Book Title: Jain_Satyaprakash 1948 01
Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad
View full book text
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૮] શ્રી જૈન સત્યપ્રકાશ
[વર્ષ ૧૩ વિજયના શિષ્યાહુ ગંભીરવિજયે સંસ્કૃતમાં વિ. સં. ૧૯૬૮માં ટીકા રચી છે. આ જૈન ધમ પ્રસારક સભા તરફથી વિ. સં. ૧૯૬૯માં બહાર પડેલ છે. વિશેષમાં આ મૂળ મંચ મોતીચંદ ગિ. કાપડીઆના ગુજરાતી વિવેચન સહિત બે ભાગમાં આ સભા તરકથી વિ. સં. ૧૯૯૪માં પ્રકાશિત થયેલ છે. આ ગ્રંથના પહેલા બાર પ્રકાશમાં અનિત્યસ્વાદિ બાર ભાવનાનું સ્વરૂપ અને અંતમાં “ બહ્મવિહાર' તરીકે બૌદ્ધ સાહિત્યમાં સુપ્રસિદ્ધ મિત્રો ઇત્યાદિ ચાર ભાવનાનું સ્વરૂપ આલેખાયું છે. આ ગ્રંથની વિશિષ્ટતા એ છે કે દરેક પ્રકાશન ના અંતમાં “ગેયાષ્ટક” છે, અને એ જયદેવકૃત ગીતગોવિન્દનું સ્મરણ તાજું કરે છે. બીજા ભાગના અંતમાં ગ્રંથપરિચય વગેરે અપાયેલ છે. તેમાં પૃ. ૨૬માં સોળે ગયાષ્ટકના રાગ-રાગિણીની નેધ છે.પુ.૧૩માં બાર ભાવનાના વિભાગે દર્શાવાયા છે, જેમકે સંસાર-ભાવના અને લેકસ્વરૂપ-ભાવના એ બે બાવા અવલોકન કરાવનારી (objective) છે. અનિત્યતા, અશરણુતા, એકત્વ, અન્યત્વ અને અચિવ એ પાંચ ભાવના આંતરમાહી (subjective) છે. બોધિદુર્લભતા અને ધર્મ એ ભાવના રવરૂપલક્ષી–સાધનધર્મલક્ષી (instrumental) છે, જ્યારે આસવ, સંવર અને નિર્જરા એ ત્રણ ભાવનાએ આત્માની વર્તમાન સ્થિતિને (evolutionary stage of development) સમજાવે છે. આ રીતે જોતાં ભાવનાએ આંતર–લક્ષી અને અવતરલક્ષી છે. બીજા પૃ૪માં બાર ભાવનાઓને, ધર્મનું અનુસંધાન કરાવનાર તરીકે ઉલ્લેખ છે. ત્રીજા ૫૪માં એને ધર્મધ્યાનમાં પ્રવેશ કરવાના હેતુ તરીકે નિર્દેશ છે.
જૈન ગૂર્જર કવિઓ (ભાગ , ખંડ ૧, પૃ. ૬૧૮)માં વિ. સં. ૧૫૯૫ પહેલાં કોઈકે ૯૪ કડીમાં બાર ભાવ વિષે રચના કરી છે.
જે. ગૂ ક. (ભાગ ૩, ખંડ ૧, પૃ. ૬૪)માં વિદ્યાધરે રચેલી બાર ભાવનાની કૃતિ વિષે ઉલ્લેખ છે.
સઝાય-ખીમજી ભીમસિહ માણેક તરફથી ઈ.સ. ૧૮૯૨માં જે સઝાયમાળા (ભા. ૧) પ્રસિદ્ધ થયેલ છે તેમાં જશામના શિષ્ય જયસોમે તેર હાલમાં ગુજરાતીમાં રચેલી “બાર ભાવનાની સઝાય છે. એને રયનાસમય નીચે પ્રમાણે ક્તએ નિર્દો છે –
ભજન નભ સણ વરસ શુચિ સિત તેરસ સંજવાર " આમ આ નઝાય વિ. સં. ૧૭૦૩માં ચૈત્ર સુદ તેરસ ને મંગળવારે રચાયેલી છે. આ સજઝાયપદસંગ્રહ , ૯-૧૧૪)માં પણ છપાયેલ છે. જે. મૂ, ક, ખંડ , ૫. ૧૧૮૨)માં આ કૃતિને બાર ભાવનાવલિ કહેલી છે. “ સકળ ' એવા નામોલ્લેખવાળી એવી પણ એક બીજી બાર ભાવનાની સઝાય છે. આ ઉપરથી એના કતી સકળચન્દ્ર છે એમ કહેવાય છે, પણ એમના ગમછ, સમય ઇત્યાદિ વિશે કોઈ ઉલ્લેખ જાણવામાં નથી. આ જઝાય છપાયેલી છે.
૧૨ વિ. સં. ૧૭૧માં તપાગચ્છના સેમવિમલસૂરિના શિષ્ય હસમના શિષ્ય જશસેમના શિષ્ય જયસોમે છ કર્મપ્રન્થ ઉપર બાલાવબોધ ર છે અને એ પ્રકરણ રત્નાકર (ભા. ૪)માં છપાયો છે. જુઓ જે. સા. સં, ઈ. (પૃ. ૬૬૨).
For Private And Personal Use Only
