Shad Darshan Samucchay

Author(s): Luigi Suali
Publisher: Asiatic Society

Page 153

जैनमतम् । .
88
इत्यत्र तु व्युत्पत्तिमत्त्वाभावात् मत्यपि शुद्धपदवे नावश्यं डिन्थलक्षणः कश्चित्पदार्थो जीवद्विपक्षभूतो ऽस्तौति। ८। तथा खशरोरे स्वसंवेदनप्रत्यक्षमात्मानं साधयित्वा परशरौरे ऽपि सामान्यनोदृष्टानुमानेन माध्यते । यथा । परशरौरे ऽप्यस्यात्मा, दृष्टानिष्टयोः प्रवृत्तिनिवृत्तिदर्शनात्, यथा खशरौरे। दृश्येते च पर- 5 शरीर दृष्टानिष्टयोः प्रवृत्तिनिवृत्तौ । तस्मात्मात्मक, प्रात्माभावे तयोरभावात्, यथा घट इति । एतेन यदुकं “न सामान्यतोदृष्टानुमानादण्यात्ममिद्भिः” इत्यादि, नदण्यपास्तं द्रष्टव्यम् । ८ । तथा नास्ति जीव इति यो ऽयं जौवनिषेधध्वनिः म जौवास्तिबेनान्तरोयक एव, निषेधशब्दत्वात् । यथा नास्यत्र घट इति 10 शब्दो ऽन्यत्र घटास्तित्वाविनाभाव्येव । प्रयोगश्चात्र । दह यस्य निषेधः क्रियते तत्कचिदस्त्येव, यथा घटादिकम् । निषिध्यते च भवता “नास्ति जीवः” इतिवचनात् । तस्मादस्त्येवासौ । यच्च पर्वथा नास्ति, तस्य निषेधो ऽपि न दृश्यते, यथा पञ्चभूतातिरिक्रषष्ठभूतस्येति । नवमतो ऽपि खरविषाणादेनिषेध- 15 दर्शनादनैकान्तिको ऽयं हेतुरिति चेत् । न । दह यत्किमपि वस्तु निषिध्यते, तस्थान्यत्र मत एव विवक्षितस्थाने संमोग-१समवाय-२-सामान्य-३-विशेष-४-लवणं चतुष्टयमेव निषिध्यते, न तु सर्वथा तदभावः प्रतिपाद्यते । यथा नास्ति रहे देवदत्त इत्यादिषु ग्टहे देवत्तादीनां मतामेव संयोगमा 20 निषिध्यते, न तु तेषां सर्वथैवामित्वमपाक्रियते । तथा नास्ति खरबिषाणमित्यादिषु खरविषाणादीनां मनामेव सम