Jain_Satyaprakash 1944 09

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 5

અંક ૧૨ ] સમાધાન પ્રવૃત્તિનાં મૂલ્યાંકન
( ૪૭૩ ભાવ વતી રહ્યો છે તે આ સાધુદશામાં પણ ચાલુ જ છે, અને તેથી તેને અતિચારાદિ લાગતા હોય છે. આ વખતે તે સાધુને તરફ સંધાડાના કે ગચ્છના નાયકે ઉપેક્ષાવૃત્તિ ન રાખવી જોઈએ, એટલું જ નહિ પરતુ સામાન્ય સાધુએ શુ તેને ઉપેક્ષા વૃત્તિથી ન જેવો જોઈએ; જે તેઓ તેના પ્રતિ ઉપેક્ષાવૃત્તિથી વર્તે તે તેઓ દેશને પાત્ર ઠરે છે.
સંસારમાં કષાયોના ઉદયનાં નિમિત્તોને કાંઈ ટોટો નથી. પણ એ નિમિત્તના યોગે જયારે પરસ્પર કષાય જાગતો હોય ત્યારે આચાર્યાદિ જે એ વિચાર કરે છે, આત્માર્થ સાધવામાં જ ગુણ છે અને પરાર્થમાં પડવાથી કેવળ દોષ જ છે, માટે મારે આત્માર્થની જ ગણું કરવી તે તેથી એ આચાર્યાદિને આત્માર્થના લાભને બદલે હાનિ જ થવાને સંભવ છે. જૈનાગો આ વાતને દષ્ટા થી સમજાવે છે, તેમાંનું એક દષ્ટાન્ત આ પ્રમાણે છે – - એક સુંદર અને વિશાલ સરવર હતું. કમલ, કુમુદ વગેરે જલજ, પુષ્પોથી તે સુગંધિત અને સુશોભિત હતું. તેમાં જલચર–મસ્યાદિ નો બહોળા પ્રમાણમાં વાસ હતો. વિવિધ જાતિનાં પક્ષિઓના ગણેથી તે સરેવર અને તેની આજુબાજુનાં વૃક્ષો ભરેલાં હતાં. જે જંગલના મધ્ય પ્રદેશમાં આ સરોવર આવેલું હતું, તે જંગલ પણ વિવિધતાથી યુક્ત હતું. તેના ભિન્ન ભિન્ન પ્રદેશોમાં સર્વત્ર હરિણ, સસલાં, સાબર, સિંહ, હાથી વગેરે વિવિધ જાતિનાં પશુઓ વાસ કરી રહ્યાં હતાં. ઉપરોક્ત સરોવર એ સર્વની તરસ છીપાવવાને માટે આશિર્વાદ સમાન હતું.
આ જંગલમાં હાથીઓનાં ટોળાં વસતાં હતાં, તેમાંનું એક ફરતું ફરતું આ સરોવરે આવી પહોચ્યું. તેણે સરોવરમાં યથેચ્છ જલપાન અને જલક્રીડા કરી. ત્યારબાદ મધ્યાહ સમયે એ હાથીના ટોળાએ તે સરોવરની પાળ નજીકનાં વૃક્ષોની શિતળ છાયામાં વિશ્રામ લેવાની ખાતર સ્થિરતા કરી. નિદ્રા અર્ધનિદ્રામાં એ ટોળું ત્યાં આરામ લઈ રહ્યું હતું.
'આ વખતે બે કાચંડાઓ ( કાકડાઓ) પરસ્પર કલહ કરી રહ્યા હતા. ઝઘડતાં ઝઘડતાં કેટલાક સમય વીત્યે પણ તેઓ એ ઝઘડાથી અટક્યા નહિ. અતિતુ એ પણ આ કલહ તે જંગલની અધિષ્ઠાયિકા વનદેવતાને ઘણો જ અનિષ્ટ જણાય, તેથી તેણે પોતાના દિવ્ય અવાજથી આ જંગલના મસ્યાદિ જલચર, હરિદિ સ્થલચર અને હંસાદિ ખેચર જીને ઉદ્દેશ સુણાવ્યું કે
“જંગલના આશ્રિતો ! તમે મારા કથન તરફ ધ્યાન આપે ! જુઓ, આ સરોવર નજીકના પ્રદેશમાં બે કાચંડાઓ લડી રહ્યા છે. તમારી ફરજ છે કે તમારે તેમને પરસ્પરની લડતથી નિવારવા જોઈએ. જે બેદરકારીથી તમે તેમને નહિ નિવારે તે મહાહાનિ અને મૃત્યુ વગેરેનું ભારે સંકટ અનુભવશો.’ - વનદેવતાનાં વચન સૌ જલચરાશિ છએ સાંભળ્યાં, પણ સાથે સાથે એ પણ વિચારવાનું - શરૂ કર્યું કે “અરે ! આ નાના શા કાચંડાઓ લડી રહ્યા છે એ યુદ્ધનું એવું તે શું મહત્વ છે? તેઓના યુદ્ધથી આપણને શી હાનિ થવાની છે અથવા તે એવું કયું સંકટ આવવાનું છે કે તેમાં નકામા પડીએ. ભલે લડે. લડવા ઘો.’ જંગલની બધીય છવજાતિએ આ કાચંડાની - લાત પ્રત્યે ઉપેક્ષા સેવી.
બને કાચંડાઓ લડતા જ રહ્યા. લડતાં લડતાં એક કાચંડાએ બીજાના પર ભારે - આક્રમણ કર્યું અને તેને ત્યાંથી ભગાડે. આક્રમણકાર કાચંડ નાસતા કાચંડાની પુઠે પશે. આ નાસતા ભાગ કાચંડો જ્યાં હાથીઓ આરામ લઈ રહ્યા હતા ત્યાં આવી પહોંચ્યો,