________________
[૪૬ ] જ્ઞાનીના અંતરજીવનને સમજવા અંતરની પાત્રતા જોઈએ. આ પ્રથમ વ્યક્ત જ્ઞાનને (લક્ષણને સ્વીકારીને પછી શક્તિરૂપ જ્ઞાનને
(લક્ષ્યને) પકડે તો અનુભવ થાય. કતપણાનું અભિમાન છૂટતાં સ્વભાવનું જોર વધે છે ને ઘોલન પણ
ઉગ્ર બને છે. છે તું રાગની રુચિમાં ડૂબી ગયો છો તે તારું મરણ છે. છેજ્ઞાનીએ કહેલાં ભાવ જો ખ્યાલમાં આવે તો તેમના પ્રત્યે હૃદય નમી
જ પડે. અનુભવ વખતે અતીન્દ્રિય આનંદ વેદાય છે, રાગ નહીં. માટે રાગ આત્મામાં નથી. જે નાશવાન ચીજ (સંયોગ) છે અને જે દુઃખમય (વિભાવ) છે તેનો તને પ્રેમ કેમ લાગ્યો છે? ભાઈ! તું વ્યભિચારે ચડી ગયો છો હો.
નાશવાનને -પદ્રવ્ય ને પરભાવને) ટકાવવા માગે છે તે જ મોટી ભ્રમણા છે. અજ્ઞાનીને અનુકૂળતા કે પ્રતિકૂળતામાં જ્ઞાનની સુધ (સમજી રહેતી નથી, બેસુધ થઈ જાય છે. અનંતને ગળી જાય (જાણી લે) એવા મોટા આત્માને તે નાનો માન્યો : એ તારી કેટલી વિપરીતતા! કેટલી ઊંધાઈ !!!
સત્ય વાત કહેવામાં દિગંબર સંતોની મોનોપોલી છે. છે જાણનાર પોતે આત્મા ઇન્દ્રિયો વડે જાણે એમ બનતું નથી. અરે!
આત્મા જ એવો નથી. જાણવાનો સ્વભાવ પોતાનો આત્માનો છે અને સ્વભાવ તો સ્વત, સ્વાધીન, અહેતુક, નિરપેક્ષ હોય છે. માટે જાણનાર સ્વભાવી આત્મા પર ઈન્દ્રિય વડે જાણે એમ કેમ બને? જો પર તરફનું વલણ રાખ્યું, પરને જ્ઞાનનું કારણ માન્યું તો સ્વમાં જવાનો અવકાશ–અવસર–તક–નહીં મળે.
