Book Title: Jaisalmer Panchtirthino Itihas
Author(s): Prakashvijay
Publisher: Jaisalmer Lodravpur Parshwanath Jain Shwetambar Trust
View full book text
________________
તેના નૃત્યચાતુર્યને તથા તેની ભાવભંગિમાને સમજી શકે છે. નૃત્યમુદ્રાઓ ઉપરાંત કોઈ જગ્યાએ ખર્શધારી અને મહિષાસુરમર્દિનીની મૂતિઓ પણ આ મંદિરની દીવાલ પર અંકિત છે.
એક જગ્યાએ વાઘને શિકાર કરતી તથા પટ્ટા ખેલતી યુવતી 'ઓનાં ચિત્ર તે સમયની કલા તથા સંસ્કૃતિના પરિચાયક છે. બટુક
ભૈરવનાં ચિત્રો તથા તેમની વચ્ચે કયાંક ક્યાંક નગ્ન કામિનીઓની મુદ્રાઓ તથા એક જગ્યાએ શંગાર રસને રસિક પતિ પિતાની યુવાન પત્નીના હઠ પર પિતાને હેઠ રાખીને ચુંબન લેતાં હોય તેવો બતાવવામાં આવેલ છે. જે પ્રકારે સાહિત્યકારેએ પિતાની કલમ દ્વારા કામિની સ્ત્રીઓનાં અંગઉપાંગના સૌષ્ઠવનું વર્ણન પિતાના સાહિત્યમાં કરેલ છે, તેના કરતાં વધુ સૌંદર્ય તથા સજીવતા સાથે આ મૂર્તિ એને અંક્તિ કરવામાં કલાકારો સફળ થયા છે.
ચંદ્ર જેવી ગોળ મુખાકૃતિ, ખૂબ વિશાળ ભુજાઓ, પહોળું કપાળ, નાગણ જેવી ગૂંથેલ વાળની લટ, તીકણું નીલાં નયને, પિપટની ચાંચ જેવું નાક, પાતળા સુંદર હોઠ, મદમાતા સ્તન, પાતળી સપાટ કમર અને અલંકારથી સજજ થયેલ આખું શરીર વગેરેની સૂક્ષમતા તથા ભાવભંગિમા વગેરે આબેહૂબ કંડારવામાં આવેલ છે, જે જોયાથી જ જાણી શકાય છે અને ખરેખર મૂતિઓને જોઈને યાત્રાળુ એવો પ્રભાવિત થાય છે કે તે ખજુરાહે, કોણાર્ક તથા દેલવાડા વગેરેને પણ ભૂલી જાય છે. આ મંદિરની આ બધી મૂર્તિઓ ઉત્કૃષ્ટ કલા તથા શિલ્પ સૌષ્ઠવની દષ્ટિએ અત્યંત ઉત્તમ માનવામાં આવે છે. તેનું મહત્વ તે સમયે હતું તેટલું આજે પણ છે. આ જ કારણને લીધે જૈસલમેર
