Book Title: Tap ane Parishah Author(s): Sukhlal Sanghavi Publisher: Z_Jaindharma_no_Pran_002157.pdf View full book textPage 7
________________ જૈનધર્મને પ્રાણ તપને પણ ખેંચ્યું. નિગ્રંથ પરંપરાનું તાત્વિક દૃષ્ટિબિંદુ ગમે તે હોય, પણ મનુષ્યસ્વભાવનું અવલોકન કરતાં, તથા જૈન ગ્રંથમાં આવતાં કેટલાંક વર્ણનેને આધારે, આપણે એમ પણ કહી શકીએ કે બધાય નિગ્રંથ તપસ્વીઓ કંઈ એવા ન હતા કે જેઓ પિતાના તપ કે દેહદમનને કેવળ આધ્યાત્મિક શુદ્ધિમાં જ ચરિતાર્થ કરતા હોય. આવી સ્થિતિમાં જે બુદ્ધે તથા એમના શિષ્યએ નિર્ચથ-તપસ્યાનું ખંડન કર્યું હોય તો તે અમુક અંશે સાચું પણ કહી શકાય એમ છે. ભગવાન મહાવીરે આણેલી વિશેષતા બીજા પ્રશ્નને જવાબ આપણને જૈન આગમે માંથી જ મળી રહે છે. બુદ્ધની જેમ મહાવીર પણ કેવળ દેહદમનને જીવનનું ધ્યેય ગણતા ન હતા; કારણ કે આવાં અનેક પ્રકારનાં દેહદમન કરનારાઓને તાપસ કે મિથ્યા તપ કરનારા કહ્યા છે. તપસ્યાની બાબતમાં પણ પાર્શ્વનાથની દષ્ટિ માત્ર દેહદમન કે કાયકલેશપ્રધાન નહીં પણ આધ્યાત્મિક શુદ્ધિના લક્ષવાળી હતી. પણ એમાં તો મુદ્દલ શંક નથી કે નિર્ગથ પરંપરા પણ, કાળના પ્રવાહમાં ખેંચાઈને અને માનવ-સ્વભાવની નિર્બળતાને ભોગ બનીને, અત્યારની મહાવીરની પરંપરાની જેમ, મુખ્યત્વે દેહદમન તરફ ઢળી ગઈ હતી અને આધ્યાત્મિક ધ્યેય એક બાજુ રહી ગયું હતું. ભગવાન મહાવીરે જે કાંઈ કર્યું તે એટલું જ કે પરંપરાથી ચાલ્યા આવતા એ સ્થૂલ તપને સંબંધ આધ્યાત્મિક શુદ્ધિની સાથે અનિવાર્યપણે જોડી દીધો અને કહી દીધું કે બધી જાતના કાયકલેશ, ઉપવાસ વગેરેથી શરીર અને ઇન્દ્રિયનું દમન, એ ભલે તપ હોય, પણ એ બાહ્ય તપ છે, આત્યંતર તપ નહીં ? આવ્યંતર અને આધ્યાત્મિક તપ તે બીજું જ છે; અને આત્મશુદ્ધિ ૧. ઉત્તરાધ્યયન અ. ૧૭. ૨. ભગવતી ૩- ૧; ૧૧-૯, ૩. ઉત્તરાધ્યયન અ. ૩૦. Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.orgPage Navigation
1 ... 5 6 7 8 9 10 11 12
