Page Text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સેળ સતીને છંદ.
૧૪૯
ધન્ય ધન્ય સતી સુભદ્રા ધીર, કાચે તાંતણે ચાલણ નીર; ચંપા પિલ ઉઘાડી ચંગ, મૃગાવતી પ્રણમું મન રંગ. ૬ પ્રહ ઉઠી સતી જાપિથે શેલ, જિમ લહિયેં ઋહિ વ્રત ગોલ;
શ્રી વિનયવિજય વાચક સુપસાય, પવિજય ભા ગુણ ગાય. ૭ આમાં નિમ્નલિખિત કમે સોળ નહિ, પણ સત્તર સતીઓને ઉલેખ છે.
(૧) બ્રાહ્મી, (૨) સુંદરી, (૩) સુલસા, (૪) કાશલ્યા, (૫) કુતી, (૬) પ્રભાવતી, (૭) શીલવતી, (૮) પાવતી, (૯) દ્વપદી, (૧૦) પૃષચૂલા, (૧૧) દમયંતી, (૧૨) શિવા, (૧૩) ચંદનબાલા, (૧૪) રાજિમતી, (૧૫) સીતા, (૧૬) સુભદ્રા, અને (૧૭) મૃગાવતી.
અહીં જે સત્તર નામ ગણાવાયાં છે એ જ “સેળ સતીને છંદ” માં છે, પરંતુ બંનેના ક્રમમાં ફેર છે.
ઉદયરત્ન–“સેળ સતીને છંદ” કોણે રચ્યો છે એ હવે આપણે વિચારીશું. આ છંદની અંતિમ કડીમાં કર્તાનું નામ તે ઉદયરતન(ઉદયરત્ન) દર્શાવાયું છે, પરંતુ એમને વિષે વિશેષ કશે ઉલેખ નથી. વિશેષમાં આ છંદ કયારે ક્યાં રચાયો તેને પણ નિર્દેશ નથી. આ પરિસ્થિતિમાં ઉદયરત્ન' એ નામથી જે ભિન્ન ભિન્ન મુનિવરે થયા છે તે વિષે સંક્ષેપમાં હું કેટલીક હકીક્ત નેધું છું.
(૧) “તપ” ગરછના વિજયરાજસૂરિના સંતાનીય અને અમરત્વના શિષ્ય શિવરત્નના શિષ્યનું નામ ઉદયરત્ન છે. એમણે વિ. સં. ૧૭૪૮ માં જબુસ્વામી રાસ રમે છે. એમણે વિ. સં. ૧૭૫૫ માં અષ્ટપ્રકારી-પૂજારાસ, વિ. સં. ૧૭૫૯ માં લિભદ્ર રાસ તેમજ શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથને શોકે, વિ. સં. ૧૭૬૧ માં મુનિપતિ રાસ, વિ. સં. ૧૭૬૨ માં રાજસિંહ રાસ, નવકાર શસ, વિ. સં. ૧૭૬૩ માં બ્રહ્મચર્યની નવ વાડની સજઝાય, વિ. સં. ૧૭૬૫ બાવતરાસ, વિ. સં. ૧૭૬૬ માં મલયસુંદરી-મહાબલ રાસ, વિ. સં. ૧૭૬૭ માં યશોધર રાસ અને લીલાવતી સુમતિવિલાસ પાસ, વિ. સં. ૧૭૬૮ માં ધર્મબુદ્ધિ મંત્રી અને પાપબુદ્ધિ રાજાને રાસ, વિ. સં. ૧૭૬૯ માં શત્રુંજય તીર્થમાળા ઉદ્ધાર રાસ અને ભુવનભાનુ કેવલીના રાસ, વિ. સં. ૧૭૭૦ મા શાલિભદ્રને શલેકે, વિ. સં. ૧૭૯૫ માં વિમલ મહેતાને શોકે, વિ. સં. ૧૭૯૯ માં હરિવંશ રાસ અને સૂર્યવંશનો રાસ ઈત્યાદિ કૃતિયા રચી છે.
આ ઉદયરત્ન ખેડાના રહીશ હતા અને મિયાંગામમાં કાળધર્મ પામ્યા તે પૂર્વે એમણે ઇન્દ્રજાળની શકિત દ્વારા સમવસરણ રચ્યાનું કહેવાય છે.
(૨) “ખરતર' ગચ્છના જિનસાગરસૂરિના શિષ્યનું નામ પણ ઉદયરત્ન છે. એમણે વિ. સં. ૧૭૨૦ માં જબૂચાપાઈ રચી છે.
(૩) “ખરતર' વિવાહમના શિષ્યનું નામ પણ ઉયરત્ન છે. એમણે વિ. સં. ૧૮૫૭ માં સીમંધર સ્તવન, વિ. સં. ૧૮૬૭ માં પાલિત-જિનરક્ષિત-રાસ, વિ. સં. ૧૮૭૪ કલસરિ-નિશાની અને વિ. સં. ૧૮૮૪ માં ખંધા-ચોઢાલિઉં એમ વિવિધ કૃતિઓ રચી છે.૩
૧ જુઓ જૈન ગૂર્જર કવિઓ (ભા. ૨, પૃ. ૩૮૬-૧૪) ૨ જુઓ જૈન ગૂર્જર કવિઓ (ભા. , ખ ૨, પૃ. ૧૨૧૫). ૩ જુઓ. જૈન ગુજ૨ કવિઓ (ભા. ૩, ખંડ ૧, ૫. ૩૩૫).
For Private And Personal Use Only
| SR No. | 531604 |
| Book Title | Atmanand Prakash Pustak 051 Ank 10 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publisher | Jain Atmanand Sabha Bhavnagar |
| Publication Year | 1953 |
| Total Pages | 20 |
| Language | Gujarati, Hindi |
| Classification | Magazine, India_Atmanand Prakash, & India |
| File Size | 3 MB |