Shad Darshan Samucchay

Author(s): Luigi Suali
Publisher: Asiatic Society

Page 167

जैगमतम् ।
ये तु कालं द्रव्यमिच्छन्ति, तन्मते षड्द्रव्यात्मको लोकः, पञ्चानां धर्मादिद्रव्याणां कालद्रव्यस्य च तत्र सद्भावात् । श्राकाशद्रव्यमेकमेवास्ति यत्र मो ऽलोकः लोकालोकयोापकमवगाहोपकारकमिति खत एवावगाहमानानां द्रव्याणामवगाहदायि भवति न पुनरनवगाहमानं पुनलादि बलादवगाहयति । अतो । निमित्तकारणमाकाशमम्बुवन्मकरादौनामिति । अत्रोकाका कथमवगाहोपकारक, अनवगायत्वादिति चेत्। उच्यते। तद्धि व्याप्रियतेवावकागदानेन, यदि गतिस्थितिहेतू धर्माधर्मास्तिकायौ तत्र स्याता ; न च तौ तत्र स्तः, तदभावाच्च विद्यमानो ऽव्यवगाहनगुणो नाभिव्यज्यते किलालोकाकाशस्येति ॥ ३ ॥ 10
कालो ऽर्धतीयद्वीपान्तर्वर्ती परमसूमो निर्विभाग एक: समयः । स चास्तिकायो न भण्यते, एकसमयरूपस्य तस्य निःप्रदेशत्वात् । आह च। __ तस्मान्मानुषलोकव्यापी कालो ऽस्ति समय एक दह ।
एकत्वाच्च म कायो न भवति कायो हि समुदायः ॥ १॥ 15
म च सूर्यादिग्रहनक्षत्रोदयास्ता दिक्रियाभिव्यज्य एकीयमतेन द्रव्यमभिधीयते । स चैकसमयो द्रव्यपर्यायोभयात्मैव, द्रव्यार्थरूपेण प्रतिपर्यायमुत्पादव्ययधर्मापि स्वरूपानन्यभूतक्रमाक्रमभाव्यनाथपर्यवमानानन्तसंख्यपरिमाणः, अत एव च म खप
र्यायप्रवाहव्यापी द्रव्यात्मना नित्यो ऽभिधीयते । अतीतानागत- 20 वर्तमानावस्थाखपि कालः काल इत्यविशेषश्रुतेः। यथा होकः परमाणुः पर्यायैरनित्यो ऽपि द्रव्यत्वेन सदा मन्नेव न कदाधि