________________
મેહુપરાજયરૂપક નાટકના સ'ક્ષિપ્ત સાર
૪૮૭
થાય છે. ઘણેા કાળ ગયા પણુ હાર જીત નક્કી થઇ નથી.
તેમને વિકૃતિ નામે પત્ની છે, દેવેદ્રેશને પશુ તે જોવામાં આવેલી નથી, અને આ લેાકના અને પર લોકના સમગ્ર સુખની પ્રાપ્તિના કારણુ રૂપ છે.
એવામાં થી ચાલુકય, યુદ્ધુવીર હાવાથી મનમાં ઉત્સાહ લાવી ખેલે છે, ‘ભગવન્! આ પ્રબંધ બહુ સારી રીતે સમજવા જેવેછે. મારા રાજસભ્ય જાતે તેમજ મારા આત્માને એ પ્રેમધ બહુ આનંદ આપે છે; પરંતુ એક વેળા ઉભય પક્ષતા રાજાએાની સેનાએનુ સ્વરૂપ જાણવાની મનમાં ઉત્કંઠાં રહે છે. તે કૃપા કરી પ્રભુ શ્રી જણાવેા. એવું જ્યારે રાજા ખાધા ત્યારે સુરીશ્રીએ કહ્યું, હે! પરમાર્હત વિચાપ્રતિષ્ઠા અપાવશે. એથી સર્વે હર્ષ પામ્યા. જન્માક્ષરચતુર્મુ ખ ! શ્રીકુમારપાક્ષ ! એનુ નિરૂપણુ જે
એ દંપતીને શમ, દમ વિગેરે પુત્રા છે. હવે એકદા તેમને ત્યાં પુત્રીના જન્મ થયા; તેથી તેને ખિન્ન મનેત્તિ વાળાં જોઇ એ દીકરાના દાદા – વિશ્વના જાણુ, એવા શ્રી જિન કડે છે; પુત્રી જન્મી તેથી ખેદ કેમ પામે છે ? આતા પુત્રથી પણ અધિક તમાને થશે, અને પોતાના પતિને લેાકેાત્તર
કર્યાં. કૃપાસુ દરી × એવું તેનું નામ પાડયું છે. હાલ તે યુવાવસ્થામાં આવેલી છે. પોતાના મનમાં આવે તેનેજ વરનારી હાવાથી લેાકમાં વૃકુમારી ઉપનામથી પ્રસિદ્ધ થયેલી છે.
એવા
કરવામાં આલે તે બહુ સૂક્ષ્મ પણુ વિસ્તારવાળું છે તે બરાબર સમજી લેા, અને તે આ પ્રકારેઃ-ધર્મતરે'ને સદાગમ નામે મ`ત્રી છે, સદ્ અસા વિવેક કરવામાં ચતુર અને અન્ય નૃપાથી ગાંજયા ન જાય એવા એ મત્રી છે. વિવેચ ૢ નામે સેનાધ્યક્ષ છે. જેણે વિક્ષને ક્ષય કરવાની તે। દિક્ષા લીધેલી છે. શુભઅધ્યવસાય નામે પરિચારક છે. સમ્યકત્વ, યમનિયમાદિ સેનાનીએ છે. વિશેષ શું કહેવું, રા જન્! શ્રી ધર્મભૂમીન્દ્ર ધીર છે તેમજ શાન્ત છે, એટલે કેઃ—
શ્રીધર્મનરેન્દ્ર રાજા
હવે રાજા કહે છે, “ ભગવન્ ! અહીં તેમના આગમનનું કારણુ નિવેદન કરેા.” સૂરીશ્રી મેલ્યા, · સાવધાન થઈ સાંભળા, રાજન્ ! મહિષ્કૃત થયેલ એવા માહ નામે રાજા રાજસૂચિત્તપુરમાં રાજ્ય ભોગવે છે. તે બડા બદમાસ છે. પેાતાની મેાજમાં પણ રાજાને પરક કરી નાંખે છે. ઇંદ્રાદિ મહારા જામને પણ પેાતાની આણુમાં રાખે છે. મહાનતે પણ દાસ બનાવે છે, અને મહા પાપ ક્રિયા તેની પાસે કરાવે છે. વિશેષ શું કઙેવું ?-ત્રણે પ્રકારના જગતમાં કોઈપણુ દેવ, મનુષ્ય નથી કે જે તેની આથી ક્ષણવાર પણ બદ્ગાર રહી શકે. વળી તેને અવિરતિ” નામે મહારાણી છે. જોવામાં ત્રણ જગતના જીવેાને વ્હાલી લાગે છે, કારણ અત્રે તેનું સુખે સેવન થાય છે. તેમના કાપ વિગેરે ઢેકરા છે, અને પુત્રી હિ`સા નામેછે, એમ ધર્મ અને મેહનતે અનાદિ સિદ્ધ વૈરભાવ છે, અને તેની કડક પ્રતિજ્ઞાએ ચાલુ છે. બન્નેને રાત્રિદિવસ યુદ્ઘના ઉત્સત્ર રહે છે. પરંતુ કાઇ વેળા કાઇના જય અને બીજાને તે પરાજય ૧ વૈરાગ્ય.
+ ય!–અહિં’સા-અનુકમ્પા–Compıssion.
* સચિત્તપુરથી બહિષ્કાર પામેલા; સત્વગુણીથી દૂર રહેનારા.
* અત્યાગ–અવૈરાગ્ય
સદાગમ —મત્રી વિવેકચન્દ્ર —સેનાધ્યક્ષ.
શુભાષ્યવસાય —અંગરક્ષક. Bopy-guard, સૈનિકા.
ચમ-નિયમ વિગેરે }
હવે માનૃપતિના કદ્યાગમ મન્ત્રી છે. જે સર્વ દુદ્ધિનું મૂલમદિર છે. અજ્ઞાનરાશિ તેને સેનાની છે. મિથ્યાત્વ દુર્અધ્યવસાયા તેના સુમરા છે. માહુ પેાતે ધીર અને ઉદ્દન છે. એટલે કેઃમાહનૃપતિ–રાજા
કઢાગમ—મત્રી
અજ્ઞાનરાશિ-સેનાની મિથ્યાત્વ દુરવ્યવસાયે
સુભટા.
૧ ચારે બાજીને વિચાર કરનાર; વિચાર બા. ૧ હન્નુરીએ.
