________________
તરીકે બ્રીટીશ સરકાર ઘણું લાંબા કાળથી સલાહકારા વચ્ચે પડવાને પિતાને હકક ધરાવતી આવી છે. કેવા જુલમ કે ગેરવહીવટ વખતે વચ્ચે પડવું તે બ્રીટીશ સરકાર ઠરાવે છે. મુંબઈ સરકાર અને કાઠીયાવાડના તેના અમલદારે રાજકર્તાના અધિકાર કે જવાબદારી તરફ ન જોતાં જેની ઉપર જુલ્મ થતો જણાતો હોય તેની તરફેણ પહેલેથી કરતા આવ્યા છે. દુર્બળતા પ્રત્યેની હાનુભૂતિમાંથી જન્મતી જે પક્ષની તરફેણ કરવામાં આવે છે તે પક્ષ ન્યાય માટે દરબાર ભણું જેવાનું પડતું મેલે છે અને પછી અપીલના જેરે સામે થનારા અને છઠ્ઠી બને છે. અને પોતાને ચુકાદો ફેરવશે એમ ધારીને દરબાર પણ પોતાની જોખમદારી ભુલી જઇ પોતાના હકક કરતાં વધુ માગે છે, એવી આશામાં કે અપીલ પછી પણ તેને કંઈક તે લાભ રહેજ. અત્યારે એ સ્થીતિ છે એમ હું કહેવા માંગતા નથી, પણ એ શક વિનાનું છે કે કાઠીઆવાડમાં ઘણું ખટપટોનું તે સ્વરૂપ સમજાવે છે. દરબારની સત્તાની વચ્ચે આવવાથી પક્ષકારો વચ્ચેની કડવાશ જે એક પેઢી દરમિયાન શમી જવી જોઈએ તેને બદલે તે વધવા પામે છે.
પાલીતાણાના જેનેને હાલને મુકદમે પણ તેજ છે અને જે પક્ષકારે વચ્ચે જ સમાધાન માટે તે ગયે હતું તે બીજા રાજ્યમાં થયું છે તેમ અહીં પણ રકમ બાબતમાં બહુ ઓછું સંઘર્ષણ થતું. ઉપર હું કહી ગમે તેમ છાપાદ્વારા જે પ્રચાર કાર્ય થયું છે તેમાં એજ દેખાડવામાં આવ્યું છે કે દરબારેજ આ વાંધામાં પહેલ કરી જુલ્મ ગુજારવાથી શાંતપ્રિય અને સુલેહને ચાહનારા જેનેના હક્ક પર તરાપ મારી છે. ઐતિહાસીક સત્યથી આ વાત વિરૂદ્ધ જાય છે. નં. ૧૬૪૧ તા. ૧૬ મી માર્ચ ૧૮૭૭ ના મી. કેન્ડીના રીપોર્ટ ઉપર મુંબઈ સરકારે ઠરાવ કરતાં શ્રાવકો અને ઠાકર વચ્ચેના કડવાશભર્યા સંબંધને અંગે નીચે પ્રમાણે વિવેચન કર્યું છે. ' આ “શ્રાવક અને ઠાકોર વચ્ચેના સંબંધની વિચિત્ર સ્થીતિ અને તેમ થવાના કારણ સંબંધે અહીં કહેવું જરૂરનું છે, કારણ કે તે ઉપરથી જાણી શકાય કે તેઓ વચ્ચે સુલેહ ભરેલી લાગણીની આશા રાખવી કેટલે અંશે નિરાશાજનક છે.”
(પર)
Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat
www.umaragyanbhandar.com
