________________
' સ્વામી વિવેકાનંદ શક્યા નહીં, પરંતુ પછી એટલું જ બોલ્યાઃ “બેટા! તારી આંખો કોઈ યોગીની આંખો જેવી છે!'' હતાશ થયેલ નરેન્દ્રનાથને થયું કે હવે ક્યાં જવું? એ વખતે એમને શ્રી રામકૃષ્ણ યાદ આવ્યા. અગાઉ એક વાર જ્યારે નરેન્દ્રનાથ સને ૧૮૮૧ના નવેમ્બરમાં સુરેન્દ્રનાથ મિત્ર નામના શ્રીરામકૃષ્ણના ભક્તને ઘેર ભજન ગાવા ગયેલા, ત્યારે એ પહેલી વાર શ્રી રામકૃષ્ણને મળ્યા હતા. નરેન્દ્રનાથનું મધુર ભજન સાંભળીને તેઓ એમના પ્રત્યે સારી રીતે આકર્ષાયા હતા, અને દક્ષિણેશ્વર આવવાનું એમને આમંત્રણ પણ આપેલું. આથી નરેન્દ્રનાથે દક્ષિણેશ્વર જઈને શ્રીરામકૃષ્ણને પૂછી જોવાનું નક્કી કર્યું.
પહેલા જ મેળાપ વખતે શ્રીરામકૃષ્ણ સમજી ગયા કે નરેન્દ્ર પોતાનો સંદેશ જગતને આપશે. જેમ ઈશુ ખ્રિસ્તને પિટર, શ્રીકૃષ્ણને અર્જુન, બુદ્ધને આનંદ અને ગૌરાંગને નિત્યાનંદ સાંપડ્યા, તેવી જ રીતે શ્રી રામકૃષ્ણને નરેન્દ્રનાથ મળ્યા.
૩. શ્રી ગુરુચરણે
ધાર્મિક દષ્ટિ, તપશ્ચર્યા અને આધ્યાત્મિક અનુભવોથી ભરપૂર એવા પ્રાચીન ભારતવર્ષના શ્રીરામકૃષ્ણ મૂર્ત સ્વરૂપ હતા. નરેન્દ્રનું ચિત્ત આધુનિક યુગના સંશયોથી ભરેલું હતું; પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ વગર ધર્મનાં ઉત્તમ સત્યોને પણ સ્વીકારવા એ તૈયાર ન હતા. પરંતુ સત્ય સમજવા માટે એમની ઈચ્છા અત્યંત તીવ્ર હતી. નરેન્દ્રને હજી એટલું સમજવાનું બાકી હતું કે આ સાપેક્ષ જગતમાં એ ભલે શ્રેષ્ઠ સાધન હોય, પરંતુ એનાથી પર એવા તત્વનો સાક્ષાત્કાર એ કરાવી શકે નહીં. આ બે મહાન
