________________
(૩૨) પ્રાસંગિક કાળીસુતની કથા.. છે. અન્યદા રાજાનું અદ્દભૂત એવું કંઠાભરણ કે જે ઘણું સુંદર હતું, મહામૂલ્યવાળું હતું અને પાંચે વર્ણના મણિઓના સમૂહથી જડેલું હતું તે લઈને રાજસેવક મંત્રી પાસે આવ્યા અને મંત્રીને તે આભરણ આપીને કહ્યું કે-આ આભર! જાળ વીને મૂકજે, તેમાં ગફલત કરશે નહીં.” પછી મંત્રીએ તે લઈને રાજભુવનમાં જવાને વખત થયેલ હોવાથી પુત્રને આપીને કહ્યું કે આ આભરણ સંભાળીને મૂકજે, રાજસભામાં હું જઉં છું.’ આમ કહીને તે તે ગયે. અહીં મંત્રીપુત્ર તે શાસ્ત્રચિંતામાંજ મશગુલ રહ્યો. તેની અંદર ન સમજાય એવા એક અર્થને ચિંતવવામાં લીન થઈ ગયું. તે વખતે નજીકમાં મૂકેલું તે આભરણ કેઈની નજર ન હોવાથી તેના કાળમુત, નામના કરે લઈ લીધું અને તે લઈને નાસી ગયે. ' નહીં સમજાતે અર્થ સમજાયા બાદ મંત્રીપુત્રે આભરણ તરફ નજર કરી તે ત્યાં આભરણ ન દેખાવાથી તે ક્ષેભ પામીને બધા માણસને પૂછવા લાગે, પણ કેઈએ પત્તો આપે નહીં. તેવામાં મંત્રી આવ્યું. તે આભરણ ઉપડી ગયેલું ‘જણને ક્રોધ તથા ખેદને વશ થઈ ભ્રકુટી ચડાવીને કઠોરપણે પુત્રપ્રત્યે બોલે કે-“ અરે ! મૂર્ખ ! તું પુત્રને મિષે આ ‘કુળને કાળજ આ જણાય છે. કહે, હવે હું રાજાનું મન શી રીતે મનાવીશ ? અને શી રીતે પ્રસન્ન કરીશ? તે આપણ સર્વને મારી નાખવાને હુકમ કરશે તે વખતે અમને શરણભૂત કણ થશે ? અમારું રક્ષણ કોણ કરશે? તેથી તું પાપરૂપ કાણમાંથી ઉત્પન્ન થયેલા ધુમાડા જે-સૌને શ્યામતા કરનારો-સૌના કાળા મેઢાં કરાવનારે ઉત્પન્ન થયે છું.”
