________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન આગમિક સાહિત્યને સન્દર્ભગ્રન્થ (A Bibilography of the Jain Canonical Literature ]
- પ્રો. હીરાલાલ ૨. કાપડિયા એમ. એ. * : ( આગમોની સંખ્યા, સ્પષ્ટીકરણે એટલે , અજૈન સન્દર્ભગ્રન્થ, રૂપરેખા-આગમનાં સંસ્કરણે, સ્પષ્ટીકરણોનાં સંસ્કરણ, અનુવાદો અને સારાંશ, પ્રસ્તાવનામાં અને પરિશિષ્ટો, લેખે ઈત્યાદિ, વ્યાખ્યાને, સમાલોચનાએ વિજ્ઞપ્તિ, લાભ અને ત્રિવિધ પ્રકાશન).
* આગમોની સંખ્યા- જેમ જૈનોના આગમે આજથી પાંત્રીસેક વર્ષ ઉપર મમ ડે. છે તેમ શોના પણ છે. આથી કરીને આ બેની છવણુછ જમશેદજી મેદી તરફથી તેમ જ એમના ભિન્નતા દર્શાવવા માટે મેં આ લેખમાં “જૈન” હરત્તક મુંબઈની એક મોટી પારસી સંસ્થા તરફથી શબ્દને. ઉલ્લેખ કર્યો છે, “જૈન આગમિક સાહિત્ય' મને પારસી ધર્મ અને સંસ્કૃતિને લગતાં કેટલાંક
એટલે જૈન આગમ અને એનાં સ્પષ્ટીકરણે. આગ- પુસ્તકે ભેટ મળ્યાં હતાં. આમાં આને લગતી એક મેની પ્રચલિત સંખ્યા મૂર્તિપૂજક શ્વેતાંબરને મતે બિગ્લિઓગ્રાફી પણ હતી એમ મને સ્કરે છે. આની પિસ્તાલીસની છે, પરંતુ એ ઉપરાંતના બીજા પણ નેધ અહીં લેવાનું કારણ એ છે કે જે જૈન સન્દર્ભઆગમે છે. સ્થાનકવાસી અને તેરાપથી બત્રીસ ગ્રન્થ તૈયાર કરવાને છે તેમાં એ અમુક અંશે આગમ ગણાવે છે. પણ તે પૂરતા નથી. અહીં તે મગ દશેક થઈ પડે તેમ છે. એ સિવાયના આગમેં પણ અભિપ્રેત છે. - ત્રીસેક વર્ષ ઉપર મુંબઈમાં “ગુજરાત રીસર્ચ
સોસાયટી” સ્થપાતાં હું એને એના પ્રથમ વર્ષમાં સ્પષ્ટીકરણા-આગમનાં સ્પષ્ટીકરણથી આગમને
ફાઉન્ડેશન મેમ્બર (Foundation Member) અંગેનાં નિજજુત્તિ (નિયુક્તિ ), ભાસ (ભાષ્ય),
' થ હતો અને એના વ્યવસ્થાપક મંડળમાં નિમાતાં ચુરિણુ (ચૂર્ણિ), સંસ્કૃત ટીકા, વૃત્તિ, વિવૃત્તિ કે
આ સંસ્થાના એક અગ્રગણ્ય સંચાલકે મને જૈન વિવરણ કે વ્યાખ્યા, અવચૂરિ કે અવચૂર્ણિ, ટિપ્પણ
દાર્શનિક સાહિત્યનો સન્દર્ભગ્રન્ય તૈયાર કરવા સૂચવ્યું અને બાલાવબોધ સમજવાનાં છે. એક રીતે વિચારતાં
હતું પરંતુ મારે મુંબઈ છોડીને અહીં સુરત આવછાયા પણ સ્પષ્ટીકરણની ગન્જ સારે તેમ છે. *
: : ,વાનું થતાં હું એ કાર્ય હાથ ધરી શકો નહિ, કેમકે ' અજૈન સન્દર્ભમા -અંગ્રેજીમાં જેને અહીં સાધનસામગ્રીની યથાય અનુકૂળતા ન હતી. બિબ્લિઓગ્રાફી' (Bibliography) કહે છે તેને કાલાંતરે અહીંની એમ.ટી.બી. કૉલેજમાં અર્ધમાટે મેં હાલ તુરત તે ‘સન્દર્ભગ્રન્થ” શબ્દ જે માગધીના પ્રાધ્યાપક તરીકે કામ કરતી વેળા A છે કાઈ કોઈ પુસ્તકના અંતમાં તે તે પુસ્તક તૈયાર Bibliography of Ramayana નામનું પુસ્તક કરવા માટે ઉપયોગમાં લેવાયેલી સામગ્રી તરીકે હાથ- મારા જોવામાં આવ્યું હતું. એ સમયે મને જૈન પાથીઓને પણ નિર્દેશ કરાયેલ જોવાય છે. પ્રસ્તુતમાં આગને માટે આ પ્રકારને સન્દર્ભગ્રન્થ રચવાને હું પ્રકાશિત સામગ્રી પૂરતી આ સન્દર્ભગ્રન્થની વિચાર થયે હતું કેમકે એ માટેની ઘણીખરી સામગ્રી મર્યાદા છે એમ સૂચવું છું. એમાં કયા કયા વિષયોને અને મારાં નિમ્નલિખિત પુસ્તકમાંથી મળી રહે કઈ કઈ બાબતોને સ્થાન છે તે દર્શાવું તે પૂર્વે જે તેમ હતું. .. - કેટલાક સન્દર્ભગ્રન્થ મારા જોવામાં આવ્યા છે તે. ૧. A History of the Canonical વિશે થોડુંક કહીશ.
Literature of the Jainas. ( ૩ )
કફ
For Private And Personal Use Only
