Jain_Satyaprakash 1944 09

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 6

૪૭૪ ]
શ્રી જૈન સત્ય પ્રકાશ
[ વર્ષ ૯ અને તેણે હાથીઓના ટાળાના અધિપતિ (યૂથતિ) હાથીની નજીક આવતાં તેની સૂંઢના નસકારાને દર્ સમજી તેમાં તે પેસી ગયા. તેની પાછળ પડેલા કાચડા પણ તે જ નસકારામાં પેઠા. બન્ને ડેડ ઊંડાણમાં કપાલની અંદરના ભાગમાં પહાંચી ગયા, અને ત્યાં પૂર્વની જેમ લડવું શરૂ કર્યું. જંગલનું વિશાલકાય આ પશુ-હાથી કપાલની અંદર થઈ રહેલી કાચંડાની દોડમદોડની ક્રિયાથી બહુ જ વ્યાકુલ થયા અને તેણે ભારે ઉત્પાત જગાવ્યેા. વૃક્ષાને જડમૂળથી ઉખેડી નાખવા માંડયાં. વ્યાકુલતાથી થતી નાશભાગે ઘણા ય સ્થલચરાને ચગદી નાખ્યાં. તેણે અને તેના ટાળાએ સરેાવરની પાળને છિન્નભિન્ન કરી નાખી. પરિણામે એ ઊંડા ને વિસ્તૃત સરાવરનું પાણી આખાય જંગલમાં ફરી વળ્યું. કાઈ ને ક્યાંય વિશ્રામ લેવાનું સ્થળ ન રહ્યું. પરિણામે સારાય જંગલના જીવાને નાશ થયા.
આ દૃષ્ટાન્ત અને તેને ઉપનય ધ્યાનમાં લઈ આચાર્યાદિએ વનદેવતાના વચન કરતાં અન તગુણુ હિતકર એવા જિતેશ્વર દેવાધિદેવના વચન વડે અનર્થક અથવા તેા અજ્ઞાનવશ ઊભી થયેલી સ્વચ્છંદી માન્યતાથી મનાયલા સાર્થક કષાયા કરતા સાધુઓને વારવા જોઈ એ તે મહાનુભાવાએ તેમને ‘ક્રમક 'ના દૃષ્ટાન્તથી કાયાદિનું દુષ્પરિણામ દર્શાવી શાંત અને રિચર બનાવવા યથાશકય પ્રયત્ન કરવા જોઇએ. ‘ દ્રમક ’નું દૃષ્ટાન્ત આ પ્રમાણેઃ—
એક પરિવ્રાજક અત્યન્ત ચિંતામાં પડેલા, ગાલે હાથ દઈ બેઠેલા અને ધન પ્રાપ્ત કરવાના ઉપાયાને ચિતવતા એવા એક મકને જોયા, અને તેને તેની ચિંતાનું કારણ પૂછ્યું. દ્રકે સત્ય હકીકત નિવેદન કરતાં પરિવ્રાજકે કહ્યું કે હું તને ધનવાન બનાવીશ, પણ તારે હું જ્યાં કહું ત્યાં આવવું પડશે અને સ` કાંઈ મારા કહ્યા પ્રમાણે કરવું પડશે.' દ્ગમ ‘હા’ ભણી અને પરિવ્રાજકના કહ્યા પ્રમાણે તેણે શંખલ (ભાતુ) વગેરે સાથે લઈ લીધું. પરિવ્રાજક અને દ્રમક બન્ને ગાઢ જંગલા અને પતાને વટાવત એક પતની નિકુંજમાં પેઠા. આ વખતે પરિવ્રાજકે ક્રમકને રવÖરસ (સિદ્ઘરસ) લેવાની વિધિ દર્શાવીઃ—
6
ટાઢ, તાપ, વાયુ વગેરેના પરિષદ્ધને ગણકારવા હિં; ભૂખ, તરસ, ડાંસ વગેરેથી ઉત્પન્ન દુઃખાને સહન કરવાં; વિશુદ્ધ બ્રહ્મચર્યનું પાલન કરવું; અચિત્ત ફલાદિ માત્રનું જ ભક્ષણ કરવું; હૃદયમાં જરાય રાષાદિ ન ઉપજવા દેવાં. '
?
ક્રમકે પરિવ્રાજકે દર્શાવેલ ઉપરાત વિધિપૂર્વક નિકુંજની અંદર રહેલા સ્વ રસને શમીના પત્રપુટ ( પડિયા)થી ગ્રહણ કર્યાં અને તેનાં એ તુંબડાં ભરી લીધાં. હવે ત્યાંથી બન્ને જણુ સ્વસ્થાને આવવા નીકળ્યા. માર્ગે ચાલતાં પરિવ્રાજકે દ્રમકને હિત શીખામણુ આપવા માંડી;– દેખ, ભાઈ! તને ધણીય રીસ ચઢે તાપણુ આ સ્વરસ તારે ‘સાગ વૃક્ષના પત્રામાં નાખી દેવા નહિ. જો તું મારા કહ્યા પ્રમાણે વર્તીશ તે તું મહાન ધનાઢય થઈશ. દેખ, મારે। પ્રભાવ તને કેવા બનાવે છે.' આ ઉપદેશનું વારવાર પરાવર્તન થયું તેથી ક્રમક અકળાયા અને તેને ભારે ગુસ્સા ચડયા. અતિશય ક્રોધાવેશમાં આવી જઈ તેણે ઉપરાક્ત સ્વરસ સાગનાં પાંદડાઓમાં ફેંકી દીધા. પરિણામે તેને નિર્ધનતા જ કાયમ રહી અને ક્રોધાવેશમાં સ્વરસને ફેંકી દેવાના કાર્યે તેને ઘણા લાંબા કાળ સુધી પદ્માત્તાપની ઊંડી ખાઈમાં ધકેલી દીધેા.
આ દૃષ્ટાન્તને ઉપનય કરતાં કષાયાદિ વશ થતા સાધુનું ધ્યાન ખેંચવું જોઈ એ કેઃ— બહુ કાલ સુધી કષ્ટાદિ વેઠી સિદ્ધ કરેલા સુવર્ણ સમા સયમને સાગપત્રસમા