________________
૨૩
ડિસેમ્બર, ૨૦૧૫
પ્રબુદ્ધ જીવન શાસ્ત્રોનો સુઘોષા નાદ છે. એમાં જૈન ધર્મની જ્યોત ઝળકી
કરવો પડે છે. ૧૯૫૫થી ચારેકવાર બાળદીક્ષા અંગે કાયદો ઘડવાની રહી છે. શાસન-સેવાનો એ મહામાર્ગ છે. દીક્ષા આપવાના વાત પણ સંસદમાં રજૂ કરાઈ પરંતુ એ સફળ નથી રહી. જૂન કોડ પૂરા કરવા હોય નિકળી પડો પંજાબમાં અને બંગાલમાં,
૨૦૦૯ના ડી.એન.એ. છાપામાં છપાયેલા રિપોર્ટ મુજબ વર્ષો જૂની ઉત્તર હિન્દુસ્તાનમાં અને રાજપુતાનામાં. ત્યાં તમારો જોશ ધાર્મિક પરમ્પરાને જ્યુરીસડીક્શન ઑફ જુવેલિયન ઍક્ટથી દૂર રાખી બતાવો! ત્યાંના વિદ્વાનોનાં માથાં ધુણાવો! ત્યાંની જનતા
શકાયું છે. પરંતુ એ સંદર્ભનું ગેઝેટ નોટીફિકેશન જારી થયું અને પર તમારા ધર્મની અભિરુચિનો રસ રેડો! પુરુષાર્થ ફોરવવાનું તેની ભાષા અંગે કેટલાંક પ્રશ્નો થયાં છે. એ રીતના રિપોર્ટ અન્ય એ ક્ષેત્ર છે.
છાપામાં પણ સમયાંતરે છપાયા છે. એક તરફ બાળદીક્ષા એ સંપૂર્ણ
ધાર્મિક વિધિ છે અને બીજી તરફ સમાજ પણ એ સાથે જોડાયેલો ત્યાગીઓ ગૃહસ્થધર્મનું પણ પ્રતિપાદન કરી ગ્રહસ્થ-સંસારને
છે. પ્રગતિના પંથે દોરવા પ્રયત્નશીલ હોય છે. એમનું પરોપકારમય
આજે બાળદીક્ષાનો વિરોધ અનેક વર્ષોથી થઈ રહ્યો છે ત્યારે એના જીવન ગ્રહસ્થ-સંસારની ઉન્નતિ માટે પણ હોય છે. તેમનું
કારણોની ચર્ચા પણ વિસ્તૃત રૂપે થવી જોઈએ. એક તરફ દીક્ષા ઉપદેશક-જીવન-ગ્રહસ્થ-જીવનના ભલા માટે મહાન પ્રકાશ
શબ્દનો અર્થ પણ ન જાણનારા પણ બાળ અધિકારના નામે દીક્ષાનો રેડે છે, ગૃહસ્થાશ્રમમાં ઘુસેલા સડાઓનો નિર્દેશ કરી તેને ઉખેડી
'વિરોધ કરે છે. બીજી તરફ ધર્મના મર્મને સમજ્યા વિના માત્ર કટ્ટર ફેંકી દેવા બાબત પ્રેરણા કરવી એ ત્યાગીઓનું મહાન કર્તવ્ય છે.
બની એને વળગી રહેનારી પ્રજા પણ છે. જૈન ધર્મમાં દરેક તીર્થકરના એ સંબન્ધી તેમનો ઉપદેશ એ ત્યાગમય જ ઉપદેશ છે.
પાંચ કલ્યાણકનું મહત્ત્વ છે. આ પાંચ કલ્યાણક પૈકી એક દીક્ષા
કલ્યાણક પણ છે. દીક્ષા એ જીવનને જુદી રીતે વળાંક આપે છે. XXX
આત્માના, મોક્ષના માર્ગે જવા માટેની મહત્ત્વની સીડી. ત્યાગનો ૧૯૨૯ની સાલમાં જે વિચારો પ્રગભતાથી રજૂ થયા છે અને તેની
આ માર્ગ અત્યંત આવશ્યક છે, માત્ર માંહેથી નહીં પરંતુ ક્રિયા અને શાબ્દિક તીખાશ સમાજને જગાડવા માટે પુરતી છે. આજથી આટલા
શરીરથી પણ શુદ્ધ થવાનો માર્ગ છે. પરંતુ સાથે આપણે એ પણ વર્ષ પૂર્વે કેટલી સ્પષ્ટતાથી અને કોઈ પણ લલિત શબ્દોના અલંકાર જાણીએ છીએ કે તીર્થકર પ્રભએ દીક્ષા
જાણીએ છીએ કે તીર્થંકર પ્રભુએ દીક્ષા લેતાં ત્યાં સુધીમાં તેમણે વગર, કોઈને ખરાબ લાગશે એવું વિચાર્યા વગર, ખૂબ જ સ્પષ્ટપણેથી
જીવનના કેટલા સ્વરૂપો જોયા ન હતા. બાળ અવસ્થામાં તીર્થકર પોતાની વાત રજૂ કરી છે. અહીં આખો લેખ નથી લઈ શકાયો કારણ
દીક્ષા નથી લેતાં. તો બીજી દલીલ એવી પણ કરી શકાય કે તીર્થકર પ્રમાણમાં ખૂબ જ લાંબો છે. પરંતુ મહત્ત્વના અંશો દ્વારા તમને ખ્યાલ
પરમાત્મા પોતાના અંતિમ ભવમાં દીક્ષા લે છે ત્યાં સુધીમાં બીજા આવી ગયો હશે કે કેવી સજાગ સ્થતિમાં એ સમયે પણ લોકો જીવતાં
અનેક ભવોમાં પોતાના કર્મોને નિષ્ઠાષિત કરી ચૂક્યા હોય છે. હતા. વૈચારિક જાગુતિને ભૌતિક વિકાસ અને સાધન-સગવડ સાથે એટલે એમને માત્ર હવે અંતિમ ભવમાં જે દીક્ષા લેવાની છે તે યુવાન સંબંધ નથી અને તેથી જ કદાચ અત્યાર કરતાં વધુ સ્પષ્ટતા અને વયે પહોંચીને લે તો બહુ ફર્ક પડતો નથી. જ્યારે આપણને તો બોલ્ડનેસ એ સમયની ભાષામાં દેખાય છે. તેમનો ધ્યેય સમાજના
માંડ મનુષ્ય ભવ મળ્યો તેમાં ફરી યુવાન થયા સુધીની રાહ જોવાની જૈનોને જગાડવાનો છે, નહીં કે જૈન સમાજના પ્રતિષ્ઠિત લોકોને આવે તો કેટલો સમય વેડફાય જાય. આ ભવ ફરી પાછો ક્યારે ખશ કરવાનો. આપણા પ્રહરીઓ પણ કેવા પાટીદાર અને વીરલા મળશે એ અંગે કંઈ કહી શકાય નહિ ત્યારે આ ભવને સાકાર કરવ હતા. અહીં એક મહત્ત્વનો સૂર સંભળાય છે કે બાળદલિાનો વિરોધ જ દીક્ષા દ્વારા મુક્તિના પથને પામવાનો હોય ત્યારે રાહ ક્યાં જોવી? કરતાં વધુ મહત્ત્વનું છે કે જૈન શાસનને અને તેની ગરિમાને હાનિ ન બીજે જૈન ધર્મ સિવાય બુદ્ધ ધર્મમાં પણ નાની વયે ભિખ્ખ બનાવાય થાય. જૈન ધર્મ વિચારણાને અમુક ઘટનાને આધારે નીચી પાડવામાં છે. એ જ રીતે બીજા ધર્મોમાં પણ બાળપણમાં પોતાના બાળક આવે એ સાંખી લેવાય નહિ લેવાય. એ માટે એમણે બંને પક્ષના પાસે ધાર્મિક નિયમો મુજબ વર્તન કરાવે છે એવા સમયે શા માટે લાભ-ગેરલાભ અંગે મન મુક્ત રાખ્યું છે. જૈન ધર્મમાં દીક્ષા અંગેની જૈન દીક્ષાને કાયદાના દ્વારા રોકવાનો પ્રયત્ન થાય છે ? જૈન પ્રજા ચર્ચા સમયાંતરે સ્થાન લે છે. જ્યારે જ્યારે એ પ્રસંગ બને છે ત્યારે ક્યારેય કટ્ટર કે ઝનુની પ્રજા નથી પરંતુ ભાવુક પ્રજા છે. એ માટે બાળઅધિકાર કેન્દ્રો, કેટલીક સામાજિક સંસ્થાઓ, યુવાનો પોતાનો તેમની સાથે તર્કબદ્ધ મદાથી સમજાવી, વાત કરી આ પ્રશ્નનો નિવેડો રોષ વ્યક્ત કરે છે. આ વિરોધ એટલો સબળ
લાવી શકાય છે ત્યારે શા માટે બહારની હોય છે કે આખા દેશમાં તે અંગેના પડઘા /" શા માટે જૈન દીક્ષાને કાયદાના
| પ્રજા કે સંસ્થાના હસ્તક્ષેપને સ્વીકારી પડે છે અને સરકારે પણ તેમાં હસ્તક્ષેપ x દ્વારા રોક
દ્વારા રોકવાનો પ્રયત્ન થાય છે? .
જાહેરમાં ધર્મના ધજાગરા ઉડાવી
