Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 04

Author(s): Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 360

अथ चतुर्थाध्यायस्य चतुर्थः पादः ॥
विकल्पेन अकारागमः । ' इवर्णादेरस्वे स्वरे य-व-र-लम्' (१।२।२१) रत् । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् । 'यज-सृजमृज० ' (२।१।८७) श० ष० । ' तवर्गस्य श्चवर्ग-ष्टवर्गाभ्यां०' (१।३।६०) त०ट० ।
[ स्प्रष्टुम्, स्पष्टुम् ] स्पृश् । स्पर्शनाय । 'क्रियायां क्रियार्थायां तुम् णकच् भविष्यन्ती' ( ५|३|१३) तुम्प्र० । अनेन वा अकारागमः । ‘इवर्णादेरस्वे स्वरे० ' (१।२।२१) रत् । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् । 'यज- सृज - मृज० ' (२।१।८७) ष० । 'तवर्गस्य श्चवर्ग०' (१|३|६०) त०ट० ।
श०
[ स्प्रष्टव्यम्, स्पष्टव्यम् ] स्पृश् । स्पृश्यते । 'तव्याऽनीयौ' (५।१।२७) तव्यप्र० । अनेन वा अकारागमः । 'इवर्णादरस्वे०' (१।२।२१ ) रत् । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् । 'यज- सृज- मृज० ' (२।१।८७) श० ष० । 'तवर्गस्य श्चवर्ग ० ' (१।३।६०) त०ट० ।
[ अस्प्राक्षीत्, अस्पार्क्षीत् ] स्पृश् | अद्यतनी दि त् । ' स्पृश- मृश कृष- तृप-दृपो वा' (३।४।५४) सिच्प्र० । सः सिजस्तेर्दि-स्योः' (४।३।६५ ) ईत् । अनेन विकल्पेन अकारागमः । ' इवर्णादेरस्वे स्वरे० ' (१।२।२१ ) रत् । ' व्यञ्जनानामनिटि ' ( ४ | ३ | ४५) वृ० आ-आर् । 'यज-सृज- मृज-राज-भ्राज० ' (२1१1८७) श० ष० । 'ष ढोः कस्सि' (२1१।६२ ) ष० क० । ‘नाम्यन्तस्था-कवर्गात् पदान्तः ० ' (२।३।१५) षत्वम् । क-षसंयोगे क्ष० । 'अड् धातोरादि० ' ( ४।४।२९) अट् । [स्प्रक्ष्यति, स्पर्श्यति ] स्पृश् । भविष्यन्ती स्यति । अनेन विकल्पेन अकारागमः । 'इवर्णादेरस्वे स्वरे० ' (१।२।२१) रत् । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् । शेषं पूर्ववत् ।
३४३
[ भ्रष्टा, म] 'मृशंत् आमर्शने ' (१४१६) मृश् । श्वस्तनी ता । अनेन विकल्पेन अकारागमः । 'इवर्णादेरस्वे स्वरे० ' ( १।२।२१ ) रत् । 'यज-सृज- मृज०' (२।११८७) श० ष० । 'तवर्गस्य श्चवर्ग०' (१।३।६०) त० ८० ।
[क्रष्टा, क] 'कृषत् विलेखने' (१३१९) कृष् । श्वस्तनी ता । अनेन विकल्पेन अकारागमः । ' इवर्णादेरस्वे स्वरे० ' ( १।२।२१ ) रत् । ' लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् । 'तवर्गस्य श्चवर्ग०' (१।३।६०) त०ट० ।
[त्रप्ता, तप्त ] 'तृपौच् प्रीतौ' (११८९) तृप् । श्वस्तनी ता । अनेन विकल्पेन अकारागमः । ' इवर्णादेरस्व स्वरे० ' ( १।२।२१) रत् । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् ।
[द्रप्ता, दर्ता ] 'दृपौच् हर्ष - मोहनयो: ' (११९०) दृप् । श्वस्तनी ता । अनेन विकल्पेन अकारागमः । 'इवर्णादेरस्वे० ' (१।२।२१) रत् । ' लघोरुपान्त्यस्य' ( ४।३।४) गु० अर् ।
[स्रप्ता, सप्त ] 'सृप्लृ गतौ' (३४१) सृप् । श्वस्तनी ता । अनेन विकल्पेन अकारागमः । 'इवर्णादेरस्वे० ' (१।२।२१) रत् । ‘लघोरुपान्त्यस्य’ (४।३।४) गु० अर् ।
[ स्पर्शनम् ] स्पृश्यते । 'अनटू' (५|३|१२४) अनट्प्र० [मर्शनम् ] पृश्यते । 'अनट्' (५।३।१२४) अनट्प्र०
[ स्पृष्टः ] स्पृश्यते स्म । 'क्तक्तवतू' (५।१।१७४) क्तप्र० प० । 'तवर्गस्य श्चवर्ग-ष्टवर्गाभ्यां०' (१।३।६०) त० - ८० ।
अन । 'लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् । अन । लघोरुपान्त्यस्य' (४।३।४) गु० अर् । त । यज-सृज- मृज-राज-भ्राज० ' (२।११८७) श० →
[पिस्पृक्षति ] स्पृश् । स्प्रष्टुमिच्छति । 'तुमर्हादिच्छायां सन्नतत्सनः ' ( ३।४।२१) सन्प्र० । 'सन् - यङश्च' (४।१।३) द्विः । 'अघोषे शिट: ' ( ४।१।४५) सलुक् । 'ऋतोऽत्' (४।१।३८) ऋ० अ० । 'सन्यस्य' ( ४।१।५९) इ । 'यज-सृज-मृजराज-भ्राज-भ्रस्ज० ' (२।१।८७) श० ष० । 'ष ढोः कस्सि' (२।११६२ ) ष० क० । 'नाम्यन्तस्था०' (२।३।१५) षत्वम् । क-षसंयोगे क्ष० ॥छ ||