Prabuddha Jivan 2010 06

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 7

જુન ૨૦૧૦
પરંપરાગત ધાર્મિક માન મોભા કે આભાવર્તુળથી આકર્ષાયા ન હતા. પણ મહાપ્રજ્ઞજીના ચિંતન-મનન સ્વાધ્યાય અને જીવન તથા
પ્રબુદ્ધ જીવન
કહ્યું મન ચંચળ છે' જેવા પુસ્તકો વિશેષ અભ્યાસ લેખની ગરજ સારે
અધ્યાત્મ અને વિજ્ઞાન સમન્વયનું સંગમતીર્થ જોઈને સ્વસ્થ પ્રજ્ઞાથી આપણા સમયના ઋષિ કક્ષાના વૈજ્ઞાનિકને સહચિંતન કરવાનું અનુસરણ કરવાનું અનિવાર્ય લાગ્યું. ઉલ્લેખનીય છે કે આચાર્યશ્રીના કે અંતિમ દર્શનાર્થે વેળાસર અબ્દુલ કલામ પહોંચી ગયા. આચાર્ય મહાપ્રજ્ઞના સાહિત્ય સર્જનની આચાર્ય તુલસીના સાન્નિધ્યમાં - માર્ગદર્શનમાં ૧૯૪૫થી શરૂઆત થઈ. પ્રારંભે ‘ભિક્ષુ વિચાર દર્શન'માં તેરાપંથના સ્થાપક આચાર્ય વિષેનો ગહન અધ્યયન ગ્રંથ
આવ્યો. ‘ફૂલ ઔર અંગારે‘ની કવિતામાં કેન્દ્રમાં જૈનધર્મ દર્શન
નથી પણ સાહિત્યિક સર્જકતાનો ઉન્મેષ છે. પ્રથમ પુસ્તક ‘જીવઅજીવ' જૈનદર્શનના જિજ્ઞાસુ વિદ્યાર્થી માટેનું પુસ્તક ગણાય.
એ ચિત્ર લઈને બહાર નીકળ્યા. દરવાજાની બહાર એક સુંદર સ્ત્રી ભીખ માંગી રહી હતી, ‘પાંચ-દસ પૈસા આપો.’ પચાસ
હજાર રૂપિયા આપી ખરીદી કરનાર વ્યક્તિએ એ સ્ત્રીને પુત્કારી. એ સ્ત્રીની નજર પેલી વ્યક્તિના હાથમાંના ચિત્ર પર પડી પરંતુ ભસો ઉપરાંત ગ્રંથમાં વિસ્તરેલી એ કંઈ ન બોલી અને ચકિત થઈ ગઈ, અચંબામાં પડી ગઈ.
‘જૈનદર્શન' કે મૌલિક તત્ત્વ ‘અહિંસા તત્ત્વદર્શન'માં ચિંતનની સૂક્ષ્મતા અને સર્વવ્યાપકતા છે.
મહાપ્રજ્ઞ ચેતના વિષે વિસ્તૃત મહાનિબંધની અપાર શક્યતાઓ
રહેલી છે. જૈન આગમ સંપાદન અને સૂક્ષ્મ વિવેચન ઉપરાંત ‘ૠષભાષણ' જેવા મહાકાવ્યનું
સ્તબ્ધ થઈ ગઈ, એ ચિત્ર એનું પોતાનું જ હતું. જરા વિચાર કરો, દુનિયા કેવી છે? બિંબ યાને મૂળ પૈસા માટે ભીખ માંગે છે અને પ્રતિબિંબ પચાસ હજારમાં વેચાય છે. કેવી વિડંબના! ધ્યાન સિવાય બીજું કોઈ માધ્યમ એવું નથી જે તમને પ્રતિબિંબથી દૂર
સર્જન પણ તેમણે કર્યું. મનની મૂળ સુધી પહોંચાડે. પડછાયાને પ્રતિબિંબનું રૂપ કદિ ન આપી
અપાર ક્ષમતાઓ અને સૂક્ષ્મતાઓ વિષે ‘મન જીતે જીત' – ‘કોણે
શકાય. પડછાયો એ પડછાયો અને પ્રતિમા એ પ્રતિમા. Dઆચાર્ય મહાપ્રજ્ઞ (અનુવાદ : પુષ્પા પરીખ
ઊર્ધ્વરોહણ', ‘મુક્ત ભોગની સમસ્યા’, 'મનન અને મૂલ્યાંકન’ જેવા ગ્રંથો ગુજરાતી અનુવાદ દ્વારા પ્રબુદ્ધ નાગરિકોમાં પણ વ્યાપક આવકાર પામ્યા છે.
ગુજરાતમાં મહાપ્રજ્ઞા-સાહિત્યની રાજધાની અમદાવાદ છે. અનેકાંત ભારતી પ્રકાશન દ્વારા આચાર્ય મહાપ્રજ્ઞજીનો એકસો ચાલીસ જેટલા પુસ્તકોના ગુજરાતીમાં અનુવાદ થયાં છે. પ્રકાશન સંસ્થાના સ્થાપક શ્રી શુભકરાજ સુરાણા ૮૫ વર્ષની વયે પણ અનુવાદ-પ્રકાશન પ્રવૃત્તિમાં સક્રિય છે. કિશોરવયથી મહાપ્રજ્ઞજીના એકનિષ્ઠ આરાધક છે. ‘મહાપ્રત સાહિત્ય પુરસ્કાર'થી પુરસ્કૃત શુભકરણજીના સુપુત્ર શ્રી સંતોષકુમાર સુરાણા હાલ પ્રકાશન પ્રવૃત્તિ સંભાળે છે.
મહાપ્રશ સાહિત્યના
ધ્યાન દ્વારા પડછાયાથી દૂર મૂળ
પ્રતિમા સુધી પહોંચી શકાય
ધ્યાન એ એક સશક્ત માધ્યમ છે. આજની સૌથી મોટી સમસ્યા જો કોઈ હોય તો તે નકલીની, પડછાયાની છે. મૂળ બિચારૂં ક્યાં છે, છાયા ક્યાંક છે અને પડછાયો પૂજાય છે.
એક માર્મિક વાર્તા છે. એક ચિત્રકારે ખૂબ મહેનત કરી એક સુંદર ચિત્ર બનાવ્યું, એમાં એક ગ્રામ્ય નારીનું ચિત્ર હતું. આખું ચિત્ર ખૂબ જ સુંદર હતું, ગ્રામ્ય નારી સુંદરતાની પ્રતિભૂર્તિ હતી, સહજ સૌંદર્ય, પ્રાકૃતિક સૌંદર્ય હતું. એક શહેરમાં પ્રદર્શનમાં ચિત્રકારે પોતાનું ચિત્ર મૂક્યું. એક વ્યક્તિએ આવીને એનું ચિત્રપચાસ હજાર રૂપિયામાં ખરીદ્યું.
‘પ્રેક્ષાધ્યાન’ શ્રેણીની અગિયાર પુસ્તિકાઓ; ‘આહાર અને અધ્યાત્મ’ જેવું આરોગ્યલક્ષી ચિંતન, તથા ‘સૂર્યકિરણ ચિકિત્સા' – પ્રયોગવીર આચાર્યના સ્વાધ્યાય સાધના વૈવિધ્યનો પરિચય કરાવે છે. ‘મહાવીરનું અહિંસા દર્શન', 'મહાવીરનું અર્થશાસ્ત્ર', ‘ચેતનાનું
ગુજરાતી અનુવાદ ક્ષેત્રે પં. દલસુખભાઈ માલવિયા, રતિલાલ દીપચંદ દેસાઈ, પ્રાકૃત ભાષા સાહિત્યના વિદ્વાન ડૉ. આર. એમ. શાહ, ડૉ.
કુમારપાળ દેસાઈ, શ્રી રોહિત
શાહ તથા આ લખનારે પ્રદાન
આપ્યું છે.
મહાપ્રજ્ઞ સાહિત્ય અને મહાપ્રશ દર્શન વિશેષ અભ્યાસનો અવકાશ રચે છે. એક સમર્થ જૈનાચાર્ય સાંપ્રદાયિક સંકુચિતતાથી દૂર રહીને દરેક કાળના મનુષ્યને પ્રસ્તુત એવું ચિંતન પ્રયોગ ભૂમિથી પ્રસ્તુત કરે અને વ્યાપક સ્વીકૃતિ પામે એ જ આપણા સમયની મહાન ઘટના છે. ધર્મ-વિજ્ઞાનના
રહ્યા.
એટલો પટ રોકે તેમ છે. જિજ્ઞાસુએ અનિવાર્ય પણ આ ગ્રંથો વાંચવા આલોકમાં ઝળહળતી શાશ્વત ચેતનાને શત શત પ્રણામ ! નવનિયુક્ત આચાર્ય મહાશ્રમણનાં સમયમાં મહાપ્રયુગ વિસ્તરતો રહે એવી અભ્યર્થના!
૬, અરનાથ એપાર્ટમેન્ટ, પ્રાથમિક આરોગ્ય કેન્દ્ર પાસે, મેમનગર, અમદાવાદ-૩૮૦ ૦૫૨ ફોન ઃ ૯૭૨૫૨ ૭૪૫૫૫, ૯૪૨૭૯ ૦૩૫૩૬