________________
-
૫. રોગ-નિરોધક શક્તિ વધારવાનાં પાંચ સૂત્રો
રોગ-નિરોધક શક્તિ એટલે રોગોનાં કીટાણુઓ સામે લડવાની આંતરિક શક્તિ. વ્યક્તિની આ શક્તિ જેટલી વિકસિત હોય છે એટલું જ એની બીમારીઓ ઉપર તેનું નિયંત્રણ રહે છે. આ રોગ-નિરોધક શક્તિને વધારવાનાં પાંચ સૂત્રો છે. ૧. કાર્બન ડાયોક્સાઈડ પૂરેપૂરો બહાર કાઢોઃ |
કાર્બન ડાયોક્સાઈડ બહાર કાઢવાથી રોગ-નિરોધક શક્તિ વધે છે. એના માટે ભસ્ત્રિકા પ્રાણાયામ કરો. શ્વાસ જોરથી છોડો, શ્વાસ છોડતી વખતે પેટ અંદર સંકોચાય. શ્વાસ લો, ફરી જોરથી છોડો.... આમ કરવાથી ફેફસાં સક્રિય થાય છે, શરીર શુદ્ધ થાય છે, કાર્બન ડાયોક્સાઈડ પૂરેપૂરો બહાર નીકળે છે પરિણામે રોગ-નિરોધક શક્તિ વધે છે. ૨.ભૂખ કરતાં ઓછું ખાવ, પંદર દિવસે એક ઉપવાસ કરો અથવા અઠવાડિયામાં બે દિવસ એક સમયનું ભોજન છોડી દો :
આપણું ભોજન સૌ પ્રથમ જઠરમાં જાય છે. જઠરને નિયમિત પૂરતું ભોજન આપવાથી જઠર માત્ર ભોજનને જ પચાવે છે. આપણા શરીરમાં ભોજનના લીધે તથા બીજી ક્રિયાઓના લીધે વિજાતીય તત્ત્વો પણ પેદા થાય છે. એ વિજાતીય તત્ત્વો પણ પચવાં જરૂરી છે. જો તમે જઠરને વધુ પડતું અથવા સતત ભોજન આપ્યા કરો તો જઠર એને જ પચાવવામાં વ્યસ્ત રહે છે, વિજાતીય તત્ત્વ ત્યારે પચે કે જયારે તમે જઠરને ભોજન ન આપો. જઠરને ભોજન ન મળવાથી જઠરાગ્નિ શરીરમાં રહેલા દોષો કે વિજાતીય તત્ત્વોને પચાવવા લાગે છે અને વિજાતીય તત્ત્વો પચવાથી શરીરની રોગ-નિરોધક શક્તિ વધે છે, બળવાન બને છે. જૈન ધર્મમાં જેમ લોકો સંથારો (અન્ન-જળનો સંપૂર્ણ ત્યાગ) કરે છે એ લોકોને જોતાં એવું લાગ્યું કે દસ-પંદર ઉપવાસ કરવાથી એમના શરીરના નાના-મોટા રોગો જડમૂળથી નાબૂદ થઈ ગયા. કારણ કે જઠરને ભોજન ન મળવાથી જઠરાગ્નિએ વિજાતીય દોષોને પચાવી દીધા, પરિણામે વ્યક્તિ સ્વસ્થ થઈ ગઈ. ૩. શરીરમાં પરસેવો પેદા કરોઃ |
પરસેવો વળવાથી શરીરનાં વિજાતીય તત્ત્વો બહાર નીકળે છે. જેથી રોગ-નિરોધક શક્તિ વધે છે. એના માટે શારીરિક સમ્યક્ શ્રમ કરવો જરૂરી છે. જે વ્યક્તિનું જીવન બેઠાળુ હોય છે તેઓની રોગ-નિરોધક શક્તિ ઘણી જ કમજોર હોય છે. માટે ઉચિત શારીરિક શ્રમ કરવો જોઈએ. એ માટે દરરોજ સવારે વહેલા ઊઠી ૪-૫ કિલોમીટર ભ્રમણ કરો અથવા ૨૦-૩૦ મિનિટ સુધી યૌગિક ક્રિયાઓ, યોગાસનો વગેરેનો અભ્યાસ કરો. જેથી શરીરની ગંદકી પરસેવા દ્વારા બહાર નીકળી શકે, જે લોકો એરકંડીશન્ડ વાતાવરણમાં રહે છે એ લોકોનાં શરીરમાંથી પરસેવો બહાર આવતો નથી. પરિણામે શરીરમાં ગંદકીનું પ્રમાણ વધતું જાય છે. માટે યોગાસન, ભ્રમણ દ્વારા ઉચિત શ્રમ કરી રોગ-નિરોધક શક્તિ વધારો.
૪. હંમેશાં પ્રસન્ન રહો :
જે હંમેશાં પ્રસન્ન રહે છે, એના શરીરની ઈમ્યુન સિસ્ટમ C cell) વિકસિત થાય છે. જેનાથી રોગો સામે લડવાની શક્તિ વધે છે. માટે હંમેશાં પ્રસન્ન રહેવું જોઈએ. એ માટે મૌન અને મંદ હાસ્યનો અભ્યાસ કરવો જોઈએ તથા સ્વભાવને ખૂબ જ વિનોદી રાખવો જોઈએ. ૫. શૌચક્રિયા નિયમિત અને સાફ થવી જોઈએઃ |
જેનું પેટ સાફ રહે છે, શૌચક્રિયા નિયમિત થાય છે, કબજિયાત કે વાયુની બીમારી નથી એની રોગ-નિરોધક શક્તિ સારી હોય છે. કબજિયાત, ગેસ કે અપચાને કારણે શૌચક્રિયા બરાબર થઈ શકતી નથી. પરિણામે રોગ-નિરોધક શક્તિ ક્ષીણ થવા લાગે છે. પેટ સાફ રાખવા માટે હળવો, સાત્ત્વિક ખોરાક લો તથા રોજ સવારે ઊઠી તાંબાના લોટામાં રાખેલું પાણી વાસી મોંએ પીઓ. તાંબાના લોટામાં રાત્રે જ પાણી ભરીને અગાશી કે ખુલ્લી જગામાં ઢાંકીને મૂકી રાખો. સવારે નરણા કોઠે તે પાણીનું સેવન કરો જેથી પેટ સારી રીતે સાફ થવા લાગશે.
Jain Education Intemational
For Private
Harsonal Use Only
www.jainelibrary.org
