________________
પરિવ્રાજક જીવન અને કન્યાકુમારી
૨૭
તેમને ગુરુદેવ શ્રીરામકૃષ્ણનાં દર્શન થતાં. શ્રીરામકૃષ્ણની એવી ઇચ્છા ન હતી, અને અંતે સ્વામીજીએ હઠયોગ શીખવાનો વિચાર પણ છોડી દીધો હતો.
હિમાલયનાં દર્શન કરવા માટે એમનો આત્મા તલસી રહ્યો હતો; હિમાલયથી પોતે પાછા ફરશે ત્યારે એક પ્રકારનો પુનર્જન્મ પામીને જ આવશે એવો દૃઢ વિશ્વાસ એમનો હતો. એમણે એમના મિત્ર શ્રીયુત્ બાબુ પ્રમદાદાસ મિત્રને કાશીમાં કહ્યું હતું કે, ‘‘અત્યારે તો જાઉં છું, પરંતુ જ્યારે હું પાછો આવીશ ત્યારે બૉમ્બની જેમ સમાજ ઉપર તૂટી પડીશ અને સમાજ એક વફાદાર કૂતરાની જેમ મારી પાછળ પાછળ આવશે.'' કહેવાની જરૂર નથી કે બન્યું પણ તેમ જ. એક મહાન સેનાપતિની છટા એમની વાણીમાં દેખાય છે. વિખ્યાત ફ્રેન્ચ સાહિત્યકાર રોમાં રોલાંએ યોગ્ય રીતે જ કહ્યું છેઃ 'Within him there was a Napoleon' (એમનામાં નેપોલિયન જેવી શક્તિ હતી).
નૈનિતાલ, આલમોડા થઈને બદરિકાશ્રમ જવાની તેમની ભાવના હતી. પગપાળો પ્રવાસ કરવાનો હતો. પાસે પૈસો પણ ન હતો. ત્યાં માર્ગે એક પુરાણા વડના ઝાડ તળે, એક ઝરણા પાસે તેમણે ત્રણ રાત્રિઓ ગાળી હતી. અને સ્વામીજી કલાકો સુધી ગહન ધ્યાનમાં બેસતા. ધ્યાન પૂરું થતાં એમણે ગુરુભાઈને કહ્યું: ‘‘અરે ગંગાધર! અહીં તો આ વટવૃક્ષ નીચે મારા જીવનની જટિલ સમસ્યા ઉકેલાઈ ગઈ!'' પછી એમણે પોતાને જે પિંડ અને બ્રહ્માંડની એકતાનું અપૂર્વ દર્શન થયું તેની વાત કરી.
આલમોડામાં તેમને પોતાના ગુરુભાઈઓ તરફથી પોતાની એક બહેનના આપઘાતના સમાચાર તાર દ્વારા મળતાં તેઓ ખૂબ ખિન્ન થઈ ગયા હતા. સમસ્ત ભારતની સ્ત્રીઓના મહાન પ્રશ્નો
