________________
રંગ અને તેની પ્રકૃતિ :
રંગ રોગ-નિવારણનું સાધન છે. કારણ કે તે શરીરના અસંતુલનને સુધારે છે. રંગ શરીરનું સ્વાભાવિક ભોજન છે, કારણ કે જે ભોજન વનસ્પતિજગતમાંથી પ્રાપ્ત થાય છે તે સઘન અવસ્થામાં રંગ જ છે અને તેને સુષુપ્ત રાખવા માટે પણ અનેક રંગ છે. લાલ રંગ :
તે અગ્નિતત્ત્વ છે. તે નાડીતંત્ર તથા લોહીને સક્રિય કરે છે. તેનાં કિરણો લીવર તથા માંસેપેશિઓ માટે લાભદાયક હોય છે. લાલ રંગ મગજના જમણા ભાગને સક્રિય રાખે છે. મનોવિજ્ઞાનની દૃષ્ટિએ આરોગ્યપ્રદ માનવામાં આવે છે. કારણ કે તે પ્રતિરોધાત્મક હોય છે. જો લાલ રંગ વારંવાર ઉપયોગમાં લેવામાં આવે તો તે તાવ અને શૈથિલ્યની સાથોસાથ માનસિક ઉત્તેજના પણ વધારે છે. તેની સાથે નીલા રંગનો યોગ થવો જોઈએ.
પીળો રંગ ઃ
તે ક્રિયાવાહી નાડીઓને સક્રિય તથા માંસપેશિઓને શક્તિશાળી બનાવે છે. તે મૃત કોષિકાઓને સજીવન પણ કરે છે. તે મસ્તિષ્કને સક્રિય બનાવે છે. પરિણામે મસ્તિષ્ક્રીય ક્ષમતા વધે છે. પીળો રંગ બુદ્ધિ અને દર્શનનો રંગ છે. તેના દ્વારા માનસિક કમજોરી, ઉદાસીનતા વગેરે દૂર થાય છે.
નારંગી રંગ :
તે શ્વાસને પ્રભાવિત કરે છે. થાઈરોઈડ ગ્રંથિને સક્રિય કરે છે. આ રંગનાં પ્રકંપનોથી ફેફસાં વિસ્તૃત તેમજ સ્વસ્થ બને છે. તેનાથી સ્ત્રીઓના સ્તનમાં દૂધની વૃદ્ધિ થાય છે. પેનક્રિયાજને તે સહયોગ આપે છે.
લીલો રંગ ઃ
માનસિક શાંતિ અને શારીરિક આરોગ્ય માટે લીલો રંગ ઉપયોગી છે. લોહીના દબાણને તથા નાડીઓના તનાવને ઘટાડે છે. ભાવનાત્મક ગરબડ હોય તો લીલા રંગનાં કિરણો મસ્તિષ્ક ઉપર પાડવાથી ફાયદો થાય છે. આ રંગ શક્તિ, યૌવન, અનુભવ, આશા અને નવજીવનનો પ્રતીક છે.
નીલો રંગ :
તે રક્ત માટે ટોનિક છે. લોહીના દબાણને તે સામાન્ય બનાવે છે. તે ધ્યાન અને આધ્યાત્મિક વિકાસનો સૂચક રંગ છે. નીલા રંગના વાતાવરણમાં વિશેષ રહેવાથી તથા નીલા રંગનું ફરનચ૨ વ્યક્તિને થાકનો અનુભવ કરાવે છે. તે સત્ય, સમર્પણ અને પ્રામાણિકતાનો પ્રતીક છે. જામલી રંગ :
આ રંગ લોહીને શુદ્ધ કરે છે. શ્વાસક્રિયાને શાંત તથા મંદ કરે છે. તે ભૌતિક, ભાવનાત્મક તથા આધ્યાત્મિક સ્તરે દૃષ્ટિ, શ્રવણ, અને સુગંધની શક્તિને પ્રભાવિત કરે છે.
બેંગની રંગ :
હિંસાત્મક વૃત્તિથી મુક્તિ મેળવવા માટે આ રંગ ઉપયોગી છે. વધુ પડતી ભૂખ ઉપર નિયંત્રણ મેળવવા માટે તે સહયોગી છે. તેનાથી ધ્યાનશક્તિનો વિકાસ થાય છે.
ગુલાબી રંગ :
પ્રસન્નતા તેમજ અભયનો આ પ્રતીક રંગ છે. આ રંગ પસંદ કરનાર વ્યક્તિના ચહેરા ઉપર હંમેશાં સ્મિત રહે છે. ભયભીત વ્યક્તિ માટે આ રંગ ખૂબ ઉપયોગી છે.
સફેદ રંગ ઃ
આ રંગ શાંતિ, પવિત્રતા અને હૃદયની શુદ્ધ ભાવનાનો પ્રતીક છે. આ રંગ ચિત્તને શાંત તથા મનને પવિત્ર બનાવે છે.
કાળો રંગ ઃ
આ રંગ હિંસા, ઝનૂન તેમજ મૃત્યુનો પ્રતીક છે. તેનાથી માનસિક અસંતુલન પેદા થાય છે. કાળાં કપડાં, કાળું વાતાવરણ મનને હતાશ કરે છે. વ્યક્તિ ખોટા નિર્ણય લઈ શકે છે. આ રંગ હાનિકારક છે. આ રંગ ગરમ હોવાથી ઠંડીની ઋતુમાં શારીરિક રક્ષણ માટે કાળા કામળાનો કે કાળા કોટનો પ્રયોગ આવશ્યકતા પ્રમાણે કરવો નુકસાનકારક નથી.
(8
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
