________________
૩-અન્ને પક્ષેાની દલીલા સંપૂર્ણ વિચાર્યા ખાદ હું એવા નિશ્ચય ઉપર આવ્યેા કે; આ કેસના ચુકાદા મારે ૧૮૮૬ ના કરારને આધારે આપવા જોઇએ. તે દસ્તાવેજ અસ્પષ્ટ રીતે લખાયેલ છે અને નિયમીત ન્યાયની અદાલતમાં તેની કાંઇ અસર થાય કે નહીં તે શંકાસ્પદ છે, પણ આ એક રાજદ્વારી અદાલત છે કે જ્યાં લાક્ષણિકત્વ ધ્યાનમાં લેવાની જરૂર નથી, અને આ દસ્તાવેજ એક રાજા અને બ્રીટીશ હીંદુની એક માટી અને વગસગ ધરાવતી કેામના પ્રતિનીધિ વચ્ચેના છે, અને ૪૦ વર્ષ સુધી બન્ને પક્ષેાએ તેનુ વફાદારીથી પાલન કર્યું છે, અને ખની શકે તેટલી ખાખતમાં તે અમલમાં મુકાવુ જોઇએ.
એટલા માટે તેના ખરા અર્થ કરવાપણું રહે છે, તેથી હું કાઇ પક્ષના અંતિમ વિચારા ગ્રહણ કરી શકું તેમ નથી. પાલીતાણા દરબારના જે દાવા છે કે કરારના છેલ્લા પારેગ્રાફમાં જણાવેલ ઉધડ વાષીક રકમના ફેરફારમાં ઉધડ રકમથી ઉલટું જુદી રીતે જ સીધા મુંડકાવેરા વસુલ કરવાનુ બંધારણ દાખલ થઇ શકે. ” તે કલમ ત્રીજીના વ્યાજખી અર્થ જણાતા નથી. ભાષાના સામાન્ય અર્થ અને સાધારણ બુદ્ધિ પ્રમાણે એવા અર્થ નીકળી શકે કે, હાલ જે ઉધડ રકમ જણાવી છે તેને બદલે ખીજી રકમ નક્કી કરી શકાય. ખીજી તરફથી જેનેની જે દલીલ છે કે વાર્ષીક રકમના ફેરફાર સિવાય ૧૮૮૬ ના કરાર કાયમ અમલમાં રહે તેવા ભાવના હતા, તે પણ હું માન્ય રાખી શકતા નથી. આ એક એવી મહત્ત્વની વાત છે કે એક રાજ્યકર્તા પેાતાના અને તેની પછી ગાદીએ આવનારના લાભેા જોતાં તે તેવા હક્ક આપે એ બનવાજોગ નથી અને તે છતાં જો સ્પષ્ટ શબ્દોમાં ખતાવવામાં આવ્યું હોય તાજ તે કાઇ પણુ રાજદ્વારા અદાલત માન્ય રાખે. કરારમાં ભવિષ્યના વર્ષોની મુદત માટે કાંઇ પણ લખવામાં આવ્યું નથી, તેથી વાષીક રકમના હવે પછીના ફેરફાર કાયમ માટેના છે એવી નેાની જે દલીલ છે તે ઉપલી દલીલ કરતાં ઓછી વજનદાર છે. ૧૮૨૧ માં અન્ને પક્ષકારો વચ્ચે થયેલ લખતના ૧૮૬૩ માં અર્થ કરતાં કર્નલ કીટીંજે એવા ચુકાદો આપ્યા હતા કે, કાયમ માટે અમલમાં રહેવાના ભાવા
( ૪ )
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
