________________
- હવે, ચિત્તને જ્યોતિકેન્દ્ર (કપાળની વચ્ચેના ભાગ) ઉપર એકાગ્ર કરો અને ત્યાં હું જે વાક્યોનું ઉચ્ચારણ કર્યું તેનો તમે ઉચ્ચાર કરશો - ‘સહનશીલતાનો ભાવ પુષ્ટ થઈ રહ્યો છે. માનસિક સંતુલન વધી રહ્યું છે.” (૯ વખત). હવે, આ બંને વાક્યોનો માનસિક જાપ કરો.. (૯ વખત) અનુચિંતન કરો. (હું જે વાક્યો બોલું તેના ઉપર તમારે માત્ર માનસિક રીતે ચિંતન-મનન કરવાનું છે.)
(૧) શારીરિક સંવેદન - ઋતુજનિત સંવેદન, રોગજનિત સંવેદન (૨) માનસિક સંવેદન - સુખ-દુ:ખ, અનુકૂળતા-પ્રતિકૂળતા (૩) ભાવાત્મક સંવેદન - વિરોધી વિચાર, વિરોધી સ્વભાવ, વિરોધી રૂચિ
આ ત્રણેય પ્રકારનાં સંવેદન મનને પ્રભાવિત કરે છે. શરીર બીમાર થવાથી કે ઋતુ અનુકૂળ ન હોવાથી વ્યક્તિ આકુળ-વ્યાકુળ થઈ જાય છે, પરંતુ મારે આ પ્રભાવને ઘટાડવો છે, ઓછો કરવો છે.
જો આ પ્રભાવ વધશે તો શક્તિઓ નાશ પામશે. હું આ સંવેદનોથી જેટલો અપ્રભાવિત રહીશ, એટલો જ મારી શક્તિઓનો વિકાસ થશે. એટલા માટે જ, સહનશીલતાનો વિકાસ મારા જીવનની સફળતાનો મહામંત્ર છે. સહનશીલતાનો વિકાસ કરીને જ હું સ્વને-પરને-સૌને શાંતિ આપી શકીશ. હું અવશ્ય સહનશીલ રહેવાનો અભ્યાસ કરીશ.
એકત્વ અનુપ્રેક્ષા (સમય : લગભગ ૩૦ મિનિટ).
ધ્યાન આસનની પસંદગી કરો. આંખો કોમળતાથી બંધ. કરોડરજ્જુ અને ગરદન સીધાં રાખો. મહાપ્રાણ ધ્વનિ સાથે ધ્યાન શરૂ કરો. (૯ વખત) શરીરને સ્થિર, શિથિલ અને તનાવમુક્ત કરો. માંસપેશીઓને શિથિલ છોડો, ક્યાંય અકડતા ના રાખો. શરીરને મૂર્તિની માફક બિલકુલ સ્થિર રાખો. સમગ્ર શરીરને ઢીલું છોડી દો. (૧ મિનિટ) શરીરની ચારે બાજુ ચમક્તા લીલા (Green) રંગનો અનુભવ કરો. લીલા રંગનો શ્વાસ લો. અનુભવ કરો કે શ્વાસની સાથે લીલા રંગના પરમાણુ શરીરની અંદર પ્રવેશી રહ્યા છે... (૧ મિનિટ) ચિત્તને શાંતિકેન્દ્ર-માથાના આગળના ભાગ પર એકાગ્ર કરો અને ત્યાં ચમકતા લીલા રંગનું ધ્યાન કરો. (૨ મિનિટ) અનુપ્રેક્ષા કરો. હું જે વાક્યનો ઉચ્ચાર કરું. તેનો તમે એક સાથે ઉચ્ચાર કરશો. ‘હું એકલો છું.” મારો આત્મા કોઈથી બંધાયેલો નથી.” (૯ વખત) આ બંને વાક્યોનો નવ વખત માનસિક જાપ કરો. હું જે વાક્યોનું ઉચ્ચારણ કરું, મનોમન તેનું માત્ર અનુચિંતન કરો. (બોલવાનું નથી.) એગો મે માસઓ અપ્પા, નાણ દંસણ સંજુઓ / સેસા મે બાહિરા ભાવા સવે સંજોગ લખણા' ‘જ્ઞાન-દર્શનમય મારો આત્મા શાશ્વત છે. તે સિવાય તમામ પૌગલિક સંબંધો – ધન - સ્ત્રી, કુટુંબ, મકાન વગેરે ક્ષણિક અને અસ્થાયી છે. સાથે આવ્યા નથી, આવશે નહિ, યોગ્ય પાત્ર – આત્મા માટે કરેલી ધર્મારાધના જ સાથે આવશે.”
Jain Education Intemational
For Private & Personal use only
Personal Use Only
www.jainelibrary.org
