Book Title: Prashikshaka Prashikshana Part 2 Author(s): Rohit A Shah Publisher: USA Jain Center Cincinnati OH View full book textPage 8
________________ - - - - - - - - ૩. પ્રેક્ષાધ્યાન : વેશ્યાધ્યાન ET . S S PYSICAL AOTION X લેશ્યાધ્યાનનો પ્રયોગ સમજતાં પહેલાં આપણે આપણા અસ્તિત્વનું સ્વરૂપ જાણી લઈએ. હિંદ્રાત્મક અસ્તિત્વઃ આપણું અસ્તિત્વ ધંધાત્મક છે. ચેતન અને અચેતન, જડ અને જીવ એમ બે તત્ત્વોના સંયોગથી બનેલું છે. અનાત્મવાદી દર્શન આત્માને સ્વતંત્ર સત્તા તરીકે સ્વીકારતું નથી. તે એમ માને છે કે પાંચ ભૂતોના સંયોગથી અસ્તિત્વ બને છે અને વિયોગથી તે નાશ પામે છે. આત્મવાદી દર્શન શરીર (જડ) અને ચેતન (જીવ) બંનેનો સ્વીકાર કરી, ચેતનાની સ્વતંત્ર સત્તા સ્વીકારે છે.. (૧) આત્મા : અસ્તિત્વના કેન્દ્રમાં છે. જે શુદ્ધ, નિર્વિકાર અને અનંત શક્તિસંપન્ન છે. (૨) કાર્પણ શરીર : કાર્મણ શરીર કષાયયુક્ત છે. સંસારી આત્માની દરેક પ્રવૃત્તિ કર્મથી પ્રભાવિત થાય છે. (૩) અધ્યવસાય : આત્મા અને કર્મનું સંયુક્ત પરિણામ એટલે અધ્યવસાય. આત્માનું સ્પંદન કાર્મણ શરીરની બહાર નીકળી જે વલય બનાવે છે એ અધ્યવસાય છે. (૪) તૈજસ શરીર : તૈજસ શરીર ઊર્જા-શરીર છે. પ્રાણનું આ મુખ્ય કેન્દ્રસ્થાન છે. કુંડલિની શક્તિનું સંચાલન પણ આ LETAL SYSTEM જ કરે છે. જૈન દર્શનમાં કુંડલિની શક્તિને તેજલબ્ધિ' નામથી ઓળખવામાં આવે છે. PHYSICAL BODY PSYCHICAL BODY PHYSICAL BODY (૫) લેયા : કર્મશરીરનાં પરિણામો અધ્યવસાય દ્વારા બહાર, સ્કૂલ શરીર સૂક્ષ્મ શરીર આવે છે અને તે તૈજસ શરીરના સંચાલન હેઠળ વેશ્યાનું સ્કૂલ શરીર સ્વરૂપ ધારણ કરે છે. વેશ્યા એ આપણા કષાયની તીવ્રતા કે મંદતાને માપવાનું પેરામીટર છે. વેશ્યા શુભ અને અશુભ બંને પ્રકારની હોય છે. કૃષ્ણ, નીલ, કાપોત આ ત્રણેય અશુભ લેશ્યાઓ છે. તૈજસ, પદ્મ અને શુકલ એ શુભ લેશ્યાઓ છે. આ લેગ્યા સ્થૂળ શરીર અને સૂક્ષ્મ શરીરની વચ્ચે સંગમસ્થળ છે. આ વેશ્યા બહારના કાચા માલને અંદર લઈ જાય છે અને અંદરના પાકા માલને બહાર લાવે છે. વેશ્યાઓ આગળ જઈ ભાવનું સ્વરૂપ ધારણ કરે છે. લેશ્યા શુભ હોય તો ભાવ શુભ અને વેશ્યા અશુભ હોય તો ભાવ પણ અશુભ. ભાવ સુધી સૂક્ષ્મ જગત છે. અહીં સુધી કોઈ અવયવ / પદાર્થ નથી. (૬) ગ્રંથિતંત્ર : આ સ્તર સ્થળ (ઔદારિક) શરીરનો સૌથી સૂક્ષ્મ ભાગ છે. ભાવ જ ગ્રંથિઓના સાવ રૂપે પરિણત થાય છે. અશુભ ભાવો નીચેની ગ્રંથિઓને ઉત્તેજિત કરે છે, જયારે શુભ ભાવો ઉપરની ગ્રંથિઓને ઉત્તેજિત કરે છે. (૭) નાડીતંત્ર: ગ્રંથિતંત્રના સ્રાવો નાડીતંત્રને પ્રભાવિત કરે છે. નાડીતંત્રમાં એ રસાયણ રૂપે મન અને મસ્તિષ્કને પ્રભાવિત કરે છે. (૮) માંસપેશી તંત્ર: નાડીતંત્ર પોતાનું કાર્ય માંસપેશી દ્વારા કરાવે છે. માંસપેશીતંત્ર અસ્થિતંત્રને ક્રિયા કરવા માટે પ્રેરિત કરે છે. જેમ આત્મતત્ત્વનો પ્રભાવ ભીતરથી બહાર આવે છે એમ બાહ્ય ક્રિયાતંત્રનો પ્રભાવ અંદરના આત્મતત્ત્વને પ્રભાવિત કરે છે. SKELS Jain Education Intemational For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.orgPage Navigation
1 ... 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
