Book Title: Jinavarasya Nayachakram
Author(s): Hukamchand Bharilla
Publisher: Todarmal Granthamala Jaipur

View full book text
Previous | Next

Page 144
________________ १३६ ] [ जिनवरस्य नयचक्रम् इसे निम्नलिखित चार्टों द्वारा अच्छी तरह समझा जा सकता है : चार्ट १ सद्भूतव्यवहारनय व्यवहारनय चार्ट २ (१) शुद्धसद्भूतव्यवहारनय (२) अशुद्धसद्भूतव्यवहारनय असद्भूतव्यवहारनय (३) अनुपचरित-प्रसद्भूतव्यवहारनय (४) उपचरित-प्रसद्भूतव्यवहारनय उपनय ( व्यवहारनय) सद्भूतव्यवहारनय (३) प्रसद्भूतव्यवहारनय (४) उपचरितासद्भूतव्यवहारनय (१) शुद्धसद्भूतव्यवहारनय (२) अशुद्धसद्भूतव्यवहारनय उक्त चार्टों में व्यवहारनयों के प्रभेदों में जो क्रमांक दिये गये हैं, वे परस्पर एक-दूसरे के स्थानापन्न हैं । अतः दोनों प्रकार के वर्गीकरणों में कोई मौलिक भेद नहीं है । दोनों प्रकार के वर्गीकररणों को देखकर भ्रमित होने की आवश्यकता भी नहीं है, किन्तु उन्हें जान लेने की आवश्यकता भी अवश्य है । असद्भूतव्यवहारनय ( अनुपचरित-प्रसद्भूतव्यवहारनय) और उपचरित-प्रसद्भूतव्यवहारनयों के स्वजातीय, विजातीय और मिश्र ( स्वजातिविजातीय) के भेद से तीन-तीन भेद किए गये हैं । यहाँ प्रसद्भूतव्यवहारनय (जिसे अनुपचरित-प्रसद्भूतव्यवहारनय भी कहा जाता है ) द्रव्य में द्रव्य का उपचार आदि नौ प्रकार के उपचारों प्रवृति करता है । तथा यही प्रसद्भूतव्यवहारनय भिन्न द्रव्यों, उनके गुणों और पर्यायों के बीच पाये जानेवाले अविनाभावसंबंध, संश्लेषसंबंध, परिणाम

Loading...

Page Navigation
1 ... 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191