Shataknama Pancham Karmgranth

Author(s): Rasiklal Shantilal Mehta
Publisher: Agamoddharak Pratishthan

Page 4

શતકનામા પંચમકર્મગ્રંથ
સંપાદકીય નિવેદન લોકાલોક રૂપ જગતનું સ્વરૂપ વિતરાગ ભગવંતોએ કેવલજ્ઞાનથી જોઈ સંસારીજીવોને દેશનાદ્વારા સમજાવવામાં આવ્યું.
ગણધરભગવંતોએ તે સ્વરૂપને દ્વાદશાંગી રૂપે રચના કરી. પદ્રવ્યાત્મક - લોકમાં અનંત શક્તિવાળા આત્માની ભિન્ન ભિન્ન અવસ્થાનું કારણ-કર્મ જણાવ્યું. - દ્વાદશાંગી રૂપે રચેલા અંગોમાંના બારમા દ્રષ્ટિવાદસૂત્રના પૂર્વગત નામના ચોથા વિભાગમાં બીજા અગ્રાયણી નામના પૂર્વમાંથી ઉઘરીને શિવશર્મસૂરિજીએ બનાવેલ કર્મપ્રકૃતિ આદિગ્રંથોમાંથી સંક્ષિપ્ત સાર ગ્રહણ કરીને પુ. આ. ભ. દેવેન્દ્રસૂરિ મહારાજે કર્મગ્રંથોની રચના કરી છે. જેમાંથી તે કર્મ વિષયનું જ્ઞાન આજના યુગના અલ્પબુદ્ધિવાળા અને અલ્પ આયુષ્યવાળા બાળજીવો મેળવી શકે
આ કર્મગ્રંથોમાંના દરેક ગ્રંથોમાં કર્મ સંબંધી વિવિધ વર્ણન કર્યું છે. જેમકે પ્રથમ કર્મવિપાક કર્મગ્રંથમાં દરેક કર્મનું ફળ (વ્યાખ્યા) બતાવેલ છે. દ્વિતીય કર્મસ્તવ કર્મગ્રંથમાં ગુણસ્થાનકના ક્રમે બંધ - ઉદય - ઉદીરણા અને સત્તાનું વર્ણન છે. તૃતીય બંધસ્વામિત્વ કર્મગ્રંથમાં બાસઠ માર્ગણા ઉપર ગુણસ્થાનકના ક્રમે કર્મબંધનું સ્વામિત્વ જણાવ્યું છે. ષડશીતિ નામના ચતુર્થ કર્મગ્રંથમાં જીવસ્થાનક માર્ગણાસ્થાનક - ગુણસ્થાનક ઉપર યોગ - ઉપયોગ આદિ વિવિધ વિષયો ઉપરાન્ત કર્મબંધના હેતુઓના વિકલ્પો વિગેરે સમજાવેલ છે.
તેમજ આ શતકનામના પાંચમા કર્મગ્રંથમાં ધ્રુવબંધી અધુવબંધી આદિ તથા પ્રકૃતિબંધ સ્થિતિબંધ - રસબંધ અને પ્રદેશબંધનું વિશદ સ્વરૂપ બતાવેલ છે.
આ ગહન વિષયવાળા અને ગૂઢ અર્થવાળા ગ્રંથોને ભણવામાં કર્મ નિર્જરા - સ્વાધ્યાયરસ અને સતત પુરુષાર્થથી સાર્થકતા રૂપે બને છે.
મેં મહેસાણા શ્રીમદ્યશોવિજયજી જૈન સંસ્કૃત પાઠશાળામાં અધ્યયન કર્યા પછી આ કર્મગ્રંથોનું અધ્યાપન મહેસાણા – અમદાવાદ (રાજનગર) અને સુરતમાં વારંવાર કરાવવાનો યોગ પ્રાપ્ત થયો.