Shad Darshan Samucchay

Author(s): Luigi Suali
Publisher: Asiatic Society

Page 176

बड्दशनसमुच्चयः सटीका।
र्भावात् परिणामिकर्डनिमित्तकारणत्रयव्यतिरिक्तोदामोनकारपान्तरसापेक्षात्मलाभे, अखाभाविकपर्यायत्वे मति कदाचिगावात्, उदासौनकारणपानीयापेक्षात्मलाभझषगतिवत् । इति धर्माधर्मयोः सिद्धिः । २ । अवगाहिनां धर्मादौनामवकामदा5 यित्वेनोपकारेणाकाशमनुमोयते। अवकामदायित्वं चोपकारोऽवगाहः। म आत्मभृतो ऽस्य लक्षणमुच्यते। मकरादिगत्युपकारकारिजलादिदृष्टान्ता अत्राप्यनुवर्तनीयाः। नन्वयमवगाहो पुङलादिसंबन्धी व्योमसंबन्धी च । ततः स उभयोधर्मः। कथ
माकाशस्यैव लक्षणं, उभयजन्यत्वात्, यङ्गुलसंयोगवत् । न खलु 10 द्रव्यद्वयानितः संयोगो द्रव्येणैकेन व्यपदेष्टुं पार्यते, स्वक्षणं
चैकस्य भवितुमर्हतौति । सत्यमेतत्। सत्यपि संयोगजन्यत्वे लक्ष्यमाकाशं प्रधानम् । ततो ऽवमाहनमनुप्रवेशो यच, तदाकाशमवगाह्यमवगाहलक्षणं क्विचितं, इतरत्तु पुद्गलादिकमव
गाहकम् । यस्मायोमैवासाधारणकारणतयावगाह्यत्वेनोपकरोति, 15 अतो द्रव्यान्मरासंभविना खेनोपकारणातौन्द्रियमपि व्योमानु
मेथं, प्रात्मवत्, धर्मादिवदा। यथा पुरुषहस्तदण्डसंयोगभेर्वादिकारण: शब्दो भेरौशब्दो व्यपदिश्यते, भूजलामिलयवादिकारणचाकुरो यवाकुरो ऽभिधीयते, असाधारणकारणत्वात्,
एवमवगाशे ऽप्यम्बरस्थ प्रतिपत्तव्यः । वैशेषिकास्तु शब्दलिङ्ग20 माकाजं संगिरन्ते, मुणगुणिभावेन व्यवस्थानादिति। तद
यात, रूपादिमत्त्वाच्छब्दस्य, रूपादिमत्ता च प्रतिघाताभिभकाभ्यां विनिश्चेया ३। कालत वर्तनादिभिर्लिङ्गरनुमीयते।