________________
૧૧
શ્રી ગુરુચરણે કે, કૃપા કરીને મીઠાઈ મને આપો. મારા મિત્રો સાથે મળીને હું ખાઈશ.” પણ વ્યર્થ. એમણે એટલો જ ઉત્તર આપ્યો, ‘એ લોકોને પછી થોડું મળશે.' હું બધું ખાઈ ગયો ત્યારે જ એ અટક્યા. પછી મારો હાથ પકડીને તેઓ બોલ્યા: ‘મને વચન આપ કે પાછો જલદીથી મને એકલો મળવા તું આવીશ.” એમના આવા આગ્રહથી મારે હા કહેવી પડી. પછી એમની સાથે બહાર આવીને હું મિત્રોને મળ્યો.''
શ્રીરામકૃષ્ણની વિચિત્ર રહેણીકરણી વિશે નરેન્દ્રના મનમાં વિચારોની જે ગડમથલ ચાલતી તેના વિશે એ કહેતાઃ ““હું બેઠો અને એમનું નિરીક્ષણ કરવા લાગ્યો. બીજાઓ પ્રત્યેની એમની વાતચીત, હાવભાવ અને વર્તનમાં કશું વિચિત્ર ન હતું; ઊલટું એમની આધ્યાત્મિક વાતચીત અને સમાધિદશા ઉપરથી મને એમનામાં સાચા ત્યાગી પુરુષનાં દર્શન થયાં. એમની રહેણીકરણી વચ્ચે સ્પષ્ટ દેખાઈ આવે એવી એકવાક્યતા હતી. એમની વાણી અત્યંત સાદી હતી, એટલે મને વિચાર આવ્યો “શું આવો પુરુષ મહાન ઉપદેશક હોઈ શકે?' હું એમની વધુ નજીક ગયો અને જે પ્રશ્ન મેં અનેક વાર અનેકને પૂક્યો હતો તે એમને પણ પૂક્યો: “મહાશય, આપે ઈશ્વરને જોયો છે?' એમણે ઉત્તર આપ્યો: ‘હા, જેવી રીતે હું તને અહીં જોઉં છું તેવી જ રીતે ઈશ્વરને જોઉં છું. ફેર એટલો જ કે એને વિશેષ સ્પષ્ટતાથી જોઉં છું. જેવી રીતે હું તને જોઉં છું અને તારી સાથે વાત કરું છું, એ રીતે ઈશ્વરની સાથે પણ થઈ શકે. ઈશ્વરને જોઈ શકાય છે. પરંતુ એવી દરકાર કોણ કરે છે? સ્ત્રી, પુત્ર, ધન અને સંપત્તિ માટે લોકો આંસુની નદીઓ વહાવે છે. પરંતુ ઈશ્વરને માટે એમ કોણ કરે છે? જો કોઈ મનુષ્ય ઈશ્વર ખાતર સાચા હૃદયથી આંસુ સારે તો જરૂર એને ઈશ્વરનાં દર્શન થાય.' આ કથનની
