________________
અમેરિકાને પંથે અને વિશ્વધર્મપરિષદ ૩૫ એમના જ ડબામાં બેસીને મુસાફરી કરતી એક વૃદ્ધ બાઈનો એમને પરિચય થયો. બૉસ્ટન પાસેના એક ગામમાં રહેતી આ બાઈના આમંત્રણને સ્વીકારીને સ્વામીજીએ ‘બ્રિઝી મેડોઝ' નામના એક સુંદર મકાનમાં ઉતારો કર્યો. ધર્મપરિષદ તો સપ્ટેમ્બરની ૧૧મીએ શરૂ થઈ, પરંતુ ત્યાં સુધીના ગાળામાં સ્વામીજીએ આસપાસનાં સ્થળોમાં નાનાં નાનાં મંડળો સમક્ષ પ્રવચનો આપ્યાં હતાં. એ વખતનાં વર્તમાનપત્રોમાં એમના વિશે જે અહેવાલો છપાયા છે તે ઉપરથી ખબર પડે છે કે એમને શરૂઆતમાં એ બાજુના લોકો એક હિંદી રાજા તરીકે ઓળખવા લાગ્યા હતા. આ બાઈએ જ એમને સલાહ આપેલી કે અમેરિકન ઢબનાં કપડાં ખરીદી લેવાથી અમેરિકન સમાજમાં વધુ આસાનીથી ભળી શકાશે. હવે ધીરે ધીરે સ્વામીજીને માથેથી વિપત્તિનાં વાદળો વિખેરાવા માંડ્યાં હતાં. મિસ સેનબોર્ન દ્વારા એમને હાર્વર્ડ યુનિવર્સિટીના પ્રોફેસર જે. એચ. રાઈટનો પરિચય થયો. ચાર કલાક સુધી એમણે એ પ્રોફેસર સાથે વિવિધ વિષયો પર ચર્ચા કરી. ધર્મપરિષદમાં હાજરી આપવાની આશા છોડી બેઠેલા સ્વામીજી માટે આ મુલાકાત ઐતિહાસિક નીવડી. સ્વામીજીના જ્ઞાનભંડારથી મુગ્ધ થઈ ગયેલા પ્રોફેસરે ભારપૂર્વક જાહેર કર્યું કે આવા પુરુષે ત્યાં હાજરી આપવી જ જોઈએ. તેમણે સ્વામીજીને શિકાગો પહોંચવા સુધીનું ભાડું આપ્યું અને કમિટી ઉપર ભલામણપત્રો પણ લખી આપ્યા. પરંતુ શિકાગો પહોંચ્યા ત્યારે રાત પડવા આવી હતી અને અધૂરામાં પૂરું સ્વામીજી પાસે ઑફિસનું જે સરનામું હતું તે પણ ખોવાઈ ગયું હતું. એમણે એક સાચા સંન્યાસીને છાજે એવી રીતે ભારતની પેઠે બારણે બારણે ભિક્ષા માગવાનું અને ધર્મસભાની કમિટીની ઑફિસ શોધી કાઢવાનું શરૂ કર્યું. પરંતુ ધૂળથી મેલાં થયેલાં કપડાં, અને
