Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
- -
09
SILY
શા (
0
-
qour
IIIIIIIIIIIII
7
Shri Atmanand Prakash
પુસ્તક પ૧ મું.
સંવત ર૦૧૦.
આત્મ સ. ૧૮
પ્રકાશન તા. ૧૫-૫-૫૪
અંક ૧૦ મે.
વૈશાક
lullLTUTTIlilii
Edited by Shri Jain Atmanand Sabha
Bhavnagar વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૩-૦-૦ પાસ્ટેજ સહિત.
TIT
પ્ર કાશ:- શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા, ST
ભાવનગર .
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અનુક્રમણિકા.
...
૧. સામાન્ય જિન સ્તવને ... ૨. પ્રભુપ્રેમ ૩. અઢારમા શ્રી જશાધરજિન સ્તવન ... ૪, સોળ સતીને છંદ ૫. સંસારની ભીષણુતા ૬. ધર્મ કૌશલ્ય ... ૭; સાધુ જીવની મહત્તા ૮. સોનેરી સુવાકયો ૯. સુભાષિત સંગ્રહ ૧૦, સ્વીકાર સમાલોચના ૧૧. વર્તમાન સમાચાર
... (લે. ૫. શ્રી દક્ષવિજયજી મ. ) ૧૪૫ ... ... (લે. અમરચંદ માવજી શાહ ) ૧૪૬ ... (લે. ડૅ. વલભદાસ નેણસીભાઈ ) ૧૪૭ ...( લે. પ્રા. હીરાલાલ રસિકદાસ એમ. એ. ) ૧૪૮ ... (લે. મુનિશ્રી મહાપ્રભવિજયજી ) ૧૫૦ ... ... (લે. સ્વ. મૌક્તિક ) ૧૫ર
. મુિનશ્રી લક્ષ્મીસાગરજી ) ૧૫૮
( લે. અછાબાબા ) ૧૫૫
. (સુધાશ્કર ) ૧૫૬ ૧૦ ( સભા ) ૧૫૯ ... ( સભા ) ૧૬૦
"
.
" બનશ્રી લક
નમ્ર સૂચના, આત્માન‘દ પ્રકાશ માટે લેખકોએ મોકલેલ ધણી કવિતાઓ અમારી પાસે પડી છે, તેથી કોઈ પણ લેખકાએ કવિતાઓ હાલ મોકલવી નહિ; કેટલીક કવિતાઓ તથા લેખો મેળ વગરના નીરસ આવે છે, તેવા દાખલ કરવામાં આવતા નથી, તેમજ કઈ કવિતા કે લેખ લેવા અને કયે ન લે તે તત્રી મંડલ નિર્ણય કરે છે. તેમજ લેખ કે કવિતા પાછી મોકલવા માં આવતી નથી, તંત્રી મ હલ.
( શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ )
નમ્ર સુચના, બહુતકલ્પસત્ર છઠ્ઠો ભાગ હાલમાં પ્રસિદ્ધ થયો છે, પરંતુ ગલા કેટલા ભાગોનું વેચાણ ધણા વખત પહેલાં થયેલું હોવાથી, છ ભાગે તૂટક થયા છે, અને એ ભાગ પુરતા નહ' મેળવનાર અને બીલકુલ નહિં મેળવનારા અનેક મુનિરાજો, જ્ઞાન ભંડારે, ખપી આત્માઓના પૂરતા ભાગ મેળવવા માટે સભા ઉપર અનેક પત્રા આવવાથી, અમાએ અન્ય સ્થળેથી ખૂટતા આગલા ૩-૪-૫ ભાગે મેળવીને હાલમાં થોડા ભાગે એકઠા કર્યા છે, અને તેની નકલે પણ ધણી થોડી છે; જેથી જે તેમણે મગાવવા નમ્ર સચના છે. કિંમત ૩-૪-૫ દરેક ભાગના દશ દશ રૂપીયા સારી અને છઠ્ઠા ભાગના સાળ રૂપીયા (પાસ્ટેજ જીદ)
તૈયાર છે. અનેકાન્તવાદ (અંગ્રેજી ભાષામાં) જલદી મગાવે
1 લેખકઃ-હુરિસત્ય ભટ્ટાચાર્ય એમ. એ. ઉપરોક્ત ગ્રંથ ઉંચા પેપર, અંગ્રેજી સુંદર ટાઈપ તેમજ પાકા બાઇડીંગ સાથે તૈયાર છે. કિંમત રૂા. ૨-૦-૦ પાસ્ટેજ જુદુ'.
"ી સસ્તુ સાહિત્ય કમીટી 'અંતર્ગત શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
... પ્રકાશ –શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર • વીર સં. ૨૪૮૦.
પુસ્તક ૫૧ , વૈશાક-મે વિક્રમ સં. ૨૦૧૦.
અંક ૧૦ મો.
6-મામ - - - -
મમમ
or
મ
--
-
-
-
સામાન્ય જિન સ્તવન,
* - નાગ રિક .
મા - -
ના
(હારે સુને મહાવીર ભગવાન –એ રાહ.) હાંરે સુને જિનવર દેવ રે, તમારી સેવ રે;
હું તે ચાહું રોજ રંગથી. (૧) હાંરે વહાલા ! નમું નિત્યમેવ રે,
દેવાધિદેવ રે તે(૨) હાંરે તમે હૈયાના હાર રે,
જીવન આધાર રે હું તે. (૩) હાંરે પ્યારા અનાથ નાથ રે,
આપેને સાથે રે હું તે(૪) હરે નેમિ-લાવણ્ય-દક્ષ રે, માંગે તુજ પક્ષ રે
લેવા શિવ લક્ષ રે. હું તે. (૫)
૫ થી દક્ષવિજયજી મહારાજ
- '
-
as
- -
-
- -
-
-
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પ્રભુપ્રેમ
( રાગઃ—ઋષજિંદ શું પ્રીતડી. )
પ્રભુ તારી પ્રીતિ શું કામની ? જો રાખે નહિ' તુજ સંગ રે; પ્રિત કરી મેં શુ' નામની, ખાટો ચડાવ્યે ભક્તિના રંગ રે, પ્રભુ ટેક ૧
અસંગીતા સંગ છું, જેહ પ્રીતિને કરે ભગ; પ્રીત નભે સમ સ`ગીની, આમાં પ્રેમના રૃખું ન ઢંગ રે. પ્રભુ॰ ૨
ન્યારે। વસે તુ નિજરૂપે, અને હું વસુ' સૌંસારની માય રે; છેટુ પડ્યુ. મારે અતિ ઘણુ, ક્યાંથી પ્રેમના તાર સધાય રે ? પ્રભુ૦ ૩
કના પહાડ ઊંચા ઘણાં, કેમ ઓળંગીને અવાય રે ? અજ્ઞાન ગાઢ અંધકારમાં,નહિ કાઈ
માર્ગ
પ્રીતિ કરી મેં વિચારીને, અને પરમ પ્રભુના પ્રેમમાં, હું
સંસાર–સમુદ્ર વિકટતા, કેમ તરી પાર પુદ્દગલ ક્રમના ભારમાં, નહિં. તરવા છતાં પ્રભુ પ્રેમ તાહરા, કેમે કરી ન નિશ્ચય દુન જ્ઞાનથી, સમસ ગી તુ જણાય થયા છું તુજ ગુણુ લીન રે;
તે।
પહોંચાય શકિત
પ્રીતની રીત સૌંભાળજો, અને પ્રેમથી
અજર
૬ અમર ’સ્વરૂપમાં,
કમર
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૪૬)
દેખાય રે. પ્રભુ ૪
વિસરાય રે ?
તેથી
તુજ
વાર
અવિચળ પ્રેમ છે તાહરા, ક્યા પ્રેમના તાર રે; નહિ' પ્રજ્ઞાના પ્રભાવથી, પહોંચતા લાગે ક અંધકારને ભેઢીને, હું પ્રગટાવુ નિજ જ્ઞાન 3 દન—શુદ્ધિની હાયથી, સ્થિરતા ધરી નિજ ધ્યાન
રે ?
જણાય હૈ. પ્રભુ ૫
વિરહથી થયે દિન ૨. પ્રભુ ૭
For Private And Personal Use Only
૨. પ્રભુ દે
૨. પ્રભુ ૮
૨. પ્રભુ॰ ૯
રાખજો પાસ રે; ચિદાનંદ્યવિલાસ રે. પ્રભુ॰ ૧૦
અમચંદ્ર માવજી શાહ
*
*
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
REGURURURURURURUR OR ERR
શ્રીમદ્દ દેવચંદ્રજીષ્કૃત અતીત ચાવીશી મધ્યે અઢારમા શ્રી જશાધર જિનરાજનું સ્તવન RRRBRRRRRRRRRRRRRRRRRR પુ પ પ
(સ, ડૅાકટર વલ્લભદાસ તેણસીભાઈ-મારી )
વદન પર વાર હા જશેાધર વદન પર વારિ હૈ। । માહ રહિત માહન જ્યારેા ઉપશમ રસ કયાર હૈ, અહેા
ઉપશમ યારિ હૈ।। ૧૦॥ ૧ ॥
માહ જીવ લાહુ કો કચન, કરવે પારસ ભાર હૈ। । સમકિત સુરતરુ ઉપવન સિચન, વર પુષ્કર જલધાર હા
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્પા:-હે જશાધર સ્વામી! શરદ પૂનમના ચંદ્રમા સમાન તમારા વંદનકમળની બલિહારી પર વારી જાઉં–માહન જયા માતાને આનંદ આપનારા, મેહને જીતેલા ભત્ર જીવના હ્રદયકમલમાં ઉપશમ રસ સિંચવાવાળા પોતે ઉપશમ રસના કયારા છેઃ ॥ ૧ ॥
F BF URL; F Y
સર્વ પ્રદેશ પ્રગઢ સમ ગુણથી, પ્રવૃતિ અનત અપહારી હે।। પરમગુણી સેવનથે સેવક, અપ્રશસ્તતા વારી હા
સ્પષ્ટા :—મારા સરખા માહી જીવ લેાહુ સરખાને કચન કરવા માટે તમે પરમ પારસ છે એટલે અજ્ઞાન, મિથ્યાત્વ, કલેશપ કીટ મટાવી આત્મશુદ્ધતારૂપ સુવણુ કરવાવાળા છે-સમકિતરૂપ પવૃક્ષના ખાગને સીંચવા પ્રધાન પુષ્કરાવત મેધની ધારા સમાન છે એટલે તમારા વદનકમલથી શુદ્ધ તત્ત્વામૃત અખંડ ધારાએ વરસે છે !! ૨ !!
! અહા ! ૧૦ | ૧ ॥
[ ૧૪૭ ૩૭
For Private And Personal Use Only
સ્પષ્ટા પ્રભુજીને સકળ પ્રદેશે અનતા ગુણ્ણા શુ અને અનત પર્યાયા પૂ` પ્રગટ થયા તેથી વિભાવ પ્રવૃત્તિ અનતી નાશ કરી, એવા પરમ ગુણીની આજ્ઞા સેવવાવાળા સેવષૅ સકલ અપ્રશસ્તતા નિવારી છે, એટલે પ્રભુની સેવા કરનાર ભિવ જીવની આાત્મવિદ્ધતા અનતી ઢેલી ।। ૩ ।। પરપરિણતિ રુચી રમણગ્રહણતા, દોષ અનાદિ નિવારી હૈ।। દેવચંદ્ર પ્રભુ સેવન ધ્યાને, આતમશકિત સમારી હા !
॥ અહે। ।। ૧૦ ॥ ૪ ॥
! અહા ! ૧૦ ॥ ૩ ॥
સ્પા—એ પ્રભુની સેવાથી પુદ્ગૠપરિણતિની રુચિ, રમણુ અને ગ્રહણુતાની ટેવરૂપ અનાદિન દેષ નિવારી નિજ શુદ્ધ પરિણતિની રૂચિ, રમણ અને ગ્રહણ કર્યું. દેવચંદ્ર મુનિ કહે છે કે જે જીવે પ્રભુ આજ્ઞા સેવવામાં અખંડ ધ્યાન રાખ્યું. તેણે પોતાની શુદ્ધામ પરમ શકિત સંભાળી લીધી. ॥ ૪ ॥
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કિ સોળ સતીને ઈદ ની Sણા જીણા જીજay@ાક્ષણિજૂ (લેખક:-શ્રી હીરાલાલ ૨. કાપડિયા એમ. એ.)
( પૃષ્ઠ થી ચાલુ) (૧) સુલસા, (૨) ચંદનબાલા, (૫) મનોરમા, (૪) મદનરેખા, (૫) દમયંતી, (૬) નમદાસુંદરી, (૭) સીતા, (૮) નંદા, (૯) ભદ્રા, (૧૦) સુભદ્રા, (૧૧) રામતી (૧૨) અડષિદત્તા, (૧૩) પદ્માવતી, (૧૪) અંજનાસુંદરી, (૧૫) શ્રીદેવી, (૧૬) જ્યા, (૧૭) સુકા , (૧૮) મૃગાવતી, (૧૯) પ્રભાવતી, (૨૦) ચલણ, (૨૧) બ્રાહ્મી, (૨૨) સુંદરી, (૨૩) કિમણી, (૨૪) રેવતી, (૨૫) કુંતી, (૨૬) શિવા, (૨૭) જયંતી, (૨૮) દેવકી, (૨૯) કૌપદી, (૧૦) ધારિણી, (૧૧) કલાવતી, (૩૨) પુષચૂલા, (૩) પાલ ગૌરી (૫) ગાંધારી, (૬) લમણા, (૭) સુસીમા, (૩૮) જંબૂવતી, (૩૯) સત્યભામા, (૪૦) રુકિમણી, (૪૧) યક્ષા, (૪૨) યક્ષદરા, (૪૦) ભૂતા, (૪૪) ભૂતદત્તા, (૪૫) સેના, (૪૬) વેના અને (૪૭) રેણા.
આ ૪૭ સતીઓમાં પદ્માવતીથી માંડીને કિમણી સુધીની આઠ (૩૩-૪૦) સતીઓ વાસુદેવ' કૃષ્ણની આઠ પટરાણી છે. એવી રીતે યક્ષાથી રેણુ એ સાત (૪૧-૪૭) સતીએ તે સંયમમૂર્તિ સ્થૂલભદ્રની બેને છે. આ પંદર સતીઓમાંથી પવાવતીને જ ઉલ્લેખ “સેળ સતીને છંદ” માં છે કે ઉપર ગણાવેલી તેરમી સતી એમાં અભિપ્રેત છે તેને નિર્ણય કરવા માટે કોઈ સાધન જણાતું નથી. વિશેષમાં આ ૪૭ સતીઓમાં કૌશલ્યા અને શીલવતી એ બે સતી જે ઉપયુક્ત છંદમાં છે તેને અહી નિર્દેશ નથી. આ ઉપરાંત ૪૭ સતીઓ ગણાવવામાં કોઈ વિશિષ્ટ કમ ઉદ્દિષ્ટ હેય એમ જણાતું નથી.
વાચક વિનયવિજયની કૃપાથી રૂપવિજયે “સેળ સતીની સઝાય” રચી છે. એ “શ્રાવા iઇતિમરિ સૂત્ર” ના નામથી, ભીમસિંહ માણેકે ઈ.સ. ૧૮૮૮ માં પ્રકાશિત કરેલા પુસ્તક (૫. ૪૨૧-૪૩૨) માં નીચે મુજબ છપાયેલી છે –
સરસતી માતા પ્રણમું મુદા, તું તૂઠી આપે સંપદા; સેલ સતીના લીજે નામ, જેમ મનવાંછિત સિઝે કામ. ૧ બાહ્યી સુંદરી સુલસા સતી, જપતા પાતક ન રહે રતી; કૌશલ્યા કુંતી સતિ સાર, પ્રભાવતી નામેં જયકાર. ભગવતી શીલવતી ભય હરે, સુખસંપતિ પદ્માવતી કરે; દ્રૌપદી પાંવવરણી જેહ, શિયલ અખંડ વખાણ્યું તેહ. ચલા દમયંતી દુઃખ હરે, શિવા દેવી નિત્ય સાનિધ્ય કરે; ચંદનબાલા ચઢતી કલા, વીરપાત્ર દીધા બાકુલા. રાજિમતી નવિ પરણ્યા નેમ, તેણે રાખ્યો અવિહડ પ્રેમ; સીતાતાણું શીયલ જગ જ, અગ્નિ ટલીને પાણી થશે. ૫
- ૧૪૮ e.
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સેળ સતીને છંદ.
૧૪૯
ધન્ય ધન્ય સતી સુભદ્રા ધીર, કાચે તાંતણે ચાલણ નીર; ચંપા પિલ ઉઘાડી ચંગ, મૃગાવતી પ્રણમું મન રંગ. ૬ પ્રહ ઉઠી સતી જાપિથે શેલ, જિમ લહિયેં ઋહિ વ્રત ગોલ;
શ્રી વિનયવિજય વાચક સુપસાય, પવિજય ભા ગુણ ગાય. ૭ આમાં નિમ્નલિખિત કમે સોળ નહિ, પણ સત્તર સતીઓને ઉલેખ છે.
(૧) બ્રાહ્મી, (૨) સુંદરી, (૩) સુલસા, (૪) કાશલ્યા, (૫) કુતી, (૬) પ્રભાવતી, (૭) શીલવતી, (૮) પાવતી, (૯) દ્વપદી, (૧૦) પૃષચૂલા, (૧૧) દમયંતી, (૧૨) શિવા, (૧૩) ચંદનબાલા, (૧૪) રાજિમતી, (૧૫) સીતા, (૧૬) સુભદ્રા, અને (૧૭) મૃગાવતી.
અહીં જે સત્તર નામ ગણાવાયાં છે એ જ “સેળ સતીને છંદ” માં છે, પરંતુ બંનેના ક્રમમાં ફેર છે.
ઉદયરત્ન–“સેળ સતીને છંદ” કોણે રચ્યો છે એ હવે આપણે વિચારીશું. આ છંદની અંતિમ કડીમાં કર્તાનું નામ તે ઉદયરતન(ઉદયરત્ન) દર્શાવાયું છે, પરંતુ એમને વિષે વિશેષ કશે ઉલેખ નથી. વિશેષમાં આ છંદ કયારે ક્યાં રચાયો તેને પણ નિર્દેશ નથી. આ પરિસ્થિતિમાં ઉદયરત્ન' એ નામથી જે ભિન્ન ભિન્ન મુનિવરે થયા છે તે વિષે સંક્ષેપમાં હું કેટલીક હકીક્ત નેધું છું.
(૧) “તપ” ગરછના વિજયરાજસૂરિના સંતાનીય અને અમરત્વના શિષ્ય શિવરત્નના શિષ્યનું નામ ઉદયરત્ન છે. એમણે વિ. સં. ૧૭૪૮ માં જબુસ્વામી રાસ રમે છે. એમણે વિ. સં. ૧૭૫૫ માં અષ્ટપ્રકારી-પૂજારાસ, વિ. સં. ૧૭૫૯ માં લિભદ્ર રાસ તેમજ શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથને શોકે, વિ. સં. ૧૭૬૧ માં મુનિપતિ રાસ, વિ. સં. ૧૭૬૨ માં રાજસિંહ રાસ, નવકાર શસ, વિ. સં. ૧૭૬૩ માં બ્રહ્મચર્યની નવ વાડની સજઝાય, વિ. સં. ૧૭૬૫ બાવતરાસ, વિ. સં. ૧૭૬૬ માં મલયસુંદરી-મહાબલ રાસ, વિ. સં. ૧૭૬૭ માં યશોધર રાસ અને લીલાવતી સુમતિવિલાસ પાસ, વિ. સં. ૧૭૬૮ માં ધર્મબુદ્ધિ મંત્રી અને પાપબુદ્ધિ રાજાને રાસ, વિ. સં. ૧૭૬૯ માં શત્રુંજય તીર્થમાળા ઉદ્ધાર રાસ અને ભુવનભાનુ કેવલીના રાસ, વિ. સં. ૧૭૭૦ મા શાલિભદ્રને શલેકે, વિ. સં. ૧૭૯૫ માં વિમલ મહેતાને શોકે, વિ. સં. ૧૭૯૯ માં હરિવંશ રાસ અને સૂર્યવંશનો રાસ ઈત્યાદિ કૃતિયા રચી છે.
આ ઉદયરત્ન ખેડાના રહીશ હતા અને મિયાંગામમાં કાળધર્મ પામ્યા તે પૂર્વે એમણે ઇન્દ્રજાળની શકિત દ્વારા સમવસરણ રચ્યાનું કહેવાય છે.
(૨) “ખરતર' ગચ્છના જિનસાગરસૂરિના શિષ્યનું નામ પણ ઉદયરત્ન છે. એમણે વિ. સં. ૧૭૨૦ માં જબૂચાપાઈ રચી છે.
(૩) “ખરતર' વિવાહમના શિષ્યનું નામ પણ ઉયરત્ન છે. એમણે વિ. સં. ૧૮૫૭ માં સીમંધર સ્તવન, વિ. સં. ૧૮૬૭ માં પાલિત-જિનરક્ષિત-રાસ, વિ. સં. ૧૮૭૪ કલસરિ-નિશાની અને વિ. સં. ૧૮૮૪ માં ખંધા-ચોઢાલિઉં એમ વિવિધ કૃતિઓ રચી છે.૩
૧ જુઓ જૈન ગૂર્જર કવિઓ (ભા. ૨, પૃ. ૩૮૬-૧૪) ૨ જુઓ જૈન ગૂર્જર કવિઓ (ભા. , ખ ૨, પૃ. ૧૨૧૫). ૩ જુઓ. જૈન ગુજ૨ કવિઓ (ભા. ૩, ખંડ ૧, ૫. ૩૩૫).
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સંસારની ભીષણતા યાને અજ્ઞાનને અંજામ
(પ્યારા પુત્રથી પોપકારી પિતાનું ખૂન) લેખક–પૂજ્ય મુનિરાજ શ્રી મહાપ્રભવિજયજી
પ્યારા પુત્રના દર્શનના કેડ સેવતા અને ચિરકાળ પરદેશ વેપાર ખેડી કરડેની પેદાશ કરી પુત્રના દર્શન અને તેના સુખને જ માટે આવેલ પિતાને આનંદ માનવાની જગાએ અજ્ઞાનથી ચેરની શંકાએ પોતાના સુખ ખાતર જાતે ખાથી મારી નાખી પુત્ર જિંદગી હારી જાય છે અને પરસ્પર ભયંકર વૈરની વસુલાત થાય છે.
અજ્ઞાને જગતમાં દુઃખનાં દાવાનલે સળગાવેલા છે. તેથી સ્પષ્ટ છે કે સઘળાએ દુઃખનું કારણું અજ્ઞાન છે. જ્ઞાનના પ્રતાપે અજ્ઞાન હઠે છે, મિથ્યાત્વ મરે છે, શત્રુ અને મિત્રનું ભાન થાય છે, દુરાચાર દૂર થાય છે, સદાચાર જીવનમાં પ્રગટે છે, દુ:ખ સઘળું ભાગે છે અને સુખ સ્વયં આવી મળે છે.
એક સુપ્રસિદ્ધ સમૃદ્ધિશાળી પ્રાચીન નગરીમાં પૂર્વ પુજે કેદ્રિવ્યના માલિક ભાવન નામે શેઠ હતા. તે પોતાનું સઘળું દ્રવ્ય પિતાના પ્રાણપ્યારા હરિદાસ નામના પુત્રને સોંપી પરદેશ વેપાર ખેડવા ગયા.
બાર વર્ષ સુધી પરદેશમાં ઘૂમી અનેક પરિશ્રમ અને કાવાદાવાથી વેપાર ખેડી, કોડાની દોલત મેળવી. શેઠ પિતાના મારા પુત્રના દર્શન કરી તેને ખરેખર સુખી બનાવવાના ઈરાદે નોકર-ચાકર અનેક પ્રકારના માલ સરસામાન અને કરોડોની લત સાથે પિતાના વતન તરફ આવવા નીકલ્યા. આ દિવસ પગે ચાલતા અને અત્યંત પરિશ્રમ કરતાં થોડા જ દિવસમાં પિતાના નગરે આવી નગરની બહાર રાત્રિવાસે રહ્યા.
નગરની બહાર બધા પરિવારને મૂકી ભાવનશેઠ પોતાના વહાલા પુત્રના મુખના દર્શનની ઉત્કંઠાથી એકલો રાત્રિએ નગરમાં પિતાના ઘેર આવ્યા. દૂરથી પુત્રને જોઈ આનંદ થયો. જ્યારે પુત્રે ચોરની
આમ જે ત્રણ ઉદયરત્ન થયા છે તે પૈકી પહેલા ઉદયરને પ્રસ્તુત છંદ ર હશે એમ આ છંદનું પદ–લાલિત્ય જોતાં-એની અંતર્યામકમય રચના વિચારતાં લાગે છે. આ અનુમાન સાચું ન હોય તે આ છંદ દોઢેક સકા જેટલો તે પ્રાચીન છે જ એમ કહી શકાય.
પ્રશ્ન-અંતમાં એક પ્રશ્ન રજૂ કરી હું આ લેખ પૂર્ણ કરું છું. કેરી જેવી ચીજને સેંકડાના ભાવે સેદે કરનારને " સે” નંગને બદલે એથી અધિક અપાય છે અને તેમ છતાં તે “સ” કહેવાય છે. વળી “શતક' તરીકે ઓળખાવાતી કેટલીક કૃતિમાં લગભગ ૧૧૫ જેટલાં પડ્યો હોવા છતાં તેને
શતક' તરીકે નિર્દેશ થયો છે અને થાય છે. આ રીતે વિચારતાં “સેળ” ની સંખ્યા ખૂબ પ્રચારમાં આવી હોવાથી, શું સતીઓનાં “સોળ” નામો ગણાવાની પ્રતિજ્ઞા કરનારે સેળને બદલે “સત્તર ” નામ ગણવે તે ન ચાલે ?
© ૧૫૦ ]e
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સંસારની ભિષણતા યાને અજ્ઞાનને અંજામ,
તા.
૧૫
શંકાથી ઉપકારી બાપને ખાંથી મારી નાખે. શેઠ પિતાને મારનાર પુત્રને ઓળખી દેવ ભાવમાં મર્યો. પછી મુને પિતાને ઓળખ્યા, એટલે પશ્ચાતાપ કરી અજાણથી થએલ અકાર્યથી મહાન દુઃખી થઈ પિતાનું પ્રતીકાર્ય કર્યું. વખત જતાં પુત્ર હરિદાસ મર્યો. બને દુઃખદાયક ભવમાં ભમી ભાવનાનો જીવ રથનપુર નગરને રાજા પૂર્ણમેઘ બન્યું. અને હરિદાસને જીવ ગગનવલ્લભનગરને સુલોચન નામે રાજા બને. બંને વિદ્યાધર હતા. આ વિખ્યાત સુલોચન નામના વિદ્યાધર રાજાને સહસનયન નામે નીતિવંત પુત્ર અને સ્ત્રીઓમાં શિરોમણિ સુકેશ નામે પુત્રી હતી, જે સાગરચક્રીની પટ્ટરાણી અને સ્ત્રીરન થશે,
રથનપૂરના રાજા પૂણેમેધે (પૂર્વભવના પિતા) પૂર્વજન્મના પુત્ર સુલોચન રાજાની પુત્રી સુકેશાની પરણવા માટે માગણી કરી. ન આપવાથી બળાત્કારે હરણ કરવાની ઈચ્છાએ યુદ્ધ કરવા આવી સુલોચનને મારી નાખ્યો. પૂર્વભવે પુત્રે બાપને મારી નાખેલ માટે તે વૈરથી પૂર્વભવના બાપ પૂણમે શત્રુરૂપ પૂર્વભવના પુત્ર સુચન રાજાને મારી નાંખ્યું અને બાપે પૂર્વજન્મના પોતાના પુત્રની પુત્રીને પરણવાની ઈચ્છા કરી. અહા ! સંસારની ભીષણતા.
આ બન્ને પૂર્ણમેઘ અને સુલોચન વિદ્યાધરરાજાઓના પુત્રોને પણ પરસ્પર વૈર છે. એક બીજાને મારી નાખવા ઈચ્છે છે. પૂર્ણમેઘને પુત્ર ધનવાહન અને સુચનને પુત્ર સહસ્રલોચન નામે છે. પૂર્વભવે એ બન્ને પુત્રો રંભક નામના સંન્યાસીના શશી અને આવલી નામે શિષ્ય હતે. આવલી વિનીત હતું જ્યારે શશી કંડારાહદયી હતા, આવલીએ એકદા ગાય વેચાતી લીધી. વચમાં પડી માયા-કપટથી ગાયના માલિક સાથે દગો રમી શશીએ તે ગાય ખરીદી લીધી. તે માટે એક ગુરુના બને શિષ્યો જે ખરેખર ભાઇ કરતાં પણ ચઢીઆતા કહેવાય, તેનું યુદ્ધ થયું. શશીએ આવલીને નાખ્યો. શશી ધનવાહન અને આવલી સહસ્ત્રનયન થયો. સંસારમાં કેટલોક કાળ ભમ્યા. પૂર્વભવની વૈરની. વાસના સાથે જ આવે છે. પૂર્વભવમાં શિષ્યોમાં વૈર હતું. તેથી વૈર બીજ ભવમાં પણ ચાલુ રહ્યું. મારી નાખવા ઇચ્છે છે. સહસ્ત્રનયને પિતાના વધને સંભારીને પૂર્ણ મને મારી નાખ્યો. ધનવાહન અજિતનાથસ્વામીના શરણે ગયો સમવસરણમાં સહસ્ત્રનયને મારવા પાછળ પડેલ પણ પ્રભુના પ્રભાવથી કેપ શાંત થયા. પ્રભુને નમી બેઠે.
પૂર્ણમેઘ અને સુલોચનને ભાવનશેઠ અને હરિદાસના વૈરના કારણે (પુત્રે બાપને માર્યો માટે પછીના ભાવમાં પુત્ર બાપને મારે છે) વૈર છે. જ્યારે તેમનાં પુત્રો ધનવાહન અને સહસ્ત્રનયનને શશી અને આવલી તરીકેના શિષ્યના સમયનું વૈર છે. આ રીતે વૈરની વસુલાત થાય છે. લાંબી ભયંકર પરંપરા ચાલે છે માટે વેર બાંધવા જેવું નથી.
અહા ! સંસારને આનંદ છે કે ભયંકર પ્રસંગ એક ક્ષણ પહેલાનું સ્વર્ગ સમસ્થાન બીજી જ ક્ષણે ખરેખર સ્મશાન બને છે, તેથી સંસાર ભયંકર-અનિત્ય અને દુઃખનો દાવાનળ છે. સંસારની ભીષણતાનું કારણ અજ્ઞાન આ દષ્ટાંતથી સ્પષ્ટ સમજાય છે. વિવેકીએ અસત્ય-અસ્થિર અને અપૂર્ણ સુખ છોડી, જ્ઞાનીની આજ્ઞા મુજબ સત્ય-સ્થિર અને પૂર્ણ સુખ મેળવવા પ્રયત્ન કરવો જોઈએ,
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
A ધર્મ-કોશલ્ય હો
(લેખક–સ્વ. મૌકિતક). Underhandedness–દંભ-ગોટાળા.
ભ-ગોટાળાનો સામનો કરવો-મુશ્કેલ છતાં લાભકારક છે. ધામધુમ કરનારને એ બહુ પ્રિય હોય તે દુર્ગુણ છે. મનમાં કાંઈ હોય અને દેખાવ જુદો કરવામાં આ દુર્ગુણ મુખ્ય કામ કરે છે. દેખાવ એવા માણસોને પ્રિય હોય છે. ધાંધલીઆ માણસે આવી રીતે કામ કરે છે, પણ જ્યારે તે ઉઘાડા પડી જાય છે ત્યારે બહુ પસ્તાય છે. મનમાં કાંઇ, વચન કે વતનમાં બીજું આ એ લેકેનું નિત્ય કાર્ય હોય છે. આવા લેકે નીચ સ્વાર્થી હોવાને કારણે, કોઈ પ્રકારની સહાનુભૂતિને થયું નથી અને તેઓ જ્યારે ઉઘાડા પડી જાય છે ત્યારે અંતે પસ્તાય છે અને હેરાન થાય છે. આવા માણસે વિચારવું જોઈએ કે અહીં બહુ બહુ તે સે વર્ષની ઉમર થશે. એટલે વખત ઘણે ટૂંકે છે અને તેટલા વખત માટે સારાં કાળાં ધળાં કામ કરવા અને ગમે તેવું બોલી નાખવું અને ગેટ વાળવા તે અનુચિત છે, ન પાલવે તેવી વાત છે. આ પ્રમાણે કેટલાક માણને કામ કરવાની અથવા વર્તવાની ટેવ પડે છે તેને દૂર કરવી મુશ્કેલ છે પણ જરૂરી છે. જેઓ સ્વાથમાં રત થઈ સાચી વાત કરતા નથી તેઓ અંતે તે ઉઘાડા પડે છે. તે વખતે તેઓને જે ૨કાસ થાય તે જોવા જેવો હોય છે,
અંતે તે સમયના જ ડંકા વાગે છે. તે વખતે સાચી વાત જણાઈ આવે અને ઉઘાડા પડી જવાય. તે વખતે જે રકાસ થાય છે, તેમાંથી બચવા આ આગમચેતી આપવામાં આવી છે. જેઓ ટુંકે વિચાર કરી આ આગમચેતીની અવગણના કરે છે તેઓ આખરે જરૂર હેરાન થાય છે પણ ઉધાડા પડતી વખતે તેઓને જે રકાસ થાય છે તે જોવા જેવો છે. તે વખતે એની કોઈ દયા ખાતું
મેમ નહિં પણ કઈ સહાનુભૂતિ પણ દર્શાવતું નથી, અને એને પણ મનમાં જે ગોટા વાળવા પડે છે તે જોવા જેવા જરૂર હોય છે.
ત્યારે સીધી રીતે કામ કરવું સારું છે એમ લાગે છે. અને આવા માણસોને બચાવ તે કરવાને હોય જ નહિ. કેમકે તેઓ ગ્ય નથી અને તેમને બચાવ પણ નથી. જેવું હોય તેવું કામ કરવાથી આનંદ થાય છે અને ખૂબ આનંદ રહે છે કારણ કે એ કામ સ્પષ્ટ હોય છે. અને સ્પષ્ટ નેક સાચા કામને બદલે એ આત્મસંતેષ છે. જેનો એણે લાભ લેવો હોય તેને માટે રસ્તો પણ સરલ છે, બાકી દંભી કે ઢાંગી માણસને ઊડે લેવો અથવા ઉધાડો પાડી દે મુશ્કેલ પણ અંતે લાભકારક છે. એવાને ઉત્તેજન તે ન જ આપવું અથવા એવા અધમથી બીક તે કદી ન રાખવી.
It is hard to dispute underhandedness, but it always pays.
-Thoughts of the Great.
[ ૧૫ર ]e.
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
- સાધુ જીવનની મહત્તા છે
- લેખક –મુનિરાજશ્રી લક્ષમીસાગરજી धैर्य यस्य पिता क्षमा च जननी भ्राता मनःसंयमा, सूनुः सत्यमिदं दया च दुहिता शान्तिः स्वयं गेहिनि । शय्या भूमितलं दिशोऽपि वसनं ज्ञानामृतं भोजनं,
यस्यैतानि कुटुम्बिनो वद सखे । तस्याङ्गिन: क्वाऽसुखम् ॥ १॥ અર્થ –ધીરજ જેને પિતા છે, ક્ષમા જેની માતા છે, મનને સંયમ જેને જાતા છે, અને સત્ય જેનો પુત્ર છે, દયા જેની કન્યા છે, અને શાંતિ પોતે જેની પત્ની છે, પૃથ્વી ઉપર જેનું સવું છે, અને દિશાઓ જેના વો છે, અને જ્ઞાનરૂપી અમૃત જેનું ભજન છે, હે મિત્ર! જેના આ કુટુંબીઓ હેય તે પ્રાણીને દુઃખ ક્યાંથી હોય?
આ પરિણામી સંસારમાં પ્રાણીમાત્ર સુખના અભિલાષાવાળા અને દુઃખને નાશ કરવાની ઇચ્છાવાળા હોય છે. પણ સાચું સુખ તે સંસારમાં મળવું જ દુર્લભ છે, કારણ કે સાંસારિક સુખેને લઈએ તે કોઈ પણ પ્રકારનું સુખ જેમકે, ધન, ધામ, ધરા, વગેરેનાં તથા પુત્ર, સ્ત્રી, પરિજન વિગેરેથી અથવા ભેગેપગથી ઉત્પન્ન થનારાં સુખ દુઃખના સંબંધ વિનાના જોવામાં આવતા નથી. અલોકિક સુખ કે જેમાં દુઃખને સંબંધ જ ન હોય તેવું સુખ સંસારમાં મળતું જ નથી; તેથી શ્રી અરિહંત ભગવાને પ્રરૂપેલ ધમથી સુખ મળે છે.
નિહાનિ શરીર, વિખવી તૈવ શાશ્વતા
नित्यसंनिहितो मृत्यु, कर्तव्यो धर्मसंग्रहः ॥ અર્થ –શરીર અનિત્ય છે, સંપત્તિ શાશ્વતી હતી નથી, મેત હંમેશા સમીપમાં આવતું જાય છે માટે ધર્મને સંગ્રહ કરવો જોઈએ.
શ્રાવક ધમ દેશવિરતિરૂપ છે, અને શ્રમણ ધર્મ સર્વવિરતિરૂપ છે, એટલે ચાલુ પ્રસંગે સર્વ વિરતિ જે સાધુને ધર્મ છે, તેનું સંક્ષેપમાં વર્ણન કરવામાં આવે છે. સાધુએ સ્વીકારેલા સર્વવિરતિરૂ૫ પંચમહાવતે જેમકે-૧ અહિંસા, ૨ સત્ય, ૩ અdય. ૪ બ્રહ્મચર્ય. ૫ અપરિગ્રહ એ પાંચ મહાવ્રત છે. તેમાં પણ મન-વચન-કાયાએ કરીને કરવું, કરાવવું અને અનુમોદના કરવી અને તેમાં નિરંતર પ્રયત્નવાળા થવું જોઈએ. સાધુ-મુનિરાજ અહિંસા વ્રતને મન, વચન, કાયાએ કરીને પાળે છે. મનથી અહિંસા ધમના વિચાર કરે છે. વચનથી પણ અહિંસાને આદરે છે તથા ઉપદેશે છે. હિંસક પ્રવૃત્તિને નિષેધ કરે છે એટલું જ નહિં પણ અન્ય જીવની હિંસાને પુષ્ટિ મળે અથવા પ્રવૃત્તિ થાય એવું એક પણ વચન મુખથી વધતા નથી. અને કાયાએ કરીને અહિંસાને પાળે છે. નાનામાં નાના કુંથુ જેવા સૂક્ષ્મજીવોની હિંસા ન થાય તેવું વર્તન કરે છે અને એવી જ પ્રવૃત્તિઓમાં અન્ય જીવોને પ્રેરે છે. તથા તેમની પાસે પણ અહિંસા પળાવવાનો પ્રયત્ન કરે છે, અહિંસાનું યથાર્થ પાલન કરનાર જીવોની અનુમોદના પણ કરતા રહે છે.
e{ ૧૫૩ ]e
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
न सा दीक्षा न सा भिक्षा, न तदानं न तत्तपः ।
न तध्यान न तन्मौनं, दया यत्र न विद्यते ॥ અર્થ:– તે દીક્ષા નથી, તે ભિક્ષા નથી, તે દાન નથી, તે તપ નથી, તે ધ્યાન નથી કે માન નથી કે જેમાં દયા હેય નહી.
બીજું જે સત્ય નામનું મહાવ્રત તેના પાલનમાં સાધુઓ મન, વચન, કાયાથી સતત સંલગ્ન રહે છે અને પોતે સત્યમાં પ્રવર્તે છે, અન્યને પ્રવર્તાવે છે અને સત્યમાં પ્રવર્તતા જીવોની અનમેદના પણ કરતા રહે છે.
कुर्वन्ति देवा अपि पक्षपातं, नरेश्वराः शासनमुत्सहन्ति ।
शांता भवन्ति ज्वलनादयो यत् तत् , सत्यवाचां फलमामनन्ति ।। અર્થ–દેવતાઓ સત્યવ્રત પાળનારને પક્ષપાત કરે છે, રાજાઓ તેમની આજ્ઞાને શીર પર ચડાવે છે, અગ્નિ વિગેરે શાંત થઈ જાય છે એવું સત્ય વચનનું ફલ મનાય છે.
ત્રીજું અસ્તેયવ્રત તેનું પણ સાધુએ મન વચન કાયાથી પાલન કરે છે, કરાવે છે અને અનુમોદે છે. એને જ અદત્તાદાન પણ કહે છે.
अदत्तं नाऽऽदत्ते कृतसुकृतकामः किमपि यः, शुभा श्रेणिस्तस्मिन् वसति कलहंसीव कमले । विपत्तस्माद् दूरं व्रजति रजनीवांवरमणे
विनीतं विद्येव त्रिदिवशिवलक्ष्मी जति तम् ॥ અર્થ:-જે પુણ્યની ઇચ્છાવાળા પુરષ કોઈ પણ વસ્તુ વગર આપેલી પ્રહ કરતો નથી, તેને વિષે કમલમાં રહેલી સલીની પેઠે શમની પંક્તિઓ વસે છે. સૂર્યથી જેમ જેમ રાત્રી દર થઈ જાય છે તેમ તેમ અદત્તાદાનને પાળનારની વિપત્તિઓ દૂર થાય છે. વિનયી પુરુષને જેની વિદ્યાની પ્રાપ્તિ થાય તેમ તે અદત્તાદાન અર્થાત અસ્તેય વ્રત પાળનારને મોક્ષરૂપી લક્ષ્મી પ્રાપ્ત થાય છે.
ચોથું જે બ્રહ્મચર્ય વ્રત તેમાં પણ સાધુઓ મન, વચન, કાયાએ પ્રવર્તે છે. અને બ્રહ્મચર્ય વ્રત પાળનારાઓની અનુમોદના કરે છે. જેનાં યૂલિભદ્રાદિ દષ્ટાંત આગમાં પ્રસિદ્ધ જ છે. તેમજ કર્યું છે કે
हरति कुलकलंक लुपते पापपंक, सुकृतमुपचिनोति श्लाध्यतामातनोति । नमयति सुरवर्ग हन्ति दुर्गोपसर्ग, रचयति शुचिशीलं स्वर्गमोक्षौ सलीलम् ||
અર્થ-બ્રહ્મચર્ય વ્રત પાળનાર કુલનાં કલંકને હરે છે, પાપરૂપી પંકને નાશ કરે છે, પુણ્યની અભિદ્ધિ કરે છે, પ્રશંસાને પામે છે, દેવતાઓના સમૂહને નમાવે છે અને કઠીન એવા ઉપસર્ગોને હણે છે. પવિત્ર એવું જે શીલવત તે લીલા માત્ર કરીને સ્વર્ગ ને મોક્ષને પણ આપે છે.
(ચાલુ)
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સેનેરી સુવાક
કોલસાથી દાંત સાફ થાય, મોટું તે ઊલટું કાળું જ થાય.
તું એટલે બધે મીઠે ન બનતો કે જગત તને ચાવી જાય અને એટલે બધે કડ પણ ન બનતે કે જગત તને ઘૂંકી નાખે.
કાયરના હાથમાં તલવાર અને મૂર્ખના હાથમાં કલમ મૂકતાં પહેલાં વિચાર કરજે. જન્મભૂમિની ધૂળ મસ્તકે ચઢાવાય, મોઢામાં ન મૂકાય.
ગરીબ અને શ્રીમંતમાં એટલે જ તફાવત છે કે, જ્યારે બીજાને જમતી વખતે તે પહેલાને કમાતી વખતે પરસેવો થાય છે.
પાંચ આંગળીઓ મેઢા તરફ વળે છે ત્યારે તે તે પણ સરખી થઈ જાય છે. સમ્યગ્ગદર્શન, સમ્યજ્ઞાન અને સમ્યફ ચારિત્ર એ મોક્ષને માર્ગ છે. ધર્મસેવામાં સર્વ સેવા સમાઈ જાય છે. ધર્મને વિરોધ કરનારા પિતાના આત્માના જ દુશ્મનો છે.
સાચું સુખ ભેગમાં નહિ પણ ત્યાગમાં છે. દુનિયાના રંગરાગ અને વિષયવિલાસે આત્માની બરબાદી કરનારા છે.
જેમ શરીરને ટકાવવા માટે અન્નની જરૂર છે તેમ આત્માની ઉન્નતિના કારણભૂત અધ્યાત્મ જીવનને ટકાવવા માટે ધર્મની તેથી વધુ જરૂરિયાત છે.
ત્રણ ભુવનમાં રહેલા વિવેકી સુર, અસુર, વિદ્યાધર તથા મનુષ્ય સૂતા, જાગતા, બેસતા, ઉઠતા, હરતા-ફરતા શ્રી નવકારને યાદ કરે છે.
પરલોકના માર્ગે પ્રયાણ કરતા છવરૂપી મુસાફરને આ લેકના ઘરમાંથી નિકળતી વખતે શ્રી નવકાર એ પરમ ભાતા તુલ્ય છે. - શ્રી નવકાર એ સર્વ શ્રેયમાં પરમ શ્રેય છે. સર્વ મંગલેમાં પ્રથમ મંગલ છે. સર્વ પૂજ્યમાં પરમ પૂજ્ય અને સર્વ ફળમાં શ્રેષ્ઠ ફળ છે.
શ્રદ્ધા અને બહુમાનપૂર્વક ધન્ય પુના મને ભવનમાં વતત નવકારરૂપી દીપક મિથ્યાત્વરૂપી અંધકારને હરી લે છે.
પુણ્યાનુબંધી પુન્યના ઉદયથી જેને શ્રીનવકાર મંત્રની પ્રાપ્તિ થાય છે તેની નરક ગતિ અને તિર્યંચગતિ અવશ્ય રોકાઈ જાય છે.
દીર્ધકાળ સુધી તપને તપ્યા, ચારિત્રને પાળ્યું અને ઘણા ઘણા શાસ્ત્રને અભ્યાસ કર્યો પણ નવકાર પ્રત્યે રતિ ઉત્પન્ન ન થઈ તો સર્વ નિષ્ફળ ગયું.
જન્મ, જરા અને મરણથી દારુણ એવા આ ભવ-અરણ્યમાં મંદ પુણ્યવાળાઓને શ્રી નવકારની પ્રાપ્તિ કરી પણ થતી નથી.
જ્ઞાનરૂપી ઘડાથી જોડાયેલ અને નવકાર રૂપી સારથીથી હંકાયેલ તપ નિયમ અને સંયમરૂપી રથ નિવૃત્તિનગરમાં લઈ જાય છે.
અચ્છાબાબા-જામનગર, [ ૧૫૫ ]
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
BRRRESTSTSTERESTRESSESSM
સુભાષિત સંગ્રહ SAURER લેખક–સુધાકર. UTUBE
(ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૨૮ થી શરૂ) [ આપણા ધર્મગ્રંથે અને આગમ ગ્રંથમાં વિપુલ પ્રમાણમાં સુભાષિતેનો સંગ્રહ છે. સુભાષિતાને અર્થ જ એ કે ટૂંકામાં ઘણું કહેવું. એ પઘમાં હોય અને ગધમાં હોય. એમાં વાણીની મીઠાશ, રસનું માધુર્ય અને વૈવિધ્યનો ખજાને ભર્યો હોય છે. ગમે તે ધમને, ગમે તે સમાજનો કે ગમે તે દેશને માનવી આ સુભાષિત વાંચી આનંદ અનુભવે છે અને બેધ લઈ શકે છે. આ મથાળા નીચે અવારનવાર થોડાં થોડાં સુભાષિત આપવાની ઇચ્છા છે. સુજ્ઞ વાંચકે હંસાક્ષીન્યાયે રસાસ્વાદ અનુભવી આત્માનંદની પ્રસાદી પામે એ જ શુભેચ્છા. ] આ દુનિયામાં મહાપુરુષ થવું સર્વને ગમે છે પરંતુ મહાપુરુષનું લક્ષણ કેવું છે તે વાંચે.
या परवादे मूकः, परनारीवक्त्रवीक्षणेऽप्यन्धः।
पंगुः परधनहरणे, स जयति लोके महापुरुषः॥ ભાવાર્થ-જે બીજાના અવર્ણવાદ બોલવામાં મૂંગા છે, જે પરવારીને વિકારી નેત્રથી જોવામાં આંધળા છે; અને જે અન્યનું ધન હરણ કરવામાં પાંગળા છે; તે મહાપુરુષ લેકમાં સદા ય જય પામે છે.
જેમ મહાપુરૂનું લક્ષણ એક જ શ્લેકમાં કવિએ યોગ્ય રીતે રજૂ કર્યું છે તેમ ગીશ્વર કોણ હેય? તેમનાં લક્ષણ શું તેને પણ એક જ શ્લોકમાં બહુ જ સુંદર રીતે દર્શાવ્યું છે–વાંચે.
आक्रोशेन न दुयते न च चटुप्रोक्त्या समानंद्यते,
दुर्गन्धेन न बाध्यते न च सदा मोदेन संप्रीयते । स्त्रीरूपेण न रज्यते न च मृतश्चानेन विद्वेष्यते,
माध्यस्थेन विराजितो विजयते कोप्येष योगीश्वरः ॥ ભાવાર્થ-જે અન્ય જનના ક્રોધયુક્ત કટુવચને સાંભળી દુભાય નહિં; ગમે તેવા હેવથી, ક્રોધથી કે ઇર્ષાથી સામો માણસ જૂઠા આક્ષેપ કરે, કટુ વાફપ્રહારો કરે છતાંયે જેના રૂવાંડામાંયે લગારે દેવ, ઇર્ષ્યા કે ક્રોધને અંશ સરખોયે ન જાગે પરંતુ પૂર્ણ સમભાવથી હસતે મોઢે મૌનપણે આક્ષેપની-કટુ વચનામૃત(?)ની વરસતી ઝડીને ઝીલી યે અને સામો માણસ ખુશામતથી ગમે તેવી પ્રશંસા કરે, ગમે તેટલી સ્તુતિ કરે, ગમે તેટલી વાહ-વાહ-જય-જય બોલે છતાં ય લગારે પ્રમુકિત-આનંદિત ન થાય. બીજાની પાસેથી પિતાની સ્તુતિ સાંભળી લગારે હર્ષિત ન થાય અર્થાત્ બીજાની કટુ વાણી સાંભળી દુભાય નહિ અને બીજાની મીઠી વાણી સાંભળી રાજી ન થાય એ પણ યોગીશ્વરનું લક્ષણ છે અને એટલા જ માટે મહાત્મા ચિદાનંદજી પણ કથે છે –
“નિંદા સ્તુતિ શ્રવણ સુણીને, હરખ શોક નવિ આણે,
તે જગમાં ગીર પૂરા, નિત ચઢતે ગુણઠાણે. ” દુધથી જે પીડા ન પામે–અર્થાત ગમે તેવા દુર્ગધસ્થાનમાં ગયા હોય તે નાક અને ઓ ન મચકોડ, આસન લગાવી ધ્યાનમાં બેઠા હોય કે એકાંતશાંતિના સ્થાનમાં સામાયિકમાં બેઠા હોય ત્યાં અકસ્માત દુર્ગધી આવે તે લગારે ઊંચનીચે ન થાય. નાકે કે મોઢે ન . કયાં બેઠે અહીં? આ દુર્ગધે તે માથું ફાડી નાંખ્યું એવું ન થાય અને ગુલાબ, માલતી, ચંબેલી, ચંદન કે ચંપાની સુગંધીથી જે આનંદિત–પ્રમુદિત ન બને.
[ ૧૫૬ ]e.
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સુભાષિત સંગ્રહ.
૧૫૭
હવે બેસને ઘડીભર સામાયિક પછી કરશું. ગુરુદેવ પાસે પછી જશું. આ મસ્ત સુગધ આવી રહી છે. શું જલ્દી છે? અર્થાત દુર્ગધીથી જે દૂર ન ભાગે અને સુગંધીથી જે પ્રમોદ ન પામે એ પણ ગીશ્વરનું લક્ષણ છે.
સ્ત્રીનું અદભૂત રૂપ જોઈ જે મોહ ન પામે, જે ન રાચે ન માગે, અરે ! જેને મેહ ન થાય, વિકાર ન જાગે અને મરેલું ગંધાતું સડેલું કૂતરું જોઈ તેના ઉપર વિષ, ક્રોધ કે અભાવ ન જાગે. અરે ! કૂતરાની ખોપરી તૂટી ગઈ હોય, અખના ડોળા બહાર નીકળી પડ્યા હોય. મુખની આકૃતિ બિહામણી અને ભયંકર બની ગઈ હોય, ટાંટીયા લાંબા થઈ ગયા હોય; છતાં જેના ઉપર લગારે દેષ કે અભાવ, અપ્રીતિ અને અરુચિ ન થાય અર્થાત ગમે તેવી રૂ૫સંપન્ન નવયુવાન સ્ત્રી જોઈને જેને રાગ ન થાય અને સડેલું દુર્ગધ મારતું કતરુ જોઈ દેષ ન જાગે. એમાં માધ્યસ્થવૃત્તિ રાખે, એમાં સમભાવ રાખેઆવા ગુણવડે અલંકૃત યોગીશ્વર, કોઈ અદ્દભૂત અપૂર્વ એવા યોગીશ્વર વિજયવંતા વતે છે. ' અર્થાત જે આક્રોશથી દુભાતા નથી, અને પ્રશંસા સ્તુતિથી આનંદ પામતા નથી, દુર્ગધીથી પીડા પામતા નથી અને સુગંધીથી પ્રમુદિત નથી થતા અને સ્ત્રીનું અદ્દભૂત રૂપ જોઈ રાગ દશા નથી પામતા અને મરેલા કતરાને જોઈ જે વિષ દશા નથી પામતા પરંતુ આવા સમયે સમભાવથી રહે છે, સમભાવમાં લીન રહે છે તેમ મહાત્મા યોગીશ્વરો અદ્ભુત અપૂર્વરૂપે વિજય પામતા વર્તે છે.
આ સુભાષિત આ ચેતનને-આત્મારામને (જીવન) ઘણું ઘણું કહી જાય છે. આ ઉત્તમ ગીરાજની દશા જેણે જડ અને ચેતનનો ભેદ જા છે તેને પ્રાપ્ત થાય છે. માત્માની વિભાવદશાનું સ્વરૂપ જેણે જાણ્યું છે અને આત્માની સ્વભાવદશા પ્રાપ્ત કરી છે તે જ આવા ઉત્તમ યોગીરાજ બની શકે છે.
હે ચેતન તં વિચાર કે તારામાં આમાંના કયા ગુણો આવ્યા છે? કયા બાકી છે? તારા સ્વ અને પરના ભેદ ક્યારે મટશે તે વિચારજે.
જીવને બધી દશા પ્રાપ્ત થવી સુલભ છે કિન્તુ સમભાવદશા પ્રાપ્ત થવી જ દુર્લભ છે. એટલા જ માટે અધ્યાત્મકલ્પદ્રુમમાં પરમયોગીરાજ શ્રી મુનિસુંદરસૂરિજી કયે છે કે
जानन्ति कामानिखिलान् ससंज्ञा, अर्थ नराः केऽपि च केऽपि धर्मम् ।
जैनं च केचिद् गुरुदेवशुद्धं, केचित् शिवं केऽपि च केऽपि साम्यम् ॥ ભાવાર્થ-જેમને સંજ્ઞા છે તે દરેક જીવો કામને-ઈદ્રિયોના વિષયોને જાણે છે, તેમાંથી થોડા ધનપ્રાપ્તિને જાણે છે; તેમાંથાયે થેડા ધર્મતત્વને ઓળખે છે, તેમાંથી થોડા જૈનધર્મને જાણે છે; તેમાંથી છે. શુદ્ધદેવગુરુને જાણે છે, તેમાંથી થોડા મેક્ષને ઓળખે છે અને તેમાંથી થોડા સમભાવ-સમતાને ઓળખે છે.
ખરેખર આ વસ્તુ બહુ વિચારણા માંગે છે. જીવને સમભાવદશા પ્રાપ્ત થવી સહજ કે સરલ નથી.
સમભાવ રાખ, શાંતિ રાખે, સમતા રાખે આવું પ્રબોધનારા ઘણા મળે છે “જોશે હિત્યન” સુલભ છે. ખૂદ ચિદાનંદજી મહારાજ જેવા મસ્ત યોગીરાજને પણ મુક્તકંઠે કહેવું પડ્યું “અવધુ નિરપક્ષ વિરલા કેઈ, દેખા જગ સહુ જોઈ અવધુ નિરપક્ષ વિરલા કોઈ”
મહામંગલકારી અપૂર્વ એવું આત્મસ્વરૂપ યથાર્થ રીતે સમજયા સિવાય સાચી સમભાવદશાસમતા જીવને પ્રાપ્ત થવી દુર્લભ છે.
ચારિત્ર વિનાનું જ્ઞાન કેવું છે? सुयनाणम्मि वि जीवो वय॒तो सो न पाउणइ मोक्खं । जो दव-संयममइए, जोगे न चइए वोढुं जे ॥
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૫૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
ભાવાર્થ-કેવલ સુતજ્ઞાનમાં વર્તતે જીવ મેક્ષ નથી પામતો કારણ કે તે તપ-સંયમાત્મક યોગેનું વહન કરી શકતા નથી.
આ જ વસ્તુના રપષ્ટીકરણમાં કહ્યું છે કે
“ માગને જાણનાર માનવી આદિ જાણેલા માર્ગે ચાલે નહિં-ચાલવાની ક્રિયા ન કરે તે ઇષ્ટ સ્થાને કદીયે પહોંચી શકતા નથી.”
કુશલ ખલાસી હેય, સુંદર વહાણ હેય કિન્તુ એ વહાણને ઇષ્ટ દિશાએ લઈ જનાર પવન ન હોય તે એ વહાણ અને ખલાસી શું કરે ? ખલાસી રસ્તાને જાણકાર છે પણ અનુકુળ ક્રિયાનું સાધન ન હોવાથી તે લાચાર છે. એટલા જ માટે કહ્યું છે કે –
जह छेय लद्धनिजामओवि वाणियगइच्छियं भूमि । वाएण विणा पोओ न चइए म हणणवंतरि ॥१॥ तह नाणलद्धनिजामओऽवि सिद्धि अ वसहि न पाउणइ । निउणोऽवि जीवपोओ तवसंजममारुयविहूणो ॥ २॥ संसारसागराओ उच्छुड्डो मा पुणो निबुडेजा।
चरणगुणविप्पहूणो बुड्डसु बहुं पि जाणंतो ॥३॥ ભાવાર્થ-કુશળ ખલાસીવાળું વહાણ અનુકૂળ પવન વિના મહાસમુદ્ર તરીને વ્યાપારીની ઈષ્ટ ગરીએ નથી પહોંચતું તેવી જ રીતે છવરૂપી વહાણ, જ્ઞાનરૂપી ખલાસી યુક્ત હોવા છતાંયે તપ અને સંયમાદરૂપ વાયુ રહિત હોવાથી મોક્ષભૂમિએ પહોંચતું નથી. હે મહાનુભાવ ચેતના મહાકષ્ટથી જિનેશ્વરના ધર્મયુક્ત માનવ દેહ પામ્યો છે. સંસારસાગરને કાંઠે આવ્યો છે તે હું જાણકાર છું એમ માની ચરણ-કરણાદિ ગુણ રહિત થઈને બૂડતો નહિ. | અર્થાત ગમે તે નાની થવા છતાં અહિં તું ચરણકરણદિગુણથી રહિત છે તો તને પ્રેક્ષમુક્તિની પ્રાપ્તિ નહિં થાય.
પરમ મંગલમય આત્મધર્મ જાણનાર હે ચેતન ! તું પ્રમાદ ન કરતે. શુદ્ધ જ્ઞાન અને શુદ્ધ ક્રયાની ઉપાસના-આરાધના કરી તારો મંગલ માગ" વિધરહિત કરજે. ચારિત્ર વિનાના જ્ઞાનને વળી કહે છે –
सुबहुंपि सुयमहियं किं काहिती चरणविप्पहुणस्स ।
अंधस्स जह पलित्ता दीवसयसहस्सकोडीवि ॥ ભાવાર્થ-બહુ જ સારી રીતે ઘણું જ્ઞાન ભણ્ય હેય પણ ચારિત્ર રહિતનું તે જ્ઞાન અજ્ઞાનરૂપ જ છે; જેમ કે આંધળા મનુષ્યની સામે ગમે તેવા તેજસ્વી હજારો દીવા-કરોડો દીવા નકામા છે તેમ ચારિત્ર રહિત જ્ઞાનીનું જ્ઞાન પણ તેને કાંઈ લાભપ્રદ થતું નથી.
અર્થાત સાચો આત્મજ્ઞાની કદીયે ફળ રહિત હોતે જ નથી અને “જ્ઞાનય ૐ વિરતિ” કહ્યું છે, માટે જ્ઞાનને સફલ કરવું હોય તો વિરતિ-સંયમ, તપ વગેરે જોઇશે જ.
વળી પણ કહ્યું છે કે“અધિળા પાસે જેમ દીવા નકામા છે તેમ ચારિત્ર રહિત જ્ઞાનીનું જ્ઞાન અજ્ઞાનરૂપ છે.”
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન સમાચાર શ્રી તાલધ્વજગિરિ તથા ભાવનગર નુતન જિનમંદિર, દરીઓને પ્રતિષ્ઠા મહોત્સવ
અને અભિનંદનના મેળાવડા, ૧ પરમપૂજય આચાર્ય શ્રી વિજયનેમિસૂરીશ્વરજી મહારાજના ઉપદેશાનુસાર શ્રી તળાજા તીર્થ પરમાત્મા શ્રી સુમતિનાથ ભગવાનના મુખ્ય મંદિર ફરતી તૈયાર થયેલ બાવન જિનાલયમાં ૩૩ દેરીઓ એક મંદિર નવી તૈયાર થતાં વૈશાક સુદ ૫ શમવારના રોજ પ્રતિષ્ઠા દિવસ નક્કી થતાં ત્યાંની તીર્થ કમીટીની વિનંતિથી કૃપાળુ આચાર્યદેવ શ્રી વિજયદર્શનસૂરીશ્વરજી મહારાજ પધારતાં તેઓશ્રીની નિશ્રામાં પ્રતિષ્ઠા થઈ હતી. ચૈત્ર વદી ૧૦ ના રોજ કુંભસ્થાપના, બિંબપ્રવેશ, અઠ્ઠાઈમહેસૂવે અને સ્વામીવાત્સલ્ય શરૂ થયા હતા. ડુંગર ઉપર અને ધર્મશાળા સામે સુશોભિત મંડ૫, બંને સ્થળે ઇલેકટ્રીક લાઈટ અને નદીને સામા કાંઠે પ્રતિષ્ઠામાં ભાગ લેવા આવનાર બંધુઓ માટે સમીયાણુ, તંબુ વગેરે નંખાયા હતા. દશ દિવસની વીશ નવકારશી જમણ સાથે જ હતું. હજારોની સંખ્યામાં પ્રતિષ્ઠાને લાભ
રન બંધઓ વગેરેની દરરોજ સંખ્યા વધતી જતી હતી, તમામ પ્રકારની ક્રિયાઓ શુદ્ધ અને વિધિવિધાન પૂર્વક થતી હતી. સામેના મુખ્ય મંદિરને ખર્ચ શેઠ મેહનલાલભાઈ તારાચંદે આપ્યો હતે 'અને મૂળનાયક પરમાત્મા શ્રી મહાવીર પ્રભુની પ્રતિમા સાથે અન્ય બિબની પ્રતિષ્ઠા તેમના તરફથી તેમજ બીજી ૩૩ દેરીઓમાં જુદા જુદા પરમાત્માને જિનબિંબની પ્રતિષ્ઠા ભાવનગર, મુંબઈ, ખંભાત વગેરે શહેરના શ્રીમંત શ્રદ્ધાળ બંધુઓના તરફથી દેરીનો ખર્ચ આ પવાથી કરવામાં આવી હતી. તળાજા તીર્થ કમીટી તળાજા શ્રી સંધ અને સ્વયંસેવકોએ સારી વ્યવસ્થા રાખી હતી જે ધન્યવાદને પાત્ર છે. વૈશાખ શદ ૪
અહીં જ્ઞાનનું મહત્વ લગારે એ૯૫ કે ઓછું છે તેમ માનવાની જરૂર નથી જ. જ્ઞાન તે સૂર્યરૂપ છે; જગદીપક છે ! અરે ! જગત નેત્રરૂપ છે પરન્ત આ અદ્દભૂત શક્તિસંપન્ન જ્ઞાન પણ ચારિત્ર, સંયમ, તપથી જ શોભે છે, તે જ ફળવાળું છે.
'અખેવાળાને દીવાથી માર્ગ બોધરૂપ ક્રિયા થાય છે તેમ ચારિત્રવાળાને ડું પણ જ્ઞાન, ક્રિયાપ ફળથી શોભે છે.
વળી કહે છે
ચારિત્ર રહિતનું જ્ઞાન સર્વથા નિષ્ફળ છે એમ ન માનશે, પણ તે પઠન, ચિંતવન, મનનના કલેશરૂપ થાય છે. ચારિત્રહીન જ્ઞાનથી કે છે તે વાંચ—.
जहा खरो चंदण भारवाही, भारस्स भागी न हु चंदणस्स ।
एवं खु नाणी चरणेण हीणो, नाणस्स भागी न हु सोग्गईए । ચંદનનો ભાર ઉપાડેલે ગધેડે માત્ર ભારને ભાગી કિતુ ચંદનની સુગધીને ભાગીદાર નથી થઈ શકતા નથી તેવી જ રીતે ચારિત્ર રહિત નાની માત્ર જ્ઞાનપ્રાપ્તિનો ભાગીદાર છે. ભણવું, ગણવું, ચિંતવવું એના કચ્છને જોતા બને છે કિન્તુ સંગત દેવ-મનુષ્ય યાવત્ સિદ્ધગતિને ભાગી નથી થતું.
માટે ભાઈ આતમજ્ઞાની ચેતજે-જાગજે, આત્મધર્મ જાણ્યા છતાં તું ક્રિયા શુદ્ધ ક્રિયારૂપ સંયમતપને ભૂલ નહિં. આત્મા અયિ કે નિષ્ક્રિય બનતો જ નથી. મુક્તિરૂપી મંદિરમાં જવા માટે જ્ઞાનરૂપી દીપક સંયમરૂપી નિસરણી જરૂર જોઇશે જ અને આખર તે દર્શન-જ્ઞાન-ચારિત્ર એ તે આત્માની સ્વભાવ દશા છે–આત્માને સ્વગુણે છે. આત્મધર્મ પ્રકાશ પામી ચેતન ચેતજે.
© ૧૫૯ ૯
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ,
ના રોજ ગોહિલવાડ ડીસ્ટ્રીક્ટ અને સેશન જજ ન્યાયમૂર્તિ મહેરબાન વસંતલાલભાઈ વલભદાસના પ્રમુખપણા નીચે તળાજા સંધ તરફથી શેઠ મોહનલાલભાઈ તારાચંદને અને વૈશાક સુદ ૫ શુક્રવારના રોજ ભાવનગરના નામદાર મહારાજ સાહેબ શ્રી કુકુમારસિંહજી સાહેબના પ્રમુખપણા નીચે તીર્થકમીટીના પ્રમુખ દાનવીર શેઠ ભોગીલાલભાઈ મગનલાલને તળાજા મહાજન તરફથી માનપત્ર ( રૂપાને ડુંગરને કાસ્કેટ બનાવી ) આપવામાં આવ્યું હતું. અષ્ટોત્તરી સ્નાત્ર પણ ભણાવાયું હતું.
૨ શહેર ભાવનગર કૃષ્ણનગરમાં મુખ્ય જિનાલયની જરૂર હતી, જ્યાં શેઠ મણિલાલ નારણુજીએ પિતાના ખર્ચે સુંદર જિનાલય બંધાવ્યું હતું, જેમાં મૂળનાયક શ્રી મહાવીર પરમાત્માની પ્રાચીન પ્રતિભાવ: વૈશાક શુદ 8 બુધવારના રોજ આચાર્ય બહુ જ ધામધૂમ, ઉત્સાહ અને શ્રદ્ધાપૂર્વક શેઠ મણિલાલ નારણુજીએ પ્રતિષ્ઠા કરી હતી. અઈમહેસવ, પૂજા, અંગરચના વગેરે આઠે દિવસ પ્રતિષ્ઠાના વિધિવિધાન સાથે થયા હતા. પ્રતિષ્ઠાને દિવસે અષ્ટોત્તરી સ્નાત્ર અને સ્વામીવાત્સલય કરવામાં આવ્યું હતું. મણિલાલભાઈએ અઠ્ઠમ તપ પણ કર્યો હતો. અમે તેમને ધન્યવાદ આપવા સાથે તેમની અનુમોદના કરીએ છીયે. કચ્છનગરના જૈન બંધુઓ મણિલાલ શેઠની આ પ્રભુભક્તિ માટે માનપત્ર આપવાના છે.
સ્વીકાર સમાલોચના ૧. શ્રી મણિરાજ કૃત નલદવદંતી શસ-કોઈ પણ પ્રાચીન સાહિત્ય માટે ગ્રંથકર્તાના હસ્તાક્ષરોથી લખાયેલી પ્રત મળે તે સાહિત્ય માટે સત્ય ઘટના કહી શકાય. ભારતના અનેક જૈન જ્ઞાનભંડારામાં અનેક વિધાન આચાર્યો મુનિવરોના હસ્તાક્ષરે લખાયેલી પ્રતો મળી શકે તેમ છે. આ હસ્તાક્ષરથી લખાયેલ ગ્રંથના સંપાદક જાણીતા સંશોધક સાહિત્યકાર અને સાક્ષરરત્ન શ્રીયુત ડૅ. ભોગીલાલભાઈ જે સાંડેસરા PH. D. એમ. એ. છે. સંવત ૧૯૪૧ની સાલમાં શ્રી મહીરાજની આ કતિ પિતાના હરતાક્ષરે લખેલી પ્રત ઉપરથી સંપાદક મહાશયે વિસ્તૃત શબ્દકોષ સાથે શ્રી વડોદરા યુનિવરસીટી તરફથી પ્રસિદ્ધ થતી પ્રાચીન ગુજરાતી ગ્રંથમાળાના બીજા મણુકા તરીકે પ્રગટ થયેલ છે, જેમાં તે લખેલી પ્રતના બ્લેક પણ આપવામાં આવ્યા છે. અસલ પ્રતને સંશોધન કરી પ્રકટ કરેલ છે. આ કૃતિના પ્રકાશનના પ્રયજન તરીકે પ્રસ્તાવના પણ ખાસ વાંચવા જેવી છે. વડોદરા યુનિવરસીટી દ્વારા થતો આ પ્રયન ઐતિહાસિક સાહિત્યની વૃદ્ધિ થયેલ છે તેમ માનીએ છીએ. કિંમત સવાચાર રૂપિયા.
૨, મુનિવર શ્રીચંદ્રવિજયજીકૃત શાંતિક-ટીકા તથા અજ્ઞાતકક-અન્ય મતદૂષણમ
વન તથા સંપાદક મુનિવર શ્રી વિકમવિજયજી મહારાજ. પરમાત્માનું ચૈત્યવંદન કરતાં સકલકલવલી એ પદથી શ્રી શાંતિનાથ ભગવાનની સ્તુતિ શરૂઆતમાં બોલીએ છીએ. તેના ઉપર આ લધુ ટીકા છે કે જે કે પ્રાથમિક અભ્યાસીઓ માટે ઉપયોગી જણુતાં સંપાદક મુનિરાજે તૈયાર કરેલી છે. સંસ્કૃત ભાષાના પદ છેદ, સમાવેશ વગેરે આ લધુ ટીકામાં લેખક મુનિવરે કરેલ છે, બીજી અન્ય મતદૂષણ ગ્રંથમાં બૌદ્ધ, વૈશેષિક, સાંખ્ય, મિમાંસક વગેરે દર્શનેમાં તેમના પિતાના પરસ્પર વિરુદ્ધ વચન દ્વારા દૂષણ આપી જૈન દર્શનના પ્રણેતાનું બહુ જ સંક્ષિપ્તમાં સર્વપણું સિદ્ધ કર્યું છે. સાહિત્યની દૃષ્ટિએ બંને લઘુ ગ્રંથ ઉપાગી છે. શ્રી લબ્ધિસૂરીશ્વર ગ્રંથમાળાના પુષ્પ તરીકે આ ગ્રંથ છાણથી પ્રગટ થયેલ છે.
શ્રી માતર તીર્થનો ઈતિહાસ-પ્રકાશક શ્રી માતર સાચાદેવ તીર્થંકમીટીની વતી જીવણલાલ છોટાલાલ ઝવેરી. કિંમત ચાર આના. આ લઘુપુસ્તિકામાં શ્રી સાચાદેવ શ્રી સુમતિનાથ ભગવાનની પ્રતિમાની ઉત્પત્તિ, વિકાસ અને ઉદ્ધાર સંબંધી વર્ણન આપવામાં આવ્યું છે. વાંચવા જેવી ઐતિહાસિક બીના છે.
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
| ફરી નહીં છપાવવામાં આવતા બે અમૂલ્ય ગ્રંથો મળી શકશે માટે મંગાવે.
| ૧ શ્રી કલપસૂત્ર (બારસ) મૂળ પાઠ, દર વર્ષે પર્યુષણ પર્વમાં અને સંવત્સરી દિને પૂજ્ય મુનિ મહારાજાઓ વાંચી ચતુવિધ સંધને સંભળાવે છે જેને અપૂર્વ મહિમા છે, તે શાસ્ત્રી મેટા ટાઈપમાં પ્રતાકારે સુંદર અક્ષરાથી અને સુશોભિત પાટલીસહિત પ્રથમ શ્રાવક ભીમસિંહ માણેકે છપાવેલ તે મળતો નહોતે, જેની માત્ર પચીશ કાપી અમારી પાસે રહેલ છે, જેથી પૂજય મુનિમહારાજા કે જ્ઞાનભંડાર, લાઈબ્રેરી કે જૈન બધુઓને જોઈએ તેમણે મંગાવી લેવા. નમ્ર સુચના છે. કિં. રૂ. ૩-૦-૦ પોસ્ટેજ જુદુ.
( ૨ સજઝાયમાળા-શાસ્ત્રી શુદ્ધ રીતે મોટા અક્ષરોથી છપાયેલ, શ્રી પૂર્વાચાર્ય અનેક જૈન પંડિત વિરચિત, વિવિધ વિષયક વૈરાગ્યાદિ રસેપાદક, આત્માને આનંદ આપનાર ૧૩ મા સૈકાથી અઢારમા સૈકા સુધીમાં થઈ ગયેલા પૂજય આચાર્ય દેવો અને પંડિત મુનિમહારાજાએ રચેલ સાઝાયને સંગ્રહ આ ગ્રંથમાં આવે છે, કે જે વાંચતા મહાપુરુષના ચારિત્રની ઘટના આ૫ણી પૂર્વની જાહોજલાલી, અને વાચકને વૈરાગ્યવૃત્તિ તરફ દોરે છે. (પ્રથમ ભીમસીંહુ મા% છપાવેલી તે જ ) હાલમાં તે મળી શક્તિ નહાતી અમારી પાસે માત્ર પચીશ કાપી આવી છે. પચાસ ફેમ ૪૦૮ પાનાને સુંદર કાગળ શાસ્ત્રી માટા ટાઈપે, અને પાકા બાઈડીંગથી અલંકૃત કરેલ છે કિંમત રૂા. ૪-૮-૦ પાસ્ટેજ જી’ મૂળ કિં, આપવાની છે.)
લખેઃ—શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર,
૧. શ્રી શ્રેયાંસનાથ જિનેશ્વરનું સચિત્ર ચરિત્ર, અનેક રંગના વિવિધ અવસ્થાના ફોટાઓ, સુંદર બાઇડીંગ કવર ઝેકેટ સાથે પૂણ્યવંત મનુષ્યનું ઉચ્ચ કેટીનું જીવન કેવું સુંદર હોય છે, તેના સુંદર નમુને આ ચરિત્રમાં છે.
શ્રી શ્રેયાંસનાથ ભગવાનના આગલા ત્રીજા ભવમાં તેઓશ્રી ભુવનભાનુ રાજાના સુપુત્ર શ્રી નલિનીગ્રહમ નામે રાજપુત્ર હતા. ભુવનભાનુ રાજ અને નલિનીJહેમ રાજપુત્ર અને જયારે કેાઈ અવનવા આશ્ચર્ય સાથે આનંદ ઉત્પન્ન કરે તેવા પ્રસંગે રાજધાની છોડી અનેક શહેરો, જંગલ, ઉદ્યાન-વને ઉપવનમાં પરિભ્રમણ કરતાં તે બંને મહાન પુરુષની ધમભાવતા, પરોપકારપણું, દેવ ભક્તિ, નમસ્કાર મહામત્રની અખૂટ શ્રદ્ધા અને પૂર્વના પુણ્યોદયવડે વૈભવ, સંપત્તિ, સુખ, સુંદર આદશ" બીરાની પ્રાપ્તિ
મw વખતની રૈયતા. અને રાજનીતિ તે વખતની સામાજિક નીતિ ન્યાયનીતિ, શહેર, ઉદ્યાનાના વણના, ધર્મગુરુઓની દેશનાઓના લાભ વગેરે આ ચરિત્ર સંપૂર્ણ વાંચતા આમિક આનંદ, અનુકરણીય સંદરપ્રસંગે પ્રાપ્ત થાય છે.
૨. “ જ્ઞાનપ્રદીપ ગ્રંથ ' ( ભાગ ત્રીજો ).. દરેક મનુષ્યને—-અ૯પજ્ઞને પણ સરળ રીતે સમજી શકાય અને ઉચ્ચ જીવન કેમ છવાય, જીવનમાં આવતાં સુખ દુઃખના પ્રસંગોએ કેવી પ્રવૃત્તિ આદરવી, તેનું દિશાસૂચન કરાવનાર, અનંતકાળથી સંસારમાં રઝળતા "આત્માને સાચો રાહ બતાવનાર, સમાગ", સ્વર્ગ અને મેક્ષ મેળવવા માટે ભેમીયારૂપ આ ગ્રંથમાં “આવેલા વિવિધ તેર વિષય છે. જે ગ્રંથ માટે જૈન જૈનેતર મનુષ્યોએ પ્રશંસા કરેલ છે. પુષ્પમાળારૂપે વિદ્વાન આચાર્ય મહારાજ વિજયકસ્તુરસૂરિમહારાજે સાદી અને સરલ ભાષામાં રચેલા છે. કિંમત એ રૂપીયા પાસ્ટેજ જુદુ'. થોડી નકલે સિલિકે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 99 3-00 15-0-0 7-8-0 13-0-0 >> 9 4-0-0 Reg. No. B. 314 સભાના મેમ્બર થવાથી થતા અપૂર્વ લાભ.. રૂા. 501) રૂા. પાંચસે એક આપનાર ગૃહસ્થ સભાના પેટ્રન થઈ શકે છે. તેમને છેલ્લા પાંચ વર્ષમાં પ્રગટ થયેલા ગુજસતી પ્રકાશને ભેટ તરીકે મળી શકે છે. t" શ. 101) પહેલા વર્ગના લાઈક્રૂ મેમ્બર થનારને ચાલુ વર્ષના બધા ગુજરાતી પ્રકાશના ભેટ મળી શકે છે અને અગાઉના વર્ષના પુસ્તકે પાણી કિંમતે મળી શકે છે. તે 5 રૂા. 51) બીજા વર્ગના લાઈક્રૂ મેમ્બર. તેમને પુસ્તકની જે કિંમત હશે તેમાંથી ત્રણ રૂપિયા કમી કરી બાકીની કિંમતે આ વસના પુસ્તક ભેટ મળી શકશે; પણ રૂા. 50) વધુ ભરી પહેલા વર્ગ માં આવનારને પહેલા વર્ગને મળતાં લાભ મળશે. બીજ વગ માં જ રહેનારને ત્રણે રૂપીઆની કીંમતના ભેટ મળશે. રૂા. 101) ભરનાર પહેલા વર્ગના લાઈક મેમ્બરોને નીચેના સાત વર્ષોમાં જે પુસ્તકે ભેટ આપવામાં આગ્યા છે તે નીચે મુજબ છે. સાત વર્ષ પહેલાં થયેલા પેટ્રન સાહેબ અને લાઈફ મેમ્બરેને ભેટ આપવામાં આવેલા ગ્રંથાની કિંમત ઘ Sii હેટી છે. જેમાંથી પેટ્રત થનારને છેલ્લા પાંચ વર્ષના પુસ્તકે ભેટ મળશે. સં. ૨૦૦૩માં શ્રી સંધપતિ ચરિત્ર- સચિત્ર ) કિં', રૂ. 6-8- શ્રી મહાવીર ભગવાનનાં યુગની મહાદેવીએ સ, ૨૦૦૪માં શ્રી વસુદેવ હિંઠી ભાષાંતર શ્રી શાંતિનાથ પ્રભુ ચરિત્ર ( સચિત્ર ) સ', ૨૦૦૫માં શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ ચરિત્ર (સચિત્ર ) સં. ૨૦૦૬માં શ્રી દમયન્તી ચરિત્ર (સચિત્ર ). જ્ઞાન પ્રદીપ ભાગ 2 આદર્શ શ્રી ઉત્ન ભાગ 2 જૈન મતકા સ્વરૂપ સ. ર૦૦૭૧ શ્રી કથાનકેષ ભાષાન્તર ગુજરાતી ભાગ 1 ) 5 10-0-0 208 શ્રી તીર્થકર ચરિત્ર (સચિત્ર ) 6-0-0 શ્રી અનેકાન્તવાદ ભક્તિ ભાવના તન સ્તવનાવની સ. ૨૦૦૯માં શ્રી શ્રેયાંસનાથ ચરિત્ર-સચિત્ર by y 7-8-0 જ્ઞાન-પ્રદીપ ભાગ ત્રીજ 99 2-0-0 નમસ્કાર મહામંત્ર 9 + -5- Daa. 86-0-0 સં. 2010 માં આપવાના ભેટના પુસ્તકૅ તૈયારું થશે ત્યાં સુધી નવા થનાર લાઈક્રૂ મેમ્બરને ઉપરોકત સં. 2009 ના ભેટના પુસ્તકો ભેટ મળશે. ) - પહેલા વર્ગના લાઈફ મેમ્બરની ફી રૂા. 101) ભયેથી રૂા. 17) નું શ્રી પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર રૂા. 7) વધુ ભયેથી આપવામાં આવશે, માટે પ્રથમ વર્ગના લાઈકે મેમ્બર થઈ મળતા ભેટના પુસ્તકોને લાભ મેળવે. જૈન બંધુઓ અને બહેનોને પેનષદ અને લાઈફ મેમ્બર થઈ નવા નવા સુંદર સંથે ભેટ મેળવવા નમ્ર સૂચના છે. એકાવન વરસથી પ્રગટ થતું આત્માનંદ પ્રકાશ માસિક દર માસે જિંદગી સુધી ભેટ મળશે. મેમ્બર થવામાં જેટલો વિલંબ થશે તે વરસના બેટના પુરતકે ગુમાવવાના રહેશે; અત્યારસુધીમાં આશરે 700 સંખ્યા લાઈફ મેમ્બરની થઈ છે. ઠરાવ તા. 13-1-5 શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા. 2009 પાસ વદ 17 ભાવનગર અઢહ શાહ ગુલાબચંદ વલ્લભાઇ 9 મી મહાદેય પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ : દાણુાપીઠ-ભાવનગર, | 5 છ 1-0-0 0-6- For Private And Personal Use Only