Prashikshaka Prashikshana Part 2

Author(s): Rohit A Shah
Publisher: USA Jain Center Cincinnati OH

Page 9

લેશ્યાધ્યાન : આધ્યાત્મિક આધાર
લેશ્યાતંત્ર અશુભ લેશ્યા (૧) કૃષ્ણ લેશ્યા (કાળો) (૨) નીલ ગ્લેશ્યા (મોરની ગરદન જેવો નીલો રંગ) (૩) કાપોત વેશ્યા (કબૂતરી રંગ) શુભ લેશ્યા (૪) તૈજસ લેશ્યા (લાલ રંગ કે ઊગતો સૂરજ) (૫) પલેશ્યા (પીળો રંગ ! સૂર્યમુખી) (૬) શુકુલ વેશ્યા (સફેદ રંગ / પૂર્ણિમાનો ચંદ્રમા)
છે
આત્મા
જ
લેશ્યા અને તેનાં લક્ષણો : (૧) કૃષ્ણ લેશ્યા : (૧) સ્વભાવની પ્રચંડતા (૨) વૈરની મજબૂત ગાંઠ (૩) ઝગડાળુ વૃત્તિ (૪) ધર્મ અને ધ્યાનથી શૂન્ય (૫) દુતા (૬) સમજાવવા છતાં ન સમજવું. (૨) નીલ વેશ્યાઃ (૧) મંદતા (૨) બુદ્ધિહીનતા (8) અજ્ઞાન (૪) વિષય-લોલુપતા (૩) કાપોત લેશ્યા : (૧) જલદી નારાજ થઈ જવું (૨) બીજાની નિંદા કરવી (૩) કોઈના પર દોષ મૂકવો (૪) અતિ શોકાતુર થવું (૫) અત્યંત ભયભીત થવું. (૪) તૈજસ વેશ્યા: (૧) કાર્ય - અકાર્યનું જ્ઞાન (૨) શ્રેય - અશ્રેયનો વિવેક (૩) સૌ પ્રત્યે સમભાવ (૪) દયા-દાનમાં પ્રવૃત્ત (૫) પદમ લેશ્યા : (૧) ત્યાગશીલતા (૨) પરિણામોમાં ભદ્રતા (૩) વ્યવહારમાં પ્રામાણિક્તા (૪) કાર્યમાં જતા (૫) અપરાધીઓ પ્રત્યે ક્ષમાભાવ (૬) સાધુ-ગુરુજનોની પૂજા-સેવામાં તત્પરતા (૬) શુક્લ લેશ્યાઃ (૧) પક્ષપાત ન કરવો (૨) ભોગોનું નિદાન (નિયાણું) ન કરવું (૩) હંમેશાં સમદર્શી રહેવું (૪) રાગ-દ્વેષ તથા સ્નેહથી દૂર રહેવું. વેશ્યાધ્યાન : વૈજ્ઞાનિક આધાર
આધુનિક પરામનોવિજ્ઞાનમાં અને જૈન દર્શનમાં બે શબ્દો અત્યંત મહત્ત્વના છે - (૧) ભામંડળ (Halo) અને (૨) આભામંડળ (Aura). જ્ઞાની, યોગી, અધ્યાત્મ પુરુષના મસ્તક પાછળ એક પ્રકારનું ચમકતા પીળા રંગનું વલય હોય છે, જેને ‘ભામંડળ” કહેવાય છે. આભામંડળ દરેક પ્રાણીને હોય છે. અજીવને પણ આભામંડળ હોય છે. બંનેમાં તફાવત એટલો છે કે જીવનું આભામંડળ પરિવર્તનશીલ છે,
જ્યારે અજીવનું આભામંડળ સ્થિર હોય છે. ભાવ-પરિવર્તનની સાથે જીવમાં આભામંડળનું પરિવર્તન થયા કરે છે. અજીવમાં ભાવ ન હોવાથી આભામંડળ બદલાતું નથી.
આભામંડળ બે પ્રકારની ઊર્જાઓનાં સંયુક્ત વિકિરણથી બને છે. (૧) ચૈતન્ય દ્વારા પ્રાણઊર્જાનું વિકિરણ (૨) ભૌતિક શરીર દ્વારા વિદ્યુત ચુંબકીય ઊર્જાનું વિકિરણ પ્રાણઊર્જાના વિકિરણનો આધાર છે - વ્યક્તિની ભાવધારા. પદાર્થ પોતાના આકારમાં કિરણોનું વિકિરણ કરે છે. એ કિરણો વિદ્યુત ચુંબકીય ઊર્જા સ્વરૂપે હોય છે. આ નીકળતી ઊર્જાથી જ આભામંડળ નિર્મિત થાય છે. આ આભામંડળ ચર્મચક્ષુથી સામાન્ય વ્યક્તિથી જોઈ શકાતું નથી. વિશેષ સાધના દ્વારા આ આભામંડળ સ્પષ્ટ અનુભવી શકાય છે. પ્રાચીન સમયમાં ગુરુ અને શિષ્યની ઓળખ તેમના આભામંડળ દ્વારા થતી હતી. રંગ અને વ્યક્તિત્વ
રંગ આપણા વ્યક્તિત્વની ઓળખ માટે અત્યંત મહત્ત્વપૂર્ણ ઘટક છે. રંગોના આધારે વ્યક્તિત્વ બને પણ અને બગડે પણ છે. યોગ્ય રંગોની પસંદગી તથા પ્રયોગો કરીને આપણે આપણા વ્યક્તિત્વને પ્રભાવશાળી બનાવી શકીએ છીએ. રંગોની પસંદગીની પાછળ અંતરમનમાં છુપાયેલા ભાવ કામ કરે છે. જેવો ભાવ તેવી વેશ્યા, જેવી વેશ્યા તેવું આભામંડળ, જેવું આભામંડળ તેવી જ રંગોની પસંદગી અને જેવી રંગોની પસંદગી તેવું જ આપણું વ્યક્તિત્વ. જો વ્યક્તિ અશુભ રંગોને વિશેષ પસંદ કરે તો એનો અર્થ એ થયો કે તેના ભીતરમાં ભાવ પણ અશુદ્ધ છે.
Jain Education Intemational
Education International