________________
ભલેનિંદા કરે, પરંતુ પારકાની નહિ પણ પોતાના આત્માની કરો.
પૂર્વ પં૦ પ્રવિણવિજયજી ગણિવર - નિંદા અને પ્રશંસા એ બે પરસ્પર વિરોધી નિંદકને મિત્ર માનવાનું કારણ એ છે કે, સ્વભાવવાળા શબ્દ છે. પ્રશંસા શબ્દ કાનને બેબી વોને પૈસા લઈને ધુએ છે, જ્યારે જેટલો મધુર લાગે છે, તેટલો નિંદા શબ્દ નિંદક વિના પસે અન્યના પાપમેલને ધૂએ છે. કાનને કટુક લાગે છે. નિંદા અને પ્રશંસા વળી પ્રશંસકને કેઈ ઠેકાણે માતાની ઉપમા કરવી એ અને કાર્યો એક હાડકાં વિનાની આપી હોય એવું જાણવામાં આવ્યું નથી, જિહાનાં છે. બનેમાં બલવાને પરિશ્રમ એક પરંતુ નિંદકને માતાથી પણ અધિક નીચેના સરખે છે. પ્રશંસા કરવા પ્રયત્ન સફળ છે, શ્લોકમાં ગણવામાં આવ્યું છે – ત્યારે નિંદા કરવાનો પ્રયત્ન નિષ્ફળ છે, એટલું જ નિંર સં સવા માતુરક્રિાતિ : નહિ પરન્તુ પરલેકમાં દુર્ગતિ દાયક થાય છે. મારા ક્ષત્રિયતિદરતાશાંનિ:સંદિયા, પ્રશંસા કરનારના મુખ ઉપર આનંદની છાયા
માતાથી પણ જે અધિક ગણાય છે એવા હોય છે, જ્યારે નિંદકના મુખ ઉપર ક્રોધાવે. શની અને ઈ અગ્નિની કાલિમા છવાયેલી
નિંદની અમે સદા સ્તવના કરીએ છીએ. હોય છે. કેઈના પણ ગુણની પ્રશંસા કર
કારણ કે, માતા તે પોતાના પુત્રને મેલ
હાથથી ધુએ છે, જ્યારે નિંદક પારકાને પાપનારના હૃદયમાં ઊંડે ઊંડે ગુણાનુરાગ બેઠેલો હોય છે, જ્યારે નિંદકના હૃદયમાં ઈષ્યની
મેલ જીભથી સાફ કરે છે. એટલે તે માતાથી જવાલા સળગેલી હોય છે. પ્રશંસા કરનારનું મુખ
અધિક ગણાય એ નિઃશંક છે. માટે નિંદકેને પવિત્ર બને છે, અને સાંભળનારના કાન પવિત્ર
દુશ્મન માનનારા મોટી ભૂલ કરે છે. એક
અપેક્ષાએ તે તે આપણા ઉપકારી મિત્રો છે. થાય છે. નિંદકનું મુખ મલિન બને છે, અને સાંભળનારના કાન અપવિત્ર બને છે. પ્રશંસા
' માગનુસારી બનવા માટે પણ નિંદાને સદ્ગતિ અર્પણ કરે છે, જ્યારે નિંદા દુર્ગતિ તિલાંજલી આપવી જોઈએ. તે પછી ચોથા, અપાવે છે. પ્રશંસામાં પસાર થયેલા ટાઈમની
ર થયેલા ટાબની પાંચમા અને છઠ્ઠા ગુણસ્થાનમાં બીરાજનારામાં સદુપયોગીતા ગણાય છે, જ્યારે નિંદામાં ગુમા
જે નિંદા કરવાને અવગુણ હેય તે હજુ તેઓ વેલા ટાઈમની દુરૂપયોગીતા થાય છે. પ્રશંસા
માર્ગ ઉપર છે કે કેમ? એ એક શંકા છે. એક શ્રેષ્ઠ સદ્દગુણ છે, જ્યારે નિંદા એ તદન પ્રશંસા પ્રેમી, ગમે તેવા અદના સેવકની પણ નાલેશીભર્યો દુગુણ છે. પ્રશંસકે, ધર્મો સમા
પ્રશંસા કર્યા વિના ચુક્તો નથી, જ્યારે નિંદા પ્રેમી જમાં સન્માનને પાત્ર બને છે, જ્યારે નિકો પોતાના માબાપની પણ નિંદા કરવાનું છોડને તિરસ્કારને પાત્ર બને છે, છતાં સમાજે તેમને
નથી. આથી નિંદા એ બહુ ભયંકર અવગુણ તિરસ્કાર ન કરતાં મિત્ર તરીકે ગણવા જોઈએ. હેઈ તેને તિલાંજલી આપી પ્રશંસા પ્રેમી નીતિશાસ્ત્રકારો પણ નિંદને પિતાના મિત્ર બનવાની આવશ્યકતા છે. વળી– . તરીકે ગણવાનું કહે છે. જે નીચેના દેહરાથી “થોડે ઘણે અવગુણે સહુકો ભર્યો રે, માલુમ પડશે –
કેઈના નળીયા ચુવે કેઈનાં નવ રે નિંદા હમારી જે કરે, મિત્ર હમારા હોય, શ્રી સમયસુંદરજીનું આ વાક્ય યાદ કરી, સાબુ લેવે ગાંડકા, મેલ હમારા ધોય. નિંદાની ટેવને છેડી દેવા ભલામણ છે, અને '
