Jain_Satyaprakash 1944 09

Author(s): Jaindharm Satyaprakash Samiti - Ahmedabad
Publisher: Jaindharm Satyaprakash Samiti Ahmedabad

Page 7

અંક ૧૨ ] ત્રિણ પ્રાચીન મત્તરાઓ
[ ૭પ કપાયાદિરૂપ અસ્થાને ફેંકી દેતાં કમકની જેમ સદાકાલ દુઃખી અને પશ્ચાત્તાપને પાત્ર થવાય છે. દેશ-ઊન પૂર્વ કેટિ વર્ષ સુધી પણ પાલન કરેલે સંયમ કષાયના વિશે અંતમુહૂર્તમાં નાશ પામી જાય છે માટે કદી પણ કષાયને વિવશ ન થવું જોઈએ.”
શ્રી આચાર્યાદિએ યથાયોગ્ય વિવિધ પ્રકારે હિતશિક્ષા દઈ કેઈના પણ પક્ષમાં ખેંચાયા સિવાય મધ્યસ્થ હિતકર ભાવે કષાયમાં પડતા સાધુઓને તેથી નિવારવામાં અને આત્માર્થે યોજવામાં તેમણે પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. આ બાબતમાં યથાશકય પ્રયત્ન ન કરતાં અથવા તે ઉપેક્ષાવૃત્તિ ધારણ કરતાં આજ્ઞા ભંગાદિ દોષો લાગે છે. જ્યારે તેમને કષાયથી વારણ વગેરે કરતાં આજ્ઞારાધનાદિ ગુણાધાન થાય છે. આ ગુણાધાન તે આચાર્યાદિકને આગામિભદ્ર–ભવિષ્યમાં અત્યન્ત કલ્યાણકારી થઈ પડે છે, કે જે સમાધાન પ્રવૃત્તિનું મહામૂલ્ય છે. ત્રિકાલાબાધિત જૈન સિદ્ધાતોનું આ મૂલ્યાંકન આજના સમયને માટે પણ તેવું ને તેવું જ છે, અને તેથી સમાધાનની પ્રવૃત્તિમાં તત્પર રહેનાર મહાનુભાવો આજેય એ મહામૂલ્ય રૂપ આગામિભદ્રને સાધી શકે છે. જેને સિદ્ધાન્તોના આ ભાવને જેઓ સમજે છે તેઓ ધન્ય છે, માનનીય છે, પૂજ્ય છે અને જેઓ તેને અમલમાં મૂકે છે તે મહાનુભાવો તે વળી તેથીય વધારે ધન્ય, માનનીય અને પૂજ્ય છે. સદા વંદન છે તેમના ચરણારવિદોને !
ગણું પ્રાચીન મહત્તરાઓ
લેખક–. હીરાલાલ રસિકદાસ કાપડિયા, એમ. એ. વિદ્વત્તા જાણે પુરુષોને જ વિશેષતઃ વરી ન હોય તેમ વિદુષીઓની સંખ્યા પ્રત્યેક સમાજમાં, પછી એ પ્રાચીન છે કે અર્વાચીન, ગણીગાંઠી જોવાય છે. જૈન સમાજની પણ એ જ સ્થિતિ છે. આ ચાલુ હુંડા” અવસર્પિણીમાં મહિલનાથ તીર્થકર કેવલજ્ઞાની થઈ ગયા અને શ્રવણ ભગવાન મહાવીર સ્વામીના તીર્થ માં ચંદનબાલા વગેરે સાધ્વીઓ સર્વજ્ઞ બની, પરંતુ એમાંથી એકે યે કોઈ ગ્રન્થ રો હેય તે તે આજે ઉપલબ્ધ નથી. ગ્રન્થકાર તરીકે કઈ કઈ જેન નારીનો નિર્દેશ શક્ય છે એ એક સ્વતંત્ર લેખ રૂપે હવે પછી રજૂ કરવાને મારે ઈરાદો છે એટલે અહીં તો હવે આનંદશ્રી વગેરે ત્રણ મહત્તરાઓ વિષે કેટલીક બાબત નોંધીશ.
[ 1 ] આનંદશ્રી માલધારી” હેમચન્દ્રસૂરિએ અનેક ગ્રંથ સ્વતંત્ર તેમજ વૃત્તિરૂપે રચ્યા છે. એનું પૂર લગભગ એક લાખ જેટલું છે એમ એમના શિષ્ય વિજયસિંહ ધર્મોપદેશામાલા ઉપરની પોતાની વૃત્તિમાં કહે છે. આટલા વિશાળ પાયા ઉપરનું સર્જન અનેક પ્રકારની સાનુકૂળતા વિના અશકય નહિ તો દુઃશક્ય તો છે જ. એટલે આ પરિસ્થિતિમાં આ હેમચન્દ્રસૂરિએ વિસે સાવસ્મયભાસ ઉપરના તેમના વિવરણમાં એ વિવરણ તૈયાર કરવામાં સહાયક તરીકે જે સાતને નિર્દેશ કર્યો છે તે સ્થાને છે. આ સાતમાં પાંચ સાધુઓ છે અને બે સાધ્વી છે. એમનાં મુબારક નામો નીચે મુજબ છે –
૧ “જૈન સાહિત્યના સર્જનાદિમાં નારીઓનો ફાળો ”. એ મતલબનું મથાળું યોજી લેખ લખવા માંડ્યું છે તે પૂરે થયે છપાશે.
૨ આ વૃત્તિ વિ. સં. ૧૧૯૧ માં મહા વદ ત્રીજને દિને પૂર્ણ કરાઈ હતી.