________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સરક
બાહ્યમાં પ્રકૃતિનું સામ્રાજ્ય છે અને આત્મામાં આત્માનું સામ્રા જ્ય છે. પ્રકૃતિરૂપ જગના કર્તા હર્તા આત્મા નથી અને આત્માની કરતી હુરતી પ્રકૃતિ છે તે પ્રકૃતિરૂપે ખેલે છે એમ જે જાણે છે તે પ્રકૃતિમાયાના પાશમાં આવી શકતા નથી. પ્રકૃતિ અને આત્મા બન્નેને એક રૂપ દેખે છે તે અજ્ઞાની છે અને તે ત્રિગુણી પ્રકૃતિથી પેાતાને ભિન્ન જાણી શકતા નથી. પ્રકૃતિ એજ માયા છે અને આત્મા છે તે પુરૂષ છે એના સંયોગથી સંસાર છે અને એના વિયેાગ તેજ મેાક્ષ છે. પ્રકૃતિમાં આત્માયાસ ન થવે અને આત્મામાં પ્રકૃતિના અધ્યાસ ન થવા તે શુદ્ધજ્ઞાન અને આત્માને શુદ્ધપરિણામ છે. આત્મા એજ મહાદેવ છે અને પ્રકૃતિ તેજ પાતી છે. આત્મા એજ કૃષ્ણ છે અને પ્રકૃતિ તેજ રાધા છે. આત્માને સવિશ્વ પ્રકૃતિથી ન્યારા જાણવા અને આત્માપ ચેાગી થૈ આત્માનંદમાં મસ્ત રહેવુ તેજ માક્ષ છે. માત્માને માક્ષ તે બંધની અપેક્ષાએ છે. અંધ અને મેાક્ષ બન્ને પરસ્પર અપેક્ષાએ શબ્દો છે. મધ નથી ત્યાં માક્ષ નથી. શુદ્ધનિશ્ચયનય ષ્ટિએ આત્મા જે કર્મ પ્રકૃતિથી બંધાય તા તેના મેાક્ષ થાયજ નહીં. આત્માના કર્મ પ્રકૃતિસાથે વ્યવહારથી મધ અને મેક્ષ છે. શુદ્ધનિશ્ચયનયથી આત્મા કોઈ ક પ્રકૃતિથી ખંધાતા નથી અને કાઇ કર્મ પ્રકૃતિ વગેરે આત્માની સાથે ખ'ધાતી નથી એમ જે અપેક્ષાએ જાણે છે તે આત્મજ્ઞાની છે અને એમ જે જાણુતા નથી તે નિરપેક્ષ અજ્ઞાની છે. અજ્ઞાનીના હસ્તમાં ધર્મ નથી. જ્ઞાની બાહ્યથી સત્ અને અસત્ એવા ઔપચારિક સાધન ધર્મપૈકી જે કાલે જે ક્ષેત્રે જે જે સાધના આદરવાં ઘટે છે તે અપેક્ષાએ આદરે છે તેથી તેને ઉત્સર્ગી માર્ગોમાં અને અપવાદમા માં ધમ છે. તે અધર્મ કૃત્યને પણ ધર્મ ત્યેાનારૂપમાં ફેરવી શકે છે. દેશધર્મ, સંઘધમ, રાજ્યધર્મ, કુટુબધર્મ, આજીવિકાધ આદિ સર્વ વ્યાવહારિકધર્મોની પ્રવૃત્તિયેામાં તે યોદ્ધાની પેઠે અનાસકતભાવે વર્તે છે, તે જે કંઇ વિચારે છે અને કરે છે તે આત્મપયોગની
For Private And Personal Use Only
