________________
કલ્યાણ; જુન ૧૯૫૨ : ૧૮૫ : દશરથ મહારાજા : [ સ્વગત ] ખરેખર સંસા- આપની પાછળ ભરત પણ સંયમ સ્વીકારવો અધીર રની સ્થિતિ કઈ વિચિત્ર છે. મારી ભાવના જ્યારે બન્યો છે. ભરત કોઈ રીતે સંસારમાં રહી જાય તે દીક્ષા ગ્રહણ કરવાની થઈ, ત્યારે એક પછી એક નવા ઠીક, એ કારણે તેમણે આપની પાસે આ માંગણી નવાં નિમિત્તો ઉભાં થયા કરે છે. હું રામને અ- મુકી છે. પૂજ્ય પિતાજી ! આપનાં વચનનું સંપૂર્ણ ધ્યાનો રાજભાર સંપીને નીકળવાની તૈયારી કરું છું પણે પાલન થાય તે રીતે હું આજથી જ પ્રયમમાં ત્યાં ભારતની માતા કૈકેયી આમ નવી માંગણી મૂકે છે. રહીશ. આપ નિ:શંક રહેજે ! આપ આજે તે પિતાના એકના એક પુત્ર ભારત માટે માતા તરીકે ભરતને રાજ્ય આપવા તૈયાર થયાં છે, એમાં મને કેકેયીને મોહના કારણે વધુ આઘાત લાગે, એ સંભ- ક જ રંચ નથી. ભારત તે મારો ભાઈ છે. વિત છે, પણ ભરતને હું ક્યાં નથી ઓળખતા ? પણ આવતી કાલે કદાચ અધ્યામાં બે પગે ચાલનાર પિતાના વડિલબંધુ રામને મૂકી, અયોધ્યાના રાજ- કોઈ રંકને આ રાજ્ય આપવાને આપ ઇચછે તે સિંહાસન પર એ કદિ બેસે ખરો? એ ગમે તેમ થાય તે વેળા આપના વચનની ખાતર આપની ચરણરજ પણ હવે હું વધુ સમય સુધી આ સંસારમાં નહિ હું રામ, એવા રંકની પણ તાબેદારી સ્વીકારવા તૈયાર રહી શકુ.
છું. પિતાજી! આ બાબતમાં આપે મને કાંઈ જણા[ એટલામાં પિતાજીના આદેશને પામી, રામ- વવાનું હોય નહિ. આપની આજ્ઞા એજ મારે મન ચંદ્રજી, મહારાજા દશરથની સેવામાં ઉપસ્થિત થાય સર્વસ્વ છે. છે. મહારાજાનાં ચરણોમાં વંદન કરી, ઉભા રહે છે.] દશરથ મહારાજા : પ્રિય રામ ! તારા વિનય
રામચંદ્ર : પિતાજી ! આપે સેવકને યાદ કર્યો, ધર્મ કોઈ અજબ છે, એની મને પૂર્ણ ખાત્રી છે. તે કૃપયા જે કાંઈ આજ્ઞા હોય તે ફરમાવશે ! એ બાબતમાં હું નિઃશંક છું. સંસારના સુખવૈભવની
ખાતર મારો રામ વડિલની આમન્યા લોપે, એવી દશરથ : રામ ! આજે તને ખાસ કાર્યને
મને સ્વપને પણ કલ્પના નથી જ, રામ અવસરે અંગે મેં લાવ્યો છે. તને ખબર છે કે, મારો
વડિલેની આજ્ઞા ખાતર રાજપાટ કે ઋધિસમૃધિને આત્મા સંસારથી વિરક્ત બન્યો છે. સંસારના આ
લાત મારી વનમાં વસવા માટે પણ તૈયાર રહે છે, બધાં સુખો હવે મને કોઈ રીતે ગમતાં નથી, રાજપાટ
એ હું સારી રીતે જાણું છું માટે જ તે બાબતમાં ઋદ્ધિસિદ્ધિ આ બધું મને કારાગૃહ જેવું લાગે છે.
મારે ગૌરવ લેવા જેવું છે, કે મારાં સંતાનો આપણું ફક્ત મારા છેલ્લા કર્તવ્યની ખાતર હવે હું દિવસો
પૂર્વજોના વારસાને ખરેખર દીપાવનારા છે. તારું ગાળું છું, તને અધ્યાના રાજ્યપર સ્થાપીને દીક્ષા
સુવિનીતપણું અદૂભૂત છે. ભાઈ રામ! હવે મારી સ્વીકારવાની મારી પ્રબલભાવના છે. પણ આજે તારી
સંસારત્યાગની અભિલાષા સત્વર ફળે તે માટે તું માતા કૈકેયીએ એક નવી માંગણી મૂકી છે, તે
તૈયારી કર ! અયોધ્યાના રાજ્યસિંહાસન પર ભરતનો અભિષેક કરીને ભારે દીક્ષા ગ્રહણ કરવી.” પ્રિયરામ ! તું જાણે છે, કે હું કેકેયીની સાથે વચનથી. બદ્ધ છું, એટલે મેં તારી
તમારું અને તમારા બાળકનું ભાગ્યકમ માતા કૈકેયીના વચનને કબુલ રાખ્યું છે, અને એ કેવું છે, તે જાણવા માટે મંગાવેઃ હકીક્ત તને જણાવવા માટે મેં બોલાવ્યો છે.
જૈન (જ્યોતિષ) નક્ષત્ર શાસ્ત્ર રામચંદ્રજી : (સ્વસ્થતાપૂર્વક) પિતાજી! એમાં કીંમત બે ભાગના બાર આના. પટેજ અલગ. મને કહેવાનું હોય જ નહિ. આપ જે કાંઈ કરે છે,
પ્રેમચંદ મ. મહેતા તે અમારા હિતમાટે છે, એની અમને પરિપૂર્ણ
C/o. જશવંતલાલ એન્ડ કુાં. શ્રધ્ધા છે. માતા કૈકેયીને આ માંગણી કરવી પડી છે
૭૧૬/૩ સાકરબજાર અમદાવાદ, તેનું કારણ હું જાણું છું, અમને ત્યજીને જશે,
