________________
૩૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
ડિસેમ્બર, ૨૦૧૫ શ્રી મુંબઈ જૈન યુવક સંઘને નવેમ્બર
કા રૂા. ૪૦૦. તો જ ધંધા કર સકતા હૈ.” મિત્રો ચોવીસ કલાક દારૂખાનામાં પડ્યા રહ્યા. માસમાં પ્રાપ્ત થયેલ અનુદાન
એ બાળકની વાત સાંભળીને આજે પણ રડવું મોજ કરી અને પૂરી રકમ ઉડાવી નાખી. શાંતા
આવે. શું કરીએ ? એના ભાઈને સમજાવ્યો. મેં ઘરકામ પતાવીને ઘરે ગઈ ત્યારે સમાચાર મળ્યા વિશ્વ તિમ પબ્લિક ચેરિટેબલ ટ્રસ્ટ
કહ્યું, ‘તું ડ્રાઈવિંગ શીખ. ટયુશનના રૂ. ૨૫૦૦ કે એ હવે ઘર વગરની છે. બે-ચાર કલાક પડી ૩૦૪૩૪૪૫ આગળના અંકથી ચાલુ
હું આપીશ. તું લાઈસન્સ લે. ક્યાંક નોકરી મળી રહી. રેડતી રહી. રાતના અગિયાર વાગે ઊઠીને ૩૦૦૦ વીરા રાજેશ નેણસી
જશે. ભાઈને મારતો નહિ.” એ ડ્રાઇવિંગ શીખ્યો. ચાલવા માંડી. “હું પાટા ઉપર પડીને આત્મહત્યા ૨૫૦૦ જીવણલાલ ઓધવદાસ શેઠ (HU.F)
કોઈ જગ્યાએ એને ક્લિનરની નોકરી મળી ગઈ. કરીશ. હવે જીવવું નથી.' બાળકો કકળાટ કરવા ૫૦૦૦ રમણિકલાલ સંઘવી
સુભાષનું ગાડું ગબડતું હતું. વચ્ચે કોઈ વખત મા માંડ્યા. એને પકડીને રોકે અને ૨૩. શંકર આનંદથી ૧૦૦૦ વિણાબેન પ્રીતમલાલ શેઠ
પાછી મુંબઈ આવતી. બે-ત્રણ મહિના છોકરાઓ દારૂમાં મસ્ત હતો. પાડોશીઓ શાંતાને પકડી પાછી ૧૦૦૦ ગીતા જૈન
સાથે રહી પાછી જતી રહેતી. એમ કરતાં સુભાષ લાવ્યા. થોડા દિવસ કામકાજ કર્યા વિના પડી રહી. ૩૦૫૫૯૪૫ કુલ રકમ
પણ ૧૮ વર્ષનો થઈ ગયો. એણે પણ ડ્રાઇવિંગ શંકરને ભાન આવ્યું ત્યારે ઘરબાર (જે કાંઈ હતું) જમનાદાસ હોથીભાઈ મહેતા અનાજ રહિત ફંડ
શીખી લીધું. ક્યારેક મને મળતો. વચ્ચે લાંબો સમય છોડીને ભાગી ગયો. ૧૫૦૦૦ ગીતાબેન ભરતભાઈ મહેતા ન પણ મળે. આજે એ એક સુંદર યુવાન છે. વધારે મેં પ્રતિજ્ઞા કરી. હું બને એટલી વધારે રકમ ૧૫૦૦૦ કુલ રકમ
વિગત મને ખબર નથી, પણ હરહંમેશ એના આ સેવામાં વાપરીશ. ફાઈવ સ્ટાર હોટલોમાં, ‘પ્રબુદ્ધ જીવત' નિધિ ફંડ કલ્યાણની ભાવના હૃદયમાં છે.
પાર્ટીઓમાં નહિ જાઉં. કોન્ફરન્સ વગેરે માટે જવું ૫૦૦૦ અશોક શાહ
XXX
પડે; તો એમાં મારા જમવાનો જે ખર્ચ આવે તેટલો ૫૦૦૦ કુલ ૨કમ એક કુટુંબ. એમાંની એક સ્ત્રીનું શાંતા નામ.
ખર્ચ હું દાનમાં વાપરીશ. મારે સતત યાદ રાખવું પ્રેમળ જ્યોતિ પાતળી, કાળી સ્ત્રી. ઘરકામ કરે. એક દિવસ કહે,
કે ભારતમાં રહીને જયાફત ઉડાવવાનો હક્ક ૫૦૦૦ અસ્તીતા અને કાન્તિલાલ કેશવલાલ
‘મને શેઠે કાઢી મૂકી છે. કામ નથી, કામ આપો. * આપણને નથી. શેઠ ટ્રસ્ટ
મેં મારી પત્ની-મીનાને પૂછયું. શાંતાને ઘરકામમાં શાંતાને ધારાવી પુલ પાસે એક બીજી ઝૂંપડી ૫૦૦૦ કુલ ૨કમ
રાખી લીધી. એને રેગ્યુલર પગાર મળતો. સાજેમાંદે અપાવી. એક વર્ષનું ભાડું રૂા. ૧૦,૦૦૦. આખું
સમયે જરૂરી વધારાની રકમ મળી જતી. વડાલા ભાડું એડવાન્સમાં આપી દેવાનું. ઝૂંપડાની માલિક પંથે પંથે પાથેય
હાર્બર લાઈનની પેલી બાજુએ, ચાર નંબરના એક બુઢી બાઈ હતી. એ દારૂનો ધંધો કરતી અને (અનુસંધાન પૃષ્ઠ છેલ્લાથી ચાલુ)
ગેટમાંથી જાવ તો મોટી ઝૂંપડપટ્ટી આવે. એક જુદી સાથે એક-બે ઝૂંપડાંની ભાડાની આવક, ભલી બાઈ
જ દુનિયા. ડોન બોસ્કોના રસ્તા પરથી ઝૂંપડાઓ હતી. શાંતાને કોઈ રીતે ત્રાસ આપતી નહોતી. પછી નાગરિક થાય, પણ કેમ કરીને ભણી શકે ? પછી તૂટ્યા પછી મારા ઘણાં ઓળખીતાં કુટુંબો ત્યાં તો શાંતા અને સંતોષ બંને ઘરકામ માટે આવવા મેં એને કહ્યું, ‘તું પણ જરૂરી સામાન લઈને ટ્રેનમાં રહેતા. તેમને મળવા હું પણ ત્યાં જતો. એક માંડ્યા. એમનો પગાર વધ્યો. શાંતા શંકરની ચિંતા ફર. એમાંથી થોડી આવક થશે.” એને મેં વી.ટી.થી ઝુંપડામાં શાંતા રહે, એનો પતિ શંકર ક્યારેક કરતી. ‘ક્યાં હશે ? શું કરતો હશે ?' અમે કહીએ થાણા સુધી ટ્રેનનો પાસ કઢાવી આપ્યો. રૂા. સિક્યોરિટી ગાર્ડની નોકરી કરે. ક્યારેક કોઈ નહિ. કે “એને ભૂલી જા.' શંકરને મારા ઉપર ક્રોધ. મેં ૫૦૦નો સામાન અપાવ્યો. બહુ ખુશ હતો. બીજા શાંતા પગાર લઈ આવે. મારકૂટ કરી પૈસા લઈ લે કેમ એની પત્નીને મદદ કરી ? ઝૂંપડપટ્ટીમાં ક્યારેક અઠવાડિયાના રવિવારે એને ફરી મળ્યો, ‘ભાઈ અને દારૂ-જુગારમાં ઉડાવી નાખે, પત્ની અને આવતો. બીજા લોકોને કહે ‘યે શેઠ કો મૈં દેખ શું સમાચાર છે ?” અઠવાડિયાના બે અનુભવો છે: છોકરાને ખાવા પણ ન મળે. શંકરને કાંઈ જ ચિંતા ભૂંગા !' (૧) રાત પડે ઘરે આવ્યો. સામાન વેચાઈને નહિ. શાંતાનું શરીર સુકાતું જાય. ચિત્તભ્રમ જેવી એક વખત પાછો આવીને શાંતાની ઝૂંપડીમાં લગભગ રૂા. ૧૦૦ આવ્યા હશે. ભાઈએ લાફો અવસ્થામાં ફરે.
બેસી ગયો. અમે કહ્યું, ‘આવા વરને શા માટે રાખે મારીને પૈસા લઈ લીધા અને બહાર જતો રહ્યો. એક વખત દારૂના નશામાં શંકરે ઘર વેચી છે ? કાઢી મૂક એને !' (૨) પ્લેટફોર્મ ઉપ૨ રેલવે પોલીસે પૂછ્યું – “કેમ નાખ્યું. રેશનકાર્ડ ગીરવે મૂકી એની ઉપ૨ રકમ એ કહે, “નહિ સાહેબ, તમારી નોકરી છોડીને ટ્રેનમાં/પ્લેટફોર્મ પર ધંધો કરે છે?' બાળકે સરળ લીધી. લગભગ દશ હજાર રૂપિયા મળ્યા હશે. એ હું જતી રહીશ; પણ શંકરને નહિ છોડું. મારો ધણી ભાવે કહ્યું: “સાહેબ, મારી પાસે પાસ છે.” રકમમાં એણે મિત્રોને મોટી પાર્ટી આપી. બધા છે. એક એક કુટુંબ કોઈ સંદેશ આપી જાય છે. ‘બતાવો પાસ.” બાળકે પાસ આપ્યો.
તમારી નોકરી છોડીને હું જતી રહીશ;
કોઈ વાત કહી જાય છે. જેને જે સંદેશ મળે તે ‘હમકો પાસ બતાતા હૈ?' પોલીસે પાસ ફાડીને
સાંભળવો.
(વધુ આવતા અંકે) પણ શંકરને નહિ છોડું. મારો ધણી છે.'| પાટા ઉપર ફેંકી દીધો. ‘હમકો હપ્તા દેઓ. રોજ
રશ્મિન સંઘવી, મો. નં. ૯૮૨૦૧૯૪૪૯૧.
