Book Title: Tap ane Parishah Author(s): Sukhlal Sanghavi Publisher: Z_Jaindharma_no_Pran_002157.pdf View full book textPage 2
________________ તપ અને પરિષહ ૧૩૫ દીક્ષિત નિગ્રંથ તપસ્યાનું આચરણ કરે છે. એક રીતે મહાવીરના સાધુસંધની સમગ્ર ચર્યા જ તપમય જોવા મળે છે. અનુત્તરોવવાઈઓ વગેરે આગમોમાં એવા અનેક મુનિઓનું વર્ણન છે કે જેઓએ ઉત્કટ તપ કરીને પિતાના દેહને કેવળ હાડપિંજર જેવો બનાવી દીધો હતો. વળી અત્યાર સુધીની જેન પરંપરાનું શાસ્ત્ર અને સાધુઓ તેમ જ ગૃહસ્થન આચાર જેવાથી પણ આપણે એમ કહી શકીએ કે મહાવીરના શાસનમાં તપને મહિમા વધારે છે, અને એમના ઉત્કટ તપને પ્રભાવ સંધ ઉપર એ પડે છે કે જૈનત્વ, એ તપન બીજે પર્યાય બની ગયું છે. મહાવીરના વિહાર-સ્થળોમાં અંગ-મગધ, કાશી-કેશલ મુખ્ય છે. જે રાજગૃહી વગેરે સ્થાનમાં તપસ્યા કરનાર નિગ્રંથ સંબંધી ઉલ્લેખ બૌદ્ધ ગ્રંથમાં મળે છે, એ રાજગૃહી વગેરે સ્થાનો તો મહાવીરના સાધનાકાળનાં અને ધર્મોપદેશસમયનાં મુખ્ય ધામો હતાં, અને મહાવીરને નિગ્રંથ સંધ મુખ્યત્વે એ સ્થાનમાં રહેતે હતિ. આ રીતે બૌદ્ધ પિટ અને આગમેની મેળવણીને આધારે આપણે નીચે મુજબ નિષ્કર્ષ તારવી શકીએ છીએ – (૧) ખુદ મહાવીર અને એમને નિગ્રંથસંધ તપમય જીવન ઉપર વિશેષ ભાર આપતા હતા. (૨) અંગા-ભગધનાં રાજગૃહી વગેરે અને કાશી-કેશલનાં શ્રાવસ્તી વગેરે શહેરોમાં તપસ્યા કરનારા નિર્મથે મોટી સંખ્યામાં વિચરતા હતા અને રહેતા હતા. મહાવીર પહેલાં પણ તપસ્યાની પ્રધાનતા ઉપરના કથનને આધારે મહાવીરની સમકાલીન અને ઉત્તરકાલીન નિગ્રંથ પરંપરા તપસ્યાપ્રધાન વૃત્તિ ધરાવતી હતી એમાં તે કશી શંકા જ નથી રહેતી; પણ હવે વિચારવાનું એ છે કે મહાવીરની પહેલાં ૧. ભગવતી ૯-૩૩, ૨-૧; ૬-. ૨. એજન ૨-૧. Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.orgPage Navigation
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
