષ ન માય; ગોરી ટોળી મળી ગુણ ગાવે, સાચા મોતીયે સૂરિ વધાવે રે. ગુO ૪ . તળેટી થઈ પાગે ચડિયા, મૂળ શિખર જઈને અડિયા : આદીશ્વર આનંદકારી, દેખી મૂર્તિ મોહનગારી રે. ગુ૦ ૫ હર હર્ષ તો નહિ પાર, સાથે મુનિવર એક હજાર : શ્રાવક લક્ષ તો નહીં લેખો, જંગમ થાવર તીરથ દેખો રે. ગુરુ ૬ : દિવ્ય ભાવથી પૂજા કરતાં, પ્રભુ મસ્તક મુગટ ધરતા; નાટારંભ કરે ભવિ ભાવે, જિનરાજ તણા ગુણ ગાવે રે. ગુ૦ ૭. છ'રી પાલતાં સંઘપતિ સાથ, સ્વામી ભક્તિ સાથે જિનનાથ; સંઘ બહોંતેર મોટા આવે, નાના સંઘ પોતાને ભાવે રે. ગુ૦ ૮ ઋષભદેવના પૂજે પાય, વાધ્યા હીરવિજય ગુરુરાય; ઉપદેશ કરે સૂરિ રાજા, ચોથું વ્રત લિયે થઈ તાજા રે. ગુ૦ ૯ ત્રેપન મોટા શાહુકાર, બીજા સંઘ તણો નહીં પાર; જગગુરુ જગમાં દીવો, ગુણ જ્ઞાન સુધારસ પીવો રે. ગુ૦ ૧૦ હાથી ઘોડાના લુછણાં થાય, હીરકીર્તિ દેશોદેશ જાય; સર્વે સંઘ વિનંતિ કરે ભાવે, ઉના દીવ તણો સંઘ આવે રે. ગુ૦ ૧૧ સંવત સોળ પચાસ વરસે, ચૈત્રી પૂર્ણિમા ઉજ્જવલ દિવસે; સિદ્ધાચલ ગિરિરાજને વંદે, સૂરિ ધ્યાનમાં જસે આનંદે રે. ગુ૦ ૧૨
[
અષ્ટપ્રકારી પૂજા
[૧૫]
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #207

काव्यम् - पवित्रशुद्धाक्षतिकेन कुन्द-सुमेन्दु शुभ्रेण च तन्दुलेन । श्रीहीरसूरीश्वरपुण्यपादं यजामहे कामनयाऽक्षतस्य ॥ १॥
મંત્ર
श्रीँ परमगुरु श्रीहीरविजयसूरीश्वरचरण
कमलेभ्यो अक्षतानि यजामहे स्वाहा
॥ કૃતિ ષષ્ઠ અક્ષત પૂના ॥
卐
સ્વર્ગ મહોત્સવે સપ્તમ ફલ પૂજા દોહા શ્રીફળ કેળાં સીતાફળી, દાડીમ નારંગી અનનસ, “પીસ્તાં ફણસ પૂગી ફળો, ઝમરુખ કેરી ખાસ. ૧ 'કંચન થાલ ભરી કરી, ફળ માંગો નામી શિર, અમર વધૂ ઉલટ ધરી, પૂજતા વરે ગુરુ હીર. ૨
ઢાળ :- (એ વ્રત જગમાં દીવો મેરે પ્યારે-એ દેશી) જગતગુરુ જગદીવો મેરે પ્યારે, જગતગુરુ જગદીવો; તીર્થ યાંત્રા કરીને વિધિશું, પાર્શ્વ અજારા આવે; દેખી મૂર્તિ મન ઉલ્લાસે, આતમ આનંદ પાવે...મે૦ ૧
તીરથ મહિમા ભાખે સૂરીશ્વર, પૂજા ભક્તિ બહુ થાવે; દીવ પધારે ગુરુ સંઘની સાથે, મંગલ તૂર બજાવે...મે૦ ૨
નવલખા પાસ નવલખ આંગી, સમવસરણ શોભા સારી; દરશનથી દરશન લહે ભવિ, ઉન્નતપુર પધારી...મે૦ ૩ ઓચ્છવ મહોચ્છવ થાય ઘણેરા, ચાતુર્માસિ ચમત્કારી; વીર પ્રભુ સમ હીરની દેશના, સુણી બુઝ્યા નરનારી...મે૦ ૪
વિહાર કરે ગુરુ કલ્પ ઉતારી, સંઘ વિનવે કર જોડી; પૂરણ આયુષ પાસે જાણી, સ્થિર થઇ મોહ તોડી...મે૦ ૫
અષ્ટપ્રકારી પૂજા
હીર સ્વાધ્યાય
૧૭૬

Page #208

ચોરાશી લક્ષ યોનિ ખમાવે, સર્વ જીવસુ મૈત્રી ધારો; પાપ સ્થાનક અઢાર આલોવે, અશુભ કર્મ નિવારે...મે ૬
સુકૃત કરણીને અનુમોદે, ચાર શરણ ચિત્ત લાવે; સંવર ભાવ ધરી મન સાધે, પંચ પરમેષ્ઠીને ધ્યાવે....મે૦ ૭
દેવ ગુરુ ધર્મ નિશ્ચય ધારી, રાગ દ્વેષ દોય ડાળી; દર્શન જ્ઞાન ચારિત્રને યોગે, સમકિતને અજવાળી....મે૦ ૮ વિજયસેનસૂરિને ગચ્છ સોંપે, સર્વ ઉપધિ વોસિરાવે; પદ્માસન બેઠા ગુરુ ધ્યાને, આતમ જ્યોતિ જગાવે...મે૦ ૯ સાત પ્રહરનું અણસણ પાળી, શુદ્ધ સમાધે દેવલોકે; સુરવર પદવી પામે જગગુરુ, ઈશાનઇન્દ્રસુરલોકે મે૦ ૧૦ સંવત સોળસો બાવન વરસે, ભાદરવો ભારી ગાજે; ઉજ્જવલ એકાદશી શુભયોગે, સૂર વાજીંત્ર વાજે મે ૧૧ શ્રવણ નક્ષત્ર ને ગુરુવારે, ગુરુ દિવંગત હોઈ; નરવર મુનિજન પંખીપમુહા, દુ:ખ ધરે સહુ કોઇ...મે૦ ૧૨ નિર્વાણ મહોચ્છવ કરવા કારણ, સુર ઉન્નતપુર આવે; વર્ણ અઢાર સુણે જેમ કાને, નાટારંભ કરે ભાવે......મે ૧૩ પાંચ હજાર લહરી ખરચીને, શિબિકા કરી મનોહારી; કેશર ચંદન ચુવા ચરચીને, ગુરુમુખ દેખે નરનારી...મે ૧૪ આઠ દિવસ અમર પલાવી, અઢાઇ મહોચ્છવ કીધો; દેવવંદન કરે કરનારી, નરભવ લ્હાવો લીધો...મે૦ ૧૫ કલિકાલે અચ્છેરું મોટું, આંબા અકાલે ફળિયાં; યુગપ્રધાન સૂરિ સમ હીર, દેવલોકે જઇ મલિયા...મે૦ ૧૬
અણસણ તણો મહિમા છે એવો, મુક્તિ ઇન્દ્ર પદ થાયે; સાત આઠ ભવમાંહે સિદ્ધ, મોક્ષનગરમાં જાયે...મે૦ ૧૭ અષ્ટપ્રકારી પૂજા
૧૭૭
હીર સ્વાધ્યાય

Page #209

- હીરસૂરિની શૂભ કરાવે, ઉદ્યાન મળે આનંદકારી;
ભાવ સહિત ભવિજન પૂજે, જસ વંદે જયકારી મે, ૧૮ काव्यम्- फलस्य लाभाय महोदयस्य फलैर्मनोहारिभिरुच्चकक्षैः ।
तृतीयकक्षं परमेष्ठिपादं यजामहे हीरसूरिं प्रपूज्यम् ॥ १॥ મ- ओँ ह्रीँ श्री परमगुरु श्रीहीरविजयसूरीश्वरचरण
कमलेभ्यो फलानि यजामहे स्वाहा | | કૃતિ સપ્તમ નમૂના
શુભ કાર્ય મહોત્સવ અષ્ટમ નૈવેધ પૂજા
* . -દોહાખૂરમા ખાજા ને પુરી, મગજ મેસૂર મોતીચૂર; ઘેબર ઘારી દહીંથરા, સાટા ફેણી ભરપૂર; ૧ નૈવેદ્ય નવ નવ જાતના, ધરો નમાવી શિર;
આતમ આનંદ કારણે, માગો જગગુરુ હીર. ૨ '. ઢાળ: (રાગ કાફી જિનરાજકું સદા મોરી વંદના-એ દેશી) ગુરુરાજકું સદા મોરી વંદના, વંદના વંદના વંદના રે; ગુ0 તીરથ યાત્રા અનેક કરીને, ટાળી છે ભવ ભય ફંદનારે; ગુરુ શત્રુંજય ગિરનાર વરકાણો, રાણકપુર ફલવર્ધના રે. ગુ૦ ૧
આબુ અચળગઢ તારંગાગિરિ, સમેતશિખર સુખકંદના રે; ગુ0 આ કેસરિયા શંખેશ્વર સ્વામી, પાર્થ અજારા આનંદના રે. ગુ૦ ૨ દિલ્હીપતિ મુગલશાહને બોધ્યો, શેખ કલ્યાણ થાનસિંગના રે. ગુરુ
ઉના માંહે આજમખાન નમાવ્યો, એમ સુબા અનેક કરે વંદના રે. ૩ . વરસમાં છમાસ અમારિ, ડાબર બંધ જીવ વધના રે; ગુરુ
જૈન તીરથ ફરમાન કરાવ્યો, મુંડકા વેરો કર બંધના રે. ગુ૦ ૪ [ અષ્ટપ્રકારી પૂજા BI૧૭૮ હીર સ્વાધ્યાય |

Page #210

જગત ગુરુના બિરુદ સાથે, જ્ઞાન ભંડાર આનંદના રે; ગુ0. લોંકા ગચ્છના મેઘજીસ્વામી, કુમતિ કરે કર્મ દંડના રે. ગુ) ૫ મૂર્તિ બતાવી સમજી(?) માંહે, છોડે મિથ્યાત મંદના રે; ગુરુ સાધુ પરિવાર અનેક સાથે, શ્રાવક પણ સુખ કંદના રે. ગુ૦ ૬. મુહપત્તિ તોડી મૂરતિ પૂજે, હીરસૂરિને કરે વંદના રે ગુ0 દોય હજાર સાધુ પરિવારો, સાત પાઠક ગુણ કંદના રે. ગુ) ૭ એકસો સાઠિ પંડિત મોટા, પટધર સેનસૂરિંદના રે; ગુ0 પાંચસો જિન મંદિર નવા કીધા, હીર શાસન માંહે નરિંદના રે; ગુ૦ ૮. પચાસ મોટી પ્રતિષ્ઠા કીધી, કોડી કનક સાથે લુંછણા રે. ગુ0 દેશ વિદેશ વિહાર કરતાં, લક્ષ બિંબને સૂરિ કરે વંદના રે. ગુહ ૯ ત્રણ સહસ છમેં ઉપવાસ જ કીધાં, ચારસે ચોથભક્ત ચંદના રે. ગુ . છઠ્ઠ સવાબસે એકાશી અટ્ટમ, આઠ કરમ નિકંદના રે. ગુ૦ ૧૦ ચાર હજાર ઉપર આંબિલ નીવી, ત્રણ માસ તપ સૂરિમંત્રનાંરે. ગુ0 વીસ સ્થાનક તપ દોય વાર કીધા, સાધુ પ્રતિમાની કરે સાધના રે. ૧૧ દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્રને તપના, અગિયાર માસ આનંદના રે; ગુરુ ત્રણસે મોટા સંઘપતિ કીધા, શ્રાવક લક્ષ સૂવિંદના રે ગુ૦ ૧૨ બાર ભેદે તપ કર્મ તપાવે, આતમ જ્ઞાન અખંડના રે; ગુરુ છપ્પન વર્ષ ચારિત્ર પાળી, સ્વર્ગ ગતિ સુખ કંદના રે. ગુ) ૧૩ સંઘ સકળ નિત્ય હીર ગુણ ગાવે, ગૌતમ વીર નિણંદના રે; ગુરુ. સૂરીશ્વર સુખ આનંદ પાવે, જસવિજય ગુરુ વંદના રે ગુ૦ ૧૪
કલશ
(રાગ ધન્યાશ્રી) ગાયો ગાયો રે ગુરુ હીરસૂરીશ્વર ગાયોએ સૂરિપદનું ધ્યાન ધરતા, આતમ ધર્મ સધાયો;
પંચ પરમેષ્ઠી આરાધન કરતાં, વીર જિનેશ્વર રાયો રે. ગુ૦ ૧ || અષ્ટપ્રકારી પૂજા B૧૭૯PL હીર સ્વાધ્યાય. ]

Page #211

સોહમસ્વામી પટ્ટ પરંપર, પાટ સતાવન પાયો; સંવેગ રંગ રંગ રસ ભીના, દાનવિજયસૂરિ રાયો. ગુ૦ ૨ દિલ્હીપતિ પાદશાહ પ્રતિબોધ્યા, જગદ્ગુરુ પદ પાયો; તપગચ્છ નાયક દિનકર પ્રગટ્યો, હીરવિજયસૂરિરાયો રે. ગુ૦ ૩ તસ માટે વિજયસેનસૂરીશ્વર, સવાઇ બિરૂદ નિપાયો; વિજયસિંહસૂરીશ્વર કેરા, સત્યવિજય સત્ય પાયો રે. ગુ૦ ૪ કપૂર ક્ષમા જિન ઉત્તમ પંડિત, પદ્મવિજય પસાયો; રૂપવિજય કીર્તિ કસ્તુર પાયા, મણિવિજય સવાયો રે. ગુ) ૫ શુભવિજય પંન્યાસ ગીતારથ લક્ષ્મીવિજય મુનિરાયો; મુનિ પદ રજ સમ શિવ સુખસંગી, જસવિજય સૂરિગાયો રે. ગુ૦ ૬ પૂજા અષ્ટ પ્રકારી રચાવો, ગાવો હીર ગુરુ રાયો; વિધિ યોગે ફળ પૂરણ પ્રગટે, સંઘ સકળ સુખદાયો રે. ગુ૦ ૭ શ્રી અજારા પાર્થ પ્રભાવે, પદ્માવતી પર પાયો; જ્ઞાન ધ્યાન એકતાન મિલાવ્યો, આતમ આનંદ પાયો રે. ગુO ૮ વેદમુનિ નારદ શશી [૧૯૭૪] સંવત, કારતિક માસ સુહાયો;
સૌભાગ્ય પંચમી ઉન્નત પુરમાં, મંગળ રંગ વધાયો રે. ગુ૦ ૯ काव्यम्- स्वच्छैर्मनोमोदक-मोदकाद्यैर्मिष्टान्नकै कविधैःसुमिष्टैः ।
* નાતપ્રસિદ્ધ પ્રમુi મુનીન્દ્ર નામદે હરપબ્લિયુમન્ II II અત્રે– ओँ ह्रीँ श्री परमगुरु श्रीहीरविजयसूरीश्वरचरणकमलेभ्यो नैवेद्यं यजामहे स्वाहा
ત્તિ અષ્ટમ નૈવેદ્ય પૂના છે + ઈતિ શ્રી હીરવિજયસૂરિજી અષ્ટપ્રકારી પૂજા *
[
અષ્ટપ્રકારી પૂજા
BI૧૮૦BI
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #212

વિભાગ
પદ સંગ્રહ, શ્રી હીરવિજયસૂરિનામગર્ભિત
સ્તુતિસંગ્રહ
...: સરદારના કામકાજ કરતા હતા હાહરા હરાત
૧૮૧

Page #213

શ્રી મોહનરુચિ રચિત
શ્રીહીરગુરુપદ
આજ આનંદ ભયો શ્રીગુરુ ચરણકમલ સુપસાયૈ, પાંમૈ મનોરથમાલા,
દિન દિન દોલત ઘર સુખ સંપતિ બોધે પુણ્યના ચાલા II આ૦ શ્રી ॥ ૧॥
લાભ અનંતો ગુરુ પૂજ્યાંથી દિન દિન સંપતિ બાધે, લાખ વધાઇ મેરે ઘર આઇ શ્રીગુરુ ચરણ પ્રસાદે ।। આ૦ શ્રી૦ | ૨
સંવત અઠારે સિતંતર વરસ આસાઢ માસ મન ભાવૈ,
શુકલપક્ષ દુતિયા બુધ દિવસે હર્ષે અધિક વધાવૈ ॥ આ૦ શ્રી૦ || ૩મા
કર્યો મહોચ્છવ સંઘ મિલ જુગતે હરખે ચરણ પધરાયા, તેંદ્રવિજય ઉપદેશ પ્રરૂપ્યો લાભ અનંતો પાયા ॥ આ૦ શ્રી॰ ॥ ૪॥
દાદા હીરસૂરિ સુપસાયા પાંમૈ મંગલમાલા,
નગર બાલોચર સંઘ જયવંતો પુણ્યવંત દયાલા || આ૦ શ્રી∞ ॥ ૫॥
શ્રીગુરુ ચરણકમલ મેં ફરસ્યા આજ આણંદ વધાઈ, મોહનરુચિ શ્રીગુરુગુણ ગાવૈ રિધ સિધ મંગલ પાઇ | આ૦ શ્રી∞ ॥ ૬॥ ઇતિ હીરપદમ્
જયવિજય રિચત કલ્યાણવિજયગણિનો રાસ
શ્રી હીરવિજયસૂરી રાજીઓ, કલિયુગિ જુગહ પ્રધાન રે,
સાહિ અકબર રાજણિં બુઝવી, દીધું જીવ અભયદાન રે. સાધુ. ૨૬૪
(૧૮૨
પદ સંગ્રહ, સ્તુતિ સંગ્રહ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #214

શ્રીદયારુચિ રચિત
શ્રીહીરપદ લોહારીરો રણકો ઝણકો મારૂ દેશમે રે લો ! એ દેશી II શ્રીવિજૈ હીરસૂરીશ્વરે લો સોભાગી અલવેસરૂ રે લો, - શ્રીગુરુ પધાર્યા મેરે આંગણે રે લો,
મેં જાઉં ગુરુગુણ ભમણે રે લો || શ્રી) ૧ ભલો આજ હમારે શુભઘડી રે લો, મિલી મુઝ ચિત્રાવેલડી રે લો || શ્રી રા હો જી મહારે આજૂનો દિન ભલે ઉગીયો રે લો. * મેં દરસમ કરવા પૂગીયો રે લો || શ્રીlal હિવૈ ભાવ ભલે કરી ભાંતિરૂં રે લો, ગાઉં ગુણ મેં પાંતિસું રે લો 1 શ્રી |જા મહારા ગુરુ પ્રતાપે પાંમેં ભલા રે લો, ” દિન દિન લખી ચઢ કલા રે લો || શ્રી પી પરચા પૂરણ ગુરુ મહારે દેવતા રે લો, સુરનર મુનિ ગુરુપદ સેવતા રે લો .// શ્રી NET શ્રીહીરવિજૈસૂરિ નિત નમો રે લો, ગુરુ મહાંરે મુગટમણી સમો રે લો || શ્રી III ગુરુ હાંરા ધ્યાન ધરું દિલ અંદર રે લો, મેરે ગુરુ વસ્યા મનમંદિરે રે લો | શ્રી I૮ ગુરુ સાનિધકારી સોભતો રે લો, . ગુરુ ઘાતાં મિલે સુખ ભોગતો રે લો || શ્રી llel - શ્રીવિજૈદાનસૂરીશ્વર તેહનો રે લો, શ્રીવિહીરસૂરિ જેહનો રે લો | શ્રી) ||૧૦|| દાદો હીરસૂરીશ્વર દેવતા રે લો, દયારુચિ પદ સેવતાં રે લો || શ્રી ||૧૧||
| ઇતિ હીરપદ [ પદ સંગ્રહ, સ્તુતિ સંગ્રહ B૧૮૩PT હીર સ્વાધ્યાય |

Page #215

શ્રીદયારુચિ રચિત
શ્રીહરપદ ભવિકા વિજયહીરસૂરિ વંદો તપગછપતિ આનંદો ભ0
શ્રીવિજયહીરસૂરિ વંદો શ્રીવિજૈહીરસૂરીશ્વર સાહિબા તપગચ્છમે તિલકસુ છાજે જિનશાસનનો ઉદ્યોતકારી શ્રી વિજયહીરસૂરિ રાજૈ રે | ભ૦ શ્રીવા ૧/ ગુણ છત્તીસ જૈ અંગ વિરાજૈ વાણી અમૃત છાજે નામ દિલોદિત છે ગુરુ છાવો ઠાવી એ ગુરુરાજે રે. ભ૦ શ્રી // રા' પ્રતિરૂપાદિક ગુણ , તુઝ અંગે સૂર્યવત્તેજસ્વી દિણંદો શશિ જિમ સીત ગુણ તુઝ અંગે પ્રગટ દીસૈ ગુરુ ચંદો રે / ભ૦ શ્રી૩ શ્રીયુગપ્રધાન ગુરુ તુમ આચારિજ અમૃત વચન રસાલા ગંભીર્ય ઘેરય ગુણ સંયુક્ત વંદો એ ગુરુ ઉજમાલે રે I ભ૦ શ્રી|| ૪. શ્રીઉપદેશ ગુરુ તુમ અંગે અપરિ શ્રી વિનય ગુણ સંયુક્ત સોમ્ય પ્રકૃતિ ગુણ શીલ અંગે વંદો હીરસૂરિ મહંત રે ભ૦ શ્રી| પા! - અવિગ્રહ ગુણ અવિકથક સહિત અચપલ ગુરુ. ગુણ ધારી
પ્રસંન વદન ક્ષમાગુણ અંગે શ્રીવિજૈહીરસૂરિ ભારિ રે // ભ૦ શ્રીdil દા રિજાનુણે મૃદુગુણે ગુરુ સોહે સર્વ સંગ મુક્તિગુણ લહીયે - દ્વાદસ તપગુણ સહિત ગુરુ મેરા એસા ગુરુ મોરા કહીયે // ભ૦ શ્રી ll ll સતદસ ગુણ સંજમ ધારી સત્યગુણ દિલમાં વિચારી સૌ અકિંચન બ્રહ્મચર્ય ગુણ એ ગુણ ગુરુમેં ભારી રે // ભ૦ શ્રી ll દો. અનિત્ય અસરણ સંસાર સ્વરૂપ એકાંત સ્વરૂપ એ ભાવ અન્યત્વ અશુચિ આશ્રવ ભાવના ભાવૈ એ ગુરુ ધ્યાવે રે II ભ0 શ્રીવા લા [ પદ સંગ્રહ, સ્મૃતિ સંગ્રહ B૧૮૪Bશ હીર સ્વાધ્યાય |

Page #216

સંબર નિર્જરા ભાવના ધુરી ભાવના વલી લોક સ્વરૂપ બોદુર્લભ ધર્મદુર્લભ કહીયેં ગુરુગુણ એહ અનૂપ રે । ભ૦ શ્રીના ૧૦
ગુણ છત્રીસ અછૈ ગુરુ અંગે ધર્મના ધોરી કહીજૈ
શ્રીઆચાર્યનાં સમરણ કરતાં લાભ અનંત લહીજે રે || ભ૦ શ્રીના ૧૧||
શ્રીવિજૈહીરસૂરિ એકાદશી પૂજો નિરમલ ચિત્તે ધ્યાવે સોઇ નિત્ય પાવૈ લચ્છી અવિચલ વિત્ત રે ।। ભ૦ શ્રીના ૧૨॥
શ્રીવિજૈહીરસૂરીશ્વર ગુણ ગાતાં પાંમેં મંગલમાલા જો ધ્યાવે સો નવેનિધ પાવૈ લિ પાવૈ બુદ્ધિવિસાલા રે ।। ભ૦ શ્રીના ૧૩૫
શ્રીવિજયહીરસૂરિ સુપસાયૈ સુપસાયૈ બુદ્ધિ અનંતી પાયો રૂપરુચિનો શિષ્ય દયારુચિ એ આચાર્ય ગુણ ગાયો રે ।। ભ૦ શ્રી ૧૪।। ઇતિ હીરપદમ્
નેમવિજય રચિત તેજસાર રાજર્ષિ રાસ ગછ ચોરાસી મુકુટ નગીનો, તપગચ્છનો સિણગાર, પરઘલ પુણ્ય મહોદય મહિમા, વધતો સુજસ સફાર. મેં. ૮ હીરવિજયસૂરિ સૂરિશિરોમણિ, તપગછ-તખત ’ ઉદાર, ભવિક-કુમુદદન વહિન જગતી, જાણે ઉગ્યો દિનકાર. મે. ૯ જગતગુરૂ જસં બહુત વડાંઈ, તાર્યા કઈ નરનારિ, મહાવયરાગી ગુરૂ ગુણરાજિત, સોભિત પર-ઉપગાર. મેં. ૧૦ રૂપપુરંદર સુંદર કાયા, અનંગ તણો અવતાર, મોહ્યા મુનિજન ગુણિજન સેવેં, સૂરતિરી બલિહાર. મેં. ૧૧ વડવષતી વિદ્યાનો આગર, ભાગ્ય તણો અંબાર, મહાનુભાવ સૂરીજનરંજન, જેર કીયો જેણિં માર. મેં. ૧૨ સાહ અક્બરકે પ્રતિબોધક, કીયા સુગતા વિહાર, તસ શિષ્ય આણંદવિજય બુધ, ગિરૂયા મેરૂવિજય બુધ
સાર. મેં. ૧૩
હીર સ્વાધ્યાય
પદ સંગ્રહ, સ્મૃતિ સંગ્રહ ૧૮૫

Page #217

180327s
શિવરા ૪ પાકો
નડીયાદ
સ્ફુલિંગ પાર્શ્વનાથ જિનાલય - વિજાપુર
શ્રી શામળાજીપાર્શ્વનાથ દેરાસર ડભોઇ

Page #218

-
2 ts
જિલી ટી ઈ
હાથની ઇMS) - ઇનામદાર
R
:
*
*
- વિદિ કાઉર્તિ દોશીવાડાની પોળ) ઇદાવાદ.

Page #219

શ્રીઅજિતનાથજી દેહરાસર - સિરોહી
શ્રીઆદેશ્વરજી દેરાસર - સિરોહી

Page #220

આબુદેલવાડા
જાલોર
મહુવા

Page #221

શ્રીહીરપદ
રાગ પંભાયતી ! એ દેશી . ગછના ધણી જી ગુરુ તપગચ્છના ધણી આજ મેં ભેટ્યા ગુરુ. સંઘ ચતુર્વિધ આયે મિલકે ભેટવા ગુરુચરણાદિ ભણી
શ્રીવિચૈહીરસૂરિ ગ0 | લો. પૂજે ચરણકમલ ગુરુદેવકે રંગ ગાવૈ ભાસ ઘણી | શ્રીરો નરનારી મિલ શ્રીગુરુદેવકું વધાવૈ ભર મોતીયનકો થાલ | શ્રી ગol aો. આજ મ્હાંરે ઘર સુરતરું ફલીયો પાયો આજ મેં ચિંતામણિ શ્રીવ ગoli ૪ કહે મોહન ચિ શિષ્ય વિનોદકે શ્રીવિજૈહીરસૂરિ મેરો ધણી I શ્રી ગolી પા
* ઇતિ હીરપદમ્
ક્ષેમવર્ધન રચિત શાંતિદાસ અને વખતચંદ શેઠનો રાસ. સોહમપાટપરંપર પ્રગટ્યા શ્રી હીરવિજય સૂરિંદાજી, બુજવ્યો અકબરશાહ નરીંદા, મોહનવેલી કંદાજી. ૧ ડાબર સરવર જાળ મુકાયા, જીજીયા-કર છોડાયાજી, મહીતલમાં સુજસ ગવાયા, અમારિ-પડહ વજડાયાજી: ૨ અઠાવનમેં પાટ સુહાયા, જગગુરૂ નામ ધરાયાજી, વિજયસેનસૂરી તસ પાટે, પંડિત નામ ઠેરાયાજી. ૩
[ પદ સંગ્રહ, સ્તુતિ સંગ્રહ
BA૧૮૬ કે
હીર સ્વાધ્યાય

Page #222

શ્રીદયારુચિ રચિત
શ્રીહીરપદ શ્રીગુરુનામ જપો પરભાતે દિલ હર્ષ ધરી મેં ગુણ ગાતો આસ ફલે મનવંછિત કોડી ગુરુચરણ નમું મે કર જોડી .ll૧// ગુનામેં નવનિધ ઘર આવૈ ગુસ્નાંમેં અરતિ દૂર જાવૈ
ગુનામેં સુરનર નમેં દોડી | ગુolી રાત ગુરુચરણ સેવત સંપત પાવૈ ગુરુનાંમેં દુખ દાલિદ્ર જાવૈ .
- વલી પુત્ર કલત્ર મિલૈ બંધવ જોડી | ગુ0 | all ગુરુનામેં ભોજન મિલે મીઠો ગુરુ અંધને આંખ દીયે તૂઠો
ગુરુ બંદીવાનના બંધ છોડી || ગુ૦ ll૪ ગુરુ ભૂલાં અટવીમેં પથ ઘાલે નરરૂપ થઈ આગળ ચાલે
ગુરુ સંકટ ટાર્લે આવૈ દોડી | ગુ0 Ifપા ગુરુનામ થલમેં જલ પાવૈ ગુરુનમેં મેઘ માંગ્યા આવૈ
ગુરુનમે નવનિધ મિલે હોડી ( ગુ0 lÉી - ગુરુ તારે કષ્ટસમુદ્રમાંથી ગુરુનામ જણાં ઘુમેં ઘર હાથી .
- અસવારી દે ગજું પાલખી ઘોડી | ગુ૦ ll૭ll એહ દૂસમ આરે મહિમા મોટો ગુરુ સમરથ ઘર નાં તોટો
ગુનામે ગઈ સંપત બહોડી | ગુ0 ll૮II ગુરુ ગાતાં પામે મીષ્ટ એવા રણ અટવી માંહે હોવે પેદા
ગલ લંગર પડ્યા ગુરુ દે તોડી | ગુ0 hell ગુરુનામે ઘર બહુ મેવા પાવૈ નર થાલ ભરી દોડી લ્યાવૈ
આ વલી ખાએ દ્રાખ દાડિમ પબોડી | ગુ... ll૧al, [ પદ સંગ્રહ, અતિ સંગ્રહ Ba૧૮૭ B. હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #223

- ગુરુનામૈ વસ્ત્ર નવા નવા પાંમેં વલી ગોવા ચંદણ વાસ ઠાંમેં
ગુરુ ઓઢણ ધ્ર પાંભડી સાલ જોડી | ગુ0 ૧૧ ગુરુનામ બુગચા ભર્યા ઘરમેં ઘણા પાસા મુલકુલ ગુરુનામેં
ગુનામૈ નરપતિ કર જોડી | ગુ0 l/૧રી ગુરુચરણ નમું મેં શિરનાંમી ગુરુચરણપૂજા મેં ભાગ્યે પામી
( શ્રીવિજૈહીરસૂરિ વાંદુ કર જોડી | ગુ0 I૧all શ્રીવિજૈહીરસૂરીશ્વર મેં ગાયો ગાવંતા તન ધન સુખ પાયો દયારુચિ વાંદે ગુરુ ચરણાં જોડી ગુ0 I/૧૪
ઇતિ પદમ્
સંઘવિજય રચિત સિંહાસન બત્રીસી તિયગછનાયક ગુણનિલૌ શ્રી હીરવિજય સુરીંદ જૈન ધરમ દીપાવીયૌ જસ પય નમ સુરદ. ૩૭ લંકાપતિ ઋષિ મેઘજી અઠાવીસ ઋષિ પરિવાર આવી હીરગુરૂ વંદીયા આણી હર્ષ અપાર. ૩૮ કુમતિ તજી સુભ મતિ ભજી સાર્યા આતમકાજ ઉદ્યોતવિજય વિબુધ પદ દીલ ધનધન હીરગુરૂરાજ. ૩૯
મેરુવિજ્ય રચિત વસ્તુપાલ તેજપાલનો રાસ તસ પાટે દિનકર દીપતો, શ્રી હીરવિજયસૂરિ જગગુરૂ જાણો રે; સાહ અકબર પ્રતિબુઝવી, કીધા જગત્રય આકાણો રે. ૧૨ વી. સરોવર જાલ છોડાવિયાં, છોડાવ્યાં બાન જ લાખો રે; | છોડાવ્યો જગજુઓ, શાહ અકબર જગગુરૂ ભાગો રે. ૧૩ શા કુમરા-કુલે જાણિયે નાથીબાઇ-કુખ-મલ્હારો રે; શ્રી વિજયદાનસૂરિ શિષ્ય કહું, હીરવિજયસૂરિ જગત્રય-આધાર રે. ૧૪
[ પદ સંગ્રહ, સ્તુતિ સંગ્રહ B૧૮૮bશ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #224

શ્રી મોહનરુચિર રચિત
શ્રીહીરપદ શ્રીગુરુ નામ જપો પરભાતે મનસુધે નિતમેવ રી માઈ ગુરુ નામે વિઘન સહુ ચૂરે ગુરુનમે આનંદ પુર રી માઈ | શ્રી 11, દાલિદ્ર દુખ ચૂરણ ગુરુદેવા સુષ સંપતિનો હેત રી માઈ ગુરુદાતા સમ નહિ કો જગમેં શ્રીગુરુ ભાવે તું ધાવ રી માઈ II શ્રી રા ગુરુ પૂજો દિલ સુધી ઠાંમ આંશિ ણી ધ્યાન વિસેસ રી માઈ : પાવૈ નિધન સંપત ઘર બહુલા ઘર મહિલા રિધ પૂર રી માઈ I શ્રી llam પામે ગ્યાન ગુરુસેવા સેતી ગુરુગુણ દિલમેં આખરી માઈ ગુરુ સમ દેવ અવર ન કોઈ જોઈ જગ વિલોઈ રી માઈ | શ્રી ૪ll ગ્યાંનજોતિ પ્રકાસી હૈ ગુરુ ગ્યાનના પૂર ભંડાર રી માંઈ શ્રીગુરુ ગ્યાન ભરદરિયા જિમ પૂરે ગુરુ મનના સંદેહ રી માઈ II શ્રી પી. લાભ અનંતો શ્રીગુરુગુણનામે લહસ્તે સદા સહી પૂર રી માઈ મોહનરુચિ ગુણ ગાવૈ શ્રીગુરુના પાંમર્ચં ચઢતે નૂર રી માઈ / શ્રી ૬
| ઇતિ હીરપદ
- જ્ઞાનવિમલસૂરિ રચિત સાધુવંદના હીરો હીરવીજય સૂરીસર, જેહના ઘણા અવદાતઇજી, જીવ-અમારિ તીર્થકર-મોચન, પ્રમુખ ઘણી કરી વાતઈજી. ૯ ધ. સાહિ અકબરનઈ પ્રતિબોધ્યો, જાસ જસ બહુતો વાધ્યોજી, મેઘજીઈ ગુરુ હીરનાં ચરણો, આવી વંછિત સાધ્યોજી. ૧૦ ધ..
[ પદ સંગ્રહ, સ્તુતિ સંગ્રહ B૧૮૯Bી
'હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #225

શ્રી કુશલવર્ધન રચિત શ્રીવીરજિન સ્તુતિ
સયલ મંગલદાયક સુરતરૂ, ત્રિસલાનંદન વીર વીર જિજ્ઞેસરૂ, સુગુરૂ હીરવિજય સૂરીસરૂ, જયુ નિરમલ નાણ દિણેસરૂ ॥ ૧ ॥ ચઉવીસય રિખભાદિક જિણવા, સબલ મોહ મિથ્યાત નિરાકરા, હીરવિજય સૂરીસ સોહાકરા, હોજ્યો નઇ સહુ સંકટહરા ॥ ૨ ॥ અરથથી જિનવી િભાખી, ગણર્રિ તિમ સૂત્રિં દાખિઉ, હીરવિજયસૂરીસરિ રાખિઉ, જ્યું આગમ સિવસુખ સાખિઉ ॥ ૩ ॥ ભવિય જનનાં વિધન નિવારણી, વિમલ મતિ દિઉ સરસતિ સામિણી, હીરવિજય સૂરીસર મુખિ સુણી, કુસલવર્ધન સંપદ કારિણી ॥ ૪॥
॥ ઇતિ શ્રી વીર જિન સ્તુતિઃ ॥
લક્ષ્મીવિજય રચિત શ્રીપાલ મચણાસુન્દરી સા તપગચ્છગયણે દિનકર સરિષો, શ્રી વિજયદાન સૂરીંદાજી, તાસ પાટ સોભાકર સુંદર, હીરવિજય મુણીંદાજી. ૯૭ હીરવિજયની વાણી સુણીનઇ, અકબર આણંદ પામ્યોજી; સકલ દેશમાં દયા પલાવઇ, ધર્મ ઉપર મન થામ્યોજી. ૯૮
નેમવિજય રચિત ધર્મબુદ્ધિ પાપબુદ્ધિ રાસ સોહમસ્વામીની સુદ્ધ પરંપર, સોહે તપગચ્છરાજા રે, હીરવિજયસૂરિ સૂરિપુરંદર, છાજે અધીક દિવાજે રે. મ. ૬ સાહ અકબરબોધક જગગુરૂ, જેહનો બિરદ સવાઇ રે, જુગપરધાંન જે ગછ ચોરાસી, અવતંસ ઓપમ પાઇ રે. મ. ૭ પદ સંગ્રહ, સ્મૃતિ સંગ્રહ [૧૯૦
હીર સ્વાધ્યાય

Page #226

શ્રી આનંદહર્ષ રચિત
શ્રીવિમલાચલ સ્તુતિ
આદિ અનાદિ તીરથ સાર, વિમલાચલ નામિ જયકાર, સિદ્ધ અનંતા હુઆ જિણઇ ઠામ, કર જોડીનિં કરૂં પ્રણામ ॥ ૧॥
તીરથંકર વૃંદૂ યુવીસ, વિહરમાન સમરૂં જિન વીસ, એકવાર જો નયણે મિલઇ, સકલ મનોરથ સહિહજું ફિલ ॥ ૨॥ ગણધર સહૂની મતિ નિર્મલી, અંગ ઉપાંગ રચઇ મનિ રુલી, શ્રી હીરવિજયસૂરી મુનિવરૂ, આગમ ભાંખઇ જે સુંદરૂ ॥ ૩॥ ગિરૂઓ ગોમુખ સેત્રુંજ ધણી, આશા પૂરઇ શ્રી સંઘ તણી, ચક્કેસરી પ્રભુ સાનધિ કરઇ, આનંદ હરખ સુખ સંપદ વરઇ ॥ ૪॥
॥ ઇતિ થઇ સમાસઃ ॥
ઉદય ગષિ રચિત સાંભધુમ્ર રાસ જોજીના કરતાં મુનેં નાવે, આવે પાટ પશાઇજી, શ્રી હીરવિજયસૂરિ ગુરૂ શાખા, શુભંવિજય શિષ્ય ન્યાઇજી. ૯ અકબર શાહ જિર્ણે પ્રતિબોધ્યો, જૈન ધરમ નિસદીસોજી જય વરનાંણી વિજય પ્રમાણેં, સોભાંણી મેં ઇસોજી. ૧૦
હસ્તિરુચિ રચિત સિમોન પદ્માવતી રાસ તપગછ-કજ-દિનમણી, જયવંતા રે; હીરવિજયસૂરિરાજ, સાધુ ગુણવંતા રે. પ્રતિબોધ્યો પાતસ્યા જિણિ, જય કરિયા કોડિંગમે ધર્મકાજ. સા. ૧
પદ સંગ્રહ, સ્મૃતિ સંગ્રહ ૧૯૧T[
સિરિ
શ્રી
હીર સ્વાધ્યાય

Page #227

શ્રી કુશલવર્ધન રચિત
શ્રી વાસુપૂજ્યજિન સ્તુતિ પ્રભુ નયરિ ચંપા અવતરી ત્રિભુવન જન પણઈ અલંકરો ! શ્રી હીરવિજય સૂરિ ચિત્ત ધરો, સો પ્રણમલ જયા સુત ગુણ ભરો // ૧|| જે ત્રિભુવન જન નઈ તારવા, ભવ સંતતિ દુખ નિવારવા | તે સમરથ સવે જિન જાણી), શ્રી વિજયસેન સૂરિ વખાણીઈ મેરા વાસુપૂજ્ય વાણી અમૃત સારિણી, ભવસાગર દુત્તર તારિણી | શ્રી હીરવિજય સુખ કારિણી, ભવ ભ્રમણહ તાપ નિવારિણી II સકલ સમકિત દષ્ટિ દેવતા, જિનશાસન અનિશિ સેવતા | વિજયસેનસૂરિ રોહિણિ તપ ધરા, જય ક્ષેમકુશલ મંગલ કરા
: -
I ઇતિ સ્તુતિ / ૧પ છો
સહજકીર્તિ રચિત શીલરત રાસ તપગચ્છનાયક ગુણનિલઉ, શ્રી હીરવિજય સૂરદ, મહામંડલ મહા દીપતલ, જિમ તારા મહીં ચંદ, ૧૭
સંઘવિજય રચિત વિક્રમસેન શનિશ્વર રાસ |શ્રી હીરવિજયસૂરિ તપગચ્છધણી, તેહ તણી જગિ દીપ્તિ હુઈ ઘણી તસ શીસ ગુણવિજય ગુણવાન, સુવિહિત સાધુ ગુણરતન નિધાન. ૪૩૯
અમરચંદ્ર રચિત કુલધ્વજકુમાર રાસ તાસ પટોધર પરગડો મ. હીરવિજયસૂરી હીર મ. અકબર નરવર બૂઝવ્યો મ. વાણી સુધા રસખીર મ. ર૬૮
[ પદ સંગ્રહ, સ્મૃતિ સંગ્રહ
BA૧૯૨ જી
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #228

શ્રી વાસુપૂજ્યજિન સ્તુતિ શ્રી વાસુપૂજ્ય કાંતિ વિદ્ગમ સમો, પ્રહિ ઉઠી ભવિકા નિતુ નમો | ક્રોધ માન માયા લોભહ દમો, જિમ હીરવિજયસૂરિ મનિ રમો / ૧ / 1 જે અતીત કાલિ હુયા અનંત, નો અનાગત હોયઇ જિન અનંત, સંપ્રતિ કાલિ વસઈ વિહરમાન, શ્રી વિજયસેનસૂરિ ધરઈ ધ્યાન / ૨ / શ્રી જિનવર વચન અમૃત પીઓ, જિમ અજરામર પદ સુખ લીઓ , શ્રી હીરવિજયસૂરિ ચિરંજીઓ, જેણઈ એવો જિનમત ગુરુ દીઓ // ૩ / - સાત વરસ નઈ વલી માસ સાત, જે રોહિણિ તપ તપઈ અતિ વિખ્યાત ચંડા દેવી તસ સાંનિધિ કરઈ, વિજયસેનસૂરી ઇમ ઉચ્ચરઈ / ૪ /
|| ઇતિ સ્તુતિ | રા
સુમતિ હંસ રચિત શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ સ્તવન અકબર સાહ પ્રતિબોધીઉરે, તપગછ પૂનિમે ચંદ, શ્રી હીરવિજય સૂરીસરૂ રે, સેવઈ સુરનરઇદ. ૬૧ સું. ' લિિવજય રચિત દાન શીલ તપ ભાવનાધિકારે ,
દૃષ્ટાંત કથા રાસ શ્રી વિજયદાન સૂરીશ તપગચ્છધણી, તપ તણે તેને આદિત નિરખો, સૂરિ શ્રી હીરવિજયાભિધો હીરલો, તાસ પાટે સોહમસામિ સરિખો. ભજો. ૫
[ પદ સંગ્રહ, સ્તુતિ સંગ્રહ BJ૧૩ી
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #229

Lી
?
શ્રી વીરસ્તુતિ સકલ સુરાસુર સેવિત સુંદર ત્રિસલાનંદન વીર મનોહરૂ,
જયઉ હીરવિજયસૂરીસરૂ જસુ પ્રસાદિ સેવુ જિનવરૂ | ૧ // - પંચ કલ્યાણક જેહના સૂર કરઈ વિષમ ભવસાયર સહિજિ તરઈ, હીરવિજયસૂરિસર ધ્યાઈયા ઈસા જિનવર માં આરાધીયા / ૨ અરથ અરિહંતઈ ભાષઉ નિરમલઉ ગણધરઈ જ પ્રબંધ કીધઉ ભલઉં, હીરવિજયસૂરીશ્વર અભ્યસઉ ઇસુ આગમ મારિ મનિ વસિહ / ૩ // ન્યાનાદિક ગુણ રચણરું ભરિઉ હીરવિજયસૂરિ ચરણે અણુસરઉં, ઇસા સંઘ તણા સંકટ હરઉ મૃતદેવી ઉચ્છવ મંગલ કર૩ / ૪ //
ઇતિ સ્તુતિ સંપૂર્ણ
મુક્તિસાગર રચિત કેવલીરવરૂપ સ્તવન શ્રી હીરવિજય સૂરીસરૂ, અભિનવ ધનો અણગાર, કલિકાલઈ શ્રુતકેવલી, ગોયમ સમ અવતાર. ૨
ભાવવિજય રચિત ધ્યાનસવરપ ચોપાઇ * | શ્રી તપાગચ્છ સોહાકરો, શ્રી હીરવિજયો ગુરૂ યુગપ્રધાનો, દેશના જસ સુણી શાહિ અકબ્બર ગુણી, ધર્મકર્મઈ થયો સાવધાનો. ૯
ભાવવિજય રચિત શ્રાવકવિધિ રાસ હીરવિજયસૂરિ તસ પટિ રાજે, જગગુરૂ બિરૂદે છાજે, સાહિ અકબરને પ્રતિબોધી, દીપે અધિક દિવાજે. ૬
પદ સંગ્રહ, સ્તુતિ સંગ્રહ B૧૯૪Bી
હીર સ્વાધ્યાય

Page #230

શ્રી લબ્ધિસૂરિ રચિત શ્રીમદ્ વિજયહીરસૂરીશ્વરજી મહારાજની સ્તુતિ
(રાગ-ધનાશ્રી)
હીરસૂરિ પ્રધાન, જગતમેં હીર સૂરિ પ્રધાન; ચારિત્ર ગુણના નિધાન, જગતમેં. ૧ બાલપણાથી જ્ઞાની બાની, સ્વપર શાસ્ત્રના જાણ; જગતમેં૦ ૨.
સ્વપર કારજ સાધતારે, સાધુ થયા પ્રમાણ; જગતમેં૦ ૩ ઉન્નતિ કરે જિનશાસને રે, તપગચ્છ ગગનમાં ભાણ; જગતમેં૦ ૪ ચમત્કારથી શોભતારે, થોભતા વાદી બાણ; જગતમેં૦ ૫ દાનસૂરીશ્વર પટ્ટધરારે, ' બોધ્યો અકબર સુજાણ; જગતમેં૦ ૬ તપ જપ જ્ઞાન સંજમમાં રાતા, પુણ્ય પ્રકૃતિનું ઠાણ, જગતમેં૦ ૭ આત્મકલ વિકસાવતીરે, ગુણ ગણ લબ્ધિની ખાણ; જગતમેં. ૮ ઉના ગામે દર્શન કરતાં, કાઢ્યો કરમનો ઘાણ; જગતમેં૦. ૯
૧, ૨ક્ત
[ પદ સંગ્રહ, સ્તુતિ સંગ્રહ
B૧૯૫
હીર સ્વાધ્યાય

Page #231

શ્રી લબ્ધિસૂરિ રચિત શ્રીમદ્ હીરવિજયસૂરીજીની સ્તુતિ
. (રાગ-ધનાશ્રી) શ્રી હરસૂરિ ગુરૂરાય, - હમારા હીર સૂરિ ગુરૂરાય,
પ્રણમું પ્રભાવક પાય; હમારા... ૧ લઘુ વયે ગુરૂ દીક્ષા ધારી, નિજ ઘટ જ્ઞાન પ્રગટાય; હમારા૨ જૈન ધર્મ ઉદ્યોત કરીને, 'મિથ્યા તિમિર મિટાય; હમારા૦ ૩ શાસનસ્થંભ થયા સૂરિરાયા, બોધક અકબરરાયે; હમારા૦ ૪ છમાસી અમારી પલાવી શાંતિચન્દ્રને કાય; હમારા. ૫ ધન્ય જીતેંદ્રિય એ ગુરુરાયા, સમ ભાવી સુખદાય; હમારા, ૬ - આત્મ-કમલ વિકાશક મુનિવર, - નમતાં લબ્ધિ પમાય; હમારા. ૭
પ્રેમવિજય રચિત તીર્થમાલા
તપગછપતિ ગુરૂ હીર, ઉતારિ ભવતીર, [ પદ સંગ્રહ, સ્તુતિ સંગ્રહ BA૧૯૬ કે હીર સ્વાધ્યાય

Page #232

વિભાગ
સજ્ઝાય સંગ્રહ
sion to Entert

Page #233

6
શ્રી સલમુનિ રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજ્ઝાય
જેણ દિન હીરગુરૂ વદન સમ ચંદ્રમા, સુણિ ખિ હું સદા નયન પેખું; હીરગુરુ વચન અમૃતરસ મિન ધરૂં, સોઇ દિન આઊખા માહિં લેખું. જેણ સુણિ સખી મઇ લિખી હીરગુરૂ, ગુણ તિ સાહિ અકબર યથા મનિ વિચારી, સુમતિ ગુપતિ તથા હીર સુધી, ધરઇ હીરગુરૂ શુદ્ધ નવ બ્રહ્મચારી જેણ૦ ૨
નયર વર પત્તના,
પવિત્ર કીના;
લીણા. જેણ ૩
ધન્ય તે ગામ પુર હીરગુરૂ પદકમલ ધન્ય તે ભવિક લોકા સખી હું ગુણું, હીરગુરૂ ગુરૂપણ, જેહ હીરગુરૂ તપ તપો હીરા ઉપશમ રસો, સુણિ સખી પેખીઓ એહી સારો; હીરગુરૂ સાર સંયમ ધરો ગણધરો, જનનીજાયો ભવાંભોધિ તારો. જેણ
રયણની જાતિ માતી ન રેખો યથા, લશણીઉ લોકમંઇ સાર હીરો; સાહી અકબર યથા હીરગુરૂ ચિત્ત ધર્યું, સકલમુનિ સોનમ્યો ગુણગંભીરો જેણ
સાય સંગ્રહ
૧
卐
BI૧૯૮Đ
૪
૫
હીર સ્વાધ્યાય

Page #234

શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજઝાયા પ્રણમી સંતિ જિણેસર રાય સમરીય સરસતિ સામિણિ માય; *B8;" U dip 631 + ક્ષg Àજ શ્રીહીરવિજયસૂરિંદ. ૧ શ્રીઆણંદવિમલ સૂરીસરરાય શ્રીવિજયદાનસૂરિ પ્રણમું પાય; તાસ સીસ સેવઈ મુનિવૃંદ ગુરૂ શ્રીહીરવિજયસૂરિંદ. ૨ સમતારસ કેરઉ ભંડાર ભવિક જીવનઈ તારણહાર; પાએ નમઈ નરનારીવૃંદ ગુરૂ શ્રીહીરવિજયસૂરિંદ. ૩ દેડકાંતિ દીપઇ જિમ ભાણ વાણી મધુરી કરઈ વખાણ; પડિબોહિઈ સુરનર દેવિંદ ગુરૂ શ્રીહીરવિજયસૂરિંદ. ૪ ચઊદ વિદ્યા ગુણરયણનિધાન વાદી સયેલ મનાવ્યા આણ; શ્રીવિજયદાનસૂરીસર સીસ પ્રતિપઉ એહ ગુરૂ કોડિ વરીસ. ૫
યશોવિજય રચિત જ્ઞાનસાગર ટબોસી
૩૫૦ ગાથાનું સ્તવન
વડતપાગચ્છરૂપ નંદનવનને વિષઇ સુરતરૂ સરિખો કલ્પવૃક્ષ સમાન શ્રી હીરવિજયસૂરિ જયવંતા પ્રવર્તે. આચાર્યમાંહઈ રાજા સમાન છઈ”|
નેમવિજય રચિત શ્રીપાળનો રાસ. પાતસાહ દલપતી હુઓ, અકબરશા છે નામિજી, તેડાવ્યા ગછનાયક ગિરૂઆ, તપાગછ મોટે ઠાસજી. ૧૪ શ્રી હીરવિજયસૂરી આચારજ, શુભવિજય તસ સીસજી,
• સજઝાય સંગ્રહ
BA૧૯૯B]
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #235

શ્રી કનકવિજય રચિત
શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજ્ઝાય
વીજિન કનકરિ સુંદરૂ શ્રીજિનશાસન સાર રે; નંદનવન શ્રુત કેવલી કંદથી હુઉ અવતાર રે. શ્રી ૧
શ્રીગુરૂ સુરતરૂ અભિનવુ વાંછિત પૂરવઇ કામ રે; નામ લીધઇ ભવિજનતણાં વિબુધજન સયલ સુખ ધામ રે. શ્રી૦ ૨ સમકિતમૂલ સોહામણું સીઢ સુદૃઢ થડ જાસ રે; વાડિનવ અતિ ઘણું દીપતી અચલ જડ સત્ય વિશ્વાસ રે. શ્રી ૩
શાખ પ્રતિશાખ મહાવ્રત વલી સુમતિ મતિ ગુપતિની ચંગ રે; કૂંપલી કુંયલી જાણીઇ શ્રીજિનવચન સુરંગ રે. શ્રી ૪
ચરણ કરણ ગુણ પાનડાં વિનય નય કોરક સાર રે; જ્ઞાન ફૂલે કરી ફૂલી કરય યશ ગંધ વિસ્તાર ૨ે શ્રી ૫
સરસ વચન રસ મંજરી પિંજરીકૃત વન દેશ રે; પલ્લવ પ્રૌઢ તિહાં પુણ્યનાં ગલય નવ રસ સુવિશેસ રે. શ્રી ૬ કનકવરણ અતિ ચૂંટલી શાખ પરિપૂરણ કાય રે;
સરસ · નિવિડ ઘન સીયલી તાપહર કીરતિ - છાય રે. શ્રી ૭
•
.
મુનિવરગણ તિહાં ભમરલાં ગુમ ગુમ કરય સજ્ઝાય રે; અંગ અગ્યાર રસ પીયતાં દેહની પુષ્ટિ બંધાય રે. શ્રી૦ ૮
વિમલમતિ વિબુધ સેવા કરઇ મિન ધરી અહિં આણંદ રે; અવિચલ પદ ફલસ્સું ફલિઓ નિવૃતિ સ્વાદ અનંદ રે. શ્રી૦ ૯ BS૨૦૦BT
સજ્ઝાય સંગ્રહ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #236

સાધવી સાર' કલકંઠિકા ધરઈ ગતિ પંચમ રાગ રે; શ્રાવક શ્રાવિકા સુક સુકી નહીં તિહાં કુમતિજન કાગ રે. શ્રી૧૦ વાચક સાલારૂ પરિવરિઉ આચારિજ ચારૂ મંદાર રે; હીરવિજય ગુરૂ સુરતરૂ કનકવિજય સુખકાર રે. શ્રી. ૧૧
ઇતિ શ્રીગુરૂણાં સ્વાધ્યાય પ્રણીતઃ પં. કનકવિજયગણિપાદૈલિખિતા તૈરેવ મુ.
વિધાસુંદરપઠનકૃત” II મુનિ અનંતસાગરસ્ય પત્ર |
માનવિજય રચિત શ્રીપાલ રાસ ? તપગચ્છનાયક જગગુરૂ, શ્રી હીરવિજય સૂરીદ અકબર જેણઈ પ્રતિબોધિયો, જિનસાસન રે જયકાર મુણિંદ. ૯
- યશોવિજય રચિત દ્રવ્યગુણ પાંચનોં રાસ તપગચ્છનંદન સુરતરૂ પ્રગટ્યો, હીરવિજય સૂરદો; સકલ સૂરિમાં જે સોભાગી, જિમ તારામાં ચંદો રે. હમચડી. ૧
માનવિજયગણિ રચિત સમનયવિવરણરાસશ્રી તપાગચ્છનંદનવનિ સુરતરૂ, જાણીતું તે જગિ યુગપ્રધાનો, જગતગુરૂ-બિરૂદ-ધારી મહિમાનિધી, શ્રી ગુરૂહીરવિજયાભિધાનો. ૮૨ શ્રી જિનશાસન જગિ જયજયકરૂ
જ્ઞાનવિમલસૂરિ રચિત અશોકચંદ્ર રોહિણી રાસા શ્રી હીરવિજયસૂરી તસ પાર્ટી સોહેં રે, પ્રતિબોધા અકબર ભૂપ રે. ધન. ૨ થોકે થોકે લોકાં તસ ગુણ ગાવતાં રે, આજ લગે વલી વિખ્યાત રે, [ સજઝાય સંગ્રહ થી ર૦૧ કે હીર સ્વાધ્યાય
સઝાય સંગ્રહ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #237

લોકો જો
,
මමමමා
CCC
-
-
-
કા તેનું નોમીનમાડmધરામસરામીઝRયરી(પરિજી કરી
1 TEી વીણી વિનયન દેજોહીલ ની ધારિતitપરા Khetivad Kuluપોસ્વિાર્યમેnnin૨નો7િ1ન ૨૨i(m)
રાધનપુર

Page #238

શ્રી હીરવિજયસૂરિ સમાધિમંદિર ઉધાન, શાહબાગ-ઊના
મી જગતગહ હીરક્રિય ભૂળિયા થતે તા6િ%. -- $ જીત જગતગુરૂ હીરવિજય સૂરિશ્વરપવિત્રnલા દેરી
શાહબાગ
શ્રી હીરા ચસૂરિ નમાધિમર ઉધાન - શાહબાગ-ઊના,

Page #239

બે . . 'જાદુ ગ૩ હિટવિષ્ય સુરિશ્વર મહાચવક, 'સાહેબ ના 2-પગલાપાક
સંવત ૧૬૫૨ ના ભાદરવા સુદ ૧૧ ના ઉતા મળે પૂ.મી જube વિશ્વપ્રશ્ન કan:ધર્મ પામેલા 'તેમના અ3% સંસ્કાર વાળે છયા. શાહગ
| મોગલ સમ્રાટ અકબરડા તંબોધકર્ણમહંતા ના ( હંસા પ્રર્વતતતા કુમત ચવતાર, તિશે ધ્યારક સમેતશિંખ૨ શત્રુઝર્થાત આદી ડિંટો ની રક્ષા કાજે , જરૂરી કાર્યાક્રમણ અને માત તપસ્વી ધર્મઉધ્ધારક મલપરાય 'તા પાર્વત લાા દuથે પધારી જીવન તે ધન્ય બનાવો. કે - આ એa . છે. કે ઝર્યા ભાદરવા સુદ ૧૧ના અકળે આંબા ઉપર કેરી આવી હતી. આ એજ જગ્યા છેિ. ૪થ અaણા દેવસર સંધતા આચાર્ય ભગવંત 'શ્રીદેવસૂર્ણેશ્વર મ.સા.દેવલોક પામ્યા હતા.
'આ ભમૅ ઉપર પૂ.આ.ભ. શ્રી ભવ સદિશ્વર મ. 'સા.ના પણ અંર્તિમ સદકાર થયા છે. આવા અનંત 'ઉપકારી ગય ભગવંતોની અંતિમ સંસ્કાર ભૂર્તિ સમીપાવક 'મિંતા ચૂરણ સ્પર્શથી આપની યાત્રા તે ઘન્ય કાલાવો એજ.. શ્રી અાથ જૈન પેઢી ઉના.
જી હીરવિજ્યસરિ સમાધિમંદિર ઉધાન - શાહબાગ-ઊના
શ્રી હીરવિજયસૂરિ સમાધિમંદિર ઉધાન - શાહબાગ-ઊના

Page #240

આ વિમા
મા જ કો
મ
of
all
શ્રી હીરવિજયસૂરિ સમાધિમંદિર ઉધાન - શાહબાગ-ઊના
જગદ્ગુરુશ્રી હીરવિજયસૂરિ મહારાજના ચરણ પાદુકા
શ્રી હીરવિજયસૂરિ સમાધિમંદિર ઉધાન - શાહબાગ-ના

Page #241

શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજ્ઝાય
સરસતિ સામિણિ પાએ લાગઉં માગઉં અવિચલ વાણી રે; તપગચ્છનાયક જિમ હું ગાઉં વિમલ ભગતિ ચિત્તિ આણી રે.૦ ૧
જય જય શ્રીહીરવિજયસૂરિ સૂરિજ સમ નિત દીપઇ રે; કલિાગિ કુમતીમતબલગંજન તિમિર હરી જગિ જીપઇ ૨.૦ ૨ ઓસવંસ સાહ કુંરાનંદનનાથી માતા જાય રે; પરમ પુરૂષ પુરૂષોત્તમ જાણી ઇન્દ્રાણી ગુણ ગાયઉ રે. જય જય૦ ૩ તપગચ્છપતિ ગુણવંતઉ દેખી શ્રીવિજયદાનસૂરિ દીખ્યઉ રે; બાલપણઇ બહુ બુદ્ધિ મહોદધિ ચઊદ વિદ્યાગમ સીખ્યઉ. જય જય૦ ૪ સુંદર મૂરતિ મુનિજન મોહન ઉપશમ રસ ભુંગારૂ રે; જુગપ્રધાન જંગમ કલપતરૂ જિનશાસન શૃંગારૂ રે. જય જય૦ ૫
પંચાચાર વિચાર ચતુરમતિ સૂરિ ગુણે નિત ગાજઇ રે; ગામાગર પુરિ વિહાર કરતઉ આવઇ બહુત દવાજઇ રે. જય જય૦ ૬
કીરતિ કોડિ કલોલ કરતી દેસ વિદેસó ચાલઇ રે; નિજ દરસણિ દરસણ ધન દેઇ દુરગતિનાં દુખ પાલઇ રે. જય જય૦ ૭ અભિનવ ગુરૂ ગૌતમ સમ લબધિઇ અવતરીઉ ચિતિ ચોખઇ રે; સંઘ ચતુરવિધ ચિહું દિસિ કેરા અમૃત નિજરિ કરિ પોષઇ રે.
જય જય૦ ૮
પંચ પ્રમાદ આઠ મદ વારઇ જિનસાસન સોહાવઇ રે; સુંદરમતિ શુભધ્યાનઇ બઇસી જિન ચઉવીસઇ ધ્યાવઇ રે. જય જય૦ ૯ ૨૦૨PT
સજ્ઝાય સંગ્રહ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #242

નવ નવ રસ દેસણ વિસ્તાર જીવાજીવ વિચાર રે; અષ્ટવિધ ગણિસંપદસિલું પૂરૂ આપ તરઈ પર તારાં રે. જય જય૦ ૧૦ પ્રતિરૂપાદિક ગુણમણિ સાગર આગર શ્રતની સાચી રે; . તપગચ્છ સોવન તિલક વિરાજ એ ગુરૂ હીર જાચઉ રે. જય જય૦ ૧૧ એક જીભ કિણપરિ વખાણવું ગુરૂ ગુણમાણિક ભરીઉં રે; દિન દિન અધિક પ્રતાપઇ વાધઈ જેઠ માસિ જિમ દરીઉ રે.
" જય જય૦૧૨
ઇમ સુગુણ મુણિવર તણઉ નાયક શ્રીવિજયદાન સૂરીસરું; . તસ પટ્ટ ઉદયાચલઈ ઉદયઉ પૂરણ પુણ્ય દિવાકરૂ મહિમાહિ મહિમાવંત ચિર જય શ્રીહીરવિજયસૂરિ પુરંદરૂ, શ્રીવિશાલ સુંદર સીસ કંપઈ સંઘ ચતુર્વિધ સુખકરૂ. જય જય૦ ૧૩
શુભવિજય રચિત . તપગચ્છ-અંબર-અરૂણ ઉદયો શ્રી હીરવિજય સૂરીસરો, - નિજ હસ્તદીક્ષિત સુપરિ શિક્ષિત શ્રી શુભવિજય કવીસરો.
વિધારુચિ રચિત ચંદરાજા રાસ જુગપ્રધાન શ્રી હીરવિજૈ ગુરૂ, સોહમ સમ અવતાર રે, પાતિસાહ-અકબર-પ્રતિબોધક, જિનસાસણ-શિણગાર રે. ૨૩૩૬
વીરવિમલ રચિત ભાવીની કમરિખ રાસ વીર પરંપર હીરવિજય ગુરૂ, સાસન સોય ચઢાયલ, હેમસૂરિ જિમ રાય પ્રતિબોધી, જિનશાસન દીપાયો રે. મેં. ૨૭
સન્મય સંગ્રહ
B૨૦૩,
હીર સ્વાધ્યાય

Page #243

શ્રી કનકવિજય રચિત
શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય આજ સકલસિદ્ધાંત હું પાઉં બ્રહ્માણી માત આરાયું; ( આણંદ કલ્લોલિ ગાઉં, નાથીબાઈ તુમ્હારિ નાનડીઇ રે. ૧ માહરિ મોહરાયરૂં ત્રોડી, એણિ મયણની વાત વિખોડી.
માહરાં દુખડાં કાઢ્યાં સવિ દોડી. નાથી. ૨ આગઈ લોભ ધૂતારે ગ્રસીઓ હુતો મયણતણો હું રસીઓ;
હવઈ હીરજી હીયડિ વસીઓ. નાથી. ૩ હું કુંણમાત્ર ભીખારી પરણાવી સંયમ નારી;
હું તો કીધો ધરમ અધિકારી. નાથી ૪ હું પૂરત કિણહી ન જાણ્યો મનમોહન ખરો રે પિછાણ્યો;
- ' હું વાનરો કિંમ વસિ આપ્યો. નાથી) ૫ એહવઉં કામ કહેથી ન સીધું નવિ જાણું ઈણિ કાંઈ કીધું,
માહરૂં મનડું હરિનઈ લીધું. નાથી) ૬ મુનિ ઊવટ જાતો વાલો મનિ દુરગતિનો ભય ટાલ્યો,
એણિ બાલકનિં પરિપાલ્યો. નાથી) ૭ સિદ્ધાંતરસ મુઝ દીધો ત્રણ ભુવનમાંહિ હું પ્રસિદ્ધો;
- એણિ આપણો હું દાસ કીધો. નાથી ૮ શ્રીહીરવિજયસૂરીસ પ્રભુ પ્રતપો કોડિ વરસ;
સહિજવિજય ઘેં આસીસ. નાથી ૯
1
સજઝાય સંગ્રહ
થી ૨૦૪Bશ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #244

શ્રી કનકવિજય રચિત
શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય સરસતી મતી આપો સારી ગાઉં તપગચ્છકો પટધારી; શ્રીહીરજી હું બલિહારી મનોહર હીરજી ગુરૂ વંદો.૦ ૧. પાલણપૂર નયર સુઠામ સાજીન સાઇન લેં વીસરામ;
ગુરૂ જનમભોમી અભીરામ મનો૦ ૨ . સા કુરાજી કુલસીણગાર સતી નાથીજી માત મલ્હાર;
જાણે ઇદ્રભુતી અવતાર. મનો૦ ૩ . જિનશાસનકો સુલતાન અકબરસા મેં બહુમાન;
ગુરૂ કલિજાગ યુગપ્રધાન, મનો૦ ૪ અમાર ઢંઢેરા ફેરાયા વિમલાચલ મૂગતા કરાયા;
જેણે વાદીવૃંદ હરાયા. મનો૦ ૫ ગુરુજ્ઞાન ક્રિયા ગુણ ભરીયો ગુરૂ ઉપસમરસનો દરીયો;
જેણે ઓસવંસ ઉદ્ધરીયો. મનો૦ ૬ શ્રીવિજયદાનસૂરીરાયા તસ પાર્ટી હીર સવાયા;
બહું પૂન્ય ખજીના પાયા. મનો૦ ૭ બાઇ વેમલાઇનો વીરો મહીમંડલ સાહસધીરો;
ગુરૂ હીરજી જાચો હીરો. મનો૦ ૮ જેમ કમલે મધુકર રસીયો તેમ હીરજી હીયામાં વસીઓ;
ગુણ ગાતાં ચીત્તડો ઉલસીઓ. મનો) ૯ શ્રીભાવવિજય કવી સીસ કહે “સીધવીજય ની સદીસ;
ગુરૂજી પ્રતપો કોડ વરીસ. મનો૦ ૧૦: સજઝાય સંગ્રહ B૨૦૫Eી હીર સ્વાધ્યાય , 1
|

Page #245

શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજ્ઝાય
ઢાલ (રાગ-ડુંગરડાનિ)
સરસત સાંમન મન ધ૨ી પ્રણમીય શ્રીગોર પાય રે, તપગછનાયક ગુણ થુંણું શ્રીહીરવિજયસૂરીરાય રે; સરસત સાંમન મન ધરી. આંચલી ૧ જંબૂઅદીપ. વખાંણીયે જોઅણ લાખ સોં યંગ રે; ખંડ ભરત તેહાં જાણીયે જોઅણ સત પંચ સુરંગ રે.
સરસત ૦ ૨
છવિસ જોઅણ રે છકલા ભલૂં અનોપમ જાસ વિસ્તાર રે; તેહ માંહે એક પરગડું પાલણપોર સુવિસાલ રે. સરસત ૦ ૩
બહુ વવહારીયા તેહાં વસે ન લહૂં તસ ૨ધનો પાર રે; સાત ખેત્રે વત વાવરે કરે નીજ સફલ અવતાર રે; સરસત ૦ ૪
શ્રાવક ગુણે સંપૂરીયો સાહ ફૂંઅરા તેણે ગાંમ રે; વસે.નિજ સયનસું ૫૨વો નાથી તસ, ઘરણી અભિરાંમ રે.
સરસત ૦ ૫
ઢાલ
દેવતણા સુખ ભોગવ જી પુંન્ય તણે અનુભાવ; તાસ ઉ૫૨ સર અવતરાજી હંસસમાંન સુભાવ. ગુણાકર ધન ધન તુમ અવતાર,
જે નરનારી તમ નમે જી તે પામે ભવપાર, ગુણાકર. આંચલી. ૬
સજ્ઝાય સંગ્રહ
(૨૦૬
હીર સ્વાધ્યાય

Page #246

P
સાત દિવસ સાઢા જર્સે જી વલી વોલ્યા નવ માસ; તસ કૂંઅરજી જનમીયા જી તવ પૂગી સબ આસ. ગુણાકર૦ ૭ ધવલ મંગલ તવ ઉંચરે જી એહવા કરે સણગાર; 09-50& 4 8 1180 ëÜઝહીરકૂમાર. ગુણાકર૦ ૮ દન દન વાધે દીપતો જી બીયતણો જમ ચંદ; ચંદવદન મનમોહતો જી દીઠે ૫૨માનંદ. ગુણાકર૦ ૯ પાટણ પૂજ્ય પધારીયાજી શ્રીવજેદાંનસૂરીરાય; નાંમેં નવનિધ સંપજે જી દીઠે દાલિદ્ર જાય. ગુણાકર૦ ૧૦
પૂજ્ય પધારા સાંભલી જી આવે વંદન કાજ; સુણી ઉપદેસ વેરાગીયા જી સારૂં ઉતમ કાજ. ગુણકર૦ ૧૧.
ઘર આવિ ભગનિંસુ વિનવે અનુમત દિયો તુમે આજા એ; એ સંસાર અસાર મે જાણો ગુરૂમુખ આજ એ. શ્રી જિનસાસન ધન ધન ધન ધન શ્રીહીરકુમારૂ એ, જે ચિતમાહે વેરાગીયા જાંણી અથિર સંસારૂ એ. શ્રીજિન૦ આં૦૧૨
બેહેની ભણે બંધવ સુણો તુમંચી કૂંઅલી વેસુ એ; ચારિત્ર છે વછ દોલૂ જમ અસિધાર પ્રવેસુ એ. શ્રીજિન૦ ૧૩
બાવિસ પરીસહ દોહલાં સોહલી કરતાં વાતૂ એ; ઘર ઘર ભીખ્યા માગવી ભોંમેં દોહલુ રાતૂ એ. શ્રીજિન૦, ૧૪
બેહેની સુણો બંધવ ભણે એ દુખની કોણ માતૂ એ; નરગતણા દુખ ભોગવાં સૂણતાં જે ગાતૂ એ. શ્રીજિન૦ ૧૫
આઉ સાગ૨તેત્રીસનું પંચ ધનૂષ તસ કાય રે; ભોગવતાં દુખ દોહલાં કેંમ એક જીભે કેવાય રે.શ્રીજિન૦ ૧૬
બેહેની ભણે સુણ હીરજી આંણી રીદઅ વિચાર રે; જોવન ભર અત દોહલૂં દોહલા મયણ વિકારૂ એ.શ્રીજિન૦ ૧૭
સાય સંગ્રહ
૨૦૭PT)
હીર સ્વાધ્યાય

Page #247

માયણ મહીપત પરગડું જેણે મોડ્યા બહુ વીરૂ એ; શ્રીનંદષણ મુનીસ્વરૂ રહેઓંમાદીક ધીરૂ એ. શ્રીજિન) ૧૮ પાણીગ્રહણ તમે કરો ભોગવો બોહોલા ભાગૂ એ; જોગતણો અવસર નહીં પડે લેજો જો– એ. શ્રીજિન, ૧૯ બેહેની સુણો બંધવ ભણે એ સુખનું કોણ માનું એ; દેવતણાં સુખ ભોગવ્યાં પામી અમર વિમાનું એ. શ્રીજિન) ૨૦ માંનવ ભવ અત દોહલો દોહલો આરજ દેસૂ એ; કુલ ઉતમ સુણો દોહલૂ દોહલો ગોર ઉપદેટૂ એ. શ્રીજિન ૨૧ મનમથનો મદભંજરૃ કરસું ઉતમ કાજૂ એ; શ્રી ગોરરાજ પધારીયા અનમત દીયો તમે આજાએ. શ્રીજિન ૨૨
એમ સહુ સઅન પ્રમુખ સમઝાવિય પાટણનયર મઝાર; શ્રી વિંજય દાનસૂરીસર પાસે લીધો સંજમ ભાર.
કૂઅરજી જાણો અથીર સંસાર. આંચલી) ૨૩ ગ્રહણાદિક સીખ્યા અભ્યાસે શ્રી ગોરવચને ચાલે; જોગાદિક તપ રંગે સાધે કુમતી અધોગત ઘાલે. ફૂ૦ ૨૪ સૂરમંત્ર સૂરિસર સાથે અધિષ્ઠાયત તસ બોલે; હીરહરખ તૂમચે પદ થાપો અવર નહિ એહ તોલે. ક્રૂડ ૨૫ શુભવેલા શુભ લગન જોઈ ગોર આચારજ પદ થાપે; સંઘ પ્રમુખ સહુએ ગછ હરખો નત જન સવ સુખ આપે. ફૂ૦ ૨૬ પંચ મહાવય પંચ સુમત તિમ ત્રણ ગુપત મન પાલે; પંચાચાર કમે નવ ચૂકે કુગતિતણા ભય ટાલે. ફૂ૦ ૨૭
[
સજઝાય સંગ્રહ
BH૨૦૮ Bણ
હીર સ્વાધ્યાય
1

Page #248

ઢાલ
એમ તપગચ્છનાયક ગાયો ધરી આણંદ; આણંદવિમલસૂરી તસાદ દિયો ચંદ. ૨૮ શ્રીવિજયદાનસૂર ગુણવંતો ગણધાર; તસ પટ ધોરંધર શ્રી હીરવિજયસૂરી સાર. ૨૯ જહાં મેરૂ મહીધર જહાં દીપે સસી ભાણ; તાંહાં પ્રતિપો એહ ગોર જાસ વહે સંઘ આંણ. ૩૦. તસ પદપંકજવર સેવક બંગસમાન; કર જોડી પયંપે હરી નામે બહુમાન. ૩૧
. (કળશ) કલકાલમાંહે એક મુનિવર પ્રબલ ગુણમહિમાનો, વર સંજમ કમલા જગત વિમલા તાસ મૂહ અમૂવમીતલો; બહુ ભગત ભાવે થણે મુનિવર બત્રીસી અનોપમ રચી, જે ભવિય ભણસે અને સુણસે તાસ બહુ મંગલ કરી. ૩૨
જ્ઞાનવિમલસૂરિ રચિત કલ્પ વ્યાખ્યાન અઠાવનમાં હીરવિજયસૂરિ, જસ ગુણ નહિ અધૂરાજી. સાહી અકબ્બરે જે બહુ માન્યા, સાસનસો ચડાવીજી,
સૌભાગ્યવિજય રચિત તીર્થમાલા સ્તવન અનડ અકબ્બર યવન પાતિસાહ પ્રતિબોધ્યો ગુરૂ હીરજી, સંવત સોલેગતાલા ય વરસે, ફત્તેપુરમાં સધીરજ. ૧૭
[
સઝાય સંગ્રહ
Bર૦૯ BC
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #249

શ્રી સકલચન્દ્ર રચિત
શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજ્ઝાય
ગજ ચોરાસી લખ સબલ ઘરઅંગણ ગેહેંવર, કોડ અઢાર તુરંગ ચપલ ત્યાહા દીસે હેંવર; નવનિધિ ચૌદહ રયણ સેહેસ ચોસઠ અંતેઉર, અલંબધજા દસકોડ સેહેસ બોહોતરે પરવર; છંનૂએ કોડ પાયક નમો સેહેસ બત્રીસા મુગટધર, પાંચમો ચક્રી સોલમો જિન સાંતિનાથ શ્રી સાંતિકર. ૧
સવૈયા
જિને હીરબીજેસૂરિ ગોર કીયો ઉને, ઓરસુ ગોર કીયો ન કીયો, • જિને હીરબીજેસૂરિ નાંમ લીઉ ઉને, ઓરકો નાં લી ન લીઉ; જિને હીરબીજેસૂરિ ચિત્ત ધરો ઉને, ઓર્કું ચિત્ત ધરો ન ધરો, . જિને હીરબીજેસૂરિ પાઓ પરો ઉને, ઓરકે પાઓ પરો ન પરો. ર
હીર જગગોર સાહી અકબર દો ઉદયે ક્રમ ધારનકું. મનમોહન મૂરત સુંદર સૂરત તિમિર પાપ બીડારનકું; નિજ દેસ સુબેસમેં ગૌ બછકૂં જીઉદાન દીયો પ્રથી તારનકું, સુકવિ કહે સાધ સંગત કરો ભવદુર્ગતદૂર નિવારનકું. ૩ ઉતર ઉભે દેસ આંણ સેહે ગોનિં જંપે, પૂરવ પ્રસિધ પ્રમાણ સકલ વાદી નર કંપે, દખણ ધર્મ સુધ્યાન ચિત
નવકારસુ
રખે
સજ્ઝાય સંગ્રહ
(૨૧૦
હીર સ્વાધ્યાય

Page #250

પચ્છમ કરૂ વખાણ હરમજ આદન સેહેર બખે; - ગણદાસ કહે ગોરી નરમલો શ્રીવિજેદાંન પટે ભણો, શ્રીહીરવિજેસૂર વંદતાં ધર્મલાભ હોએ અતિઘણો. ૪
સૂતન અત્ર આકાસ ગોવિંદ સૂત તપગચ્છ સૂણી એ, ઓ કલા સોલ સંપૂન્ય આ કલા બોહોતેર ભણીએ. ઓહ હીણ ખીણ આ કલા દન દન ચઢતે,
ઓહ રાહ જો ઓરડે આહ ભોએ અનંગ ભડંતે;
આને અમી કોઉ ન વદીયે આ વચન અમ્રુતરસ વરસે બહૂ,
પ્રાગવાટ સસી ઉવઝાયજે શ્રીસકલચંદ વંદો સહૂ. ૫
卐
યશોવિજય રચિત સીમબંર સ્વામી
વિનતિરૂ૫ ૩૫૦ ગાથાનું સ્તવન
વડતપાગચ્છનંદન વને સુરતરૂ, હીરવિજયો જયો સૂરિરાયા,
ચંદ્રવિજ્ય રચિત ધન્ના શાલિભદ્રની ચોપાઇ શ્રી હીરવિજયસૂરિ ગુણનિલો, તપગછ-ગગનની ભાણ, પદ્મવિજય રચિત જયાનંદ કેવળી રાસ તસ પાટે શ્રી હીરવિજયસૂરિ, પાતસાહ દિયો માનજી, અમૃતસાગર રચિત પુણ્યસાર રાસ તપગછનંદન-સુરતરૂ સરીખા, શ્રી હીરવિજય સૂરીરાયા,
જ્ઞાનવિમલસૂરિ રચિત ચંદ્રકેવલી રાસ હારો હીરવિજય જયો સૂરી, કીર્ત્તિ સજી જિષ્ણે ગોરીજી, સાહિ અકબરનં નીજવયણું, જિનમત સ્યૂ મતિ જોરીજી. ૫ ગુણહર્ષ રચિત મહાવીર નિર્વાણ તપગચ્છગયણ-દિણંદ દશ દિશે દિપતો જગ જાણીયે, શ્રી હીરવિજયસૂરિંદ સદગુરૂ તાસ પાટ વખાણીએ. સજ્ઝાય સંગ્રહ
૨૧૧T
હીર સ્વાધ્યાય

Page #251

શ્રી હીરવિજયસૂરી સજ્ઝાય
વી૨ જિજ્ઞેસ૨ ત્રિભુવનિ ચંદ, પ્રણમિ નિજગુરુ ધરી આણંદ થુંણસં તપગચ્છગુણનિધાન, શ્રી હીરવિજયસૂરિ યુગહપ્રધાન.૦ ૧
તપ- સંયમ નિત અંગી ધરી પાલી જિનવર આણ્યા ખરી, જિન ચોવિસઇ ધરિ મનિ ધ્યાન શ્રીહીર૦ ૨ ટાલિઇ પંચપ્રમાદહ જેહ, ઉપશમ સંવર આણિ દેહ સુવિહિત સાધુ દીઇ બહુમાન. શ્રીહીર૦ ૩ કુમત વૃંદવારણ કેસરી, મિથ્યાતિમિર હિર યમહરી વાદીજનના મોહ્યા માન. શ્રીહી૨૦ ૪ ઓશવિંશ ઉદયો જગીભાણ, સૂત્રઅરથ પરંપારીનો જાણ, આપી ભવીયણ સમકિતદાન. શ્રીહીર૦ ૫
ધન નાથી જિણિ ઉઅરી ધર્યો, ધન કુંરા કુલિ તું અવતર્યો, જિનશાસનૢિ જિણઇ લાધું માન. શ્રી હીર૦ ૬ શ્રી આણંદવિમલસૂરિ મહિમાવંત, શ્રી વિજયદાન ભગવંત, શ્રી હરખવિમલ સીસ કરઇ ગુણગાન. શ્રી હીર. ૭ (કળસ) પ્રધાન પંડિત મહીઅ મંડિત કુમતિખંડન સુરગુરો, ગુરુભાવનિરમલ કરી મંગલ નારી અપચ્છર જયકરો, જયવિમલકારક ભવ્યતારક મૂરતિમોહન સુરતો તપગચ્છદિનકર સંઘસુખકર જયો શ્રીહીરવિજસૂરીશ્વરો. ૮
ઈતિ શ્રીહીરવિજયસૂરીની સજ્ઝાય સમાપ્ત. ગણિજયવિજયલિખત || શ્રી હીર ||
૨૧૨
સજ્ઝાય સંગ્રહ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #252

* શ્રી સકલમુનિ રચિત
શ્રી હીરવિજયસૂરિ સાય ઇંડિજા છડિજા રે કુમતિ ડાયિની, જેણ સુમતિ વિઘાયિ તું પિછાણી, હીરવિજય ગુરો ગુત્તમંતો સુણી રહિસ જજુ વિગ તુઝ ગુરગુરાણી II,
છડિજા| | પગ રમાડા કરી તઈ ગ્રહ્યા બહુ જણા, રાણિઆ પ્રમુખ પણિ તઈ ન મૂક્યા, દેવગુરુપ નિત ભક્તિ અનુક્રમિં વમી, વિરતિ અવગુણ રમઈ મંત્ર ફૂક્યા ll :
ઇંડિજા) || રા' કરણકારણ વિના કાજ નવિ ઉપજઈ, કાજ વિણ કારણ જગિં ન હોઈ. મૃત્તિકા વિણ ઘટો તંતુ વિણ જિમ પટો, જનક જનની વિના સુત ન કોઈ ll
છડિજા// ૩ બીજ કારણ ભલઈ કાજ દીસઈ ભલું, અધમ કારણિ હુઈ કાજે ન ભલું, શ્યામ તંતૂ મિલઇ શ્યામ જિમ વીવડું, ઊજલઈ તંત્ઈ તવં વિમલ II
ઇડિજા) | જા પંચ આચાર જિન ધર્મનું કારણ. કિરિઅ કરતાં જિ કો પાપ માનઈ. પાપ જાણી જ આલોઅતાં નિદંતા, કુમતિ ડાઇણિ લિલ કદિ વખાણ //
છડિજા) || પા દેવગુરુ ભક્તિ વંદનક કરવા જતાં, પંથિ આરંભ વિણ તે ન દીસઇ, તેણ વંદન જતાં પાપ જ ઉપજઈ, વંદણું પાપ પણિ તસ વદીસઈ /
છડિજા) || ૬ll ધર્મનું કારણે પાપ તસ મતિ હુઇ, ધર્મ પણિ પાપ સહુઈ અજાણ્યું શ્યામ તંત્હિં જિમ વસ્ત્ર કાબૂ હવું, એહ દૃષ્ટાંત કુમતિ વખાણ્યું ,
* ઇંડિજા) || શl. [ સજઝાય સંગ્રહ B૨૧૩Bી હીર સ્વાધ્યાય |
સજઝાય સંગ્રહ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #253

હીરગુરુ ગુત્તમંતઈ કરી વ્યંતરી, ઉપશમાં મોહ ઝોટીંગ નાસો, સકલ મુનિ ઉજતાં તું કુમત ડાઇણી, કુણહ પાસઈ મરહ જે વિરાસઈ
-
છડિજા) || ૮
રામવિજય વાચક રચિત શાંતિજિન રસ તપગચ્છનાયક સુગુરૂ મણિંદ શ્રી હીરવિજય સૂરિદા રે, બગયો અકબરશાહ નરિંદા, મોહનવલ્લિકંદા રે. ૧૩ પડહ અમારિ તણા વજડાયા, જીજીયા-કર છોડાયા રે ડાબર સરવર પુણ્ય અંકૂરા, ધર્મકરણ થયા શૂરા રે. ૧૪ અકબરશાહ કર્યો જેણે સીધો, બિરૂદ જગદ્ગુરૂ દીધો રે; મહીયલમાં સબલો જસ લીધો, ચિંતિ કારત કીધો રે. ૧૫ શ્રી વિજયદાન ગુરૂ પાટ પટોધર, ઉદયો અધિક સવાઈ રે; પંચ વિષય પરિહાર કર્યો જિર્ણો, તપ તપિયા સુખદાઈ રે. ૧૬ દોય સહસ અંબિલ જસ કીધાં, ઇમ નિવિ તિમ જાણો રે; ત્રિષ્ણુ સહસષટ શત વલી ઉપર, તપ ઉપવાસ વખાણો રે. ૧૭ ચાર કોડિ સંખ્યાએ કીધો, શ્રી સહગુરૂ શિષ્ય ભાયો રે, અષ્ટોતરશત મુનિ જેણે દીખ્યા, એ ગુરૂ પુન્ય પાયો રે. ૧૮ પંચશત સંખ્યાએ જસ ઉપદેશું, દેહરાસર પ્રાસાદો રે, ભવિજન ભાવ ધરીને માંડ્યા, દીઠે હોવો આણંદો રે. ૧૯ બિંબપ્રતિષ્ઠા કીધી ગુરૂજીએ, પંચાસ વાર ઉદાર રે, પાટણ પ્રમુખ નયર બહુ ઉત્સવ, વરત્યો જયજયકાર રે. ૨૦ યાત્રા દોય સિદ્ધાચલ કેરી, દોય ગિરિનારે કીધી રે, લાખ બિંબ જુહાર્યા જિનનાં, મહિયલે ઈજત લીધી રે. ૨૧ માન તજી ઋષિ મેઘજી નામે, લંકામતનો સ્વામી રે, જિનપ્રતિમા આરાધક હુઓ, હીરગુરૂને પામી રે. ૨૨ માગશિર સુદિ નવમી દિન સુંદર,શાહ કુંયરા કુલિ આયો રે, પન્નર આસીએ પાલણપુરમાં, નાથીએ કુંઅર જાયો રે. ૨૩ પાર છન્નુએ કાર્તિક વદમાં, બીજે દીક્ષા લીધી રે,
સત્તર [સંવત] સોલ સાતે નાગોરે, પંડિત પદવી દીધી રે. ૨૪ સત્તર [સંવત] સોલ આઠ વાચકપદ, મહા શુદિ પંચમીએ દીધું રે, વિજયદાન સૂરીશ્વર ઉત્તમ, ચિંતિત કારજ કીધું રે. ૨૫ સોલ દાહોત્તરે સીરોહિમાં, આચારિજપદ પાયું રે,
સોભાગી મહિમાનિધિ મોટા, જિનશાસન દીપાયું રે. ૨૬ . સજઝાય સંગ્રહ B૨૧૪Bશ હીર સ્વાધ્યાય.

Page #254

શ્રી હીરવિજયસૂરિ સઝાય. શ્રી હર્ષસોમગણિ ગુરુભ્યો નમઃ સરસતિ સામિણિ પ્રણમી પાય | સમરી ગોયમ ગણહરરાય | ' ગુણસ્ય હીઅડિ ધરી આણંદ | જય જય હીરવિજયસૂરિંદ / ૧ / તપ તેજઈ દીપઇ ભાણ | વાદી સવે માનાવ્યા આણ | સોહગ વલ્લી કેરું , કંદ | જય જય હીરવિજયસૂરિંદ / ૨ / મૂરતિ મોહન લીલવિલાસ | . ભવિજન કેરી પૂરઈ આસ | સેવઈ નર નારી વૃંદ | જય જય હીરવિજયસૂરિંદ / ૩ / વિજય દાન પાટિ સુરત | ગુણ ગિઉ ગચ્છાતિ ગણધર ! શ્રી જિનશાસન ભાસન ચંદ | જય જય હીરવિજયસૂરિંદ | ૪ || મધુરીવાણી કરઈ વખાણ / પડિબોતિ ગુરુ જાણે અજાણ | હેલાં જીત્યું મોહ નરિંદ |
જય જય હીરવિજયસૂરિંદ | ૫ . સન્ઝય સંગ્રહ B૨૧૫Bી હીર સ્વાધ્યાય . ]
[

Page #255

સાહકુરા કુલ પંકજ હંસા । નામઈ દીપાવ્યું નિજ વંસા । નાથી કુલિ ધર્યું આણંદ । જય જય હીરવિજયસૂરિંદ
૬ ।।
સાય સંગ્રહ
રાય રાંણા મોટા માનવી
તુઝ આંણા મન અભિનવી ।
કીરિત કિર કમલા ગોવિંદ 1
જય જય હીરવિજયસૂરિંદ ॥ 9 ॥
પાપ તાપ ચંદન સુખકાર 1 વંછિતદાયક જગદાદાર 1 સુભગતિ ચાલઇ જેમ ગચ્છંદ । જય જય હીરવિજયસૂર્ચિંદ ॥ ૮ ॥
પંડિત પર્વત હંસ સીસ ।
હર્ષસોમમુનિ દિઇ આસીસ । પ્રતિપઉ જિહાં હૈં મેરુ ગિરિંદ । જય જય હીરવિજયસૂરિંદ ॥ ૯ ॥
ઇતિ શ્રી હીરવિજયસૂરિ સજ્ઝાય સમાપ્ત ॥
વિવેકવિજય રચિત રિપુમર્દન રાસ સકલ ભટ્ટારક અનોપમ સોહે શ્રી હીરવિજય સૂરીરાયા રે, અકબરને બોધ દઇને, શ્રી જિનધર્મ પતાયા રે. ૧૧
· ઉદયસિંહ રચિત અમરસેન વયરસેન ચરિત્ર
પાતસાહપ્રતિબોધક સુંદર સોહમગુરૂ-અવતાર રે, હીરવિજયસૂરિ હીરો સાચો જૈન તણો શિણગાર રે. ૩
BI૨૧૬PS
હીર સ્વાધ્યાય

Page #256

શ્રી જયવિજય રચિત શ્રી હીરવિજયસૂરિ સાય સુહગુરુ પાય પ્રણમી કરી રે ! ગાયસ્ય તપગચ્છ રાય રે || ભવિઅણ ભાવ ધરી ભજુ રે | જમ ભવનાં દુખ જાય રે | જવ હિરી સાચુ રે અકબર શાહિજી રે / ૧ / જગમાહિ સબલ સુજાણ રે | છઈ દરિશન પરીખ્યા કરી રે ! લાધી જેણિ હીરલાની ખાણિ રે | જવ હિરી સાચુ રે અકબર શાહિજી રે / ૨ / કપાલી કેદાર સુત મઢ પતી રે || ત્રિદંડી કુડા ટાઢિંગ જહ રે | નરપતિ નયર્ણિ તે નિરખીયા રે | અકીક સમાન ગણ્યા તેહ રે | ૩ જબ હિOા. સૌચ સંન્યાસી વિપ્ર તેડીયા રે | બૌધ સભર વિટ વ્યાસરે | યોગી જંગમ ઇંદ્રજાલીયા રે | નૃપ મનિ લાખીયાનુભાસ રે / ૪ || જબ હિo દંભી અઘોરી સોફી ભગતીયા રે | દેખી બહુ સબલ પાખંડ રે | જમુના જલિં વહતાં સર્વે ટૂંકીયા રે |
કૂડા કાચ શકલ પ્રચંડ રે | ૫ | જબ હિ૦ સઝાય સંગ્રહ B૨૧૭ Bશ હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #257

જૈનશાસન તણું રાજીયું રે | સપરિ તેડાવી સુલતાન રે | શ્રી હિરવિજય સૂરી વંદિયા રે | નરપતી દીઈ બહુમાન રે | ૬ || જબ હિ૦ દોઈ કર જોડી રાઈ પૂછિયા રે | ધરમ તણા સુવિચાર રે | ઉપદેશ દેઈ નૃપનિ બૂઝબુ રે | હુઓ અતિ હરિખ અપાર રે | ૭ | જબ હિ૦ જગગુરુનાં દિહીં થાપીઉં રે | દીધી જગિં જીવ અમારિ રે | શ્રીગુરુનાં ગુણ ચિત ભાસીયા રે | તિમ શુચિ સવિ પરિવાર રે || ૮ | જબ હિo સુધા સાધુ જવ હિર મનિ માનીયા રે ! અધિક અધિક ગુણધામ રે | મોતીડાં માણિક ચૂમી લાલીઆ રે | નૃપ જો કરિ ગુણ ગ્રામ રે || ૯ | જબ હિ૦ વિબુધ વિલોકી રાજા રજીયુ રે |
નીલ પીરોજા મણી પાચ રે | વિઝાય રયણ અતિ મૂલનાં રે ! નગીનુશ્રી આચારજ સાજ રે || ૧૦ || જબ હિ૦ ચડત ચડત મૂર્લિ સંઠવી રે | જય વિજય કરિ વખાણ રે | અમૂલિક હી હીરજી પામીયુ રે | હજો તાસ ચરણા મૂઝનિં ત્રાણ રે / ૧૧ // જબ હિ૦
|| ઇતિ શ્રી હીરવિજય સૂરીશ્વર સઝાય છે સજઝાય સંગ્રહ BA૨૧૮bશ હીર સ્વાધ્યાય
[
|

Page #258

૧૩
શ્રી હીરવિજયસૂરિ સજ્ઝાય
બે કર જોડિજિ વીનવું સારદ લાગુ જી પાય વાંણી આપો જી નીરમલી ગાયું તપગછરાય
તેં મન મોહ્યું ગુરુ હીરજિ ॥ ૧॥
અકબર કરેં જિ વીનતી ટોડરમલ લાગે જિ પાય પુજજી ચોમાસો ઇહાં કરો હોસેં ધરમનો લાભ । તેં ॥ ૨॥
અકબર કાગલ મોકલે હીરજી વાંચીને જોય તુઝ મીલવા અલજો ઘણું વિલંબ ન કીજઇ જિ કોય । તેં∞ ॥ ૩॥
તેજી ઘોડા જી અતિ ઘણા પાલા સંષને પાર માહજન આપે જિ મલપતું આવે થાનસિંઘ સાહ । તેં૦ || ૪॥
સાંહમી મેહલું જી પાલષી મોતીડેં નવસર હાર પુજીજિ ચોમાંસો ઇહાં કરો હોસે ધર્મનો લાભ । તેં ॥ ૫॥
આગરાની પોલ ૨લીઆંમણી દુંદલા ફુદાલા સાહ હાર્થે શ્રીફલ અતિ ઘણાં લ્યાય! હીરજીનેં પાર્ય । તેં ॥ ૬॥
ગલીયારા ઢોલ દદામાં ભે૨ી ભુગલ વાય માદલ લુગેજી અતિ ઘણાં વાજે ઝાલર ઝણકાર । તેં૦ || ૭ll
પ્રમાંણ થયા જિ મંડવા પ્રમાંણ થયા જી થંભ દ્રાખ બીજોરાં જી માંડવા રતને જડીયા જી થંભ | ã૦ ॥ ૮॥
ગલીયે ગલીયે ગો૨ડી ઝમકે નેવરના ઝમકાર પદમની ચાલી જી વાંદવા હાથે સોવન થાલ । તેં ॥ ૯॥
કઈ બાલી કઈ ભોલડી હયડે હરખ અપાર જાપ જપૈં જિનરાજનો પ્રણમે હીરજીના પાય । તેં૦ | ૧૦॥ સજ્ઝાય સંગ્રહ BI૨૧૯PT
હીર સ્વાધ્યાય

Page #259

કપડા કેસરીયા સાવટું ઓઘો અધીકો વણાય મોતીયેં ઝલકે જી મોહપતી પદમ ઝલકે પાય ! તેં૦ / ૧૧/l, ડુંગર ડુંગરથી ઉતરે પાણી રેવાં જિ રેલ થાંને અણુહારે ઓલખ્યા હીરજી મોહનવેલ ! તેં૦ | ૧રી. ધન વાડી ધન કેવડો ધન માડીરો જિ સુત ધન નાયલદેરો જીવીઓ હીરજી સરીખા જિ પુત તેં૦ / ૧૩ કુણ બાઈયે વેરાયા લાડુઆ કુણ બાઇએ વહરાયો પૂત સીવચંદ વેહરાયા લાડવા નાથીબાઈએ વેરાયો પુત / ૧૪l સેતુજો મુગતો કીયો મરતી રાખી જી ગાય જીજીઓ લોકારે છોડાવીઓ હીરજી તુમ પસાય ! તેં૦ || ૧પણl, સાથણ સહીયારૂં પરવરે ભર ભર મોતીરી થાલ કેસર કુકમ કમકમે મોતી ચોક પૂરાય ! તેં૦ || ૧૬ll લાખ ટકરો જિ ઘુઘરો ઝમકે માજમ રાત હીરજી ઝબકીને જાગીયા પુસ્તક જિમણે જી હાથ તેં૦ / ૧૭ll ડાંબર સરોવર છોડવ્યાં છોડવ્યાં બંધિ ને બાંના છોડ્યા પંખીને મૃગલાં અકબરસાહ સુજાણ ! તેં૦ || ૧૮ પહેલો ચોમાસો આગરે બીજો લાહોર માંહે ત્રીજો ચોમાસો ફતેપુર્વે ચોથો જાલોર માંહે ! તેં૦ / ૧૯ તપગચ્છમંડણ રાજિઓ શ્રીવીજે સેનસૂરીસ તાસ સીસ ભગતે ભણે હોજો મુઝ આણંદ ! તેં૦ || ૨૦ll
ઇતિ શ્રીહીરવિજયસૂરીશ્વરસઝાય સંપૂર્ણ .
[ સઝાય સંગ્રહ
BJર૨૦Bી
હીર સ્વાધ્યાય
1

Page #260

શ્રી હીરવિજયસૂરિ સજઝાય પ્રણમિઅ ગોઅમ ગણહર પાય, સેવઈ જાસ સુરાસુર રાય, ઉપશમ વલ્લી કેરલ કંદ, ધુણસ્ય હીરવિજય સૂરિંદ / ૧il સુવિહિત સાધુ તણઉ સિંગાર, સંયમ રમણી રિવર હાર, વદન વિરાજિત સારદ ચંદ, વંદઉ હીરવિજય સૂવિંદ | રા ન્યાનાદિક ગુણ ગીરઇ કરી, કીર્તિલતા ત્રિભુવનિ વિસ્તરી, સેવ કરઈ નરનારી વૃંદ, પ્રણમઉ હીરવિજય સૂવિંદ | all. જય જય જગદાનંદત ચંદ, જય જય મન્મથ હરિણ મયંદ, જય જય વચનામૃત નિસ્વંદ, જય જય હીરવિજય સૂવિંદ વિમલ કમલદલ કોમલ અંગ, કષ્ણારસ પૂરિત ગુણ ચંગ, ' , જય નિત્સંગ નિરીહ મુણિંદ, જય શ્રી હીરવિજય સૂવિંદ | પા કનક વર્ણ દીપઇ દેહ તન, ગુણઈ કરી મુનિ મનમોહનઉ, વિજય દાનસૂરીસર સીસ, બંદઉ હીરવિજય સૂરીસ || ૬ || જઉ મુખિ હૂઈ રસના શતમાન, તલ હઈ કિમ હુઈ તુમહ ગુણગાન, ભુજ સહસ્ર જ માનવ ધરઇ, કિમ સાગર બાઈ ઉતરઈ | ૭ || ચંદ્રકલા નિર્મલ જેહના, ગુણ ગાવઈ સુરવર અંગના ચિર પ્રતપઉ મુનિ કમલ દિણિંદ, ગુરુ સિરિ હીરવિજયસૂરિંદ // દા નાથીમાય ઉઅર સરહંસ વિમલવસ મુનિ જન અવતંસ, વાદિ વૃંદ વન મા ગયંદ, ગુરુ સિરિ હીરવિજય સૂવિંદ ! હા. ભાગ્ય યોગિ ચિંતામણી મિલિઉં, ઘર આંગણિ સુર પાદપ ફલિઉં, જઉ શ્રી હીરવિજય સૂરિંદ, સેવા પામી પરમાણંદ / ૧૦માં સજઝાય સંગ્રહ B૨૨૧ Bી હીર સ્વાધ્યાય ]
[

Page #261

કળશ
ઇઅ થુણિ રંગઇ વિવિહ, ભંગઇ હીરવિજય સૂરીસરો, શ્રી વિજય દાન મુણિંદ સુંદર પટ્ટ ભાર ધુરંધરો બુધ સહજસાગર સીસ પભણઇ વીનવિ મુનિનાયકો, નિજ ચરણ પંકજ સેવ દિઉ, મુઝ નાણ સંપદ દાયકો ॥ ૧૧॥
રત્નવિજ્ય રચિત શુકરાજ ચોપાઇ તપગછ-ગયણ-વિભાસણ દિનમણિ, શ્રી હીરવિજયસૂરી હીરોજી, મહિમા જેનો અતુલીબલ છૅ, ભૂતલ માંહિ સનૂરોજી. શ્રી. ૯
પદ્મવિજય રચિત નેમિનાથ રાસ
વિજયદાનસૂરી તસ પટધર હીરવિજય સૂરીરાયા, અકબરસાહિં જાસ વયણથી, પડહ અમારિ બજાયા. પ
વિજયલક્ષ્મીસૂરિ રચિત ષટ્ અષ્ટાહિક સ્તવન ગુજર દલા દેસમાં એ, અકબરસા શુલતાન, હે. હીરજી ગુરૂના વયણથી, અમારી પહ વિતાંન. હ. પ
વીરવિજય રચિત સુરસુંદરી રાસ તપગચ્છ-કાનન-કલ્પતરૂપમ, હીરવિજય સૂરીરાયાજી, હિંસક અકબર જસ ઉવએસેં, જીવ-અમાર પલાયાજી. ૧ જ્ઞાનકુશલ રચિત પાર્શ્વનાથ પ્રબંધ
તત્પઢે વિજયદાનસૂરી, તત્પદે તિવ્ર પ્રતાપી 2. શ્રી હીરવિજયસૂરી હીરલો, જસ શોભા સધલે વ્યાપી રે. ૩૪ અક્બરસાહિ જિણિ બૂઝવ્યો, તસ ધરમમરમ સમઝાયો રે. રીઝથે અકબરે હીરકું, ‘જગતગુરુ' કહી બોલાયો રે. ૩૫ ગૌવધ ડાબર જીજીઓ, જિણિ શત્રુંજકર મેહલાયો રે; અંબ અકાલિ યનકા, ફલ્યો પસર્યો જગિ જસવાયો રે. ૩૬.
હીર સ્વાધ્યાય
સાય સંગ્રહ
૨૨૨

Page #262

શ્રી આનંદહર્ષ રચિત
શ્રીહીરવિજયસૂરિ સ્વાધ્યાય ગોયમ ગણહર પાય નમીજી, સરસતિ દિલ મતિ સાર, જિન શાસન તુ રાજીઉ જી, ગુણતાં હર્ષ અપાર,
સૂરીસર, પ્રણમ્ તુમ્હારા પાય : ૧ ષટ દરસણ જોઈ કરીજી, યલી મનની શાંતિ, હીરજી દરસણ દેખવાજી, અકબરસાહ મન ખાંતિ..સૂરીસર. I શ્રેણિકરાય સુપરેિ કરીજી, વીરનિ વંદણિ જાઈ, હીરજી આગરિ પધારતાં, તિમ આબર થઈ.સૂરીસર૦ / ૩ / - રાજ્ય માનિએ ગઇપતીજી, ફતેપુર મઝારિ, નગરલોક સહૂઈ મિલીજી, બોલિ જયજયકાર.... સૂરીસર૦ | ૪ અકબરસાઈ પ્રસંસીલજી, હીરવિજય મુનિરાય, સુંદર વદન નિહાલતુજી, હૈયડિ હર્ષ ન માય..સૂરીસર૦ + ૫ / પુસ્તકનાં કરઈ ભટણાંજી, વિનયવંત સવિચાર, અતિ આદર જાણી કરી, આગરિ કરિઉ ભંડાર...સૂરીસર૦ // ૬ II શ્રી ગુરુ વાણી સાંભલીજી, પૂછઇ ધર્મ વિચાર, નરપતિ નિજ મુખ ઉચરિજી, જગત્રગુરુ બિરદ સાર..સૂરીસર) Il-૭ // જગગુરુ તુચ્છ કાંઈ લીલજી, ભૂપતિ કહિ ત્રિણિ વાર, વલતું બોલિ ગછપતીજી, પાલું જીવ અમારિસૂરીસર૦ II II દિવસ આઠ તવ માગતાં જી, આપિ દિન તે બાર, સોનહિરી છાપાં કરીજી, ચલવ્યાં દેસ મઝારિ.સૂરીસર૦ / ૯ //
1. સજઝાય સંગ્રહ
૨૨૨૩ Bળ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #263

ડાબર સરોવર છોડવ્યું છે, છોડવ્યા બંદીવાણ, પંખી મૃગલાં છોડુંવ્યાજી, અકબર શાહ સુજાણ...સૂરીસર૦ / ૧૦ || કુમર નરિંદ તણી પરિજી, કરતુ તુ કરણી ઉદાર, ગુરુ સેવા તે નર લહિજી, હનિ અલ્પ સંસાર...સૂરીસ૨૦ / ૧૧ II પૂરવ પંથ અજૂઆલઉજી, કરતુ ઉગ્ર વિહાર, ભવિક જીવનિં તારવા જી, પ્રગટિલ વયર કુમાર.. સૂરીસર૦ / ૧૨ / સાહ દિનકરુ છે, રૂપિ દિવકુમાર, કુમતિ કદાગ્રહ ટાલતુ જી, ભરતુ સુકૃત ભંડાર...સૂરીસર૦ / ૧૩ / ગુણ અનંત એ ગણધરૂજી, કહિતાં ન લહું પાર, નાથી માતા જનમીલજી, ચુવઈ સંઘ આધાર સૂરીસર૦ / ૧૪ ll પરમ પટોધર વીર તુ જી, જાવુ હીરુ સાર, ગુણહર્ષ મિં સુખ કરુ જી, આણંદ હર્ષ જયકાર...સૂરીસર૦ / ૧૫
પ્રેમવિજય રચિત વસ્તુપાલ તેજપાલ રાસ. ધર્મકર્મના રાજા, હીર અકબર તે દોઈ, રવિ સસી સમતોલિ, સુંદર તે અતિ સોઇ. સ કુરો હમાઉ, તાસ નંદન ગુણવંત, નાથી ઉર બેગમ, જાયાં પુરૂષરતન. ૭૬ ધન તે નરનારિ, જેણિ વંદ્યા ગુરૂ હીર,
તેણિ કર્મરાસ સેવ, કીધા તે સહુ દૂરિ. '. ધન તે નરનારી, હીરહાથિ સીસ ધરાયો,
તીર્થકર સમોવડિ, સીવપુરી સાધન પાયો. ૭૭,
સત્યસાગર રચિત વજરાજ રાસ તપગચ્છમંડન દુરિતવિહંડણ, હીરવિજયસૂરિ રાજજી આજ લગે પુછવીમંડલમાં, જસનો પડહો વાજજી
અકબર સાહ અસુર પ્રતિબોધી, જૈન નિસાણ બજાયા. ૧ સઝાય સંગ્રહ BA૨૨૪BI હીર સ્વાધ્યાય

Page #264

શ્રી લીંબુગણિ રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજ્ઝાય
સરસતિ સામણિ પ્રણમીય પાય, હું ગાયઉં શ્રી તપગછરાય, જસ ગુણ ગાતાં અતિ આણંદ, વંદું હીરવિજય સૂવિંદ ॥ ૧ ॥ કામીતદાય જિમ સુરતરુ, વિદ્યાઈ જીતુ સુરગુરુ, ભવિજન કમલ વિબોહ દિણંદ, વંદું હીરવિજય સૂરિંદ ॥ ૨॥ કલિકાલિ મોય અવતરુ, હુન્નર ભવસાગર જિમિતરુ, આણ વહિ ભવિઅણના વૃંદ, વંદું હીરવિજય સૂરિંદ ॥ ૩ ॥ નવ કલ્પી ગુરુ વિહાર જ કરે, પૂરવ સૂરિ પંથિ અણુસિર, સોમ ગુણે જાણે ૧૨ ચંદ, વંદું હીરવિજય સૂરિંદ ॥ ૪॥
અઢાર સહસ સીલંગ રથ ધાર, ગુરુ ગુણ છત્રીસી ભંડાર, મૂરતિ મોહણ વલ્લીકંદ, વંદું હીરવિજય સૂવિંદ ।। ૫ ।। પંચાશ્રવ દુરિ પરિ પરિહરિ, સુમતિ ગુપતિ સુધી ચીતિ ધર, સેકરિ સુરનર જસ છંદ, વંદું હીરવિજયસૂરિંદ, ॥ ૬ ॥ સાહ કુંરા કુલિ ભાસણ ભાણ, નાથી કુખિ રતન સમાન, હુ ધરમ દન કીયુ જિણિ મંદ, વંદું. હીરવિજય સૂચિંદ ॥ ૭॥ તપ તેજિ તરણી સમ તપિ, અષ્ટ કરમ દલ હેલા ખિપ, વંછિત દાતા પદ અરવિંદ, વંદું હીરવિજય સૂવિંદ ॥૮॥ .
તુમ નામિ સંપદ સવિ મિલિ‚ કીરતિ કમલા જોગ વિસ્તરિ,
ગણિ લીંબુ ઇમ દિ આસીસ, શ્રી ગુરુ પ્રતિપુ કોડિ વરીસ | ૯ ||
ઇતિ શ્રીમદ્ ગુરુણાં સજ્ઝાયઃ
સજ્ઝાય સંગ્રહ
卐
૨૨૫
હીર સ્વાધ્યાય

Page #265

શ્રીહીરગુરુ બારબોલ સવાધ્યાય
ઢાલ ભમરાની સરસતિ માત મયા કરો, ભવિ પ્રાણી રે, નિરમલ મતિ ઘો સાર,
ભાવ મનિ આણી રે, શ્રી હીરવિજયસૂરિ વયણડાં, ભ૦ પભણું તાસ વિચાર, ભા૦ / ૧ // બાર બોલ ગુરુ હીરના, ભ૦ સુણજયો અભિય રસાલ, ભાવ કઠિણ વચન નવિ બોલાઇ ભ૦ કહિનૈ ન દીજે ગાલ, ભા) | ૨ | બોલ બીજો ગુરુ હીર ભણે, ભ૦ ભાવૈ સુણો નરનાહ, ભાવ જૈન વિના જિકે પ્રાણિયા, ભ૦ ધરમ કરે ઉદાર ભા) | ૩ | અલ્પ કપાઈ વિનય વહે, ભ૦ ધરમ કરે ઉદાર ભાવ તે અનુમોદવું કહું, ભ૦ શાસ્ત્ર તર્ણ અનુસાર, ભાવ || ૪ || તો પર પક્ષિ જૈન ના, ભ૦ માર્થાનુસાર જેહ, ભાવ . અનુમોદી વલી કિમ નહી, ભ0 પુણ્ય કાજ સવિ તેહ, ભાવ / ૫ // શા સંબંધિ પ્રરૂપણા, ભ0 નવી ન કરવી કોય, ભાવ ગચ્છપતિ નઈ પૂછયા વિના, ભ૦ બોલ ત્રીજો એ હોય, ભાવ / ૬ In કેવલ શ્રાવક થાપીઉં, ભ૦ બીજાં દિગંબર ચૈત્ય, ભાવ ત્રીજાં નીપનું જે હુઇ, ભ૦ દ્રવ્યલિંગી નૈ વિત્ત, ભા) | ૭ | એહ વિના બીજાં જિ કે, ભO બોલવો થઈ જે ચૈત્ય, ભાવ નમતાં નઈ વલી પૂજતાં, ભ૦ સંકા ન કરવી ચિત્ત, ભા) II & II
અવંદનીક વલી ત્રિણ કહી, ભ0 પૂર્તિ પ્રતિમા જેહ, ભાવ - સાધુ તણિ વાસે કરી, ભ૦ પાંચમેં વાંદવી તેહ, ભાવ ૯ [ સજઝાય સંગ્રહ B૧૨૨૬ Bણ હીર સ્વાધ્યાય ]

Page #266

બોલ છ થઇ કહૈ સાધુ નઈ, ભ૦ પ્રતિષ્ટા શાસ્ત્ર મઝારિ, ભા સ્વજનાદિક કોઇ કારણિ, ભ૦ સાતમો બોલ ઉદાર, ભા૦ | ૧૦ ||
૫૨ ખિ સાહમીવછલિં, ભ૦ તેડૈ જિમવા કાજ, ભા પુણ્ય ફોક ન હુઇ તે ભણી, ભઇમ કહૈ ગુરુરાજ, ભા૦ | ૧૧ || આઠમિ આઠ નિહ્નવ કહ્યા, ભ૦ અવર ન કહી કોઇ, ભા તુમઇ ચવી ઉદેરણા, ભજ મ કરો પર પખસ્યું સોય ભા૦ | ૧૨ |
શ્રી વિજયદાનસૂરી સર્રિ, ભ વીસલનગર મઝાર, ભા કુમતિ કુદાલ ગ્રંથ બોલીઉ, ભ૦ પેખતાં બહુ નરનાર, ભા૦ | ૧૩॥ વચન અરથ તે ગ્રંથના, ભ૦ જિંણિ ગ્રંથઇ આણ્યા હોઇ, ભા૦. દશમૈ બોલઇ ઇમ કહું, ભ∞ અપ્રમાણ તિહાં સોય, ભા૦ || ૧૪ I પર પખી સાથૈ વલી, ભ૦ જે કોઈ યાત્રાઇ જાય, ભા ઇગ્યાર મઈ બોલિં કહૈ ગુરુ, ભા૦ જાત્રા ફોક ન થાઇ, ભા૦ | ૧૫ ૫૨૫ક્ષી જિકો જોડીઆ, ભ૦ સ્તુતિ સ્તવનાદિક જેહ, ભા પૂર્વાચાર્યઇ આદર્યા, ભ૦ માંડલિક હિ વા તેહ, ભા૦ | ૧૬
પાલઇ પલાવૈ એ બાર બોલ, ભ૦ શ્રી વિજયદેવ સૂરિંદ, ભા તસ પદ પંકજ સેવતાં, ભ૦ સકલ સંઘ આણંદ. ભા૦ | ૧૭ || ઈતિ શ્રી હીરગુરુ બાર બોલ સ્વાધ્યાય સંપૂર્ણઃ
દર્શનવિજય રચિત પ્રેમલાલચ્છી રાસ
જુઓજુઓ સીઅલ મહિમા નહિ મંડલિ, જાગતો આજ પણિ એમ દીસઈ, શ્રી ગુરૂ હીરવિજયસૂરી જયકરૂ, નામ સુણતાં ઘણું હઇય હું હીસઈ. ૫૧ જેણઇ યવનપતિ અકબર ભૂપતિ તેહ પ્રતિ બુઝઝવ સુયશ લીધો, પડહ અમારિનો માસ છ બરસ પ્રતિ, જગજનનઇ ઉપગારી કીધો. પર
સજ્ઝાય સંગ્રહ
૨૨૭
હીર સ્વાધ્યાય

Page #267

શ્રીહીરવિજયસૂરિસઝાય
પ્રસમિય પાસ નિણંદદેવ, મનવંછિતકારી, સમરી સરસતિદેવિ માય મઝ મતિ દિઉં સારી, હીરવિજય સૂવિંદરાય, તપ સંજિમ ધારી, ધુણસું તપગચ્છ તરાય લઘુવય બ્રહ્મચારી / ૧ //. સયલ સાધુ સિર સેખ રૂપ, સમતારસ ભંડાર, વિનય કરી જે તુમ નમઇ, તે પામઈ ભવપાર // ૨ // ગામ નયરપુર દેસિ, દેસિ ભવિયણ પડિબોહઈ, .. નિરુપમ સમકિત સાર, બીજ જાણી આરોહબ,
અમિય“સમાણ વિસાલ વાણિ, કવિ જન મન મોહઈ, નિરમલ બુદ્ધિ તણ, નિવાસ, સુર ગુરુ જિમ સોહઈ | ૩ || સોમ ગુણે કરિ દીપતુ એ, જાણે પુનિમચંદ, તપ તિજિં દીપઈ સદા, ભાસુર જેમ દિણંદ || ૪ || નવનિધાન સમ નવય વાડિ રૂડી પરિપાલઇ, ચઉદહ વિદ્યા રાયણ રાસિ સુપરિ સંભાલઇ, * વિવિધ દેસિ ઉપના ભવ્ય સમઝાવી વાલઇ, અહંકારી જે કુમતિ પડ્યા તેહના મદ ગાલઈ || ૫ || સમકાલિં અવતરિઉ એ, ધરમ ચક્રવતિ એહ, સુંદર ગણધર પદ ધરુ, મઝ મનિ નહિ સંદેહ || ૬ | ગોયમ સોહમ જંબુ પમુહ પુરવ રિષિ તોલાં, તુમ કરતિ ઊજલી દેખિ કુમતી સવ ડોલઈ, ' સજઝાય સંગ્રહ B૨૨૮થી હીર સ્વાધ્યાય

Page #268

સયલ રાય તુમ નમઇ પાય સુરપતિ ગુણ બોલઇ, સાયર સમ ગંભીર ચિત્ત પરદોષ ન ખોલઇ + ૭ . રૂપ અનોપમ તુમ તણું એ જોતાં હરખ અપાર, જુગ પ્રધાન સોહા ધરૂ, જય જય જગદાધાર || ૮ | જો તુમ આણા ધરઈ સો વિ સંસારિ ન ઝૂરઇ, ક્રોધાદિક જે અંતરંગ વઈરી સવ મૂરઈ, રોગ સોગ સંતાપ પાપ ભવિયણના ચૂરઇ, . તે તુમ સેવા કરઈ તાસ મનવંછિત પૂરઇ | ૯ || સિવસુખ સંપદ દાયક એ, દરિસન તોરું સામિ, અલિય વિઘન દૂરિ ટલઇ, મુનિવર તાહારઈ નામિ / ૧૦ | ઓસ વંસ સિંગાર હાર, કુરા સુત સુણીઓ, માતા નાથી કુરિ હંસ સુર તરુ સમ ગણીઇ, થાવર તીરથ સિદ્ધ ખેત્ર જંગમ પભણીઇ, પૂજિ તમારા ગુણ અનેક માં કીણિ પરિ ગુણીd I ૧૧ | કુસલવર્ધન પંડિત ગુરૂ એ, પભાઈ તિહનુ સીસ, હીરવિજય સૂરીસરૂ, પ્રતિપુ કોડિ વરીસ / ૧૨ /
ઇતિ શ્રી હીરવિજયસૂરિ સ્વાધ્યાયઃ II છા
શ્રવણ રચિત લૌકિક ગ્રંથોક્ત ધમધર્મ વિચાર સૂચિકા અકબર સાહા પ્રતિબોધ્યો જેણ, સેવ્રજ મુક્ત કરાવ્યો તેણિ, વરસિ પટમાસી અમારિ, જીજિયા દાણ મુંકાવ્યા સાર. ૬૩ શ્રી હીરવિજયસૂરિ ત્રિજગ પ્રસિદ્ધ, નામિ શહીદ વંછિત સિદ્ધિ, |
સજઝાય સંગ્રહ
B૨૨૯B
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #269

શ્રી જયવિજયજી રચિત શ્રી હીરવિજયસૂરિ-પુણ્યખાનિ સઝાય
રાગ-રામગિરિ પ્રણમિઅ પાસનિણંદ દેવ, સંપાય સુહ કારણ, સંખેસર પુર મંડણઉં, દુહ દુરીય નિવારણ.
' ઉલાલ પુણ્ય ખાણિ ગુરૂ હીરની એ, પભણે મનિ આણંદ; ભવિઅણ જણ. સહુ સાંભલઉં, જિમ લહુ પરમાણંદ. ૧ સાયર સલિલ ' સમાન ચિત્ત, તપજપ અલંકરી; પંચ મહલ્વય ધરણધીર, ઉપશમ રસ ભરી; જાન ગુણે સુરગરૂ, સમઉએ, સાયર પર ગંભીર, રોહણ જિમ યણિ ભર્યઉં, તિમ ગુણે કરી ગુરૂ હીર. ૨ બાર ભેદઈ, તપ કરઈ, પરદોષ ન બોલ, કઠિણ કરમ સવે નિરજરઇ, પૂરવ રિષિ તોલd. જાવ જીવ એકાસણું એ, વિગઈ પંચ પરિહાર; દોષ બઈતાલીસ પરિહરઈ, લીઈ દ્રવ્ય નિત બાર. ૩
સિરિવિજયદાનસૂરિંદ સાખિ, આલોઅણ લીધ; મનસુંધઈ કરિ દોઈ બાર, નિરમલ તપ કીધ, ઉપવાસ સઈ ત્રણ તેહ તણાએ, છઠ દોએસઈ પંચવીસ; એકાવાન અઠમ કીયા, વલી ઉપરિ એકવીસ. ૪ કીધાં આંબિલ સહસદોએ, નવી તિમ ભણીઇ; એકલ સીધું એક દત્તિ, બહુ વિધ તપ સુણીd.. સજઝાય સંગ્રહ B૨૩૦Bશ હીર સ્વાધ્યાય
[

Page #270

સહસ ત્રણ ઉપવાસ કયાએ, છસંઇ ઊપરિઅ ઉદાર; એક કીઓ આંબિલ ઓલીઇ, વીસ થાનક તપસાર. ૫ તેર માસ તપ કીઓ એક, શ્રીપૂજયહ કેરું; ચઉથ આંબિલ એકાસણિ, કાલિંઈ ભવફેરૂ. સૂરિમંત્ર આરાધીઓ એ કરી કાઉસ્સગ ઉપવાસ; નવી બિલ એકાસણિ, ધ્યાન મનિ ત્રણ માસ. ૬ આરાધન સવે જાનનું, જા બાવીસ માસ; આંબિલ નીવી તપઈ જેણિ, કીઓ જ્યોગ અભ્યાસ. ગ્રંથ અનેકવર સોધીયા એ, તજી પ્રમાદિ મુનિરાય; . આર કોડિ સંખ્યા કહી, સુહગુરૂ કી સઝાય. ૭ : શિષ્ય અનોપમ દીખીયા, એકસઉ વર આઠ; 1 પંડિતપદ ગુરૂ આપીયા, એકસુ વલી સાઠ. સાત વાચકપદ થાપીયાં એ, સૂરીશ્વર પદ એક, સિરિ વિજયસેન સૂરીપ્રતિ, આણી રિદય’ વિવેક ૮ દેહરાસર પ્રાસાદ તુંગ, સય પંચ પ્રમાણ. ગુરૂ ઉપદેસઈ નીપના, ભૂમંડલિ જાણ. બિંબ પ્રતિષ્ઠા જિનતણી એ, ગુરૂકૃત હુઈ પંચાસ, પાટણ પ્રમુખ નયરિં ભલી, જૂઉ નિજ મનિ ઉલ્લાસિ. ૯ યાત્રા સોરીપુર તણી, મથુરા ગુહાલેર; - ચંદુવાર અનિ ચિત્રકૂટ, અરબુદગિરિ સિહાંઈ. દોએ શત્રુંજય ગિરિ તણીએ, યાત્રા દોએ ગિરનાર; લાખ બિંબ ગુરૂ વંદિયાં, અવર તીરથ નહી પાર. ૧૦ માન તજી રિખિ મેઘજી, લંકામત સામી; જિનપ્રતિમા અંગી કરી, હીરજી ગુરૂ પામી. અકબર સાહિ પ્રતિ બૂઝવીએ, કીધઓ પરમ દયાલ; કુમરનદિ સમોવડઇ, જીવ દયા પ્રતિપાલ. ૧૧ સજઝય સંગ્રહ B૨૩૧ 8 હીર સ્વાધ્યાય |
સજઝાય સંગ્રહ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #271

વચન. સુણી ગુરૂ હીરનાં, તૂઠઉ નર નાહ; બિરૂદ જગતુગૂર થાપીઉં, મનિ ધરી ઉચ્છાહ. જીવ અમારિ ખટમાસની એ, ડબ્બર સર ગુરૂ દીધ; ગાય બલદ વધ ટાલીયા, મહીષી મહિષ પ્રસિધ. ૧૨ મૂકાવ્યા કર આજીયા, બહુ બંધ છોડાવ્યા; શત્રુંજય મુગતી કરી, ફરમાન અણાવ્યાં; હીર સમાન સૂરીસરુએ, હુઓ નિ હોસઈ કોઇ; ન્યાનાદિક અતિશય કરી, ભરત ખેત્રમાં જોઇ. ૧૩ ત્રણસઈ ત્રણ સંઘપતિ હૂઆ, મોટાઈ મંડાણિ; શત્રુંજય અરબુદ તણા, સમેતાચલ ઠાણ. સિરિવિજયસેનસૂરી મુખ્ય જ્યુએ, સહસ દોએ પરિવાર; સિરિહીરવિજય સુગુરૂ તણઉં, ગુણમણી તણુ ભંડાર. ૧૪ સંઘ સહી કરઇ અપાર, વિચરઇ જેણિ ગામઈ; અંગઈ ઊલટ અધિક થાય, હીરજી ગુરૂ નામઈ. કનકકોડિ અંગ પૂજણાએ, પાય ઠવઈ પટકૂલ;
પકના િલૂંછણાં, નયરિ નયરિ રંગરોલ. ૧૫ ગૂજજર સોરઠ મરૂ દેસ, વાગડ વિખ્યાત; દખ્યણ કુકણ મેદપાટ, માલવ મેવાત. કાન્ડમ પ્રમુખ બહુ દેસમાંએ ગામ નયર સંનિવેસ; ભવિક જીવનઈ તારિવા, શ્રી પૂજઈ દીયા ઉપદેશ. ૧૬ દાનશીલ તપ ભાવના, જિનપૂજા ભગતિ; - માલારોપણ વ્રતોચ્ચાર, સંઘવરછલ જાગતી;
લાભ અનંત ગુરૂ હીરના એ, કહિતા નાવાઈ છે; બોધિબીજ બહુ વાવિવું, ભરત ખેત્રમાં જેહ. ૧૭ સિરિવિનસેનસૂરિસધીર, નિજ પટ્ટિ દિગંદ;
સીખ દેઈ સવે ગચ્છતણી, ગુરૂ હીર મુણિંદ [ સજઝાય સંગ્રહ B૨૩૨ Bી હીર સ્વાધ્યાય |

Page #272

ઉના નયરી અનસન લીલુંએ, પાલઈ નિરતિચાર, ભવસરુપ મનિ ચીંતવઇ, જપતાં શ્રીનવકાર. ૧૮ સંવત સોલહ બાવના, ભાદ્રવ સુદિ જાણ; એકાદસિ તિથિ ઊજલી, હીરગુરૂ નિરવાણ.
આ ચંદન ઘનસારસિઉએ, શ્રીગુરૂ ચય ચરચંતિ; માંડવી મહોચ્છવ અતિ ઘણા, સુરનર મિલી રચંતિ. ૧૯ સોવર્ણ રથ રયણિ જડ્યઉં, ગયણંગણિ આવઇ; દીપકમાલા ઝગમગતિ, રંગિં સુર ગાવઈ. અમરપુરી પુરૂ સાંચર્યોએ, વાગા ઘંટ વિશાલ; જગિ અચરજ વલી દાખીઉં, ફલીયા અંબ અકાલિ, ૨૦ સુખ અસંખ સુરલોકના, અનુંભવઈ મુનિરાજ; કાલ ન. જાણંઇ જાયતુ, સવે સુર સિરતાજ. . જિનસાસનિ સાનિધિ કરંઇએ, પૂરઈ સંઘ મનિ આસ; રોગ સોગ સંક્ટ હરઈ, છએ રિતુ બારે માસ. ૨૧ સિરિવિજયસેનસૂરિંદરાય, સંપ્રતિ જયવંત; ભવિક જીવપ્રતિ બૂઝવઈ, વિહરઈ મલપતુ. સુવિહિત જનનિ હિત કરુએ, કરૂણારસ ભંડાર; વિનય કરી જેઓ વસઈ, લહસઈ (તે) ભવપાર. ૨૨ સકલ કલ્યાણ નિવાસ ગેઈ, અનિ સુંદર સોહઈ; સિરિ કલ્યાણ વિજય વાચક પતિ, દીઠઈ મન મોહઈ. તાસ સીસ જયવિજય ભણઈએ, પુરૂ મન જગીસ સિરિ વિજયસેનસૂરીસર, પ્રતિપક્ષે કોડિ વરીસ. ૨૩
ઇતિશ્રી હીરવિજયસૂરિ પુણ્યખાણિ સઝાયઃ
[
સજઝાય સંગ્રહ
B૨૩૩
હીર સ્વાધ્યાય

Page #273

શ્રી વિવેકહર્ષ રચિત
શ્રી હીરવિજયસૂરિ-નિર્વાણ સબ્ઝાય
રાજવલ્લભ-રાગ
સરસ વચન ઘઉં સરસતી, પ્રણમી શ્રી ગુરૂપાય; થુણસ્સું જિનશાસનધણી, શ્રીહીરવિજયસૂરીરાય રે; જગદ્ગુરૂ ગાઈઈ, માન્યઉ અકબરશાહિ રે; જસપટિ દીપતઉ, શ્રીવિજયસેન ગચ્છનાહ રે. જગ૦ ૧ સાહા કુંઅરા કુલિ ચંદ્રમા, નાથી માત મલ્હાર; શ્રીવિજયદાંનસૂરિ પટધણી, હીરજી જગત્રશૃંગાર રે. જગ૦ ૨
જિણિનિજ ૫૨ સિદ્ધાંતનઉ, પામ્યઉ પરગટ પાર; શીલ થુલભદ્ર જોડલી, વઈરાગઇ વયરકુમાર રે. જગ૦ ૩ મહિમા દેખી માનિઉ, અકબરશાહ સુલતાનિ; પેસકસી પુસ્તકતણી, ઢોકઇ પ્રથમ બહુમાનિ રે. જગ૦ ૪ જિણિ જિનધર્મ જગાવિઉ, ગોવધ નિત્યંઇ વારિ; વરસપ્રતિ ષટ માસની, વરતાવી જીવ અમારિ રે. જગ૦ ૫
જિણિ છોડાવ્યઓ જીજિઉં, મુકાવ્યું લિંગ દાંણ; બંધી લાખ મેહલાવીઆં, ઈમ કીધાં જગત્ર આશાન રે. જગ૦ ૬
રાગ-મારૂણી.
મુગતઓ અવિચલ વિમલાચલ ગિરનારનઉં રે, વિણ કરિ જગ કરઇ યાત્ર; તે યશ હીરજી તુઝ વિણ કહઉ કુણ અવરનઇ રે, છાજઇ ગુણમણિ પાત્ર.
હીરજી ન વીસરઇ રે. ૭
હીર સ્વાધ્યાય
સજ્ઝાય સંગ્રહ
૨૩૪

Page #274

તીરથયાત્રા કરી ગુરૂ હીરજી સમોસર્યા રે, ઉના નયર મઝારિ; બિંબ પ્રતિષ્ઠા પ્રમુખ મહોચ્છવ દીવના રે, શ્રાવક કઇ ઉદાર. હીર૦ ૮ સંવત સોલ બાવન્નઇ ભાદ્રવ માસડઇ રે, કરીઅ સંલેખન સાર; સુદિ દશમી મધ્યરાત્રિં જગવી સાધુનઇ રે, સમઝાંવઇ સાધુસિંગાર. હીર૦ ૯ નિજનિર્વાણ સમય કહી અણસણ આદરઈ રે, પચખઇ ચ્યારે આહાર; અગ્યારસિં સુપ્રભાતિ નવઅંગિં પૂજિઆ રે, અઢી પહુર લગઈ સાર.
હીર૦ ૧૦ સ્વયંઇ કરાવઇ સંધ્યા પડિકમણુ પ્રભો રે, જિમ દેસન ઘઇ જિન વીર; ગણઇ નઉકાર તે બઇસ પદમાસન રે, અઇ ગુરૂ સાહસ ધીર.
હીર૦ ૧૧ હીવઇ જંપઇ ગુરૂહીર રે ગચ્છ ધોરી જિનશાસન દીપાવયો રે, સાધયો ઈહ પરલોક; ઈમ કહી નઉકાર્વાલી પાંચમી માંડતઇ રે, હીર પહુતા સુરલોકિ. હીર૦ ૧૨
રામગિરી-રાગ
જગનઇ વાહલઓ રે હીરજી,
હીર નિર્વાણ જાણિ કરિ આવ્યાં દેવ વિમાન રે; કરવા મહોચ્છવ ગાન રે, કલિમાં અછેરા સમાન રે. જગ૦ ૧૩
તે તઉ નજર્િં રે દીઠડું, સીંગલેસર વાસી ભટ્ટ રે; તસ સુત પણિ દેખઇ પરગટ્ટ રે, વાણી હવીઅ ઉદભટ્ટ ૨ે. જગ૦ ૧૪ રાત્રિં અંગ જે પૂજિઉં, લ્યાહરી સાત હજાર રે; માંડવી હોઇ ઉદાર રે, કરાવી કથીપાની સાર રે. તિહાં બેઇઠી લ્યાહરી હજાર રે. જગ૦ ૧૫
માંડવી નીપજી જવ રહી, તવરહી રાતિ ઘડિ ચ્યાર રે; તવ ઘંટાંનાદ વાજી, જેહવધુ ઈંદ્રનો સાર રે, સુણ્યઉ તે વર્ણ અઢાર રે, પછઇ વાગા સાત ઉદાર રે. જગ૦ ૧૬
સજ્ઝાય સંગ્રહ
BI૨૩૫ T
હીર સ્વાધ્યાય

Page #275

જવ ચય માંહિ પઢિાડિઆ, જિહાં લગાં દીઠું કાંઈ અંગ રે; તિહાં લગઈ.પૂજ્યે અતિ ચંગ રે, સ્પા નાણાં મન રંગ રે. જગ0 ૧૭ પન્નર મણ સૂકડિ ભલી, અગર તે ત્રણ મણ જાણિ રે, કપૂર તે ત્રણ સેર તિહાં મિલ્યું, ચૂઉ સેર પાંચ પ્રમાણ રે; કસ્તુરિ બિ સેર આણિ રે, કેસર સેર ત્રણ વખાણિ રે. જગ૦ ૧૮
He હીર અંગ સંસ્કર્યું, ત્યારી સાત હજાર રે, તિણિ વાડી જે ઝરલઇ, તેમજ માર્યા સહકાર રે; ફલિઆ તેહ સહકાર રે, એકણિ રાત્રિ મઝારિ રે,
- અદભૂત એહ અપાર રે, જગ૭ ૧૯ પારિખ મેઘઈ કરાવિવું, શૂભ તિહાં અતિ અભિરામ રે, તિહાં રાત્રિ આવઈ દેવતા, કરઈ હીરના ગુણગ્રામ રે; નાટિક હોઈ છેઠ તામ રે, વાજિત્ર વાજઈ તિણિ ઠામિ રે;
પ્રસિદ્ધ હવું આખઈ ગામિ રે. જગ) ૨૦ તિહાં ખેત્રાં જે વાસ વસઈ, વાણિઉ નાગર જાતિ રે, તિણિ તિહાં જાઇનઈ જોઈઉં, ઉદ્યોત વર્ધમાન માત રે; કાનિ સુણઈ ગીત ગાન રે, વાજિત્ર દેવતા વાત રે, નજરિ ન દેખઈ સાખ્યાત રે, સમ કરિ કહઈ પરભાતિ રે. જગ૦ ૨૧
(કળસ). ઇઅ શ્રી વીરશાસન જગત્રિભાસન શ્રીહીરવિજય સૂરીસરો, જસ શાહિ અકબર દત્ત છાજઇ બિરૂદ સુંદર જગડુરો;
જસ પટ્ટ પ્રગટ પ્રતાપી ઉગ્ય શ્રીવિજયસેન દિવાકરો. - કવિરાજ હરષાણંદ પંડિત વિવેકહર્ષ સુદ્ધકરો. ૨૨
| ઇતિ સ્વાધ્યાય સમાસમિતિ | શ્રી !
(संवत् १६५४ वर्षे आषाढसितात् चतुर्मासदिने पंडितश्री-पुण्यहर्षगणिनां शिशो मुनिजयहर्षेण देवासनगरे लिपीकृतं ॥ ठः॥) [ સજઝાય સંગ્રહ ૨૩૬ Bણ વીર સ્વાધ્યાય ]

Page #276

શ્રી કાનજીમુનિ રચિત શ્રી હીરવિજયસૂરિ-નિર્વાણ સબ્ઝાય
પ્રણમીઅ પાસ આસ જગપૂરણ, મગસી મંડણ સામી રે, શ્રી તપગચ્છપતિ હીરવિજયસૂરિ, ગુણ ગાઉં સિર નામી રે ॥ ૧॥
સુગુરુ ચરણ સેવઓ તુમ્ડિ ભવિકા, કુગુરુ સંગ મતવારી રે, કુગુરુ કુગુરુ કુતિમાહિં લેઇ મુકિ, સુગુરુ મુત્ત દઇ સારી રે ॥ ૨॥ આંચલી
હું મુરખ મંડણ છઉં ભોલઉ, કોઇ મ હસંજો ધામી રે, માય બાપ આગલિ જિમ બાલક, બોલઇ સંકા લામી રે ॥ ૧૩॥ સુગુ૦
જીમ કેસી ગણધર પરદેસી, નીવ કીય સમકિત ધારી રે, વ્રત બારહ તે સુધાં... હૂંઉ એકા અવતારી રે. ॥ ૪॥ સુગુરુ
ગુરુ પંચ મહાવ્રત સુધાં પાલઇ, ઓસવંસ અાઆલ રે, પંચ સુમતિસું સમતા અનુદિન, ષટ કાયા રખવાલ રે ॥ ૫॥ સુગુ૦
ગામ નયર પાટણપુર વિચરઇ, કુમત પડતાં વાલઇ રે,
અંગે ઉવંગ યંગ સંભલાવિ,
ગુરજી ઘૂસમકાલિં રે ॥ ૬॥ સુગુ૦
તું ગોયમ સોહમ તું જ છૂ, થુલિભદ્ર તું હો રે, નામંતર કરતૂંકાં વાહ, ચરણ ન છોડું દોઇ રે ॥ ૭॥ સુગુ
ધન તે ગામ નયર પાલણપૂર, જિહાં ગુરુજી અવતરિયા રે, ધન તે શ્રી તપગચ્છ ગુણસાગર, જિહાં હીરવિજય સૂરિ ગિરુઆ હૈ ॥ ૮॥ સુગુ૦
ભાવ સહિત જે ગુરુ ગુણ ગાવ, બહુ સંપતિ તે પાવઇ રે, તાસ સીસ પભણઇ મુનિ કાન્હજી, સુગુરુ અધિક મન લાવઇ રે ॥ ૯॥ સુગુરુ
ઇતિ શ્રી હીરવિજયસૂરીશ્વર સ્વાધ્યાય | સંપૂર્ણ॥
સમારૂં ॥ છ॥ શુભં ભવતુ ॥ છી કે
A૨૩૭
સજ્ઝાય સંગ્રહ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #277

૨૨
શ્રી વિદ્યાચંદ્રમુનિ રચિત શ્રી હીરવિજયસૂરિ સજ્ઝાય
સામિણિ સમી સરસતિ માયા તિમ નિજ ગુરુનઉ લહીઅ પસાય । હીરવિજય જિનશાસ ધણી, થુણસ્યું જેહની કીતિ ઘણી ।। ૧ ।। તે શ્રી હીરવિજયસૂરીસ ત્રણિકાલ તસનામું સીસ । જેણઈ સૂધઉ સંવર આદર્યુ, જગ તાર્યુ નઈ આપઇ તર્યું ॥ ૨ ॥ રાગદ્વેષ વયી પરિહરઇ, તપ જપ સમતા સંયમ ધરઇ। પાલઇ પ્રવચન માતા ખરી, આઠ ઇમ મદ મેહલ્યા પરિહરી | ૩ ||
નિજ પરશાસન વિદ્યા ભણી, સકલ સૂરિ સિરિ ચૂડામિણ । ગિરુઉ ગછપતિ ગુણભંડાર, જેણઇ મોહિઉ સારુ સંસાર ॥ ૪ ॥
પંચ મહાવ્રત પંચાચાર, પંચ નિગ્રંથી ધરઇ વિચાર । બૂઝવીઉ અકબર પારખી, તંઉ સવિ પૃથિવી કીધી સુખી ॥ ૫ ॥
ષટમસ વાડાજીવ અમારિ, મુગતુ શત્રુંજય ગિરિનારિ। મુંક્યા. થુંબાનઇ જીજીઆ, જગગુરુ બિરુદ હીરનઈ હુઆ ।। ૬ ।।
સુદ્ધ પરૂપક સુદ્ધાચાર, નિત નવ કલપી કરઇ વિહાર । દોષ રહિત ગુરુ લીઇ આહાર, પાલ્હણિ પુરિ હુઉ અવતાર ॥ ૭॥
વિજયદાન દાન પટ ધારી, હીરુ હીરવિજય ગણધાર । નાથી કુંરા કુલિ સિણગાર, વિદ્યાચંદ ભણઇ ભવ તારિ ॥ ૮॥
ઇતિ શ્રી હિરવિજયસૂરિ સજ્ઝાય ।
સજ્ઝાય સગ્રહ
૨૩૮
હીર સ્વાધ્યાય

Page #278

F
:
શ્રી હેમકુશલ રચિત " શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાયા
માનિ સમરી રે સરસતિ સામણિ મતિ કરી ! એ તો સોહાઈ રે જિન મુખ પંકજ મધુકરી | ભવિજન મોહઈ રે કવિજન મુખ મંડણ કરી | સસિ ગણનાયક રે ગુણસું હીરવિજયસૂરી ૧ | પટ્ટગ ગતિરે સોહઈ ભાસન દિનકરુ વંછિત દાયકા રા . જાણે અભિનવ સુરતરુ વરજ્ઞાનિ રે | બુદ્ધિઈ જીપ સુરગુરુ સૂરીસરે રે |
- વંદુ હીરવિજય ગુરુ, ૨ ગુણમણિ આગર રે સાગર સયલ કલા તણા | જગમાહિં દીપઈ રે જસ કરતિ મહિમા ઘણો | સૌમ્ય વદનિ રે સોહઈ સોમ સોહામણા | ગુરુ ગુણ ગાતાં રે નિત નિતુ હુઈ વધામણા | ૩ || મુખ પ િરે વસઈ નિરંતર સરસતી | * મધુરી વાણીએ રે અમૃત ધારઈ વરસતી | કરકમલિ રે વસઈ શ્રીધર કામિની ! જસ પય સેવઈ રે શ્રી જિન શાસન સામિની | ૪ || કલિકાલિ રે સોહમ જંબૂ જોડલી | જસ દીઠઈ રે સંભરઈ વયર કુમર વલી | જિમ રવિ તાપઈ રે હિમ પડલ જાઈ ગલી | તિમ મુનિ તેજઈ રે કુમત મિથ્યા તજાઈ ટલી / ૫ // સજઝાય સંગ્રહ Bી ૨૩૯Bશ હીર સ્વાધ્યાય.

Page #279

કુમતિ ધૂકનઈ રે જાણ રવિ કર મંડલી | શ્રી ગુરુ દરસણિ રે પહુચઈ આસ્યા મન લી | જેણઈ ટાલી રે તૃણા કંટાલી બોરડી | ગુરુ ગુણ ગાવઈ રે કોકિલકંઠી ગોરડી || ૬ | મદ માતંગ રે ટાલવા દુધ રે કેસરિ | નિજ તનુ કાંતિ રે સોહઈ ભાસુર સુરગિરિ | બાલપ્પણિ રે સુંદર સંયમશ્રી વરી | શ્રી ગુરુવચનિ રે શ્રી જિન આજ્ઞા સિરિ ધરી | ૭ | તપ તેજઈ રે જાણે દિનકર અતિ ભલો | શ્રી ગુરુ નામિ રે જસ વાધઈ જગિનિ મીલો ! શ્રી ઓર્સ વસઈ રે કુમુદ વિકાસન ચંદલો | શ્રી તપગ૭ઈ રે સૂરિગ્નિ રોમણિ ગુણ નિલો | ૮ || જય જગત્ર ભૂષણ દલિય દૂષણ સયલ લક્ષ્મણ પારગો ! શ્રી પંડિત મેહ મુણિંદ સુખકર ભવ મહોદધિ તારગો / તસ સીસ બાલિ ક્ષેમકુશલિં થયા હીરવિજય ગુરો |
શ્રી વિજયદાનસૂરિંદ પદિ સર્વસંધ સુહેકરો / ૯ // | ઇતિ શ્રી હીરવિજયસૂરિ સ્વાધ્યાય સંપૂર્ણ |
. |
વિનયવિજય ઉપા. રચિત શ્રીપાલ રાસા તપગચ્છનંદન સુરતરૂ પ્રગટ્યા, હીરવિજય ગુરૂરાયાજી અકબરસાહ જસ ઉપદેએં, પડહ અમારિ વજાયાજી. ૧ હેમસૂરિ જિનશાસન મુદ્રા, હેમ સમાન કહાયાજી, જાસો હીરો જે પ્રભુ હોતાં, શાસનસોહ ચઢાયાજી, ૨
[
સઝાય સંગ્રહ
B૧૨૪૦Bી
હીર સ્વાધ્યાય

Page #280

L૨ ૪
શ્રી જયવિજય રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સ્વાધ્યાય
રાગ-અસાફરી વિમલાચલ પ્રભુ ચરણ નમીનઇ, થુણસિવું હીર મુખિંદો રે | અકબર શાહિ તણ પ્રતિબોધક સુવિહિત સિવું ચિર નંદઉં રે // ૧ સયલ તીરથ સોહઈ ગુરુ અંગિ, રંગિ અભણ્ કમિ તાસ રે . જે નિજ શ્રવણે સુણી ગુરુ સેવઈ તે લહિ શિવસુખ વાસરે I સયેલ.// ૨ // .
આંચલી. મૌલિ અનોપમ શંકર સેવઉ ભાલ, રેલે ગંગ વિશાલ રે | ભમુહ તણાં બલિ જમુના સહીએ, મુખિ સરસતી રસાલે રે I સયલ.// ૩ // સ્વરગદ્વારિ શ્રવણે જાણઉ નયણે પ્રભાસ તે દીપઇ રે. નાશા નાસ, દુરિત તણુ ભર અધર નંબક નઈ જીપઇ રે I સયલ. ૪ / જગન્નાથ જિલ્લાંઈ વસીઉ સ્વામિ ઓષ્ટ અઘ ભૂરાં રે | સેતુ બંધ દસનાવલિ શોભતિ કપોલ કામિત સુખ પૂરાં રે ! સયલ. પ // ચિબુક ચારુ લોટી ગુરુ પાસઈ સુરકીદાર મોહી લવણે રે | હનું પ્રયાગ જિણિ નયણે નિરખિલે, તે ગાયા સુરભવણે રે I સયલ.૬ // ગયા કુષ્ટ ભજઉ ગુરુ ગ્રીવા કંઠિ રેખા ત્રિવેણી રે ! અચલ ઇશ્વર પૂજઉ ભુજ ગુરુ નાયણ હથિઉ જગિ જીણધરે I સયલ.// ૭ II ગોદાવરી તાપી નઈ સિખા કરતલિ રેખા રૂપિ રે | કસાવર્ત નીલ પર્વત રેખા બીલ કનક ખલ ઉપઈ રે ! સહેલ.| ૮ | કાબેરી ઈન્દ્રનયાસિ રહું ચર્મણવતી જગિ ભાવીરે | વેગવતી વેદિકા સિંધુ ગલકી ગુરુ કરઈ આવી રે 1 સયલ.// ૯ / - [ સજઝાય સંગ્રહ Bl૨૪૧ BT હીર સ્વાધ્યાય'_|

Page #281

હૃદય તે પુષ્કર માંહિ અહિનિશિ ધ્યાન ધરઈ વિશ્વનાથ | ગુરુ સમુદ્ર સમ નહી કો મહીઅલિ, તિમ ગોમતી વિખ્યાત રે ! સહેલ./ ૧૦ || સહસ અઠ્યાસી સિસિનું આશ્રમ જગગુરુ નાભિ વિરાજઈ રે અતિ ગભીર મહીસાગરની પરિ વાણી ગુહિરી ગાજઇ રે I સયલ.// ૧૧ || તુભ કુરુક્ષેત્ર જૂઉ ગુરુ ઘટમાં વાવિલે અનંતગુરૃ થાઈ રે ! મન-માનસ અતિ નિરમલ જેહનું દરશનિ દુરિત પલાઈ રે ! સયલ.// ૧૨ // નયરી અયોધ્યા મથુરા માયા કાસી કાંતી અવંતી રે ! નયરી દ્વારિકાસમ ગુરુ કાયા મુગતિ દીઈ મનિ ચિંતિ રે / સયલ. ૧૩ | કામગવી ગુરુ ચરણે સુહકર, તેત્રીસ કોડિ સુર સેવઈ રે ! માતા પિતા તીસ્થ સમ એ ગુરુ આરાધ્યા સુખ દેવઈ રે ! સયલ.ll ૧૪ ll સકલ તીરથ કાદી(ઈ)થર હીરજી યોગીશ્વર કુલદીવું રે ! . સકલ બ્રહ્મચારીનું ઇશ્વર વિજયનાથ ચિરજીવું રે | સયલ. ૧૫ / ઇમ ગુરુ ગુણની તીરથ માલા ગૂંથી મિં અતિહિં રસાલ રે ! જે નર નાર ઠવઈ નિજમંઠિ તે લહઈ સુખ સુવિશાલ રે I સયલ.// ૧૬ શ્રી કલ્યાણવિજય ગુરુ વાચક વાચક સુરગુરુ તો લઈ રે ! તસ પદ પંકજ સેવક મધુકર જયવિજય ઇમ બોલઈ રે ! સયલ. ૧૭ || જે મિથ્યામતિ દૂરિ ઇડઇ સુમતિ સિઉં વાસ રે ! પ્રય(હ) ઊઠી ગુરુ હીરજી પ્રણમાં અઠસષ્ઠી તીરથ તાસ રે સયેલ. ૧૮
શ્રી હીરવિજયસૂરિ સ્વાધ્યાય
ધ્યાય
સઝાય સંગ્રહ
B ૨૪૨Bી
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #282

.'
શ્રી દયામુનિ રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સ્વાધ્યાય
રાગ ગૌડી હિતકર હીરજી રે, ઘડીય ન વીસરે, ગિરુઓ ગચ્છપતિ એહ. . જગદાનંદ તુઝ ગુણ અતિ ઘણા, કહો કિમ ભૂલે રે તેહ | હિ. /૧ મયગલની પરિ ગુરુનું ચાલતો, ટાલતો વિષય વિકાર | વહાલા હીરજી રે સકલ સંસારનો મોહન જગત્રય આધાર / હિ. //રા. તાહરે તેજે રે સહુ સુખિયા થયા ઘણા મુકાવ્યા દંડ દોર I . જીજીઓ છૂટે રે તુજ વચને થકી જેણે પડતો રે સોર I હિ. ૩| " શેત્રુજ મુગતો રે તુઝ વચને થકી ઉર ખમાસ અમારિ ' ગો પંખીના રે બંધ છોડાવવા, તુઝ સમો કુણ સંસારિ I હિ. II. સંવત સોલ બાવન ભાદ્રવો, સુદિ ઇગ્યારસ જેહ | ઉના નગરે રે અણસણ ઉચ્ચર્યું સાધુ-પુરંદર તેહ / હિ. પી શ્રીસંઘ માંડવી મોછવ બહુ કરે ચૂઆ-ચંદન ઘનસાર | રૂપા નાણે રે ગુરુ અંગ પૂજતાં દિધો ઇમ સંસકાર / હિ. I૬ll નિર્વાણોચ્છવ જે કરે દેવતા, તેહના બહુ વિસ્તાર | ઝાલાલા ગીરે આસન વૃક્ષનો ઉલ્યાં તે સહકાર / હિ. III હાં ! હાં ! હીરજી રે નિજ સેવક તણાં કિમ વિસાર્યા રે મોહ એ વેદન સમ કોઈ ન દોહિલી વાહલા તણા રે વિછોડ ! હિ. Iટા સાંભલઈ ખિણ ખિણ તુંહઇ હીરજી ભવિક કમલલોચનસૂર .
રાતિ દિવસ મનિ અલજો અતિ ઘણો, દેખાડો મુખ નૂર / હિ. I૯ll [ , સજઝય સંગ્રહ B૨૪૩PL હીર સ્વાધ્યાય |

Page #283

કિમ ભૂલે ગુરુ તાહાર દેશના કિમ ભૂલે તુઝ રૂપ |
•
કહો કિમ ભૂલે ગુરુ કર શિરંધરે તે રંજ્યા બહું ભૂપ | હિ. ||૧૦|| ધરમધુરંધર તે પટ થાપિઓ, દિન દિન ચઢતે રંગ ।
અકબર આગલ જિનશાસન તણી રાખી મામ જે સંગ । હિ. ||૧૧||
તુઝ પટોધ દિનકર દીપતો. શ્રીવિજયસેનસૂરિંદ। કલા[લ્યાણકુશલ ગુરુ શિષ્ય દયા કહે, સુપ્રસન્ન એહ મુણિંદ । હિ. ૧૨ ઇતિ શ્રી હીરવિજયસૂરિ સ્વાધ્યાય
સંઘવિજય રચિત અમરસેન વયરસેન રાજર્ષિ આખ્યાનક પટ્ટપરંપરા વીરનો ક્રમઈ હવો યુગહપ્રધાન, શ્રી હીરવિજય સૂરીશ્વર અકબર નૃપ દીઠું માન. ૪૯૦ બિરૂદ જગગુરૂ તેણઇ દીઉં, તીરથ શેત્રુંજ ગિરિનારિ, મુગતાઘાટ કારાવીઆ, જાત્ર કર નરનારિ. ૪૯૧ છોડાવ્યો જેણઇ જીજીઓ, મુકાવ્યું જગિ દાંણ, બંધ લાખ મેલ્ટાવીઆ, હીરગુરૂ વચન પ્રમાંણ. ૪૯૨ "ઉદય અધિક શ્રી ગુરૂ તણો, રાજનગર મઝારિ, સોલ અઠાવીસઇ આવીઆ, મેઘજી ઋષિ ઉદાર. ૪૯૩ લંકામત મૂકી કરે, કુમતિ કી પરિત્યાગ, મનુ વચન કાયા કરી, ધર્મ તણો મનિ રાગ. ૪૯૪ જિનપ્રતિમા જિનસારિષી, કહી પ્રવચનિ અધિકાર, સદહણા સાચીષરી, આવી તસ હૃદય મઝારિ. ૪૯૫ આચારિજપદનો ધણી, નહિ અભિમાન લગાર, હીરગુરૂચરણે જઇ નમું, મન ક્યું કર્યો વિચાર. ૪૯૬
સજ્ઝાય સંગ્રહ
૨૪૪
હીર સ્વાધ્યાય

Page #284

શ્રી ક્ષેમકુશલમુનિ રચિત
શ્રીહીરગુરુ સઝાય ગોયમ ગણધર પાએ નમું, સકલ ગુણ લબ્ધિ ભંડાર રે | . નામિ રે પરમાનંદ પામીઈ, નિર્મલ સુમતિ દાતાર રે / ૧ / વંદઉ વંદઉ હીરજી ગુણ નિલો, મુઝ મનમોહન હીર રે | જિમ લીનો ગોયમ વીરે રે, જિમ મીની રાતે રહઈ નીર રે .. રખિણિ રખિણિ હીરજી વાંદવા, મુઝ મન મોહું પ્રભુતીર રે / ૨ // આંચલી. કામ કલસ ચિંતામણિ જાણીઈ, મુઝ ફલો સુરતરુ આજ રે, કામધેનુ આવી મુઝ આંગણઈ, જઓ ભેટા શ્રી મુનિરાજ રે || ૩ || વંદએ. મુઝ રે ફલી રે ચિત્રાવેલડી, મઇ પામી હેમ નરસિદ્ધિ રે ! ' અષ્ટ મહાસિદ્ધિ નામિ પામીઈ નામિ લહઈ. વંછિત રિદ્ધિ રે | ૪ | વંદ. ગાયમ સોહમ જંબૂ સાંભઈરો, યશોભદ્ર મેહકુમાર રે , શીલિ કરી સ્થૂલભદ્ર જાણીઈ, રુપિ જીતો કામકુમાર રે || ૫ | વંદ. સકલ મુનિ શ્રેણિ શિરોમણી, તાગણ ગગન દિણિંદ રે | શ્રી હીરવિજયસૂરી રાજીઓ નામિ શહીદ પરમ આણંદ રે ૬ | વંદ. સકલ જગતારણ જગગુરુ, એ પ્રભુ ત્રિજગ આધાર રે ! યુગહ પ્રધાન ગુરુ પામીઓ, દીઈ મુઝ સુખ જય જય કાર / ૭ ના વંદ, ગામાગર પટ્ટણ બંદિરાં, બિન ધિન વિહરઈ મુનિરાય રે | બહુતર નારિ પ્રતિબોધતા, બહુ jએપ લાભ ઉપાય રે || ૮ || વંદ તે ધિન નરનારી લેખવો, અનિશિ વંદઈ ગુરુ પાય રે | દિન દિન શ્રી પૂજય વાંદણાં, દેઈ કરઈ નિર્મલ કાય રે / ૯ / વંદ. કૃપા કરી. પ્રભુ મુઝ આપીઈ, સિવપદ કમલનિવાસ રે | ખેમકુશલ સુખદાયકુ, જિમ પુહુચઈ મુઝ મન આસ રે || ૧૦ | વંદ..
* / શ્રી ગુરુ સક્ઝાય ગીતા છી [ સજઝાય સંગ્રહ થી ૨૪૫E હીર સ્વાધ્યાય )

Page #285

રાજ્ય સંગ્રહ
૨૪૬
હોર સ્વાય
શ્રીપચતુષ્ક સૂરિનામગર્ભિતહીરવિજયસૂરિ સ્વાધ્યાય
ઢાલ ચઉપઈ...
શ્રીપતિ પ્રણમઇ જસપદ પદ્મ શ્રીજિનપ્રણમું મુકી છદ્મ આજ અનોપમ આણંદ ભયો વિમલવદન પિખી ગહગયો
છંદન કુંરાકુલ શૃંગાર જયજય ગુરુ જગદાધાર દમશમ સંયમ લીલાવંતા યશ વાદઇ દીપઈ ભગવંત વિસ્તરીઓ ગુરુ ગુણ સાગરુ દાન ગુણઈ જીપઈ સુરતરુ મન વચન કાયા કરી શુદ્ધિ નમતાં લહીઇ વંછિત રિદ્ધિ લબ્ધિગુણિ ગોયમ અવતરો સૂદ્ગુિણ છત્રીસી અલંકારો આણંદ વિમલકારી ગુરુમિલો વિજયદાનદાતાગુણનિ
શ્રીગુરુ પ્રણમી ગુરુ ગુણ ભણું હીનાચાર નિવ દીસઇ રત્તી રત્નત્રય કેરો આધાર વિનયાદિક ગુણરત્ન ભંડાર ન્ટિંગ જયવંતો જય સુખકરુ યદુપતિ પરિ બ્રહ્મ વ્રત ધરઇ. ગુરુગુણમહિમાજગિ વિસ્તરો। લોહીર વિજયસૂરિ તપગછયતિ ।
શ્રીદાયક મુનિનાયક છુણુ વિધાઇ જીત્યો બૃહસ્પતી
ગિ જસ વાધઇ જસ વિચાર યસ નામઇ લહીઇ ભવપાર સેવક મન પંકજ દિનકરુ નરય પડતાં જગ ઉદ્ધરઇ ગુરુક્ષેમ કરમઇ ચિતિ ધરો લો વિજયસેન છઇ જસ નિર્મલો
૧
૨
છું ? ‰
ક
.

Page #286

ગુરુ નામ ખર શ્રેણિક આરિ, પદ આદ્ય ખર નામ ચિતિ ધારિ I આરઈ શ્રેણિ આર ગુરુ નામ, સમરઈ સીજઈ વંછિત કામ / ૯ છે. પ્રતિજઠી સમરો એ નામ એ આરઈ મંગલ અભિરામ | ચી ગઈ દુખ છેદેવા ભણી સરણ કરો એ તપગછ ધણી || ૧૦ || જય તપગછરાયાં નમઈ પાયા રાય રાયાં સુર ધણી | ભવ ભય ચૂરણ વંછિત પૂરણ સયલ સુખકર સુરમણી | - ત્રિજગ મધ્યઈ યે અભવિકા કમલ વિકસન દિનમણી |
શ્રી હીરવિજય સૂરિંદ થણીઓ ક્ષેમકુશલ પ્રભુ ગધણી // ૧૧|| II ઇતિ શ્રી પરુ ચતુષ્ક સૂરિનામ ગર્ભિત શ્રી હીરવિજયસૂરિ સ્વાધ્યાયઃ |
|| છા શ્રીરસ્યુ કલ્યાણમસ્તુ
સંઘવિજય રચિત અમરસેન વયરસેન રાજર્ષિ આખ્યાનક ભાષા ગણ્યા સિદ્ધાંત સવિ, પંડિત બહુશ્રુત જોડિ, અઠાવીસ ઋષિ સ્યુ પરવયા, આવી વંદઈ મનકોડિ. ૪૯૭ પુનરપિ ચારિત્ર આદરઈ, વિશુદ્ધ હીરગુરૂહાથિ, પંચ મહાવ્રત ઉચ્ચરઈ, અઠાવીસ ઋષિનઈ સાથિ. ૪૯૮ ઋષિ મેઘજી ઉદ્યોતવિજય, નામ અનોપમ દીધ, ઋષિ ગણો તે ગુણવિજય દીધું નામ પરસિદ્ધ. ૪૯૯ નામ થાપના અનુક્રમઈ કીધી શ્રી ગુરૂરાજ પામ્યો લાભ ગુરૂઈ અતિઘણો, સાયાં તસ બહુ કાજ. ૫૦૦
[
સઝાય સંગ્રહ
B૨૪૭ Bશ
હીર સ્વાધ્યાય - 1

Page #287

શ્રી દેવચંદ્ર રચિત
હીરવિજયસૂરિ સજઝાયા સમરીય પાસ જિણેસર ત્રિભુવન મંડણઉં રે;
ચિત્રકોટનયર સિંગાર થણમ્યું રે ગુણરૂં રે હીરવિજયસૂરિગણધરુ રે. ૧ તપગછિ ઉગઉ નિરમલ સારદચંદલું, દઈ પરમાણંદ
પામતું રે પામઈ રે ભવિયણ વૃંદ ચકોરડા રે. . રા ચપલ તુરંગમ ઇદ્રી પાંચઈ જીવનઇ રે; પાડઈ ઓવ વાટ, - વાઈરે વાઈરે રાખઈ ગુરૂજી તેહનઈ. | ૩ સોહણ મોહણ મૂરતિ ઉપસમ સાગરૂ રે, ચઉવિત સંઘ મઝારિ;
'સોહાંરે સોહUરે જિમ સુરમાંહે સુરપતિ રે. | સાા તુહ્મ ગુહરી વાણી નિરમેલ મોહણવેલડી રે, ભવિયણ પરષદ માહિ; - ગાજDરે ગાઈરે જલનિધિ જિમ જલ પૂરિઉરે. પા સોહમ જંબૂ સિજંભવ ગુરૂરાજીએ રે, સમર્યા ગુણ ભંડારઃ - દીઠડઈરે દીઠડરે હીરવિજયસૂરિ રાજિએ રે || દો
[કળશ]. તપગચ્છ મંડણ વિબુધ રંજણ હીરવિજયસૂરીસર,
શ્રી વિજયદાન મુણાંદ પાવન પટ્ટગયણ દિPસરૂ, ઇમ ગુણઉ ભગતિ સાર યુગતિ નાણ વર ચારિત ધરૂ, તુમે જયો સુહગુરૂ સીસ સુરતરૂ, દેવચંદ કૃપાકરૂ || ૭ll
| શ્રી હીરવિજયસુરિ સાય | *
[
સજઝાય સંગ્રહ
સજઝાય સંગ્રહ
BA૨૪૮
હીર સ્વાધ્યાય
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #288

શ્રી ક્ષેમકુશલ રચિત
શ્રીહીરવિજયગુરુ સ્વાધ્યાય, શ્રીગુરુચરણકમલનમી સખી હું ગુણસું મુનિરાય રે, પુણ્યપ્રસાદિ પામીયા સખી હીરવિજયસૂરિ પાય રે.|| ૧. આજ સખી મુજ અંગણ જે અભિનવ સુરત ફલીઓ રે, કલિકાલે ગૌતમ પ્રતિરૂપી જો મુઝ. સુહગુરુ મલીઓ રે, '
શ્રીહીરવિજયસૂરિ મલીઓ રે આજ0 | રાય - વંછિતદાયક સુરમણિ સખી કામધેનું કામકુંભ રે, સુખ પદ મુઝ કરવા કરણી સોહે અનુપમ બંભરે. આજ0 | વા ક્રોધ દાવાનલ ટાલવા સખિ અભિનવ ઉભો મેઘ રે, જસ દીઠ મુનિ સંભર સખિ વયરકુમાર જંબૂ મેઘ રે. આજ૦ || ૪ો માન મતંગજ જીવવા સખિ દુર્ધર ઉપન્યો સિંહ રે, સિંહ તણી પર આદરું સખિ સંયમ અકલ બીહ છે. આજ0 / પી મુનિ માનસરોવરિ હંસલો સખિ જગગતિઈ ગેલે રે, શમ સુધાકર કુંડાં સખિ રાજહંસ પરિ ખેલે રે. આજ૦ | ૬ll શ્રીહીરવિજયસૂરિ રાજીઆ સખિ યશપડતો જગ છાજેરે, મોહ મહા ભડ જીપીઓ જગિ જય જય ઘંટા વાજે રે. આજ૦ ||'. નયણ કિરયાં કજપાંખડી સખિ મુખ સોહઈ પુનિમચંદો રે, સલ કલાસંપૂરણ સખિ શ્રી ગુરુ નિત નિત વંદો રે. આજ૦ || ૮ll સંયલ કમલા કોડીકારણીએ ગુરુ ગોવિંદો રે, . મુનિગણમાંહિ મુનિપતિ સોહે સુરગણમાહિ સુરિંદો રે. આજ0 In
સઝાય સંગ્રહ B[૨૪૯BI હીર સ્વાધ્યાય |

Page #289

દંત જિમ્યા દાડિમ તુલા સખિ ભાલિ અષ્ટમી ચંદો રે, ક્ષેમકુશલમુનિ ઇમ ભણઈ સખિ એ ગુરુ ચિરકાલ નંદો રે. આજ૦ / ૧૦ll સુરશિવ સુખ હોઈ આશુ સખિ શ્રીહીરવિજયસૂરિ નામ રે, મંગલ કુશલ ક્ષેમકર કમલા વિલ સઈ ઠામિ રે. આજO || ૧૧૫
| | ઇતિ ગુરુ સ્વાધ્યાયગીત |
* ઋષભદાસજી કૃત શ્રી હીરવિજયસૂરિ રાસ. સમતા હરિતણી હવિ જુઓ, કુરડુગથી અધિકો હુઓ; ખારી ખીચડી ખાધી ખરી, હીર ન બોલ્યો મુખથી ફરી. ૩૫ શ્રાવક ઘરિ રાંધી ખીચડી, મીઠું ઘાલિ વહુઅર વડી; વહુઅર સોય આઘેરી ગઈ, સાસુ મીઠું ઘાલે સહી. ૩૬ જિમવા બેઠો નિજ ભરતાર, ખારી ખીચડી અત્યંત અપાર ? ૩૭ • કરી ખરખરો આવ્યો તહિં, ઉપાશરે બેઠો છે મુનિવર જ્યોહિ;
ભાષે શ્રાવક અમ ઘરિ આહાર, અહ્મ પરઠવ્યો ખાર અસાર. ૩૮ | | સાધુ કહે ખારી ખીચડી, હીરતણે પાતરે તે પડી;
શ્રીગુરૂ સોય ન બોલે ફરી, ઉડ્યા આહાર તે ખારો કરી. ૩૯ વારે વારે પીયે નીર, એમ જ કહીયે ન પીએ હીર; વાત પ્રકાશે નહિ ગંભીર, અહો સમતારસ હોય સધીર. ૪૦ સાળ કહે ગુરુ એક સું કીધ, ખારી ખીચડી તુહે સ્ લીધી, હીર કહે કૂરગડુને જુઓ, થુંકનારો તે નવલજ હુઓ. ૪૧
[
સજઝાય સંગ્રહ
B૨૫૦ Bશ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #290

શ્રીહીરવિજયસૂરિ સજ્ઝાય
•
॥ ×૦॥ શ્રીહીવિનયસૂરિગુરુભ્યો નમઃ । સારદમાત તણઇ સુપસાઈ હીરવિજયસૂરિ ગાયું જી. સાધુ શિરોમણિ બહુ ગુણવંતઉ રિણિ આણંદ પામ્યું જી ॥ ૧ ॥ મહિઅલ મહિમા જેહનઉ મોટઉ મેર સમોવડ કહીયે જી શીલગુણે કરી રતિપતિ જીત્યુંઉ નામિઇ નવનિધિ લહીઇ જી ॥ ૨ ॥ સુંદર મૂરતિ મોહનવેલી સમતારસનઉ દરીઓ જી આઠઇ પ્રવચનમાતા પાલઇ સંયમરમણી વરીઓ જી ।। ૩ ।। પંચાચારવિચાર વચક્ષણ ગિરુઓ એ અણગારુ તપતેજઇ દિનકરથી અધિકઓ ભવજલનિધિનઉ તારુ જી || ૪ | સકલ સૂરિશિશિર સેષર સોહઇ જિનશાસન વ૨ દીવુ જી દયાવત મુનિવર વયરાગી કોડી વરસ પ્રભુ જીવઉ જી સાહા કૂઅરકુલિ તું અવતરીયો ધન્ન નાથીસુત જાયુ જી ઉસવંશ દીપાવ્યુ જેમઇ ધન્ન એ ગુરુ મઇ પાયુ જી || ૫ || હીરવિજયસૂરિ ઉત્તમ જાણી સાહા અકબર. તેડાવઇ જી સોમવદન દેષીનિ હરષ્યઉ નિજમુખિ ગુણવરી ગાવઇ જી ॥ ૬ ॥ ધન્ન કણ કંચણ રીંગ આપઇ સહિગુરુ કાંઇ ન લેવઇ જી દિલ્લીપતિ ગછપતિનઇ પરગટ જગગુરુ નામસુ દેવઈ જી || ૭ || શાહા અક્કબર જેણઇ પ્રતિબોધ્યઉ દયાધર્મ થિર થાપ્યઉ જી હીરવિજયસૂરીસર કેરઉ ત્રિભોવન જસ જસુ વ્યાપ્યઉ જી | ૮ || હરષ ધરીનઇ તુમ ગુણ ગાઉં તું ચિંતામણિ તોલઇ જી પંડિત શ્રીજયવંત ગુણઆગર તસ સેવક ઇમ બોલઇ જી || ૯ || ઇતિ શ્રી હીરવિજયસૂરિ સજ્ઝાય ॥
સાય સંગ્રહ
૨૫૧
હીર સ્વાધ્યાય

Page #291

39
શ્રી કુશલવર્ધન રચિત શ્રીહીરસૂરીશ્વર સ્વાધ્યાય
પણમિય સંતિ દેવા, સારદાની સેવા રે, સુભ મતિ લેવા રે, શ્રી ગુરુ ગુણ ગાએવા ૨ે ॥ ૧ ॥ હીરવિજયસૂરી રાયા, સુભ મતિ દાયાં રે, હેમ સમ કાયા રે, મોહિત માનવરાયા રે
॥ ૨॥
"
ધન ધન નાથી માયા, ઇસા પૂત જાયા રે, જિણિ દૂધ પાયા રે, ગોદ ધરી હરિખ લડાયા હૈ ॥ ૩ ॥ ધન સાહ કુંરાજી તાતા, નિજ તનુ જાત રે, જેહથી વિખ્યાતા રે, લડાવી કરાવ ભવાત રે ।। ૪ ।। બહિની રાણી વિમલાઇ, શ્રીપાલનુ ભાઇ રે, વર ચતુરાઇ રે, સબ હિતકું સુખ દાયી રે ॥ ૫॥ વાધતુ હીરાભિધાન, સદા સાવધાન રે, ક્લાકું નિધાન રે, દિનિ દિનિ અધિકુ વાન ૨ે ॥ ૬॥ પાલ્હણપુર સોહાયા, શ્રી પાટણિ આયા રે, તપગછ રાયા રે, શ્રી વિજયદાનસૂરિ પાયા રે | ૭ || તસ ઉપદેસ સુણી, સંસારવ ગણી રે, ઉપસગ ગુણી રે, તવ હીરજી થાઇ મુણી રે॥ ૮॥ સકલ કલાનુ જાણ, મહિમાકુ નિહાણ રે, સુંદર વખાણ રે, નિજ ગુરુ દિઈ બહુમાણ ૨ | ૯ ||
જોગિ જાણી પાટિ થાપઇ, નિજ પદ આપઇ રે, બોધિબીજ વાપઇ રે, ભવભયનાં દુખ કાપઇ રે | ૧૦ || ૨૫૨ા હીર સ્વાધ્યાય
સજ્ઝાય સંગ્રહ

Page #292

| ૧૨ ||
દવાજે રે,
રે,
॥ ૧૪ ||
ધન તે નયર ગામ, પાટણ સુદામ રે, વિચરઇ સુધામ રે, શ્રી હીરવિજયસૂરિ અભિરામ રે || ૧૧ || વાધિત કીતિ ઘણી, શ્રી હીરવિજય તણી રે, બહુ જને ભણી રે, સાહિ અકરિ સુણી રે દીદાર દેખન કાજે, બહુત શ્રી ગુરુ રાજે રે, તેડાવઇ અકબર માગિ ચાલતાં ગુરુ, ભવિ દુખ હરૂ જાણે સુરતરૂ ચે, સાહી પેખી બહુ સુખ ધરૂ રે જગગુરુ નામ થાપઈ, બંદી બંધ કાપઇ રે, મને મુહુત આપઇ રે, અમારિસિ બદની છાપ રે ॥ ૧૫ ॥ મારૂચાડિ નઈ મેવાત, ગૂજર વિખ્યાત રે, ગમાગમ થાત રે, પવિત્ર કરઇ જગતાત રે ।। ૧૬ || સકલ કુમતિ મત, ગતમાન મુહુત રે, જાએ ભયભીત હૈ, તપગછકુ ભલુ જીત રે ।। ૧૭ || પાટણ નગર આયા, નમઠું બહુ રાયા રે, સંઘ સુખ પાયા રે, ચિત્રં જવ તપગચ્છ રાયા .. ॥ ૧૮ || જસ રિ ઠવ પાયા, દુરિત પુલાય રે, સુરગવી આયા રે, વંછિત સુખ તિણિ પાયા રે ॥ ૧૯ || કવિજન મનોહારી, સુધ્ધ સીલાચારી રે, પર ઉપગારી રે, નિરમલ મહાવ્રતધારી રે ॥ ૨૦॥ તપગછનાયક સુમતિદાયક, શ્રી દાનવિજય સૂરીસરો, તસ પાટભૂષણ, વિગતદૂષણ, શ્રી હીરવિજય સૂરીસરો, ઇમ થુક્યું મઇ બહુ ભાવ આણી, લાભ જાણી અતિ ઘણું, કવિ કુસલવર્ધન ગામ મુનિવર સયલ વંછિય કારણુ ॥ ૨૧ || ઇતિ શ્રી હીરવિજય સૂરીશ્વર સ્વાધ્યાય સંપૂર્ણઃ । શુભં ભવતુ
સજ્ઝાય સંગ્રહ
(૨૫૩૦
હીર સ્વાધ્યાય -
રાજે રે
॥ ૧૩ ||

Page #293

શ્રી શુભમુનિ રચિત.
શ્રીહીરાષ્ટક સ્વાધ્યાય સરસતી ભગવતી મનમાં ઘરી, શ્રી પાસજિન પ્રણમી કરી; હું ગાણું ગુણ રખી આમણા, શ્રીહીરવિજયસૂરિતણા. / ૧ / મહાવીર કે હીર જે જન જપઈ, સુરજપરિ જગમાં તે તપઈ; જિન શાસન પ્રભુ જિન વીરજી, તિમ બીજો જાણો હીરજી. / ૨ / મહાવ મહાવીર હુઓ જગિ કેવલી, તિમ હીર બીજો શ્રુતકેવલી; ભરાવીર વચન સહુ સિર ઘરઈ, તિમ હીરવચન અંગીકરઈ. / ૩ / મહાવ વીર વીર જયાઈ ગૌતમ બહુ, તિમ તિમ હીર સમરઈ સહુ; વીરહીર નામ એકઠાં ઘરઈ, તતષિણ તે મુગતિ કન્યા વરઈ.
| | ૪ | મહા) અષ્ટસિધ્ધિ આપઈ ગૈાતમ ને વીર, ઈષ્ટ સિધ્ધિ ગીઈ તિમ શુભ ને હીર; જિમ દેવ સહુમાં દેવા વીર, તિમ ગુરુ માં જગગુરુ તેહિ હીર.
. / ૫ / મહાવ ‘હીર હીર ચિંતઈ સૂતાં સદા, દુરધ્યાનઈ ન તે પડઈ કદા; હીર હીર દયાઈ ઉઠ પ્રભાતિ, પામઈ તે નર સુખવિવિધ ભાતિ.
+ ૬ / મહાવ - હીર હીર નામિ ધરિ સંપદા, તેહ નામિ નાવઈ આપદા; હીર હીર નામ સમરઈ યદા, મનવંછિત પામઈ તે તદા. || ૭ | મહO શ્રીહીરવિજયસૂરીશનામિ, સુખસંપદ પામિ ઠામ ઠામ; એહ નામમંત્ર જપઈ કામિ કામિ, તસ મહિમા વાધઈ ગામિ ગામિ.
| ૮ || મહાO [ સઝાય સંગ્રહ B૨૫૪ Eી હીર સ્વાધ્યાય |

Page #294

જિમ વીર યું જઈ મુગતિ સિધ્ધ, ષટ્ઠરસણ હુઓ પ્રસિધ્ધ; હીર નામિ ધિરે મંગલિક કોડિ, શુભ પ્રણમઈ બેકર કમલ જોડિ.
ઈતિ શ્રી ીરાષ્ટકં નામ સ્વાધ્યાયઃ ||
ઋષભદાસજી કૃત શ્રી હીરવિજયસૂરિ રાસ. હીરતો જે સુણસ્ય રાસ, તેહના મનની પહોચે આસ; તસ પિિર હોયે કમળા વાસ, તેહને ઉચ્છવ બારે માસ! ૩
|| ૯ || મહા૦
હીરનામ સુણતાં સુખ થાય, મહીઅલિ માને મોટા રાય; . મંદિર મણિ સુંદર મહિલાય, હય ગય વૃષભો મહિષી ગાય! ૪
પુત્ર વિનીત ધરિ દીસે બહુ, શીલવતી રિ દીસે વહૂ; કસટ ઘણાં ઘરિ વહેલ્યો બહુ, કીર્તિ કરે જગે તેહની સહુ! પ
રોગ રહિત શુભથાન વાસ, ઘણા લોક કરે તસ આશ; બહુ જીવે ને બહુ લજ્જાય, સોવનતણી પામે શયાય. ૬
જેવ હીરતણું જે નામ, કરે દેવતા તેહનું કામ; જેણે નામ વિષધર વિષ જાય, જેણે નામે ગજસિંહ પળાય. ૭
જેણે નામે વયરી વશ થાય, જેણે નામે દુષ્ટ દૂરે જાય; પ્રવહણમાંહિ બૂડતો તરે, હીરનામ હિયે જો ધરે. ૮ ભૂત પ્રેત ન માંડે પ્રાણ, હીરના નામ જપો જગે જાણ; હીરતણા ગુણ હીઅડે ધરે, જાં જીવિતાં લલિંગ લીલાં કરે. ૯
સજ્ઝાય સંગ્રહ
૨૫૫
હીર સ્વાધ્યાય

Page #295

શ્રી મેઘમુનિ રચિત શ્રીહીરવિજયસૂરિ સ્વાધ્યાય
ઢાલ-પાહુણવાની શ્રી જિનશાસન ભાસન ભાણું, વંદિય ગાયમ યુગહ પહાણું
સમ સુધાકર સાગર ચંદ, વંદે હીરવિજય સૂરિંદ // ૧ // ઓસ વંસ સિરવર અવતંસ, ગતિ કરી જીપઈ ગજ હંસ |
સાહ કુરા કુલ કમલ દિણિંદ / ૨ // વંદે. મહી મંડલિ ભવીયણ મન મોહઈ તિયણિ મુનિવર અનોપમ સોહઈ !
ભવિજન કુમુદ વિકાસન ચંદ | ૩ | વંદે. વર બુદ્ધિઇ સુરગુરુનાં જીપઈ, જસ કીરતિ તિહુમણિ અતિ દીપઈ !
' ' , ' સંયમ કમલા કેલિ મુકુંદ | ૪ | વંદે. પંચ મહÖયધારણ ધીર, કુમતી ભૂમિ વિદારણ સીર |
જસ પય સેવઈ સુરનરવૃંદ / ૫ | વંદે. પંચ સમિતિ ત્રણ ગુપતિ ઉદાર, સંયમ પાલઈ નિરતીચાર |
ગુરુ નામ જપતાં પરમાણંદ. || ૬ વંદે. આ સિરિ વિજયદાનસૂરીસર સીસ, વિબુધ ગણ સેવઈ નિસિદીસ !
સિરિ પંડિત મેહ દઈ આસીસ શ્રી ગુરુપ્રતાપે કોડિ વરીસ. | ૭ |
ઇતિ શ્રી હીરવિજયસૂરિ સ્વાધ્યાય | શ્રી | છ ||
[
સજઝાય સંગ્રહ
B૨૫૬ Pી
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #296

૩૪
શ્રી હીરસૂરિ સઝાય
સરસતી ભગવતી વર લહી ગાઈમ ગુરુ ગુણ પૂર રે શ્રીત પગછ કેરો રાજી હીરવિજય ગુરુ સૂર રે / ૧ // ત્રિભુવન જસ ભાઈ રે તઈ મન મોહ્યું રે હીરજી બોલ બોલઈ અકબર ભૂપ રે મોહન જગગુરુ રૂપ રે
વલિ વલિ નિરપું સરુપ રે તઈ મનમો) આંચલી મૂરત મોહનવેલડી મેલડીરસ સમ વાણિ રે જે નિસુણી ઘણું રીઝીઓ અકબરસાહ સુજાણ રે હીરજી વચન પરિમાણ રે તઈ મન૦ / ૨ // પુસ્તક પસકસી કરઠ દેશી સબલ નિરીહ રે જે કુરમાવો તે હું કરું ઇમ બોલઈ નરસીહ રે તું ગુરુ ગ્યાનીમાં લીડ રે હીર વઈરાગમાંહિ લીહ રે તઇ0 If all હીરજી વચન લહી કરી કીધી જીવ અમારિ રે વરસદિવસમાં છ માસની કીધી જીવ અમારિ રે સહૂ નિજ દેસ મઝાર રે હીર ભવપાર ઉતાર રે તઈવ હરખ્યો નરપતિ વીનવઇ વલી ફરમાવો મુઝ કામ રે બંધ ખુલાસ હવઈ કીજીએ ઇમ બોલ અભિરામ રે
તવ દીધું જગગુરુ નામ રે I તઈવ || ૫ | પંજરથી છૂટા રે પંપીયા બંધપણિ મૂક્યા મહીસ રે હિંસક જીવ પણિ છોડીઆ સહુ દીઇ હીરનઈ આસીસ રે
હીર જીવો કોડિ વરિસ રે I તઈ0 / ૬/ સજઝાય સંગ્રહ Bી ૨૫૭Bી હીર સ્વાધ્યાય

Page #297

શત્રુંજય ગિરનારના મુગતા અવિચલ કીધું રે ફિરિ જાણે ગૌતમ અવતર્યો સ્વામિવયર પ્રસિદ્ધ રે
જંબૂ સુધરમા ગણવૃદ્ધ રે I તઈ0 ૭ | ઇમ ગાયુ ગુરુ હીરજી ત્રિભવન મોહનવેલિ રે સંઘ સકલનઈ મંગલકર વિવેકહરષ રંગરેલિ રે | મુગતિ છબિલી મુહૂનઈ મેલિ રે ! તઇ0 | ૮ |
ઇતિ શ્રી હીરવિજયસૂરીશ્વર સજઝાય ll
ઋષભદાસજી કૃત શ્રી હીરવિજયસૂરિ રાસ. હે : જૂજવે ભવિજન પ્રાણી, નંદીખેણના સરિખી વાણીરે; બળભદ્ર તણી અહિનાણીરે, વાણી ગંગા કેરૂં પાણી રે. ૧ દીએ દેશના ગુરૂજી સારોરે, પર પ્રાણ મ દુહવો લગારો રે; મૃષા બોલે નહિં જયકારોરે, ચોરી પાપણો નહિ પારોરે. ૨ ‘દ્રઢ રાખો શીલ કછોટીરે, અંગે ઓઢો સમકિત દોટી રે; દંયા કારણ દીજે રોટી રે, પરભવે લહિયે ઋદ્ધિ મોટી રે. ૩
મ કરો માયા મત કૂડી રે, નહીં પહિરો હાથે ચૂડી રે; | ક્રોધ કરતાં સમતા બૂડીરે, નહીં પરણશો મુગતિ રૂડી રે. ૪ [ પર નિંદા છે જગમાં માઠીરે, મુક્તિ રૂપિણી નારી જાય નાઠી રે; 'ઈહાં ન જમે ચોખા સાઠીરે, મારે મહિલા વાંસે લાઠી રે. ૫
ભવિ કરજો પર ઉપકારરે, સીદાતા તણો ઉદ્ધાર રે; જિમ હોય ઉત્તમ અવતાર રે, ઘર લચ્છી તણો નહીં પાર રે. ૬.
-
-
સજઝાય સંગ્રહ
B૨૫૮ Bી
હીર સ્વાધ્યાય

Page #298

૩૫
શ્રી વિવેકહર્ષ રચિત
શ્રીહીરસૂરિ સજ્ઝાય
મોહનગારો રે જગગુરુ હીરજી રે જેણઇ મોહ્યો મોહ્યો અકબરશાહિ રે મોહનગારો રે જગગુરુ હીરજી રે ॥ ૧ ॥ નયરગંધારથી તેડીઆરે મિલ્યા હો ફત્તેપુર દ્વંગ રે અકબરશાહનઇ હીરગુરુ દેષતાં રે ઉપનો છઇ અતિઘણો રંગ રે। મોહન૦ | ૨.
મારગ પૂછો રે મુનિવર તણો રે મુગતિ તમઓ જે દાર રે અમૃતવાણી કહિ ગુરુ હીરજી રે પંચમહાવ્રત સાર રે । મોહન૦ ॥ ૩॥
સુણિ અકબર કહિ હરષીઓ રે એહવઓ કુંણ જગ તુમ્હનઇ રે કહો કુણિં દાષીઓ રે તુમ્હ જેહવા કુણ
માહિ પંથ રે નિરગ્રંથ રે ।
પરમેશ્વરથી તે લહ્યો રે મારગ કહિ ગુરુ હીર રે શાહિ ભણઇ તે નિરંજનો ૨ે કેમ લહ્યો અલષ વડવીર રે । મોહન૦ || પ||
સજ્ઝાય સંગ્રહ
મોહન૦ || ૪॥
સુગુરુ ભણઇ પરમેસરુ રે સાદિ અનાદિ દોએ ભેદ રે અનાદિ તે અલષ ન દેષીઇ રે દેષીઇ તે સાદિ અનંત રે । મોહન૦ |॥ ૬॥
ધ્યાન કરી તે અનાદિનું રે જેણઇ પામ્યું પામ્યું જ્ઞાન અનંત રે ચરમસરી તીરથંકરૂ૨ે તે તો સાદિ કહિજઇ ભગવંત રે ।
૨૫૯
.
મોહન૦ || ૭||
હીર સ્વાધ્યાય

Page #299

સકલ સુરાસુર સેવ રે રૂપ અનંત ગુણ ખાણિ રે વયર તજી જીવ જનમનાં રે સહુ સમઝઈ એકણિ વાણિ રે ||
મોહન|| ૮II ધરમ દેવાડઇ પ્રભુ વાતચરતો રે તને છુટાં હોઈ સિદ્ધ રે દીપકર્યું દીપક જઈ મીલઈ રે એકરૂપ જિમ જલ દુધ રે |
મોહન) || ૯. સાદિ અનાદિનઈ જઈ મિલઇ રે લહઈ પરમેસર વ્યવહાર રે રાંક રલી કોઈ રાજા થયો રે તેનઈ સહુ કહિ ભૂપતિ સાર રે !
મોહન|| ૧૦ml. કરમ સહિત જીવ ભાષીઇ રે કરમ રહિત શિવ દાષિ રે જીવ ટલી નઈ શિવ સંપજઇ રે તે તો રુદ્રજમલ દીઇ સાષિ રે !
મોહન) | ૧૧ શ્લોકઃ . जीवः शिवः शिवो जीवो नान्तरं शिवजीवयोः
कर्मबद्धो भवेज्जीवः कर्ममुक्तो भवेच्छिवः ॥ १२ ॥ - ધ્યેયનું ધ્યાન વૃથા હુઈ રે જો ધ્યાતાનાં ન કરઈ સમાનિ રે સાહિબ તે સેવા સફલ કરાઈ રે,
ઈમ સમઝયો સમઝયો સાહ સુલતાન રે / મોહનO || ૧૩ [ સિદ્ધારથગૃપનંદનો રે તેતલસાદિ હુઉ જગવીર રે જેણઈ ધરમ પ્રકાસીઓ રે ઇમ બોલઈ ગુરુ હીર રે |
મોહન) || ૧૪ 'ઈમ સુણિ હીરગુરુ વયણડા રે સાહ સમકિત લહઈ સાર રે જગ માહિ કરઈ અમારિ રે વિવેકહર્ષ વાચક ભણઈ રે ધન્ય ધન્ય હીરજી ગણધાર રે જિનશાસન જયકાર રે
મોહનગારોરે જગગુરુ હીરજી રે // ૧પ ઇતિ શ્રીહીરવિજયસૂરિ સઝાય સમાપ્ત [ સઝાય સંગ્રહ B૨૬૦Bી હીર સ્વાધ્યાય |

Page #300

વિભાગ
ડાર
દુહા, ગહેલી, સ્તવન,
સયા,
અષ્ટક, ચુંદડી
હાહાકાકા
મામા

Page #301

શ્રી નર્ષિ રચિત
શ્રીહીરગુરુગીત
| રાગ ધન્યાસી ।
તપગછં વાંદતાં સુખ થાય સુખ થાય, વિજયદાનસૂરિ પાટ ધુરંધર હીરવિજયસૂરિ રાયા,
તપગચ્છ વાંદતાં સુખ થાય ॥ આંચલી॥
સર્કલ સાધુ સિર દીપત ભૂષણ દૂષણ દૂર પલાય, ગુરુકે દૂરિ
દૂષણ
પલાય
અમૃત
સમાન વાણિ જસ સુણતાં, અલિય વિઘન સવ જાઇ || ૧|| તપગચ્છ૦ ||
જસમૂખ, દેખી દેખી ભવિ મોહઇ, સોહઇ તપગછરાય, મેરુ ગુરુ સોહઇ તપગચ્છરાય, સીસ નગા કહઇ હીરવિજયસૂરિ ચિરપ્રતિપુ સવદાય
સલોકો સંગ્રહ
તપગછ વાંદતાં સુખથાય. ।। ૨।
। ઇતિ શ્રી ગુરુ ગીત ।
શ્રી બુદ્ધિસાગરસૂરિકૃત વાસ્તુકપૂજા તપગચ્છમંડન હીરવિજયસૂરિ,
જસ ગુણ સુરનર ગાયા.
૨૬૨
હીર સ્વાધ્યાય

Page #302

શ્રી પુણ્યહર્ષ રચિત
શ્રીહરિગીત રાગ સારંગ ચર્ચરી
હીર હીર હીર રંગીલા, હીર હીર હીર છબીલો હીર હીર હીર ઈતિ મંત્ર જપો લોક રે .... ધરીયું ધ્યાન એકમના, લે જપ માલિકે મનાં પાઓ ક્યું મન કામ, મત તંત તાત ફોકરે ..૧. દેવ દાનવ કિન્નર, ભૂત પ્રેત વ્યંતરા હોત તાકે કિંકરા, અરિ સકલ લોકરે.........૨ કહત પુણ્યહર્ષ એહિ, પરમ વશીકરણ એહિ, પરમ મોહન એહિ એહિ, દૂજો નહિ તિલોક રે...૩
ઈતિ હીરગીત
સકલચંદ્ર ઉપાધ્યાય રચિત ગૌતમપૃચ્છા શ્રી તપગચ્છ નાયક હીરવિજય સૂરીશ્વર દીઠ મનોહર વાણી, સકલચંદ પ્રભુ ગૌતમ પૂછઇ, ઉલટ મનમાં આણી - ગણધર. ૧૧
ગીત, છંદ, દુહા, ગહેલો, સ્તવન...
ર૬૩ B
ડીર
સ્વાધ્યાય

Page #303

શ્રી પ્રેમમુનિ રચિત
શ્રી હીરવિજયસૂરી યુગ્મ છંદ મહાવીરકે પાટ જા હીરવિજયસૂરી અભીનવો પ્રગટયો ગૌતમસ્વામિ, સાહી કુરા સુત નાથીન નવનીત ઉઠી લીજે તસ નામ, દણ નવ નિધ પ્રામિ ભવજન ઉર સીઝઈ મનવંછિત કામ, શ્રી વિમલ હર્ષ સ્પષ્ય પ્રેમવિજયનઈ આપો હીરજી શિવપુરી ઠામ / ૧ શ્રી હીરવિજયસૂરિ ચહીરો પરખ્યો, સ્યાહી અકબર ભૂપ પંચ મહાવ્રત પાલઈ નકે જગનાહિં જસ અકલ સરુપ, શ્રી વિજયદાનસૂરી પાટ સવાઈ મનમોહન મનોહર જસ રૂપ, પ્રેમપ્રભુ ગુરુ હર ચરણકુ આવી નમઈ નર મોટા ભુપ || ૨ ||
હીરવિજયસૂરિ-સવૈયા સબે સબે મૃગનેરી ચલી ગુરુવંદનકો ગજરાજ ઘટા, કરિ કંકણ ચુડ અલખ તિને વરદાર બિન્યો સિર ઘુટલટા; ગાવતિ મંગલ ગાવતિ સુહાન પૂરણ મોતીકો ચોત છટા, કવિ સૌ કહૈ ગુરુ હીર ભટ્ટારક ઐર કરે સબી પેટનકા. ૮૩ સોવનકે અલગ એ ફરમાણ કે ગુજરદેશ પઢાઈ ક્યું, સાહ અકબર આપ કહે ગુરુ હીરવિજયસૂરિ ગાઈયે જર્યું; પાંપ કે તાપ સંતાપ ટરે, પુનઃ બિગસદ ફલ પાઇજર્યું, કવિ દુલિચંદ કહે ગુરુ હીરવિજયસૂર ધ્યાયી કર્યું. ૮૪
ગીત, છંદ, દુહા, ગહુલી, સ્તવન
B1 ૨૬૪Bશ
હર સ્વાધ્યાય
|

Page #304

શ્રીહીરવિજયસૂરિ દુહા
જય જગદાનંદ કરિ, વીર પટોધર ધીર, જિનશાસન જયવંત તું, હરખ વદન ગુરુ હીર ॥ ૧ ॥
પાલણપુર અવતાર, કુંરાકુલ શિણગાર ઓસવંસ દીપાવિઓ નાથી માત મલ્હાર || ૨ ||
જગમાં જોતાં જુગત ઇસ્યું ગુણ ગિરવો ગુણવંત । હીર સમો નહી કો મહી પરમ પુરુષ માહંત ॥ ૩ ॥
જસ અંગે સમતા રસ અનિશ ઉત્તમ ધ્યાંન । મહી મંડલ મોટો ખતી કુંણ હીર સમાંન ॥ ૪ ॥ છત્રપતિ પ્રતિબોધિઓ સાહ અકબ્બર હીર । જગ જન જીવન જીવાડવા એક હુઓ ગુરુ હીર ॥ ૫ ॥
ૠષભદાસજી કૃત શ્રી હીરવિજયસૂરિ રાસ.
હીરવિજયસૂરિનો કહું રાસ, ગણતાં ભણતાં પો'ચે આશ; સુણતાં હોએ જયજયકાર, હીરમુનિ મો'ટો ગણધાર. ૧
જિણે પ્રતિબોધ્યો અકબર મીર, ગળી પિયે તે મોગલ નીર; અમારી પડહ વજડાવ્યો જિલેં, દંડ દાણ મૂકાવ્યાં તિણે. ૨
જજીઓ ધૂમો પુંછી દેજે, ઉંબર વરાડ મુકાવ્યો તે; શત્રુંગિરસો મુગતો કરે, શત્રુંજ ગિરનારેં સંચરે ૩.
ગીત, છંદ, દુહા, ગહુંલી, સ્તવન.... થ્રલ ૨૬૫
હીર,સ્વાધ્યાય

Page #305

શ્રી હીરવિજયસૂરિની ગંહુલી. બહેની મારી, હીરવિજયસૂરી રાયારે, બહેની મારી, આજ નગરમાં આવ્યા, બહેની મારી, પાવન થયું પુરે આજે રે; બહેની મારી, કૃપા કરી ગુરૂ રાજેરે. ૧ બહેની મારી, એ ગુરુ સમતા ધારીરે, બહેની મારી, વચન સુધારસ ક્યારીરે, બહેની મારી, વરસે મેહ સમાણીરે, બહેની મારી, દેશના અમૃત પાણીરે. ૨ બહેની મારી, પંચાચારને પાળેરે, બહેની મારી, કુમતિ કદાગ્રહ ટાળેરે; બહેની મારી, એવા પરમ પવિત્રરે, બહેની મારી, ભવોદધિ તારક મીત્રરે. ૩ બહેની મારી, અકબરશાહ સુલતાનરે, બહેની મારી, મ્લેચ્છ ભુપતિ અજ્ઞાનરે; બહેની મારી, બોધ દઈને સુધાર્યોરે, બહેની મારી, હીંસા કરતો વાર્યોરે. ૪ બહેની મારી, દેવ ગુરૂ ઓલખાવીરે, બહેની મારી, ધર્મ શુદ્ધ બતલાવીરે, બહેની મારી, શાસન શોભા વધારીરે, બહેની મારી, તે ગુરૂ મહા ઉપગારીરે. ૫ બહેની મારી, સર્વ સાહેલી સાથરે, બહેની મારી, હેમ થાળ લઈ હાથરે, બહેની મારી, મુક્તાફળ ભરી લાવોરે, બહેની મારી, હરખે ગુરૂને વધાવોરે. ૬ બહેની મારી, કરજોડી રહો સામીરે, બહેની મારી, ગુરૂ ચરણે શિર નામીરે; બહેની મારી, તો વરશું શિવરાણીરે, બહેની મારી, એહુવી “રસીક' જીન વાણીરે. ૭
બદષભદાસજી કૃત શ્રી હીરવિજયસૂરિ રાસ. ગઢ આબુ નવિ ફરસિયો, ન સુણ્યો હીરનો રાસ;
રાણકપુર નર નવિ ગયો, ત્રણે ગર્ભાવાસ. ગીત, છંદ, દુહા, ગહુંલી, સ્તવન....Bરદ૬Pર્શ હીર સ્વાધ્યાય
1

Page #306

શ્રીહરિગુરુ સ્તવન
પ્રભુ પડિમા પૂજીને પોસહ કરીયે રે -એ દેશી. હીરસૂરિ ગુરૂ હેતે હળિમળિ વંદો રે, વંદનથી જ વિપદા દૂર જાય છે; ફેડે ફાવ્યા ભવસાયરના ફંદો રે, નામ થકી તે નિર્મળ નિત્ય થવાય છે. સંસારી જનને સહી સુખદાય છે, ચારિત્ર તસ ચોખ્ખું ચિત્ત ચહાય. છે. સદ્વર્તનથી સમ શાંતિ પમાય છે, ઉત્તમ એહ શિવસુખનો ઉપય છે. ૧ ઉપકારી ગુરૂવરનો એ ઉપકાર રે, પ્રતિબોધીને પરમ પંથે આણતા; . નિરમોહી નિસ્પૃહી સંત નિરધાર રે, ઊચિત સુઅવસરનું તેઓ જાણતા.
સંસારી, ચારિત્ર) સદ્વર્તનથી ઉત્તમ) ..... .... ૨ શાસન સેવા બજાવી સહી સારી રે, ધર્મકૃત્યો તે ધીર ધરી સુધારીયા; નિષ્પક્ષપાતી ન્યાય નર એ ભારીરે, આ કાળે સુપ્રભાવશાળી એ થયા.
સંસારીચારિત્ર) સદ્વર્તનથી ઉત્તમ............ ૩ પ્રખર પ્રતાપી અકબરને પ્રતિબોધી રે, અમારીપટ છમાશી આખા દેશનો; કર તીર્થોના બંધ કીધ સંબોધી રે, જુલ્મી જીજીયા વેરો બંધ હંમેશનો.
સંસારીચારિત્ર, સદ્વર્તનથી ઉત્તમ) .... ... ૪ સ્વાય શાહની છતાં ન પોતે છલીયારે, પરધર્મી પ્રત્યે પણ પ્રેમ પૂરો સદા; વળી ન કોથી વૈર વિરોધે વળીયારે, સર્વની સાથે સાનુકૂળ એ સર્વદા.
સંસારી, ચારિત્ર) સદ્વર્તનથી ઉત્તમ0 . . . ૫ ચારિત્ર ચોખ્ખું ને સદ્વર્તન અતિ સારરે, ધર્મ ધ્યાનમાં ધીરવીર ગંભીર એ તપ જપ મહી તલ્લીન પણું ભવ તારૂ, ત્યાગી વૈરાગી સોભાગી વડવીર એ
સંસારી ચારિત્ર) સદ્વર્તનથી ઉત્તમ............ ૬ ગીત, છંદ, દુહા, ગહુંલી, સ્તવન....B૨૬૭Bી હીર સ્વાધ્યાય

Page #307

ગુણ ઘણા ગાય પાર નહિ પમાયે રે, એવા નર તો આ દુનિયે થોડા થશે; થંભ ધર્મનો થયો ન એવો થાય રે, એવાના નામે આપદ દૂર જશે.
સંસારીચારિત્ર) સદ્વર્તનથી ઉત્તમ.............. ૭ ક્રોધાદિ કષાયો કોરે કરીયા રે, સહનશીલતા સાચી ને સારી હતી; મીલનસારપણું મમતાથી ડરીયારે, સંભાવ શાંતિ સૂરિપણું શોભાવતી.
સંસારીચારિત્ર) સદ્વર્તનથી ઉત્તમ... ............. ૮ જગમાં જૈનધર્મનો જય ગવરાણી રે, શાસનની શોભા સુપુરૂષે કરી; એનાથી જગમાં નહિં કોઈ અજાણી રે, સિધાવ્યો સ્વર્ગે નહિ મળશે ફરી.
સંસારી) ચારિત્ર) સદ્વર્તનથી ઉત્તમ.... . . ૯ પન્નરસો ત્યાંથી જન્મ તે પાલણપુરે રે મૃગસરમાસ નવમી તે ઉજવલ ભરી; ઓશવાળ કુળ કુરાશા નાથી ઊરે રે, આયા પૂન્ય પસાયા સુઆશા ફળી.
સંસારી, ચારિત્ર, સદ્વર્તનથી ઉત્તમ............. ૧૦ પન્નરસો છત્રુ પાટણ દીક્ષા પયારે, સદ્ગુરૂ શ્રી વિજયદાન સૂરિ થયા; સોળસો દશ શિરોહી સૂરિપદ આયારે, સોળ બાવન ઊનામાં સ્વર્ગે ગયા.
* સંસારી, ચારિત્ર, સદ્વર્તનથી ઉત્તમ..... .... ૧૧ સંતસંવેગી સૂરીશ્વરના ગુણ ગાવોરે, લ્હાવો શુભ લલિત લેવો હાથમાં; ગુણ ગાઈને દુષ્ટ દૂરિત ગમાવો રે, સન્મારગ મળશે સદ્ગુરૂ સાથમાં.
' . સંસારી, ચારિત્ર, સદ્વર્તનથી ઉત્તમ............. ૧૨
અષભદાસજી કૃત શ્રી હીરવિજયસૂરિ રાસ. હરમુની! તુમ ધીરરે, આઠ જાતરા કરી; આબુ અચલેશ્વર તણી એ. ૨૩ રાણિપુર મેવાડરે ફલવધ વકાણાં; કુંભલમેરનિ યાતરા રે. ૨૪ પાટણ અમદાવાદ રે ખંભાતનગર ભલું; યાત્રા કરી ગંધારની એ. ૨૫ ગીત, છંદ, દુહા, ગડુંલી, સ્તવન....B૨૬૮ Bર્ણ હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #308

શ્રી હીરવિજયસૂરિ મહારાજનું સ્તવન વીરજિનેશ્વર વદન વિધુ ભવિ કુમુદ નિહાળી ॥ એ દેશી ॥ તપ ગણ મંડણ ભવદુખ ખંડણ, હીર . સૂરીદો । ભાવ ધરી વંદો, ભવિયણ જિમ પાપ નિકંદો અકબરસાહી એકદારે લોલ, હીર સૂરિ ગુણ સંપદા રે લોલ સાંભળી કાગળ મોકલે રે લોલ, ગંધારથી સૂરિ નીકળે રે લોલ શોળસેં ઓગણચાળીસ જેષ્ઠકે વદ તેરશે મળ્યા રે લોલ 1 સાહિ વંદે શ્રીગુરુ શ્રેષ્ટ કે મનવાંચ્છિત ફળ્યા રે લોલ ॥ ૧ ॥ સુંદર સામૈયું સજી, નગર પ્રવેશ કરાય ।' હીરગુરુ મુખ ચંદ્રમા, જોતાં મન હરખાય ॥ ૨ ॥
ધર્મની દેશાના સાંભળેરે લોલ, જ્ઞાન તરંગ રંગ ઉચ્છળે રે લોલ ભૂપ ભાન્યો કરુણા જળેરે લોલ, પાપમતિ દૂરે ટળે રે લોલ ॥ ૩ ॥
ડાબર સરોવર
॥ શાખી ||
છોડીયાં,
પંખી મૃગલાં ભૂર
છોડ્યા વંદીવાનને, શ્રી ગુરુરાજ હજૂર ॥ ૪ ॥
૧. રાજા. ૨. બહુ.
ગીત, છંદ, દુહા, ગહુંલી, સ્તવન......
અમર પડો નિજ દેશા મોઝાર કે શાભ વજડાવીયો રે લોલ । શ્રીગુરુ હીરવિજય નિત નમીયે, અનુભવ ગુણ માણક રસ રમીયે તપ ગણ મંડણ ભવદુખ ખંડણ હીરસૂરીદો ॥ ૫ ॥
▸
5
૨૬૯
હીર સ્વાધ્યાય

Page #309

શ્રીહીરવિજયસૂરિ સવાયા કુમતિ ગયાદ બિહાર પાકે હારિ જાયો માતા નાથી હીર, હીરવિજયસૂરિ તપગચ્છનાયક કુંઆરા નંદન સાહસ ધીર, ધીર સિરોમણી ગુણ ગુણણિ આગર, રત્નાકર પરિ ગહિર ગંભીર, ગજવિજય કહ એહિ ગુરુ મેઘો, જીઉં પામો ભવ સાયર તીર. / ૧
અષભદાસજી કૃત શ્રી હીરવિજયસૂરિ સસ. આવ્યો સંઘ પછિ ગંધાર, રામજી સંમો નહિ કો દાતાર તેણે હીરને વાંધા ધસી, હીરે વચન કહ્યું તસ હસી. ૪ વચન સાંભરે છે કે કહું, હુએ સંતાન તો શીલવત ગ્રહું; હવું જણાય છે તો તુલ્મ તેણે, સ્યુ કરૂં છુ ગુરૂ હીરો ભણે. ૫ રામજી નામ હુઓ હુસીઆર, કિહાં પામવો સેગુંજો સાર; * હીર સરીખો ગુરૂ કિહાં મલે, મારૂદેશમાં સૂરતરૂ ફલે. ૬ કર જોડી શિર નીચું કરે, ચોથું વરત તિહાં ઉચ્ચરે; બાવીસ વર્ષની નારી સાથિ, લેતી વ્રત નરનિ સંઘાતિ. ૭ તે દેખી પૂજ્યાં નરનારી, ઘણે વ્રત લીધાં તિણે ઠારિ; ઓછવ મોછવ થયા ત્યાંહિ, વીરની જિમ રાજ ગૃહમાંહિ. ૮ હીરના પુણ્ય તણો નહિ પાર, ઘણા જીવનો તારણહાર; સંદિપેણની વાણી જાણ, અનેક નર બૂજ્યા ગુણ ખાણ. ૯
ગીત, છંદ, દુહા, ગહુંલી, સ્તવન...B૨૭૦Bણ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #310

જગદ્ગુરુ અષ્ટક રાગ- રિગીત
શ્રી તપગચ્છ પવિત્ર ગગને, સૂર્ય સમ સૂરીશ્વરા, શ્રી વિજયદાનસૂરીશ્વર પટ્ટે, આવિયા જે ગુણ ધરા, જે જૈન શાસન સ્તમ્ભ રૂપે, રાજતા આ ભૂતલે, તે હીરસૂરીશ્વર જગત્ ગુરુને, નમન હો અવનીતલે. ૧ જે ધર્મધોરી મુનિ ગણના, પણ હતા મહોટા મશી, જે પંચ મહાવ્રત પાલતા, જગ જીવને નિજ સમ ગણિ, ઉપદેશ અમૃત પૂર જેમોં, જગતમાંહી જળહળે, તે હીરસૂરીશ્વર જગત્ ગુરુને, નમન હો અવનીતલે. ૨
1
જે દેવ ગુરુવર ધર્મના, શુદ્ધ પંથ ને દેખાડતા, આ વિશ્વમાં ઉપકાર કરતા, કર્મ મલને ગાલતા, ગુણઅલ ગુરુજી વિચર્યા, ઉપકાર કરવા ભૂતલે, તે હીરસૂરીશ્વર જગત્ ગુરુને, નમન હો અવનીતલે. ૩ દિલ્લી પતિ અકબર નરેશ ને, બોધ આપી રીઝવ્યો, તત્ત્વોં જણાવીને અહિંસા, સ્તંભ રોપી જે ગયો, આ આંખમાં આંસુ ભરાતાં, જે જડે નહીં ભૂતલે, તે હીરસૂરીશ્વર જગત્ ગુરુને, નમન હો અવનીતલે. ૪ શ્રીવીર પ્રભુ વાવી ગયા, જે દયારૂપી વેલડી, જલ સીંચી સીંચી હેમસૂરિએ, વેગથી કીધી વડી, તે મ્લેચ્છનાં સામ્રાજ્યમાં, ખીલાવી ખંતે વીરલે, તે હીરસૂરીશ્વર જગત્ ગુરુને, નમન હો અવનીતલે. ૫ ગીત, છંદ, દુહા, ગહુંલી, સ્તવન..... ૨૭૧
હીર સ્વાધ્યાય

Page #311

નિજ પાટને દીપાવવા, સુયોગ્ય જાણ્યા જ્ઞાનથી, શ્રીવિજયસેનસૂરીશને, નિજ પાટ સોંપ્યો માનથી, અયુ વિતાવી જે ગયા છે, સ્વર્ગ સુન્દર ભૂતલે, તે હીરસૂરીશ્વર જગત્ ગુરુને, નમન હો અવનીતલે. ૬ શ્રી જૈન શાસન તત્વ ભાસન, સિદ્ધસેનદીવાકરા, શ્રી વજ કે દેવેન્દ્ર સૂરિ હમ જેવા સાક્ષરા, શ્રી હીરલા સમ હીર પણ, ચાલ્યા જતાં આંસુ ઢલે, તે હીરસૂરીશ્વર જગત્ ગુરુને, નમન હો અવનીતલે. ૭ ભાદ્ર શુદિ એકાદશી દિન, નગર ઉન્નત ભૂમિ ને, ત્યાગી ગયા સ્વર્ગે રહ્યા, ત્યાં નમન કરીયે આપને, ચારિત્ર, દર્શન, જ્ઞાન, ન્યાય, વધાર્યા નિશદિન ભૂતલે, તે હીરસૂરિ સમ્રાટ બોધક, વિજયતામ્ અવનિતલે. ૮
બદષભદાસજી કૃત શ્રી હીરવિજયસૂરિ રાસ. કરે પ્રતિષ્ઠા પદ બહુ થાપે, હરનામું ધન કોટી આપે વિકટ વિહારી જિણે પણ કીધો, અસુર તણે ઉપદેશ દીધો. ૧ ઓશ વંશે હુજ પ્રસિદ્ધ, શાસનોન્નતિ જેણે કીધ; કુમતિ કદાગ્રહ જેણે ટાળ્યા, પદર્શનવાદી મદ ગાળ્યા. ૨ ગયા તીર્થ વાળ્યા છે જિર્ણો, વ્રત ઉચરાવ્યાં બહુને તિણે; ક્રોધ સમાવિ દીધ બહુ દીધ, ફળ્યા અકાળે અંબપ્રસિદ્ધ. ૩ એહવો હરમુનીસ્વર રાય, સાધુ સકળ જસ પ્રણને પાય; કવણ દ્વીપ ક્ષેત્ર કુણ દેશ, ગામ નામ તસ વાસ કહેશે. ૪
ગીત, છંદ, દુહા, ગહુંલી, સ્તવન....Bર૭૨ Bી
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #312

સયા
સબ મૃગનયણી, ચલી ગુરુવંદન, છૂટી મનો ગજરાજ ઘટા | કરી કંકણ ચૂડિ ખલકતિ નૂપર, હારિ બણ્યો સિર છૂટલટા | મંગલ ગાવતી ગીત સુહાસણિ, પૂરતી મોતી કોચલક છટા | કવિ સોમ કહઈ, ગુરુ હીર ભયારિક, ઉર કરઈ સબ પેટ નટા એ ૧ || વિચરઈ ગુર હીર, મહામુનીર, સુપંથ પવિત્ર સુપાઉ ધરઈ ! નરનારી વૃંદ, જપઈ જોગંદ, સુના જહાજ જગત્ર તરઈ | ઢીલી મંડલ દેસ, કરઈ પરસ, સુપુના ભંડાર ભવિક તરઈ ! શ્રી હીરવિજયસૂરીસર ગઇપતિ, સાહ અકબરઈ યાદ કરઈ / ૨ // ગછપતિ રાજ પધારીએ આજ, સુમારુ ફતેપુર લોક એલઈ ! સુસંગણ સોરભ એક ચકોર, સુઘોર સહાજલ, મેઘ સિલઈ | દુરબાર દિવાણ, ગુડે નિસાણ, સુસાધ સકલ કઉ સંઘ ચલઈ | અક્કબર સાહઈ ધિક્ક ઉછાહ, શ્રી હીરવિજયસૂરીસ મિલઈ / ૩ / સંવત સોલઈ સઈ ઈકતાલા, ચઈત્ર ભઉ સુભ કારણર્ક | બંદીવાણ જીવ સબ છુટે, જીવદયા પ્રતિપાલણકું | જગત્ર ગુરુ સાહણ કહે થાપઉં, ભવ સમુદ્ર જગતારણકે || ૪ ||
ગીત, છંદ, દુહા
ગીત, છંદ, દુધી, ગડુલી, સ્તવન.B૨૭૩ 50
| સ્તવન.....
હીર સ્વાધ્યાય
હીર સ્વાધ્યાય
]

Page #313

શ્રી હીરવિજયસૂરિ ગહેલી શ્રી હીરસૂરિગુરૂ હીરલા - જેણે કીધા બહુ ઉપકાર રે, હો જી અકબર શાહ પ્રતિબોધીને કર્યો દયાધર્મ વિસ્તાર શ્રી૧ હાંજી સવંત પંદર ત્યાશીશાલમાં માગસર સુદનોમસાર રે, હાં. જનમ્યાપાલણપુરસ્કેરમાં-થયા જુગપ્રધાન અવતારરે શ્રી... ૨
હાં. કુરાશાહકુલે ઉપના માતા નાથી ઊરહંસ જેમ રે, - હાં. વિજયદાન સૂરિપાટમાં દીપે ભરતમાં ભાસ્કર ઉમરે. ૩
હાં. એકાસણા જીવજીવનાં કીધો પાંચે વિનયનો ત્યાગરે, હાં. બારદ્રવ્ય પ્રભુવાપરે, અહો અદ્ભૂત એ વૈરાગ્યરે. શ્રી.... ૪ હાં. અપવાસ એકાશણઆંબિલે-એવી પંક્તિ ચાલી તેરમાસરે, હાં. વિજયદાનગુરૂઆરાધવા-ગુરૂવૃત કર્યુ એ ખાશરે. શ્રી... ૫ હાં. ગુરૂસન્મુખ આલોચના-દોયવાર લીધી હિતકારી રે, હાં. ગુરૂપરંપરા સાચવી, ભવભીરૂ તણી બલિહારી રે. શ્રી. ૬ હાં. સંવત્ સોલઓગણ ચાલીશમાં-કીધા દિલ્લી નગર પ્રવેશ રે, હાં. દયધર્મ વિસ્તારવા-દીધા અકબરને ઉપદેશ રે. શ્રી.. ૭ હાં. ત્રણસે અપવાસ પહેલાં કર્યાં. હાં. સવાબસે છઠ કીધારે. હાંજી અઠમ બહુતેર ઉપરે, સાધ્યા યોગ અષ્ટાંગ પ્રસિદ્ધારે. શ્રી... ૮ હાં. યોગવહન તપસા કરી હાં, માસબાવીશ પર્યતરે.
હાં. ત્રણમાસ ઉગ્ર તપ કરી, સાધી સિદ્ધ કર્યું સૂરિમંત્ર રે શ્રી.. ૯ ગીત, છંદ, દુહા, ગહુંલી, સ્તવન,....B૨૭૪ Bર્ણ હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #314

હાં. દોય હજાર આંબિલ કર્યા. કીધી નવી દોય હજાર રે. ત્રણ હજાર છશો ઉપરે, અપવાસ કર્યા સુખકાર રે. શ્રી... ૧૦ હાં. કીધું વીશસ્થાનક તપ આંબિલે-પરચુરણનું નહિ પાર રે. સઝાય ધ્યાન ચાર ક્રોડ છે, અહોઊતમ પુરૂષ આચાર રે. શ્રી. ૧૧ હાં. ખાદિમસાદિમદીય પરિહર્યા, હાં. ઓશીકાનું કર્યું ત્યાગ રે. હા. જિનકલ્પીની તુલના કરી. અહોહોટાનો મોટો વૈરાગ્ય રે.શ્રી... ૧૨ હાં. શિષ્ય મંડલબે હજાર છે. તેમાં દોઢ મેં પંન્યાસ થાય રે. હાં. તાનસે સાધવસંપદા. હાં સાત મોટા ઊપાધ્યાયરે. શ્રી.૧૩ હાં. પંદરસે સંઘવી કર્યા તેમ પચાંશપ્રતિષ્ઠા કીધીરે.. હાં. જગતગુરુપદવીભલી. હાં. બાદશાહેતિહાં દીધીરે. શ્રી...૧૪ હાં આઇને અકબરીગ્રંથમાં. હાં અબુલફજલ ગુણ ગાવે રે.' હાં તીર્થ રક્ષણ હક્ક મેળવ્યા-ફરમાનાસરસલ ખાવે રે. શ્રી...૧૫ હાં. શોલસે બાવન શાલમાં ગામઊનામાં ચરમ ચોમાસરે. હા. ભાદ્રવાકદ એકાદશી સૂરિ સ્વર્ગમાં કીધો નિવાપરે. શ્રી...૧૬ શ્રીકુમારપાલ પ્રતિબોધના માનુ હેમગુરુ ફરી આવ્યારે. શ્રીવીર અઠાવન પાટમાં પ્રભુધર્મરત દીપાવ્યો રે. શ્રી..૧૭
. | ઇતિ |
ઋષભદાસજી કૃત શ્રી હીરવિજયસૂરિ રાસ. મલે સંઘ દીવ ઉનાતણો, વિનો હીરનો કીધો ઘણો;
ઓષધ કીજે મુનીવર રાય, જેણે વ્યાધિ રોગ તુલ્બારો જાય. ૧૩ હિર કહે સુણીયે નર પરમ!, ભોગવ્યા વિના ન છૂટે કરમ!; સનતકુમાર નહિ ઓષધ યોગ, કરમ ખપ્યા તવ નાઠો રોગ. ૧૪
-
-
-
ગીત, છંદ, દુહા, ગડુંલી, સ્તવન...Bી ૨૭૫શ
હીર
સ્વાધ્યાય
|

Page #315

વિભાગ
જી.
પરિશિષ્ટ સંગ્રહ
જી
કર
કરાર કરતા કરતા કરતા કરતા કરી
૨૭૬

Page #316

પરિશિષ્ટ - ૧
જગદ્ગુરુ શ્રીહીરવિજયસૂરિ ગુરુ
શ્રી વિજયદાનસૂરિ સ્વાધ્યાય સકલ સુરાસુર વંદિત પાય ગુણમણિ ભૂષણ પંડિત કાય વિમલ કલા ગોપી ગોવિંદ જય શ્રી વિજયદાનસૂરિંદ છે ૧ મે આનંદ જિમ શોભિત ૫ શ્રીત.ગણનાયક નતભૂપ વિદ્યાભર જિતસુરસુરિંદ જય શ્રીવિજયદાનસૂરિંદ | ૨ | હીનાચાર નિવારણ વીર જગતીતલ મુનિજન કોટીર રતત્રય ધારક સુખકંદ જય શ્રી વિજયદાનસૂરિંદ | ૩ || યશભરભાવિત લોક અશેષ વિનયાદિક ગુણ કરી વિશેષ દાનવ માનવ નયનાનંદ જય શ્રીવિજયદાનસૂરિંદ ૪. | જનમનવંછિત દાયક ધર નવચામીકરો દેહ ગભીર યતનિઈ પાલઈ મુનિવરવિંદ જય શ્રીવિજયદાનસૂરિંદ / પ / સૂધા પંચ મહાવ્રત ધરઈ સૂત્રવિચાર નિરંતર કરઈ રિપુજન દૂષિત પરમાનંદ જય શ્રીવિજયદાનસૂરિંદ | ૬ | રિદ્ધિ સમિદ્ધિ લહઈ જસાનામિ ભવિજન પામઈ અવિચલ ઠામ મદવિસર યશકરણ નરિંદ જય શ્રીવિજયદાનસૂરિંદ | ૭ તું સુરત ચિંતામણિ સમઉ નિત ઊઠી ભવિયાં તુમ નમઉ નરનારીનું તપય અરવિંદ જય શ્રીવિજયદાનસૂરિંદ || ૮ || ઈમ યુણ્ય શ્રીતપગચ્છનાયક સુકખ દાયક સુંદરી શ્રીવર્ધમાન જિનેશશાસન મહા ભાર ધુરંધરો પ્રતિપક્ષે દિવાયર જાવ ગયગંગણિ સકલ ગુણ પૂરિ શ્રીવિજયદાનસૂરિંદ ગિરૂઉ સેવક જન સુહંકરો || ૯
| ઇતિ શ્રીવિજયદાનસૂરિ સ્વાધ્યાય - પરિશિષ્ટ - ૧ થી ૨૭૭Bી હર સ્વાધ્યાય
[
|

Page #317

પરિશિષ્ટ - ૨
શ્રી હીરવિજયસૂરિ રચના સંગ્રહ
હીરવિજયસૂરીશ્વરજી મહારાજ તિર્મિત સાધુમર્યાદા પટ્ટક ॥ શ્રીો
॥ एर्द० ॥ श्रीहीर विजयसूरिभिः सामान्ययतीनामभिग्रहटिप्पा लिख्यतेः ॥ (૧) છતિ યોગિ દેવ જાહારવા દિનપ્રતિ.
(૨) દિનપ્રતિં નુક૨વાલી ૧ ગુણવી.
(૩) દિનપ્રતિ વડાની વીસામણ કરવી.
(૪) છતિ શક્તિ દિનપ્રતિં ગાથા ૧ અથવા પદ પિણ ભણવું.
(૫) પડિકમણું ઠાયા પછી, ઇચ્છામો અણુસદ્ધિ આ લિંગ, તથા આહાર કરતાં , ઉપધિ સીકી પડિલેહતાં, માર્ગે હીડતા બોલવું નહી.
(૬) દિનપ્રતિ સજ્ઝાય સહસ ૧ ગુણવું.
(૭) પાત્રાં ૭ ઉપરાંત રાખવા નહી.
(૮) જઘન્યપર્દિ માશપ્રતિ ઉપવાસ ૬ કરવા.
(૯) પ્રથમ દિને પારણાતી યતિનિં વિગિ ૨, બીજાનિં વિગિ ૧, બીજે દિને વિનિં ૨ ઉપરાંત ન કહ્યું.
(૧૦) માંદ્ય-માર્ગાદિ કારણ વિના જઘન્ય પદિ ત્રિવિહાર બીઆસણું કરવું. (૧૧) મોટકા કારણ વિના દિવશિં (તથા) પોરસીમાંહિં ન સૂવું. (૧૨) દિનપ્રતિ ડૂચાં ૩ ઉપરાંત ન કલ્પઇ, વાધતું ખરડઉં ગુરુ આપિ
તેહની જયણા.
પરિશિષ્ટ-૨
PI૨૭૮T
હીર સ્વાધ્યાય

Page #318

(૧૩) અટવ્યાદિ કારણ વિના માર્ગાતીત ક્ષેત્રાતીત કાલાતીન (ત) વાર (ર) વિના ન કલ્પઇ.
(૧૪) નવા ના કલપડા સાત, કાંબલી ૧, ચલોટા ૭, સંથારિઉં ૧, ઉત્તરણું ૧ ઉપરાંત ન રાખવા.
(૧૫) ગીતાર્થ માંડલિં બિઠા વિના તક્ર ૧, ઓદન ૨, ખારું ડુંચું ૩ વારિ ૪ એ ચ્યાર દ્રવ્ય ઉપરાંત ન લેવું. મોટિકૅ કારણે ગીતાર્થનિ પુછી લેવું. (૧૬) ગુંછા પારિાવણિઆ વિના સીકી ઓઘાઇ તેહને ગીતાર્થ (હિઁ) આંબિલ કરાવવું.
(૧૭) છ ઘડીમાંહિં સ્થંડિલાદિ કારણે બાહિર ન જાવું. કદાચિત્ જાઈ તું ગીતાર્થિં તેહનિ આંબિલ કરાવવું. અથવા આગલેં રાખી સજ્ઝાય સહસ ૧ ગુણાવવું.
(૧૮) અકાલ સંજ્ઞાઇ આંબિલ કરવું.
(૧૯) ચઉમાશાનુ છઠ્ઠ, સંવચ્છરીનુ અઠ્ઠમ મોટકા કારણ વિના ન મુકવું. (૨૦) પાડિહારી કાંબલુ વસ્ત્ર સર્વથા ન લેવું.
(૨૧) નીખારીઓ વસ્ત્ર વર્ણ પરાવર્ત્ત કરી વાવરવું.
(૨૨) ક્રિયાનિષ્ઠાંનુષ્ઠાનવિધિ કરવાનું ખપ વિશેષથી કરવું.
(૨૩) આણપડિલેહિઉં વસ્ત્ર ન વાપરવું.
(૨૪) ગીતાર્થે પણિ પૂર્વોક્ત મર્યાદા પાળવી, અનઇ સંઘાડીયાઇ પલાવવી. ન પાલે તુ ગુરુનેં જણાવવું.
(૨૫) તથા ત્રિવિહાર એકાસણું કરવું.
(૨૬) પેત્રીશ બોલ પાલવા. પાંત્રી બોલનુ પુઠુ ૧, બાર બોલનું પુઠુ ૧, જ્ઞાનનું પુઠુ ૧ ત્રિહું ચઉમાશ સંભલાવવું.
(૨૭) નગર ત્રણ્ય તથા નગરનિ પુરઇ સર્વ થઇનિં માશ ૩ રહેવું.
(૨૮) અનેં યે ગીતાર્થ પાટીઇ બિંરેં તેણિ માશકલ્પાદિ મર્યાદા પલાવવી. અનેં કોઇ ન પાલઇ તુ ગુરુનિ જણાવવું. તથા પાટીઇ બીજા ગીતાર્થ આવિં BY ૨૭૯ શ હીર સ્વાધ્યાય
પરિશિષ્ટ-૨

Page #319

તિવારઇ પોતાના માપકલ્પમાંહિ જેહને જેતલા દિન થયા હૂઈ તે સર્વ નવા ગીતાર્થનઈ લિખિ આપીને કહિં એવી મર્યાદા તુમ્હી પલાવયૌ. એવી મર્યાદા પાલી પલાવી સકે તેણેિ પાટીઈ બિશવું. કોઈ યતી
માશકલ્પાદિ મર્યાદા લોપશિ તુ પાટીઆના બિસનારનિ ઠબકું આવશિl (૨૯) મિલિત યોગિં કદાચિત્ અંધ કેરું વસ્ત્ર પાત્ર રાખતું (વું). સાધારણ
રાખવું. પણ કુણની નિશ્રામાં નહીં. (૩૦) પંચાશ વરશમાંહિનિ ગીતાર્થઈ શ્રાવિકાની (નઈ) આલોયણ ન દેવી.
એ સઘલી મર્યાદા આશ્રી સારણા વારણાદિક શ્રી વિજયસેનસૂરી, ઉ0 શ્રી વિમલહર્ષ ગ0 ઉ0 શ્રી શાંતિચંદ્ર ગ0 ઉ0 કલ્યાણવિજય ગ૦ ઉ0 શ્રી શોમવિજય ગ૦ વિશેષથી કરવી સકલ ગણ મળે પણ જાંણિને ઉપેક્ષા ન કરવી. ઇતિ ભદ્રમ્ | શ્રીરડું || * *
અષાભદાસજી કૃત શ્રી હીરવિજયસૂરિ રાસ. , એ ચેલા ગુરૂ હીરના હોય, હીર સમો નવિ હૃઓ કોઇ; તપે કરી ધો-અણગાર, શીલે યુલિભદ્ર-અવતાર. ૧ વેરાગે જિમ વાઇરકુમાર, નેમિ પરિ બાલહ બ્રહ્મકુમાર; ગૌતમપરે ગુરૂ મહિમાવંત, રૂપે જાણું મયણ અત્યંત. ૨ બુદ્ધિ જાણે અભયકુમાર, સોભાગે કરવો સાર; વાદે વૃદ્ધદેવસૂરિ જસ્યો, જ્ઞાને સ્વામિ સુધર્મા અસ્પે. ૩ રાજ્યમાને જિમ હેમચન્દ્રસૂરીશ્વ, પરિવારે જિમ ગ્રાંગણચંદ;
ધ્યાનેં જાણું મુની દમદંત, ક્ષમાર્યો પૂરગડુનો જંત. ૪ દાનગુણે જાણે સુરતરૂ, વિદ્યાર્થે જાણે સુરગુરૂ; સાયર પરે દીસે ગંભીર, મેરૂતણી પરે મુનિવર ધીર. ૫
2 પરિશિષ્ટ-૨
B૨૮o Bર્શ
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #320

શ્રીહીરવિજયસૂરિ રચિત બાર બોલનો પટ્ટક
સંવત્ ૧૬૪૬ વર્ષે, પોષશિત ૧૩ શુક્ર, શ્રીપત્તનગરે. શ્રી હ્રીરવિનયસૂરિમિર્રિષ્યેત । સમસ્ત સાધુ-સાધ્વી-શ્રાવક-શ્રાવિકાં યોગ્ય-શ્રી વિજયદાંનસૂરિપ્રસાદીકૃત સાત બોલનું અર્થ આશ્રી વિષવાદ ટાલવાનિ કાજ તેહજ સાત બોલનું અર્થ વિવરીનેં લિખીઇ છઇ. તથા બીજા પણ કેતલાએક બોલ લિખીઇ છઇ. તથા
(૧) ૫૨૫ક્ષીનઇ કુષ્ણે કશિઉ કિઠીન વચન ન કહિવું.
(૨) તથા ૫૨૫ક્ષીકૃત ધર્મકાર્ય સર્વથા અનુમોદવા યોગ્ય નહીં ઇમ ક્રૂષ્ણે ન કહિવું. યે માટેિ દાંનરૂચિપણું, સ્વભાવિ વિનીતપણું, અલ્પ કાઇપણું, દયાલપણું, પરોપકારીપણું, ભવ્યપણું, દાષિ⟨ક્ષિ)ણાલુપણું, પ્રિયભાષીપણું ઇત્યાદિક યે યે માર્ગાનુસા૨ી ધર્મકર્તવ્યાં તેં જિનશાસનથકી અનેરાં સમસ્ત જીવ સંબંધિ શાસ્રનિ અનુસાäિ અનુમોદિવા યોગ્ય જણાઇ છઇ. તુ જૈનુનું ૫૨૫ક્ષી સબંધી માર્ગાનુસા૨ી ધર્મકર્તવ્ય અનુમોદવા હુઆ એ વાત સિઓ કહિવુ.
(૩) તથા ગચ્છનાયકનિં પૂછિઆ વિના શાસ્ત્ર સંબંધિની કિસી નવી પ્રરૂપણા ન કરવી.
(૪) તથા દિગંબર સંબંધિ ચૈત્ય ૧, કેવલ શ્રાદ્ધપ્રતિષ્ઠિત ચૈત્ય ૨, દ્રવ્યલિંગીનિં દ્રવ્ય નિષ્પન્ન ચૈત્ય ૩, એ ત્રણ્ય-ચૈત્ય વિના બીજાં સઘલાઇ ચૈત્ય વાંદવા પૂજવા જોગ્ય જાણવાં. એ વાતની શંકા ન કરવી.
(૫) તથા સ્વપક્ષીના ઘરનિં વિષઇ પૂર્વોક્ત ત્રિણની અવંદનિક પ્રતિમા હુઇ તે સાધુનેં વાસક્ષેપેં વાંદવા પૂજવા જોગ્ય થાઇ.
પરિશિષ્ટ-૨
૨૮૧
હીર સ્વાધ્યાય

Page #321

(૬) તથા સાધુની પ્રતિષ્ઠા શાસ્ત્રિ છછે. (૭) તથા સાધર્મિક વાત્સલ્ય કરતાં સ્વજનાદિક સંબંધ ભણી કદાચિત્
પરપક્ષીનિં જિમવા તેડિ તુ તેમાહિં સાતમીવાત્સલ્ય ફોક ન થાઈ. (૮) તથા શાસ્ત્રોક્ત દેશવિસંવાદી નિદ્ભવ સાત, સર્વવિહંસાદી નિહ્નવ એક,
એ ટાલી બીજા કુણનિં નિદ્ભવ ન કહિવા. (૯) તથા પરપક્ષી સંઘાતિ ચર્ચાની ઉદીરણા ન કરવી, પરપક્ષી કોઈ ઉદીરણા
કરિ તુ શાસ્ત્રનિ અનુસાર ઉત્તર દેવું, પણિ કલેશ વાધિ તિમ ન કરવું. (૧૦) તથા શ્રીવિજયદાનસૂરિ બહુજનસમક્ષ જલશરણ કીધું કે
ઉસૂત્રકંદકુંદાલ” ગ્રંથ તે તથા તેમાંટિલું અસંમત અર્થ બીજા કોઈ
શાસ્ત્રમાંહિ આંણી હુઈ તુ તિહાં તે અર્થ અપ્રમાણ જાણવું. (૧૧) તથા સ્વપક્ષીય સાર્થનિ અયોગિ પરપક્ષી સાર્થિ યાત્રા કર્યા માર્ટિ
યાત્રા ફોક ન થાઈ. (૧૨) તથા પૂર્વાચાર્યનિ વારિ યે પરપક્ષીકૃત સ્તુતિસ્તોત્રાદિક કહવતો, તે
કહેતાં કુણનિ ના ન કહઈવી છો એ બોલી કોઈ અન્યથા પ્રરૂપિ તેહને ગુરુનો તથા સંઘનું ઠબકુ સહી ,
ઇતિ ભદ્રમ્ II શ્રી શ્રીસ્તા કલ્યાણમસ્તુ I શ્રી
- બાષભદાસજી કૃત શ્રી હીરવિજયસૂરિ રાસ. દસવૈકાલિક અવર્ષે ગણો, આતાપનાનો પરીસહ ઘણો; તુમ્હારાં કરણી કહ્યાં ન જાય, બોલતાં થાકે બ્રહ્યાય. ૪૫ અનેક ગ્રંથ સોધ્યા રૂપિરાય, ચ્યાર કોડિ કીધી સક્ઝાય; શિષ્ય દીખીઓ એકસો આઠ, સીધી હીર મુગતિની વાટ. ૪૬ એકસો સાઠિ પંડિતપદ દીધ, સાઠ ઉવઝાય ગુરૂ હરિ કીધ; વિમલહર્ષ ઉવઝાય ખાસ, શ્રીમાલી દેવાસે વાસ. ૪૭.
પરિશિષ્ટ-૨
૨૮૨ BT
હીર સ્વાધ્યાય

Page #322

શ્રી હીરવિજયસૂરિ રચિત શીયલ ચુંદડી હો જિ સીયલ સુરંગી ચુંદડી હોજી જે ઓઢે નરનાર, હો જી આ ભવ પરભવ સુખ લહેં ધન ધન તેહનો અવતાર / ૧
હો જી સીયલ૦ સમકીત રૂય કપાસીયા હો જી રેંજણ પાપ , અઢાર, હો જી સૂત્ર કાંતયો સિદ્ધતનો હો જી ઉણ્યાં આઠ કર્મ | હો || ૨ // હો જી ત્રણ ગુપ્ત તાણો તણ્યો હો જી નલીય ભરી નરવાડ, હો જી વાંણો વણ્યો રે વિવેકનો. હો જી ખેમા ખુટિ ઘાલી હો | ૩ || - હો જી પાસ લાગ્યો પંચ સુમતિનો હો જી રંગ લાગો વેરાગ, હો જી પંચ મહાવ્રત બાંધણી કારીગર કરણી સાર | હો૦ | ૪ || હો જી મૂલ-ઉત્તર ગુણ ઘુઘરી મસ્તક મોર લખ્યો જનનીઆણ, હો જી ગુણ સતાવીસ વીસ પાનડી નવતત્વ નવસરો હાર | હોઇ પ / હો જી અજબ બની રંગ ચુંદડી કહોને કાંઈ મોલ, હો જી લાખે તો લાર્ભે નહી કાંઈ નાર્વે એને તોલ | હો૦ | ૬ | હો જી કુણ મોલર્વે ચુંદડી કુણ સતી ઓઢણહાર, હો જી નેમજી મોલર્વે ચુંદડી સતી રાજુલ ઓઢણ હાર | હો૦ | ૭ | હો જી પહેલાં ઓઢીજી નેમજી હો જી પછે જંબૂકુમાર, હો જી સેઠ ઓઢી સુદર્શને ચોથી અભયકુમાર | હો૦ | ૮ | હો જી પંચમી સુધર્માસ્વામી ઓઢી હો જી છઠી ધનો અણગાર, હો જી સાતમી મેઘમુનિ ઓઢી હો જી આઠમી ગજસુકુમાલ હોવ | ૯ | [ પરિશિષ્ટ-૨ B૨૮૩bણ હીર સ્વાધ્યાય |

Page #323

હો
જી નવમી ઓઢી ગૌતમસામી હો જી દસમી એવંતકુમાર, હો જી ઇગ્યારમી વેરકુમાર ઓઢી હો જી બારમી થાવુંચો અણગાર
| હોટ || ૧૦ ||
ચંદનબાલ,
ઓઢી સીતા ને કુંતા ને દ્રુપદી મરગાવતી હો જી અંજણ ને પદમાવતી સતવંતી નાર સાર | હો૦ || ૧૧ || ઓઢી સાધુને
સાધુને લી સાધવી સીલવંતી નારી સીસ, હો જી નીચેંવાદી એઢી સદા તેનાં ભવભવનાં દુક્ત જાય । હો૦ || ૧૨ ||
સીલેં
સ૨૫ - ન. આભડેં હો જી સીલે સીતલ આગ, હો જી સીલેં અરિ-કરિ-કેસરી હો જી ભય જાઇ સવી ભાજ | હો૦ || ૧૩ ||
હો જી મારા જન્મ-મરણના ભય થકી મનેં મોક્ષ મારગ દેખાડ, હો જી હીરવિજયસૂરિ ઇમ ભણેં સ્વામી આવાગમન નીવાર । હો૦ | ૧૪ ॥ ઇતિ-ચુંદડી । ૯૦ પં૦ ધર્મચંદ્ર ગા શ્રાવિકા સુરજબાઈ વાંચનાર્થ ॥
ચોપાઇ
સોરીપુર મથુરાં ગવાલેરે, ચીત્રકોટનો જોયો સે૨; તારંગો સેત્રુંજ દોએ વાર, દોય યાત્રાં ગિરનારિ સાર. ૧ લાખ બિંબ ગુરૂ વંદન કરી, અનેક તીરથ કરતા ફરે; બુજવ્યો મેઘજીઋષિ ગુણખાણિ, ત્રીસ રૂષિસ્વર સાર્થિ જાણિ. ૨ તમે બૂજવ્યો. અક્બ૨મીર, મૃગ ઉપર વિ નાંખે તીર; કીધો જીવદયાપ્રતિપાલ, જાણું કુમર નરિંદ ભૂપાલ ૩ જીભ સવાસે૨ ચકલાં તણી, ખાતો જેહ પનિં હણી; ગુરૂવચને તે બુજ્યો સહી, ગુરૂ ! તુમ વાત ન જાયે કહી. ૪ નામ ‘જગતગુરૂ' દીધું ધારિ, કીધી ષટ મહીનાજ અમારી; ડામર તલાવ છોડયું તેણીવાર, પુણ્ય કરતાં ગયો અવતાર. ૫
પરિશિષ્ટ-૨
IĐલ ૨૮૪
હીર સ્વાધ્યાય

Page #324

પરિશિષ્ટ-૩ શ્રી હીરવિજયસૂરિ સંદર્ભકૃતિ સંગ્રહ
શ્રીદીપ વિજયકૃત સોહમ કુલપટ્ટાવલી સસ
અથ ગઝલ
પાલનપુરનગરવર્ણન
સરસતિ માત ચિત્ત ત્યાંઉકે, સદ્ગુરુચરન મન ધ્યાઉં, બરનું પલ્લવીયા પાસ, પાલણપુરાંકો જસ વાસ. ૧ બરનું આદર્સે ઉતપત્ત, સુણિઈ ગુનિજનાં એકચિત્ત; ગિરિવર અર્બુદાચલ નામ, બારી પાજકો વિશ્રામ. ૨ કે મુનિ ધરત નિર્મલ ધ્યાન, કે મુનિ કરત કિન્નરગાન; કે તપ તાપતે તપયાકું, કે જપ જાપતે જપયાકું. ૩ કે મુનિ ધરત ઓરધ બાંહે, બે તરવરાંકી છાંહે, રસકી કૂપિકા, થાન, બેઠે. આસનાં ધર ધ્યાન. ૪ ભેરૂ જાપ કે લેતેકું, સોના સિદ્ધકે તેવું; જીહાં બહો[1] દેવતાંકો વાસ, ઈસો અરબુદાચલ ખાસ. ૫ સંવત આઠર્સે ચોરિસ (૮૩૪), હુઓ નરપતાંકો ઇસ; આસપાલ નામ રાજા સાર, જ્યાકી સાખથી પરમાર. ૬ વાતે કોટગઢ કીનોઠું, સાત પટરાજ હી કીનકુ; વરસાં દોયર્સ (૨૦૨) લગ સીમ, રહીઓ રાજ તાકો ખીમં. ૭ પરિશિષ્ટ - ૩ B ૨૮૫ Bી હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #325

ફિકે ચહુઆણકો રાજ, પાલણ ભૂપકો સામ્રાજ; પાલણ ભૂપતિ ચૌહાણ, કીનો રાજ દુષ્કૃત જાંણ. ૮
સંવતસહસએકેવરસ(૧૦૦૧),બેઠોતખતઅરબુંદ સરસ; સિવજી નાંમ દેં અચલેશ, તાકો પોઠીયા ઉદ્દેશ. ૯ પીતલ ધાતકી જિનમૂરત, ગાલી કીધ નંદી તુરત; સિવકે ધામ વેગેં લ્યાય, નંદી થાપીઓ મન ભાય. ૧૦ પ્રતિમાભંગ કે બો[] પાપ, પ્રગટ્યો કોઢકો સંતાપ; પ્રાકૃમ રહિત હુઓ જામ, ગોત્રિ રાજ લીનો તાંમ. ૧૧ પાપી ભૂપકો નહિ. ઠાંમ, નિરમુખ ફિરત ગામોગામ; દેખ્યા સીલવ સૂરીશ, સૂરિ મુનિવરાંકા ઇસ. ૧૨
આપે જગત તારનતરન, વંદે જાય તાકે ચરન; દીધો ધર્મકો ઉપદેશ, સુણીઓ ભૂપનેં સુભ લેસ. ૧૩ બોલે ભૂપતિધર ધીર, સુનિઈ જગતકે વડવીર; મિથ્યામતિકે પરસંગ, કીની જૈન પ્રતિમા ભંગ. ૧૪ કીનો પાપકો સંભાર, કીનો દુષ્ટકો આચાર; કીનો નરકકો આયરન, કીનો પાપ અઘટિત કરન. ૧૫ મુંઘો સ૨ગ સિવકો દ્વાર, છૂડો મનુજકો ઓતાર; કીનો બહુત ભવકો ભ્રમણ, કીનો બહોત જામણ મરણ. ૧૬ કરતેં એહ કારજ દુષ્ટ, હુઓ રાજસેં બી ભ્રષ્ટ; રહિઓ નાંહી એકે ઠામ, જડમતિ એહ કીનો કાંમ. ૧૭
ફલિયો તુરત ઉગર પાપ, પાયો કુષ્ટકો સંતાપ; પાયો તુરત એ ફલ પત્ત, દીનો જેહ પુરવ દત્ત. ૧૮
૨૮૬ શ
પરિશિષ્ટ ૩
હીર સ્વાધ્યાય

Page #326

કેતી કહું દુઃખની વાત, સુનિઈ જગકે પિત(તા)માત; કરકે મેંહેર અબ મારાજ, મોહું તારીઈ ગચ્છરાજ. ૧૯ તુમ હે જગતકે તારુકું, કહિઈ રોગકો દારુકું કીજે રોગકો વિસ્તાર, મોકું તારીઈ ગચ્છરાજ. ૨૦ ઈસે નૃપતકે સુનીન બેન, બોલે સૂરિ જગકે સેન; પ્રતિમા જૈન કીનો ભંગ, યાકો પાપ હૈ વડ જંગ ૨૧ તાકું નકકી ગતિ હોય, ફિરકે બોધિ દુલ્લભ હોય; પિણ તેં કિયો પશ્ચાતાપ, તાર્થે જાયગો તવ પાપ. ૨૨ પ્રતિમા નઈ કરકે પૂજ, સર્વે પાપ આપે પૂજ; સુનકે નૃપત ગરુકે બૅન, કોની પાસે પ્રતિમાં ઈન. ૨૩ પૂજે દેવ નીત નો વાર, મિટિઓ કોઢકો સંભાર; " ફિરકે આબુગઢકો રાજ, પાયો બહોત હી સામ્રાજ. ૨૪ પલ્લવ વૃક્ષ ઍસો જોય, તૈસો દેહ પલ્લવ હોય; તાથ પલ્લવીયા પાસ, કીનોં નામ ઠવણા તાસ. ૨૫ સંવત સહસ્સ ને ઈગ્યાર(૧૦૧૧),ફિરકે સેહેર વાસ્યો વાર; પાલણપુર હેં ઓહિ જ નામ, પલ્લવ પાસજીકો ધામ. ૨૬ દેહરો –નેમેં ગાર્જ કુ, કુમતિ માંન મદ ભાજે કુ; પ્રતિમા કનકકી રાજે કુ, પલ્લવ પાસજી ગાજે કુ. ૨૭ યાવિધસરસબહો[ત]લગસીમ, રહિઓનગરઅવિચલખીમ; પિછી હૂઓ જૂનો ખેડ, ફિરકે વસ્યો પાલણ નયર. ૨૮ ઈસો નયર પાલણ સેહેર, જાપર દેવંતાકી મેહેર; કીનો આદિ બરનન એહ, ગુરુમુખ વરન સુનિઓ જેહ. ૨૯
|
પરિશિષ્ટ - ૩
B ૨૮૭ Bશ
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #327

કલશ-છપ્પય શ્રી પલ્લવ પ્રભુ પાસ પાલણપુરે બિરાજે, શ્રી પલ્લવ પ્રભુ પાસ સુંદર તખત શિવાજે; શ્રી પલ્લવ પ્રભુ પાસ જનમમરણ ભય વારન, શ્રી પલ્લવ પ્રભુ પાસ સંકટ સવે નિવારન; ધરણરાજ પદ્માવતી અહનિસ પ્રભુ હાજર રહે; દીપવિજય કવિરાજ બહાદર સકલ સંઘ મંગલ કરે. ૧
. . ઈતિ પાલણપુર ઉત્પતિ |
શ્રી પાલણપુર નયરમેં, ઓસવાલ વડ જ્ઞાત; કુરોસા નાથી ‘ભલી, હીરસૂરિની માત. ૧ સંવત પન્નર ત્રાસિંઈ (૧૫૮૩), જનમ વરસ ગચ્છરાજ; સંવત પન્નર બાણુંઈ (૧૫૯૨) વ્રતધારક વડ લાજ. ૨ પાટણ નગરે પરણવા, આયા બહો[1] ઈતિમાંમ; “ તે વરઘોડે પરણિયા, સંજમ રમણી તમ. ૩
સંવત સોલસંહે સાતમેં (૧૬૦૭), વાચક પદ અભિરામ; . સંવત સોળસેંહે આઠમેં (૧૬૦૮), આચારજ ગુણધામ. ૪ ' વિચરતા શ્રી નગરમેં, પૂજ્ય રહ્યા ચોમાસ; લુંકાગણ ઋષિ મેઘજી, પચવિસ મુનિ ગણરાય. ૫ પ્રતિમા ઉથાપક તણો, જાણી દોષ જ સૂર; લે આલયણ સુધી મને, સૂરિ હરિ હજાર. ૬ તિહાંથી શ્રીગુરુ વિહરતા, શ્રી ગંધારે આય; ચોમાસે ગુરુ ઠાઈઓ, મંગલ મહોચ્છવ થાય. ૭
પરિશિષ્ટ - ૩
Bl૨૮૮ Bીં
હીર સ્વાધ્યાય

Page #328

અકબર બાદશાહનું વર્ણનહવે દિલ્હીપતિ જાણીઈ, અકબરસાહ સુલતાન; પૂરણ ભાગ્ય ભૂજાબલી, નૃપસેખર નૃપભાન. ૮ એક દિન બ્રહ્મચારી કોલે, દેખી અકબર સાહ; ઈહાપોહ કરતાં પ્રગટ, જાતિ સમરન થાય. ૯ દેખ્યો પૂરવભવ પ્રગટે, સુનિઈ ચતુર સુજાણ; સંસ્કૃત શ્લોક થકી કહું, છપ્પય કવિત્ત પ્રમાંના ૧૦
અથ છપ્પય તપસી બ્રહ્મચારી નામ હૈ મુકુંદ જ્યાકો, તીરથ પ્રયાગ ઠાંમ ધામ મન લ્હાયકે; પન્નરસૈંહંએકાસી(૧૫૮૧)સંવતકોમાન જાની, માઘ વદિ દ્વાદસી પ્રથમ જામ જાયકે; અંગનમેં કુંડમું મુકુંદ દેહ હોમ કીનો, તપ જપ સાધન પ્રથલ બલ પાયકે; કહત કવિરાજ દીપ અકબર પાતસાહ, ભયોં હું ભાન જૈસો દિલ્લિ પર આયક. ૧
દુહા ખબર કરાઈ પ્રાગવડ, મિલિયો સબ સંકેત; પ્રગટ વાત અકબર કરે, બહુ પંડિતજન સેત. ૧૧ અગ્નિ હોમ કરવતમરણ કરે માફ સુલતાન, આજ લગે તેહ માફ છે, અકબર હુકમ પ્રમાંણ. ૧૨
ઢાલ-૪૫ . ' (કરમ ન છૂટે રે પ્રાણીઆ-એ દેશી)
તથા (થું મન મોહ્યો ગુરુ હીરજી-એ દેશી) વાસી દીલ્લી રે નયના, થાનસિંઘ માનસિંઘ રિદ્ધ; માતા ચાંપાદે તેહની, તપસ્યા દો માસી કીધ: પરિશિષ્ટ - ૩ B૧૨૮૯Bશ હીર સ્વાધ્યાય

Page #329

થે મન મોહ્યો ગુરુ હરજી (એ આંકણી) ૧ એક દિન ફુલેકે નિસર્યા, બાઈ ચાંપાદે માત; સાતમી અસવારી આવીઓ, અકબરસાહ સુગાત. થ૦ ૨ પૂછે એ કોણ લોક છે, સ્યો છે મહોચ્છવ એહ; બોલે કામેતી સેઠિયા, હજરત! સુણીએ સનેહ. થ૦ ૩ રોજા ધરિયા દો માસના, બાઈ ચાંપાદે નામ; તેહનો ફુલેક એહ છે, એ સહુ રોજા ઈતમામ. થે) ૪ અકબરસાહ સુણી બોલિઓ, એહમેં અધિકાઈ કાંય; બાલક નાહનાં રોજા ધરેં, મહીના રમજાન માંય. થ૦ ૫ બોલે કામેતિ સેઠિયા, ઉન્ડાં પાણી ઉપવાસ; એહવા રોજા છે એહના, અન્ન ને લેવું દો માસ. થ૦ ૬ ચમક્યો અકબર સાંભળી, આયો ચાંપાદે પાસ; દેખો દુરબલ દેહને, પૂછે અકબર તાસ. થ૦ ૭ બોલે ચાંપાદે માવડી, દેવ ગુરુ ધર્મ પસાય; રોજા ધરિયા રે સાહિબા, સહુ તેહને સુપસાય. થે) ૮ : તે ગુરુ સેહેર ગંધાર છે, સપરિવાર ચૌમાસ; નિસુણી અકબર રિઝીઓ, હુઓ મલવા ઉલ્લાસ. થ૦ ૯
અકબર ફરમાન મોકલે, હીરજી! વાંચીને જોય; વિહેંલા આજ્યો.ગચ્છરાજજી, વિલંબ ન કિજે રે કોય. થે૧૦ કાતી ચોમાસે ઊતરે, સૂરિ હર નિગ્રંથ; બહુ પરિવારથી પાંગર્યા, આલિયા દિલ્લિને પંથ. થ૦ ૧૧ દૂર દેસાંતર જાણીને, રાજનગર સુભ ઠાંમ; પટધર થાપ્યો રે પ્રેમનું, સેનસૂરિ વડ નામ. થે) ૧૨ પરિશિષ્ટ - ૩ B૨૯૦Bી હીર સ્વાધ્યાય
[
]

Page #330

પાલણપુરથી રે આગલે, રોહસરોતરા ગામ; ઠાકોર હેડે માચીઓ, તેહને બોળો ગુણધમ. થે) ૧૩ ઘણી પરે પંથે રે ચાલતા, કરતા ભવિ ઉપગાર; આગરા નયર પધારીયા, વંદે બહુ નરનાર. થ૦ ૧૪ . માલમ હુઈ પાતસાહને, હરખ્યો ઉલ્લસિત અંગ; સંવત સોલ ગુણલમેં(૧૬૩૯),જેઠ વદિ તેરસે રંગ.
| થે) ૧૩ પરીક્ષા જોવાને કારણે, ભુમ ખણી તેહમાંહે, બકરી ઘાલી રે જીવતી, ઉપર આસન થાય. થ૦ ૧૬. ગુરુને મલવા બોલવીયા, દીધો ગુરુ ઉપયોગ;' આસન નહિ અને કામનો, માંહે સચિત્ત સંજોગ. શેઠ ૧૭ . એ આસન તલે મોટકા, તીન પચેંદ્રિય હોય; અકબર મનમાંહે ચિંતવે, પૂરા સમજુ નહિ સોય. થ૦ ૧૮ ચિંતવી ભંયરું ઉઘાડીયું, બકરી જોવાને કાજ; બાલક દોય ને માવડી, દીઠો ત્રણેનો સાજ. થે, ૧૯ અકબરસાહ મન ચિંતવે, પરતખ પરવરદિગાર; પ્રણમેં પદ ગચ્છરાજના, ધરમ શ્રવણ મન ધાર થે) ૨૦ એક પ્રહર લગે સાહને, ઉપદેસે ગુરુરાય; હિંસાપાતક સાંભલી, પરણતી કુણેરી થાય. થે) ૨૧ અરજ કરે સુલતાનજી, નિસ્પૃહ હૈં સુરિરાજ; ધન મણિ કંચન લ્યો નહિ, મુઝ પ્રાર્થન કોણ કાજ. થ૦ ૨૨ પુસ્તક તુમચા રે ધર્મનાં, વોહોરો શ્રી ગચ્છરાજ; . સાહ વચનથી રે વહોરિયાં, પુસ્તક શ્રી શ્રુતરાજ થ૦ ૨૩ પરિશિષ્ટ - ૩ Bર૯૧Bણ હીર સ્વાધ્યાય

Page #331

આગરાનયર ભંડારમેં, પુસ્તક ઠવિયાં છે જેહ; પ્રથમ ચોમાસું જી તિહાં રહ્યા, જાંણી ધરમ સ્નેહ. થે) ૨૪ આગરા નગરના સંઘને, ઉપદસ્યો ગચ્છરાજ; દિપવિજય કવિરાજજી, હીરસૂરિ મહારાજ. થ૦ ૨૫
( દુહા વાચક શાંતિચંદ્રગણિવર્ણનસાંતિચંદ્ર વાચકજીકે, જાર્વે નિત દરબાર; સાહ નિત ધરમ શ્રવણ કરે, ભાખે સમય વિચાર. ૧ ઈક દિન અકબરસા કહે, વાચકજી મહારાજ; ચમત્કાર કાંઈ દાખવો, તુમ વિદ્યા સામ્રાજ. ૨ કહે વાચક સાહી સૂણો, સાહી બાગ મઝાર; આગત વાસર આવો , હેં પણ આસ્યાં લાર. ૩ ઇણ સંકેતે આવીયા, વાચક અકબર ભાન; ધરમ ગોષ્ટિ ચર્ચા કરેં, રાગ રંગ અરુ ગાન. ૪ • લોકપાલ પછિમ દિસા, દેવ વરુણ છે નામ; વાચકજીને સહાય છે, સમરન કીધો તમ. ૫ સાહી નોબત ગડગડી, ચમક્યો શ્રી સુલતાન; હુકમ વિના નોબત બજી, કરે રીસ મહેરાન. ૬ કહે વાચક સુનિઈ નૃપત, શ્રી હુમાયુ તુમ તાત; તુમ. મિલનકું. આન છે, નોબત સોઈ સુનાત. ૭
ઢાલ-૪૬ , (ચાલ-સુરતી મહિનાની. ચૈત્રે ચતુર્ભુજ નાવિયા, રાધાજી કરે રે વિચાર-એ દેશી)
તથા (કોઈ લાવે પિઉની વધામણી, આપું એકાવલ હાર-એ દેશી) ચિત્ત ચમક્યો ચંદની ચઢી, દેખેં શ્રી સુલતાન; કૃષ્ણવરણ બહુ ગજઘટા, લાખોં ફોજ પ્રમાણ. ૧ પરિશિષ્ટ -- ૩ B૨૯૨ Bી હીર સ્વાધ્યાય
[
|

Page #332

તે વિચ ગજ અંબાડિઈ, ચમર ઝપાટા હોય; 68 હુમાઉ સાહને, દેખે અકબર સોય. ૨. ઈમ ચાલતે આવિયો, સાહી બાગની પોલ; પિતા પુત્ર દોઉ મિલ્યા, હરખતોં કલ્લોલ. ૩ બેઠા આસન એહવું, હુઈ રસોઈ તયાર; પુત્ર પિતા ભોજન કરી, આયા સભારે મઝાર. ૪ દોય પ્રહર લગ દો જણે, કીધી ગોષ્ટિ પ્રપંચ પાછી બાજી સમેટવા, વાચકજી મન સંચ. ૫ અકબર તો બોલાવીઆ, મધ્ય સભામાં જાય; . વાત કરી કોઈ અભિનવી, ફેર કચેરીમેં આય. ૬ દેખે નહિ નિજ તાતને, પૂછે ગુરુને રાય; ગુરુ કહે આયા તિહાં ગયા, અકબર મન પસ્તાય. ૭ Uણી પરે સાત દિવસ લગ, પેઢી સાત દેખાય; શ્રી અકબર મન રજીઓ, ધન્ય હીરસૂરિ ગુરુરાય. ૮. હવે ચોમાસો ઉતરે, સૂરિ કરે રે વિહાર; ગામ નગર પુર પટ્ટણે, પ્રતિબોધ્યાં નરનાર. ૯ ફતેપુર દિલ્લિ આવીયા, વિહરતા ચાઉમાસ; તે નયરના સંઘની, ગુરુ સહુ પૂરે આસ. ૧૦ ફરી ગરુને અકબર મળ્યા ધર્મ સુણાવું સૂર; ધરમ વાસના મન વસી. દિન દિન ચઢાઁ નૂર. ૧૧ અકબરસાહ અરજી કરે, સુણીઈ શ્રી શ્રીમંત; દરસન કાજે તેડાવીઆ, દૂર દેસથી રે સંત. ૧૨ કાંઈક માંગો કને, મો મન હરખિત થાય; અવસર દેખી શ્રી પૂજ્યજી, માંગે અમાર(રિ) પસાય. ૧૩ પરિશિષ્ટ - ૩ B ૨૭Bી હીર સ્વાધ્યાય
[

Page #333

અઢાઈ મોહોછવને સમે, અમર પલે તુમ દેસ; વલી શેત્રુંજા જીજીઓ, ચકલા જીભ વિશેષ. ૧૪ ડામર નામ સરવર માંહે, જાલ નાંખે સોય; એથી અધિક તુમ તરફથી દીજીએ અકબર મોય. ૧૫ નિસુણી રીઝયો સાહજી, અહો નિસ્પૃહ સુરિરાજ; નૃપ કહે સૂરીસર સુણ, પર ઉપગાર જહાજ. ૧૬ આઠ દિવસ અઢાઈના, મુઝ તરફથી રે પ્યાર; બાર દિવસ કોઈ જીવનો, હોર્વે નહિ સંહાર. ૧૭ ત્રીસ દિવસ નવરોજના, બાર દિવસ સંકરાત; અકબર જનમ માસ તણા, ત્રિ દિવસ એક સંત. ૧૮ રવિવાર સહુ વરસના, જે હોર્વે તસ માંન; સર્વે ઈદના વાસરા, સર્વે મિહર દિન જાંણ. ૧૯
એ સહુ દિવસ ગર્ણતાં, માસ સવે ષટ્ર હોય; • તેહના ફુરમાના દિયા, સાહ અકબ્બર સોય. ૨૦ ગુર્જર માલવદેસના, દિલ્લિ-ફતેપુર જાંણ; ' ' અજમેરાં ચોથો સહી, લાહોર શ્રી મુલતાન. ૨૧ ઈમ સહુ દેસ હુકમ લગૈ, મોહોર છાપ ફરમાન; છઠ્ઠો ગુરુ પાસે રહે, પાંચની યાદ પ્રમાણ. ૨૨ ષટ્ર કુરમાંના અબરે, ગુરુપૂજન તિહાં કીધ; બિરદ જગતગુરુ થાપિ, દીપવિજય જય સિદ્ધ. ૨૩
1;
દુહા
ઘર આયો સુલતાનજી, ધરતો સૂરિ ઉપગાર; અકબર ભાગ ભુજાબલી, મંડલિક અવતાર. ૧ પરિશિષ્ટ - ૩ B૨૯૪ હીર સ્વાધ્યાય
I

Page #334

તિણી દિસે ગુરુજી કિયા, ચતુર ચોમાસાં ચ્યાર; àeÖ8 11 6v6હ સિરોહી સુખકાર. ૨ રિષભદેવ ચોમુખ પ્રમુખ, અજિતદેવ ભગવાન; કિધ પ્રતિષ્ઠા જગગુરુ, ચોમાસો તિણ થાન. ૩ તિમાંથી વિહરતા ગુરુ, હીર સેન ગણધાર; પાટણ નગર પધારીયા, કરતા ભવિ ઉપગાર: ૪ તિહાં ચોમાસો ઉતર્ય, અકબર સાહ સુલતાન; સેનસૂરિ ગુરુ તેડવા, ફિર આયો ફરમાન. ૫
ઢાળ-૪૭. (અમલી લાલ રંગાવો, વરનાં મોલિયા-એ દેશી) હવે હીરગુરુ પિણ વિહરતા, જાવે પછમ દેસ સુવાસ રે; જીરે પાઉ ધાર્ય નયર ઉનાકંઈ, જીરે રહિયા છે ચતુર ચોમાસ રે.
વંદો હીરસૂરિ ગચ્છરાજને (એ આંકણી) ૧ જીરે આખર સમય વિચારીને, મિલવાને શ્રી ગણધાર રે; સૂરિ સેનને તેડવા મોકલે, આપે લખિયો છે લેખ વિચાર રે. વંદો, ૨ વાંચી સેનસૂરિજી લાહોરથી, સીવ્ર પંથ પ્રયાણને કરતા રે; નહી ભાવિને જોગ મિલાવડો, મન ધ્યાન સૂરિજીનાં ધરતા રે. વંદો) ૩ જીરે સંવત સોળસે બાવને(૧૬૫૨), પૂજ્ય હરિગુરુગચ્છરાય રે; પાલી આયુ સહુ વરસ સાઠનો (૬૦), લહ્યા દેવગતિ સુસામ્રાજ રે.
- વંદો ૪ જીરે અધવીય મારગ ચાલતાં, સુણ્યો હીરગુરુ નિરવાણ રે; બહુ ગુરુ ઉપગાર સંભારતાં, ગુણી સેનસૂરિ ગુંણખાણ રે. વંદો, ૫ ગુરુ આયા શ્રીનયર ઉનાઉંઇ, મલિયો સહુ ગુરુપરિવાર રે; વંદો અઠ્ઠાવનમા પાટવી, વિજયહીરસૂરિ ગણધાર રે. વંદો૦ ૬ પરિશિષ્ટ - ૩ Bી ૨૯૫ કે હીર સ્વાધ્યાય |
[

Page #335

શ્રીદીપવિજયકૃત સોહમ કુલપટ્ટાવલી રાસા |
ગુટક લહું તરી છે સંસાર મહાજલ, રમતાં ગુરુ પદપદ્મ, તસ પાટેિ શ્રીહીરવિજયગુરુ, ઉદયા ગુણમણિસા; જેણઈ અકબર પ્રતિબોધ્યો, વર્તાઅવી અમ્મારિ, અકર અનીતિ અનેક ટલાવ્યા, સયલનું હિતકાર. શ્રી હેમસૂરિંદઈ........... હી દુક્કર નરેસ, પ્રતિબોધ્યો એહમાં . અવર જ નહીં લવલેસ; આ મોટું અચરજ મુગલ કિઓ મહરવાન, ઘનિ ઘનિ રે જગગુરુ જગિ વાધ્યો તુઝ વાન. જગિ વાળો તવં વાન ઘણેરો, સગુંજનઈ ગિરીનારિ, કર મુંકાવ્યો યાત્રા કેરો, ઓશુકલ સિંણગાર;
લંકાનો ગચ્છપતિ રિષિ, મેઘજી ગુરુ પાસીં લઈ દિયા, | શ્રી ઉદ્યોતવિજય સારાધું, મેઘતણી પરિ સિખ્યા. ૬૦ - તે સાથી મુનિવર આવઇ અઠાવીસ,
તે સહુની આશા પુરઈ હીર સૂરીશ; . જગિ માંહિ હુઈ એ પણી અચિરજ વાત, પુણ્ય કેરા વલી નિસુણો અવદાત. વલી જાઓ ગુરુની પુણ્યઈ, ગોપાલ નઈ કલ્યાણ, માલિક સહસકરણના કુંઅર, ધર્મ-મર્મના જાણ;
બાર વરસિ કુંવર ગોપાલઈ, અધિકી કીધી વાત, - જંબૂ પરિ લીધું ચોથું વ્રત, દુઃખ આણંઈ મનિ તાત. ૬૧
પરિશિષ્ટ - ૩ Bી ૨૯દBી હીર સ્વાધ્યાય
[
1

Page #336

અનુમતિ નવિ પામઈ માય બાપની તેહ, સિવકુમાર પરિ ગેહ; અભાવઇ,
લૂખઈ મની વસીઆ
પણિ કેતે વરસે
માય બાપ
3ow P èÖ_ રાજનગરમાંહિ આવઇ. રાજનગરી આવ્યા ભગની પતિ, સહા હનુઆ આવાસિં; વસતા પુરુષ ઘણાનિ કીધો, સંયમનો ઉલ્હાસ; છ મહીના ફૂલેકે ફૂરીઆ, ધન છત્રીસ હજાર, રૂપઇઆ ત્યારઈ ખરચાણા, દીખ્યામહોત્સવ સાર. ૬૨ જગગુરુનઈ . હાથ
સાથઇ
અઢાર,
ત્રિભુવનસાર;
ઉવજ્ઝાય,
ત્રિણિ
દોઇ બંધવ ભગિન સાધવી વિમલશ્રી સોમવિજય શ્રી કીર્તિવિજય ગુરુ, હુયા વાચકરાય. હુઆ વાચકે શિષ્ય જેહના, વળી અનેક ઘનેરા, શ્રી કલ્યાણવિજય વાચકબુધ, રામભાંણ ગુરુ કેરા; ઇણિ પરિ શિષ્ય અનેક નીપાયા, તપ વિલ બહોળા કીધા, ભાદ્રવા સુદિ ઇગ્યારસ દિવસઇ, ઉનામાંહિ સીધા. ૬૩ વલી મોટું અચિરજ જિહાં ગુરુનો સંસ્કાર, તિહાં ફલીઆ ડાલઈ વિણ કાલઈ સહકાર;
પરિશિષ્ટ-૩
જણ
ૠષભદાસજી કૃત શ્રી હીરવિજયસૂરિ રાસ. સંવત સોલ બાવીસો જસે. વિજયદાન સર્ગે ગયા તમેં; તસ પાટે હુઓ ગુરૂ હીર (૫૮), જેણે બૂજવ્યો કબિલી મીર. ૬૪
યુગપ્રધાન સરીખો હુઓ વળી, હીર તણી તે મતિ નિર્મળી; સત્યશીલ મોટો ગંભીર તીર્થંકર સમ ભાખ્યો હીર. ૬૫
૨૯૭
હીર સ્વાધ્યાય

Page #337

શ્રી દર્શન વિજય રચિત
વિજયતિલકસૂરિનો રાસ, હવઈ શ્રી હીરવિજય સૂરીશ તે પાસઈ લંકાનો ઇશ; સોલ અઠાવીસઈ નિજમત તજી હીરવિજયસૂરી આણા ભજી. ૨૨૫ શ્રીગુરૂહીરતણા ગુણ સુણી તેડાવઈ દિલ્લીનો ધણી;
અકબર રાજા આપિ કરી ગુરૂદર્શન જોવા મન ધરી. ૨૨૬ ઓગણલઈ નૃપનઈ મિલ્યા ભૂર્ષિ ગુરુગુણ સઘલા કલ્યા;
રલીઆયતિ થયો અકબરરાય લાગઈ હીરગુરૂ તણાં પાય. ૨૨૭ કહઈ અકબર ભૂપતિ ગુરૂરાય ઈય તે માગો મનિ ભાય; - દસ ગામ ધન હય ગય સાર માગો તે આપું નિરધાર. ૨૨૮ હીર કહઈ એ નહી અ૭ કાજ અહે મુનિવર છઉં સુણો મહારાજ; તો નૃપ કહાં કહુએક તુમે લીઓ એતના મુહુત તુમ હમકું દીઓ. ૨૨૯ કહઈ ગુરૂ તો તમે તૂઠા રાય જો કીધો એ અહ પસાય;
તો તુમ આણ વહઈ જિહાં લોક જીવન ન મારઈ કોઈ રોક. ૨૩૦ ગાય ભઈસિ લેવી ન જાતિ તીરથ મુગતા કરો બહુ ભાતિ;
નિસુણી નૃપ તે દીઈ અપાર મુક્યો જીજીઓ નિરધાર. ૨૩૧ એમ અનેક વયણ ગુરૂ તણાં નૃપ પ્રમાણ કરઈ અતિઘણાં; ( શ્રીજિનશાસનિ ઉન્નતિ ઘણી થઈ જગમાંહિ શ્રીજિનતણી. ૨૩૨ જીવ દયા પટમાસ પ્રમાણ વર્તાવી સવિ દેસિ સુજાણ;
- જિમ શ્રી હેમસૂરિ ઉપદેસિ કુમરપાલ ભૂપાલ વિસેસ. ૨૩૩
[
પરિશિષ્ટ - ૩
Bી ૨૯૮ 8
હીર સ્વાધ્યાય
|

Page #338

એવઈ ગુજ્જર દેસ મઝારિ સાગરિ બંધ કરિઓ અવિચારિ; ઠામ ઠામ અતિ હોઈ કલેસ પરપષીઈ સઉ ન મિલઈ લેસ. ૨૩૪ પરતરસિઉ અતિ હૂઓ વિવાદ પાટણમાં વાધ્યો ઉનમાદ; | શ્રાવકન બાંઠા ઘણા દામ સાગર દુસમન થયા બહુ ઠામ. ૨૩૫ એ વાત જગમાં વિસ્તરી હીરવિજયસૂરિ સુણી મનિ ધરી;
વેગિં નૃપને લહી આદેસ શ્રીગુરૂ આવ્યા ગુજ્જર દેસિ. ૨૩૬ આવ્યા પાટણ શ્રીગુરૂહીર ગુણગિરૂઆનઈ સાહસ ધીર;
ભૂપતિ માન લહિઉં અતિઘણું અધિક પુણ્ય ભૂપતિ તે તણું ૨૩૭ કરી વિચાર નિજ મનમાં એવી કલેસ ટાલવા કારણ હેવ;
બાર બોલ લષઈ સુખ કાજિ શાસ્ત્રસાષિ ધીર નિજ રજિ. ૨૩૮. સાગર ગ્રંથમાંહિ એમ અછઈ સકતિ હોઈ તો કરીઈ પછઇ;
પરપષી પરજાઉં સવે જિમ વિમલ મંગલ મુનિ ભવે. ૨૩૯ તે માંટિ પહલો બોલ કવિઓ કઠિણ વયણ નવિ કહવો લહિઓ;
પરપષ્મીનો કોઇ કદા એહવું પાલેવું હવઇ સદા. ૨૪૦ બીજો બોલ તે માટે કહિએ સાગરની મતિ જન કો રહિઓ;
કહઈ સાગર પરપષ્મી જેહ નોકારગર્ણિ પાપ વાધઈ તેહ. ૨૪૧ તે ઊપરિ કહાં ગુરૂ હીરજી પરપખી કરાઈ ધરમ વીરજી;
સહૂ સાધારણ જે જે બોલ મારગાનુસારી હોઈ નિટોલ. ૨૪૨ તે અનુમોદવા હોઈ યોગ્ય મિથ્યાતીનું તે પણિ ભોગિ;
તો જે જૈનતણા પરપષ્ય અનુમોદો પુણ્ય કામ પ્રતધ્ય. ૨૪૩ ત્રીજઈ બોલિ શ્રીગુરૂ કહઈ વિપરીત પરૂપણા રષે કો લહઈ;
પરંપરા અનઈ શાસ્ત્ર વિરૂદ્ધ પરૂપણા જે કરઈ અશુદ્ધ. ૨૪૪ ગચ્છનાયક પૂક્યા વિણ કર્યું ગચ્છ ઠબકો તે પામઈ મનિ વસ્તુ,
B૨૯૯B

Page #339

ચોથઇ બોલિ હવઈ સાંભલો મુકી મન્નતણો આમલો. ૨૪૫ સાગર કહાં પરપષ્યીતણાં દેહરાં બિંબ શ્રીજીનવર ઘણાં;
હોલીના રાજા સમ જોઈ એમ ગ્રંથમાંહિં આણિઉં સોઇ. ૨૪૬ તે ઊપરિ હવઈ ગુરૂની ભાષા સઘલઈ શાસ્ત્રતણી કરી સાષિ;
દિગંબરની પ્રતિમા જેહ કેવલ શ્રાદ્ધ પ્રતિષ્ટિત તેહ. ૨૪૭ દ્રવ્ય લિંગનાં દ્રવ્યઈ થઈ અવંદનીક તે પ્રતિમા ભઈ; એ ત્રિણિ વિણ સઘલાં જિનબિંબ વંદનિ પૂજનિ મકર વિલંબ. ૨૪૮ તે પૂજંતાં મ કર શક પૂજી પાતક ટાલ પંક;
બોલ પાંચમો હવઈ સાંભલો મુકો કુમતિ સુમતિમાં ભલો. ૨૪૯ અવંદનીક પહલાં જે કહી પ્રતિમા ત્રિણિની તે પણિ સહી;
જિન પથ્વીનઈ ધરિ હોઈ કદા તે પણિ વંદનીક હોઈ સદા. ૨૫૦ વાસષેપ ચારિત્રિયાતણાં વિવહારથી શ્રીગુરૂ એમ ભણઈ;
બીજું પ્રતિમાનો આકાર તે પણિ વંદો સુખદાતાર. ૨૫૧ નિસુણો છઠ્ઠો બોલ વિશાલ જેહનો ભાવ અતિહિં રસાલ; - પ્રતિષ્ઠા શાસ્ત્રિ કહી સાધુની કુમતિ ત્યજો એ સવિ આધુની. ૨પર
તો બોલ્યો નિસુણી એ વાત સાગર કહઈ નિસુણો અવદાત; . . માનો પ્રતિષ્ટા જો મુનિ તણી તો પરપણી પ્રતિમા ભણી. ૨૫૩ . કિમ વાંદી કલપઈ આપનઈ કાં મતિ તાણો તમે પાપનઈ;
જે એક અર્ગર વાંકો કહઈ સમયથી તે ઉત્સુત્ર લહઈ. ૨૫૪ ઉત્સુત્ર ભાષી કિમ હોઈ સાધુ એક અરથ તુમે કિહાંથી લાધ;
જે તેહનઈ સાધુ કુહો જો તમે તો તુમનઈ પૂછઉં છઉં અમે. ૨૫૫ કેહવા સાધુ કહો એહનઇ સુÉસિઉ જાણિઉં તેહનાં, * અરિહંત ભિન્ન એહનઈ આપણાં કિહાંથી જૈન પણે એમ ભણઈ. ૨૫૬
| Ba૩૦૦B8

Page #340

જો તુલ્મ સાધુ પણઉં સદહો તો તે કાં વાંદો નહી કહો;
નિસુણી વાત સુમતિનો ધણી યુગતિ કહઈ સિદ્ધાંતહ તણી. ૨૫૭ જો તે જૈન નહી તો કહ્યું કુંણ દર્શન તે તુમ મનિ વસ્યું;
તે દેશી કહી કુંણ વસે એ ઉતર આપો સુવિએસ. ૨૫૮ નહી બાંભણ યોગી કાપડી નહી પરિવ્રાજક નાસ્તિક નડી;
તે માર્ટિ એ જૈનજ હોઈ એહની શંકા મકરો કોઈ. ૨૫૯ જિન તેહના કહીઈ જો ભિન્ન તો તસ માત પિતા કુણ કીન્ન;
તે જિનદર્શનનું ઢું નામ શાસ્ત્રમાંહિ દેલાડો હામ. ૨૬૦ દર્શન તો છ જિનપતિ કહ્યા તેહનાં નામ સિદ્ધાંતિ લહ્યાં;
છ દર્શન વિણ કહું કુંણ ધર્મ શાસ્ત્ર શાષેિ જાણો જ મર્મ. ર૬૧ તે માટિ જિનમાં નહી ભેદ મૃતિ ભેદિ નહી ધરમ ઉછેદ; ,
* જો તેહનું કાંઈ લેષઈ નહી તે માંહિ ચોભંગી કહી. ૨૬૨ તિહાં આરાધક કહ્યા દેસથી તે કિમ વૃથા થોપો રીસથી; - તેહનઈ સાધુપણું જો નહી ચોભંગી ઠાણાંગિં કહી. ર૬૩ દ્રવ્ય ભાવ નઈ નામ થાપના ચાર ભેદ મુનિવર બાપના; - બિ નિષેવા નહી જેહનાં નામ દ્રવ્ય કિમ નુહઈ તેહનઈ. ૨૬૪ એતો ચારઈ હોઈ આરાધિ તેણઈ સાધુપણું કાં બાધિ;
નહી વ્યવહાર વંદેવાતણું તે દષ્ટાંત એક તુમ સુણો. ર૬પ કુલંબી ભાટ અનઈ રજપૂત તેહની છાસિ જિમ અદભૂત;
તો પાણી કાં ન પીજઈ રાધિઉં ધાન કાં નવિ લીજઇ. ૨૬૬ તે વિવહાર ન પહુચઇ જેમ તસ વંદેવા જાણો તેમ;
સાધુપણું કેમ અંસિ હોઈ તે માર્ટિ બિંબ વાંદો સોડ. ૨૬૭ તેહ ભણી બોલ છો એહ આસિ દીધો ધરયો મનિ તેહ,
B[૩૦૧Bશ
-
[

Page #341

હવઈ કહીઈ જે બોલ સાતમો તે નિસુણો ઉત્તમ આતમો. ર૬૮ સામીવચ્છલ કરતાં સદા સગપણ કારણિ આવઈ તદા;
‘પરપષ્ય જો તે હોઇ ફોક એમ બોલઈ તે મૂરષ લોક. ૨૬૯ વલી વયણ એહવા ઊચ્ચર) પર ભાજનિ વિષબિંદુ ઝરઈ; તિમ તે વિણસઈ નહી કિમ સાર તિમ એ અહી જામણો નિરધાર. ૨૭૦ સુણી સુમતિધર તે બોલીઓ એ દૃષ્ટાંત કસ્યો તુમ દીઓ; વચનબાધ હોઈ પોતાતણો તે મન દેઇનઈ તમે હવાઈ સુણો. ૨૭૧ સામી પોષ્યા પ્યાર હજાર તેમાં એક પરપગી ચાર; તેણઈ એ કઇઓ ફોક કિમ થાઈ આર હજારનું પુણ્ય કિહાં જાઈ. ૨૭૨ એકઈ સામી એહવો ન હોઈ જેણઈ પુષ્યિ ઠેલાઈ સોઇ;
જિમ ભાજન વિષ સાથુિં પીર તેમાં અમૃતનો એક હીર. ૨૭૩ પડતષેવ તે નિરવિષ થાઈ તિમ સામી પુષ્યિ ઓ જાય;
તે માર્ટેિ એણઈ અધિકારિ સુગુરિ બોલ કહિ સુવિચાર. ૨૭૪ સામવચ્છલ ફોક ન થાઈ બોલ આઠમો હવઇ કહવાય;
નિદ્ભવ સર્વ થકી હોઈ એક દેસથી સાત કહ્યા સુવિવેક. ૨૭૫ જે સઘલાનાં નિહ્નવ કહઈ તેમાંહિ સમકિત નવિ રહઈ;
નુંમો બોલ ભણું હવઈ સાર તીરથ યાત્રા તણો વિચાર. ૨૭૬ નિજ પણ અણહંતઈ યોગિ પરપષ્યનઈ સાથિં લોગ;
- તીરથ યાતરા જે કોઇ કરઈ તે સંસાર સોહેલો તરઈ. ૨૭૭ જે કહઈ ફોક તે ખોટું રોક તેહનઈ હોઢ્ય તેટું શોક; આપ ગરથિ કાયા શુભભાવિ સાથિ હોઈ કો સહજિ. સભાવિ. ૨૭૮ શાસ્ત્રસાર્ષિ કહઈ શ્રીગુરૂહીર ફોક ન થાઈ લહઈ ભવ તીર; તીર્થકરની કરતાં યાત્રા નિર્મલ થાઈ પોતાનાં ગાત્ર. ૨૭૯ B૩૦૨ BT _
]

Page #342

દસમો બોલ હવઈ ભાષી શાસ્ત્ર સવાદ સેવે ચાલી;
પરપષી સાથિં કસી વાત ચર્ચા નવી મનિ ધરી કોંધાત. ૨૮૦ ઉદેરીનઈ ન કરઈ દાતા તો પૂછ0 ઉત્તર દિઈ તદા;
તે પણિ શાસ્ત્રતણાં અણુસાર ન કરઈ કલિ વાધઈ તેવારિ. ૨૮૧ હવઈ નિસુણો બોલ ઇગ્યારમો હીરગુરૂ અણ નિત હઈડઈ રમો; .
જે ગ્રંથ ઉસૂત્ર કંદકુંદાલ તે સાંભળતાં ઉઠઈ ઝાલ. ૨૮૨ વિજયદાનસૂરિ તે ભણી સાગરનઈ કીધા રેવણી;
પાણીમાહિં તે ગ્રંથ બોલીઓ સંઘ ચતુરવિધ સાથિંકીઓ. ૨૮૩ તેહનું વયણ એક જિહાં હોઈ અપ્રમાણ વલી ગ્રંથના સોઇ;
એમ જાણી મ કરો તે સંગ હીર કહઈ ગુરૂ વચને રંગ. ૨૮૪ બોલ બારમો કહસિવું હવઇ શ્રીજિનવરનઈ જે કોઇ કવઈ;
નિરવિરોધ તવનાદિક હોઈ તે ભણતાં નવિ વારમાં કોઈ. ૨૮૫ કહઈ જિનવરની સ્તુતિ કરઈ પરપષ્યી જો તે અણુસરઈ;
તો તે તુરક માતંગહતણી રસવતી ભોજન કરઈ ભણી. ૨૮૬ એ અજ્ઞાન વયણ સાંભલી રષે કો શંકા આણો વલી; તજી કુમતિ જે જિનસ્તુતિ કરઈ તે સુકૃત પિંડ પોતઈ ભરઈ. ૨૮૭ એહવું જાણી સદા જે હોઈ તે કહેતાં નવિ વારાં કોઇ;
જે વાર તેહમાં નહી સુદ્ધિ સઘલી જાણો ગઈ તસ બુદ્ધિ. ૨૮૮ એમ શ્રીહીરવિજયસૂરિ કહઈ ભવિયણ તે સહૂ સદહતું; - જે જિમ ભાવ કહ્યા સિદ્ધાંતિ તે તિમ સદઈહવા એકાંતિ. ૨૮૯ બાર બોલનો શિષ્યો એ પટો ધરમવંત એથી મતો લટો;
સવિ ગીતારથિ કીધાં મતાં કો નવિ વારઈ તે વાંચતાં. ૨૯૦
Ba૩૦૩ Bી

Page #343

શ્રી દર્શનવિજય રચિત વિજયતિલકસૂરિનો રસ
I ઢાલ |
ચોપાઈ હવઈ શ્રીહીરવિજયસૂરિંદ જસમુખ દીઠઈ પરમાણંદ, રાધિનપુરથી પાટણ ભણી પાંગરીઆ શ્રીતપગચ્છધણી. ૩૩૫ તિહાંથી ચોમાસા પારણઈ વિમલાચલ યાત્રા કારણિ; જાણી નિજ આયુ અવસાન કરઈ સાધન બહુ થઈ સાવધાન. ૩૩૬ હીર કહઈ સંઘ-નિસુણઈ સહૂ યાત્રાતણું અહમન કઈ બ; નિસુણી સંઘ લીઆયતિ થયો તીરથ કરવા સહૂ સામયો. ૩૩૭ દેસિ દેસિ પાઠવીઆ લેખ તે ઉચ્છાહ ધરઈ સવિસેષ; એક શ્રીશેત્રુજઈ તીરથ સાર બીજાં હીરજી ગુણ ગણધાર. ૩૩૮ એક દૂધ નઈ સાકર મિલી બહુ સંપદનઈ પુણ્યિ ભલી; થાવર જંગમ તીરથ લહી સંઘ ઘણા તિહાં આવઈ સહી. ૩૩૯ રાજેનગરનો સંઘ અતિઘણો સહસ રથ પાલો બહુ ભણો; ખંભાતિનઈ સંધુિં સુણો નવસઈ સેજવાલાં તે ગણી. ૩૪૦ દેખી ડેરા પ્રમુખ અનેક વિવિધ સજાઈ અનઈ સુવિવેક; અતિ રંજ્યો કહઈ નવરંગખાન સાહશ્રીમલનઈ દેઈ બહુ મન. ૩૪૧ કુંણ મુલક પોતઈ તાહરડે જે માટેિ આ દોલતિ ધરઈ; સાહ ભણઇ માહરઈ વ્યાપાર ઉપરાજી ખરચી કરૂં સાર. ૩૪૨ કહઈ તુમiઈ સાબાસી ખાન કુહુ કામ મુઝનઈ ઘો માન; એમ પ્રસંસ્યા કીધી ઘણી સહૂઈ સંહિં તે સવિ સુણી. ૩૪૩
- [3071

Page #344

સંધ પાટણનો બહુલો મિલ્યો કુંણગેર પ્રમુખ ઘણો તે ભલ્યો; આગરાઇ આડંબર કરી વલી આવઇ સંધ તિહાં લાહુરી. ૩૪૪ મેડતા સીરોહી જાલોર માલવ મેવાડો બહુ જોર; રામપુરા વાગડનો સંઘ દૃષ્યણ દેસતણો માનિ રંગ. ૩૪૫
સૂરતિ દીવિખંદિરનો વલી વટપદ્ર ભરૂચિ તેમાંહિ ભલી; ક્રમણિ વાહી ઘણીનીનણો ચેઉલિ ડભોલી આવ્યો ઘણો. ૩૪૬
કચ્છ દેસ કોલીહારો વલી નવાનગરનો આવ્યો મિલી; એમ અનેક સંધ આવ્યા ઘણાં યાત્ર કરેવા સોહામણાં. ૩૪૭
શ્રીૠત્રુંજથ તીરથતણી વલી શ્રીહીર વંદેવા ભણી; માણસની સંખ્યા બિ લાખ સુણી તેહવી મિં કહી એ ભાષ. ૩૪૮ હીરવિજયસૂરિ કરી જાત્ર ઓગણપંચાસઇ ગુણપાત્ર; હવઇ સંઘ વીનતીઇ ગુણગેહ હીરવિજયસૂરિ તે. ૩૪૯ ઉંના નયરિ પધારઇ પ્રભુ દીવિતણો સંઘ આવઇ વિભુ; ચોમાસું ઊનામાં કાર ભવિણિ બહુપર ધન વાવારિ. ૩૫૦
અવસર જગગૂરૂનો પામેવિ શ્રાવક ભાવ ધરઇ મનિ એવ; બિંબપ્રતિષ્ટા કીજઇ કાજ એમ જાણઇ મનિ સાહુ લખરાજ. ૩૫૧
લેઇ મુહૂરત શુભ દિવસિં સાર કરી આડંબર અતિ સુખકાર; તેડ્યા મુનિવિજય કવિરાય જેહના ગુણ બહુલા સંભલાય. ૩૫૨
સુણી પ્રસંસ્યા વાચકપદ દીઇ સંઘ ઓછવ કરી લાહુ લીઇ; કરી પ્રતિષ્ટા કરઇ વિહાર સંઘ કરઇ સિંહા વીનતી સાર. ૩૫૩ દેલવાડઇ પૂજ્ય રહો ચોમાસિ માનિઉંસંઘ મનિ ધરઇ ઓહોલાસિ; ચોમાસું તિહાં રહઇ ગુરૂહીર દીઇ દેસના જિમ જગિ વીર. ૩૫૪
દેહ ચિન્હ જાણી નિજ આય પભણઇ હીરવિજયસૂરિરાય; તેડાવો વેગિ અનુચાન લિખ્યો લેષ જેસિંગ બહુમાન. ૩૫૫
પરિશિષ્ટ - ૩
(૩૦૫
હીર સ્વાધ્યાય

Page #345

Sાનાર;
લિખ્યો લેખ-વિજયસેનસૂરિંદ હરિશરીર અછાં બહુમંદ; તેણઈ કારણિ ગુવંદન કાજિ પંથિ થઈ જલ પીવું રાજિ. ૩૫૬ વાંચી લેખ સંઘનઈ જેસિંગ કહઈ ગુરૂલેખતણો સુપ્રસંગ; સંઘ કહાં ચોમાસું કરો ગુરૂ કહઈ એહ અટક મત ધરો. ૩૫૭ મહિમનગરથી કારણ ભણી પાંગરીઆ તપગચ્છના ધણી; પાટણનયરિ પધાર્યા પ્રભુ પરવપજૂસણ તિહાં કરઈ વિભુ. ૩૫૮ કરી પાસણ કરઇ પ્રસ્થાન એતલે આવ્યો લેખ નિદાન; વાંચઈ લેખ. કરિ ધરી જેસિંગ ભાદ્રવસુદિ એકાદસી સંગ. ૩૫૯ અનસન કરી સમરાં નવકાર પુહુતા સરગિં હીર ગણધાર; રાતિ ઘડી છે જાત સુણો સુરવિમાન મહિમા કરઈ ઘણો. ૩૬૦ ચિતાધૂમિ ફલિઆ સવિ અંબ દેવમહોચ્છવ કરઈ અવિલંબ - ઘૂંભમહોચ્છવ કરેછે નરદેવ બહુ ભાવિં તે શિવસુખદેવ. ૩૬૧ લહી ઉદંત ગુરૂનો એહવો વયરાગિ તપ કરઈ નવ નવો; પાટણિ ચોમાસું ગુરૂ કરી ચાલંઈ થુભવંદન મનિ ધરી. ૩૬૨ શેત્રુજ તીરથ યાત્રા કરઈ તિહાંથી ઊંનાભણી પાંગરઇ; જઈ વંદઈ - ગુરૂની પાદુકા સાથિં બહુ શ્રાવકશ્રાવિકા. ૩૬૩ વંદી શૂભ મનિ ચિંતઈ અમ્યું હીરધ્યાન મુંઝ હઈડઈ વસ્યું; જે જે સુખકારણ આહલાદ તે શ્રીહીરતણો સુપ્રસાદ. ૩૬૪ ગીતારથ હતા જે ગુરૂપાસ તેહન તેડ્યા મનિ હુલાસિ; કહઈ શ્રીવિજયસેનસૂરિંદ, છઈ સુખ સંયમ મનિ આણંદ. ૩૬૫ દીઇ દિલાસા સહૂ સાધુનઈ હીરહિતસીષ પૂછઇ સાધુનઇ; જે હિતશીષ કહી ગુરિ હરિ તે તિમ આરાધઈ મનિ ધીર. ૩૬૬
.
પરિશિષ્ટ - ૩
, B૩૦૬ Bી
હીર સ્વાધ્યાય
]

Page #346

( શ્રી જયવિજયજી રચિત શ્રી કલ્યાણવિજયગણિનો રાસ
દુહા.
રાગ સારંગ મલાર. ભરતક્ષેત્ર ભવિઅણ સુણો, તીરથ દોઈ મહતી; જય જંપે એક શત્રુજાં, બીજાં જગદ્ ગુરૂ હીર. ૧ હીરજી નામ જપતડાં, ધરિ હુઈ પણ કણ કોડિ; . જય કહિ જંબુદ્વિપમાં, નહી કો હીર સંઘોડિ. ૨. જંબૂઢીપ તાં જોઇ, ભરતક્ષેત્ર ભૂપીઠ; જય જંપે ગુરૂ હીરજી, સમવડિ કેઈ ન દીઠ. ૩
ઢાલ ૫ મી.
ગુરૂવર્ણન. . વીર તણી પાટે જયુ, જાણે સુધરમા સ્વામિ, લલણાં; હીરવિજય સૂરિસરૂ, જસ મહિમા અભિરામ, લલણાં
હીરજી મોહન વેલડી. ૯૩ જય સુમન મથરૂપ લલનાં, જસ કરતી જગમાં ઘણી; સેવ કરે સવે લલનાં, હીરજી મોહન વેલડી. આંચલી. ૯૪ પંચ મહાવ્રત નિરમાલાં, પાલઈ પંચાચાર લલણાં; ઈદ્રી પંચ દઢ વશ કરી, ટાલે મોહ વિકાર. લે. હીર. ૯૫ સુમતિ ગુપતિ સુધી ધરે, પટ જીવન પ્રતિપાલ, લ. પંચ પ્રમાદ નિવારીયા, ટાલે દોષ બયાલ. લ. હર. ૯૬ પરિશિષ્ટ - ૩ B૩૦૭Bર્ણ હીર સ્વાધ્યાય |
[

Page #347

ચાર કષાય તે જય કરે, મમિ વૈરાગ ઉપાઈ; લ. પાપ તણા બંધ ગાલીયા, ચારિત સિવું ચિત લાઈ. લ. હીર. ૯૭ લબ્ધિવંત ગુરૂ ગુણનિલું, સુત સાયર ગંભીર; લ. ગુણ છવીસ અલંકર્યું, શીલાંગ રથધર ધીર. લ. હીર. ૯૮ ભવજલ પડતાં જીવને, આપે ગુરૂ નિજ બાંહિ; લ. જે જન દુઃખ સંતાપીયા, તાસ તે સુરતરૂ છાંહી. લ. હીર. ૯૯ આગમ અરથ હિયડે ભર્યા, જાણિ પૂરવગત મર્મ; લ. મહીઅલે ગુરૂ વિસરે સદા, ભાષે જિનવર ધર્મ. લ. હીર. ૧૦૦ બહુ ભવના સંશય હરે, કહિએ સવે સૂત્ર વિચાર; લ. ભવિક જીવ પ્રતિબૂઝવે, તારે બહુ નર નાર. લ. હીર. ૧૦૧ બહુ મુનિ જન પરિવાર સિઓ, વિહાર કરતા સોય; લ. લાલપુર નયરે સમોસરે, ઘરિ ઘરિ ઓછવ હોય. લ. હીર. ૧૦૨ નયર લોક સહુ સાંચર્યું, વાંદવા હીર મુણિંદ, લ. - જલધિ પૂર જિમ ચાલીઆ, નરનારીના વૃંદ. લ. હીર. ૧૦૩ ઠાકરશી શ્રવણે સુણ, આગમ શ્રી ગુરૂ હીર;
વેગે વંદણે આવીઓ, જિમ તે મેઘ મહાવીર. લ. હીર: ૧૦૪ - ગુરૂ દરશને મને હરખીઓ, જિમ ઘન દીઠે મોર; લ. હીરજી સિઓ સિત લાઇઓ, જઇસિંઓ (જેસો)
ચંદચકોર. લ. હીર. ૧૦૫ ત્રણ પ્રદક્ષિણા દેઈ કરી, કરી ઉત્તરાસંગ તામ; લ. કરજોડી વિધિ સ્તુતિ ભણી, કરે પંચાંગ પ્રણામ. લ. હીર. ૧૦૬ કુંઅર વિવેક નિરખીઓ, મનિ ચતવે ગણધાર; લ. જાએ ચારિત્ર લક્ષ્મિ વરે, તું હોઈ ગચ્છ શણગાર. લ. હીર. ૧૦૭ પરિશિષ્ટ - ૩ B૩૦૮ Bર્ણ હીર સ્વાધ્યાય |

Page #348

વિનય કરી ગુરૂ વંદિઆ, બેસે ઉચિત પ્રદેશ; લ. જય જંપે ભવિઅણ સુણો, સાચું ગુરૂ ઉપદેશ. લ. હીર. ૧૦૮
દુહા. રાગ કેદારૂ.
જંગમ તીરથ જાગતું, જંબૂીપમાં હીર; જય જંપે જસ નામથી, પામે જે ભવ તીર. ૧
હીરજી વાણિ સુર્ણતડાં, દુરિત પણાસે દૂર; જય જંપે સુખ સંપજે, હોઇ છિ ભરપૂર. ૨
શ્રી હીરવિજય સૂરિસરૂ, ચારિત્ર ગુણ મણિ ખાણિ; . ભવિક જીવ પ્રતિબૂઝવે, દેશના મીઠી વાણિ. ૩ ઢાળ ૬ કી.
ગુરૂ ઉપદેશ.
ગુરૂ દેશના મીઠી વાણી, ભવસાયર તરીઆ સમાણી; ઉપશમ રસ કેરી ખામી, એક ચિત્તે સુણો ભવિ પ્રાણી. ૯ ભવજલહી ભીમ અપારો, જીવ ભમીઓ અનંતીવારો; જીવા યોની લાખ ચોરાસી, પ૨તે કંઈ જોઇ અભ્યાસી. ૧૦
એણિ જીવે જે ભવ કીધા, અવતાર ફિરિ ફિરિ લીધા; જ્ઞાનવંતે કહ્યા નવિ જાઈ, જીવ સુખે ન બેઠું કિહાંઇ. ૧૧ જીવ પાપ કરે પરકાજે, સર્વ કુટુંબ મિલી ધન ખાજે; જીવ પરવિ સહે બહૂ પીડા, કોઈ વિહિંચમિ નાવે નીડા. ૧૨
પિંડ પાપી કીધું મેલું, જીવ ભમે અનાથ એકીલું; કી કહિંનું શરણ ન હોઇ, જનમ મરણ કરે વિ કોઇ. ૧૩
જિમ તરૂઅર કેરી ડાલા, આવી બેસે પંખી વીઆલા; ઊગમતે ઊઠી પલાઇ, કોણ જાણે કવણ દિશિ જાઈ. ૧૪ ૩૦૯ Pl હીર સ્વાધ્યાય
પરિશિષ્ટ - ૩

Page #349

તિમ સ્વજન કુટંબ ઘરિ મિલીયા, પંચ દિવસ એકઠા ભિલિયા.
આ સહૂ ઉડી જાશે, મારું મારું મૂઢ પ્રકાશે. ૧૫ વિહડે પુત્ર કલત્ર ધન ભાઈ, વિહડે નહિ ધરમ સગાઈ; મોહ માયા મમતા છાંડું, પ્રીતિ અવિહડ ધરમસિ૬ માંડું. ૧૬ વિષયો ઇંદ્રજાળ સમામા, ઇમ બોલે સિદ્ધાંત પુરાણા; લિણિ આવે ને ક્ષિણિ જાય, કઉ તાસ કવણ પતિ જાઈ. ૧૭ સસ્વારથ સિદ્ધિ નિવાસી, અહઈ આઉ ખય જાસી; જાઓ સાગર તેત્રીસ ઝીઝે, બીજા નર કુણ વાત કહીજે. ૧૮ માનવ ભવ પામી સારો, દેશ આર્ય કુલે અવતારો; છાંડો મિથ્યા મતિ કૂડી, કરો તત્વ તમી મતિ રૂડી. ૧૯ ત્રણ તત્વ જિણેસર ભાખે, દેવ ગુરૂ ધરમ સુધ દાખે; એક એક તણા ભેદ જાણું, દોઈ તીન ચારિ મનિ આણો. ૨૦ અરિહંત સિદ્ધ ગુણ ગાઓ, દેવતત્વ દોઈ ભેદ થાઓ; સૂરિ વિઝાય સુસા, ગુરૂતત્વ ભેદ ત્રણ આહુ. ૨૧ દંસણ નાણ ચરિત તપ કહીએ, ચાર ભેદે ધરમ તત્વ લહીએ; એ નવપદ શાસને સાર, સર્વ ધર્મ રહસ્ય અવતાર. ૨૨ જિનવર દોઈ પંથ પ્રકાશે, ભવિઅણ ચિત્ત અંતર ચાશે; પહિલું શુદ્ધ શ્રમણ પંથ ભણીએ, બીજાં શ્રાવક માર્ગ સુણીએ. ૨૩ મોહ પંકમાંહિ જે ખૂતા, સહી તે નર ઘણું વિગૂતા; સુધ જ્ઞાન દષ્ટિ ઉઘાડો, કરો ધરમ સખાઈ ઘાટો. ૨૪ મણિ રમણ સોવન પાવડી, સ્તંભ સહ સોવનમેં ઘડિયાં;
જો કરે જિનધરે બહુરિકો, તેહથી તપ સંયમ અધિકો. ૨૫ ' પરિશિષ્ટ - ૩ ' B૩૧૦Bી હીર સ્વાધ્યાય

Page #350

સાવદ્ય જોગ પરિહરી, શુદ્ધ સાધુ ધરમ રંગે વરીએ; એક દિન જો ચારિત્ર પાસે, સોઈ શિવસુખ ચરિત નિહાલે. ૨૬ દીઓ દાન શીયલ નિત પાલો, નિજ માનવભવ અાવાલો; તપ તપીએ બાર પ્રકારી, ભાવના ભવ દુઃખ નિવારી. ૨૭ ઇતિ સુણી ઉપદેશ સોભાગી, ઠાકરશી હોઈ વૈરાગી; સંવેગ રંગ બહુ આયા, જય જંપે નમું તલ પાયા. ૨૮
દુહા
રાગ વૈરાડી. દુખ દાવાનલ ભયકરૂ, ભવમાનને અપાર; " ભમે જીવ તિહાં એવું, કર્મવશે પડયું ગમાર. ૧ " નિશ્ચયે સહીએ જીવને, પુણ્યને પાપ સખાઈ ' પરભવ હીંડે એકલું, બંધવ કેડિ ન જાઈ. ૨ જે દુખ ભવસે બંધિયાં, સુખ જે મુગતિ નિવાસ; જીવ એકલો ભોગવે, સ્વજન તણી કુણ આશ. ૩
બાષભદાસજી કૃત શ્રી હીરવિજયસૂરિ રાસ. સકલ સાધનો તું આધાર, જગજંતુ જીવાડણહાર; ચિહું દિસિ સમરે તાહરૂં નામ, જિમ સીતા રઘુવંશી રામ. ૧૩ જિમ કોકિલ સમરે સહકાર, જિમ ચાતક સમરે ઘનસાર; ચંદાતણે સમરણ ચકર, સમરે જલધર નિત્યે મોર. ૧૪. મધુકર જિમ સમરે જિમ ગાય, બાલક જિમ સમરે નિજ માય. ૧૫ સકલ સાધ અમો સમરૂં હીર, ગૌતમ જિમ સમરે માહાવીર; તેણી પરિ સમરૂં ગુરુ ગણદાર, તુહ્મ જાતા અહ્મ કુણ આધાર ? ૧૬
પરિશિષ્ટ -૩
B૩૧૧Bશ
હીર સ્વાધ્યાય

Page #351

શ્રી ઋષભદાસજીકૃત કુમારપાળ રાસ
દુહા
શ્રી ગુરૂ ચરણ પસાઉલિ, મેં ગાયા ગુણ આજ; હીર મુનિના નામથી, મુઝ સરીઆં સહુ કાજ. ૧.
ઢાલ
રાગ- મારૂણી-ગિરિમાં ગોરો-એ દેશી
કાજ સલ મુઝ સિદ્ધા હીરનામથી રે, હીર સમો નહીં કોય જગમાંરે,
૪૦ જસ પડહો જિંગ વાજીઓ રે. ૭૨
સાહિ અક્કબર જેણિ પ્રતિબોધિઓરે, સમઝાવ્યો જીનધર્મ, તેહને રે; તે. જૈન શિરોમણી સહી કર્યો રે. ૭૩ સાહિ અક્કબર આપમુખિં એમ ઉચ્ચરિરે; કુછ માંગો ગુરૂ હીર, મોપે૨ે; મો∞ તુહ્મ લીજઇ હય હાથીઓરે. ૭૪ હીર પટ્ટોધર વીરનો તિહાં બોલિઓરે, સંણિ હો અક્કબરસાહિ, ગાજીઓરે; ગાળ કોડી એક ન લીજઇ રે. ૭૫ ઋદ્ધિરમણી નેં મદિર હયવર હાથીઓરે, તે નાવિં મુઝકાંમિ, સાહજીરે; હમ કકીર ખુદાય રે. ૭૬ એણઇ વચનેં સાહઅક્કબર રંજ્યો અતિઘણુંરે, નાંમ જગતગુરૂ જેહ, જગમાં; જ૦ હીરયતિ સો સાહી બડા રે. ૭૭
સાવ
તવ દલ્લીપતિ અક્કબર ગાજી ફરી કહઇરે, હીર કુછ મુઝ લેહ, મેરારે; મે૦ જે માંગિ સો દીજઇ રે. ૭૮
IBI૩૧૨ B
હીર સ્વાધ્યાય
પરિશિષ્ટ - ૩

Page #352

હીર કહઇ સુણિ અક્કબર ગાજીયા તથ્યારે, હું માંગુ તુમ્હ એહ, દીજઇ રે;
દી૦ વાસર આઠ અમારીના રે. ૭૯ તવ સાહ અક્કબર બોલ્યો આપ સુમોહથીરે, લીજઇ દિન તુંમ બારિ, ભીકછુ; ભી ઓર વસ્તુ ગુરૂ માંગીઇ રે. ૮૦ હીર કહઈ સુંણિ હમાઉ નંદન કહું રે, વચન અમારૂં એહ, કીજઇ રે કી જગ સારેકું બહુ સુખી રે. ૮૧ તવ સાહ અક્કબર મહિર કરીને મુકતોરે, પંખી મૃગલા ચોર, કેતા૨ે કે૦ પશુ પ્રમુખ તે છોડીઆં રે. ૮૨ ડામર તલાવમાં જાલ ન ધાલઇ કો વલીરે, ન કરઇ જીવસંહાર, નર કોરે; ન નીચકર્મ નવિ આદરઇ રે. ૮૩
ગાય ભીંસ નઈ વૃષભ ટોલાં મહિષનારે, તાસ ન લહઇ કોઇ નાંમ, જગમાંરે; જ જીવિતદાંન તસ આપીઉં રે. ૮૪
દંડ દાણ નેં પુંછી ઘૂબો જીજીઓરે, તે મુંક્યો સુલતાન વલી, તીરથેરે; તી તીરથ મુંક્યું ભૂંડિકું રે. ૮૫ ગિરિ સેત્રુંજો સાહીબ અક્કબરઇ આપીઓરે, હીરગુરૂનિ હાથિં, જેણેરે; જે કીધુંરે ક્રીધું પુસ્તક ભેટાણું રે. ૮૬ દોય કર જોડી અક્કબર ગાજીઇમ કહઇ રે, ઓર કુછ કાંમ, મોપઇરે; મો૦ આજ નિવાજો જગ ગુરૂએ રે. ૮૭
કુંમર નરિંદહ હેમચાર્ય જેહવોરે, તે તેહથી અધિકીપ્રીતિ, બેહુમાંરે; બે હીરગુરૂને અક્કબરાં રે. ८८. વીરેપટ્ટોર હીરવિજય ગુરૂ રાજીઓરે, તેહનું જગમાં નાં, લીજઇરે; લી કાજ સૂરુિં જીમ આપણાં રે. ૮૯.
卐
૩૧૩

Page #353

શ્રી જયવિજયજી રચિત
શ્રી કલ્યાણવિજયગણિનો રાસ
ઢાળ ૧૧મી.
હીરવિજયસૂરિ અકબર પ્રતિબોધ.
ભેટયારે શ્રી ગુરૂને ઉવઝાય, તતક્ષણ હિઅડલે હરખ ન માય; નેહ જિશ્યો દાઈ સાયરચંદ, તિમ ગુરૂ હીરજી કલ્યાણ મુણીંદ. ૩ સાર શીખામણ દેઇ.વિશેષ, થાપ્યારે ઉવઝાય ગુર્જર દેશ; શ્રી વિજયયસેન સૂરીંદ સુજાણ, ધરજોરે તાસ તણી શિર આણ. ૪
મિલીઅ ભલીપરે કરજોરે કાજ જિમ વાધે ગચ્છ કેરી લાજ; દેઇ શીખ તવ કીધ પ્રયાણ ચાલેરે ગચ્છપતિ મોટે મંડાણ. ૫ પુંહતારે શીકરી શહેર મઝાર, મિલિઆરે અકબરને ગણધાર; બેસીને ગોષ્ઠી કરે એક ઠામ, કહી કુણ ધરમ ાહે અભિરામ ૬ બોલેરે શ્રીગુરૂ મધુરીય વાણી, છૂંજો કરી સબ એકીજ પ્રાણી ખયર, મહિર ઓપર તન કોઈ, દિલપાકીથી ધરમ જો હોઈ ૭ રંજ્યુંરે નરપતિ દીએ બહુમાન, શ્રીગુરૂ પ્રણમી કરે ગુણગાન; ષટ્ માસી તવ કીધ અહિર, નામ જગદ્ગુરૂ અતિ ઉદાર. ૮ ગાય બલદ ભેંસ કોઈ ન મારે, એનુ બાતે સોગંધ હમારે; શેત્રુંજા તિરથ સોઉ તુમ્હે દીના, પેસ કસી પુસ્તકભી કીના. ૯
કરી કુરમાન દીએ તતકાલ, શ્રીગુરૂ આણુ વહે નિજ ભાલ; વિનય કરી બુલાવે સૂરીશ, દિન દિન બોધે અધિક જગીશ. ૧૦
પરિશિષ્ટ - ૩
卐
PI ૩૧૪
હીર સ્વાધ્યાય

Page #354

વીરવંશાવલી
તત્પદ્યે શ્રી હીરવિજયસૂરી
તેહનો ગુજ્જરાતિ પાલણપુર નગરેં ઓ૦ ખીમસા ગોત્રિ સા૦ કુયરા, સ્રી નાંથી કુલૈ વિ. સં. ૧૫૮૩ વર્ષે જન્મ । પૂત્ર હીરાચંદ, નામ । એકદા પાટણિ બહિનનેં મિલવા આવ્યો, તિહાં ખડાકોટડીઇ શ્રીવિજયદાનસૂરી ગુરુનો ઉપદેશ સાંભળી વિ.સં. ૧૫૧૬ વર્ષે દીક્ષા લીધી. હીરહર્ષ નામ દીધું. સં. ૧૬૧૭ વર્ષ નાડુલાઇ નગરેં શ્રીરુષભપ્રાસાદિ પં૦ પદં હુઓ. ૧૬૧૮ વર્ષે નાડુલાઇ નગરે શ્રીનેમીનાથ પ્રાસાદે પાઠકપદ હુઓ. સં. ૧૬૨૦ વર્ષે સીરોહી નગરઇ શ્રીરુષભપ્રાસાદિ ગચ્છનાયક પદ હુઓ. તિક્ષ્ણહી જ વર્ષે શ્રીઅજીતનાથબિંબ થાપ્યો. તિહાં થકી શ્રીસુરીનંદીય, લોટાંણક, બ્રાહ્મણ-વાટક, અજારી, આબુ, ઈડરંગઢ, પોસીનાપાસ, વીજાપુર, પ્રમુષઇ વિહાર કરતા અહિમ્મદાબાદિ શિકંદરપુરઇ ચોમાસી તપ કરી રહ્યા.
એહવે આગરા નગરઇ શ્રીપર્વ આવે થકી ઓ તૃ∞ દો કૃષ્ણચંદ્ર સ્ર ખીમાઇ દોઢ માસિ તપ કીધો છઇ. મહા આડંબરી દેવદર્શન જાઇ છઇ. તે દેખી શ્રી અકબર ખીમાંનઇ તેડી કહઇ કેતે દીનકે રોજે ઘર હઇ.' તિવારે ખીમા કહઇ- દોઢ માસકે રોજે લીયે હઇ.’શાહ કહે- ‘તેરે કુંણ પીર ?” ખીમા કહઇ‘મેરી પીર સો હીર ગુજરાતિ રહઇ.’ એહવિ કીર્તિ સાંભલી પાતસાહઇ ચૂરમાંન લિષી ૫૦ ભાનુચંદ્રનઇ અહમદાબાદિ તેડવાનેં શ્રીસૂરી પાસે મોકલ્યા. એટલે શ્રીસૂરિ શિકંદરપુરથકી ચોમાસઇ વીતઇ શ્રીશંખેશ્વર પાસ નમી વાંદી, રાયધન્યપુરઇ આવ્યા. તિવારી ૫૦ ભાનુચંદ્રે પિણ તિહાં અવી શ્રીસૂરીનેં સકલ વાત આગરાની કહી, શ્રીસૂરી પ્રસન્ન હુયા. પં૦ ભાનુચંદ્રને પાઠકપદ દેઈ લાહોરની આશા દીધી. એતલિ શ્રીપાઠકનઇ તપગચ્છ ઉદ્યોતકારક જાંણિ વાચક પ્રમુષ એહ આશિર્વાદ વચન કહ છઇ. દુહા
સૂર ઉદય દિનકર સમ ચન્દ્ર ઉદય નિશિ હોત / દોનુ યાકે નામ પર સો ગુરુ સદા ઉધૌત // પરિશિષ્ટ - ૩
PI ૩૧૫ T
હીર સ્વાધ્યાય
'

Page #355

અબવઈ શ્રીવડગછિ ચતુર્દશિકપક્ષે પિપ્પલિશાષાઈ શ્રીમાલદેવ શ્રીહારીજ નગરે વિ. સં. ૧૬૩૫ વર્ષે શ્રીહીરવિજયસૂરને વંદ્યા. શ્રીસૂરીશું પિણ પોતાના ગોત્રી જાણિ આદર દેઈ પાસઈ રાખ્યા. અનુક્રમઈ શ્રીસૂરી છે માલદેવ સહિત દીલ્લી નગરઇ પોહતા. શ્રીસૂરીએ પાતિશાહ કહે- “બેઠો.” તબ હીર કહે- “જીવત દીયા બીછાદ ઉદ્ધા દેવઈતો પા0 સેવા ધર્યા છે તિર્થેસું કીડી આઈ (?).' પ્રથમ દિન એતા જીવ હું.
બિજે દીન પાતસાહીનો બહુમાન દેપી બિછાત નીચે પાડ કર બકરી એક સગર્ભા માંહિ ઘાલી દરીમાના કીયો. પાતસાહ કહઈ- ‘વિજેહર ! બેઠો.” તદા હર કહે- “ઈમ જમીમેં જીવ હૈ.” સાચુ કહઈ- કેતા જીવ ? તદિ ગુરુ કહે- ‘તીન જીવ હૈ.” પાતસાહ ખોલકર દેશી તો ? પાતસાહનો સન્માન દેખી પ્લેછ મુલ્લાંળીયા ઠેષ ધરી કહઈ- “અયસે સચ્ચે ફકીર હતું તો અલ્લાકી વંદગીમેં હજુર કછું કરામત દેખાઓ.” તિવારિ પિપીલિકા ૧, અજાભૂમીગૃહે ૨, વિછાત ઠિકાણે કછે વલી રજહરણ ૧, ટૌપી ૨, વલી અનેક વિદ્યા કરામત દેખી પા) તૂઠો થકો કહિ- “તુમ્હ બડે દર્શની હો.”
ઈમ કહી સકલાત્મીય દેશિ પર્વ આવી છે આઠ દિન જલચર, તીર્થંચ જીવ પ્રમૂષની આમારી પલાવી, પ્રવર્તાવી. પુનઃ શ્રીસિદ્ધાચલે પાતસાહ મનુષ્ય મૂંડકાદિ દ્રવ્ય લેતા તેહની માપી કીધી. અકબરાગ્રહિ સં. ૧૬૩૬ વર્ષે શ્રી ચિંતામણી પાસે પ્રતિક્યા. પુનઃ શ્રીરાવણપાસ જુહારી દિલ્લી નગર ચૌમાસું રહી સં. ૧૬૩૭ વર્ષે અકબર મૂગલ બંદાવી આગરે મેતે આવી જલંધરાદિક નગરઈ ચૌમાસો કીધો. શ્રીસૂરીની કીર્તિ સાંભલી યાચક પ્રમૂષ શ્રીસૂરીને ઓપમ રૂપ (?) બીરદાવઈ. દૂહો
હીર વઈરાગર નીપજઈ ખીમસરારી ખાણ /
પાતસાહ પ્રતિબોધિઓ અકબર માની આંણ // શ્રીસૂરી અરબરદત્ત જગદ્ગુરુ બિરુદ ધારતા, ભિનમાલ હુઈ રાયધનપુર નગરઈ આવ્યા. તિહાં સ્વપાટિ શ્રીવિજયસેનસૂરી નામ પ્રતિર્યો. આ૦ પદ લહી શ્રીવિજયસેનસૂરી પાટણિ, સીરોહીઈ વિહાર કીધો. અને શ્રીગુરુ અહિમદાવાદિ, વિજાપૂર નગરઈ આવ્યા. તિહાં ઉકાગછિ રુ0 મેબજી સતાવીશ શિષ્યએ શ્રીસૂરી પ્રતિવંદ્યા. સૂરીછે પિળ તેહની સ્વશિષ્ય થાપિ કુશલ, વદ્ધન, [ પરિશિષ્ટ - ૩ B૩૧૬ Ba હીર સ્વાધ્યાય |

Page #356

આનંદ, સૌભાગ્ય-એ ચ્યાર સાખાઇ નામ દીધા. શ્રીગુરુ અઢાર શાખાઇ વિસ્તારે કહી વિચરતા જંગમ કલ્પવૃક્ષ સમાન સોભ.
અથ અષ્ટાદશ શાખા નામ-શ્રીમદ વિજય ૧, વિમલ ૨, સાગર ૩૬ ચંદ્ર ૪, હર્ષ ૫, સૌભાગ્ય ૬, સુંદર ૭, ૨૬ ૮, સુધર્મ ૯, હંસ ૧૦, આનંદ ૧૧, વર્ઝન ૧૨, સોમ ૧૩, રુચિ ૧૪, સાર ૧૫, રાજ ૧૬, કુશલ ૧૭, ઉદય ૧૮-નિરમલ નામ.
શ્રીસુરી ખંબાયતિ હુઇ ગંધાર બિંદરઇ આવ્યા. તિહાં ગુરુ ઉપદેશથકી સા૦ ૨ામજીઇ વિ.સં. ૧૬૪૯ વર્ષે શ્રીવીર ચઉમુખ પ્રાસાદ નિપજાવ્યો. સૌમાસિ ઉતર્યો પત્તનઇ આવ્યા. એતલઇ શ્રીસૂરીઇ તિહા બાર બોલ પ્રગટ કીધા. તિહાં થકી શ્રીસૂરી શ્રીસિદ્ધાચલિ આવ્યા. ખેતલઇ તિહાં મેવાડ, વાગડ, મરુધર, ઢુંઢાડ, દક્ષિણ, ગુજરાત, માલવસ સોરઠ, દેવકાપત્તન, પ્રમુખ સકલ દ્વિલક્ષ મનુષ્યવૃંદ સહિત વિ. સં. ૧૬૫૦ વર્ષે મહામહોત્સવિ શ્રીસૂરીઇ પ્રથમ તીર્થંકરનો દર્શન કીધો. તિગાં ઘણા યાચકને દાન હુયા, સ્નાત્ર, અષ્ટભેદી, સત્તભેદી, અષ્ટોત્તરી, સાધર્મિક વાત્સલ બહુલા જાણીવાં. કિંબહુના? શ્રીસૂરી ઉ૦ સોમવિજય, ઉ વિમલહર્ષ, ઉ0 કલ્યાણવિજય પાંચસૈ વિબુધયુક્ત પુનઃ શ્રીસકલ સંઘયુક્ત શ્રીરૈવતાચલિ શ્રીનેમી દર્શન કીધો. તન્નિવાસિ સંઘાગ્રહી જીર્ણગઢિ ચઉમાસિ રહ્યા.
અનુક્રમિ શ્રીસૂરી ઉન્નાનગરિ આવ્યા. તિહાં દ્વિપવાત્સવ્ય ઓ૦ વૃ૦ પાસાહસ્સું (?) સ્ફાટિત બિંબ શ્રીશાંતિનાથનો પ્રતિઠ્યો. તિહાં સંઘાગ્રહી ચઉમાસી રહ્યા. એહવઇ શ્રીગુરુ તેજસ્વી યશસ્વી હુતઇ ઉ૦ શ્રીસોમવિજય ગ૦, ઉ. શ્રીવિમલહર્ષ ગ૦ ગછ ભલામણ કીધી. શ્રીવિજયસેનસૂરીનેં સંઘ ભલામણિ કહીરાવી. ૫૦ શ્રીગુણહર્ષ, ૫૦ શ્રીકુશલરાજ ગ૦ પ્રમુષ ગીતાર્થ શ્રીસૂરીનેં ‘ઉત્તરાધ્યયન, નંદીસૂત્ર, ચઉસરણ’ સંભલાવઇ. અખંડ નિશ્ચલ શુભ ધ્યાનઇ નમસ્કાર સમરતા, શ્રીમતત્પાગચ્છાધીશ્વર, શાહશ્રીઅકબરત્યતિલાભગ્રાહક, નિરતિચારઅણશણઆરાધક સર્વ આયુ વર્ષ ૬૯ અનિ માસ ત્રિક સંપૂર્ણિ ભટ્ટારક શ્રીમદ્નીહીરવિજયસૂરી વિં.સં. ૧૬૫૨ વર્ષિ ભાવ સીટૈકાદશી દિનેં સૂર પ્રતિબોધી સ્વર્ગ પહુત્તા. તે માટે શ્રી સૂરીનઇ નામ સ્મરણી કુશલ શ્રેણી હૂઈ. યદુક્તશ્રીઅકબરભૂપાલ કૃપાલું ભૂશિરોમણિમ્ ।
વિદધે યૠ તસ્મૈ સ્તાન્ત્ શ્રીહીરગુરવે નમઃ॥
卐
લ ૩૧૭
પરિશિષ્ટ - ૩
હીર. સ્વાધ્યાય

Page #357


Page #358
જગદ્ગુરુશ્રી હીરવિજયસૂરિ મહારાજના ચરણ પાદુકા શ્રી હીરવિજયસૂરિ સમાધિમંદિર ઉધાન - શાહબાગ-ઊના KIRIT GRAPHICS. AHMEDABAD, PH. 5352602